3
o Senin o Se/asa o Sabtu 0 Minggu o Rabu Kamis 0 Jumat 2 3 17 18 19 4 5 20 OSep OOId ONov ODes OJan OPeb o Mar fu i sugan saperti biasa rombo- ngan para Peneliti Sajarah ti npad asuhan Prof.Nina teh ngabring we ka tempat tujuan jiga waktu panalitian di Kabupaten Ciamis, Garut, Tasik jeung sajabana. Jigana Karawang anu boga kahayang leuwih kajurung ludeung geusan ngungkab rasiah daerahna anu beunghar ku tit- inggal sajarah, tepi ka kapendak candi oge di sababaraha wewengkon. Kusabab leuwih loba anu mikatna, Kuta Tandingan jadi primadona panalitian. Prof.Nina ti Unpad disarengan ku Miftahul Falah,S.S.M.Hum, Etty Saringendyanti, Dra.M.Hum, Iim 678 9 10 11 21 22 23 24 25 26 .Apr OMei OJun OJu/ 0 Ags Imadudin ,S.S. Pemda Kabupaten Karawang ngarasa perelu milu para peneliti, dalah bupatina disarengan ku Kepala Dinas Kebudayaan dan Pariwisata katut sajumlah anggota DPRD ketuana teu kaliwat, ngiring nyuruduk leu- weung nanjak ka puncak gunung Sanggabuana muru sajumlah situs anu geus heubeul jadi pangjugjugan para sejarawana puguh deui anu datang mawa niat pupundut ka para embah mah, ngaleut bae. Sejen deui jeung pamaksudan Sejarawan, pangpangna Arkeolog saperti Prof.Dr.Hasan Djafar anu geus aya taunna matuh di Karawang dina raraga ngaguaran 12 13 @ 15 27 28 29 30 31 situs-situs anu pabalatak ti darat, walungan tepi ka gunung-gunung. Prof.Hasan Djafar anu leuwih dalit disebut Mang Hasan jadi Pandu saba situs jeung lembur-Iembur nu neun- deun sajarah penting saperti Candi Jiwa jeung Blandongan di Desa Segaran Kacamatan Batujaya. Rebun-rebun geus ngaliud di Kantor Dinas Pariwisata teu jauh ti masjid Agung anu nyimpen sajarah Syech Quro. Cenah miang ti kota Karawang teh jam dalapan, tapi maju terus jam sapuluh tepi ka ahirna mah pleng... jam opat kurang saeutik kakara mobil-mobil Off Road kaluar ti kota ngagareuwahkeun warga, nyu- IUlplng Humaa anpad 2011

fu situs-situs anu pabalatak ti darat, - pustaka.unpad.ac.idpustaka.unpad.ac.id/wp-content/uploads/2011/04/mangle-20110414... · runguy gegerungan nanjak ka Puncak Sanggabuana, pagu-nungan

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: fu situs-situs anu pabalatak ti darat, - pustaka.unpad.ac.idpustaka.unpad.ac.id/wp-content/uploads/2011/04/mangle-20110414... · runguy gegerungan nanjak ka Puncak Sanggabuana, pagu-nungan

o Senin o Se/asa o Sabtu 0 Mingguo Rabu • Kamis 0 Jumat2 3

17 18 194 520

OSep OOId ONov ODesOJan OPeb oMar

fui sugan saperti biasa rombo-ngan para Peneliti Sajarah ti

npad asuhan Prof.Nina tehngabring we ka tempat tujuan jigawaktu panalitian di Kabupaten Ciamis,Garut, Tasik jeung sajabana. JiganaKarawang anu boga kahayang leuwihkajurung ludeung geusan ngungkabrasiah daerahna anu beunghar ku tit-inggal sajarah, tepi ka kapendak candioge di sababaraha wewengkon.Kusabab leuwih loba anu mikatna,Kuta Tandingan jadi primadonapanalitian.

Prof.Nina ti Unpad disarengan kuMiftahul Falah,S.S.M.Hum, EttySaringendyanti, Dra.M.Hum, Iim

6 7 8 9 10 1121 22 23 24 25 26

.Apr OMei OJun OJu/ 0 Ags

Imadudin ,S.S.Pemda Kabupaten Karawang

ngarasa perelu milu para peneliti,dalah bupatina disarengan ku KepalaDinas Kebudayaan dan Pariwisatakatut sajumlah anggota DPRD ketuanateu kaliwat, ngiring nyuruduk leu-weung nanjak ka puncak gunungSanggabuana muru sajumlah situs anugeus heubeul jadi pangjugjugan parasejarawana puguh deui anu datangmawa niat pupundut ka para embahmah, ngaleut bae. Sejen deui jeungpamaksudan Sejarawan, pangpangnaArkeolog saperti Prof.Dr.Hasan Djafaranu geus aya taunna matuh diKarawang dina raraga ngaguaran

12 13 @ 1527 28 29 30 31

situs-situs anu pabalatak ti darat,walungan tepi ka gunung-gunung.Prof.Hasan Djafar anu leuwih dalitdisebut Mang Hasan jadi Pandu sabasitus jeung lembur-Iembur nu neun-deun sajarah penting saperti CandiJiwa jeung Blandongan di DesaSegaran Kacamatan Batujaya.

Rebun-rebun geus ngaliud diKantor Dinas Pariwisata teu jauh timasjid Agung anu nyimpen sajarahSyech Quro. Cenah miang ti kotaKarawang teh jam dalapan, tapi majuterus jam sapuluh tepi ka ahirna mahpleng... jam opat kurang saeutikkakara mobil-mobil Off Road kaluar tikota ngagareuwahkeun warga, nyu-

IUlplng Humaa anpad 2011

Page 2: fu situs-situs anu pabalatak ti darat, - pustaka.unpad.ac.idpustaka.unpad.ac.id/wp-content/uploads/2011/04/mangle-20110414... · runguy gegerungan nanjak ka Puncak Sanggabuana, pagu-nungan

runguy gegerungannanjak ka PuncakSanggabuana, pagu-nungan anu disawang tilandeuh kacida endah-na. Kunaon pangna ren-can a jadi ngaret, ihkapan ngantosKangjeng Dalem heulaanu palay ngiring kon-voy nanjak ka gunung.MANGLE ge tumpakkendaraan Off Roadjeung Prof.Nina Lubisdibawa ku supir anukatingal geus kacida Pro! Dr. Ninapaham tur apalna kana Herlina Lubispangadatan kendaraan- sareng wakilnana. Cenah meureun Bupati

Kurauianqeta mah Profesor dr. Celicakabawa ku wartawan J__-----------

jalingkak tumpak mobil koboy saba tinggulandang, sumawonna jelema jeung leuweung' geusan murugunung, ey... sugan mah! Padahal ti mah, estuning anu kaliwatan teh paguron-paguron nu moyan. Bisa jaditukang teu make pipinding kendaraan leuweungjeung reuma. baheula di Kuta tandingan oge ayateh, tapi Alhamdulillah euweuh angin Kumaha Ibu Prof pamendak salira tempat tatandingan para puragabaya,anu wani ngeleketek, atuh jongjon kana sesebutan Kuta Tandingan? wallahu alam. Ngan ayeuna mah lobaanjeucleu jeung Bu Profesor dibawa Prof.Nina ge jempe sangkilang kati- anu jarah mistik.nyurungkuy ngidul nembus leuweung ngal goyang Karawang kaubrag-abrig Kuta Tandingan teh Situs dijeung reuma, ngaliwatanjalan nyeblok mobil koboy anu sakitu tohagana. Ciampel puncak Gunung Sangga-ku leutak jeung rarenjul teu rata, da "Naha baheulana temp at tatandi- buana, perenahna di kawasan Per-tangka kendaraan teh zigzag ngageyot, ngan para Puragabaya kitu sapertos hutani Unit III Jawa Barat Banten,tampolana abrug-abrugan. Sakieu dongengna Kang Saini KM?" manjang ti wewengkon Karawang tepimah mending keneh, da atuh basa Ditaros kitu Prof.Nina neuteup ka ka Purwakarta. Aya Tujuh Kuta dingaliput Operasi Kilat Siliwangi di tonggoh ka puncak Sanggabuana anu Situs Kuta Tandingan, Kuta Kulambu,Sulawesi mah lain taneuh ieuh jalan nangtang berjuang geusan gancang Kuta Pohaci, Kuta Masigit, Kutaanu diliwatan teh tapi batu-batu tepi ka lemah luhurna. Bu Nina ge teu Mariem, Kuta Jati, Kuta Barang, jeungsareukeut jeung batu baradag, kenca jauh ti kitu pamendakna. Kulantaran Kuta Gombong. Masing-masing Kutakatuhu pasir batu, ngan batu anu aya kecap Tandingan tangtu aya anu boga fungsi masing-masing saluyukatingal. Kaayaan pasisian Tatar diadu atawa tatandingan. Ngan, jeung anu diamanatkeun ku KiSunda jauh leuwih mending an upama tatandingan naon atuh? Hideungdibandingkeun jeung pasisian Lamun nengetan buku Kang Saini RadenSulawesi mangsa harita. Tapi kajeun KM ngeunaan Puragabaya, asa rek putranakagubrag-gubrag, awak ge henteu jiga, da dina carita Puragabaya oge Salahsahijinyareri anu tuman malik aduh nukang paraaduh teh.

Pamandangan kenca katuhu jeungka landeuh pohara endahna, hejongemploh, Priangan Si Jelita di dieukapendak jeung kasampeur nyata.

"Jauh keneh ari Kuta Tandingan?"ngaganggu supir anu teu jiga-jiga anucape atawa tunduh. Mun ditanya jawa-bannana angger, saeutik deui. Ieutanjakan-pacul cenah basa keur nan-jak abrug-abrugan ditanya. Di tukangnu katingal arnparan kota Karawang dilandeuh.

Teu aya lembur anu kaliwatanmemeh cunduk di Kuta Tandinganmah. Rajeun aya ge, lembur leutik nudieusian ku dua tilu suhunanIngon-ingon ge teu katingal loba

Mangle No. 2317

Sakti Gunawijaya kanyaeta Abah lyong.amanat penting nu kudu

Yw..H.ny~eta "yen tiap

Page 3: fu situs-situs anu pabalatak ti darat, - pustaka.unpad.ac.idpustaka.unpad.ac.id/wp-content/uploads/2011/04/mangle-20110414... · runguy gegerungan nanjak ka Puncak Sanggabuana, pagu-nungan

Sareng Bupati Karawang H. Ade Swam, SAg, M.H. di Kuta Tandinqaii

mangsa diwangun ku kuta anulumangsung tepi ka gunta-gentina tilukuta. Tiap mangsa diahiran kukaayaan dunya anu amburasut, upamakakaeowan geus eureun, kuta atawamangsa saterusna dilakonan ku jalanngeunteung ka mangsa nu geuskalakon, tepi ka :upaya ngorneankasalahan-kasalahan ka tukang dilaku-keun keur ngajaga setabilna dunya.Tepi ka kiwari nurutkeun Prof.Ninaanu geus dua til~ kali ngayakeunpanalitian ka Kuta Tandingan, duakuta geus kaliwatan, tujuh kutapanungtung masih keur lumangsungkeneh tur dilakonan, dina ahirnaengke Sunda bakal sumirat deuieahayana sakumaha anu kajadian dinajaman Sunda Jaya baheula, ibarattatandingan waktu, Sunda bakal jadipinunjul.

Aya amanat yen Sunda pang-pangna urang Karawang kudu ngaje-nan tanahna anu subur keur modalkahirupan di alam dunya. Patanidiperelukeun kaahlian tatanen kujalandiajar ka jalma-jalma anu leuwihpalinter supaya engkena mangpaatkeur masarakat. Upama urang Sunda,pangpangna urang Karawang milihjadi padagang

Kudu jadi padagang anu jujur turhade anu paham kana aturan daganganu diagem ku masarakat. Upamaurang Karawang arek milih jadipagawe kudu diajar nambah panga-weruh dina widangna masing-masingkudu jadi pagawe anu jujur, daek gawe

cape ningkaraharjaan dirina jeungmasarakat.

Rumah tangga anu rukun sauyu-nan demi kalumangsungan hirup gen-erasi nu rek datang. Kahirupan rumahtangga urang Sunda, pangpamgnaurang Karawang kudu reugreugpageuh saluyu jeung anu diamanat-keun ku luluhur urang sakabeh.Pikeun ngahormat Nyi PohaeiSanghiyang Sri, urang Kuta Tandingannyebutna "Nyi Pohaci SanghiyangAsri" dewi kasuburan, unggal poeSenen tara ngalakukeun kagiatan tani.Ritual ngahormat Nyi PohaciSanghiyang Asri biasana dilakukeundin a waktu arek tandur jeung engkewaktuna rek panen, Biasana urangKuta Tanduingan kumpul di KutaKulambu ngalakukeun tawasulan, nya-diakeun sasajen oge, sangu wuduk,bakakak hayam bikang bulu bodas,rurujakan, eau, roko lisong, duwegan,lauk lalawak, tujuhrupa kembang,menyan jeung minyak seungit. Sabadarengse ngadunga, sasajen dihadiah-keun ku Nyi Pohaci, biasana diteun-deun di huma atawa di sawah nu rekditanduran atawa dipanen. Keur nga-jaga kasalametan pare biasana dis-ayagikeun oge sasajen husus kanggoPrabu Siliwangi. Sasajenna teh diwa-ngun ku tarasi, bawang bodas jeungbawang beureum, cabe beureum, terusdibeuleum (dipanggang dieolok jigasate), geus asak dibungkus ku daunkelor terus masarakat nu milu upaeararitual teh maca Salawat Nabi pikeun

neda kasalametan. Geus kitu sasajenteh dibawa diteundeun gigireunsasajen keur Nyi Pohaci SanghiyangSri. Sawah tempat neundeun sasajenteh anu arek mimiti digarap jeung anuarek dipanen.

Di Kuta Kulambu oge aya titinggalarkeologi nurtutkeun Prof.Nina,mangrupa batu-batu baradag paba-latak di pasir, sababaraha batu digu-ratan ku garis-garis horisontal jeungvertikal. Di antarana aya anu pinuh kutulisan ngaran anu jarah ka dinya.Salahsahiji batu ayeuna teh dikara-matkeun diteundeun di wawangunanperrnanen heug dikulambuan numa-tak eta tempat disebutna KutaKulambu. Sabudeureunn kuta-kutaparentul imah-imah penduduk najanteu loba. Prof Nina museurkeunpanalitiannana di Karawang nga-wengku genep ubsur nyaeta Basa,Kasenian, sistim pangaweruh jeungkasadaran ajen kultural, ingetan kolek-tip jeung sajarah adat istiadat, Barangbudaya. Eta genep unsur nurutkeunNina Lubis, nu gelar jaman KarajaanTarumanagara jeung jaman KarajaanSunda. Ti dinya bakal leuwih ecesdiungkabkeun kumaha paradabanKarawang dina jaman Tarumanagarajeung jaman Karajaan Sunda. Tepi kamana pakuat-pakaitna Karawangjeung dua karajaan eta. WilayahKarawang dina awalna mangrupakakawasaan Karajaan Tarumanagarasaterusna jadi wilayah kakawasaanKarajaan Sunda. Eksistensi Tarurna-nagara jeung raj ana, nyaeta Purna-warman, jelas kaungkab tina sawataraprasasti di antarana Ciaruteun Bogor,prasasti Pasir Koleangkak Bogor,prasasti Tugu Jakarta kaler. Ningalbacacarannana prasasti anu kaguar,nurutkeun Prof.Nina, ditaksir pang a-ruh kakawasaan Karajaan Tarurna-nagara dina mangsa parnarentahanPurnawarman ngawengku sabagianwilayah Tatar Sunda ti mimitiPandeglang, Cisadane Tanggerang dikulon, beulah kidulna Bogor, kalerJakarta, beulah wetanna Bekasi jeungKarawang. Sabada Tarumanagara run-tag, puseur kakawasaan pulitik pindahka Karajaan Sunda. (Milu jeung TimPenelitian Sajarah Karawang jamanTarumanagara jeung Karajaan Sundadipingpin Prof.Dr.Hj.Nina HerlinaLubis).

(Milu Tim Panalitian SajarahUnpad pingpinan Prof.Dr.Hj.Nina

Herlina Lubis)