FOTOĞRAFÇILIKFOTOĞRAFÇILIK

Prof.Dr. İ. Öztuğ BİLDİRİCİProf.Dr. İ. Öztuğ BİLDİRİCİ

Kartografik Tasarım-Üretim Seminer 2

FOTOĞRAFÇILIKFOTOĞRAFÇILIK

Fotoğraf, bir şeklin ışığa duyarlı bir altlık Fotoğraf, bir şeklin ışığa duyarlı bir altlık üzerinde ya da sayısal ortamda dosya olarak üzerinde ya da sayısal ortamda dosya olarak ışık yardımıyla sabitleştirilmesi demektir. ışık yardımıyla sabitleştirilmesi demektir.

Fotoğrafçılık ise canlı veya cansız Fotoğrafçılık ise canlı veya cansız varlıkların, ışık yardımıyla kalıcı şekillerini varlıkların, ışık yardımıyla kalıcı şekillerini üretme sanatıdır. Kelime olarak fotoğraf, üretme sanatıdır. Kelime olarak fotoğraf, Eski Yunanca'da “fotos” ışık ve “grafi” Eski Yunanca'da “fotos” ışık ve “grafi” çizmek anlamına gelen iki kelimeden çizmek anlamına gelen iki kelimeden ”foto-grafi” biçiminde ortaya çıkmıştır.”foto-grafi” biçiminde ortaya çıkmıştır.

TARİHÇETARİHÇE

Işığın, değişik renkler üzerindeki etkisi çok eski zamandan Işığın, değişik renkler üzerindeki etkisi çok eski zamandan beri biliniyordu. Gümüş tuzlarını etkilediğini ise 1727’de beri biliniyordu. Gümüş tuzlarını etkilediğini ise 1727’de J. Heinrich Schulze keşfetti.J. Heinrich Schulze keşfetti.

1800 yılında iki İngiliz bilgini Davy ve Wedgewood 1800 yılında iki İngiliz bilgini Davy ve Wedgewood üzerine gümüş nitrat eriyiği sürülmüş ıslak kağıt ve deriyi üzerine gümüş nitrat eriyiği sürülmüş ıslak kağıt ve deriyi saydam bir orijinalle pozlayarak ilk fotoğrafı elde saydam bir orijinalle pozlayarak ilk fotoğrafı elde etmişlerdir.etmişlerdir.

Fakat bu fotoğraflar “tespit banyosu” denebilecek bir Fakat bu fotoğraflar “tespit banyosu” denebilecek bir işleme tabi tutulmadığı için kalıcı olamamıştır. Daha işleme tabi tutulmadığı için kalıcı olamamıştır. Daha sonraki yıllardaki Fransız Niepce asfalttan bir emülsiyon sonraki yıllardaki Fransız Niepce asfalttan bir emülsiyon elde etmiştir. 1452’de Leonardo da Vinci’nin buluşu elde etmiştir. 1452’de Leonardo da Vinci’nin buluşu “Kamera Obscura” yı kullanmıştır. 1835’te İngiliz William “Kamera Obscura” yı kullanmıştır. 1835’te İngiliz William H.Fox Talbot gümüş bileşenleri eriyiğini kullanarak H.Fox Talbot gümüş bileşenleri eriyiğini kullanarak kağıdı, ışığa duyarlı hale getirmiştir.kağıdı, ışığa duyarlı hale getirmiştir.

1837 de Louis Daguerre araştırmaları sırasında 1837 de Louis Daguerre araştırmaları sırasında fotoğrafı tesadüfen bulmuş ve buluş 1839 yılında fotoğrafı tesadüfen bulmuş ve buluş 1839 yılında Fransız Bilim Akademisi tarafından fotoğrafın Fransız Bilim Akademisi tarafından fotoğrafın keşfi olarak tescil edilmiştir.keşfi olarak tescil edilmiştir.

TONLAR TONLAR

Çizgi ton (line tone):Çizgi ton (line tone): Zemin üzerindeki dolu çizgi Zemin üzerindeki dolu çizgi (Normal olarak açık zemin üzerinde siyah çizgi) (Normal olarak açık zemin üzerinde siyah çizgi) veya yüzeyler çizgi ton olarak isimlendirilirler.veya yüzeyler çizgi ton olarak isimlendirilirler.

Yarım ton (half tone) :Yarım ton (half tone) : Şeklin değişik boyuttaki Şeklin değişik boyuttaki nokta, çizgi vb. den meydana gelen haline nokta, çizgi vb. den meydana gelen haline (tramlanmış şekle) yarım ton şekil denir.(tramlanmış şekle) yarım ton şekil denir.

Sürekli ton (continuous tone):Sürekli ton (continuous tone): Tam siyah (veya Tam siyah (veya başka renk) ile tam beyaz arasındaki tüm ara başka renk) ile tam beyaz arasındaki tüm ara renklerin (siyah-grinin tüm tonları) olabileceği renklerin (siyah-grinin tüm tonları) olabileceği duruma “sürekli ton“ denir.duruma “sürekli ton“ denir.

Çizgi ton Yarım ton Sürekli ton

GÖRÜNTÜLERGÖRÜNTÜLER PozitifPozitif: Bir şeklin aslındaki renk koyuluk düzenindeki : Bir şeklin aslındaki renk koyuluk düzenindeki

halidir. Şeklin aslında koyu olan yerleri görüntüde de koyu halidir. Şeklin aslında koyu olan yerleri görüntüde de koyu ise o şekil pozitiftir.ise o şekil pozitiftir.

DiyapozitifDiyapozitif: Saydam altlık (cam veya film) üzerinde : Saydam altlık (cam veya film) üzerinde pozitif şekil bulunan altlığa “diyapozitif” denir.pozitif şekil bulunan altlığa “diyapozitif” denir.

NegatifNegatif: Bir şeklin görüntüsü aslındakinin tersi ise, yani : Bir şeklin görüntüsü aslındakinin tersi ise, yani aslında siyah olan kısımlar görüntüde beyaz olarak aslında siyah olan kısımlar görüntüde beyaz olarak görünüyorsa o şekil negatiftir.görünüyorsa o şekil negatiftir.

Doğru görüntüDoğru görüntü: Bir cismin sağ tarafında bulunan bir : Bir cismin sağ tarafında bulunan bir eleman fotoğrafında da sağ tarafında bulunuyorsa, eleman fotoğrafında da sağ tarafında bulunuyorsa, fotoğrafın bu görüntüsüne “doğru görüntü” denir.fotoğrafın bu görüntüsüne “doğru görüntü” denir.

Ayna tersi görüntüAyna tersi görüntü: Bir cismin sağ tarafında bulunan bir : Bir cismin sağ tarafında bulunan bir eleman fotoğrafında sol tarafında bulunuyorsa böyle bir eleman fotoğrafında sol tarafında bulunuyorsa böyle bir görüntüye “ayna tersi görüntü” denir.görüntüye “ayna tersi görüntü” denir.

a-Pozitif doğru b-Negatif doğru c-Pozitif ayna tersi d-Negatif ayna tersi

TRAMLAMATRAMLAMA

Harita üzerinde dört çeşit temel grafik obje Harita üzerinde dört çeşit temel grafik obje bulunur. Bunlar nokta, çizgi, alan ve bulunur. Bunlar nokta, çizgi, alan ve yazıdır. yazıdır.

Alanlar haritada çoğunlukla renkle Alanlar haritada çoğunlukla renkle kuvvetlendirilir. Fakat harita üzerindeki kuvvetlendirilir. Fakat harita üzerindeki renk sayısını istenildiği kadar artırmak renk sayısını istenildiği kadar artırmak mümkün değildir. Harita üzerinde değişik mümkün değildir. Harita üzerinde değişik tonlarda renk elde etmek için tram tonlarda renk elde etmek için tram kullanılır.kullanılır.

Sürekli tonlu şekiller ve gölgeli şekiller Sürekli tonlu şekiller ve gölgeli şekiller tramlamadan sonra sürekli tonlu olarak tramlamadan sonra sürekli tonlu olarak basılamazlar. Tramlamak, sürekli tonlu şekli basılamazlar. Tramlamak, sürekli tonlu şekli küçük noktalara ayırmak demektir. Noktaların küçük noktalara ayırmak demektir. Noktaların tümü sürekli tonlu bir görüntü verir.tümü sürekli tonlu bir görüntü verir.

Tramın daha sık olması, sürekli tonlu şekli daha Tramın daha sık olması, sürekli tonlu şekli daha iyi gösterir. 70-80 çizgi/cm lik bir tramın gözün iyi gösterir. 70-80 çizgi/cm lik bir tramın gözün algılaması ve basım tekniği açısından en uygun algılaması ve basım tekniği açısından en uygun yoğunlukta olduğu kabul edilir.yoğunlukta olduğu kabul edilir.

Tramların numaralanması santimetredeki Tramların numaralanması santimetredeki çizgi sayısı ile belirlenir (örneğin 54 çizgi sayısı ile belirlenir (örneğin 54 çizgi/cm). İngiltere ve ABD gibi metrik çizgi/cm). İngiltere ve ABD gibi metrik ölçü birimleri kullanmayan ülkelerde bir ölçü birimleri kullanmayan ülkelerde bir inçteki çizgi sayısı kullanılır. Bir tram inçteki çizgi sayısı kullanılır. Bir tram yüzde değeri olarak da olarak ifade edilir.yüzde değeri olarak da olarak ifade edilir.

%10 %20 %30 %40 %50 …

%10 %20 …

Tramlama ve renk ayrımıTramlama ve renk ayrımı Bazı renkli orijinallerden renk ayırımı tram yardımıyla Bazı renkli orijinallerden renk ayırımı tram yardımıyla

yapılır. Tramlanmış şeklin basımında more olayı yapılır. Tramlanmış şeklin basımında more olayı oluşturmamak için her renk çekiminin farklı açılar altında oluşturmamak için her renk çekiminin farklı açılar altında yapılması gerekir.yapılması gerekir.

Denemeler sonunda dört renkli renk ayırımında, tramların Denemeler sonunda dört renkli renk ayırımında, tramların yerleştirilme açıları aşağıdaki gibi belirlenmiştir.yerleştirilme açıları aşağıdaki gibi belirlenmiştir.– MagentaMagenta 15º ya da 75º15º ya da 75º– CyanCyan 75º ya da 15º75º ya da 15º– SarıSarı 90º ya da 0º90º ya da 0º– SiyahSiyah 45º45º

Üç renkli (cyan, magenta ve sarı) baskı durumunda açılar Üç renkli (cyan, magenta ve sarı) baskı durumunda açılar değişir:değişir:– MagentaMagenta 15º15º– CyanCyan 45º45º– SarıSarı 75º75º

More olayıMore olayı

Aynı açı altında iki renk için yapılan tramlama Aynı açı altında iki renk için yapılan tramlama sonunda filmler üst üste konursa, noktalar değişik sonunda filmler üst üste konursa, noktalar değişik şekillerde kümelenerek, aslında şekilde olmayan şekillerde kümelenerek, aslında şekilde olmayan desenler oluşturur. Buna desenler oluşturur. Buna moremore denir. denir.

Basımda istenmeyen bir olaydır.Basımda istenmeyen bir olaydır.

Modern Teknikler & TramlamaModern Teknikler & Tramlama

Röprodüksiyon işlemi günümüzde tamamen sayısal Röprodüksiyon işlemi günümüzde tamamen sayısal ortamda gerçekleştirilmektedir.ortamda gerçekleştirilmektedir.

Yukarıda klasik anlamda tanıtılan tramlama, bilgisayarla Yukarıda klasik anlamda tanıtılan tramlama, bilgisayarla çalışılması durumunda yazılım yardımıyla oluşturulur.çalışılması durumunda yazılım yardımıyla oluşturulur.

Genellikle çoğaltılacak orijinal bilgisayar ortamında Genellikle çoğaltılacak orijinal bilgisayar ortamında tasarlanmıştır, ya da orijinal taranarak sayısal hale tasarlanmıştır, ya da orijinal taranarak sayısal hale getirilmiştir.getirilmiştir.

Matbaacılık teknolojisine uygun olan grafik tasarım Matbaacılık teknolojisine uygun olan grafik tasarım yazılımlarında (Corel Draw, Photo Shop, Free Hand vb) yazılımlarında (Corel Draw, Photo Shop, Free Hand vb) tramlama ile ilgili ana renklerin açıları, tram yoğunlukları tramlama ile ilgili ana renklerin açıları, tram yoğunlukları gibi tanımlamalar yapılabilirgibi tanımlamalar yapılabilir. .

Her Yazılımdan Renk Ayrımı / Her Yazılımdan Renk Ayrımı / TramlamaYapılabilir mi?TramlamaYapılabilir mi?

Matbaacılıkta kullanılan grafik tasarım Matbaacılıkta kullanılan grafik tasarım yazılımları ile yapılabilir (CorelDraw, yazılımları ile yapılabilir (CorelDraw, Adobe Illustrator vb)Adobe Illustrator vb)

Diğer yazılımlardan önce PDF elde Diğer yazılımlardan önce PDF elde edilmelidir.edilmelidir.

Bazı yazılımlar ps, CMYK-tif gibi dosyalar Bazı yazılımlar ps, CMYK-tif gibi dosyalar üretebilirler.üretebilirler.

HARİTA ÇOĞALTMAHARİTA ÇOĞALTMA

Haritalar nadiren tek kopya olarak hazırlanır.Haritalar nadiren tek kopya olarak hazırlanır. YapımdakiYapımdaki yüksek maliyetler ürün yüksek maliyetler ürün belli sayıda belli sayıda

kullanıcıya ulaşırsakullanıcıya ulaşırsa karşılanabilir karşılanabilir.. Çoğaltma tarihindeki işlemler zaman içerisinde Çoğaltma tarihindeki işlemler zaman içerisinde

çok ciddi değişim göstermiştir.çok ciddi değişim göstermiştir.– Manuel işlemlerManuel işlemler

– Matbaanın bulunmasıyla mekanik işlemler (15.YY)Matbaanın bulunmasıyla mekanik işlemler (15.YY)

– Optik (fotoğrafik) ve kimyasal işlemler (19.YY)Optik (fotoğrafik) ve kimyasal işlemler (19.YY)

– Elektronik işlemler (20. YY ortalarından itibaren) Elektronik işlemler (20. YY ortalarından itibaren)

TTemel ilke harita görüntüsünü emel ilke harita görüntüsünü bir materyalden bir bir materyalden bir başka materyale transferbaşka materyale transfer etmektir. etmektir.

BBu transferu transfer,,– mürekkepler ve tonerler kullanarak fiziksel olarak,mürekkepler ve tonerler kullanarak fiziksel olarak,

– foto-kimyasal reaksiyonlarla (gümüş tuzlarının metalik foto-kimyasal reaksiyonlarla (gümüş tuzlarının metalik gümüşe dönüştürülmesi) gümüşe dönüştürülmesi)

– Elektronik katod ışın tüpünde (örneğin bilgisayar Elektronik katod ışın tüpünde (örneğin bilgisayar monitörleri) fosfat bileşenlerin elektron çarpması monitörleri) fosfat bileşenlerin elektron çarpması sonucu parlaması gibi elektro-kimyasal işlemlerle sonucu parlaması gibi elektro-kimyasal işlemlerle

gerçekleştirilebilir. gerçekleştirilebilir.

Manuel çoğaltmada kartograf haritayı serbestçe Manuel çoğaltmada kartograf haritayı serbestçe tasarlayabilir.tasarlayabilir.

Çoğaltma tekniklerinin gelişmesi harita Çoğaltma tekniklerinin gelişmesi harita tasarımında çoğaltmaya yönelik kısıtlamalar tasarımında çoğaltmaya yönelik kısıtlamalar getirmiştir.getirmiştir.

Çoğaltma yöntemine uygun tasarım yapılması Çoğaltma yöntemine uygun tasarım yapılması gereklidir. gereklidir.

Bir çoğaltma yöntemini seçerken ilk olarak ne tür Bir çoğaltma yöntemini seçerken ilk olarak ne tür kopyalara, kopyalara, ne kadar sayıdane kadar sayıda, , hangi kalitedehangi kalitede ve ve hangi boyutlardahangi boyutlarda gereksinim olduğunu belirlemek gereksinim olduğunu belirlemek gerekir.gerekir.

Çoğaltma YöntemleriÇoğaltma Yöntemleri

Az sayıda kopya için yöntemlerAz sayıda kopya için yöntemler– Opak orijinalOpak orijinal– Saydam orijinalSaydam orijinal– Sayısal orijinal (softcopy)Sayısal orijinal (softcopy)

Çok sayıda kopya için yöntemlerÇok sayıda kopya için yöntemler– Yüksek baskı, çukur baskı, düz baskı (litografi)Yüksek baskı, çukur baskı, düz baskı (litografi)– Tek renkli baskı, çok renkli baskıTek renkli baskı, çok renkli baskı

Yüksek baskı

Çukur baskı

Düz baskı (litografi)

Mürekkep Metal plaka

Baskı yöntemleri ve kullanılan klişeler

LitografiLitografi

Günümüzde en yaygın kullanılan baskı tekniği Günümüzde en yaygın kullanılan baskı tekniği düz baskıdüz baskı (litografi) (litografi) prensibine dayanan ofset prensibine dayanan ofset baskı tekniğidir.baskı tekniğidir.

Ofset baskı ve litografi eş anlamlı olarak Ofset baskı ve litografi eş anlamlı olarak kullanılabilir.kullanılabilir.

Yararları:Yararları:– Ekonomik ve yüksek kaliteli baskıEkonomik ve yüksek kaliteli baskı– RRenk kullanılabilirenk kullanılabilir..– İİnce çizgiler kaliteli ve net olarak çoğaltılabilirnce çizgiler kaliteli ve net olarak çoğaltılabilir..– BBüyük boyutlu haritaların çoğaltılmasına uygundur.üyük boyutlu haritaların çoğaltılmasına uygundur.

Tek Renk BaskıTek Renk Baskı

1.1. OOrijinalrijinal,, sayısal biçimde ya da şeffaf bir sayısal biçimde ya da şeffaf bir altlıkta hazırlaaltlıkta hazırlanır. nır.

2.2. Klişe yapımıKlişe yapımı– UV ışığa duyarlı hazır klişeler kullanılır.UV ışığa duyarlı hazır klişeler kullanılır.– Şeffaf altlık klişeye kopyalanır.Şeffaf altlık klişeye kopyalanır.– Sayısal altlık filme çıkış alınır, film klişeye Sayısal altlık filme çıkış alınır, film klişeye

kopyalanır.kopyalanır.– Sayısal altlıktan doğrudan klişe de elde Sayısal altlıktan doğrudan klişe de elde

edilebilir. (CTP)edilebilir. (CTP)

Tek Renk BaskıTek Renk Baskı

Sürekli tonlu orijinallerde (tarama kullanılmış ya Sürekli tonlu orijinallerde (tarama kullanılmış ya da fotoğrafik orijinaller) tramlama yapılması da fotoğrafik orijinaller) tramlama yapılması gerekir.gerekir.

Bu amaçla 300 lpi (line per inch) e kadar Bu amaçla 300 lpi (line per inch) e kadar yoğunlukta tramlama kullanılabilir.yoğunlukta tramlama kullanılabilir.

Ancak tram yoğunluğu arttıkça kullanılacak Ancak tram yoğunluğu arttıkça kullanılacak kağıdın kalitesi de artmalıdır. Bu nedenle kağıdın kalitesi de artmalıdır. Bu nedenle genellikle en çok 120genellikle en çok 120 lpi ye kadar yoğunlukta lpi ye kadar yoğunlukta tramlama yaygındır.tramlama yaygındır.

Çok Renkli BaskıÇok Renkli Baskı

TTemel olarak tek renkli çoğaltmadan farklı emel olarak tek renkli çoğaltmadan farklı değildir. değildir. TTek fark değişik renkli mürekkeplerin ek fark değişik renkli mürekkeplerin kullanımıdırkullanımıdır..

Her bir mürekkep ayrı bir klişe gerektirir. Her bir mürekkep ayrı bir klişe gerektirir. Bu nedenle çok renkli litografik çoğaltmada Bu nedenle çok renkli litografik çoğaltmada

maliyet tek renkli çoğaltmaya göre renk sayısı ile maliyet tek renkli çoğaltmaya göre renk sayısı ile orantılı olarak artar.orantılı olarak artar.

İki yöntem kullanılır:İki yöntem kullanılır:– Proses renk baskıProses renk baskı– Düz renk baskı (spot renklerle baskı) Düz renk baskı (spot renklerle baskı)

Proses Renklerle BaskıProses Renklerle Baskı

Bu yöntem çıkarıcı temel renklerin ve siyahın Bu yöntem çıkarıcı temel renklerin ve siyahın karışımı ile hemen hemen tüm renklerin elde karışımı ile hemen hemen tüm renklerin elde edilebileceği gerçeğini temel alıredilebileceği gerçeğini temel alır..

Tüm renkler çıkarıcı renkler ve siyahın (CMYK) Tüm renkler çıkarıcı renkler ve siyahın (CMYK) karıştırılması ile oluşturulur.karıştırılması ile oluşturulur.

Orijinalin renk ayrımı yapılarak, dört ana renk Orijinalin renk ayrımı yapılarak, dört ana renk tramlanmış klişe olarak elde edilir.tramlanmış klişe olarak elde edilir.

Orijinal sayısal değilse taranarak sayısal hale Orijinal sayısal değilse taranarak sayısal hale getirilir.getirilir.

Renk ayrımı ve tramlama yazılım ile Renk ayrımı ve tramlama yazılım ile gerçekleştirilir.gerçekleştirilir.

Düz renk baskıDüz renk baskı

Çoğunlukla çizgisel haritaların çoğaltılmasında kullanılır.Çoğunlukla çizgisel haritaların çoğaltılmasında kullanılır. Her renk için ayrı klişe kullanılır, dolayısı ile her renk için Her renk için ayrı klişe kullanılır, dolayısı ile her renk için

ayrı çizim yapılır.ayrı çizim yapılır. RRenkli orijinalin üzerindeki her kategori ayrı renk olacak enkli orijinalin üzerindeki her kategori ayrı renk olacak

şekilde renk ayrımına tabi tutulşekilde renk ayrımına tabi tutulur.ur. Bu amaçla kullanılan Bu amaçla kullanılan renklere grafik endüstrisinde “renklere grafik endüstrisinde “spot spot

renkrenk” ” denir. Çok sayıda spot renk kodlanarak mürekkepleri denir. Çok sayıda spot renk kodlanarak mürekkepleri üretilir. üretilir.

1963 de mürekkeplerle renklerin eşleştirilmesi için düz renk 1963 de mürekkeplerle renklerin eşleştirilmesi için düz renk baskıda kullanılan alışılmış renkler bir standarda bağlanmış baskıda kullanılan alışılmış renkler bir standarda bağlanmış ve bu “PANTONE MATCHING SYSTEM” olarak ve bu “PANTONE MATCHING SYSTEM” olarak adlandırılmıştır. PANTONE renkleri günümüzde bir adlandırılmıştır. PANTONE renkleri günümüzde bir matbaacılık endüstrisi standardıdır.matbaacılık endüstrisi standardıdır.

Düz renk baskıDüz renk baskı

Spot renkler ana renklerin karışımıyla değil de doğrudan Spot renkler ana renklerin karışımıyla değil de doğrudan basıldığı için renkli ince çizgilerin ve küçük yazıların baskısı basıldığı için renkli ince çizgilerin ve küçük yazıların baskısı için çok uygundur.için çok uygundur.

Az sayıda alan taramaları varsa bu renklerin kullanımı yine Az sayıda alan taramaları varsa bu renklerin kullanımı yine avantajlıdır. Ancak spot renk sayısı dörtten fazla ise proses renk avantajlıdır. Ancak spot renk sayısı dörtten fazla ise proses renk yöntemine göre maliyet artacaktır.yöntemine göre maliyet artacaktır.

BBir haritanın basımında mutlaka proses renk yöntemi ya da düz ir haritanın basımında mutlaka proses renk yöntemi ya da düz renk baskı yöntemi kullanılması gerekmez. Her iki yöntem renk baskı yöntemi kullanılması gerekmez. Her iki yöntem kombine olarak kullanılabilir.kombine olarak kullanılabilir.

Her iki yöntemin üstünlerinden yararlanmak için pratikte dört Her iki yöntemin üstünlerinden yararlanmak için pratikte dört proses renge bir veya iki spot renk ilave edilir. Bu şekilde proses renge bir veya iki spot renk ilave edilir. Bu şekilde proses renklerle sonsuz sayıda renk kullanımının avantajı proses renklerle sonsuz sayıda renk kullanımının avantajı kullanılırken çok ince renkli çizgilerin spot renklerle hassas kullanılırken çok ince renkli çizgilerin spot renklerle hassas olarak basılması sağlanmış olur. olarak basılması sağlanmış olur.

Klişe HazırlamaKlişe Hazırlama

Klasik çalışma tarzında filmlerde hazırlanan renk Klasik çalışma tarzında filmlerde hazırlanan renk ayrımları UV ışığa duyarlı emülsiyonla kaplanmış ayrımları UV ışığa duyarlı emülsiyonla kaplanmış klişelere pozlanırklişelere pozlanır ve klişe banyo edilir. ve klişe banyo edilir.

Bilgisayar ile çalışılması durumunda her renge ait Bilgisayar ile çalışılması durumunda her renge ait bir film olacağından tek bir pozlama ile klişe bir film olacağından tek bir pozlama ile klişe hazırlanmış olur. Doğrudan klişenin elde hazırlanmış olur. Doğrudan klişenin elde edilebildiği donanımlar kullanılması durumunda edilebildiği donanımlar kullanılması durumunda ise herhangi bir pozlama ve banyo işlemine gerek ise herhangi bir pozlama ve banyo işlemine gerek kalmaz.kalmaz.

Klişelerdeki görüntü (ofset baskı klişeleri) Klişelerdeki görüntü (ofset baskı klişeleri) düz ve düz ve pozitiftirpozitiftir..

BaskıBaskı

BaskıBaskı

KKlişedeki görüntü lastik kaplı bir ara lişedeki görüntü lastik kaplı bir ara silindire, oradan da kağıda aktarılırsilindire, oradan da kağıda aktarılır..

Ofset baskı tekniği ve makineleri kullanılan Ofset baskı tekniği ve makineleri kullanılan baskı birimine göre (silindir grubu) baskı birimine göre (silindir grubu) sınıflandırılır.sınıflandırılır.

Tek silindirli makineler tek renk baskı için Tek silindirli makineler tek renk baskı için uygundur.uygundur.

Renkli baskı için iki ya da dört silindirli Renkli baskı için iki ya da dört silindirli makineler kullanılır. makineler kullanılır.

Gelecek?Gelecek?

1.1. Modern teknikler çoğaltmadaki ara işlemleri kaldırmakta Modern teknikler çoğaltmadaki ara işlemleri kaldırmakta zaman ve malzeme tasarrufu sağlamaktadır.zaman ve malzeme tasarrufu sağlamaktadır.

2.2. Bir haritanın az sayıda çoğaltılması giderek ekonomik Bir haritanın az sayıda çoğaltılması giderek ekonomik olmaktadır.olmaktadır.

3.3. KKaranlık oda gerektiren materyallerin kullanımı çok aranlık oda gerektiren materyallerin kullanımı çok azalmıştır.azalmıştır. Gümüş ve emülsiyonlarını içermeyen Gümüş ve emülsiyonlarını içermeyen materyallerin kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.materyallerin kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.

4.4. Çevreye ve çalışanlara zarar veren zehirli ve zararlı Çevreye ve çalışanlara zarar veren zehirli ve zararlı etkileri etkileri olan yöntemler ter edilmektedir.olan yöntemler ter edilmektedir.

5.5. Optik ve kimyasal işlemlerin yerini, elektronik Optik ve kimyasal işlemlerin yerini, elektronik donanımlar ve yazılımlar almaktadır.donanımlar ve yazılımlar almaktadır.

RESİM FORMATLARIRESİM FORMATLARI

Masaüstü yayıncılıkta kullanılan programlar bir Masaüstü yayıncılıkta kullanılan programlar bir birlerinden dosya alışverişinde bulunarak birlerinden dosya alışverişinde bulunarak çalışırlar.çalışırlar.

Bir resmi veya vektörel çizimi, oluşturulan Bir resmi veya vektörel çizimi, oluşturulan uygulama programından bağımsız hale getirip uygulama programından bağımsız hale getirip başka yazılımlara aktarmak için farklı bir formatta başka yazılımlara aktarmak için farklı bir formatta kaydetmek gerekir. kaydetmek gerekir.

Dosya TipleriDosya Tipleri

RasterRaster– BMP, JPEG, PNG, GIF, ...BMP, JPEG, PNG, GIF, ...

VektörVektör– WMF, DXF, ...WMF, DXF, ...

AnimasyonAnimasyon– AVI, GIF, MPEG, ...AVI, GIF, MPEG, ...

Doküman paylaşımıDoküman paylaşımı– PDFPDF

BMP (Bitmap)BMP (Bitmap)

En temel resim formatı BMP dir. BMP nin birbirinden En temel resim formatı BMP dir. BMP nin birbirinden farklı birkaç türü vardır. farklı birkaç türü vardır.

BMP formatı birçok Windows grafik programı tarafından BMP formatı birçok Windows grafik programı tarafından geniş biçimde kullanılır. geniş biçimde kullanılır.

BMP formatı 1, 4, 8 ve 24 bit piksel derinliği içerebilir. BMP formatı 1, 4, 8 ve 24 bit piksel derinliği içerebilir. Başlangıçta BMP formatı için herhangi bir görüntü Başlangıçta BMP formatı için herhangi bir görüntü

sıkıştırması uygulanmamıştır. Fakat sonraları RLE (Run-sıkıştırması uygulanmamıştır. Fakat sonraları RLE (Run-Lenght-Encoding) yöntemi benimsenmiştir. Bu sıkıştırma Lenght-Encoding) yöntemi benimsenmiştir. Bu sıkıştırma yöntemi görüntüde detay kaybına yol açmaz. Yani yöntemi görüntüde detay kaybına yol açmaz. Yani kayıpsız bir sıkıştırma sağlar. kayıpsız bir sıkıştırma sağlar.

JPEG (Joint Photographics JPEG (Joint Photographics Experts Group)Experts Group)

1, 8 ve 24 bit piksel derinliği içerebilir.1, 8 ve 24 bit piksel derinliği içerebilir. JPEG formatı için kullanılan sıkıştırma yöntemi, JPEG formatı için kullanılan sıkıştırma yöntemi,

görüntünün algılanması için fazla gerekli olmayan görüntünün algılanması için fazla gerekli olmayan detayları etkili bir şekilde bulur, çıkarır ve görüntü detayları etkili bir şekilde bulur, çıkarır ve görüntü dosyasını sıkıştırır. dosyasını sıkıştırır.

Bu nedenle JPEG formatı görüntü kaybı veren Bu nedenle JPEG formatı görüntü kaybı veren formatlardandır. formatlardandır.

GIF (Graphics Interchange GIF (Graphics Interchange Format)Format)

1 ve 8 bit piksel derinliği içerir. (256 renk)1 ve 8 bit piksel derinliği içerir. (256 renk) Sıkıştırma vardır. Oldukça küçük dosya Sıkıştırma vardır. Oldukça küçük dosya

boyutları oluşturur.boyutları oluşturur. Web amaçlı yaygın kullanımı vardır.Web amaçlı yaygın kullanımı vardır. Animasyon içerebilir, şeffaf renk Animasyon içerebilir, şeffaf renk

tanımlanabilir.tanımlanabilir.

TIFF (Tagged-Image File TIFF (Tagged-Image File Format)Format)

Windows ve OS/2 gibi farklı işletim sistemleri tarafından Windows ve OS/2 gibi farklı işletim sistemleri tarafından kullanılabilir. Farklı işletim sistemleri arasında kayıpsız ve kullanılabilir. Farklı işletim sistemleri arasında kayıpsız ve esnek bir dosya değişimi sağlaması en büyük avantajıdır. esnek bir dosya değişimi sağlaması en büyük avantajıdır. TIFF formatı bir çok sıkıştırma yöntemini destekler.TIFF formatı bir çok sıkıştırma yöntemini destekler.

TIFF formatı, RGB, CMYK, CIE Lab gibi çoğu renk TIFF formatı, RGB, CMYK, CIE Lab gibi çoğu renk uzayınca desteklenir.uzayınca desteklenir.

Sıkıştırmadan dolayı renk kaybı olmaz. Matbaacılıkta çok Sıkıştırmadan dolayı renk kaybı olmaz. Matbaacılıkta çok yaygın kullanımı vardıryaygın kullanımı vardır

PNG (Portable Network PNG (Portable Network Graphics)Graphics)

1, 8 ve 24 bit piksel derinliği içerebilir.1, 8 ve 24 bit piksel derinliği içerebilir.

PNG formatı kayıpsız sıkıştırma yapan PNG formatı kayıpsız sıkıştırma yapan Wave Table yöntemini kullanır. Bu nedenle Wave Table yöntemini kullanır. Bu nedenle İnternet ortamında sıkça kullanılır. PNG İnternet ortamında sıkça kullanılır. PNG formatlı dosyalardaki saydamlık bilgileri formatlı dosyalardaki saydamlık bilgileri alfa kanalı içerisinde saklanmaktadır.alfa kanalı içerisinde saklanmaktadır.

PS (PostScript) PS (PostScript)

PS formatı Adobe Systems tarafından geliştirilmiştir. PS PS formatı Adobe Systems tarafından geliştirilmiştir. PS aslında bir sayfa tanımlama dilidir.aslında bir sayfa tanımlama dilidir.

Vektör ve raster grafikler ve yazı içerebilir.Vektör ve raster grafikler ve yazı içerebilir. PS formatında belgelerin biçimlendirmesi basıma uygun PS formatında belgelerin biçimlendirmesi basıma uygun

olarak kağıt boyutuna göre belirlenir.olarak kağıt boyutuna göre belirlenir. PS formatının avantajı donanımdan bağımsız olmasıdır. PS formatının avantajı donanımdan bağımsız olmasıdır.

EPS (Encapsulated PostScript)EPS (Encapsulated PostScript)

Windows ve OS/2 işletim sistemlerinde Windows ve OS/2 işletim sistemlerinde grafik ve sayfa düzenleme programları grafik ve sayfa düzenleme programları tarafından sıklıkla kullanılır.tarafından sıklıkla kullanılır.

Vektör tabanlı ve piksel tabanlı görüntülerin Vektör tabanlı ve piksel tabanlı görüntülerin kaydedilmesine yönelik olmak üzere daha kaydedilmesine yönelik olmak üzere daha çok matbaacılıkta kullanılmaktadır.çok matbaacılıkta kullanılmaktadır.

DXF (Drawing Interchange DXF (Drawing Interchange Format)Format)

DXF formatı, Autodesk firması tarafından geliştirilen DXF formatı, Autodesk firması tarafından geliştirilen çizim değişim formatıdır. Çizim dosyalarını oluşturmak çizim değişim formatıdır. Çizim dosyalarını oluşturmak için gereken tüm bilgileri içeren bir ASCII metin (text file) için gereken tüm bilgileri içeren bir ASCII metin (text file) dosyasıdır. dosyasıdır.

DXF dosyalarını okuyabilen tüm programların dosya DXF dosyalarını okuyabilen tüm programların dosya içinde depolanan verilerin tamamını alamayabileceği içinde depolanan verilerin tamamını alamayabileceği unutulmamalıdır. Çünkü bazı programlar DXF unutulmamalıdır. Çünkü bazı programlar DXF formatındaki dosyalara ait bazı bilgileri atabilmektedir. formatındaki dosyalara ait bazı bilgileri atabilmektedir.

DXF formatı veri transferi için ideal olmasa da alanında DXF formatı veri transferi için ideal olmasa da alanında standart bir format haline gelmiştir. DXF AutoCAD standart bir format haline gelmiştir. DXF AutoCAD yazılımı için düşünülmüş bir veri değişim formatı yazılımı için düşünülmüş bir veri değişim formatı olduğundan AutoCAD versiyonlarına paralel olarak DXF olduğundan AutoCAD versiyonlarına paralel olarak DXF versiyonları vardır.versiyonları vardır.

WMF (Windows Metafile)WMF (Windows Metafile)

WMF özel bir windows formatıdır. Çoğu WMF özel bir windows formatıdır. Çoğu windows desteği olmayan uygulamalar ile windows desteği olmayan uygulamalar ile windows uygulamaları arasında veri windows uygulamaları arasında veri değişiminde kullanılır.değişiminde kullanılır.

Metafile, bir grafiğin çizilmesi için gerekli Metafile, bir grafiğin çizilmesi için gerekli olan komutların listesidir. Genel olarak bir olan komutların listesidir. Genel olarak bir metafile, çizgi, eğri ve yazı gibi objelerin metafile, çizgi, eğri ve yazı gibi objelerin çizimini ve bu objelerin stillerini kontrol çizimini ve bu objelerin stillerini kontrol eder. eder.

PDF (Portable Document PDF (Portable Document Format)Format)

PDF, uygulama yazılımı, donanımı ve onu meydana PDF, uygulama yazılımı, donanımı ve onu meydana getirmek için kullanılan çalışma sisteminden bağımsız bir getirmek için kullanılan çalışma sisteminden bağımsız bir yöntem olarak bir belgeyi ifade etmek için kullanılan yöntem olarak bir belgeyi ifade etmek için kullanılan dosya formatıdır. Bir PDF dosyası, PDF belgesi ve diğer dosya formatıdır. Bir PDF dosyası, PDF belgesi ve diğer destek verilerinden oluşur.destek verilerinden oluşur.

Platformdan ve uygulamalardan bağımsız doküman Platformdan ve uygulamalardan bağımsız doküman yönetimi amaçlı geliştirilmiştir.yönetimi amaçlı geliştirilmiştir.

Özel bir yazıcı sürücüsü ile oluşturulur, yazıcıya veri Özel bir yazıcı sürücüsü ile oluşturulur, yazıcıya veri gönderen her programla pdf oluşturulabilir.gönderen her programla pdf oluşturulabilir.

XML, KML, UVDFXML, KML, UVDF

XML (Extensible Markup Language) W3C (World Wide XML (Extensible Markup Language) W3C (World Wide Web Consortium) tarafından önerilmiş genel amaçlı bir Web Consortium) tarafından önerilmiş genel amaçlı bir veri tanımlama dilidir. (markup language)veri tanımlama dilidir. (markup language)

XML’in temel amacı özellikle İnternet ile birbirine bağlı XML’in temel amacı özellikle İnternet ile birbirine bağlı bilgi sistemleri arasında veri paylaşımını kolaylaştırmaktır.bilgi sistemleri arasında veri paylaşımını kolaylaştırmaktır.

XML’i temel alan pek çok format/standart geliştirilmiştir. XML’i temel alan pek çok format/standart geliştirilmiştir. KML, GoggleEarth tarafından kullanılan coğrafi veri KML, GoggleEarth tarafından kullanılan coğrafi veri

tanımlama standardı/veri değişim formatıdır.tanımlama standardı/veri değişim formatıdır. UVDF, XML temelli BÖHHBYY kapsamında üretilen UVDF, XML temelli BÖHHBYY kapsamında üretilen

veriler için coğrafi veri tanımlama standardı/veri değişim veriler için coğrafi veri tanımlama standardı/veri değişim formatıdır.formatıdır.

Bitti!