NR. 11 SEPTEMBER 2012

FMfylkesmagasinet.no

Piratanekjem

Heimesoning side 7–12 Knekte operakoden side 14–15 Morganisasjonskultur side 28–31

M/AUTOMAT INKLUDERT I PRISEN VOLVO V70 2013-MODELL

FRYDENBØ EDITION SPAR 47.900,-

KAMPANJETILBOD• DIESELVARMAR M/TIDSUR • Skinninteriør • Aktive xenonlys • 7” skjerm, Bluetooth Handsfree • Ryggesensor • Regnsensor • Cruise Control • Alarm • El.vindauge og fjernbetjent

sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming • DAB + • El. oppvarma baksete • 2-sona klimaanlegg • City Safety • Vinterhjul på alufelg

VOLVO V70 D2

KR 399 900,-*RETTL. PRIS KR 447.800,-Tillegg for Summum kr 12.000,-Tillegg for R-Design kr 22.000,-

LAST NED NORSK VOLVO APP

VOLVO V70* Rettl. pris levert forhandler i Sogn og Fjordane. Gj.sn. forbruk 4,5 – 10,3 l /100 km. CO 2-utslepp 119 – 237 g/km.

Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelfilter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no. For meir info skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOLVO” til 2330.

Vi har kort leveringstid

Vi har kort leveringstid

KAMPANJETILBOD• DIESELVARMAR M/TIDSUR • Skinninteriør • Aktive Xenonlys • 7” skjerm • Bluetooth Handsfree • Ryggesensor • Regnsensor • Cruise control • Alarm • El.vindauge og fjernbetjent sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming • DAB + • El. oppvarma baksete • 2-sone klimaanlegg • City Safety • Vinterhjul på alufelg

VOLVO V60* Rettl. pris levert forhandler i Sogn og Fjordane. Gj.sn. forbruk 4.5 – 10.2 l/100 km. CO2-utslepp 119 – 237 g/km.

Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelfilter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no. For meir info skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOLVO” til 2330.

VOLVO V60 D2

KR 364 900,-*RETTL. PRIS KR 394.000,-Tillegg for automatgir kr 19.900,-Tillegg for Summum kr 10.000,-Tillegg for R-Design kr 23.000,-

VOLVO V60 2013-MODELL

FRYDENBØ EDITION SPAR 30.000,-

LAST NED NORSK VOLVO APP

ÅSANE:55 53 68 00

FØRDE:57 83 72 00

VOSS:982 05 944

SOGNDAL:948 18 081

SANDANE:57 86 84 00

MINDE:55 59 97 00

BERGEN VEST:55 50 15 42

www.frydenbo.no

FRAMSIDEFOTO: Joachim Vie

FM11•2012

3

FMFYLKESMAGASINET

Den nyleg avslutta rettssaka etter 22.7, og påfølgande dom av ABB, har ikkje uventa sparka i gang eindebatt om maksimal straff i Norge. Mange tek no til orde for at ein må innføre reell livstidsdom i Norge,for dei gjerningane som er så grufulle at dei går utanpå det vi normalt må ta inn over oss her til lands.Som terrorhandlingane til ABB.

Det er lett å skjønne, spesielt når det kjem frå dei som er hardast råka sjølv, men skalaen på handlin-gane var så store at det har skaka eit heilt folk. Heldigvis er slike handlingar eit unntak, som forhåpentlegvis berre skjer den eine gongen. I andre endenav skalaen ligg «normale» kriminelle handlingar. Det er der dei fleste straffereaksjonar frå samfunnetblir sett inn: Ein ungdom som stel ein bil. To uvenner som brakar i hop i slåsskamp i fylla. Ein kar somkøyrer heim i fylla. Å snyte på skatten, køyre villmann i trafikken, eller jobbe svart. Ein glidande skala frånesten aksepterte handlingar, så lenge du ikkje blir teken, til dei samfunnet er samde om er kriminellehandlingar.

Mange av dei som har trakka over den streken har betalt med eit kortvarig opphald i fengsel. Nokre er,eller blir kriminelle, andre nøyer seg med eit overtramp, sonar si straff og er ferdig med det. Dei aller fær-raste i denne enden av skalaen har noko i eit fengsel å gjere. For det å reise i fengsel i nokre månadar kan ha store konsekvensar for dei fleste av oss. Og kanskjemest om ein har familie, som må betale ekstrakostnaden når mamma eller pappa blir vekke nokremånadar. I Norge er fokus på straffetiltaka samfunnet deler ut på rehabilitering og tilbakeføring til sam-funnet. I så og sei alle straffesaker er målet å bidra til at den straffedømte vender tilbake til samfunnetsom eit produktiv medlem.

I det perspektivet er det lite gunstig å ta folk ut av samfunnet nokre månadar, om ein har eit alternativ.Og det har vi: For fire år sidan vart Sogn og Fjordane eit av seks prøvefylke som testa ut den nye straffe-metoden Elektronisk Soning med fotlenke i eigen heim. Kriminalomsorg i Fridom er strålande nøgd mederfaringa så langt, og tal på gjennomføring ligg over 95 prosent på landsbasis, så det er all grunn til å truat dei som vel dette er motivert og klar for gjennomføring. Vi har snakka med to personar som anten ersambuar med ein som har gjennomført elektronisk soning heime, eller har gjennomført sjølv.

Fylkesmagasinet kjem ut til alle husstandane

i Sogn og Fjordane

Ansvarleg utgjevar og grafisk formgjeving Inform Media

Trykk Mediatrykk BergenDistribusjon Posten

Opplag 42.000

REDAKTØR ROY SUNDE

roy@fylkesmagasinet.noTlf. dir. 95 93 99 90

MARKNADSANSVARLEG MAI-KRISTIN TIDEMANSEN

mai.kristin@inform-media.noTlf. dir. 95 93 99 97

I denne utgåva kan du lese om:Vil heidre Jeramias | E-prat med Alexander Pavelich | REPORTASJE: Heimesoning

Knekte operakoden | Unge meiningar | Rett på med Tore | Sjamanens lærdom|

Morganisasjonskultur | Skjekkliste for malearbeid om hausten |

Barnsleg: Med båt på gode minne | Piratpartiet gjer strandhogg |

Trend og mote med Regine | X-ord | Biltest: Peugeot 3008 HYbrid4

Grunnlagt 2001

– Vi er opptekne av å finne deigode, positive tinga som skjer ivårt fantastiske fylke. Vi klarer

ikkje å fange opp alt, så har du tips om saker som du

meiner vi burde skrive om – ta kontakt med meg!

Ønskjer du å nå alle husstandane i heile fylket med din bodskap

– ta kontakt med meg!

Forbrytelse og straff

Redaktør: Roy Sunde

Øyrane 3, boks 353, 6802 Førde

Tlf. 95 93 99 99

Bugnar av Haustnytt!!

FYLKETS SPREKASTE PÅ DAMEKLE KLE I STR. 34 – 54

SKO • SMYKKE • SJAL M.M.

«BLI NY» HJÅ OSS

M.M.MM.M.M.M.M.M M.M.M.M.M.MM.MMAAAAAAAAAAAAAAAAAAL L L LLLLLL LLL

Sogndal, Tlf. 57 67 29 88

FM11•2012

4

Halbrendsøyra 7 • 6800 FørdeTlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Aluminiums-skyvedørerVi monterer nye, vedlikehaldsfrie skyvedører.

– Vi ville ha eit namn med historisk sus, og valte Jeremias Henden: Eitmusikalsk geni, født på Austrheim i Gloppen i 1879, som døyde i 1923 berre44 år gamal. Jeremias gjorde landet til sitt verkeområde. Han var bl.a spe-lemann og rallar i nord, der han skreiv sitt mest kjende verk Sulitjelmaga-loppen. Jeremias slo gjennom med musikk og på mange andre vis. Det gjekkbåde rykte og gjetord om hans korte og omflakkande liv, han var nærast einsegnfigur, seier Atle Nygård, som ilag med Svein Hjellbakk og Rune Nordviker interrimstyret i Jeremiasfestivalen. Arrangør er folkemusikkgruppa Gran-nelaget, der Hjellbakk er leiar.

– Vi har ulike oppgåver og dreg lasset i lag, seier festivalsjef Hjellbakkmed førti års fartstid i folkemusikkmiljøet.

– Rune Nordvik tek det økonomiske, og eg marknadsføring og sponsorar,fortel Atle Nygård.

Vil nå dei ungeDei er glade i folkemusikk, og meiner det er plass til ein festival til i Gloppen.

– I fjor haldt vi konsert og dans med Marie Forr Klåpbakken og band.Det vart populært, og vi vart oppmoda om å fortsette. Med Jeremias-festi-valen ønskjer vi å trekkje nye lyttargrupper - folk som vanlegvis ikkje går

på ein folkemusikkonsert, fortel Svein. – Målgruppa er ei fin blanding avunge og gamle, men målet er å trekke meir ungdom. Vi byrjar rolig, og fyllerfestivaldagane med meir program etterkvart. Vi vil bygge steg for steg, seierNygård og held fram.

– Vi har ein jobb å gjere med å trekkje publikum, men vil prøve å vereutradisjonelle og hyre landskjende folkemusikkgrupper, som er nyskapandei sjangeren, som vi veit trekk ungdom. I år held Valkyrien Allstar konsert påfredagen.

– Folkemusikken har sterke røter og rike tradisjonar i Gloppen. Det ermykje vi kan trekke fram i åra som kjem. Interessa har vore så som så sisteåra, det har vi tenkt å gjere noko med. Vi skal prøve å få ungdomen med pålaget, ved seinare å halde kurs innan dans, felespel, song etc. Det ser nemlegut til at vi er inne i ei tid med aksept for spele fele, danse og kvede, seierHjellbak.

Opprusting av hotellet gav nye høveMed dobla kapasitet på nyutvida Gloppen Hotell byr på ein festival medfleire scener.

–– Vi har valt å satse på november fordi det skjer mykje ellers i året. Viønskjer ikkje å konkurrere med andre aktørar. Denne helga startar også jule-bordssesongen på hotellet, så vi håper på fullt hus både der og i kyrkja. Nyesalen på Gloppen hotell tek 200 personar. Fyller vi den på konserten medValkyrien Allstars, og det kjem 100 til på dansen, klarer vi oss. Vi tek heilehotellet i bruk til dans etterpå. Oppe blir det gammaldans med Eid Spele-mannslag, Austrheim Musikklag og Grannelaget, og i Kjellaren litt meirmoderne rytmar. Publikum kan gå mellom dansesalane. Laurdag 17. novem-ber vert det kyrkjekonsert i Vereide kyrkje, med Øyvind Lyslo, LindaØvrebø, Hanne Grete Heeen og Synnøve Nordvik. Ein konsert basert på fol-ketonar, både religiøse og andre, avsluttar festivalsjefen.

Vil heidre JeremiasDet er ikkje den bibelske profeten, men det lokale musikalske geniet Jeremias Henden som blir heidra

med den nye Jeremias-festivalen i Gloppen, med røter i folkemusikk. TEKST: Roy Sunde FOTO: Inger H. Aske Lothe

Svein Hjellbakk, Rune Nordvik og Atle Nygård.

FM11•2012

5

FAGMØBLER ETABLERER SEG I FØRDE

Hafstadvegen 39 (ved Esso) • 6800 Førde • www.fagmiljo.noMån–Ons 10.00 – 16.30

Torsdag 10.00 – 18.00

Fredag 10.00 – 16.30

Laurdag 10.00 – 14.00

Bord + 6 stolar

22.465,–(Ord. pris 26.065,–)

CHOICE oppsett A

12.795,–

ODEL Foss 150 x 200 cm

8.995,–

3.595,–

Norsk Kvalitet og Design.

CHOICE Oppsett A

Stoff Utah grå.

2 pyntepute inkludert.

295x205. D89, H86 cm.

ord: 15 995,-

Swing sofabord

Eik/svart eller kvit/svart.

120 x 74, H39-53cm

3 595,- (3 995,-)

WIKING MIROm/sideglas og

konveksjon,

2-8kW

LOTUS MIRA2-8kW

Kvalitet, god design og utmerka komfort!

ODEL Foss kontinental

inkludert overmadrass og bein.

Pocket fjør, overmadrass

vaskbar 60 grader.

180 x 200 cm 10.495,–

(13.995,–)

Foss gavl 150 cm 1.995,–

Gavlpute sett á 2 stk. 495,–

(Spar 3.200,–)

8990,-

9990,-

11990,-

(Spar 400,–)

(Spar 3.000,–)

u/sidevindu

m/sidevindu

FM11•2012

6

NYBILMESSEI FØRDEHUSET 20.-21. OKT

Arr: Bilgruppa i Førde

Bilmesse for damer og (bil)interesserte mennsom sikkert elskar cupcakes

inform-media.no

Heimesoning FM11•2012

7

Straff i Norge handlar meir om å føre personar tilbake til samfunnet enn om å haldedei ute av samfunnet. Med det i tankane starta Justisdepartementet i 2008 opp mog-

legheita for å sone med elektronisk fotlenke i eigen heim. Eit av dei seks fylka somskulle prøve ut ordninga var Sogn og Fjordane. Fire år seinare har ca 250 personar ifylket sona slik. Vi har møtt ein person som har sona, og kona til ein annan som harsona, for å høyre deira tankar om soningsforma – og korleis den påvirka liva deira.

Illus

tras

jon:

Silv

ana

Mor

ales

FM11•2012

8

<< Lett soning?

– Eg er ikkje stolt av det eg gjorde, men ønskjer å dele erfaringa med son-ingsforma, som eg tykkjer samfunnet bør halde fram med, seier han og fortelat valdsdommen kom etter lang tids skitslenging frå ein kjenning.

– Ein dag eg trefte han på ein pub, rakna det og eg slo han ned. Utrulegdumt, og lite vits å bortforklare. Eg fekk tilståingsdom på 21 dagar, fortel«Peter».

Skremt av tidligare erfaring Eit fengselsopphald 20 år tidlegare gjorde at han hadde særs lite lyst tilbaketil Vik.

– Som ung køyrde eg i fylla med moped, og sona ein dom i Vik. Ei opple-ving eg hadde lite lyst å gjenta, seier «Peter».

– Eg er delvis ufør og slit med nervane etter å ha blitt overfalt for nokreår sidan, og slått halvt i hel. Difor var eg skeptisk til å sitte i Vik utan eitnettverk.

«Peter» diskuterte høvet til å søke om å gjere dommen betinga,men lovparagrafane han var dømt etter gav ikkje høve til dette.Men det fanst eit alternativ.

– Advokaten tilrådde elektronisk fotlenkesoning. Dettevar då nyleg innført, og han meinte eg truleg kunne fåslik soning – av medisinske årsaker. Ein må stette ulikekrav, og både ein sjølv og bupel må vere eigna. Krimi-nalomsorg i Frihet sjekka leilegheita og hadde samtalarmed meg, og godkjende begge, så framt eg var innstiltpå det. Eg hadde sett meg grundig inn i fotlenkesoningog forstod det kom til å bli tøffare enn det høyres uttil. Eg rekna dette for eit betre alternativ enn åsitte i Vik, med folk frå til dels hardt belastamiljø, og å sitte åleine om kvelden innelåstpå cella med fjernsynet til selskap. Derforvar eg bestemt på å gjennomføre dette.

Det er viktig for «Peter» å kunnehalde på rutinane.

– Ein viktig grunn til at egsøkte om fotlenkesoning, er atein har høve til å halde fram iarbeid. På den tida var egunder rehabilitering ijobb. Eg la alle korta påbordet til sjefen, ogfekk ein avtale somgjorde det mogelegå halde fram i job-ben. Det gjev dagarmed struktur: Dustår opp til fastetider, går på jobb,reiser heim og har dinefaste rutinar. Dette varsærs viktig og eit hovud-poeng for meg. Du tekstraffa, samtidig som jobb ogliv held fram. Når det gjekk iorden med jobben var eg ikkje itvil om at dette var det beste alterna-tivet.

Veldig streng husarrestMange tenkjer det er ei lettvint straff å sitte heime, men det er ikkje «Peter»samd i.

– Eindel politikarar

snakkar om at dette erein lett måte å sone på, og vil

heller kaste alle bak murane. Deiskulle fått prøvd fotlenkesoninga i tre

dagar, gjerne ein heil komité, så tippar egpipa hadde fått ein annan lyd. Fotlenkesoning

er ikkje noko frisoning! Det følast tøft, og alt skalinn i eit stramt tidskjema du må følgje til punkt og

prikke. Du må følgje retningslinjer og tilpasse deg mange krav. For-delen er at du ikkje blir teken ut av samfunnet som ved fengselssoning.

Du har større fridom, i eigen heim og kjente omgjevnadar, med tilgangtil telefon, internett, jobb, venner og familie, og du kjøper og lagar din

eigen mat. Tankane glir lett til den gamle, kjente husarresten ein fekk som liten. – Ein alvorleg streng ein, i så tilfelle, smiler han. – Alt er planlagt i minste detalj, det blir til og med registrert når ein

legg seg og står opp. Noko av det første som skjedde var at dei målte opparealet i bustaden, og lenka vart programmert i høve dette. Går du ut av«sona»kjem telefonen raskt, seier han og gjev døme på kor fort gjort det kanvere.

– Første veka gløymde eg meg, og gjekk for å hente posten. Då vart egumiddelbart ringt opp. Hadde dette gjenteke seg over nokre dagar kunne egrisikert å ende i Vik, med kansellert avtale. Då måtte eg ha sona heile dom-men der, same kor langt eg var komen i fotlenkesoninga, seier han og fortelat du har små soner i timeplanen til slikt.

– Du har «pausar» på 10-15 minutt i løpet av dagen til ærend som å hentepost, handle osv. Eg hadde 15 minutt til å komme meg heim frå arbeid, pluss10 minutt til handling i blant. Alt måtte planleggast nøye. Eg handla i sam-

Ein av dei 250 som har sona med elektronisk fotlenke er «Peter». Ein vanlegkar i midten av livet, som etter ein bytur enda med ein fengselsdom. TEKST OG FOTO: Roy Sunde

FM11•2012

9

<<band med arbeidsslutt. Det kunne vere stressande, spesielt i rush-tida, smiler han.

– Om eg sto fast i trafikken og såg at eg kunne bli sein, måtte egringe og varsle, og sjekke inn når eg kom heim. Timeplanen vardetaljert og krevjande. Første veka var vanskeleg, men då den varover var eg sikker på at eg ville klare dette.

Like strengtSjølv om ein har ein del meir fridom enn i fengselet, gjeld dei samereglane som ved tradisjonell soning.

– Dei krev totalt avhald. Du kan ikkje ta deg ei flaske øl eller eitglas vin til maten. Dei kjem på uvarsla vitjingar for å sjekke, medpuste- eller urinprøve. Eg tek ein del medisinar, og det første dei

gjorde var å sjekke desse utmed legen, og ta urin-

prøve av meg som vartanalysert før son-

inga. Den kunnedei bruke til å

samanliknemed under

s o n i n g ,for å sjåom eghaddet e k eandrem e d i -

kament.Dei vitjar

utan forvarsel,og kan komme når som helst i

løpet av døgnet. Det nyttar ikkje å tru einer «fri» om natta.

Ein er fråteken det meste av vala ein tek for gitt i kvar-dagen, men det er heile poenget. – Det er tøft å bli umyndiggjort – men vel verdt det i høve

til å sitte inne. Spesielt fordi du kan gå på jobb og du har folkadine rundt deg. Ein får litt permisjon også, i form av nokre timarein kan ta ut – samla eller i bolkar. Eg er glad i fotball, og reiste påfotballkamp. Eg hadde to og ein halv time til å komme meg til ogfrå, sjå kampen og handle, seier han og fortel at det verste med son-inga var å halde det skjult.

– Sambuaren og sjefen min visste om det, men ingen andre. Omfolk tok kontakt og ville ha meg med på ting, måtte eg komme oppmed kvite løgner om kvifor eg ikkje kunne. Det var kanskje detverste. Eg ville ikkje at nokon skulle vite om soninga. Det er ikkjeakkurat noko ein er spesielt stolt av. Ein har ikkje fritid om einsonar i eit fengsel, men kombinasjonen av å vere fri i andre sineauge, og måtte bortforklare alt mogleg, var skikkeleg seig.

Ikkje for alle?– Eg ser jo at dette ikkje høver for alle. Verken i høve til kor alvor-leg brotsverket er, eller i høve personlege forhold. Slit du med rus-misbruk, høver dette neppe. Men der slik soning høver er det ei braløysing, for både den som sonar og samfunnet. Spesielt om ein er iarbeid eller studie. Ein belastar ikkje samfunnet så tungt som medfengsel, ein tek jo det meste av jobben sjølv. Samtidig er ein straffamed ulike restriksjonar. Soninga baud på sjølvjustis og auka sjølv-innsikt. Ein tenkjer over livet og handlinga sine. To gonger i vekavar eg til Florø for samtalar med kriminalomsorgen, der vi snakkaom dommen, soninga osv. Desse terapitimane var særs viktige. Derfekk ein sette seg godt inn i toskeskapen ein var dømd for, held hanfram.

– Friomsorgfolka i Florø er utruleg profesjonelle og hyggelege,og vi sat ofte over minstetida og prata. Ei positiv oppleving eg vilberømme dei for, seier «Peter», og understrekar at han ser avgren-singar.

– Eg hadde sambuar, det var ein fordel. Då har ein nokon somkan støtte deg og halde deg med selskap. Eg har ikkje born, og dettrur eg er ein fordel ved slik soning. Born kompliserer og gjer time-planen desto meir krevjande. Eg vart fortalt at dei har tilfelle derforeldre avbryt soninga. Det blir rett og slett for vanskeleg, seier«Peter» og avrundar:

– Alt i alt var det ei «god» oppleving å sone slik, og samfunnetbør halde fram med dette alternativet. Etter å ha prøvd soning iVik kontra fotlenkesoning er eg ikkje i tvil om kva straff som virkamest, best og på flest måtar.

– Vi vartgode til å lygeFor dei fleste var det ein heilt vanleg vår påVestlandet. Marit er mor til to ungar i barne-skulealder og gift med Emil. Dei har tomanns-bustad, bil og hund. Dei er som kjernefamiliarflest, med unntak av fridomen til å gjere somdei vil. Emil skulle nemleg til å starte soning avein dom for vald. Heime. Med fotlenke.

TEKST: Tore Fossen FOTO: Roy Sunde

Slik byrja den lengste forsommaren i familiens liv. – Eg er temmeleg sikker på at Emil aldri kjem til å sone heime fleire

gonger. Skulle det skje at han nokon gong hamnar i ein slik situasjonigjen, vil eg heller at han skal ta straffa si i fengsel, og ikkje heime, seierMarit.

– Kvifor?– Fordi denne typen soning ikkje passar for alle. Etter at Emil fekk

dommen på 60 dagars ubetinga fengsel, dukka alternativet om fotlen-kesoning opp. Vi vurderte dette og kom fram til at denne forma for son-ing passa oss. Han ville då kunne vere i arbeid, og han kunne vere heimemed meg og borna. Dessverre såg vi ikkje konsekvensane der og då,seier Marit.

Måtte involvere andreÅ sone heime blir ei lang løgn. Marit fortel at dei vart veldig gode på ålyge og halde det skjult for venner og kjende.

– Vi kunne ikkje halde det skjult for alle, seier ho. – Mor mi måtte få greie på det tidleg. Mellom anna måtte Emil

droppe ein konfirmasjon på grunn av soninga. Slikt er vanskeleg å bort-forklare, seier Marit, og fortel at også familien hans tidleg fekk greiepå situasjonen.

Etter kvart fekk også ein del av kameratane hans vite om lenka Emilhadde rundt eine ankelen. Det nytta rett og slett ikkje å halde det skjultfor vennekrinsen.

– Han har eit stort sosialt nettverk. Når han brått trekte seg tilbakeog ikkje kunne vere med på noko som helst lenger – utan særleg godegrunnar, måtte vi berre fortelje det til nokre av dei.

Eit liv etter minuttvisarenHeimesoning kan fortone seg som ei mild straff, men Marit veit betreog er ikkje udelt positiv til straffeforma. Ho meiner den kan høve forkortare periodar, men ikkje 60 dagar.

– Eg opplevde det som kjempestress. Absolutt alt gjekk etter klokka.All aktivitet måtte planleggast til minste detalj. Skulle vi gjere noko ilag med ungane, såg vi meir på klokka enn på aktiviteten dei deltok i.Vi visste ikkje på førehand at det var så veldig strengt. Ikkje kunne eingå ut før tida, ikkje kunne ein komme heim før tida. Emil sine fem til-målte «fritimar» i løpet av ei veke måtte porsjonerast ut der vi truddedei kunne komme best til nytte.

Derfor følte eg at mykje fall på meg. Eg måtte ta meg av det meste.Emil måtte vere inne. Ikkje ein gong utanfor huset kan ein vere og tadel i litt arbeid. Eg merka at mannen min etterkvart vart asosial. Det

FM11•2012

10

einaste han vart veldig god til i den perioden, var å sitje på verandaen ogrøyke, seier Marit, og ler.

KontrollarEmil er glad i å fiske. Men alle veit at fisken ikkje bit på første kastet. Ogfor ein ivrig sportsfiskar er eit par timar på sjøen lite. – Eg let han bruke «fritimar» til dette, om det ikkje var andre prekære gje-remål i sikte. Så fekk eg heller ta meg av ungane og få dei til og frå ulike fri-tidsaktivitetar, seier Marit.

– Og så var det kontrollane. Ein må vere totalavhalden under soning. Nårsom helst på døgnet kunne kontrollørane komme på besøk, rett nok mednokre minuttars varsel. Eg hugsar vi hadde besøk av eit nabopar som ikkjevisste noko om at Emil sona heime. Medan vi sat på verandaen, kom meld-inga om kontrollørane var i anmarsj. Heldigvis var det berre pusteprøve somskulle takast, og kontrollen kunne utførast nede i gangen. Likevel trur egnaboane lurte fælt på kva som føregjekk.

På ein måte blir ein invadert i sin eigen heim, sjølv om ein på førehandhar samtykka til at dette kunne skje til ei kvar tid på døgnet.

Tungt i periodarSeksti dagar høyrest ikkje lenge ut. Men å bli avskoren for det meste av sosialaktivitet i to månader er ikkje berre enkelt.

– Eg hugsar Emil hadde «samla» opp fritimane sine til 17. mai. Såleis fekkhan vere med å gå i barnetoget og besøke foreldra sine ei lita stund, før hanmåtte springe heim og setje seg på verandaen. Eg tok med meg borna oggjekk på skulen for å feire dagen – og lyge til vener og kjende om at Emilhadde vondt i magen og måtte heim. Det var ikkje noko kjekt. Vondt i magenhadde han kanskje, men det var i så fall på grunn av at han følte han sviktaungane sine.

Heldigvis hadde Emil mange kameratar som kom og besøkte han. – Som sagt, så vart han litt asosial av soninga, og det var han også i ein

periode etter soninga, seier Marit. I dag er ting som normalt. Ein del av familien og vennekrinsen veit at Emil

har sona si straff med fotlenke, men Marit har ei klar melding til dei somvurderer denne soningsforma:

– Tenk dykk godt om. Vurder alle tenkelege problemstillingar som kanoppstå. Det er fort gjort å tru at dette er ei fin form for soning, men ein erlåst på alle kantar, seier ho og avsluttar med ein liten episode som forklarardet meste:

– Eg og borna skulle på besøk til familien min ei lita veke. I utgangspunk-tet ikkje noko problem. Alt var planlagt og Emil skulle greie seg sjølv i hei-men nokre dagar. Det einaste vi ikkje hadde tenkt på, var kven som skullegå tur med hunden vår…

Tlf: 57 82 40 90 • www.r-r.no

Treng du ikkje revisor, bør duvurdere denne løysinga.

Ta kontakt for tilbod på regn-skapsystem og vår controller.

– MED KVALITET OG SERVICE SOM VAREMERKE –

Alle bilmerke- opptil 7,5 tonn

- reparasjon- vedlikehald- service- EU-kontroll- hjulstillings-kontroll- aircondition-serviceVi er med i verdas største og mestkunnskapsrike verkstadkjede. Hososs får alle bilmerke profesjonellhjelp til hyggeleg pris.

• Service og reparasjonar• Periodisk køyretykontroll

(EU-kontr.)• Hjulstillingskontroll med

4-hjulsmåling• Fabrikkoppdateringar og

garantiarbeid på chassis• Service/fylling på AC-anlegg• Ettermontering av cruise control og ryggekamera

VISSTE DU AT• 2 av 3 bubilar er bygd på Fiat Ducato?• Autoservice er Norges eldste Fiat-forhandlar,

etablert i 1966, og Iveco-forhandlar frå 1974?

DIN BUBIL-VERKSTAD I FØRDE

Kusslid, 6800 Førde – Tlf. 57 83 38 80www.as-autoservice.no

Illustrasjonsfoto

<<

FM11•2012

11

ww

w.inform

-media.no

I samband med medlansering av ei delux-utgåve (vinyl, cd og bildebok) av sitt nye album «Blå song».

LOTHE har sitt utspring frå bandet Fabel, som frontfigur Odd-Erik Lothe leia gjennom 5 kritikerroste album i perioden 1996-2007. LOTHE albumdebuterte 24. august med Blå song.

Konsertstartkl 21.00/inngang kr 150,-Laxens Haustbuffet og inngang konsert kr 495,-

Konsert med LOHTE 15. september

Ta kontakt med oss, tlf. 57 83 40 00 • www.rica.no

Nett no sonar 6 domfelte personar i Sogn og Fjordane med ei elektronisk lenke på foten.Eelektronisk fotlenkesoning (EK-soning). Og soningsforma er seigare enn du kanskje trur.

TEKST OG FOTO: Roy Sunde

– Enkelte trekk seg når vi går over krava, dei ser kor krevjande det er. Når vi monterer av fotlenka seier nokon at dei skal fiske, andre vil treffe vener, vitje familie eller ta ei øl. Alle har sin definisjon av fridom, og dei fleste er veldig letta og glade. Dei synast det har vore tungt. Alle er fryktlig nervøse når dei startar soning, og veldig positive etterpå.Nokre seier det var meir belastande enn dei trudde, men eit veldig godt alter-nativ til å sitte i fengsel. Vi får gode tilbakemeldingar på måten vi møter dei.Vi er strenge, men der for å hjelpe dei med å rydde opp livet sitt, seier Anne Merete Ødven, leiar for Kriminalomsorg i fridom (KIF) i Sogn og Fjor-dane.

Seigare enn du trur– Møter ein fordommar som at dette ikkje er ei «skikkelig» straff?

– Når vi forklarar folk kva EK inneber synst dei fleste både at det er straff,og eit godt alternativ til fengsel. Det politiske idealet om straff i Norge dreiarseg ikkje om pine og gjennomføring, men om tilbakeføring. Ein må balansererehabilitering opp mot fridomsrøving, seier ho.

– Ein blir ikkje dømt til EK, men søker. Vi vurderer alle kandidatar indi-viduelt i høve samfunnstryggleik. Som regel får ein ikkje sone slik om ein erdømt for grov vald, sedlighet, kriminalitet i heimen, eller har dommar overfire mnd. Departementet prioriterer unge. Då er vi «mildare» i vurderinga,men med samfunnstryggleik i botn. Vi gjev ikkje EK utan samtykke frå sam-buar/ektefelle. Dei fleste er glade for at partneren kan sone heime, seier hoog fortel at tryggleik vurderast konstant under soning i Norge.

– Vi har progresjonsbasert soning – ein kvalifiserer til lågare tryggleikbasert på tillit og oppførsel.

Sogn og Fjordane sin geografi bidreg til å komplisere soningsforholda. – Vi har fleire møter med den som sonar i veka: Både umeldte vitjingar heimehos dei, og møter der dei må komme til oss. Det krev mykje av nokre dømtei høve reiseavstand. Mange får lang reiseveg og store kostnadar knytt. Vi iKIF er mykje på vegane, smiler ho.

Ikkje alle som sonar føler dei høyrer til der. – Dei føler seg ikkje «kriminelle», og vil behandlast deretter. Dei har ikkje

teke over seg lovbrotet, og føler seg urettmessig behandla. Det kan og vereei utfordring om du manglar struktur, og ikkje er vant med å halde avtalarog tidsskjema. Vi rettleier på strategiar for å komme seg opp, halde avtalarog slike ting. Ofte blir EK ei veldig god erfaring, ein blir tvungen til struktur,seier ho og fortel at soning slik over tid er belastande.

– Vi har hatt dommar på fire månadar. Både i Norge, Sverige og Danmarker det øvre grense, det er lenge under eit så kontrollert regime, og kan føretil isolasjon. Det prøver vi å motvirke, med nokre «fritimar» i veka. Å sitte

heime åleine etter jobb til neste morgon dagleg og heile helgene over langtid er tungt.

Kvifor?Samfunnsmessig er soningsforma ein del billigare, både når det gjeld reinekostnadar, og det å unngå å fjerne folk frå arbeid og studiar.

– Ein soningsplass med lågt tryggleiksnivå, der ein finn kandidatar meddommar til EK-soning, kostar ein god del meir enn dei ca 300.000 kr einEK-soningsplass kostar per år. Med EK er kostnaden menneskelige ressursar.Departementet vil ha eit tilbod prega av kvalitet, som fører til eit kriminali-tetsfritt tilvære for den som sonar, med tett kontroll og oppfølging så det erforsvarleg å plassere straffedømte i samfunnet. Når ein skal i fengsel mistermange jobb og bustad, og står på bar bakke. Då er vegen kort til ny krimi-nalitet. Om ein kan gjere opp medan ein bur heime, tek vare på familien,

Tilbakeførarane

Anne Mette Ødven seier ordninga med elektronisk fotlenkesoning i eigen heim har voreein stor suksess så langt.

<<

FM11•2012

12

NYHET! Nå som traktorregistrert (T3) for kjøring på vei.Intropris 95.990,-

Navnet er det samme, men TRX500FE i 2012-modellen er virkelig en helt ny maskin! Nyutviklet motor med bensininnspørytning og fl ytende kjøling. Samt den nyeste versjonen av Hondas ESP overføring, skrift gir med tommelen! Chassiset er helt ny med moderne design, høy bakkeklaring, bedre fjæring, nytt hjulsystem utstyrt med rett bakaksel som før. Grovarbeideren er selvsagt utstyrt med 5 gir.

FØRDE MOTORSPORTStorehagen 3 • Tlf 41 53 42 45

www.fordemotorsport.no

76 792,- eks mva.

jobbar og held økonomiske forpliktingar må det vere god samfunns-økonomi, utan at eg har rekna på det, seier ho og fortel at EK brukasti vanleg soning også. – Der fangar soner siste del av dommen slik somdel av tilbakeføring til samfunnet. Desse er største målgruppa for EKfrå Justisdepartementet, og eit felt vi jobbar med å auke deltakingafrå, seier Ødven og fortel at ordninga sjeldan misbrukast.

– I 2011 søkte 1922 personar om EK totalt i Norge. 1064 byrjasoning og 56 vart overført til fengsel for regelbrot. Nokre få trekk segsjølv, og vil heller sone resten i fengsel, men det er sjeldan. Dei flesteoverføringane skjer som følgje av brot på rusforbod, som gjev direkteoverføring til fengsel, eller å komme for seint til avtalar fleire vender,seier ho og fortel dei så langt har motteke 251 oppdrag lokalt. – Avdesse har berre 3-4 blitt overført til fengsel.

Alle skal med?Sogn og Fjordane var eit av seks prøvefylker i 2008.

– Det var spennande å få rulle ut eit nytt straffealternativ i Norge,vi var audmjuke for ansvaret. Sogn og Fjordane har ikkje kapasiteteller tilgang til like mange dommar som større fylke, men valet gjordeoss veldig synleg i kriminalomsorga og vi har fått mykje gode tilbake-meldingar. Pilotfylka Hedemark, Rogaland, Troms, Vestfold, Oslo ogSogn og Fjordane er veldig ulike: Tenk avstandar og vegar i Tromskontra Austlandsfylka, eller folketal. Målet var å bidra til å lage ei godordning, og det har vi lukkast med. Vi meiner EK er eit veldig godtalternativ til fengselssoning der det høver, seier ho og fortel at Agder-fylka, Hordaland og Akershus har kome til, medan resten er på vent.

– Enkelte, spesielt på borgarleg side, var negative til EK. Blant annadet etiske i å gjere heimen til fengsel, og plassering av dømte i sam-funnet. Enkelte frykta det vart eit tilbod for dei med ordna forhold.Det er ikkje sett av pengar til fleire fylke per no, men den politiskeoppsluttinga har auka. Frykta for at EK berre er for dei som har ordnaforhold kan vi avkrefte. Kriminalomsorga hjelp saman med kommu-nale krefter til med å skaffe både arbeid og adekvat bopel om naud-synt, seier ho.

Framtida?– Er dette framtidsretta soning som er kommen for å bli?

– Det trur eg. Erfaringane er gode, og det politiske landskapet posi-tive etter å ha sett kor godt EK fungerer, men kriminalomsorg er poli-tikk: Ein må ha regjeringa i ryggen. Vi håper at politikarane ser verdieni dette. Det er brei politisk semje om straff med godt kvalitativt inn-hald, som EK er. Tilbakeføring er eit aktuelt omgrep i kriminalomsorg.EK er ein god modell for mjuk overgang frå fengsel til samfunn. Måleter gradvis, kontrollert tilbakeføring til samfunnet med støtte frå kri-minalomsorga. Vi har ei anna form for soning under fridom også, somvi har lenger erfaring med: Samfunnstraff. Her kan ein ha dommaropp til to års varigheit, som gjev 420 timars pålagt ubetalt arbeid forsamfunnet. Sentralt i begge formene ligg individuelle, målretta samta-lar med fokus på førebygging av ny kriminalitet, der vi tek føre oss altfrå rus til relasjonar og hjelpebehov. Alle i KIF lokalt har sosialfaglegbakgrunn, og er ein dedisert, godt utdanna gjeng med brei kompetanse, og veldig tru på arbeidet sitt. Ei lita jente sa etter å hablitt fortalt kva vi driv med: Dokke e skurkereparatørar. Eg ville ikkjesagt det slik, men det beskriv kanskje det vi prøvar å oppnå, avsluttarØdven.

I 2005 gjorde Brandsøykoret, frå Florø, stor suksessmed musikken til Mikis Theodorakis. No luftar deimusikken hans igjen.

– Konserten i Florø var ein gedigen suksess, med fulle hus, så samehaust bestemte vi oss for ein miniturne til Naustdal og Leikanger, sidanvi hadde lagt ned så mykje arbeid at det var synd ikkje fleire fekk høyremusikken, smiler Kai Helge Rønvåg i koret.

– Både koret og publikum sette pris på denne musikken, difor fannvi ut at tida var inne for ein ny konsert, fortel han og set Mikis på kar-tet. – Namnet er kanskje ikkje kjent for alle, men når ein seier «Zorba»eller «Stranden» nikkar dei fleste med hovudet: Musikk folk i alle ald-rar kan nyte i fulle drag. Tekstane er oversatt til svensk, og saman meddei smektande tonane rører dei ved noko i alle som hører dette, seierRønvåg.

Dei har også styrka koret sidan sist. – Vi har med ein del songarar frå Hamar, som før har hatt same opp-

sett fleire gongar i eigen regi, og deira musikalske leiar Tore Mortensen,som vi hadde eit utruleg inspirerande korseminar med i vår. Det komog ideen om samarbeid. Mortensen spelar piano under konserten. Flo-rømusikarane Sanja Dukanec Qattawi, på Cello, og Halvard Lunde,på gitar. I tillegg har vi med Bane frå Serbia på bouzouki, nesten detviktigaste instrumentet i gresk musikk. Musikalsk leiar er AnnaMichalska, avsluttar han og seier det blir konsert i Florø kyrkje 22.September Førde kyrkje dagen etter.

«Mandeltred och Marmor»

Slik ser det ut når lenkja kjem på foten. Å klippe den vekk er ein enkel sak, menalarmen går i Florø det saksa kuttar lenka.

<<

FM11•2012

13

Opningstider:10–20 (10-16) Matvarebutikkane har eigne opningstider

Gyngehesten | Leikebutikken Yes | Førde Libris | Bunnpris | Rema 1000 | Førde Multimedia Torg | Telehuset | Gullsmed & Urmakar H. Brændmo & J. Pettersen

Nille | Audhild Viken | Jernia Førde | Mozart | Kid | Sybutikken | Ting | Olefi ne - Naustdal Dampbakeri | Spisekroken | Bik Bok | Carlings | Non Stop Sko | Cubus

Dressmann | Chatlet Sport1 Førde | Yrkesklær AS - Jobb og Fritid | Lindex | Bokuben | Non Stop Sko | Smia Dame | Smia Herre | Skoringen | Centrum Salong

Vivikes | Parfymelle | Link Bingo | Førde Glassmagasin

Rek

lam

ebyr

ået

Info

rm M

edia

Vårt elektroniske gåvekort kan nyttast i våre butikkar!

Følg oss på

GÅVEKORTEE TTORORÅÅ

I haust skal vitrenegå på jaktstrikke ein genserlage hjortegryte

‹‹

‹‹

Tilbod Le Creuset oval gryte 27 cm, svart og creme

1199,-Ord. pris 1659,-

7 27

Scann QR-koden og få oppskrift på hjortegryte

Vi har det du trenger til «Skappelgenseren», og garn frå «Du Store Alpakka».

Og vi får stadig inn nye typar garn.

Treningstøy frå Craft

Jaktdress Oppdal frå Beaver Lake.

Kampanjepris 1499,-

Vindtett, vasstett og pustande

FM11•2012

14

– Du skal på opera! – Jammen…. – JO, du skal på opera og du skal skrive om det.

Redaktøren er streng i stemma. Det er tydeleg at han ikkje har lyst til å gåsjølv. Og for å vere ærleg så har eg ikkje så veldig lyst eg heller. Sjølv omtretti nett er bikka, den ultimate vaksengrensa, er opera framleis noko egoppfattar som keisamt og, hysj ikkje sei det til Steinar og Yngve, støy. No erdet ein gong slik at jobben min er av å formidle opplevingar til lesarane, ogdet kan ikkje handle om spa kvar gong. Eg går difor med på å gje opera einsjanse. For redaktøren si skuld. For lesarane si skuld. Men ikkje for mi eiga.(Og no veit eg at eg høyrer ut som eg er tretten år og ikkje tretti, men operaer verkeleg ikkje mi greie.)

Kle på seg må ein når ein skal på opera, men kva? Eg sender ei tekstmeldingtil fotografen: «Kor pynta må ein eigentleg vere for å gå på opera??». Svaretkjem kjapt: «Var tenkt å spørje deg om det same. Svart dress og skjorte…?Mulig eg går for ein litt enklare stil». «Eg får vel dra på meg eit skjørt egdå» tastar eg. Og det gjer eg. Og så ein kjole. Før eg drar på meg eit annaskjørt. Så kjole igjen. Til slutt endar eg opp med bluse, finbukse og helar.Tanken på galla-kledde, snobbete damer som ser på meg med forakt i blikketgjer meg med eitt litt usikker, og eg vurderer å finne fram kjolen eg brukte ibryllaup førre helg. Men nei, dei kan vel ikkje stoppe oss i døra fordi vi ikkjeer fine nok?

Kulturopplevinga skal finne stad på Åmot Gard. Ein gard som ikkje trengnærare presentasjon med mindre du har vore skjerma for avis, TV og radiosiste fem åra. Sogn og Fjordanes mest medieomtalte gard. Ikkje så rart eigent-leg med tanke på at dei er dei einaste i heile verda som set opp opera i ei

gammal løe? Konseptet er både uvanleg og genialt, så den enorme medie-omtalen har dei fortent. Og no skal dei få endå meir.I bilen på veg til Bygstad spøkar fotografen med at vi skal snu. Han er gladi musikk, men opera er han usikker på.

– Du veit at det varar i to timar, sant? seier han og ser på meg. – TO TIMAR?! Nei, det visste eg ikkje. Den trassige trettenåringen kjem

fram igjen. Eg ser snurt ut vindauget medan fotografen minner om at eg trossalt berre har sett og høyrt opera på TV og radio. Kanskje det er annleis iverkelegheita? Etter at sjokket har lagt seg, diskuterer vi lågkultur vs høg-kultur og konkluderer med at vi begge rører oss litt fram og tilbake når detkjem til kva vi føretrekk. For ei odelsjente som meg må jo det faktum at mitt første møte med operaen er på ein gard vere den perfekte glidande over-gang?

Smånervøse stig vi ut av bilen og passerer sauer og hestar på veg til tunet pågarden. Det vrimlar av folk, og letta pustar vi ut når vi oppdagar at klede-koden er knekt: fint, men absolutt ikkje galla. Og her er det alle typar folk:Unge og gamle, norske og utanlandske, som verken ser snobbete ut, ellertypisk som opera-elskar. Dei ser eigentleg ganske vanlege ut.

Steinar, som saman med Yngve driv Åmot Operagard, ønskjer oss hjarte-leg velkommen. Han fortel kort om handlinga i Händels opera «Orlando»,og at den er flytta fram til vår tid, lagt til Bygstad, der Orlando skal speileein typisk mann i Sogn og Fjordane. Han skal blant anna teste fiskelukka iGaula.

Vi blir med eitt meir positive til kva som ventar. Det han fortel får oss tilå dra på smilebandet. Då Steinar byrjar gå inn på detaljar rundt regissør,musikk og skodespelarar dett vi litt av igjen, og eg gjer det heilt klart at egikkje er her for å lage ei melding av stykket. Det er eg på ingen måte kvali-fisert for.

Knekte operakodenKan kven som helst gå på opera? Eller det berre for fiffen?

Vi starta mjukt og hadde vårt første møte med opera på ein gard.

TEKST: Kristine Slettehaug FOTO: Joachim Vie

Ei forventningsfull stemning brer seg utover tunet til Åmot Operagard, og når ein bil med fem italienarar kjem tutande, er det mange som strekk hals for å finne utkva som skjer.

FM11•2012

15

JAKTPAKKE

550 XPS Forest

Inngår ved kjøp av Sportsman 550 XPS eller 550 X2 i kampanjeperioden*

Vinsj som Standard Ekte 4-Hjulsdrift

Servostyring Motorbrems på

Alle Fire Hjul Markedets Beste

Bakkeklaring Registreres som EU-

Traktor med Hvite Skilt Godkjent for Kjøring på Offentligvei

Førerkortklasse B / T

KAMPANJEPRIS NÅ KUN:*Kampanjen gjelder fra 1 juli - 31 oktober 2012

Kampanje

Kr93.900,-eks mva. Kr 117.375,- inkl mva

INKLUSIV JAKTUTSTYR !

VELG TRYGTVELG MARKEDSLEDEREN

JAampanje AKTKTJAJ

KKa

APATPAKKKKEKETPPA

Pb. 122 | 6781 STRYN | Tlf.: 578 72 000Telefaks: 578 72 017 | jon@lars-kveen.no

www.kveenmotor.no

Etter litt mingling på operatunet, skjer det noko. Ein bil kjem køyrande og tutar overdrive. Utkjem fem personar som gestikulerer vilt og snakkar italiensk. Publikum tek med seg vinglasasine og følgjer etter dei inn på scena. Stemninga er god og eg tek meg sjølv i å synest at dette er litt spennande. Kven er desse personane, kva skjer no? Vi finn plassane, og så er det igang.

Dei fem første minutta skjønar eg ingenting. Verkeleg ingenting og ser mørkt på dei nestetimane. Kva rolle har desse fem personane, kva dreier det seg om og ikkje minst: kva syng deiom? Det er jo på italiensk. Etter kvart skjønar eg meir og meir. Ja, ikkje av språket, det erframleis italiensk, men av handlinga. Kroppsspråket er så tydeleg og overdrive at det ikkje gåran å ta feil av kven som vil ha kven, kven som er sjalu, kven som er gravid, kven som er over-stadig rusa eller kven som vil ta livet av kven.

Ein time inn i stykket sit både eg og fotografen med open munn oppslukt i det som skjer påscena. Handlinga er lett å forstå, og musikken? Slett ikkje verst, både vakker og rørande. Sjølvfor oss som pendlar litt fram og tilbake over låg- og høgkulturgrensa.

I pausen er eg spent på kva fotografen tykkjer. – Kosar du deg på opera? – Du, eg gjer faktisk det! svarar han. – Same her! innrømmer eg før vi bryt ut i latter. Kven skulle trudd?

Anten elskar du opera eller så hatar du det, er det fleire som har sagt. Etter å ha sett Åmotoperagard si oppføring av «Orlando» gjer eg ingen av delane. Ja, eg vart bergtatt . Og ja,musikken var vakker. Alt var fint. Fint å sjå på og fint å høyre på. Kanskje var det settinga, detdyktige orkesteret eller usedvanleg flinke operasongarar? Eller kanskje at regissøren var ungog hadde modernisert stykket? Ikkje veit eg. Men heilt frelst er eg ikkje. Nysgjerrig, fascinertog overraska blir meir riktig. Omvendt blir å overdrive. Men berre nesten, for i bilen på vegheim tenker eg at det hadde vore spennande å gå å sjå ein opera i Oslo og at eg vil prøve å fåmed meg neste oppsetjing på Åmot. Opera på Åmot er faktisk for alle! Om du er sånn passe begeistra for sjangeren, får du om ikkje anna ei ny, spesiell oppleving.

Orlando (Drew Minter) er ein av fem italienarar som har kome tilBygstad for å teste norsk gardsturisme. Handlinga er lagt tilnotid, og publikum får ei moderne utgåve av Händels opera påscena. I tillegg føregår det heile i ei løe, og gjer overgangen forein opera-nybyrjar mjuk.

FM11•2012

16

Kor mange år er ein når ein er gammal?Dennis: Nokre kan vere åtti. Ja, og sånt.Leah: Åtti!Mari: Nitti. Gamle folk er nitti. Men dei kan vere 100 år.

Eg veit om ei bestemor som er hundre. Ho lever óg.Viktor: Du kan vere rundt åtti og sånt. Då er du gammal.

Korleis ser gamle folk ut?Mari: Gamle folk går med rare klede og ser gamle ut i

fjeset. Dennis: Dei er oppblåst i fjeset. Viktor: Gamle folk får sånne greier i fjeset, sånne store

bobler. Mari: Håret er grå-kvitt. Når folk blir gamle blir håret og

veldig gammalt.

Korleis merkar ein at ein begynner å bli gammal?Dennis: Dei veit det jo på åra. Mari: Dei ser det på seg sjølv og veit dei har bursdag

og blir voksnare i oppførselen.Leah: Dei merkar at dei har sånn rar stemme, sånn:

haallåååoo.Viktor: Dei ser det på kroppen sin. Det kjem store

flekkar på den.

Kva betyr det at ein en blitt pensjonist?Viktor: Då er du sånn at du ikkje jobbar, men du

treng ikkje bli pensjonist når du skal. Du kan veljeom du vil jobbe litt meir eller slutte. Og blir du forgammal og om det blir for slitsamt kan du berreslutte.

Dennis: Då er du gammal og kan velje om du viljobbe eller ikkje.

Viktor: Du får tid til å gå på besøk.Mari: Eller so kan du begynne i ein ny jobb. Jobbe

på Kroa for eksempel. Eg vil jobbe på sjukehei-men, men eg håpar eg slepp å skifte bleier pådei gamle folka.

Viktor: Brukar gamle folk bleie??!Mari: Jada. Dei som ikkje bur på sjukeheimen er

heime og drikk kaffi.Viktor: Ja, alltid mykje kaffi.Leah: Og så går dei på tur og kosar seg og på

butikken og kjøper fisk.Mari: Dei kjøper berre sunne ting. Dei et ikkje søtt. Berre søte

drops.

Kvifor må nokre av dei eldre flytte på sjukeheimen?Viktor: Fordi dei er gamle og synst det er tungt å kjøpe mat og

sånt.Mari: Fordi dei er så gamle at dei ikkje klarar å styre seg sjølv.

Unge meiningarRøverompa BarnehageAskvoll

Difor må andre hjelpe dei med å ta heis og sånt.På sjukeheimen er det god plass til å bruke rulle-stolen og mange andre gamle dei kan vere med.

Leah: Dei flyttar på sjukeheimen fordi dei vil ha hjelp

med rullestolen . Der sit dei og kjedar seg og serpå TV mens dei ventar på 17.mai og Santa Lucia.

Dennis: Eg trur det er fordi dei ikkje lenger klarar åhalde balansen.

Viktor 6 år blå tskjorteMari 6 årLeah 6 år blondDennis 5 år

Døskeland MarineAngedalsvegen 59, 6800 FØRDE

tlf. 958 66 866 • www.doskeland.net

Ypperlig sjølvlensende fi ske og fritidsbåt. Med bredde på 212 er det en sikkert og stabil bruksbåt. Vi har båter for levering!

HØSTPRISØien 530F med Yamaha F40FETL

kr 117.500,-

Komplett inkl vindskjerm, kjølband, fi skekasse, teinehalerfeste, årer, batteri, vannutskiller, hoved-strømsbryter, tank, slange, kabler og montering!

Ekstra høstrabatt på

PIONER båter!

FørdeHalbrendsøyra, 6800 FørdeTlf. 57 82 99 00www.opusas.no

SogndalGranden 23, 6856 Sogndal

Tlf. 57 62 57 57www.opusas.no

– det kan løne seg å ta turen innom oss!

Ta kontakt og fortell oss kva du er ute etter.

Vi har stort utval av bruktbilar

FM11•2012

17

besøk våre heimesider: nordfjordeid.no / operanordfjord.no

Og mykje, mykje meir…

Det største

Kulturhovudstad

Eit naturleg handelssenter i Nordfjord

Handel med sjarm i Eidsgata

Shoppingsenter

og mest unike handletilbodet mellom Førde og Ålesund

BANK

DNB

KAFE, RESTAURANT

OG KIOSK

NarvesenDidriks Kafe og GaverDolca Vita

KJØKKEN

Nordfjordkjøkkenet

FRISØR

Fin Frisør og HudpleieMona Frisør

APOTEK

Vitusapotek

INTERIØR

Primula DesignMagasinet KalaLappestua EidInterfl ora Hildenes Gartneri as

MOTE

Frislid HerreekviperingBergset

GAVEBUTIKK

Monrad Johnsen Eftf

GULLSMED

Bergart Gullsmedverkstad AS

BYGG

Byggern, Eid bruk

ELEKTRONIKK

Euronics R. HestenesExpert

BIL OG SERVICE

Eid MotorEid Servicesenter AS - ESSOStårheim Bilverksted AS

HOTELL

Nordfjord Hotell

KUNSTGALLERI/

TURISTINFORMASJON

Kulturhuset Gamlebanken

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

men når det pissregnar synest eg ikkje det ermykje stas å vasse rundt i myrene. Det er der-for ein har sofa. Og sofaen skal brukast.

Dei fleste planane våre om at vi skulle brukeferien til fjellturar og aktivitet vart skrinlagt itakt med yr.no, storm.no og Kristen Gislefosssine dystre meldingar. Derfor vart det einimpulstur til Spania. Rart det der. Allereie påWiderøe sin flight til Oslo var «må rydde»-tor-nadoen forvandla til ein mild sommarbris medsmil om munnen og kvilepuls nær det opti-male.

Såleis kom vi oss gjennom sommaren på eitvis. Reint og ryddig var det i huset eit parvekers tid, utan at eg skal ta ære for det. Lofteter pussa opp ved hjelp av leigd arbeidskraft,garasjen er nokolunde ryddig og ting har nor-malisert seg.

Men det som er heilt sikkert, er at til nestesommar blir det bestilt tur. For eg orkar ikkjeligge på sofaen og ha så dårleg samvit somdenne sommaren. Ein ønskjer seg alltid eingod sommar. Og ein ønskjer alle andre ein godsommar.

Ein god sommar vart det, og vi er klare for hau-sten. Takka vere Springsteen i Oslo og Spania-turen. Batteria er lada og alt er vel. Og i det eger i ferd med å avslutte denne epistelen, kjemdet frå andre enden av sofaen: Eg hadde pla-nar om å få gjort ein del i kveld…

Og det var ikkje mine ord.

FM11•2012

18

Sommaren 2012 er vel over for i år. Seint kom den, men likevel vartdet no ein og annan godversdag denne sommaren også, i alle fallfor mitt vedkomande. Finaste veret hadde vi i Spania. Og takk tilhøgare makter for at det vart ei veke der, for elles hadde vel skils-missepapira vore på veg i posten i desse dagar.

Du spør deg kanskje: Kvifor?

Jau, det har seg sånn at deler av ferien min fell samstundes somferien til kona mi. Det er i utgangspunktet heilt greitt. Men berre sålenge det er fint ver. Ho manglar nemleg evna til å kunne slappe avdersom det ikkje er sol og blå himmel. Når skodda heng over hus-taka og termometeret viser pluss 14 blir ho rastlaus. Forferdelegrastlaus.

Då skal ho rydde. Og medan ho ryddar, snakkar ho litt med segsjølv, litt med meg og litt med ungane våre, som ikkje lengar erungar, men er minst like dårlege til å rydde som ungar ofte er. Nårho har fått halde på ei stund, blir ho litt irritert. Då har ho planar omHesjedalen med skrot, kanskje litt oppussing, organisering i gara-sjen, luking av ugras mellom beleggingssteinane og gudane vitekva.

Problemet? Meg så klart. Eg får jo så dårleg samvit av å sjå ho tur-nere rundt i huset med posar og filler. Det skramlar i kassar ogskuffer så eg knapt nok høyrer kva som blir sagt på fjernsynet. Foreg har nemleg den evna til å slappe av når eg skal slappe av. Det erjo derfor ein har ferie. Ein skal samle energi til ein lang og mørkhaust og vinter, utan inneklemte dagar og offentlege fridagar.

For nokre stakkarslege veker i året har eg dedisert hjørnet i sofaenvår som min plass. I det hjørnet kosar eg meg med BergensTidende, Dagens Næringsliv, Mac og Wordfued på telefonen.Avstanden til fjernsynet er heilt perfekt. Mykje å kvile auga på: Tourde France, reprisar av dårlege filmar, OL og anna oppbyggeleg stoff.Og i pausane blir det akkurat tid til å gå i kjellaren å hente nokokald drikke, eller ein svipp innom kjøleskapet for å passe på atkaloriinntaket er jamt.

Dessverre er vi ikkje to som deler desse interessene tre veker istrekk. Uansett kor mykje eg prøvar å ignorere denne «må rydde»-tornadoen som herjar i heimen vår, kjem det dårlege samvitet sni-kande. Eg burde vel hjelpe til, men eg gidd ikkje. Orkar rett og slettikkje, for eg har ferie. Aktivitet er ikkje feil, men å drive med feilaktivitet er ikkje ferie for meg. Eg likar å gå i fjellet og trene litt,

Aktivitet erikkje feil, men ådrive med feil

aktivitet er ikkjeferie for meg.

Heidi Støfring Ulvestad,

Sjukepleiar, Spa-terapeut

og negledesignar.

Laila TefreSjukepleiar og Biopat.

hud - kropp - negler - biopati - hårfjerning - massasje

Pure Planet

Sentrum Sør - (Bergegården) | Tlf 57 82 33 11 | post@clinique-1.no | www.clinique-1.no

Effektiv cellulitt behandling, feittfjerning og lymfe drenasje. Garantert effekt.

3-MAX FigurformingUltralyd - Radiofrekvens - Vakum

Juvederm fi ller

i sept./okt.

20%÷

Tore Fossen

RETT PÅ

God sommar?

FM11•2012

19

info

rm-m

edia

.no

Surf der du er, når du vil

Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane 57 00 91 00 | en ives t .no

Vi gir deg 3 mnd. utan abonnementskostnad på internett i heimen (ADSL) og mobilt breiband.Tilbodet gjeld nye ADSL-kundar med 12. mnd bindingstid som bestiller begge produkta samla. (Pris første året frå kr 4301,- inkl. etablering).

Jippi, eg gledar meg! Då skal vi leike og ha det gøy, og tenk så har dei fått Internett òg.

Snart skal vi på haustferie til besta og besten i Loen

Om du allereie er Enivest-kunde– gjer som “besta og besten” bestill mobilt breiband no!

1) Ausevika byr på eit tidsreise tilbake til ei tid der menneska levde i og av naturen, i ein felles pakt. 2) Sjamanen og dyra: Eit samspel som skulle gje kunnskap til menneska omnaturen og korleis ein skulle leve i den. 3) Til saman seier helleristingane i Ausevika noko om mennesket si reise gjennom livet. 4) - Det er mykje lærdom å hente i naturfolk sitt for-hold til naturen, seier André N. Haave.

FM11•2012

20

Sjamanens lærdom Den vestlege verda har fått eit par gode skakingarsiste åra. Norge er ein oase ifinanskriseørkenen, men denrista laus tankar hos AndréN. Haave i Stavang, blantanna medan han guidar turistar til helleristingane iAusevika. Der ute ligg einnøkkel til eit heilare liv.

TEKST OG FOTO: Roy Sunde

– Finanskrisa er eit resultat av kapitalismensine herjingar i den vestlege verda, fortelHaave lågmelt, men bestemt, og ønskjer vel-kommen på trappa til huset, som ligg fritt tilmed utsyn over Stavang sentrum, og erkransa av vill og uhemma natur like til ter-rassen.

– Den økonomiske krisa kjem på toppenav den pågåande klima- og energikrisa, alleer signal om at vi treng ei kursendring, slårhan fast og gjer seg klar til ein ekskursjon.Det ligg nemleg eldgammal kunnskap ogventar nokre kilometer unna.

OmveltingØkonomi, vekst, forbruk, stress og jag er detvestlige mantra. – Vi har veldig overflod no,

men treng vi alt vi kjøper? Det er ikkje vanskelig å få ein vestlending med påtanken om å leve meir i pakt med naturen, og at alt som lever har verdi ogrett til liv. Problemet er å få storkapitalen på Wall Street med på at ein ikkjetreng blind vekst, seier Haave medan vi ruslar ned til helleristingsfeltet iAusevika. Ein kort rusletur frå det moderne servicebygget, eit par tusen årtilbake i tid, på jakt etter det André meiner er ein viktig del av svaret på kvasom må til.

– I naturfolks verdsbilete heng alt saman, og alt liv har rett til å leve. Denretten har menneske kunnskap om, men ikkje dyr og plantar. Dei meinerplanter og dyr har sjel, sin eigen kultur og kunnskap, som sjamanen kjem ikontakt med. Sjamanen tolkar naturen og finn kunnskap der, seier han ogforklarar at helleristingar verda rundt har likskapar.

– Mange av teikna, og symbola her finn ein mange andre stader i verdaogså. Det vitnar om ein urgammal og universell kunnskap: Alt i verda hengsaman. Filosofar, diktarar og vitskapsmenn som Platon, Shakespear, New-ton, Hugo, Edison og Einstein er samde i det. Eg kan ikkje sjå ein veg utanomat vi lev meir i pakt med det i framtida. Men vi treng ei omvelting. MedNorge som eksempel: Kvifor pumpe opp all olje no, i staden for å vente tilteknologien er betre? Vi har det travelt, men i blant lønner det seg å vente.

Teknokratisk 31 åringen er nett byrja som lærar ved Flora VGS. Bak seg har han univer-sitetsstudium i informasjon og kommunikasjon, og etnologi i Paris, og sosial-antropologi ved Universitetet i Bergen, og parallelt jobbar han som guide iFlorø. Men viktigaste kunnskapen fann han i aust.

– På eit yogakurs i byen Pondicherry, sør i India, fortalte guruen om femi-nine og maskuline eigenskapar i verda, tilsvarande Yin og Yang. Det harikkje med kjønn å gjere, vi har alle både maskuline og feminine eigenskapari oss. Dei maskuline er blant anna å gjere, analysere, logisk tenking, detkonkrete, medan dei feminine er knytt til det å eksistere, intuisjon, kreativitetog abstraksjon. Dei maskuline ligg i venstre hjernehalvleik, dei feminine iden høgre og saman lagar dei motsettingspar som utfyller kvarandre:logikk/kreativitet for eksempel. I dag er verda i ubalanse. Dei maskuline eri overvekt, slår han fast og viser veg ut på helleristingsfeltet. Der, blant cirka300 dyrefigurar som vitnar om menneskeliv gjennom tusenåra, og ikkjeminst kreativitet og åndsliv, side om side med naturen og dyra, møter han

1 2 3

FM11•2012

21

<<

oss: Sjamanen! Vaktande over dyra, med utstrekte armar – som han kallarpå noko, eller vernar noko.

– Han er bindeleddet mellom oss og natur/dyreverda. Vi er teknokratar iei industriell verd, men treng innsprøyting via naturen også. Den gjev sja-manen oss.

Maskuline verdiar vs feminine verdiar Det er lett å skjønne at urfolk ein gang valte Ausevika som staden for dei storespørsmåla. Himmel og hav dannar ein evig katedral, ramma inn av trea, somsvalar for sola og tek av for vinden. Blant deira tolking av liv og etterliv, og toeinslege tyske turistsvalars lågmælte knatring, luftar Haave kva han ser naud-synt for å endre kurs: Kva verdiar vi dyrkar!

– Urfolk er oppteken av å balansere mellom det maskuline og det feminine.Ein må ta naturen i bruk, på naturens premissar. Bruk, ikkje forbruk. I praksishandlar det om kva verdiar ein set høgast. Under utdanninga skreiv eg eit

bacheloressay om verdiar i Norge og India. I vesten står ikkje feminine verdiarlike høgt som maskuline. Feminine verdiane er mjuke verdiar som livskvalitet,omsorg for andre, samarbeid osv. Dei maskuline er mot, styrke, sjølvkontroll,ærekjensle, avgjersletaking og uthald. Ein må balansere desse, og dempe denmaskuline dominansen om vi skal få eit bærekraftig samfunn. Det er lærdom-men frå aust. Det interessante med kapitalismen er at den går så godt samanmed dei dominerande maskuline eigenskapane og verdiane i verda i dag: Grå-digheit, profittjag, og rovdrift på natur og folk. Dette eksisterer berre så lengevi let maskuline verdiar dominerer. Om interessa for miljøvern vart like storsom interessa for pengar får vi balanse. Dei maskuline verdiar er harde forbåde oss og verda. Skal vi skape ei levande og bærekraftig framtid, kan vi ikkjela kapitalismen ta overhand, åtvarar han medan vi ruslar 3000 år framover.

Empati og kjærleikDei fleste av oss lev i skuggen av kapitalismen og pengemakt. Og det finnast

4

Sandane tlf. 57 88 46 10www.hendenelektro.no

Stryn tlf. 57 87 29 20www.strynelektro.no

Florø tlf. 57 75 22 11www.vestelektro.no

Sogndal tlf. 57 68 29 50www.josvanger.no

Registrert elektroentreprenør

Bremanger tlf. 57 79 13 57Svelgen tlf. 57 79 51 90

Førde tlf. 478 36 160www.sunnfjordelektro.no

Elektrikar?Vil du jobbe hos en El-Proff? Ta kontakt med oss.

EL-PROFFEN er Norges største elektrikarkjede. Kjeden er lands-dekkjande og er i sin heilheit eigd av medlemane. EL-PROFFEN har 159 medlemsbedrifter med ca. 2700 tilsette.

FM11•2012

22

<<

Riis Bilglass og Bilskadesenteret AS, Sogn og Fjordane

• Skadereparasjon • Glass, frontrute reparasjon/skift • Lakkering • Klimaanlegg reparasjon/påfyll • Solfi lm

Opningstider: Mandag - fredag 730 - 1600

Vi takserar skade for privat og forsikring kvar dag, og kan hjelpe med skademeldinga om du ynskjer.

Sogn og Fjordane Synskirurgi, Sørstrandsvegen 9, 6823 SandaneTlf.57 86 74 00 • www.synskirurgen.no

DRØYMER DU OM EIT LIV UTAN LINSER

OG BRILLER?Vi opererer langsynte, nærsynte, skeive hornhinner,

alderslangsynte, grå stær og deg med dårleg mørkesyn. Smertefri, rask behandling for eit nytt liv!

Rentefri delbetaling. Uforpliktande forundersøkelse! Ein av Europas dyktigaste synskirurgar

Ta kontakt for meir informasjon og referansar!T

Synskirurgi er ei tillitssak

Tilknytta kirurgar: dr.Thilesen, dr.Plesner, dr. Meberg

Eit aktivt livEr du lei av å fomle med linser om morgonen, og synst brillene er eit

lite hinder i ein aktiv kvardag? Kvifor ikkje ta første steg mot ein meir

spontan kvardag? Vi opererer auga dine trygt og raskt, etterpå kan du

legge briller og linser bort for godt.

svar som ikkje er hogd i stein, men som likevel står rissa inn i dei siste2000 års kultur. Haave definerer seg som fritenkar og panteist, altså atGud er i alt, men tyr gjerne til bibelen for å summere opp.

– I Paulus brev til Korintarane står det: «Så vert desse tre ståande: Tru,håp og kjærleik. Men størst av dei er kjærleiken.» Vi må ha kjærleik tilnaturen og våre medmenneske. Kjøret med prestasjon på jobb og i arbeid,gjer at vi gløymer å lever som heile menneskjer. Og naboen til kjærleik erempati. Solidaritet er viktigare enn nokosinne, i lys av 22.juli. Det krevat vi torer lytte til intuisjonen og hjarta våre, og tek til oss kunnskap fråmedia, utdanning osv. Ein må opplyse seg og sjå konsekvensane av hand-lingane våre, avsluttar Haave i det vi er tilbake ved huset. Naturen byrjarbokstavleg talt der terrassen ender, vill og utemma, side om side med sivi-lisasjon. Inkarnasjonen av ein kvar nordmann sin hyttedraum gjort tilheim, og den perfekte staden å byrje ein draum om å ei bærekraftig fram-tid.

Sjaman• Ein sjaman er ein person som er rekna for å ha særskilt kontakt med åndeverda

innan sjamanistiske trussystem. • Sjamanen kan også kallast åndemanar, medisinmann eller prest. Nemninga,

som opphavleg tyder ‘den som veit’ på det sibirske språket evenkisk, blei opp-havleg brukt om sjamanar frå Nord- og Sentral-Asia, men ein finn folk med lik-nande oppgåver over heile verda, særleg blant urfolk. Den gamle samiske sja-manen blei kalla noaide. Volva i norrøn tru kan også reknast som sjaman.

• Sjamanar er særskilde menneske som kan få kontakt med eller makt overåndene som påverkar menneske, i følgje mange kulturar. Dei blir av nokreantropologar og religionsforskarar skildra som mellommenn og reisande mel-lom den naturlege og den andelege verda. Dei oppnår gjerne dette gjennom å gåinn i ein transe ved hjelp av messing, dansing eller tromming. Makta si kan deibruka til å lega sjuke, auka jaktlukke eller forutsjå eller styra vêret.

• Andre antropologar har kritisert omgrepa «sjaman» og «sjamanisme» fordi deimeiner at det plasserer lækjarar frå svært ulike kulturar i ein felleskategori, ogskapar eit feil bilete av ein felles, opphavleg naturreligion. Kjelde: Wikipedia

Ausevika• Ausevika er eit av dei største helleristningsfelta i Norge og ligg i Flora kommune

på sørsida av Høydalsfjorden. • Ausevika ligg under Skålefjellet, som reiser seg mot sør i nærare 800 m høgde.

Dette fjellet dannar avslutninga på eit fjellområde som strekkjer seg heilt inn tilJotunheimen, og er difor eit naturleg streifområde for storvilt på trekk mellomkyst og innland. I 1934 fann Tor Grønnevik det store helleristingsfeltet, som telkring 300 figurar.

• Ausevik-feltet er det nest største på Vestlandet etter helleristingsfeltet i Vin-gen. Feltet har ei mengd dyrefigurar som framstiller hjort, og desse er blandamed geometriske figurar - solsymbol frå ein fruktbarheitskultus. Denne bland-inga av jaktmagi og fruktbarheitssymbol gjer Ausevik-feltet spesielt interes-sant.

• Dateringa er det usemje om - frå 4000 år f.Kr. til 500 år f.Kr. Mykje av feltet ersterkt utsett for erosjon og er dekt over. I 2002 vart Ausevikfeltet teke opp i eitfelles nordisk prosjekt for bergkunst; Rock Art in Northern Europe. Gjennomdette EU-finansierte prosjektet er det utarbeidd planar for eit Vestnorsk Berg-kunstsenter i Ausevika. Kjelde: nrk.no/sf

Hjorten var og er eit viktig innspel i faunaen i Sunnfjord.

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

Alf Helgheim & Co ASSkei Sentrum, 6843 Skei i Jølster

Tlf. 57 72 83 11 • Fax 57 72 83 29www.alfhelgheim.no • post@alfhelgheim.no

Vårt mål er at allevåre kundar skal fåhjelp og rettleiingtil å finne akkuratdet produktet ogden løysinga somhøver for kvareinskild. Vi harogså mange flottemodellar på lager. A

tter

hald

om

uts

eld

e va

rer

og e

vt. p

risen

drin

gar.

Andre Steiner Xtreme:8x30 kr 4.995,-

Andre Steiner Ranger Pro:

8x32 - Kr 3.495,-(Rettl. kr 4.495,-)

8x42 - Kr 3.795,-(Rettl. kr 4.795,-)

10x42 - Kr 3.995,-(Rettl. kr 4.995,-)

Andre Steiner Skyhawk:10x26 - Kr 1.695,- (Rettl. kr 2.195,-)

8x32 - Kr 2.495,- (Rettl. kr 2.995,-)

10x32 - Kr 2.695,- (Rettl. kr 3.195,-)

10x42 - Kr 3.495,- (Rettl. kr 4.195,-)

Andre Zeiss Conquest HD:8x32 - Kr 6.000,-8x42 - Kr 6.800,-

Andre Focus Ultima/c:8x25 Kr 1.195,-8x32 Kr 1.395,-8x42 Kr 1.795,-10x42 Kr 1.895,-10x50 Kr 2.095,-

Focus Ultima/C 7x50

1.995,-

Leica Geovid 8x56 HD m/avstandsmålar

22.900,-

Steiner Skyhawk Pro 8x42

2.995,-rettl: kr 3.995,-

Andre Zeiss Conquest:8x30 - Kr 5.495,-

Zeiss Conquest 10x42 HD

6.995,-Zeiss

Conquest 10x30

5.995,-

Zeiss Victory 8x56 T* FL,

rettl. kr 18.000,-

14.495,-

Canon 10x30 IS

3.495,-

Andre Canon:12x36 L IS II - Kr 6.495,-10x42 IS - Kr 12.995,-15x50 IS WP- Kr 8.995,-

Steiner Ranger Pro 8x56,

4.995,-rettl: kr 5.995,-

Steiner Nighthunter Xtreme 8x56

8.495,-

Tid for jakt!

Steiner Wildlife Pro 8,5x26

1.995,-Flott turkikkert!

FM11•2012

23

Premium 540 UFe 230 cm breidde

kr 199.000,-

DeLuxe 540 KMFe 230 cm breidde

kr 179.000,-

De Luxe 545 KMF 250 cm breidde.

kr 189.000,-

Excellent 560 CFe 250 cm breidde

kr 189.000,-

Excellent 560 KMFe 250 cm breidde

kr 189.000,-

Excellent 560 UKF 250 cm breidde

kr 189.000,-

Prestige 650 KFU 250 cm breidde

kr 199.000,-

Prestige 640 FMU 250 cm breidde

kr 229.000,-

Excellent 720 KFU 250 cm breidde

kr 249.000,-

Nordic Edition

med ALDE

Nordic Edition

med ALDE

UKF innreiing med

2 etasjekøyer og

dobbelseng i staden

for enkeltsengar

City vatn og

14 liter elektro-

boiler

Haust-kampanje

2012-mod. Hobbycampingvogner

Alle vognene blir leverte med:

• 12 volt m/batteri og ladar• Nye «Slim Tower» kjøleskap• 230v Golvvarme• 230v Ultraheat

Garantiar på vogner levert av autoriserte Hobby-forhandlarar:

• 2 års garanti på teknisk• 5 års lekkasjegaranti

Alle prisar levert Førde inkl. frakt, 11 kg gassflaske og lev. omk!

Atterhald om mellomsalg.

Før:204.600,-

Før:206.500,-

Før:207.700,-

Før:209.700,-

Før:199.800,-

Før:217.900,-

Før:226.700,-

Før:245.900,-

Før:282.300,-

1 9 8 7 - 2 0 1 2HANDELSHUSET

VitaClean Shower Fresh bath &shower gel 547 ml kr 199,-

Body Soufflé kr 245,-Eau de Parfum 30 ml kr 350,-

ArkjaLett dunja

kr 1199

MatchJean Paul Femme jakke

kr 1999,-

PrincessSaueskinn kr 699,-

Lysestake stor kr 199,- Lysestake liten kr 179,-

Lys kr 35,-

dnaRoots støvler

kr 499,-

b-youngGenser

kr 399,95

CMYKSkjerf kr 99,-

HAUSTKLA

SUNNFJORD HANDELSHUSET FØRDEt.

Butikken er fylt medHAUSTNYTT i flotte fargar!

Kom

innom og bli

inspirert!

HAUSTJAKKE I FRESHE FARGAR KR 399,95

Naustdalsvegen 4 • HH Nord • tlf: 91 55 64 28 Facebook: Vero Moda Førde

Største kjøpesenteret mellom Bergen og Ålesund• 50 butikkar • 500 gratis parkeringsplassar • 4 restaurantar/kaféar • Leikeland

Opningstider: Kvardagar: 10-20 (21) Laurdag: 10-16 (20) Nokre butikkar har andre opningstider.

...vi har det!

aakke 9,-

MestergullThomas Sabo armeband

kr 2190,-

SKO• dna• EuroSko• Økonomisko

MAT, DRIKKE OG KIOSK• Spar• Napoleon Conditori• Deli Vita• Narvesen• Peppes Pizza• Vinmonopolet• Bambus

OPTIKK, UR OG GULL• Bjørklund• Mestergull• Brilleland

KROPP OG HELSE• Nikita• Apotek1• The Body Shop• Sunkost• Trendy frisør• Cosmetique Parfymeri & Spa• Ranels Parfymeri• VITA

HUS OG HEIM• Bellis Blomster• Nille• Handelshuset Libris• Kremmerhuset• Princess• TilBords

KLE• Bare Barn• KappAhl• VIC• Marcel• Marcel Sister• Marcel Home• More Woman• b-young• Blend• Arkja Dameklær• Hennes & Mauritz• Jack Jones & Vero Moda• Match

SPORT OG FRITID• Ringo• Din sport

SPESIALBUTIKKAR• Glitter• Zoo-senteret• Ti-Ti• Førde Lydsenter• Bagorama• Fotograf Helle• Citybag• CMYK accessories

SERVICE• Sparebanken Vest• Posten

www.hhforde.no

AR

NilleServeringsfat

kr 99,-

Nytt hos oss!

Vår kunnskap, ditt velvære.Handelshuset Sør, 1 et. • Telefon: 57 82 02 79

HANDELSHUSET

Største kjøpesenteretmellom Bergen og Ålesund

Modell: André Santos Myrekrok,

med kle frå Blend:Solid jeans kr 699,96Solid t-shirt kr 199,95

Blend vest kr 599,-

Sko frå dna: Timberland kr 1899,-

Bare BarnRegnsett kr 499,-

info

rm-m

edia

.no

FM11•2012

26

Morganisasjo

FM11•2012

27

nskulturEin Morgan er meir enn ein bil.Den er stiv og det skranglar ogristar. Det er trongt i kupeen og lite bagasjeplass. Det kjemregnvatn gjennom skøytane. Og dei er tøffe. Morgan er rett og slett kultur.

TEKST OG FOTO: Tore Fossen

Nokre dagar på jobb er artigare enn andre. Og deter heller ikkje så farleg å jobbe helg når jobben beståri å formidle opplevinga av å sitte i passasjersetet i einMorgan frå laurdag morgon til søndag ettermiddag,med korte avbrekk beståande av lunsj, kaffipausarog middag med overnatting.

I Sogn og Fjordane fløymer det ikkje nett over avdette engelske bilmerket, som i over 50 år nestenikkje har endra utsjånad. Men eitt og anna eksemp-lar rullar det på vegane her også. I Bergen derimot,er det noko sånt som 40 av arten, og eigarane av deihar ein uformell klubb som kvart år har nokre fastepostar på programmet: Tur på 1. mai, som markererMorgan-sesongen for opna, og ein hausttur.

Haustturen går til ulike stader i landet, og i år varreiseruta lagt opp av Jarle Nordahl og FrodeOpheim, begge Morgan-entusiastar på sin hals.

Turen skulle gå frå Bergen, via Voss til Vangsnes,vidare over Sognefjellet til Lom og derifrå over Stry-nefjellet til Hjelle Hotell i Oppstryn.

Vi hekta oss på kortesjen, som bestod av 12 bilar,på ferja mellom Dragsvik-Hella-Vangsnes. «Vi» idette tilfellet er underteikna og Morgan-eigar FrodeÅrdal, som er Spar-kjøpmann og sjølvutnemnt vakt-meister ved Jølstramuseet på Vassenden.

VakkertSidan vi var litt tidleg ute etter ein tåkefull tur overGaularfjellet, tok vi like godt turen frå Dragsvik tilVangsnes, via Hella, for å ta imot kortesjen somskulle komme over Vikafjellet. Frå soldekket påFjord1-ferja var det eit vakkert syn når 12 Morgan iulike fargar kom sklidande inn på ferjekaia påVangsnes.

<<

Har du ein Morgan, må du tole at folk ser på både bilen ogdeg. Her står Frode Årdal sin Morgan parkert på handikapp-plassen. Sikkert fordi ein ser litt rørslehemma ut når ein gårinn og ut av den.

FM11•2012

28

Både sjåfør og passasjer må tole beundrande blikk frå andre reisande nårdei er ute på tur med sine særeigne køyrety. Det tok ikkje lang tid før bådefastbuande, ferierande og ein nyfiken journalist frå ei Sogneavis tok kontaktog vil høyre meir om bilane.

Og ein Morgan-eigar er ikkje vanskeleg å be. Heller vanskelegare å få tilå halde kjeft når han eller ho blir spurt. Det kallast ekte entusiasme.

SognefjelletNokre vegar er kjekkare å køyre med open sportsbil enn andre. Sognefjell-svegen er ein av dei. Dei smale og svingete vegane er som konstruerte forbilane, og det går radig oppover mot Turtagrø. Våt asfalt, villige motorarog bakhjulstrekk får nokre av sjåførane til å breisladde litt i svingane. Herspelar alder ingen rolle. Enkelte blir som ungar att, og lyden frå mangesylindrar som buldrar under panseret får både førarar og passasjerar til åsmile frå øyre til øyre.

Veret derimot, gjev på dette tidspunktet ingen grunn til å smile. Det blirbåde våtare og kaldare jo nærmare vi kjem til Sognefjellshytta. På toppengjer nokre eit lite pitstop for å dra over kalesjene sine.

Våte og valne fingrar fiklar med bøylar, gjenstridige kalesjer, små skrue-feste og trykknappar. Det er lite elektrisk og «trykk-på-knappen-og-taket-går-på» -greier. Her er det manuelt arbeid som gjeld.

Med kalesjene på plass er Lom neste mål. Det striregnar, og Morgan-bilane viser si svakaste side: Dei fleste er ikkje pottetette. Det dryp frå skøytari dørene, vindaugeviskarane gjer ikkje jobben sin, sjølv om bilen eg sit i hartre av den sorten. Men det ser ikkje ut til å plage sjøfør Årdal det minste.Han ser berre ut til å storkose seg, og det gjer sikkert dei andre sjåføraneogså.

Hadde du kjøpt ein ny Volvo til halve prisen av ein ny Morgan, er eg temmeleg sikker på at du ville ha klaga om du vart våt på leggen når det

regna og ikkje såg ein drit gjennom front-ruta.

Lom nesteSjølv om det regnar, går det fint å køyreutan tak, berre du har filla klar til å tørkeav frontruta innvendig. Men når tempera-turen nærmar seg null, og det styrtregnar,må sjølv ein Morgan-entusiast krype tilkorset og ta på taket. Litt før Lom forsvannregnet, asfalten var brått blitt tørr og detsåg ut som det letta litt. Derfor var det avmed kalesja igjen, for ein Morgan-sjåførkøyrer ikkje med taket på meir enn allerhøgst nødvendig.

Til Lom kom heile følgjet, og tok einkaffi- og softispause på bensinstasjonen.Det er greitt å få strekt litt på bein og ryggogså. Setene i ein Morgan kan ikkje akku-rat kallast komfortseter. Ikkje det at det ervondt å sitte der, men eg veit at det finstbilar med betre reguleringsmoglegheiter påsetene enn i desse engelske klassikarane.

Etter den vesle pausen, tok vi fatt pådagens siste etappe: Over Strynefjellet medendestasjon i Oppstryn og Hjelle hotell.

Mat og kulturVegen fram til Hjelle hotell er nærast for ei

1

6

2

<<

1. Frode Opheim sin Morgan Aero8 skil seg ut frå resten av følgjet med sin spesielle design. 2. Lunsj i Marifjøra. Frå venstre: Frode Årdal, Jarle Norddahl og Leiv Årdal gjer opp statuspå første del av turen. 6. Morgan-stund har gull i munn. Det er tidleg morgon, og medan dei treigaste sjåførane framleis held på med frukosten på Hjelle Hotell i Oppstryn, er andrei ferd med å gjere seg klare til avreise.

FM11•2012

29

transportetappe å rekne. Ekte Morganistarelskar svingar og smale vegar. Aller helstville dei vel ha køyrt på venstre side avvegen, men det går dårleg her til lands. Der-for er det lite å fortelje om denne delen avturen, med unntak av eit stopp på Grotli,der vi tok i augesyn det tyske bombeflyetsom vart skote ned i 1940, ei hending somdanna grunnlag for filmen «Into the white»som hadde premiere i vår.

Ein gong i tida gjekk Riksveg 15 nestengjennom resepsjonen til Hjelle hotell. Såvart vegen lagt om, det kom tunnel og plut-seleg var hotellet gløymt for mange av oss.Men ikkje av organisatorane Nordahl ogOpheim. Dei hadde spora opp denne for-doms perla for middag og overnatting. Ogdet var ikkje noko dårleg val.

Fjerde generasjons hotellvert, LorentzHjelle med kona Emma, tok oss imot etterat bilane var parkert, påkledd og gitt kjær-lege klapp for vel utført teneste så langt.

Med aperitiff og frisk frukt fekk vi skyltvekk vegstøv, før vi gjorde oss klare til mid-dagen litt seinare på kvelden.

Ein del av opplegget til Morganklubbenfrå Bergen er at haustturen skal gå til eit avhotella som er med i «De Historiske».Morgan, mat og kultur er ein sjølvsagt

kombinasjon i opplegget deira. Og det vartdet.

Nydeleg mat i form av gravlaks med sit-rusfrukt, indrefilet av okse og is med frukttil dessert, flankert av kvite og raude vinar,etterfølgt av kaffi og Cognac gjorde sitt tilat dagen totalt sett må karakteriserast somsærs vellukka. Om hotellet er lite, så har deii alle fall stort hjarte for gjestene.

OrganisertMorgan-eigarar er kanskje betre organi-serte enn andre. I alle fall er det for meginteressant å sjå korleis dei parkerer. Det erikkje tilfeldig korleis bilane blir stilt opp. Idei fleste tilfella parkerer førstemann påenden av ein parkeringsplass, med frontenfram mot vegen. Nestemann fyller på, og tilslutt står dei pent på rekke og rad.

Det er heller ikkje tilfeldig korleis Mor-ganistane går kledd. Her er det skinnjakker,genserar og luer med Morgan-logo somgjeld. Ingen skal vere i tvil om kva bil dukøyrer. Også bilane har sin eigen kledekol-leksjon, i form av tophat og overtrekk medlogo på.

Når Morgan-klubben dreg på tur er dengodt organisert. Eksempelvis kom vi tilMarifjøra og tok lunsj i det fri. Her diska

Fakta• The Morgan Motor Company er ein britisk bilfa-

brikk. Selskapet vart grunnlagt i 1912 av H.F.S.Morgan. Frå 1959 til 2003 var det sonen hans,Peter Morgan som dreiv selskapet. I dag vertselskapet styrt av H.F.S. Morgan sitt barne-born, Charles Morgan.

• Frå starten og til 1936 produserte firmaet ute-lukkande sportslege trehjulsbilar med to hjulframme og eitt hjul bak. Da den første «bilen»kom i 1936, og vart kalla «4/4» fordi den haddefiresylindra motor og fire hjul.

• I 2000 kom Morgan Aero 8. Dette var merketsin første fundamentalt nye modell på 64 år,men også denne er bygd rundt ei asketre-ramme. Alle Morgan vert bygd for hand etterkunden sine spesifikasjonar, og ventetida kanvere nesten eitt år.

• Trass ein «gamaldags» utsjånad har Morganfartseigenskapane til ein moderne sportsbil.Morgan Plus 8, med ein 196 hestekrefter storRover V8-motor, akselererer frå 0 til 100 km/tpå 5,6 sekunder. Morgan Aero 8 er endåraskare.

• Fabrikken ligg i Malvern Link (i Worcestershire)og har ca. 130 tilsette. Produksjonstala varoppe i 50 bilar i veka på 1920-talet, men har deisiste tiåra lagt på rundt 10 biler per veke.

Kjelde: Wikipedia

3 4 5

7 8

<<

3. Ekte Morgan-veg. Svingane opp til Sognefjellet er perfekte for dei engelske sportsbilane. 4. På rett side. Jarle Norddahl med sin Morgan, med rattet på høgre sida, og frua påvenstresida. 5. Morgan-eigarar er oftare framme med pussefilla enn andre bileigarar. 7. Avgrensa bagasjeplass. Skal du på tur i ein Morgan, tek du berre med det høgst nødvendige.Til dømes kredittkortet. Skal du ha meir med, kan ein koffert på hekken vere redninga. 8. Panoramavegen. Kortesjen har teke ein pause på Panoramavegen mellom Stryn og Lote.

FM11•2012

30

Morganisten

Opningstider: Man - fre 07.30 - 16.30

Godt kjøkkenliv– vi veit korleis vi skreddersyr eit kjøkken.Velg mellom over 2000 fargar.

Flytte langt?Flytte heim?Flytte ut? • Flytting

• Lagring • Pakking • Forsikring• Utleige av

vare- og lastebilar

Vi tar jobben.Uansett kvar du skal tileller frå.

Over heilelandet –eller ut av landet.

Kvalitet du kan vere trygg på www.vestlandshus.no

Sandshornet

• Vestbygg Grytøyra

Tlf. 57 73 72 60

• VestlandsHus Florø

Tlf. 57 75 21 70

• VestlandsHus Måløy

Tlf. 95 72 22 52

• VestlandsHus Stryn

Tlf. 57 87 62 00

• BTHUS AS Førde

Tlf. 916 61 700

• VestlandsHus Sogn,

Kaupanger, Tlf. 57 67 33 88

Forhandlarar i

Sogn og Fjordane

KKtt

SSSSaSaaaaaaaSaaaaSaaaaaaSaaaaaaaaSSSaaaaa dndndndnnndnnndnd

Mange likar Morgan. Men nokre likarMorgan meir enn andre, og kanmykje meir om bilmerket enn deifleste. Frode Opheim frå Bergen til-høyrer definitivt den siste kategorien.

Tekst og foto: Tore Fossen

Frode kjøpte sin første Morgan i 1998. I dag har han einMorgan Aero8 – der 8 står for tal på sylindrar.

– Eg har alltid hatt interesse for bilar. Sidan eg var litengut, har eg vore biloman, og eg har alltid likt Morgan.Den første eg hadde var ein Morgan Plus4, ein firesetersmodell, ettersom vi hadde born vi ville ha med oss, fortelFrode. Bilen hadde ein firesylindra motor med 135 heste-krefter.

Sidan gjekk fornuft over i følelsar. For meg er Morgandet optimale bilmerket. Fordi dei er handlaga, fordi deter historie i dette bilmerket – og Morgan er kultur, for-klarar han entusiastisk.

– Då eg kom med i Morganklubben i Bergen var egyngst. Snittalderen den gong låg vel på over 50, seier han.

Men det ser ikkje ut til å ha skremt han. Blant andremedlemmar vi trefte på turen fekk vi vite at det er Frodesom har greie på Morgan. Det han ikkje veit om bilmer-

Erik Saudan (restauratør med Bellevue,Fløien Folkerestaurant og Bryggen Tracte-ursted i porteføljen sin) opp med ein bagtil kvar av bilane i kortesjen. Og i bagenvar det røykelaks frå Svanøy, pottekjøtt,reker, salat og brød, i tillegg til noko godtå drikke til. Ikkje noko overlete til tilfel-digheiter her med andre ord.

Når så bilane rullar på vegane, ligg deifleste pent og pynteleg på rekkje og rad, ogalle prøvar så godt dei kan å halde følgjemed den som ligg først. Det heile minnerom andemor og ungane sine på tur.

Siste etappeEtter frukost på det hyggelege hotellet,gjekk turen vidare til Stryn og Panorama-vegen til Lote. Derifrå ferja over til Andaog ein svipptur nedom Sandane, der detdenne dagen var veteranbiltreff.

Så fyrte gjengen opp bilane sine att, ogkøyrte mot det alltid like vakre Jølster. Forå la bergensarane få ei ekstra hyggelegoppleving, guida Frode Årdal dei motVassenden, via sørsida av Jølstravatnet. –Dette var Morgan-veg! strålte namnebrorFrode (Opheim) etter å ha parkert sinAero8 på tunet framfor Jølstramuseet.

Her var turen over for vår del. Etter eiomvisning på museet vart det heileavrunda med middag i ei av dei gamle sto-vene. På menyen stod steikte Jølstraaure-filétar, tekne på garn dagen før, akkompag-nert av heimebaka flatbrød, agurksalat,rømmesaus og nypoteter. Ei avslutningsom stod i stil med resten av turen: Fantas-tisk.

<<

FM11•2012

31

ket, er ikkje verd å vite heller, sa ein av deltakarane på turen. Og denpåstanden trur vi så gjerne på. Frode boblar nesten over når han snakkarom protypar, Pluss8, designaren Humphrey, BMW sine bidrag på motor-og chassisfronten og anna Morgan-relaterte fakta.

– Etter å ha hatt min første Morgan Plus4 i fire år var det tid for åskifte. Eg berre måtte ha ein bil med V8-motor. Eg fekk tak i ein bil medrette motoren, ein 4,6-liters kraftpakke, som vi hadde i to år. Men så komAero8. Etter mitt syn var dette den mest optimale Morgan som til dåhadde blitt laga. Denne modellen har betre komfort og køyreeigenskaparenn nokon andre Morgan-modellar. Den kombinerer det sportslege ogkomfortable, og har eit nydeleg design, seier Frode entusiastisk, og leggtil at Aero8 var den første nye modellen på over 50 år frå fabrikken.

– Bilen er for meg toppen av lykke, og er nærast som eit familiemedlemå rekne, seier han.

– Men er det berre bil, eller er det noko meir som er greia med Mor-gan?

– Det er ein kombinasjon av bil og kultur som driv oss til å halde påmed dette. Vi har eit fantastisk fellesskap, der vi reiser på turar i lag medektefellane våre. På samlingar diskuterer vi ikkje berre bil. Faktisk litt liteav og til. Men vi er ikkje ein gjeng som nødvendigvis har så mykje greiepå bil. Vi berre elskar Morgan, og det å få køyre dei på morosame ogsvingete vestlandsvegane er noko av det festlegaste vi veit, seier han.

– Kva bruksområde har ein Morgan?– For vår del brukar vi den mest til kos og for å kople av. – Det er rein rekreasjon å ta seg ein tur med bilen ein godvêrsdag, Min

Morgan-sesong varer frå påsketider til oktober, men det finst Morgan-ekstremistar som brukar sin heile året, seier Frode, som avsluttar med atdet finst betre vinterbilar enn ein Morgan.

atuft

desi

gn.n

o - M

aler

i: Dam

ion

ve

2012

vringutstillinga

vringutstillinga

tUvEvRIng

LIngatILstvEvRIng

LInga

2012

vringutstillinga

ev.wwww.

vringutstillinga

tU LIngatILst LInga

2012

21-2SEPT

www

3 21-2EMBERSEPTEMBEREMBER

HusbandetLokale ompaorkesterAasland BrosDaniel Enggen & The Hugin Band

Full gass med parade, aktivitetar & underhaldning

OktoberfestmiddagSchweinshaxe mit sauerkraut kr. 200,- Begrensa antall plassar Førehandssalg av billettar på Isehaug.

Kåring av Frøken Oktoberfest og Beste BartHusbandetLokale ompaorkesterAasland BrosDaniel Engen & The Hugin BandBerseblesten

Kveld fredag/laurdag 250,-Dagtid laurdag - gratisHelgapass 350,-

Opningstider

21. sept. kl 11-1822. sept. kl 11-1823. sept. kl 11-16

FM11•2012

32

Ikkje ferdig med malearbeidet ute? Fortvil ikkje,du kan måle ei stund til! Men ein må ta fleireomsyn i september enn i tidligare sommarmåna-dar. Her er sjekklista!

Tekst: Åshild Nyhus Tyssen/ifi.no Foto: Nordsjö

– Det er framleis høve til å male eller beise huset før vinteren, men det erviktig å vere ekstra obs når ein malar seint i sesongen. Veret i september kanvære ganske annleis enn mai og juni, sjølv om det temperaturmessig kan vereganske likt, seier Bjørg Owren, adm. direktør hos ifi.no.

– En kik på Yr eller Storm er vel anvendte minutt, og ser du forbi denkvite skya med sol over, er det mykje anna nyttig informasjon å hente.

• Er temperaturen passe?: Maling fungerer best om døgntemperaturen erover 10 grader, men en del produsentar har satt 5-7 grader som nedregrense. Med vasstynna malingar er nedre grense spesielt viktig å halde, iverste fall frys malinga før den tørkar. Oljemaling og beisa kan genereltnyttast i kaldare temperatur enn vasstynna, ofte ned mot null grader. Værobs på at malinga kan få tjukkare og vanskeligare konsistens å jobbe mednår veret er kaldt.

• Er det store temperatursvingingar?: Stor temperaturskil dag/natt gjev dogg,som kan gjere ein nymalt vegg matt. Duggmatting får ein ikkje bort utanå male på nytt. Svingar temperaturen mykje lønar det seg å male på for-middag, så malinga tørkar mest mogeleg før kveld. Men veggen bør få litttid til å bli kvitt morgondogg før du startar.

• Er lufta tørr?: Vent til regnfrie dagar før du malar. Det bør være opphalds-vêr i malinga si tørketid. Sjekk vêrmelding for eit par dagar fram. Om deter vanskelig å finne fleire opphaldsdagar på rad, kan det lønne seg å nyttehurtigtørkande, vasstynna maling.

• Er treverket tørt?: Underlaget må tørke opp etter førre skur. Sjekk om tre-verket er tørt med fuktmålar. Du får greie fuktmålarar frå eit par hundre-lappar, eller du kan leige hos mange fargehandlarar og byggevarehus. Fuk-tigheita i treet bør ikkje overstige 15-18 prosent. Om ein malar fuktigtreverk risikerer ein å stenge fukt inne i treverket. Det kan gje store skaderi ettertid.

• Er sola sterk?: Sola kan framleis vere sterk om hausten. Som hovudregelbør ein aldri male i solsteik. Varmt sollys gjer at øvste del av malingslagettørkar for fort, og blir skinntørr, medan det framleis er fuktig under. Detkan gje malinga skjemmande blære. Hald deg alltid i skyggeveggen når dumalar.

Sjekkliste for male-arbeid om hausten

Male kvit vegg: Sidan maledagane er kortare om hausten kan det ofte vere greitt å verefleire om jobben.

Male skyggevegg: Mal aldri midt i solveggen. Solvarmen kan gje skjemmande blærer.

FM10•2012

33

www.comfort.no - fi rmapost@dale-ror.no

TLF. 57 72 55 90 - VAKTTLF. 992 13 790BESØKSADR. FLOVEGEN 4, 6800 FØRDE

10.995,-SPAR KR. 2.755,-

20.995,-SPAR KR. 6.370,-

Veil. pris kr. 30.160,-

22.995,-SPAR KR. 7.165,-

EL-PAKKE MED LED-LYS OG STIKKONTAKT I SKUFF

ALLEGRO 100 CM MED SPEGEL100 cm heilstøypt marmorser-vant og servantskåp med breie skuffer med fullt uttrekk. Spegel med avlange lysfelt. Inkl. viste grep. Ekskl. armatur.

Veil. pris kr. 13.750,-

FARGEKvit høg-glans

ALLEGRO 100 CM MED SPEGELSKÅP

FARGEKvit høg-glans

15.495,-SPAR KR. 4.300,-

KANTATE 101 CM MED SPEILSKÅP101 cm Kantate porselensservant og ser-vantskåp med to skuffer. Spegelskåp med avlange lysfelt, stikkontakt og lysbryter. Inkl. integrerte grep og tilbehør. Ekskl. armatur. Veil. pris kr. 27.365,-

FARGE

Kvit mattSvart gummilakkGrå gummilakk

Vask hagemøblanefør vinterenDet er fleire årsaker til at ein bør gjehagemøblane ein grundig vask før deigår i vinterdvale.

Tekst: Åshild Nyhus Tyssen/ifi.no Foto: Kristian Owren/ifi.no og Jordan

Sjølv om møblane kanskje ikkje ser så skitne ut, er detein stor fordel å reingjere dei grundig før de ryddesbort for sesongen.

– Forureining og støv i lufta og regnvatnet eller iregnvatn kan tære på møblane gjennom vinteren, såfor å hindre at møblane tek skade bør dette alltid fjer-nast mot slutten av sesongen, seier Bjørg Owren, adm.direktør hos ifi.no.

Om ein let gamal smuss ligge på yta over tid fårmøblane kortere levetid og treng hyppigare vedlike-haldsintervall.

– Og det er jo langt hyggeligare å finne fram reineog pene møblar når første vårsola endelig tittar framatt, seier ho.

Til vanleg reingjering av hagemøblar er husvaskeller liknande, milde reingjeringsmidlar gode alterna-tiv. Desse kan påførast med sprøyte, svamp eller sku-repad, og deretter skrubbast lett. Skyl alltid grundig,så det ikkje ligg att såperestar. Hageslangen er betreegna enn høgtrykkspylaren, mengde vatn avgjer korgodt det blir skylt, ikkje trykket på vatnet. Til teak-møblar finst eigne teakrensemidlar som med fordelkan nyttast. Følg alltid produsentens retningslinjer.

Øvst: Skyl møblane grun-dig så det ikkje ligg attrestar av reingjerings-midlar. Hageslangen erypparleg.

Midt: Ein skurepad ereffektiv til å fjerne skitfrå møblane.

Nederst: Det finst ulikepads tilpassa ulikeunderlag. Til ein plaststoler ein fin pad godt egna.

FM rettar«All Souled Out» –lyden av StongfjordenI Fylkesmagasin nummer 10 i saka«All Souled Out» -lyden av Stongfjor-den, skreiv vi om den nye plata tilAnna Hlin Lewis, som saman medektemannen Anthony Lewis flytta tilStongfjorden i 2011. Ved ei misforstå-ing vart feil namn nytta, slik at detvirka som vi hadde intervjua Anthony,i staden for Anna, og at han haddeprodusert plata.

– Albumet inneheld ein miks av RnB,Soul, Reggae, Electro, Dubstep, Hip hopog pop. Det er eit arbeid som har voreundervegs nokre år, der ein har friskaopp gamle songar og skapt nye, somer har satt saman til eit album, vedhjelp av ulike produsentar, understre-kar Anna.

FM11•2012

34

I mine yngre dagar drog viofte på fisketur med over-natting, sjølv om det varskule eller jobb dagen etter.Ting gjekk ikkje heilt somplanlagt denne gongen,difor vart turen med Nomikort og effektiv.

TEKST OG FOTO: Joachim Vie

Fredag ettermiddag såg eg fram til å forlatekontoret og reise heim til gullrekka ogfamilien. Planen var å lade opp til helgasutflukt med Nomi. Ein tur i nærområdetmed fiskestong og bålkos var målet dennegongen, og torsdag hadde vi testa ut eitimprovisert stroppesystem til bæremeisenfor å vere sikre på at vi fekk med oss det vitrengte. Det var tungt, men det gjekk og altlåg til rette for ein fin tur. Litt før seks rin-ger telefonen.

– Joachim, du må komme, Nomi harramla ned trappa og vi må til legen! I bak-grunnen skreik Nomi. I det eg svingar opppå tunet ser eg Nomi oppløyst i tårer, moroppløyst av frykt og eit forvirra sysken-born.

Velkomen heim til familielivet og endraplaner, tenker eg i det vi set nasen mot lege-vakta, med syskenbarnet Hanna i baksetet.

Nokre timar og besøk hos røntgen ogortopeden seinare, forlèt vi sjukehuset medleikar og eit kragebeinsbrot med på kjøpet.Både lege og mor set ein stoppar for denplanlagde turen. Eg samtykker.

ImprovisasjonAlt dette skjedde tett opp mot trykkefri-

sten for FM. I forkant hadde eg allereienotert noko vissvass om turlivets gleder.Slike generelle tips for tur med barn som du

finn på dei fleste nettsider om barn og turglede: Ta mange pausar, ta mednoko godt, lag skattekart, hugs ditt-hugs datt. Det blir som å lese bridge-sidene i Dagbladet, keisamt på papiret men sikkert veldig nyttig og kjekt irøynda. Denne spalta handlar om å vere på tur, ikkje om å snakke om å verepå tur. Eg såg difor mørkt på spalta eg hadde lova å skrive.

I løpet av nokre dagar vart likevel Nomi veldig aktiv. Ho kunne gå i bar-nehagen etter eit par dagar og ting såg veldig bra ut. Eg spurte mor, nei eggjorde ikkje det, men eg var tenkt å spørje mor.

– Lena, kan du passe på Nomi litt, eg går ned og pakker litt til oss, seiereg i farta på veg ned trappa.

– Kva de skal?– Vi reiser opp på Digernesvatnet for litt kvalitetstid, fortel eg utan å gje

rom for diskusjon. Det blir heller ingen diskusjon, det var greitt for mor –sjølv om ordet båt blei nemnt.

Pakkinga går raskt unna. Ein vasstett pakksekk rommar det meste vitreng, utanom telt og sovesaker.

Minnerikt vatnDigernesvatnet, for nokon Digrenesvatnet, er for meg eit vatten med minner.Då eg var yngre hadde vi mange fine stundar der oppe, med fiske på blikk-stille vatn, fin steikeaure og soveplassar langs vatnet. Ei lita naturperle berreti-femten minutt frå Førde sentrum. Utan tvil rette staden å ta med seg Nomipå ein ro-tur med overnatting.

– Opp på fjælle, pappa? Seier Nomi og gjespar i setet ved sidan av meg. – No skal vi på fjellet i båt, seier eg og minnast at ho ikkje ein gong ville

Med båt på gode minne

Eg heiter Joachim Vie, eg er 31 år gammal, sambuar med Lena S. Kirkebø og samanhar vi Nomi på 2 år. Før Nomi klatra opp i familietreet var min altoppslukandehobby å vere i fjellet eller legge planar for neste tur til fjells. Ikkje minst kunne einvere med på alt av tilbod frå aktive venner. I løpet av hausten 2012 skal eg ta medmeg Nomi på tur. De skal få vere med. Eg skal dele pakkelister, førebuingar, erfa-ringar, utstyrstesting og personlege tankar rundt det å ha med born på tur. Eg harsnakka med Nomi om dette, og ho synst det er greitt, det same synst mora. Såhåpar eg Nomi får rett når ho seier «det bli koselig».

Med ein fjellduk på tur, så er ein aldri sur (og kald). Fint opparbeida ved utoset påDigernesvatnet.

FM11•2012

35

posen vår bort til nokre benkar. Fjellduken blir spent opp mellom nokre tre,og eg fiskar fram ny bleie, ein bolle og litt juice.

KommunikasjonEin to-åring kan mellom 170 og 420 ord har eg lese. Det er større ordforrådenn sveitsaren som eg i regn og torever ein gong tok med meg opp hit til vat-net for å fiske. Nomi og eg kan difor kommunisere ganske godt der vi sit påden tynne benken.

– Tippetippa ta bolle, seier Nomi og kastar små bollebitar på bakken fram-for oss.

– No må du spare litt til frukost og, seier eg medan ho med fingrane etter-liknar små fuglar som kjem flygande for å ete bolle.

– Ja, ete måra tælte, seier ho på forståeleg vis. Som over middels glad i naturen og roen ein finn her oppe, er det godt å

sjå at Nomi gjer det same. Ho leikar på same viset her som i hagen heime.Det er ingen skilnad, unnateke at her er alt nytt og spennande. Etter litt leikog fanteri ute på benken er det sovetid for Nomi. Omtrent før eg har fått avho skoa legg ho seg inn i den grøne velbrukte soveposen min.

– Uuh, de(i)leg, smilar ho og krøllar seg saman i posen.Eg stroppar att nedste delen på posen, slik at den passar betre til ho, og

dekker over med eit pledd. Så fort smokken er på plass forstår ho kva somskal skje. Eg legg meg ned på skinnfellen ved sidan av, og saman ligg vi derog høyrer bjøllene frå sauene på andre sida av vatnet, vinden som susar ifurukronene og teltduken som blafrar. Det er som eg ikkje er der med ho,for ho ligg berre og ser tankefullt på duken. Etter nokre minutt byrjar ho å

prøve redningsvesten i butikken. Eg fortelat det er viktig å ha på redningsvest og pei-kar på den knalloransje bylten som ligg fintinnpakka i plast. Ho ser stygt på pakken.

Eg parkerer bilen rett ved båten og vip-par alle sakene opp i, inkludert Nomi medredningsvest, og vi er straks på veg – påvatn…

– Bæs(ch)ja pappa, seier ho og alt stop-per litt opp, unnateke lukta. Det var no ogeit tidspunkt, tenkjer eg. Det får vente sidanredningsvesten med skrittstropp og alt fak-tisk er komen på.

Det bles meir enn eg rekna med, så vislepp å ro noko særleg. Vi tek sikte på einfin leirplass på motsett side av vatnet, ogkorrigerer drifta undervegs. Vel framme erdet i gong med logistikken att. Alt ut avbåten og opp på land.

– No skal vi slå opp teltet Nomi, der skalvi sove, seier og peikar.

– Kos(ch)lig tælte, seier ho medan vi lei-tar fram ein fin teltplass.

Etter rask organisering og utpakking avsoveposar og liggeunderlag, tek eg med leir-

Far var etstort barn

som jeg haddeda jeg var

liten.Alexandre Dumas d.e

Nomi trygt plassert oppi ei pappeske. Litt skeptisk til båten og veldig skeptisk til red-ningsvesten.

Ikkje akkurat langt ut i villmarka. Ein kortreist tur med Hafstadfjellet nesten innan eitsteinkast.

FM11•2012

36

Klinikk Førde ASMedisinsk ansv.: lege/karkirurg Jens Ola Evjensvold

Førdetunet, 2. etasje, Hafstadvn 25, 6800 Førde • Tlf. 57 72 04 40 / 976 79 662

klin-fo@online.no • www.klinikkforde.no

NYTT: AWT (Acoustic wave therapy) frå Storz Medical. Cellulitt-behandlingmed trykkbølger (blir m.a. også brukt til knusing av nyrestein).Endeleg ei behandling som virkar! FDA-godkjent.

NYTT: Kvinneleg gynekolog Klinikk Førde vil frå 1. oktober ha kvinneleg gynekolog:Overlege og spes. i gynekologi dr Gudny Sando. Kort ventetid!

Varicer/åreknutekirurgi Utredning med ultralyd. Behandling med ILVO (innvendig laser-operasjon). Skleroterapi. Overlege og spesialist i generell kirurgiog karkirurgi dr jens Evjensvold.

Plastikk-kirurgi Overlege / spes. plastisk kirurgi dr Håvard SelandOverlege / spes. plastisk kirurgi dr med. Hans Vintertun Dei tek konsultasjonar og opererer på Klinikk Førde. (Jobbar til vanleg på Haukeland sjukehus og Aleris Bergen.)

Klinikk Førde har ei rekkje medisinske behandlingstilbod. Allebehandlingar vert følgd opp av medisinsk ansv. lege innan kvarspesialitet.

1

2

3

4

5

1. Bekymringsrynker2. Nase til munn3. Smilerynker4. Leppelinje5. Leppevolum

OPNINGSTIDER: Tirsdag, onsdag og fredag kl 10-16 og elles etter avtale.

Pasientar kan henvende seg direkte for konsultasjon, eller dei kan tilvisast frå lege.

klinikk førdehud • laser • varicer

Andre behandlingstilbod: Hårfjerning med diodelaser • Medisinske kremprogam

• Aknebehandling • Rødt og blått lys • Kjemiske peel • IPL • FRxCO2 laser (hud-oppstramming) • CO2 laser (rynker, arr, vorter,

hud-fibrom, etc) • Yag-laser (teleangiektasier) • Tannbleiking • Småkirurgi • Restylane • Botox.

Restylane er verdasleiande dermale fyllstofffor hudforyngelse ogestetiske korrigeringar.Restylane er det klare førstevalet for estetiskebehandlarar verda over.

Bilhuset Førde, Øyrane 6, 6800 Førde, Tlf. 57 72 41 00, www.bilhusetforde.no

Nye A-Klasse.

Bestill prøvekøyring no!

Pulsen til ein ny generasjon.

Lansering 15. september.

For ein kort tur treng einikkje så mykje. Ein kan all-tids gjere vendereis om detskjer noko alvorleg oguventa.

Nomi: • Ullundertøy• Ullbukse• Fleecegenser• 3 bleier• Våtserviettar• Lue• Ulldress, til å sove i• Regnklede• Støvlar• Sovepose, pappa sin• Fleecepose

Joachim:• Ullstilongs• Ullboxer• Skallplagg• 2 Ulltrøyer• Panneband, ull

• 2 par ullsokkar• Sovepose

Felles utstyr:• Telt• 2 liggeunderlagKokeutstyr• Frukost (havregraut)• Bollar• Juice• Fotoapparat• Førstehjelp• Hovudlykt• Fjellduk• Diverse småutstyr

Lærdom: • Korte turar er veldig fint,men ein må ha eit par dagarskal ein få den gode tur-kjensla. • Nomi likar ikkje å gå i red-ningsvest, men gløymer fortat den er der. Nomi og båt går fint i hop.

glipe med auga og sakte, men sikkert forsvinn ho inn i draumeland. Eg lukkar teltet og snik meg ut. Det er sein skumring og det regnar litt

innimellom, men under fjellduken er det tørt og fint. Eg minnast fisketurenmed bestefar her oppe, og kor blyg han var når eg tok bilete av han. Detvart den siste fisketuren han rakk i dette livet. Ein aure bryt vassfilmen ogtankerekka mi. Hadde det ikkje blese så valdsamt, skulle eg rigga opp fluge-stonga, berre for gamle dagars skuld.

Uansett kor du bur i Sogn og Fjordane, så kan du når som helst gjere somNomi og meg på denne turen. Det blas og det regna då vi drog, men det erikkje så viktig. Det er alltid eit opphald, eller så tek du med deg ein presenn-ing. Du treng ikkje ta fri frå jobb heller, sjølv om det hadde vore fint medein dag til her oppe. Men slik vart det ikkje denne gongen. Det er ikkje såmykje å seie om morgonen ved vatnet, for den gjekk så altfor fort før far ogdotter måtte tilbake til sivilasjonen. Jobb og barnehage ventar.

Pakkliste – inkludert det vi hadde på

Det er ikkje akkurat fristande og leggje ut på tur i slikt veir, mendet blir alltid koseleg til slutt. Vi vakna til solskinn og byger, somer betre enn berre byger.

FM11•2012

37

Farsund & Naustheller ASTlf. 578 21 688www.farsundnaustheller.no

Gjennom 40 år har Farsund & Naustheller AS levert alle typar smøremidlar til vårt nærområde. Landbruk, Industri, transport, Skipsbyggeri, Bakeri, Næringsmiddelindustri, Privat hushold, Kommune og Fylke.

Vi leverer også diesel, bensin og fyringsolje til mange hun-dre kundar i distriktet. Våre kundar er vår arbeidsgjevar.

Vi har olje til det meste...

Vi har oppsug for oljesøl samt beredskaps-pakkar om uhellet skulle være ute.pakkar om uhellet skulle være ute.

- ta vare på dyre dråpar. Med godkjent tank og tappepistol unngår du søl! og tappepistol unngår du søl!

Monteringshansken Montasje ComfortMonteringshansken Montasje Comfort

TILBOD: 1 pk. 12 parTILBOD: 1 pk. 12 parNo kr 126,-No kr 126,- + mva + mva

Sikre din traktor eller lastebil med Vann/Partikkel-fi ltermed Vann/Partikkel-fi lter

Tilbod no: kr 750,- + mva + mva

KAMPANJE

kr 17.950+ mva levert Førde

Monteringshansken Montasje Comfort

TILBOD: 1 pk. 12 parNo kr 126,- + mva

Sikre din traktor eller lastebil med Vann/Partikkel-fi lter

Tilbod no: kr 750,- + mva

Vi har oppsug for oljesøl samt beredskaps-pakkar om uhellet skulle være ute.

- ta vare på dyre dråpar. Med godkjent tank og tappepistol unngår du søl!

Vi har oppsugVi har oppsug for ooppsug for oppsugppsugVi haVi aa susu forforrrrhhhhiiVi har oppsug for oVi haarr oppsug for o

Oljesøl?

ta vare på dyre dråpavare på dyre ddrråpatta vare påta vare påta vare på dyre dråpata vare på dyre ddrråpa

Tenk miljø

Oljesøl?

Tenk miljø

LITT BRUNERE- m y e v a k r e r e -

Besøk Brun og blid Førde

Hafstadvegen 34

ÅPNINGSTIDER ER:Man-Fre: 07:30 – 23:00Lørdag: 09:00 – 19:30Søndag: 10:00 – 23:00

Nærmeste Brun og blid solsenter finnerdu ved å sende: BB HVOR til 1960Besøk oss på facebook: www.facebook.com/BrunogblidGrønt nr: 800 34 033, www.brunogblid.no

Vi har eit stort utval kjølerom med mange moglegheiter

• Jaktkjølerom for slakt

• Kjølerom etter dine mål. Vi leverer alt av kjølerom og kjølehjørner på mål.

• Multirom. Frittståande

• Spisskammer som rommar like mykje som fi re kjøleskåp

• Vin kjølerom av topp kvalitet

Kjølerom i alle størrelsarLag ditt eige kjølerom på 1-2-3

Vi har montører i:

Florø | Førde | Høyanger/Balestrand | Askvoll | Lavik | Dale | Hyllestad

Jakt-kjølerom - ideelt for kjøling av vilt

FM11•2012

38

Halbrendsøyra 7 • 6800 FørdeTlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Dogg på rutene?Vi monterer straum-sparande energiglas.

No er dei på tilbod!

Piratpartiet gjer strandhogg

I ei tid der dei store partia konsoliderer makta erVegard Solheim politikar mot straumen. Hanhoppa av AP for å stifte Piratpartiet i Norge.

TEKST: Roy Sunde FOTO: Joachim Vie

Det første som møter deg hos Vegard er spartanske levesett. Bokhyller, fjern-syn og aviser glimrar med sitt fråvær. Her har den digitale revolusjonensigra.

– Fjernsyn har eg ikkje brukt på mange år, PCane fungerer så mykje betretil alt. Eg er fulldigital på underhaldning og sosialt liv, seier han og tek plassbak datamaskina, som har selskap av ein laptop. I ein ryggsekk bak ligg detein laptop til, og han eig ei stasjonær maskin til.

– Eg brukar ein laptop til speling og den andre til skulearbeid og eksperi-mentering med ulike linux-distribusjonar (alternativt operativsystem til Win-dows), smiler han.

Gliding mot liberalt Enkelte i AP heva eit augebryn av valet. For Vegard var prosessen ikkje til åunngå.

– Eg bestemte meg for å gå ut av partiet når datalagringsdirektivet(DLD)kom i fjor, men støtta mykje av det AP står for i Naustdal. Eg prøvdeå støtte lokalt og ignorere sentralt, slår han fast, men sidan eg les mykjenyhende er det vanskelig å ignorere ting. Spesielt om eg syns det er tåpelig.

– Kva slit du mest med?– Pengebruken. Det er meir fokus på løypande utgifter på statsbudsjettet

enn investeringar i IKT; veg og infrastruktur. Ta det som har komme framom politiet, med ti ulike datasystem, som ikkje fungerer skikkelig, basert påutgåtte plattformar som Windows NT, og skaper forsinkingar og kommu-nikasjonssvikt. Vi har eit svulmande byråkrati som har blitt sjølvoppretthal-dande. Professor C. N. Parkinson formulerte Parkinsons lov i eit humoristiskessay i The Economist I 1955: Arbeidet ekspanderar til å fylle tida som er tildisposisjon: bruken av ein ressurs aukar alltid til å omfatte tilgjengelige res-sursar. I byråkratiet byrjar byråkratane å produsere arbeid for kvarandre ogkrev nye tilsette, seier han og fortel at han også har blitt meir liberal sisteåra.

Enkel bodskap Solheim seier bodskapen til partiet er enkelt.– Dei fleste tek den greitt, men enkelte vil ikkje forstå av ideologiske årsa-

ker. Det er diverre slik at om ein er med i eit parti, så har ein sperre mot ågodta at andre parti kan ha eit poeng. «Vi har rett, du tar feil» mentalitetener eit stort problem i dagens politikk. Høgre og AP har nærma seg kvarandre,kor stor er forskjellen i dag kontra for ein generasjon sidan? Likevel opptrerdei som ein kjempar for klasseskilje, og den andre for kommunisme, seierhan og kjem til Piratpartikjernen.

– Vi er opptekne av fornuft og det bestefrå begge sider, ikkje den politiske skalaen.Vi har sympatisørar langs aksen, samla iønsket om politikk basert på fornuft. Egoetskal ikkje ha rett, ein skal finne den besteløysinga. Mange politikarar er nøgde omdei får gjennom symbolsaka si før dei gårav, ikkje gode løysingar. Piratpartiet hand-lar om å søke den fornuftige og logiskeløysinga på eit problem. Den beste løysingaer best, sjølv om det inneber at nokon sittego får ein støkk.

Kven?Målet er å stille partiliste til neste stortings-val, om han når målet om 5000 underskrif-ter.

–- I underskriftskampanjar i ulike IT- ogstudiemiljø har opptil 90-95 prosent skriveunder.

– Kven er kjerneveljaren? – For litt sidan ville eg sagt ein ung IT-

student, men etter å ha sett kven som mel-der seg kan eg seie at stereotypiane ikkjestemmer. Folk som jobbar med teknologi,mest hos dei yngre naturlig nok, men vi harog eldre. Kjerneprogrammet for teknologiskal gjere oss attraktive for realfagsfolk.

– Endar du på Stortinget?– Eg har ikkje slike ambisjonar, berre eit

ønske om å sjå ting gjort skikkelig. Det erviktig å få inn nytt blod, gjerne utan poli-tisk bakgrunn. Det er mange festtalar ogflosklar i politiske miljø, og mange somberre vil ha viljen sin, og makt for å hamakt. Det set eg lite pris på. Eg vil ha reelldebatt, nye idear og ønskje om å kommefram til noko fornuftig. Ein må delta for åfå gjort noko, det er mange som syt og kla-gar, utan å gjere noko. I politikk tek du einrisiko ved å gjere, og får skulda om det gårgale. Men om ein ikkje tørr å risikere atnokon vert irriterte får ein aldri gjort noko

Liquid democracy – Det er vanskelig å få gjennomslag med eitnytt parti, kvifor skal de lukkast?

– Vi er litt slappe i Norge. Mange prøvar,men gjev opp. Siste 20-30 åra har vi fått AdHoc demokrati, der organisasjonar lansererkorte kampanjar i spesifikke saker. Pirat-partiet er eit grasrotparti, som skal byggastfrå botn, ikkje toppen, og byrjar på null,utan tyngande system av nonchalanse ellerfortid. Eg har trua på Piratpartiet fordi detskil seg frå dei andre med av liquid democ-racy. (sjå faktaboks) Styringsforma breiarom seg blant anna i Sverige, der Piratpartiet

Femkjappe:Kva les du? – Sci-fi hovud-sakleg. For tida les egEnder’s game serien avOrson Scott Card. Kva ser du på? Har ikkjefjernsyn og hugsar knaptnår sist eg såg fjernsyn. Detgår i speling, prating, bøkerog aviser. Alt på PC/nettnaturlegvis.Kva må du alltid ha meddeg? – Sekken med laptop-pen i. Og ein ladar avdimensjonarKva et du helst? – Brød ogpannekake. Veldig enkelt,det er det eg et. Stad? – Føre ein PC-skjerm.Helst to eller tre.

FM11•2012

39

fekk to plassar i Europaparlamentet, og i Tyskland, der dei fekk 2 prosentved førre val, har lagt på 5-10% ved alle delstatsvala, og no ligg på 12-13%i meiningsmålingar.

For mykje i politikken skjer på bakrommet og i lukka nettverk. Eg ønskjerat meir informasjon og avgjersler skal skje i det offentlige rommet. Piratpar-tiet i Berlin har god erfaring med liquid democracy, der folk har mykje meirinnsikt i den politiske prosessen.

– Kjennes det motlaust å skulle gå så langt før Piratpartiet får innflytelse?– Nei, eg har det moro, og møter flotte folk via partiet eg kan ha vettuge

samtalar med. Alle har kjernesaker dei brenn for, men eg har til gode å opp-leve at folk blir sure i debattar. Blir ein ikkje einige seier vi uavgjort, og tekopp tråden seinare, utan prestisjenederlag.

1984?– Kva er eigentlig datalagringsdirektivet?

– Enkelt sagt lagring av alle sider du vitjar på nett, all kontakt over telefonog GPS-data frå telefonen. Staten kan sjå og vite alt du gjer. Dei meiner deter naturligare for dei å ha eigarskap til våre data, enn at vi har det. Eg ersærs ueinig, fastslår han engasjert og forkastar argument om kamp mot kri-minalitet.

– Problemet er at det ikkje fungerer i røynda, ut frå erfaring frå Tysklandblant anna. Auken i oppklaring etter innføring av slike tiltak er for liten tilå være statistisk signifikant, eller til å vere verdt inngrepet i våre grunnleg-gande sivile rettar. Alt kan misbrukast, ein bør alltid vedta lover medutgangspunkt i at det som kan bli misbrukt før eller seinare blir det. Boka1984 av George Orwell er ikkje ein manual, seier han.

– Eg forventar nærast at informasjonen til dei som vedtok DLD blir hackaog lagd ut på nettet. Det hadde vore interessant å sjå reaksjonane når deinår dei skjønner kva dei har vedteke. Teknologikløfta er eit demokratiskproblem. Det sit mykje folk og bestemmer som har vore i systemet i årevis,ute av arbeidslivet, med liten spisskompetanse eller erfaring med ny tekno-logi, som vedtek ting dei ikkje har peiling på.

100 prosent digital For tida deler han tid mellom Piratpartiet og arbeid, i påvente av studie. – Eg

er nattevakt på Førde hotell, og sparer til studium neste haust. Eg vil ha godøkonomi medan eg studerer, smiler han. – Planen er IT-studier på Gjøvik, på programvare- eller webutvikling. Valetsto mellom NTNU i Trondheim og Gjøvik, men eg trivast best i små byar,slår han fast.

– Du verkar veldig fornuftig og gjennomtenkt, er det ein god måte å beskrivedeg på? – Eg seier sjølv eg er pragmatisk, avbalansert og oppteken av rasjona-litet. Hjernen er grunnleggande ikkje rasjonell, men i alt eg gjer prøver eg åvere det, slår han fast og seier at den digitale revolusjonen sit djupt.

– Eg lev digitalt, og brukar mest all tid på PC og nett, og er ganske fysiskasosial. Via nettet kan ein ha kontakt med alle ein vil ha kontakt med, påeigne premisser, og få all informasjon ein treng. Får du ikkje til det du prøverpå nett har du ikkje tenkt godt nok over problemet, seier han og forklararkva han likar med den verda.

– Du kan samhande som du sjølv vil, og bruke meir tid på å formulere ogtenke deg om, avsluttar han og reiser ut i verda på eit analogt ærend, for åhente kjærasten sin i Førde.

Piratpartiet• Piratpartiet er eit svensk politisk parti. Den politiske plattformabygger på radikale kutt i opphavsrettens omfang og vernetid, samtstyring av personvernet. Piratpartiet i Sverige leiast av RichardFalkvinge, ein av grunnleggarane av fildelingsnettstaden PirateBay. Partiet har to representantar i Europaparlamentet etter å hafått 7,1 prosent av stemmane i Europaparlamentsvalet i 2009. Par-tiet har si største veljargruppe blant yngre menn, særleg alders-gruppa 20-29 år.• Sidan har partiet fått avleggarar i ei rekkje land, mellom annaTyskland, England, Nederland, Finland, Canada, Sveits, Frankrike og60 andre land. • I Norge var det stiftingsmøte i Trondheim i juni, og målet er åstille til Stortingsvalet i 2013.

Vegard Solheim og resten av piratane vil blant anna datalagringsdirektivet til livs. Dei synst det allereie lagrast for mykje informasjon om for mange.

FM11•2012

40

Ta turen innom bloggen minregine.femelle.noeller følg meg på Instagram på @regineforsunddersom du vil sjå meir av mine antrekk og innkjøp.

Hafstadvegen 34 | 6800 FørdeTimebestilling 47 70 73 80

Besøk vår facebookside Fresh Frisørsalong

SPENST OGSTUDENTRABATT20%

OPPTIL

KLIPP FARGE BRUDSTUDENT RABATTDROP IN EXTENSIONS MAKE-UP

Wops. Eg har gått opp eit par kilo til! Sjølv omdet ikkje er noko krise endå, har eg funnet utat det blir for dyrt om eg skal gå opp ein stør-relse i alt eg har og kjøpe nye klede.. Sistemånadane har eg gått opp til saman 6,5kg.For så vidt greitt, men det kan godt stoppeher. Mange blir temmeleg irritert eller oppgittover at eg nemner slikt, då eg er tynn/slank -men det er slik ein mister kontrollen. Om egberre skulle blåse av det kvar gong eg gjekkopp 2 kg, ville det ikkje sett bra ut til slutt.Men no er eg ikkje den som stressar mestmed kilo og kaloriar akkurat, tvert imot - eglever på sukker! Eg er ekspert på å kose meg,og totalt avhengig av noko søtt fleire gongardagleg. «Det er ei av mine største gleder her ilivet» klarte eg å seie til pappa her om dagen.Då kom det frå min kjære som stod i bak-grunnen «Takk for den!» - men sjølvsagt,bortsett frå Øyvind då!

Eg la aldri på meg før, men no har det byrja oåleggje seg rundt hoftene og på magen - ogfavorittjeansen ligg inst i skuffa og har ikkjevore i bruk i dei siste fire månadene. Fornokre veker sidan prøvde eg atter ein gong, ogfekk til slutt att knappen etter å ha knekt einagl, sveitta og stressa, stått, samt lagt ogvridd meg i all slags posisjonar før det gjekk.Med ein stor genser såg det ok ut! Eg spa-serte rundt i leilegheita med stive bein ogstore bevegelsar i eit kvarter før eg innsåg atdette ikkje kunne vere bra for blodsirkulasjo-nen. Etter mykje strev kom eg meg ut avbuksa og fekk lagt den ned i skuffa att. Pla-nen er at eg skal gå med den til sommaren2013- så får vi sjå.

Eg skal endre på kosthaldet og aktivitetsni-vået mitt. Ikkje berre med tanke på det ytre,men også på helsa og det indre. Det kan joikkje vere bra å ete så mykje godteri, kaker,junkfood og få i seg så mykje cola som eg gjer- men det er jo koseleg og godt!! Eg får aldridårleg samvittighet. Eg føler aldri på at egikkje burde ta fleire kakestykke og slike ting.Dermed er det ganske vanskeleg å skulle

stoppe, eller stoppe. Ein må jo kose seg litt. Fredag, laurdag og sundag erjo obligatoriske kosedagar. Det same er bursdagar, raude dagar, namned-agar, ja og flaggdagar så klart! Alt dette kjem sjølvsagt i tillegg til besøk,kafé, reiser og ferie. Men eg skal prøve så godt eg kan!

Eg må tenke på korleis kroppen ser ut på innsida, og at sukker faktiskikkje er noko eg treng. I tillegg går det veldig mykje pengar til snop ogbrus. Eg skal leggje av litt pengar kvar månad til sparekontoen min, someg til slutt skal bruke på til dømes ei veske frå Marc By Marc Jacobs, ellernoko anna fint eg ynskjer meg - og då føler eg plutseleg at det er verdtalt strevet! (i alle fall no i skrivande stund, eg tipper at den fløyta har eianna lyd om nokre dagar når magen skrik etter sukker).

Planen er at eg skal byrja å trene, tru deteller ei. Altså, ikkje berre gå på shopp-

ing, men trene. Treningssenter fun-gerer ikkje så bra for meg, for det

verste for meg er å kommeseg over dørstokken. Diforhar eg har gått til innkjøp avtrenings-DVD`ar, strikk,matte og manualar. Vi harstor stove med god golv-plass, det er eigentleg ingenunnskyldning til å sleppeunna lenger.

Eg har også planar om ågå litt turar, i alle fall førsnøen og isen legg seg -men eg eig ikkje regntøyeller joggesko. Då har eg einy unnskyldning til å

shoppe – og til ei god ogfornuftig sak! Det er så

mykje fresht, kult og fargerikti butikkane for tida - på bilda

kan dykk sjå kva eg kunne tenkemeg. Vi får sjå kva lommeboka går medpå. Om det finst fleire som meg så hivdeg med og kom deg i aktivitet, med einmeir trena og stram kropp vil du jo sjå

mykje betre ut i dei nye kleda dine også. Det å halde seg i god form ogmote går jo hand i hand, alt handlar om å sjå mest muleg bra ut. Det ermitt mål, ein veltrent og sunn kropp. Farvel til sideflesk, grevinneheng,oppblåst sukkermage og alt som måtte vere - og til julebordet ser vikanskje allereie store forandringar?!

Eg spaserterundt i leileg-

heita medstive bein og store

bevegelsar ieit kvarter føreg innsåg atdette ikkjekunne vere

bra for blod-sirkulasjonen

TREND OG MOTE med Regine Engevik Førsund

Planen er klar!

Veske, Marc By Marc Jacobs

FM11•2012

41

Tights, H&MJakke, nelly.comSko, NikeTopp, H&MSports-bh, Nelly

REGNSKAPSFØRING – Ny tjeneste for ditt aksjeselskap.

Hans Magnar Hansenstatsautorisert revisor

Unni Krikenstatsautorisert revisor

Du bestemmer hvor stort regnskapshonorar du skal ha.

Med webbaserte regnskap fra norske 24SevenOffi ce kan du gjøre som du selv vil: Scann inngående faktura, fakturer, ta ut rapporter og sjekk om kunden har betalt. Som kunde har du samme tilgang til systemet som oss.

Våre 4 ansatte, herav 2 statsautoriserte revisorer og en siviløkonom, har lang erfaring fra regnskap og revisjon og stor kompetanse på skatt, avgift, selskapsrett, økonomistyring og revisjon. Vi tar oppdrag i hele fylket. Kontakt statsautorisert revisor Hans Magnar Hansen for en uforpliktende prat på tlf 41 78 54 00 eller statsautorisert revisor/ aut. Regnskapsfører Unni Kriken på tlf 41 78 54 01.

FM11•2012

42

67Namn:

Adresse:

Postnr./Stad

E-post:

Løysinga sender du innan 15. september til:Inform Media, Boks 353, 6802 Førde.Merk konvolutten«Fylkeskryss nr. 67». Vi trekkjer tre vinnararmed korrekt løysing somkvar får fem FLAX-lodd.

Produsert av Fride H. Haugen / fride.haugen@gmail.com

Kryssordet kan også lastast ned frå fylkesmagasinet.no

FM11•2012

43

Løysing

66VINNARAR AV KRYSSORD NR. 66:

Eva Flatland, LeikangerKlara Lund Larsen, FlorøJosé Rockland, Lærdal

I stedet for å rusle rundt i fj ellet, kan du få inntil

51.000 i kundefordel hos Ford

– på en topp utstyrt spesialmodell av Mondeo, Kuga eller Fiesta

MONDEO Titanium Style 1.6 115 HK ECOnetic

Med full styling og alt av utstyr:

• Utvendig Individual stylingsett m/bl.a.: Støtfangerskjørt foran og bak Unik frontgrill med bikube- mønstret design Karosserifargede sideskjørt• Avansert 7” SD navigasjon med berøringsskjerm • Bluetooth med stemmestyring og USB• Bi-Xenon hovedlys• 8-veis elektrisk justerbare forseter, med minne på førersete• Cruisekontroll med fartsbegrenser• Sportsfj æring• Parkeringssensorer• Elektriske innfellbare sidespeil med minne, oppvarmede og justerbare• Spoiler bak• Krom takrails• Metallic lakk• Mørktonet glass

• 17” aluminiumsfelger• Vindusviskere med regnsensor• LED kjørelys• Elektrisk oppvarmet frontrute• Elektrisk oppvarmede forseter

• Bi-Xenon hovedlys• Sony radio/cd inkl. Bluetooth med stemmestyring og USB• Cruisekontroll

• Parkeringssensorer• Ford nøkkelfritt system (adgang og start)• Elektrisk innfellbare sidespeil, oppvarmede og justerbare• Sportsseter i delskinn• Takrails• Mørktonet glass• Dekktrykksvarsler• Metallic lakk• 17” aluminiumsfelger• Stor bakspoiler • Vindusviskere med regnsensor • LED kjørelys • Oppvarmet frontrute • Oppvarmede forseter • Automatisk avblending av bakrutespeil • Vinterdekk m/aluminiumsfelger

KUGA Titanium S 2.0 140 HK

Veiledende pris: kr 459.600,-Kundefordel: kr 39.700,-Kampanjepris: kr 419.900,-* inkl. Tectyl

Komplett bil med 4x4 og alt du ønsker deg av utstyr:

* Pris levert Florø / Førde. Årsavgift kommer i tillegg.

Mondeo: CO2 utslipp ved kombinert kjøring 114 g/km. Drivstoff orbruk ved kombinert kjøring 0,43/mil.

Fiesta: CO2 utslipp ved kombinert kjøring 124 g/km. Drivstoff orbruk ved kombinert kjøring 0,54 l/mil.

Kuga: CO2 utslipp ved kombinert kjøring 159 g/km. Drivstoff forbruk ved kombinert kjøring 0,60 l/mil.

Bildene kan avvike fra annonserte modeller.

Eksempel kampanjemodell leasing: Fiesta Trend+ 1.25 82HK. Terminbeløp: kr. 1 491 inkl. termingebyr og mva. Produkt: Flexi+ Privat BiLeie. Forskuddsleie: kr. 35 000,- inkl. mva. Etablering: kr. 3 812,- inkl. mva. Termingebyr: kr. 119,- inkl. mva. Kjørelengde 36 mnd: 45 000 km. Nominell rente: 1,95 %. Totalleie: kr. 92 488,- inkl. mva.

Les mer om våre gode fi nansieringstilbud på ford.no

Nå til kampanjerente:

1,95%Bare

Fiesta Trend+ 1.25 82 HKDen komplette småbilen med alt du trenger av utstyr

Veiledende pris: kr 380.900,-Kundefordel: kr 51.000,-Kampanjepris: kr 329.900,-* inkl. Tectyl

www.autoforum.sf.no

Veiledende pris: kr 212.300,-Kundefordel: kr 22.400,-Kampanjepris: kr 189.900,-* inkl. Tectyl

Sogn og Fjordane Teater presenterer

Her kjem ting fykande i lause lufta, forsvinn og dukkar opp att på dei merkelegaste plassar i god gamaldagssirkusstil. Dette er ei spektakulær og magisk oppleving for heile familien med tryllingog sjølvaste Helge Jordal som klovn. Årets store familieframsyning.

Urpremière i Førdehuset torsdag 27. september kl 1800Turné i Sogn og Fjordane, Ålesund og Bergen 28.10-9.11Billettar i sal no! For meir info: www.softeater.no

FM11•2012

44

Peugeot 3008 HYbrid4

I bilprodusentane sin kamp for utsleppsreduk-sjon, og i eit forsøk på å framstå som miljøvenn-lege, har vi siste åra sett mange variantar somskal bidra til å redde verda. Peugeot vil også veremed – med sin dieselhybridmotor.

TEKST OG FOTO: Tore Fossen

Vi kan vel ein gong for alle slå fast at bil aldri kjem til å stå på noko listeover bidragsytarar for å redde kloden vår. Derimot er det ingen tvil om atdei verkeleg står på for å redusere utsleppa av farlege gassar. Peugeot 3008HYbrid4 er eit resultat av lang tids forsking.

Diesel og straumOmgrepet hybrid kan brukast til å forklare ei blanding mellom ulike artar.Og då får eg prøve å forklare kva Peugeot har gjort i høve sin hybrid: I Peu-geot 3008 HYbrid4 har dei plassert ein toliters dieselmotor framme underpanseret, ei plassering ikkje ulik det dei fleste andre bilprodusentar gjer medsine motorar. Men i tillegg har dei også funne plass til ein elektrisk motorsom dei har plassert bak. Under bagasjeromsgolvet ligg ein el-motor med 37hestekrefter og 200 newtonmeter. Slår ein desse to motorane i lag, blir dettil saman 200 hestekrefter og 500 newtonmeter, sidan dieselmotoren har 163hk og 300 newtonmeter.

Og så kan ein lure på kvifor ein har gjort dette. Svaret er sjølvsagt at einskal redusere drivstoff-forbruk og utslepp. I følgje Peugeot skal ein vedblanda køyring kunne forsere mila med berre 0,38 liter diesel. Det ligg eindel under det vi presterte på vår 266 kilometer lange tur: 0,52 stod det påkøyrekomputeren då vi leverte bilen i frå oss. Og det med ein snittfart på 61kilometer i timen.

Firehjulstrekk3008 HYbrid4 kan køyrast i ulike modus. Ved hjelp av eit hjul plassert imidtkonsollen kan ein velje mellom Auto, ZEV, 4WD eller Sport. Ved åkøyre i ZEV-modus, kan du køyre på berre straum. Rekkevidda er ikkje såfrykteleg lang med berre elektrisitet, og er sjølvsagt berekna på bykøyring.

Set du knappen på 4WD får du firehjulstrekk, og det veit vi alle kan vereein fordel når det blir vinter og glatt, og kommunane må knipe på brøyte-budsjetta sine. Peugeot’en har ved normal køyring framhjulstrekk, og blirdriven av dieselmotoren. Treng du trekk på alle fire hjula, er det den elekt-riske motoren som driv bakakselen. Skulle det ikkje vere nok straum til ådrive den, vil dieselmotoren gje kraft via startmotor-generatoren.

Vil du køyre sportsleg, set du sjølvsagt hjulet i Sport-modus, og får kraftfrå begge motorane. Men ærleg talt: Då forsvinn vel hensikta med redusertforbruk og utslepp? Og er du fysen på å køyre sportsleg finst det andre alter-nativ enn Peugeot 3008.

KøyreeigenskaparModellen 3008 har Peugeot hatt i nokre år, og vi har prøvd den tidlegare.Den gongen gjekk turen frå Førde til Oslo, via Hamar. Den gongen tok vituren for å bli millionærar ved å levere lottokupongen direkte hos NorskTipping. Millionane har latt vente på seg, men vi konkluderte i alle fall dengongen (i 2009) med at bilen hadde god plass, fine køyreeigenskapar, lågt

Kan denne reddekloden vår?

drivstoff-forbruk (0,49 liter pr mil) ogmykje utstyr. Det meste stemmer framleis.Den er relativ rask ut frå startblokka, ogstyringa er presis. Litt stump kan den kans-kje opplevast, spesielt på dei dårlegaste par-tia av den nye turistvegen over Gaularfjel-let. Litt hump og stump kan ein tole, all dentid det ikkje skranglar inni kupeen, for dener nemleg fint støydempa og vi hadde detheilt fint der på vår Sognetur.

UtstyrPeugeot 3008 HYbrid4 er godt utstyrt.Sjølvsagt har den Stop & Start-funksjon.Det er jo ein miljøvennleg bil. Vår lånte bilhadde panoramaglastak, som gjev massevisav lys i kupeen. Sidan 2009-turen vår, er detkommen ny og meir neddempa grill, ogLED-pærer i frontlyktene. Vi likar også

FM11•2012

45

Motor: 4-sylindra 2,0 liter HDi dieselMaks effekt: 163 hk +Bosch elektrisk motorMaks effekt: 37 hk 0–100 km/t: 8,5 sek (ESG)Toppfart: 191 km/t Lengde: 4246 mm Breidde: 1782 mm Høgde: 1423 mm Vekt: 1404 kg Oppgitt forbruk, blanda køyring: 0,35 l pr mil Vårt forbruk: 0,52 l pr mil CO2-utslepp: 91 g/km Pris: Frå kr 413 900,- Utlånt av: Bilhuset Førde

Statoilbutikk Førde tlf. 57 82 11 28Statoilbutikk Jølstraholmen tlf. 57 72 69 69 Statoilbutikk Sogndal tlf. 57 67 39 00

Få 30 øre i rabatt frå første liter med Statoil-kortet.

Den kraft igaste og beste sjølvvasken?Prøv sjølv! Sjølvvask / maskinvask – Gratis bruk av støvsugar

Kvar

6. bilvask

gratis

head-up displayet som kjem opp når ein startar bilen. Det erheller ikkje feil å ha parkeringssensorar både framme og bak.Det sparar ein for mykje elende og ublide møte med fortaus-kantar og andre ting som måtte vere utanfor synsvinkelen.Girpadlar på rattstammen er tøft, men i kombinasjon med denelektronisk styrte girkassa krev det litt tilvenning å få til rettbruk av desse. I alle fall for underteikna.

KonklusjonPeugeot 3008 HYbrid4 er ein fin og velustyrt familiebil. Medein sånn på tunet kan du saktens innbille naboar at du tenkerpå miljøet og framtida til ungane dine. Du viser også for heileverda at du har tenkt å komme deg fram der andre måtte ståfast, sidan du har 4-hjulstrekk. Du kan skli lydlaust ut av tunetditt ved bruk av el-motoren, men verken du eller Peugeotgreier å overbevise nokon om at denne bilen er med på å gjeplaneten Tellus særleg lengre levetid. Då må du finne fram syk-kelen i staden for. Men du viser at du faktisk er villig til åprøve – i alle fall bitte litt.

FM11•2012

46

E-PRAT med ALEXANDER PAVELICH

Bustadkommune: Eid Alder: 24 år

815 32 815 - www.biltema.no

FØRDE, Kronborgveien 5, 6800 Førde

Man-fre 9-20, lør 9-18Snart tid for hummerfi ske!

Hvorfor betale mer?

Hummer-/krabbeteineStødig, lettømt og sammenfoldbar. Av nylon med 25 mm masker. Ramme av plastbelagt tråd. Komplett med agnrom og agnpinne. Fluktåpningen skal tilpasses alt etter om fi sket gjelder hummer (Ø 60 mm) eller krabbe (Ø 80 mm). Vekt: ca. 3 kg. Mål: 940 x 640 x 630 mm (lxbxh). 14-180

169,-

GarnblåseMyk PVC-plastbøye som hindrer skader ved påkjøring. Ø 150 mm. Rød 25-012. Gul 25-019. Pris pr. stk.

5990

TeinetauSmidig og letthåndterlig tau for hummer- og krabbeteiner. Av 50 % polyester og 50 % danline. Synker. Kuttes opp i passende lengder. Se Biltemas utvalg av hummer-, krabbe- og krepse-teiner. Ø 8 mm. Lengde: 200 m. Bruddstyrke: 1200 kg. 25-078

449,-200 meter

LED-spotlightMed 3W lysdiode. 6 V/2,3 A oppladbart batteri og AC/DC-adapter medfølger. Total lysmengde: 80–100 lm. Lyskjeglens lengde: 80–100 m. Maks. brenntid (batterikapasitet fra 100 % til 10 %): 3 h. Mål: 160 x 160 x 80 mm. 24-924

199,-

Aktuelt: Alexander er med gruppa Eye Emma Jedi,som har hatt ein travel sommar, og nyleg vartlista med sin fjerde singel på rad på P3.

– Korleis var den kjensla? – Det er alltid kjempehyggelig å bli lista på P3! Vi er spesieltnøgde med at ‘Sin’ blei lista ettersom den tøyer grensene litt for det som eigentleg ernormalt for ei «P3-låt». Det som også er spennande er at ‘Sin’ har blitt lista på fleireradiokanalar i England og Tyskland.

– Beskriv kjensla av å stå midt i det som meir og meir ser ut som eit gjennombrot? –Vi ser framleis på oss sjølve som ferskingar. Men tross vår korte karriere har vi fått tilmykje av det vi har sikta etter; blant anna gigs på Øyafestivalen, Hove, Rockefeller ogradiolisting. No står England for tur, og det er veldig spennande at SIN som debutsin-gel i Storbritannia har hausta veldig mykje bra kritikk hos bloggar og nettmagasin, ogvi får mykje førespurnadar frå plateselskap og agentar for tida. Det skal satsast skik-keleg der, planane framover er å endeleg fokusere på album.

– Fortel om turnetilværet? – Sommaren i år er desidert den beste eg har opplevd sålangt i livet mitt. Det har vore heilt magisk å få sjansen til å reise rundt og oppleve nyestadar, møte flotte menneske og spele for både kjent og fersk publikum. Etter som-maren kan vi sjå tilbake på 20 spelejobbar i Noreg og England - det er ein fin oppturfrå dei to vi hadde i fjor sommar!

– Er rockestjernelivet så feitt som ein trur, eller er det andre sider ved det også? – Deter både fantastisk og hektisk. På 10 dagar har eg teke 12 fly og det blir ofte tidligemorgon. Ein må passe på helsa og få nok kvile, elles blir ein fort utsliten og det kan gåutover konsertane. Vi har ein jobb å gjere: Å levere 110% på kvar konsert - same kva.Ein kan ikkje rangle for mykje. Eg er svært takksam som får spele med ein flott gjengog oppleve mykje fint og rart. Det aller beste er når vi får litt tid til å slappe av ogutforske byar vi spelar i.

– Beskriv den ultimate frihelg? – Å samlast i ferien med dei gode, gamle bestekompi-sane til gaming, film, god mat, snacks og drikke.

– Kva har du liggande på nattbordet? – iPhone, Macbook Pro og ei flaske vatn.

– Kva musikk/musikarar lyttar du til? – I det siste har eg vore nostalgisk og lytta pånokre klassiske album av Phoenix, Death Cab For Cutie og Rival Schools. Elles held egmeg oppdatert på det meste av nye artistar på www.amazingradio.co.uk ogwww.birp.fm. Anbefalast dersom du er ute etter eit friskt pust!

– Du har invitert fire vener til middag heime hos deg sjølv. Kva serverer du dei? – Hei-melaga enchiladas og nachos, Pav-style.

–Kva drøymde du om å bli då du var liten? – Å spele i rockeband!

– Kva får deg skikkelig irritert? – Folk som sløser tid eller er ute etter å skape bråk ogdårleg stemning. Det fins ikkje rom for negativitet eller uhygge i mi bok! Livet er til forå nytast og delast på best mogleg måte.

– Du får 50.000 kr du skal gje til eit lag eller ein organisasjon. Kven får dei og kvifor? –Eg hadde gitt pengane til Haugen Skulemusikk. Hadde det ikkje vore for det korpset såhadde eg kanskje ikkje halde på med musikk i den grad eg gjer no.

– Kva hugsar du best frå barneskulen? – Diskotek med ‘kline’-dans til «Unbreak MyHeart» av Toni Braxton. Då var det mykje sommarfuglar i magen, gitt.

– Kva ville du vist fram for ein turist som kom til heimstaden din? – Malakoff Rockfes-tival, Opera Nordfjord og gryta på Stårheim - det er ei skjult perle av ein badeplass!

FM11•2012

47

FM5•2012

47

PREMIEREDAGAR6. - 15. september

*Levert Sogn og Fjordane. Årsavgift kjem i tillegg. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: Yaris Hybrid: frå 0,35 l/mil, frå 79 g/km, frå 6 mg/km. Prius Plug-in Hybrid frå 0,21 l/mil, frå 49 g/km, frå 0,9 mg/km. Prius+ Seven: frå 0,41 l/mil, frå 96 g/km, frå 6 mg/km. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Vi tek atterhald om trykkfeil.

Prius+ SevenFramtidas sjuseterfrå: 326 400,-*

Prius+ Seven har utstyr som:• 16” aluminiumsfelgar med aerokapsel • LED køyrelys og baklykter • Skinnratt• Toyota Touch multimediaskjerm• Trinnlaus automat • Regnsensor• Privacy glass • Tåkelys framme• Smart Start og låssystem• Cruise Control+ mykje, mykje meir

Prius Plug-in HybridHybrid og elektrisk bil i eittfrå: 344 900,-*

Prius Plug-in Hybrid har utstyr som:• Automatisk klimaanlegg • Ryggekamera• LED nær- og køyrelys • Tåkelys framme• Cruise Control • Trinnlaus automat• Toyota Touch multimediaskjerm• Smart Start og låssystem+ mykje, mykje meir.

Yaris HybridBilen som har altfrå: 204 900,-*

Yaris Hybrid Active har utstyr som:• Automatisk klimaanlegg • Ryggekamera• Høgdejusterbart bagasjeromsgolv• Toyota Touch multimediaskjerm• Smart Start • Trinnlaus automat• LED-køyrelys og baklykter+ mykje, mykje meir.

NYH

EIT!

NYH

EIT!

NYH

EIT!

Toyota Førde ASSteinavegen 10, 6800 FørdeTlf. 57 72 10 00www.toyota-forde.no

Toyota Nordfjord AS6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00www.toyotanordfjord.no

Toyota Sogn ASSkarpeteigvegen 1, 6854 KaupangerTlf. 57 67 66 66www.toyotasogn.no

LÅG PRIS

LÅG PRIS

399KELLEN PIPENØKKELSETT80 deler. 1/4’’ og 3/8’’.Leddnøkkler, kombinasjons-nøkkel og piper i flerestørrelser, tilpassa norskstandard.

8000 m2med • DAGLEGVARE • BYGGVARE • GULLSMED • GÅVEARTIKLAR • KAFÉ

X

cafe

cafe

LÅGE PRISAR!X

Sjå elles vårt utsende flygeblad eller på www.coop.no

LÅG PRIS

8900LOKALPRODUSERTE KJØTKAKER FRÅ FJORDAMENY

med poteter, ertestuing og gulrot.

Torsdag og fredag: Raspeball

Coop Extra-varehuset, Førde

9-21 (20)

LITT AV VÅRT UTVAL

Kvar dag:

Prisane gjeld t.o.m. laurdag 15. september eller så lenge lageret rekk. Atterhald om skrivefeil og utselde varer.

LÅG PRIS

LÅG PRIS

LÅG PRIS

3 2BUYINOX TAK & VEGGMALING 0730 liter (3 spann) for kr 796,-Enhetspris ved kjøp av 3 stk.10 liters spann kr 265,33Enhetspris ved kjøp avett spann kr 398,-

LÅG PRIS

KLIKK - ENKELT Å LEGGE

SPAR KR 398,-

LÅG PRIS

2990SVANE DUSJKABINETT

2490DEWALT KAPP- OG GJÆRSAGDW777. 1800W motor. Levert med 216 mm sagblad.

Solid kabinett med herdaglas (8/5 mm), 6 bein, doblehjuloppheng og rustfrievasskoblingar. Leverastmed dusjsett i forkrommatmessing.Str 90 x 90 cm.

8990ADURO 9 PEISOVN

LÅG PRIS

99FLISLAMINATAntrasitt.Pakker à 2,255 m2. Pr m2.

LÅG PRIS

890

LÅG PRIS

199

TINE YOGHURT 4 PKVanilje, skogsbær, sviske,melon, jodbær og kokos4x105 g.

BLÅBÆR125 g.

LÅG PRIS

599VERONA TOALETTmed heil/halv spyling(6/3 liter). Kvitt. Toalettseteer ikkje inkl. i prisen.

Ein bua konveksjonsovnmed tre glas som har eittidlaust og elegantuttrykk. Røykuttak på toppog bak. Vedlengd inntil: 39cm. Effekt: 3-9 kW.Mål: H 95,8 x B 50 x D 44,7cm. Vekt: 98 kg.

Komplett sett, 34 deler.Mange bruksområder.

595STANLEY TRYKKLUFTSETT

VIKING CHERROX FUNFôra støvelsom held fotentørr og varm.Svart eller lilla.Str. 25-35 pr.par.

FOR

OPPTIL40%MINDRE VEDFORBRUK

1990STANLEY KOMPRESSOREffekt: 2,5 hk/1800 W - 230 V.Hastighet: 2850 omdr./min.Trykk (bar/psi): 10/145. Tank:50 liter. Max luft: 240liter/min.1 luftuttak.

LÅG PRIS

2 FOR 60

LÅG PRIS

2 FOR 25

LÅG PRIS

2 FOR 50

LÅG PRIS

2 FOR 30

PIZZA NROWEGIANSTYLE Coop. Ost &skinke eller pepperoni

KARBONADEDEIGCoop. 5% fett. 400 g.

BANANERX-tra. Pr. kg.

UTVALDE FERSKVARERCoop. Røkt kjøtpølse, topping, kokt skinke,

strimlet svinekjøtt og fiskekaker.MEDLEMSKUPP

30,-Ikkje medlem sjå hyllekant.

PLUKK OG MIKSDVD-ER

MEDLEMSKUPP

3 for99Spar kr 138,-

Pris ikkje medlemmar 237,-