Lærdalslaks mot nye høgder M2 Kreativ galskap i Moskva UNGE MEININGAR Eid Barnehage BIL Audi Q3

NR. 1 JANUAR 2012

FMfylkesmagasinet.no

Vi blir tjukkare ogtjukkare år for år Side 6 til 13

Ribbefeitt Lavkarbo Steinalder-gen

Kosthald Matvanar Midjemål BMI Evolusjon Sunnheit Livsstil Helse SjukdomTrening Overlevelsesmekanisme Nyttårsforsett Forskning Folkehelse Six-pack Motivasjon

FM1•2012

2

MOBIL APPS LÅS/LÅS OPP DØRER FJERNSTART MOTOR- OG KUPEVARMAR

FEILVARSLING

VOLVO ON CALL RETTL. PRIS KR 7 500,-

Berre tilgjengeleg på nye Volvo

frå og med 2012-modell.

Volvo On Call gir rabatt

hos Volvia Forsikring.

ASSISTANSE: Automatisk hjelp ved ulykke • Sjølvaktivert naudassistanse

• Volvo Veghjelp assistanse • Tjuverivarsling • Sporing av stolen bil • Fjernopning av dører.

APPS/MOBIL: Stille/slå på motor- og kupevarmar • Er nokre vindauge eller dører opne?

• Er alle dørene låste? • Lås/lås opp dører (S60, V60, XC60) • Kva er instrumentpanelstatus

(lyspærer, bremsevæske etc)? • Automatisk køyrebok med notat • Kvar sette eg frå

meg bilen? • Kva er bilen sin km stand? • Kor mykje drivstoff har eg igjen? • Med meir…

VOLVOS ENGLEVAKTVolvo On Call tar vare på deg og står til di teneste 24 timar i døgnet året rundt.

Last ned gratis VOLVO ON CALL App m/demo. Skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOC” til 2330.

www.frydenbo.no

VOLVO V50 LIMITED EDITION* PRIS INKL. FRAKT-, LEVERINGS- OG ADM. KOSTNADER LEVERT FORHANDLaR. GJ.SN. FORBRUK 3,8–9,0 L/100 KM. CO2-UTSLePP 99–211 G/KM. TILBODET GJELD ALLE NYE 2012 SÅ LANGT BEHALDNINGA REKK. VOLVO SINE DIESELMODELLAR HAR PARTIKKELFILTER SOM STANDARD. VI TEK ATTERHALD OM TRYKKFEIL. AVBILDA BILAR KAN HA EKSTRAUTSTYR. TREFF VOLVO PÅ FACEBOOK.COM/VOLVOCARSNO OG WWW.VOLVOCARS.NO

2012 MODELL

VOLVO V50 LIMITED EDITION

KR 299 000,- lev. Sogn og Fjordane

inkl. vinterhjul!

LIMITED EDITION

Du får: • Skinninteriør• Elektronisk klimaanlegg• Cruise Control• Bluetooth handsfree• Vannavst. sideruter framme• Skinn, alu og kromdetaljar• R-design detaljar• Sølv rails• Dual Xenon hovudlys• 17” alu. felgar• Rygge- og regnsensorar

KR. 0,-VERDI KR. 37 000,-

LIVET ER MEIR ENN BILAR. Det er å nyte ekstra komfort PÅ VEG TIL DEN STORE NATUROPPLEVINGA. DERFOR FÅR DUEKSTRA MYKJE MED VOLVO V50 LIMITED EDITION.

• Webasto kupé- og motorvarmar

... og 10 andre tillegg

FØRDE:57 83 72 00

SANDANE:57 86 84 00

BERGEN VEST:55 50 15 42

MINDE:55 59 97 00

ÅSANE:55 53 68 00

SOGNDAL:94 81 80 81

FM1•2012

3

FMFYLKESMAGASINET

Ikkje før er siste ettersmaken av julematen byrja å legge seg etter nyttårsaftan så ervi i gang med folkesport nummer 1: Nyttårsforsettet. Og viktigast av alt, å slanke seg.Kanskje ein naturleg reaksjon, sidan ein startar på eit nytt og ubrukt år, men diverreer ofte dei gode vyane døde lenge før januar blir til februar.

Først må butikkane bygge om butikken før jul, så blir det ei hektisk juletid, før nesteomsaling i daglegvarebutikkane. Og nokre sunne veker seinare er vi nøgde nok medoss sjølve til å sakte men sikkert gli tilbake i gamle vaner, og butikkane gjer det same.

Kanskje er 2012 året der ein heller skal late dei gode og kjappe vyane ligge, og sikteseg inn på å nå meir langvarige og oppnåelege mål. Heller enn å trene bort juleflesk iløpet av januar, kva med å bli meir fysisk gjennom heile året: Dra ungane på aketur,spasere til jobb, ta trappa framfor heisen, og alle dei andre hundrevis av små vala einkan gjere i kvardagen. Kombinert med å ha meir fokus på å ete sunt, grovt, grønt ogmagert, heller enn å kaste seg på månadenes trenddiett, og gjerne trening, både inneog ute, er det ein garantert metode for å ha kontroll på kroppsvekta.

Det er ikkje berre eit viktig bidrag til eiga helse, men eit desto viktigare bidrag til folke-helsa. For det er liten tvil om at Norge er inne i ei særs negativ utvikling. Etter eithundreår prega av betring av folkehelsa går det no feil veg på enkelte faktorar. Vi blirstadig meir overvektige, sett under eitt, med dei følgjer det har for folkehelsa. 63 pro-sent av alle nordmenn har BMI som er over det som er definert som den ønskjelegesona. Rett nok ligg dei fleste under «raud sone», men skular ein til USA, som vi alltidgjer i slike trendar, er det liten tvil om kvar dagens kurs vil føre oss.

Det er ein fare for at kommande generasjonar ikkje får ta del i trenden med lengerlevetid og betre helse enn den førre. Ansvaret kviler på meg og deg, både for å aktivi-sere oss sjølv og dei unge vi fostrar opp.

Fylkesmagasinet kjem ut til alle husstandane

i Sogn og Fjordane

Ansvarleg utgjevar og grafisk formgjeving Inform Media

Trykk Mediatrykk BergenDistribusjon Posten

Opplag 42.500

REDAKTØR ROY SUNDE

roy@fylkesmagasinet.noTlf. dir. 95 93 99 90

MARKNADSANSVARLEG MAI-KRISTIN TIDEMANSEN

mai.kristin@inform-media.noTlf. dir. 95 93 99 97

I denne utgåva kan du lese om:

Hip Hop frå Stongfjorden | REPORTASJE: Vi blir tjukkare og tjukkare

Skifantomet | Lærdalslaks mot nye høgder | Rett på med Tore

TALENTET: Sindre Rørstadbotnen | E-PRAT: Per Øyvind Helle

Finn ein venn på nettet | M2: Kreativ galskap i Moskva

Trend og mote | BIL: Audi Q3 | KOMMENTAR: Firda på ville vegar?

Grunnlagt 2001

Forsidefoto: Joachim Vie

– Vi er opptekne av å finne deigode, positive tinga som skjer ivårt fantastiske fylke. Vi klarer

ikkje å fange opp alt, så har du tips om saker som du

meiner vi burde skrive om – ta kontakt med meg!

Ønskjer du å nå alle husstandane i heile fylket med din bodskap

– ta kontakt med meg!

*) Årsavtalepris betingar innrykk i 16 utgåver frå avtale vert inngått.

Annonseprisar 2012Storleik Ann.pris Årsavtalepris* 2/1 side 35.000,- 27.300,-1/1 side 21.500,- 16.800,-1/2 side 11.500,- 9.500,-1/4 side 6.300.- 4.950,-1/8 side 3.800.- 2.990,-1/12 side 2.500.- 1.990,-

Ein frisk start – igjen?

Redaktør: Roy Sunde

Øyrane 3, boks 353, 6802 Førde Tlf. 95 93 99 99

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

Alf Helgheim & Co ASSkei Sentrum, 6843 Skei i Jølster

Tlf. 57 72 83 11 • Fax 57 72 83 29www.alfhelgheim.no • post@alfhelgheim.no

Personleg service og god pris.Vårt mål er at alle vårekundar skal få hjelp ogrettleiing til å finne akkuratdet produktet og den løys-inga som høver for kvareinskild. Sjå vår heimesidefor oppdaterte og konkur-ransedyktige prisar.www.alfhelgheim.noAtt

erha

ld o

m u

tsel

de

vare

r og

evt

. pris

end

ringa

r.

Nyttårstilbod på Canon speilreflekskamera!

Sjå vår heimeside eller ta kontakt med oss for fleire nyttårstilbod på Canon EOS-modellar, objektiv, kompakt-kamera og videokamera.

CANON EOS 550D m/Canon 18-55IS og

CeWe fotobok:

4495,-

CANONEOS 1100D

m/Canon 18-55IS inkl. Canon kamera-

bag, 4 GB minnekort,fotokurs på DVD og

CeWe fotobok

CANON EOS 600D m/Canon

EF-S 18-55IS og CeWe fotobok:

5495,-

3995,-

FM1•2012

4

Halbrendsøyra 7 • 6800 FørdeTlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Dogg på rutene?Vi monterer straum-sparande energiglas.

No er dei på tilbod!

Hip hop frå StongfjordenDå albumet Perfect Strangers vart slept før jul vardet truleg det første hip hop albumet gitt ut avmusikarar frå Stongfjorden. TEKST: Roy Sunde

Bak albumet av gruppa med same namn står Anthony og Anna Hlín Lewis,som flytta til Stongfjorden i 2011. – Og så byr Perfect Strangers på talentet tilmin partner i rim, Eli Hendrickson kjent som Eazy, ein artist frå Atlanta på vegopp og fram som bringer ut det beste i meg, seier Anthony. – Sean Chase fråNew York er med, han er mentoren min på å lage beats og mikse musikk. Utanhan hadde vi ikkje komme så langt. Saman utgjer vi kjernen i Perfect Strangers.I tillegg bidreg talent frå heile verda: Det er litt av målsetnaden med bandet, åsamarbeidet med talentfulle musikarar over heile verda.

Gode tilbakemeldingarÅ vere plateartist er ingen snarveg til rikdom. Men plata deira bygger seg pub-likum.

– Vi har ikkje salstal enno, men det ser ut til at folk likar den. Den hardekjernen i hip hop-miljøet gjev gode tilbakemeldingar, det same gjeld nye lytta-rar. På bandcampsida vår har vi singlane Fool in love og All-star så langt fåttrundt 2000 spelingar, og dei blir no spelt på NRK.

Albumet har 2000 «liker» på Sumthinmagneticcmgda.bandcamp.com ogrundt 1500 likar på

Eazy si side, LOJRecordsEntertainment.bandcamp.com. Så det ser ut til atfolk likar musikken vår. Vi er nok ikkje kjent for eit større publikum enno, mendet betyr berre at vi lyt jobbe hardare, og publisere godt materiale over tid, slikat vi kan fange fleire øyrer, smiler han. – Fool in love har fått flotte kommen-tarar frå folk, som blant anna seier dei ikkje klarar slutte å lytte til den. Og alledeler den på Facebook-veggen sin. Tenk om det kunne blitt til pengar, ler han.– Men for oss handlar det om kjærleiken til musikken, det er den som er viktig,så vi ofrar gjerne litt meir blod og tårer på den.

Perfect Strangers har alt eit par konsertar bak seg før jul og i romjula, og iløpet av januar skal dei spele inn ein del videoar.

– Vi laga ein video til soloalbumet mitt, og mannen bak den kjem hit ijanuar/tidleg februar, for å lage 4-5 videoar til Perfect Stranger, soloalbumetmitt og til soloalbumet til Anna, som kjem om litt. – I blant kjennes det somting går litt sakte, men det gjer ingenting. Du kan ikkje skunde på god musikk,og framtida er så lovande som den alltid har vore. Vi tek steg for steg mot nestepunkt vi må nå, for å samle dei erfaringane vi må for å ta nye steg framover,lovar Anthony.

Du finn smakebitar av albumet, og kan kjøpe på Itunes, Spotify, Emusic ogNokia Music.

HYPERLINK: http://sumthinmagneticcmgda.bandcamp.com/HYPERLINK: http://lojrecordsentertainment.bandcamp.com/

Ny reiselivspris forSogn og FjordaneFor første gang blir det deltut ein reiselivspris for Sognog Fjordane under Reiselivs-konferansen «Fjordane fråbre til hav».

Under»Fjordane frå bre til hav» skal ein forførste gang kåre beste reiselivsbedrifta i fylket.

– Det er høve til å fremje kandidatar til Rei-selivsprisen 2012 i forslagskassa på nettsida til konferansen, www.bretilhav.no. Der blir inn-ovasjonsgrad, lønsemd, marknadspotensial,samarbeidsevne og berekraftprofil lagt tilgrunn. Sparebanken Vest stiller med 50.000kroner til den mest innovative reiselivsbedriftai fjordfylket. Vinnaren blir Sogn og Fjordanesin kandidat til den nasjonale reiselivsprisen iregi av Innovasjon Norge, på 200.000 kroner,seier Åsne Folstad, seniorrådgjevar i Innova-sjon Norge.

Ei rekkje interessante og inspirerande føre-dragshaldarar er henta inn til reiselivskonfe-ransen.

– Målet er å inspirere og dele kunnskap omauka lønsemd i reiselivsnæringa. Konferansener ei oppfølging av Reiselivsplanen for Sogn ogFjordane 2010-15, der målet er auka verdi-skaping, auke i tal gjestedøgn gjennom heileåret og berekraftig reiseliv. Det vert sterk fokuspå utvikling av lågsesong, ekte opplevingarmed lokalmat, kommersialisering av naturba-serte opplevingar og fokus på nettverkssamar-beid,

– Det blir også minikurs med tema som stra-tegisk design, arrangementsturisme, økonomi-styring og berekraft, og ein legg opp til snøgg-møter der deltakarane kan møterepresentantar for inviterte salsledd og sentraleutviklingsaktørar. Konferansen avsluttast meddebatt om potensiale for utvikling av reiselivetlokalt, evna til samarbeid, organisering avnæringa og korleis ein kan møte utfordringanemed lågsesong og svak lønsemd. Vi trur oghåpar vi har fått til eit program som vil veretil nytte og inspirasjon for alle aktørar inæringa, både små og store, og for alle medinteresse for reiseliv, seier Folstad.

Det er Innovasjon Norge som arranger denårlege reiselivskonferansen «Frå bre til hav»,som i år fokuserar på auka lønsemd i næringa.saman med Sogn og Fjordane fylkeskommune,Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, NHO Rei-seliv og Sparebanken Vest. Konferansen blirhalden 2. - 3. februar på Hotel Alexandra.

Jan Heggheim (biletet)vil saman med OlavHjelle dele ut Reiselivs-prisen 2012.

Steinar Jøraandstad fråXXLofoten held føre-drag.

Sigrid Moldestad fråBreim er konferansierog vil også bidra medunderhaldning.

FM1•2012

5

GJØR ET KUPP!En mengde varer

til sterkt reduserte priser med avslag opptil

÷70%www.mekk.no

Tilb

ud

en

e g

jeld

er

så lan

gt

beh

old

nin

gen

rekker. V

i ta

r fo

rbeh

old

om

try

kkfe

il o

g u

tso

lgte

vare

r.

199,-Veil 599,-

Arbeidslampe 38W.......................................................................................................

Praktisk og plasseringsvennlig. 1,8m kabel og stor opphengskrok. Strømuttak på bakside. (V.nr. 170315)

Termos 1 liter..........................................................................

Med dobbel vegg og i rustfritt stål. Holder varmt i 6 timer. Kaldt i 24 timer. (V.nr. 153055)

Kabeltrommel 25 m.............................................................................................................

Kraftig trommel beregnet på røff bruk. Produsert med 2,5 m2 kabler for å klare 16A belastning. 4 uttak og overbelastningsvern. (V.nr. 170316)

Arbeidslampe............................................................................

38W. Med teleskopstativ. (V.nr. 170317)

Tigersag 600W.................................................................................

Med pendelfunksjon. Aktuelle bruksområder; tre, finér, aluminium, stål, plast og keramikk. Kan også brukes til partering av kjøtt i forbindelse med jakt. 3 pendelinnstillinger. 700-2300 o/min. Pendelbevegelse 26 mm. (V.nr. 113677)

Bosch batteridrill PSR 10,8liInkl. 200 delers tilbehørsett!....................................................................................................

Lithiumteknologi = ingen selvutlading og ingen minneeffekt. Det betyr at den alltid er klar til bruk. 40 % mindre og lettere enn vanlige bor-/skrumaskiner.Integrert arbeidslys. 10+1 momentinnstilling. Leveres i eske med 200 praktiske gratistilbehør! 0-410 o/min. Maks skruediameter 6 mm. Bordiameter i stål er 8 mm, i tre 20 mm. Batteri 1,3Ah. (V.nr. 170330)

Termometer...................................................................

Måler ute/inne temperatur digitalt. Viser historisk min. og maks. temperatur. (V.nr. 148771)

179,-Veil 499,-

349,-Veil 1199,-

249,-Veil 499,-

39,-Veil 199,-

29,-Veil 199,-

MEKKKUPP

vare

499,-

Nøkkelsliping i alle Mekkbutikkene

Veil 1499,-

Førde, Førde senter, tlf 57 82 66 20Florø, Leirvåggata 57, tlf 57 75 00 20

Sogndal, Sogningen senter, tlf 57 67 20 30

FM1•2012

6

Slanke-sesongener her!Ikkje før er siste ettersmak avribbe vekke før vi nordmenn gårlaus på vår folkesport nummerein i januar: Slanking. Julematenskal vekk, og sommarforma sik-rast – og helst kjapt.

Og gjerne med god grunn, for som nasjonaukar vi nordmenn jamt og trutt vekta vår,med dei negative følgjer det har for folke-helsa. Kvar fjerde nordmenn slit med fedme,og heile 68 prosent kjem under kategorienovervektig i høve BMI, dvs BMI over 25. På siktkan det føre til auke i livsstilsjukdommar, atfleire dør før si tid, og at den positive utviklinga ilevealder reverserast.

Men ser ein isolert på januar er det vanske-leg å sjå kvifor det blir slik. For helsestudioamerkar medlemsauke dei første måna-dane av kvart år, og vekeblada byrjarspytte ut saker av typen «Slik gårdu ned ti kilo på rekordtid» og«Den raskaste vegen til six-pack». Kreative diettarkjem og går, men diverreviser det seg ofte atkiloa består.

For den storesanninga er at detikkje finst nokonsnarveg. Denraske og enklemåten å gå ned ivekt på er ei mytesom genererer mil-liardar for slanke-industrien. Medansanninga er at om dulegg om kosthaldet tilgrønare, sunnare ogmagrare, og rører littmeir på deg, så kjem dulangt. Om du tek tid og tål-mod til hjelp kjem du til og med heilt fram. I dettenummeret har vi sett nærmare på kosthald, treningog overvekt.

FM1•2012

7

Vi diltar i livsstilsfotefara til USA.Norge ligg 10-15 år bak, menutan endring er det ikkje lengefør 1/3 Norges innbyggarar ersterkt overvektige, med dei føl-gjer det vil ha for folkehelsa.

Slanking og trening er ein vekstindustri, medmilliardomsetnad. Store aktørar tilbyr alt

frå raske løysingar til livsstilskurs, og allehar svaret og den nyaste og beste slan-

kekuren eller treningsforma sombrenn kaloriar. Lenge før julskreik det norske folk etter smør,og tømte butikkane for smør ilågkarborus. Men det synastikkje som det kollektive slan-kehysteriet gjev utteljing. Tru-leg er 68 prosent av detnorske folk definert somovervektige, dvs Body MassIndex (BMI) over 25. – Defi-

nisjon av sjukleg overvekt erBody Mass Index (BMI) på over

40. Men alt på 30 er ein i fare forå utvikle følgjesjukdommar, som

diabetes type 2. Vi har ikkje nøyaktigetal på kor mange som kjem i sjukleg

overvekt kategorien, men mellom 1-2 pro-sent av befolkninga. 5 prosent av befolkninga

har BMI over 35, og følgjeleg eit fedmeprob-lem, medan 23 prosent av folket har BMI på over

30. Normalen er BMI mellom 18,5 og 25, mellomdet er det ønskjeleg at folk ligg, fortel John RogerAndersen, som er postdoktor og forskar på sjuklegovervekt i Helse Førde og Høgskulen i Sogn og Fjor-dane.

Sterkt kompetansesenterHelse Førde har ei sentral rolle innan fedmeproble-matikken i Norge. Nyleg markerte dei at det var ti

år sidan Villy Våge og kollegaene på Førde sentral-sjukehus opererte første pasienten for fedme, dåsom einaste sjukehus i landet som utførte slike ope-rasjonar. Det var startskotet for moderne behand-ling av sjukleg overvekt i Norge. Sidan har kompe-tansen på sjukleg overvekt, fedme og ernæringvakse sterkt.

– Helse Førde opererer, Hauglandssenteret drivmed behandling og livsstilsendring, og Helse Førdeog Høgskulen har eit sterkt forskarmiljø knytt tilovervektproblematikk. Per no har Helse Førde ogHøgskulen to postdoktorar og fire doktorgradspro-sjekt knytt til fedmeforsking. I tilegg pågår fleiredoktorgradsprosjekt i høve til livsstilsbehandling avsjukleg overvekt, med utspring i etableringa av eitforskingsmiljø i Førde. Vi har og eit veksande miljøav klinikarar med interesse for feltet. På førre møtei nettverket for fedmeforsking deltok 50 personar,så interessa er aukande. Det er ikkje rart, fedme ereit aukande samfunnsproblem, seier han. – I 2001var vi einaste aktør i landet som utførte fedmeope-rasjonar. Vi byrja med nokre få operasjonar, og tilno har Helse Førde operert 500 slike pasientar. I dager det mange andre aktørar som opererer, bådeoffentlege og private. Totalt blir 2000-2500 perso-nar operert årleg i Norge.

– Kvifor ein slik auke? – Ein har samla mykje meir kunnskap, og det

visste seg at slike operasjonar var tryggare enn vitrudde. Det gjev meir aksept for dei, seier han ogslår fast at ein stor auke i talet operasjonar også kanvere problematisk. – Truleg vil 3000 operasjonar iåret halde talet på sjukleg overvektige her i landetkonstant. Utfordringa er at stor auke i tal slanke-operasjonar vil gjere innhogg i kirurgisk kapasitetsom er naudsynt for andre pasientgrupper.

Tredobling på ein generasjon I 1984 hadde knapt 10 prosent av folket i NorgeBMI over 30. Snart har ein nesten tredobla talet.Svaret er like kjedeleg som openbert.

– Hovudtrekket er mindre behov for fysisk akti-vitet i kvardagen vår, for dei aller fleste. Før kravdemange fleire prosessar menneskeleg energi, i dag harvi store grupper som berre har fingrane i aktivitet i

Tjukkare og tjukkareår for år

>>

REPORTASJE: Roy Sunde, Kristine Slettehaug og Joachim Vie

FM1•2012

8

løpet av arbeidsdagen. Vi forbrenn ikkje like mykjeenergi som før, samtidig har vi nesten fri tilgang påall slag mat, så mykje ein vil, alltid. Det er så enkeltsom det. For enkelte kjem også genetikk inn i biletet.Nokre er sårbare for fedme og har kanskje bådehøgare appetitt, og mindre naturleg tendens til å vereaktiv, slår han fast med atterhald. – Den store aukenover tid handlar ikkje om genar, men om miljø.

– Kva skjer om vi held fram som no?– Vi har tre scenario: Auken av overvektige held

fram i same kurve som no, og om 8-9 år har taletpå personar med fedme auka frå 23 til 30 prosent.Ei anna er at utviklinga flatar ut, det er det mestsannsynlege trur eg. Det tredje er at vi gjer noko,og får ein nedgang. Det er klart det mest ønskjelegealternativet, men det krev tiltak. Om myndighei-tene ikkje vil bruke meir pengar på dette så syns deiikkje dette er viktig.

– Kva er verste scenarioet du kan sjå. – Vi ligg 10-15 år bak utviklinga i USA, som har

sterk vekst i tal overvektige. Der har 35 prosent avinnbyggarane BMI over 30. Den vesle StillehavsøyaNauru viser kor ille det kan gå: 80 prosent av alleinnbyggarane har BMI på over 30 og over 40 pro-sent har diabetes type 2. – Vi er alt i ein situasjonder dei nyaste generasjonane kan bli dei første somikkje får betring i folkehelse og auke i levetid. På40 år har vi redusert talet på hjarteinfarkt med 70prosent og auka levealderen enormt. Dette vil flateut, livsstilsjukdommane vil auke, og levealderenfalle. Konsekvensane av auka folkefedme er store.Siste ti åra har omtrent 1 prosent av bruttonasjo-nalprodukt i Europeiske land blitt brukt på konse-kvensane av overvekt. Om problemet blir større måein kanskje nytte 2 prosent om litt. Mykje pengarsom kunne vore nytta på andre ting i helsevesenet.

Svikefull evolusjonTal frå Barnevekststudien til Folkehelseinstituttetviser at frå i 2010 var det 3 prosentpoeng fleire3.klassingar med overvekt og fedme enn i 2008, einauke frå 16 til 19 prosent av totalen.

– Når barn blir overvektige aukar sjansen for atdei også blir overvektige som vaksen. Dette er eitproblem ein lyt tak i på skulane, og i samfunnetsom heilskap. Det er for naivt å seie at folk må taansvar sjølv. Eg er lite glad i å nytte peikefingeren,ein må jobbe med strukturar i samfunnet på einpositiv måte.

Satt på spissen kan ein nesten seie at evolusjonenno jobbar mot oss.

– Å kunne ete nok mat og lagre energi-oversko-tet, er ein av våre største suksessfaktorar og ei sterkoverlevingsmekanisme. Miljøet har endra seg og til-gangen på mat er stor og konstant, men vi harframleis desse faktorane i oss. Det gjev utfordringarvi må takle. For meg kokar det ned til at vi må tanokre politisk upopulære avgjerder. Punkt ein er atvi må innføre endå meir fysisk aktivitet samt gjematlagingsfaget eit løft i skulen, til alle barn ogunge. Effekten av dette bør vi også forske på. Fær-rast mogeleg må nå vaksenalder overvektige. Punktto er å sjå på måten vi distribuerer og sel mat på iNorge. Det er ikkje rart ein kjøper sjokolade i dag.Alle veit det er godt, samtidig som det er tilgjenge-leg over alt. Alt er lagt maksimalt til rette for at viskal kjøpe den sjokoladen. Truleg må det ein gjen-nomregulering av korleis mat blir selt på for at vi

skal få bukt med problemet. Men det er eit kom-pleks problem. På ei side står folkehelse og på denandre arbeidsplassar, profitt og fridomen til å gjereeigne val, sjølv dei dårlige. Å komme med lover ogreguleringar er kontroversielt, seier han.

Løysinga på fedmeproblem blir ofte framstiltmed et mindre og rør meir på deg. Den blir forenkel seier Andersen.

– Kvifor blir vi tyngre som folk? Jau, fordi vi ergenetisk rusta til å nytte eit kvart høve til å ete. Folkveit at for lite mosjon og for mykje mat gjer at deilegg på seg. Å berre seie at du må ete mindre ogtrene meir har ingen verdi. Tenk deg om vi overnatta fjerna fartsgrenser på vegane våre, og satsautlukkande på haldningskampanjar med fokus påå halde fartsgrenser. Ville det fungert? Eg trur ikkje

det. Eit moderne samfunn krev moderne løysingar,og sidan dette er ei enormt kompleks problemstil-ling krev det strukturendringar. Ei avveging mellomfridom og overformynderi, men eg trur vi må regu-lere måten mat blir omsett på i dag, seier han ogheld fram. – Det er viktig å innsjå kor skrøpeleg vier til å handtere overvekt. Og då tenkjer eg på dettemed genetikk og natur, og innstillinga vår med åete alt vi kan, alltid. Den må takast omsyn til. Forå gå ned i vekt må genetikken overkøyrast. Diformeiner eg samfunnet må gjere det lettare å handtereovervekt, ved å legge til rette for at freistingane blirfærre. Eit samfunn som førebygger, legg føringarog tek fedme på alvor er eit samfunn der det er let-tare å gå ned i vekt. Sjå på staten Colorado som harUSA sitt lågaste nivå av overvektige personar. Deihar også høgast aktivitetsnivået av statane. Leggein til rette for sunnheit, får ein det. I Sogn og Fjor-dane kan Idrettsparken og Bystien i Førde til dømesvere slike faktorar.

Oppskrifta på å lukkast– Kven lukkast i slanking på eiga hand då?– Ufordringa er ikkje først og fremst å gå ned i

vekt, men å ikkje gå opp att i vekt. Det er mange

Utfordringa er ikkje først ogfremst å gå ned i vekt, men å

ikkje gå opp att i vekt. John Roger Andersen

FM1•2012

9

Matvaneendring i januarMatbutikkane merkar stor skilnad i handlevananetil folk på nyåret versus før jul. Men den sunneperioden er kort.Det kan dagleg leiar ved Coop Mega i Førde, Geir Thomas Espe, bekrefte. – Ja, det er det liten tvil om. Knekkebrød, te og magre og sunne produkt tek overi januar for alle godsakene vi puttar i oss i jula, seier han. Frå og med midten avnovember er det vanleg praksis å bygge om matbutikkane. – Endereolane harfokus på jul og vi lagar store torg med julekaker, julesnop, ribbe og all anna matsom høyrer jula til. Også ferskvaredisken er dedisert til fristande, feit julemat,forklarar han. Etter jul snur det tvert. – Då er det helsekosten som er i fokus.Når vi får januarvarene endrar vi butikken i tråd med vekeblad-forsidene somgår frå «Deilige julekakeoppskrifter» til «Korleis slanke vekk sideflesket». I til-legg til varer som knekkebrød, Nutrilett, kosttilskot og klibrød ønskjer kundanemagre produkt i ferskvaredisken. Januar er ein veldig god månad i fiskedisken,seier butikksjefen som sel tre gongar så mykje fisk i januar som i desember.

Går fort overEtter nokre veker med slankemat er både butikkane og kundane leie. – Då eralt tilbake som normalt. Butikken dempar fokuset på dei sunne varene, og kun-dane er tilbake på sjokoladen igjen, ler han og tek på seg litt av skulda for detstore matvareskiftet frå desember til januar. – Vi legg nok litt opp til at kundaneskal ete godt i jula, og slanke seg igjen i januar. Men det er slik det er. Vi måtilpasse butikken etter behov og ønskjer frå kundane.

Coop Mega i Førde sel: • 20% meir snacks i desember enn i januar.• 30-35% meir hardt brød (knekkebrød) i januar enn elles i året.• Varegruppa «Helsekost/vitaminer/tran» har ei auke på 30-40% i januar.• Salet av fisk aukar med tregongen samanlikna med desember.

ting som spelar inn, men å legge inn mellom 1-2timar fysisk aktivitet dagleg ser ut til å være veldigviktig. Som oftast er dei som lukkast fysisk aktivetil og frå jobb, og klarar å smugle fysisk aktivitetinn her og der i løpet av dagen. For eksempel å gåtrapper heller enn heis osv. Dei har også funne einindividuell måte å handtere dette med mat på. Herer vi ulike og det må det takast omsyn til. Eg er til-hengar av å fokusere på prosessen, heller enn påvekta. Ein idrettsutøvar har ikkje dagleg fokus påeit VM langt inn i framtida, han er oppteken av ågjennomføre arbeidsoppgåvene den dagen. Og av åfå så mange slike dagar som råd. Slik bør ein personsom skal ned i vekt også tenkje: I dag skal eg etegod, sunn mat, vere fysisk aktiv og løyse oppgåvenemine. Så må ein heller handtere at ein går på einsprekk av og til. Alle kan endre livsstil på eiga hand,og gjere dei rette tinga. Sjølv om ein ikkje rasar nedi vekt vil dei ha stor vinst i helse og livskvalitet. Formange av oss går det altså fint an å vere overvektigog frisk. Og difor er eg utruleg glad for prosjektsom Idrettsparken i Førde, det er den viktigaste hel-seinvesteringa i Førde kommune på mange år. Ogsåfordi det er eit tilbod til dei som ikkje er A4 og spe-lar fotball. Steinaldermenneske i skjermalderen >>

– Evna til å lagremat har vårevårt store for-trinn, no jobbarden mot oss,seier John RogerAndersen

– Januar er den«sunnaste»

månaden ibutikkane, seier

Geir ThomasEspe.

FM1•2012

10

Årsaka til at vesten blir tjukkareer rimeleg enkel å peike ut.

– Nøkkelen er energibalanse og forklaringa er atdersom vi over tid tek inn meir energi (mat ogdrikke) enn det vi forbrukar (fysisk aktivitet), sågår vi opp i vekt. Dagens samfunn har ein struktursom er «saboterande» for vår helse, ved at den ertilrettelagt for inaktivitet og ugrensa tilgang til mat,seier han og kjem med eit døme. – Som ein far satil meg på eit foreldremøte: «då han var 10 år fekkhan og dei to brødrane brus ein dag i veka: laurdag.Då fekk dei ei 0,33 colaflaske på deling», fortelGeir Kåre Resaland. Han har doktorgrad i Fysiskaktivitet og helse, og jobbar som lærar ved Høg-skulen i Sogn og Fjordane, samt forskingskoordi-nator i Helse Førde.

Resaland seier at sjølv om ytre årsaker er enkleå finne, så ligg det noko under dei også.

– Eg synast det er meir interessant å snakke omfolkehelse, enn om fedmebølgje. Eg trur evolusjons-biologi spelar ei viktig rolle. Mykje tyder på at våregen har endra seg særs lite dei siste 50.000 åra, ogkroppen «forventar» at vi skal vere fysisk aktive.Slik har det alltid vore. I 99% av tida menneske harlevd, så har fysisk aktivitet vore naudsynt for åoverleve. Sagt populistisk: Vi menneske har gen fråsteinalderen, men lever i skjermalderen. Denne«kollisjonen» fører til at mange menneske i dag harhelseplager. Vi er skapt for rørsle, og vår biologiskearv harmonerer dårleg med livsstilen mange har.

Tre årsaker Nedgangen i fysisk aktivitet har fleire årsaker.

– I hovudsak er det tre faktorar som gjev ned-gang i den fysiske aktiviteten vår: 1) Maskiner gjer

mykje av det daglege arbeidet. 2) Vi nyttar kjøretøytil transport. 3) I fritida tilbringar vi mykje tid i stil-lesittande aktivitetar. Spesielt siste punktet er avgje-rande, då mange stillesitjande aktivitetar «konkur-rerer ut» fysisk aktivitet (t.d. TV, PC, mobilar,nettbrett, Playstation, Xbox og Nintendo osv).Tida vi nyttar på internett er betydeleg, og det kjemstadig fleire sosiale media som mange brukar mykjetid på (Facebook, Twitter, Youtube osv), seier hanog slår fast at kor mykje meir eller mindre fysiskevi er i dag kontra før er vanskeleg å måle. – Kunn-skapen vår baserer seg i hovudsak på eigenrappor-terte data som t.d. spørjeskjema. Det gjev stor usik-kerheit knytt til kva vi veit om fysisk aktivitetsnivågjennom tidene - vi veit ikkje om deltakarane i stu-diane rapporterte sitt reelle aktivitetsnivå. Vi kanskilje utviklingsdata for fysisk aktivitet inn i tre:aktivitet relatert til arbeid, aktivitet relatert til tran-sport og aktivitet på fritida. Ulike studie viserganske like utviklingstrekk for fysisk aktivitet rela-tert til arbeid og transport; Vi har meir stillesittandearbeid i dag enn før. Arbeidslivet stiller mindre kravtil fysisk aktivitet enn før og jobben er no ein stadfor inaktivitet for mange. Vi flyttar oss i større gradpassivt (t.d. bil og kollektivtransport) enn aktivt(t.d. gange og sykkel) i dag enn tidlegare. Utvik-lingstrekk for aktivitet i fritida er mindre eintydige.Nokre studiar viser at vi er meir fysisk aktive, andreat vi er mindre fysisk aktive. Forklaringa på spri-kande resultat er truleg at spørjeskjema ikkje speg-lar reelt aktivitetsnivået hos folk godt nok. I seinareår har vi derfor undersøkt aktivitetsnivå med akti-vitetsmålar deltakaren går med rundt livet. I Sognog Fjordane har ca 1100 vaksne og eldre gått medein slik måler, og stipendiat Ane K. Solbraa i Sogn-dal gjer sitt doktorgradsarbeid på denne spennandeinformasjonen. Det går nokre år før vi kan seie

noko om utviklinga i fysisk aktivitet basert påobjektive data. Same korleis fritidsaktiviteten vårutviklar seg tyder mykje på at den ikkje klarar åvege opp for nedgangen i fysisk aktivitet relatert tilarbeid og transport. Det understrekar kor viktig deter å gjere det til vane å være aktiv i kvardagen: tatrappa, gå eller sykle til jobb og ta ein spasertur påettermiddagen.

Ja takk, begge deler Det finnast ingen snarveg ned i vekt. Berre disiplinog hardt arbeid, og ingen mirakelkur.

– Viktigaste stikkordet er energibalanse. For åredusere vekt, må det forbrennast meir energi ennein tek inn. For meg er debatten om kva som er vik-tigast av reduksjon av inntaket av mat/drikke ogauka fysisk aktivitet meiningslaus. Begge er viktige.Svaret er ein kombinasjon av mindre mat/drikke ogmeir fysisk aktivitet. På same måte finn eg debattenkring alle diettar, inkludert lågkarbo, lite meinings-full. Det sentrale over tid er energibalanse. Deteksisterer i dag ikkje ein einaste randomisert kont-rollert studie som har gått over lang tid som seierat lågkarbo er svaret på fedmebølgja vi opplever,seier Resaland og understrekar at fysisk aktivitet erviktig av mange årsaker. – Fysisk aktivitet er viktigfor vektbalanse, men har også stor betyding forhelsa vår. Lista er lang! Regelmessig fysisk aktivitetførebygg blant anna type 2 diabetes, hjarte-karsjuk-dom, muskel- og skjelettplagar og enkelte formerfor kreft. Regelmessig fysisk aktivitet betrar lunge-funksjon, muskelstyrke, balanse og motorikk, føre-bygg ryggplager og styrkar tarmfunksjonen. Forpsykisk friske personar gjev regelmessig fysisk akti-vitet auka velvære, betre evne til å takle stress, meirenergi og betre søvn, seier han.

«Vi menneske har gen frå stein-alderen, men lever i skjermalderen»

FM1•2012

11

Puls FørdeTlf. 57 82 31 32www.pulsforde.no

På Puls Førde skal det vere hyggjeleg å trene!

KOM SOM DU ER!inform-media.no

Fokus på folkehelseResaland seier folkehelseperspektivet bør verefokus.

– Eg trur vi er mest tent på å fokusere mindre påvekt og overvekt, og heller auke fokuset på fysiskaktivitet. Forskinga er klar på at fysisk aktivitet ersærs viktig for folkehelsa. Dei som er fysisk aktiveog i god fysisk form, har betydeleg mindre sjanse forå utvikle livsstilssjukdommar. Å vere i god fysiskform er truleg beste helseinvesteringa du gjer, seierhan og slår fast at ansvaret for eit fysisk folk mådelast mellom individ og samfunn. – Kven har«ansvaret» for å «ordne opp»? Slik eg ser det harbåde «samfunnet» og individet eit ansvar. Samfun-net må bli flinkare å legge til rette slik at sunne valblir enkle val. Dette kan vere at vi gjer sunn mat bil-legare og usunn mat dyrare, og legg til rette for

fysisk aktivitet på ein heilt annan måte enn kva somer tilfelle i dag, seier han og held fram. – Slik eg serdet så er det aller viktigaste at Norge og resten avden vestlege verden innser at vi ikkje kan behandleoss ut av overvekts- og fedmeproblematikken. Vikan aldri reparere eller medisinere oss ut av prob-lema med livsstilssjukdommar. Kva er då løysinga?Det er tenkje førebyggande folkehelse. Det aller vik-tigaste vil då vere å fokusere på tiltak for barn åunge slik at dei rører meir på seg og et sunnare!

Meir fysisk enn snittet Sogn og Fjordane har opp gjennom årene skåra høgtpå ulike landsomfattande undersøkingar. – Vi levlengst i Noreg og Sogn og Fjordane er blant fylkamed lågast dødelegheit av hjarte- og karsjukdom.40-50- åringar i fylket er i dag meir fysisk aktive enn

landssnittet. Utvikling i fysisk aktivitetsnivå, vekt ogandre risikofaktorar for livsstilssjukdomar i Sogn ogFjordane dei siste 35 åra er eit av prosjekta vi jobbarmed no, så dette vil vi få meir kunnskap rundt i årasom kjem. Tidlegare undersøkingar viste at Sogn ogFjordane er blant fylka der folk har hatt minst stil-lesittande arbeid og mest fysisk krevjande arbeidsamanlikna med resten av landet. Kanskje er detteen av årsakene til at vi lev lenger og held oss friske?

Nyttårsforsettet >>

– Fysikken vår er tilpassa steinalderen, men vi lever iskjermalderen. Det gjev mange helseplager, seier

Geir Kåre Resaland.

FM1•2012

12

Stod du og under rakettane og lova dyrtog heilag at no skal det bli andre bollar?Eg skal byrje å trene fast, stramme oppbåde her og der til badesesongen og ikkjeminst få nytta dei nye Nike-skoa mine.Du er ikkje den einaste!

– Det er alltid eit kapasitetsspørsmål, seier Kent Roger Engdal vedSpenst Førde. – Uansett kor stort senter du har så er det alltid fullti januar, held han fram. Spenst har ein jamn vekst av nye medlem,men utan å avsløre tal legg han ikkje skjul på at auken er størst ijanuar, februar og mars.

– Det er ei markant auke i desse periodane, så det er vel nokrenyttårsforsett som spelar inn der, smiler han. – Det positive no erat kundane gjerne held det gåande med trening litt lenger enn berrejanuar og februar, legg han til.

Trening og helse– Dette er den perioden i året vi har desidert størst pågang!

Ellen Jensen ved Puls i Førde opplever det same som Kent Rogerved Spenst.

– I januar kjem dei som aldri har trena før, dei som har vorestøttemedlem eller dei som har fått gåvekort på trening til jul, seierEllen, ein del dett i frå medan dei fleste er flinke å trene gjennomheile året, held ho fram.

– På dei større sentra i storbyane tenar dei pengar på at folk erstøttemedlem, det gjere ikkje vi. Dei som ikkje trenar aktivt vil etterperioden melde seg ut, og det er det vi vil unngå, seier Kent Roger.Når du i januar, stappmett og nokre kilo over idealvekta kjem innpå Spenst, får du eit personleg tilpassa treningsprogram. Etter einviss periode får du eit nytt som tek høgde for progresjonen.

– Vi jobbar ikkje berre med trening, men med trening og helse,slår han fast. Den største tabben folk gjere er å trene for mykje istarten.

– Ein kjem hit med eit sterkt ønskje om å endre alt. Ein skal blisterkare, tynnare, i betre form og det skal helst skje i løpet av eiveke. Det einaste som skjer er at ein blir skadd, overtrent og lei,seier han og held fram. – Dersom ein brukar treningsprogrammetvårt, som gjerne byrjar med to økter i veka, ser ein at det ikkje skalså mykje til, og kroppen blir meir mottakeleg for auka trenings-mengde.

– Ein bør trene for helsa sin skuld. At ein får ein finare og lettarekropp er ein positiv bi-effekt som uansett kjem av det å vere aktiv,seier Kent Roger.

Små grepSjølv om januar-effekten merkast ved begge sentra, er det likeveleit fellestrekk for dei begge. – Eg har inntrykk av at dei fleste trim-mer litt heile tida, seier Ellen. Også Kent Roger kan melde detsame. Utanfor Spenst står ein semitrailer med nytt treningsutstyr.

– Vi utvidar og oppgraderer utstyrsparken, fortel Kent Roger. Ijanuar har senteret utvida styrketreningsarealet med 105 kvm ogfått lengre opningstider. I tillegg set dei gong nye saltreningar ogstartar med kosthaldsrettleiing. – I dag har folk inaktive jobbar ognyttar bilen for å kome seg rundt. Før var ein mykje meir aktiv ogdet var ikkje same forbruk av usunn mat, seier Kent Roger som ersjukepleiar og oppteken av kva ein inaktiv livsstil saman medusunn gjer med kroppen. – Eg trur livstilssjukdommane kjem til åbli ei av dei største utfordringane ein står ovanfor.

– Det er ikkje så store grep som skal til, og det er vår jobb å for-telje korleis folk kan endre seg for å få ei meir positiv haldning tileiga helse, avsluttar han.

Nyttårsforsettet

– Vi får klart mest nye medlemmar på denne tid,men stadig fleire av dei trener større deler av året,

seier Kent Roger Engdal.

FM1•2012

13

Forskings-arena forfolkehelseGeir K. Resaland gjennomførte i2004-07 ei skuleintervensjonsstudiei Sogndal og Førde. Elevar i Sogndalhadde ein time dagleg fysisk aktivi-tet i 4. og 5. klasse, medan elevane iFørde hadde vanleg timeplan.

I perioden testa Resaland og forskargruppa hans kondi-sjon, tok blodprøver for å undersøke risikofaktorar forhjarte- og karsjukdomar, målte blodtrykk, vog og målteelevane.

– Resultata var at borna ved Trudvang skule i Sogndal,som hadde dagleg fysisk aktivitet, hadde signifikant størrepositiv framgang enn elvane i Førde både i fysisk form ogrisikofaktorar for hjarte- og karsjukdomar. Særs gledelegvar at dei borna som i utgangspunktet var i dårlegast form,med høg risikofaktorar for hjarte- og karsjukdomar, fekkstørst framgang. Ein stimulerte elevane som trengte detmest. Difor er skulen beste staden for å fremje gode aktivi-tetsvanar, uavhengig av sosiale og økonomisk faktorar, ogein viktig aktør i eit førebyggande folkehelseperspektiv.

Fysisk aktivitet, mental vinst Nokre seier kanskje: «I skulen skal ein lære, ikkje fjase borttid på fysisk aktivitet».

– I tillegg til å vere positivt for folkehelsa fører fysiskaktivitet til at elevane lærar meir i tradisjonelle fag. Nyareforsking viser klar samanheng mellom kor aktive barn erpå dagtid og kor «godt» dei lærar. Hjernen fungerer betreom vi er litt i aktivitet, svarar Resaland. Forklaringane fråforsking er at fysisk aktivitet blant anna aukar blodsirku-lasjon til hjernen.

– Fysisk aktivitet påverkar hippocamus, delen av stor-hjernen som er viktigast i høve læring, gunstig, både i høveauka produksjon av nerveceller og auka volum. Det er ogsåvist positiv samanheng mellom fysisk aktivitet og hukom-melse. Forskinga er klar: det er positivt for skulebarn å verefysisk aktive i høve læring. Dette er ein av årsakene til atTrudvang skule har utvida den daglege fysiske aktivitetentil alle elevar.

For doktorgradsavhandlinga, som fekk ein skule til åendre skulekvardagen til alle elevane, fekk Resaland denprestisjetunge Nycomedprisen 2010.

Alle elevane blir re-testa i 10. klasseResaland vil i 2011 og 2012 re-teste alle 250 elevane i sku-leintervensjonsstudien i 2004-2007.

– Elevane ved Sogndal Ungdomskule og Halbrend skulei Førde, og deira foreldre, har vore særs positive til pro-sjektet. Utan støtta frå skular og foreldra hadde det ikkjevore mogleg å gjennomført det store forskingsprosjektet.Resultat er klare våren 2012, og eg er spent!

18. FEBRUAR:

25. FEBR.: Trekkspelfest31. MARS: Dansegallamed Wapo, Vagabond ogSteinar Engelbrektson Band7. APRIL: Påskefest og country med Hilde Fjørtoft Band ogCrashville

Ta kontakt med hotellet for gode tilbod!

VinterprogramVinterprogram

Tlf.: 57 83 40 00 • rica.sunnfjord.hotel@rica.no

18. FEBRUAR:

Stordans/konsert med

28. JANUAR:28. JANUAR:

Nyttårsfest og stordansmed Contrazt og Fernandoz

3. MARS:3. MARS: Konsert med 25. FEBR.: Trekkspelfest31. MARS: Dansegallamed Wapo, Vagabond ogSteinar Engelbrektson Band7. APRIL: Påskefest og country med Hilde Fjørtoft Band ogCrashville

Ta kontakt med hotellet for gode tilbod!

Fird

a M

edia

Sogn og Fjordane Synskirurgi, Sørstrandsvegen 9, 6823 SandaneTlf.57 86 74 00 • www.synskirurgen.no

DRØYMER DU OM EIT LIV UTAN LINSER

OG BRILLER?Vi opererer langsynte, nærsynte, skeive hornhinner,

alderslangsynte, grå stær og deg med dårleg mørkesyn. Smertefri, rask behandling for eit nytt liv!

Rentefri delbetaling. Uforpliktande forundersøkelse! Ein av Europas dyktigaste synskirurgar

Ta kontakt for meir informasjon og referansar!T

Synskirurgi er ei tillitssak

Tilknytta kirurgar: dr.Thilesen, dr.Plesner, dr. Meberg

Perfekt syn på eit augneblink

Lurer du på om du skal hoppe i det og kvitte deg med briller og linser for godt? Vi kan hjelpe

deg ved å gje deg perfekt syn, men første steget må du ta sjølv. Ta turen innom og sjå

kva vi kan gjere for deg.

FM1•2012

14

På same måten som Fan-tomet, så etterlet dei eitspor der dei har vore. Menvi snakkar ikkje om dødnin-gehovud på kjakar, mensvingar i urøyrt snø. Kven ereigentleg Skifantomet somherjar i Jølster?

– Gjennom konseptet Skifantomet vil vivise at Jølster og Sunnfjord som heilskapkan by på mykje av det same, med breanesom særeigenheit, fortel Olav Sægrov,busett i Oslo men aktiv pendlar.

Toppturar og offpiste-køyring har blittmeir og meir populært dei siste åra, der

Halbrendsøyra 7 • 6800 FørdeTlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Aluminiums-skyvedørerVi monterer nye, vedlikehaldsfrie skyvedører.

Flytte langt?Flytte heim?Flytte ut? • Flytting

• Lagring • Pakking • Forsikring• Utleige av

vare- og lastebilar

Vi tar jobben.Uansett kvar du skal tileller frå.

Over heilelandet –eller ut av landet.

Skifantomet

Romsdalen, Sogndal, Voss og andre stader har fått mykje av merksemda. – Topptur på breane i Sunnfjord og området rundt, om våren med pudder

under skia gjev ei heilt spesiell oppleving. Dette har eg vakse opp med, og novil eg gje andre skiinteresserte høve til å oppsøke desse områda, fortel han.Skifantomet skal vere ein bidragsytar til at fleire får vite om moglegheitenesom ligg i Sunnfjord. – Eg blir ekstra motivert til å vise meir av mogleghei-tene i Sunnfjord, etter tilbakemeldingar om at det ligg for lite info om skik-øyring i området, på dei etablerte og mest kjende nettstadene, seier han enga-sjert.

Skiglede framfør det ekstreme– Vi har ikkje så mykje fokus på ekstrem skikjøring, men derimot på skigledaog naturopplevingane som toppturgåing byr på, fortel han. – Heilt frå denførste snøen som kjem på høsten til langt ut på våren. Jølster og områdetrundt har mykje fjell og bre som gjev fine moglegheiter for toppturgåing. Detskal jølstringen formidle gjennom skifilmar, nettsida skifantomet.com og einårleg felles topptur i palmehelga med framvisning av skifilm seinare på kvel-den på Skei hotell.

– I tillegg har bror min, Andre Sægrov, laga offpist-løyper, sånn at Jølsterkan ha eit ekstra tilbod til alle dei som ønskjer stå på ski i Jølster.

Betre og større– Nettsida skifantomet.com skal fungere som ei nettside for dei som kunnetenke seg meir informasjon om ein vil stå på ski, enten i Jølster Skisenter ellergå topptur i Jølster og området rundt, fortel Olav.

Sida inneheld turbeskrivingar, turrapportar med bilete, lenker til nyttigenettsider. Fram til no er det stort sett Andre som har stått for nettsida, fil-mane og arrangementa, med god hjelp frå broren og to kameratar.

– Saman med dei vil vi utvikle konseptet til å bli enda betre og større ennkva det er no, seier han entusiastisk og legg til – vi håpar å kunne samarbeidemed kommune og næringsliv for å få fleire til å bruke moglegheitene somfinst i Jølster!

Olav Sægrov står bak nettsidaskifantomet.com der ein kanfinne informasjon om toppturarog andre naturopplevingar.

FM1•2012

15

Rek

lam

ebyr

ået

Info

rm M

edia

Følg oss på

Vårt elektroniske gåvekort kan nyttast i våre butikkar!

Opningstider:10–20 (10-16) Matvarebutikkane har eigne opningstider

Gyngehesten | Leikebutikken Yes | Førde Libris | Bunnpris | Rema 1000 | Førde Multimedia Torg | Telehuset | Gullsmed & Urmakar H. Brændmo & J. Pettersen | Nille | MozartAudhild Viken | Jernia Førde | Kid Interiør | Sybutikken | Ting | Olefi ne - Naustdal Dampbakeri | Spisekroken | Bik Bok | Carlings | Chatlet Sport1 Førde | Cubus | DressmannYrkesklær AS - Jobb og Fritid | Lindex | Bokuben | Non Stop Sko | Smia Dame | Smia Herre | Skoringen | Vivikes | Centrum Salong | Parfymelle | Non Stop Sko | Link Bingo

GÅVEKORTEE TTÅÅ TT

Gjer eit KUPP!

FM1•2012

16

Lærdalslaks

FM1•2012

17

I 2009 såg det mørkt ut for SognefjordenGourmet, verksemda som produsererLærdalslaks. Bortfallet av ein storkundegav underskot, og gode råd var dyre. Menså kom Arne Hjeltnes på bana.

TEKST OG FOTO: Roy Sunde

Den tradisjonsrike Lærdalslaksen har bygd seg omdøme og kun-degrupper i to tiår. Små og store brikker fall på plass etter kvartog framtida såg lys ut. I 2005 fusjonerte salsselskapet SognefjordGourmet med produksjonsselskapet Lærdalsmat.

– Då sette vi i gang med utvikling av nytt design, emballasje osv,med mål om å få eksportsal. Det førte til at vi blant anna fekk kun-dar i Hellas, Spania og Sveits. I Norge fekk vi ein stor kunde iLaks- & Vildtcentralen AS i Oslo, som leverer til restaurantar,hotell, fiskeforretningar osv. Dei skulle flytte i nye lokale i 2006,og det skulle vi også. Dei nye røykeskåpa våre tidobla kapasitetenvår. Når Laks- & Vildtcentralen fekk nyss i at vi hadde så storkapasitet til å produsere laks på gamlemåten var det midt i blinkenfor dei. Det enda med at vi overtok deler av produksjonen deira,og dei vart medeigar i Sognefjord Gourmet. Det vart ein av bere-bjelkane for drifta, og seinare tok vi over heile produksjonen deira,seier dagleg leiar i Sognefjord Gourmet, Kenneth Grøthe.

Men brått kom tyngre tider. – Vi drifta kantinene til Hydro bådei Øvre og på Tangen. Men i 2008 ønskte dei å ta over sjølv. Detmedførte stort inntektstap, det var jo fotfestet for å drive med cate-ring her, seier han og fortel at ca halvparten av dei 10 tilsettejobbar på cateringavdelinga. – Heldigvis fekk vi ei ny, stor kon-trakt. Denne gongen med Norsun, som har over 200 tilsette.

Opptur Nedgangen på catering, og auka råvareprisar gav blodraude tal i2009.

– Det bar feil veg, og utan ein snuoperasjon hadde det kanskjegått skikkeleg gale, seier Grøthe, og fortel at redninga kom i formav «Gutta på Tur». – Norsk Rype- Og Tytinglag AS, selskapet tilBjørn Dæhlie, Vegard Ulvang, Arne Hjeltnes og Arne Olav Brimiinvesterte i Sognefjorden Gourmet, fordi dei hadde tru på pro-dukta våre. Arne Hjeltnes fekk nyss i at Norgesgruppen var på jaktetter den beste røykelaksen, som dei ville føre i deira «JakobsUtvalgte»-serie. Dei byrja prosessen i 2009, og etter fleire rundarfekk vi beskjed om at vi var ein av fem-seks produsentar som stoatt. Avgjerda skulle takast med blindtest i regi av Kulinarisk Aka-demi i Oslo. Vi vann alle kategoriar, og vart teken inn i Norges-gruppen. No finn du Lærdalslaks i produktserien Jacobs Utvalgte,samt eit av produkta til Fiskemannen, smiler han. – Avtalen medNorgesgruppen gav oss innpass i butikkar som Meny, Ultra, Sparog Eurospar, samtidig som vi leverer til ein del Coop-butikkar.Avtalen var ei stadfesting av jobben vi gjer for å skape produkt avhøg kvalitet. Det er kjekt at folk set pris på produkta våre. Vi tekikkje snarvegar, og det ser ut som folk er villig til å betale for kva-

mot nye høgder

>>

FM1•2012

18

litet. Sjømat er i vinden for tida, og vi hargode og sterke nisjeprodukt, som folk likar.

Vekst Avtalen med Norgesgruppen gav ein enormopptur.

– Omsetnaden steig frå ca 10,5 millionari 2009 til 13,6 millionar i 2010, og raude talvart igjen til pluss. I år blir omsetnaden ca17 millionar kroner, fortel Grøthe nøgd.– For to år sidan produserte vi cirka 40 tonnrøykelaks, i fjor rundt 60 tonn og i år blir detca 90 tonn. Neste år siktar vi oss inn mot120 tonn, slår han fast og seier potensialetfor vidare vekst ligg der. – Vi har lokale ogkapasitet til å nærme oss 250 tonn røyktelakseprodukt årleg. Per no har vi einerøyktlaks, varmrøykt laks, urterøykt laks og cog-nacmarinert gravlaks. Gravlaksen kan viogså auke produksjonen av mykje, seier hanog fortel at dei hadde rekordproduksjon aveigne gåvepakka lakseprodukt i 2011. – Ågje mat som gåve er ein veksande trend. Nårvi starta produksjon for Norgesgruppenvåren 2010 hadde vi to produkt med i utva-let deira. I haust fekk vi inn to til, og dessevar eigentleg tenkt som sesongprodukt, mendet ser ut til å ende med heilårsproduksjonav gåvepakka røykelaks. Det er flott for oss,for jo meir vi kan produsere jamt, jo betre.Det er særs hektisk før jul og i mai/juni, sådet er nesten betre for oss om vi kan produ-sere litt mindre då, og meir resten av året.

Høgtid er høgsesongNår du entrar butikklokala til SognefjordGourmet på Årdalstangen vert du møtt avhyller bognande av godsaker, både eigenpro-duserte varer i form av ulike typar røyke- oggravlaks, kjøtkaker og karbonadar, samtlokal ost frå Undredal og spekemat.

– Karbonadane klarar vi nesten ikkje lage

Til høgre: Kvart ledd i prosessenskjer for hand, her blir laksen

skåren til, og siste beina plukka. Under: Lærdalslaks klar for verda.

Nedst: I butikkdisken til Sognefjor-den Gourmet finn du mykje godsa-

ker, som røykelaks som ikkje ervakuumpakka.

FMfylkesmagasinet.no

Neste utgåve kjem 26. januar

FM1•2012

19

– MED KVALITET OG SERVICE SOM VAREMERKE –

Alle bilmerke- opptil 7,5 tonn

- reparasjon- vedlikehald- service- EU-kontroll- hjulstillings-kontroll- aircondition-serviceVi er med i verdas største og mestkunnskapsrike verkstadkjede. Hososs får alle bilmerke profesjonellhjelp til hyggeleg pris.

Tlf: 57 82 40 90

Sogn ogFjordane

Økonomisenterwww.r-r.no

Revisjon & Rådgjeving www.rg.no

Ta kontakt eller gå inn på r-r.no om våre løysingar for

begrensa revisjon og økonomitenester

nok av, smiler Grøthe. – Vi har også påsmurte brødvarer, og mykje meir. Stor-kjøkkenet i kjellaren lagar alt til kantine, butikk og catering.

Bak butikklokala ligg hjartet i Sognefjord Gourmet: Lokala der laks blir hevaopp fleire hakk på rangstigen, før dei etter fire dagars foredling reiser ut i verdasom røykt Lærdalslaks.

Grøthe viser veg bakover i lokalet, der dei tek i mot tonn på tonn med laks. – Herifrå går det berre ein veg. Du kan ikkje frakte laksen tilbake i kjeda,

men berre flytte den framover, forklarar han og viser rundt i lokala, til vi kjemtil hovudpoenget som er med på å gje laksen den karakteristiske smaken: Røyk-omnane. – Vi bruker bøkeflis og einer, som vi lagar bål med i panner på golvet.Laksen heng i røyken nesten eit døgn. Dei fleste produsentar brukar tempera-turstyrte røykskåp/generatorar og pressrøykar laksen eit par timar. Det gjer atdei kan produsere fire gangar så mykje, seier Grøthe, men det er ikkje aktueltfor oss.

I ei tid der mat ofte handlar om kjappe og enkle løysingar er Lærdalslaks100 prosent handverk. – Alt vi lagar er handlaga, frå grunnen av. Det tek lengertid, men gjev best resultat, seier han, og fortel at det tek cirka fire dagar frå deifår laksen til han er klar. – Og vi produserer berre av ferske råstoff. Ingentingblir laga av frose råstoff.

Starta i Lærdal– Kvifor blir forresten Lærdalslaks produsert på Årdalstangen?

– Det var i Lærdal far min starta produksjon i 1991. Han dreiv ein dagleg-varebutikk, med ein viss eigenproduksjon av mellom anna spekepølse og røy-kelaks. Etter kvart som varene fekk føter å gå på, auka behovet for størrelokale. Han såg etter eigna lokale, og Årdal kommune visste seg mest hjelpsam.Vi flytta til Årdalstangen i 1994, og i starten produserte ein røykelaks i kjella-ren, side om side med cateringdrifta. Fram til 2006 dreiv vi på dispensasjon fråmattilsynet, så laut vi flytte fiskeproduksjonen opp. Ein kan ikkje drive medfisk og catering i same lokale på grunn av strenge krav.

Når du rår med eit av landets finaste lakseprodukt har du sjølvsagt ei mein-ing om kva som utgjer ein perfekt røykelaks.

– Etter mitt hovud og smaksløkar skal den vere tørr og fast i konsistensen,ha jamn saltsmak og så må den vere raud og fin. Ein laks kan vere like god påsmak om han er bleik, men du skal bli freista av den. Viktigast av alt er smakav god røykaroma. Det skal heller ikkje smake saltvatn slik mange billegpro-dukt gjer. Nokre produsentar sprøytesaltar laksen. Det er ikkje ei god løysing.Og så skal det vere tyggemotstand i den. Det synest eg sjølv er fantastisk, ogdet er ein ting mange trekk fram som eit pluss med våre produkt, avsluttar Kenneth Grøthe.

Statoilbutikk Førde tlf. 57 82 11 28Statoilbutikk Jølstraholmen tlf. 57 72 69 69 Statoilbutikk Sogndal tlf. 57 67 39 00

Statoilkoppen 2012Den ORGINALE Statoilkoppen 2012. M/lokk og oblatkr 199,- (Kun lokk og oblat 149,-)

NYHET! AV & TIL Koppen For deg som fyller koppen berre av og til. AV & TIL termokopp kr 49,- (kr 10,- pr. påfyll)

Valget er ditt!

2 ulike koppar!

ppen 2012 lanserast iStatoilkop 2012 lilki ny oblatløysning somår med ei

s på betalt medlemsskap ditditditditditditt bt bt bt bbbt bt eeevevisfororororfofoororforrororrrfoorororffoof åå årå et.

Kenneth Grøthehar god grunn tilå smile. 2011 vartbra, 2012 lovarenno betre forÅrdalsbedrifta.

FM1•2012

20

med Tore Fossen

Du har sikkert fått med deg TVNorge sitt program der klårsynte skal prøve ågje fornuftige svar på uforklarlege ting som skjer rundt om i einskilde hus.

Eg har i alle år vore skeptisk til klårsynte, men no er det like før eg tek kon-takt med ein for å hjelpe meg til å få fred i huset. For heime skjer det stadiguforklarlege ting. Kan det vere nokon som «går igjen»?

Vi flytta inn i huset vårt for 12-13 år sidan, og vi hadde ikkje budd der lengefør underlege ting byrja å skje. I kjellaren har vi eit «reserve»-kjøleskap. Tilvanleg blir det oppbevart litt mat og drikke der. Ein ettermiddag eg komheim, og var skikkeleg fysen på eit glas med skummande væske frå eit Ber-gensbryggeri, fekk eg første teikn på at ting ikkje var som det skulle. Kjøle-skåpet inneheldt berre Pepsi Max. I ein pose som hang på veggen fann egderimot fleire tomme flasker. Merkeleg, for eg kan ikkje minnast å ha tattmed meg tomgods heim.

Ei stund seinare hadde eg skore meg eit par brødskiver til frukost. Etterpårydda eg opp etter meg, sette bestikk og tallerken i oppvaskmaskina ogtørka fint av kjøkkendisken. Då eg kom heim etter avslutta arbeidsdag, varskjærefjøla komen på benken att, kniv med sjokoladepålegg låg på disken,mjølkekartongen stod der, og det var rikeleg med smular både på disken ogpå golvet. Og eg er bombesikker på at det ikkje var slik då eg gjekk på jobb.

Lista over slike ting kan gjerast lang. Og det kan vere det same som skjerigjen og igjen. Når eg ser på programmet til TVNorge, er det nesten så eg fårlyst å få ein slik klårsynt person heim til meg for å jage den som «går igjen»over på «andre sida». For slik kan ein jo ikkje halde fram å leve.

Ettersom åra har gått, er det blitt verre og verre. Når eg skal lade telefonenmin er det ikkje mogeleg å finne ein ladar, sjølv om vi er tre i husstandensom har lik telefon, og det i tillegg finst nettbrett som blir levert med tilsva-rande ladar. Nokon må ha vore der og gøymt dei.

Eg trenar om morgonen. Då likar eg å høyre på P3-Ronny og Live, eller påmusikk som gjev inspirasjon til å ta seg litt ut. Men trur du det er mogeleg åfinne att øyretelefonane? Nei, dei er brått borte vekk. Og i alle fall ikkje dereg la dei i frå meg.

At sokkar blir vekke har nok mange opplevd. Oftast er det berre ein sokk aveit par som forsvinn, men hos oss er det heile par som er borte vekk. Ja,ikkje det at det ikkje finst singelsokkar i skuffene våre, men kvar alle deiandre sokkepara blir av er og blir ei gåte for meg. Og skulle eg no vere såheldig å finne eit par, så ta gift på at det er hol i den eine. Eg trur at den som

Åndenes makt

ikkje har vandra over til «andre sida» faktiskklypper hol i sokkane mine for å plage meg.

No går det sjølvsagt fint å gå utan sokkar,men å få start på bilen utan nøklar er langtverre. Slikt var enklare før, med litt strengog kopling av elektriske leidningar. Med allelektronikk på dagens bilar er dette nærsagt umogeleg. Det veit sjølvsagt den ellerdei som ikkje vil gje seg til kjenne heime hosmeg. For sjølv om eg er 99% sikker på at eghadde bilnøkkelen i lomma i det eg la megpå sofaen, er den borte vekk ein halvtimeseinare. Og eg kan finne nøkkelen på deimerkelegaste plassane. Ein gong fann vinøkkelen att på golvet i den andre bilen vår.(Sjølvsagt etter at eg hadde betalt fleiretusen kroner for å få tak i ein ny.)

Heime har eg ei tavle der eg heng opp rek-ningane mine. Kva trur du skjer der? Jau,ikkje før eg har reinska tavla, betalt alt ogtømt kontoen, så har denne «ånda» voreder og hengt oppatt nye rekningar. Det blirliksom aldri tomt på den tavla.

Eg har snakka med dei andre familiemedle-mene om dei har noko forklaring på dessetinga, men det har dei sjølvsagt ikkje. Derforlurer eg på om det er nokon som «går igjen»i heimen vår.

Spør eg kona eller ungane om dei har settdet eg leitar etter får eg slengt i meg: – Nei,ha’kje sitt da! Leit! Det er eit svar som i allefall «går igjen»!

Mi bøn til TVNorge er: Ta med ein klårsyntog kom og hjelp meg!

RETT PÅ

…eg kanikkje

minnast åha tatt

med meg tomgods

heim.

FM1•2012

21

MY naMe is BåND, BRÆd BÅnd

Med rett til Ågje deg BrEIBAND i

MånaderUtAn kostnad3

ENIVEST ADSL

Standard3000/450 kbit/s

348,-pr. mnd.

1500 /350 kbit/s

298,-pr. mnd.

ENIVEST ADSL

Enkel Pluss16000 /1000 kbit/s

398,-pr. mnd.

ENIVEST ADSL

MAKS

en ives t .no | 57 00 91 00Tilbodet gjeld nye DSL kundar med 12 mnd. bindingstid. Pris første år frå kr 3111,-

Enivest AS - Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane

info

rm-m

edia

.no

Ei mengd varer

÷30-70%%

Alle salsvarer

÷30-70%%

Alle salsvarer

÷30-70%%

Alle salsvarer

÷50%%

Alle salsvarer

÷50-70%%

SAL÷30-70%%

SALETER I GANG

Opptil

÷50%på vesker og sko

Skulesekkar:

1/2 PRISpå 2011-modellar

Utvagte Wella bestseljarar

2 FOR 1

Alle salsvarer

÷50-70%

Ei mengd varer

÷50%

Halve butikken til

1/2 PRIS

Mange gode

TILBODi BUTIKKEN

30 days:

før 407,- NO 299,-Noka milkshake:

før 239,- NO 179,-

Interiørsal – ei mengde varer

÷40%

Brilleville dagar hos Brilleland!

÷73% PÅ KOMPLETT BRILLE(inkludert standard einstyrkeglass)

Tilbodet gjeld ikkje nyheiter. Brilletilpasning på kr 300,- kjem i tillegg.

Div. varer

÷50%

Alle salsvarer

÷50%All Detox og

vektkontroll OPPTIL ÷40%30 Days NOå285,-

Oxytarm 150 tabl. NO 299,-

Alle vinterklede frå «24»

÷30%

Ei mengd varer

÷50%

Ei mengd varer

5, 10, 25 OG 50 KR

Classic bestikksett 53 delar

÷75%

Hent sjølv-deal

Stor pizza og 1,5 l brus til kun 199,-Velg mellom favoritten #11 Pepper Steak,

bestselgaren #30 Heavy Heaven eller klassikaren #9 Stars or Stripes.

Tilbodet gjeld når du hentar sjølv frå 5.-15. januar.

Opningstider: Kvardagar: 10-20 (21) Laurdag: 10-16 (20) Enkelte butikkar har andre opningstider.

1 9 8 7 - 2 0 1 2HANDELSHUSET

Fisher skøytepakke langrenn

Veil. 4887,- NO 3199,-%

Før: 4.398,- No: 999,-

L’Oreal

2 for 1

Knaggrekke: veil 199,-

No 149,-

Alle pølser

19,-Tøflar

dame-herre-barn

÷30-70%Salsvarer

÷30-70%

Ei mengd varer

÷50%

Svele og kaffi

30,-

Ponny Sympatexvintersko til barn

1/2 pris

SKO• dna• Euro Sko• Økonomisko

MAT, DRIKKE OG KIOSK• Spar• Napoleon Conditori• Deli Vita• Narvesen• Peppes Pizza• Vinmonopolet• Bambus

OPTIKK, UR OG GULL• Bjørklund• Mestergull• Brilleland

KROPP OG HELSE• Nikita• Apotek1• The Body Shop• Sunkost• Trendy frisør• Cosmetique Parfymeri & Spa• Ranels Parfymeri• VITA

HUS OG HEIM• Bellis Blomster• Nille• Handelshuset Libris• Kremmerhuset• Princess• Førde Glassmagasin• TilBords

KLE• Bare Barn• Bonito Dameklær• KappAhl• VIC• Marcel• More Woman• b-Young• Blend• Arkja Dameklær• Hennes & Mauritz• Jack Jones & Vero Moda• Zizzi• Match• No Name

SPORT OG FRITID• Ringo• Din sport• Førde Sport

SPESIALBUTIKKAR• Glitter• Zoo-senteret• Ti-Ti• Førde Lydsenter• Bagorama• Fotograf Helle• Telekiosken• City Bag• CMYK accessories

SERVICE• Sparebanken Vest• Posten

Div. leikar opptil

÷70%Tømming av

haust/vintervarer

÷50%Julepynt

1/2 PRIS

Mobiltelefonar

FRÅ 199,-

Heile butikken

÷50%

Høst- og vintervarer

÷50%

Ei mengd varer

÷50%%

Div. dame og herre dufter

÷50%

Ei mengd varer

1/2 PRISClarins

Bodylotion 400 ml

Verdi 640,- NO 195,-%

Shower Gel Strawberry, Olive,

Moringa 700 ml  Kr 159,-Body Butter 300 ml Kr 175,-Body Scrub 300ml  Kr 219,- *gjeld ikkje Basic modellar

frå Change

HANDELSHUSET

hhforde.no

...vi har det!

TA EIN PAUSE

I SALET:

Stort tilbodstorg

÷50%Ei mengd varer

1/2 PRIS

Sal musikkinstrument

÷20-40%

FM1•2012

24

Vektløftar Sindre Rørstadbotnen er beviset på atdu kan bli noko stort sjølv om du ikkje kan skrivenamnet ditt før sjette klasse.TEKST OG FOTO: Kristine Slettehaug

Det er ein kraftig kar som kjem inn døra. Gangen vitnar om god sjølvtillit,og i handa raslar bilnøklar. Eit forsiktig, sjenert smil bryt litt med illusjonenom den høge sjølvtilliten. Den nitten år gamle vektløftaren frå Naustdal har11 NM-gull, fire nordiske gull og to bronser frå seniorlag-konkurransar.Søkjer ein etter han på nettet, kan ein blant anna lese: «Sindre Rørstadbot-nen – Eit namn å merke seg», «Nok eit gull på Sindre» og «Sindre haddeikkje dagen». Knallhard trening sidan han var ni år gammal ligg bak medal-jane, men korleis har vegen som har ført han fram som ein av Norges bestevektløftarar vore?

Tilfeldig Det skal vise seg at det var ei rein tilfeldigheit som låg bak valet om å blivektløftar. Ei avlyst fotballtrening førte ein nyfiken niåring til vektløftarrom-met. – Eg vart ståande og sjå på. Geir Grønnevik (red anm: vektløftar i Tam-barskjelvar) vinka meg inn og spurte om eg ville prøve å løfte. Etter litt lokk-ing var eg ikkje vanskeleg å be, mimrar han. Akkurat denne dagen varlandslagstrenaren i Naustdal. Han var imponert over teknikken til Sindre oglurte på om han hadde løfta før. Ein ung Sindre hadde aldri tatt i ei stang før,men etter det gjekk det fort. Utviklinga var enorm, og han oppnådde rasktresultat. – Dei sa eg måtte ha gode genar, men eg trur ikkje det er der detligg. Ikkje på den måten i alle fall. Eg kjem frå ei slekt der det er vanleg åjobbe hardt for å nå måla sine, fortel Sindre, og seier han endeleg haddefunne noko han meistra. Skulen var ikkje for han. Det var tungt, og litemotiverande å vere der. Og så hadde han så mykje energi han ikkje visste korhan skulle plassere. – Skulen og dei greiene der… Nei, det fekk eg ikkje til.Eg kom inn i eit fantastisk vektløftarmiljø. Eit miljø der ein er opptatt av å tavare på og motivere kvarandre. Mange av vektløftarane var på topp pådenne tida, og det motiverte meg til å trene hardt. Dette var noko eg meistra.Sindre smiler når han tenkjer tilbake på tida då han var fersk i miljøet. – Deikalla meg babyen, og eg måtte rydde etter dei andre løftarane. Det er sånndet er når ein er ny og yngst, ler han. Sindre har fått sin revansj. I dag slårhan mange av dei som kalla han baby då han var nybyrjar. Det første storeminnet Sindre har frå tida si som vektløftar er eit KM i Bergen. Han var 12år og støytte 62 kilo. Det er rekna for å vere svært bra på den alderen. – Mange kom bort og rosa meg. Dei sa eg hadde gjort det bra, og det gjordenoko med meg. Det gav meg sjølvtillit og smaken på noko eg ville ha meir av.Målet vart å bli like god som Stian (red.anm: Grimseth) og Geir.

Sindre heldt fram med å jobbe mot målet sitt. Han trente mykje, vannfleire konkurransar og gjorde det svært godt. Mange spådde han ei lys fram-tid. Å stå på pallen var det beste han visste, og i ryggen hadde han ein familiesom støtta han 100 prosent. Det høyres ut som ei lang solskinnshistorie medkjernesunn ungdom i hovudrolla. Så enkelt er det nok ikkje. – Det har voremykje opp og ned. Fleire gongar har eg sete heime og lurt på om eg skulle gjeopp vektløftinga. Eg har vore så lei. Lei av all treninga, skadane, konstantesmerter, muskelknutar – og lei av behandlingane. Du vaknar tidleg om mor-gonen og er trøytt, stiv og støl etter førre trening. Det kjennest som om duikkje kan løfte eit gram. Det krev mykje psyke for å reise på morgontreningadå, seier han. I tillegg til eit hardt treningsprogram, må han halde eit stramtkosthald. – Eg kan ikkje skeie ut med god mat slik mange andre gjer. Kva egputtar i meg er nøye planlagt, og kvart måltid bør innehalde 200 gram kjøt.Ein spontan tur til Syden med kjærasten er også heilt uaktuelt.

Energi-bunten

Sindre Rørstadbot-nen (19) har hatt

mange opp- og ned-turar i vektløftarkar-

riera si, men no serhan framover og sik-

tar seg inn på OL.

FM1•2012

25

NedturenI 2008 døydde Sindre si viktigaste støtte. Faren tapte for kreften, og Sindrefekk ein knekk. – Den som brydde seg mest om at eg gjekk på trening varbrått ikkje der lenger. Ting endra seg veldig. Ingen andre hadde eit så stortønskje om at eg skulle bli god som han, og eg ville ikkje skuffe han. Ein dag ibilen på veg heim frå trening sa han: Du kan komme til OL, du Sindre. Fråden dagen var det målet mitt. Sindre gjekk i kjellaren i eit halvt år etterfarens død, så lysna det litt. – Eg var innom treninga av og til. Kom og gjekksom det passa, og var ikkje så engasjert. Så møtte eg opp på eit stemne pådagen nøyaktig eitt år etter at pappa døydde og gjorde det overraskande bra.Det hugsar eg veldig godt, for akkurat då eg sto på pallen for å ta i motmedaljen skein sola. Og ja, eg er litt overtruisk, men eg er sikker på at hanvar med meg då. Det trur eg han er no òg. Han ligg alltid i bakhovudet, seierhan tankefullt.

I tillegg til motivasjonen han ber med seg frå faren, takkar Sindre trenarenog miljøet for at han framleis er vektløftar. – Gunnar (red anm: Reiakvam,trenar.) er ein viktig grunn til at eg framleis er vektløftar. I fjor tok eg eit friårfrå skulen og satsa alt på vektløftinga. Sjølv om eg trena mykje, manglaframgangen. Ting fungerte ikkje og eg møtte mykje motstand. Det toppa segunder EM i Romania. To veker på treningsleir i forkant, og likevel klarte egikkje å prestere då det gjaldt! Alt rasa, og eg møtte for alvor veggen. Mangetankar gjekk gjennom hovudet: Har eg ingenting å komme med lenger? Vardette alt? Korleis skal eg reise meg igjen? Skal eg svikte alle som heiar påmeg? Sindre tvinnar fingrane, og det er tydeleg at det er ein tung og frustre-rande periode han pratar om. – Gunnar var bekymra for meg. Vi tok ein langog alvorleg prat, som resulterte i at eg sa at eg skulle prøve på nytt. Fleirenederlag venta, følgt av alvorspratar med trenaren og mykje motivasjon frålagkameratane.

Det viktige kiloet Sindre reiste seg igjen og igjen, og endeleg kom kiloet som endra alt. – I førreNM eg var med på slo eg endeleg gjennom! Då persa eg med eit kilo, og detkiloet gjorde så forbanna mykje! No ligg det i korta kva veg det skal gå.Etter eit år utan framgang, med mykje trening, er det fantastisk å endeleg sjåresultat.

Noko av det beste Sindre veit er kjensla av å stå på pallen og vise verda athan klarar det umoglege. – Når eg står med stanga over hovudet, eller påpallen og tek i mot medaljen har eg lyst til å vise fingen og rope «Sjå derkara!» Eg likar merksemda eg får etter å ha prestert og føler at eg gjev til-bake til alle dei som støttar og heiar på meg. Eg kan grine i to timar etter einsiger, fordi eg er så glad. Det er så godt å vise at ein kan bli noko sjølv om einikkje kunne skrive namnet sitt før sjette klasse, seier han og kjem med ei opp-moding til skulen: Sjå kva den enkelte er god til og skap sjølvtillit ved å la deidrive med akkurat det.

Sindre ser seg sjølv som ein energibunt med høgt adrenalinbehov, og erglad han kan kanalisere energien i noko positivt. – Eg prøvar å vere eit godtførebilete for yngre og tenkjer meir og meir over kva eg gjer og seier. Når eger i media vil eg at folk skal tenke: Der er han vektløftaren, og ikkje nokoanna, seier han og legg ikkje skjul på at han har ting i fortida han gjerne sågugjort. – Kjedar eg meg finn eg på mykje rart. Idrett er bra for dei som harspora litt av. Eg har aldri vore eit englebarn, og hadde det ikkje vore forGunnar og vektløftarmiljøet veit eg ikkje kor eg hadde vore. Vi har snakkamykje om det, eg og Gunnar.

Sindre smiler når han tenkjer på kjærasten som har merka seg eit fast gje-remål på torsdagane. – Då har eg treningsfri, så då fyk eg rundt i huset medstøvsugaren og vaskebøtta. Planen er å bli sterkare – og på sikt er målet ådelta i OL. – I 2012 skal eg vise alt eg ikkje fekk vist i 2011. Eg kan ikkje gjemeg no. Då har eg kasta vekk mykje tid. Halve livet faktisk. Det skal mangedårlege stemne til før eg gjev meg no, avsluttar han.

TalentetSogn og Fjordane har mange unge talent. Både oppdaga oguoppdaga. I serien «Talentet» fokuserer vi på personen baktalentet. Tips oss på kristine@inform-media.no eller 959 39 999.

FM1•2012

26

E-PRAT med PER ØYVIND HELLE

Bustadkommune: GloppenAlder: 46 år Yrke: Arrangementssjef

Aktuelt: Med og arrangererMGP-delfinale for andre år. Sjåwww.mgpflorø.no

Korleis er det å kombinerer slikt med hektiskjuleførebuing parallelt? – Hektisk juleførebuing? Ånei du, eg har alliert meg med kvinnelege familie-medlemmer som kjøper julegåver for meg og altdet andre som høyrer jula til. Stikkordet er:Mamma. Og studentsonen min har fri, så han kanstøvsuge litt. Så kan vi i HippHipp konsentrere ossom å jobbe med MGPJ

Kort stort er det eigentleg å arrangere noko slikt?– Vi to tilsette i HippHipp brukar kring 1200-1300timar på MGP. I tillegg har vi god hjelp frå mangehundre frivillige. Gjennom songtalentkonkurran-sen MGP Lokal for ungdom involverer vi ogsåmange i heile fylket. MGP-sirkuset som kjem tilbyen består av 150 menneske som brukar ei vekepå å rigge om storhallen i Florø Idrettssenter til åbli den mest spektakulære tv-showscena i landet.Det var høg gåsehudfaktor blant dei 3000 somfekk sjå delfinalen live i Florø i fjor. Å oppleve denomfattande TV-produksjonen og det fantastiskesceneshowet på nært hald saman med familie ogvener; ja, det var stort på så mange måtar. 1 mil-lion menneske ser delfinalen på direkten på NRK,og fleire hundre tusen ser reprisane. Ser ein påtv-dimensjonen åleine, så er MGP Delfinalen iFlorø det klart største arrangementet i Sogn ogFjordane. Det er eit særs viktig arrangement forfylket som viser oss på ein fargerik, familievenn-leg, frisk, festleg og litt annleis måte enn det «ste-reotype» Sogn og Fjordane. MGP er viktig i denkontinuerlege omdømmebygginga av fylket. Vikan berre oppfordre folk frå heile fylket om å taturen til Florø laurdag 4. februar – og så sjå repri-sen på tv dagen etter!

Kva blir høgdepunktet for din del under årets del-finale? Vår eigen Håvard Lothe skal jo opptre!Men erfaringa frå i fjor er at høgdepunktet er å sjåså mange tusen publikummarar lage ei feststem-ning som «toppa heile driden» som Per Sundnesbeskreiv det på dårleg rogalandsk! Entusiasme,stoltheit og glede – høgdepunktet er å oppleve atvi er så mange som deler ei så flott oppleving.Trass mykje ballade i ny og ne; vi er faktisk flinketil å dyrke samhald i Sogn og Fjordane!

Beskriv den ultimate frihelg? – No i jula: Startemed sofasport, halde fram med ei anarkistisk fot-balltrening med oldboys-gutta og avslutte medfest med kameratane. Men drøymer også om eiherleg helg på ei hytte i fjellet. Ski, silkeføre, full-måne.

Kva har du liggande på nattbordet? – Altformange bøker eg berre så vidt har starta på! Favo-

ritten John Irving, Henning Mankell, IsabellAllende, Knausgård… hugsar ikkje dei tre andre!

Kva musikk/musikarar lyttar du til? – Coldplay,Bruce Springsteen, Kaizers Orchestra, The AllerVærste, Bob Dylan, Madness. Musikksmaken spri-ker i alle retningar!

Du har invitert fire vener til middag heime hosdeg sjølv. Kva serverer du dei? – Vi har eit glim-rande cateringbyrå i Bistro to kokker her i Florø.Hehe. Dei serverer blåskjel, kamskjel, rusefiskafersk torsk, eit lite stykke rype med DEN sausenog is og jordbær til dessert.

Kva drøymde du om å bli då du var liten? – Proff iLiverpool. Kevin Keegan… ah, har du høyrt eit meirvelklingande namn!

Kva får deg skikkelig irritert? – Blir sjeldan irritert,diverre! Men er irritert no over at Luis Suarez(Liverpool) har fått åtte kampars karantene for åha veksla ukvemsord med Patrice Evra (Man U)!Er det mogleg! Dette er forresten eit døme pånoko som verkeleg kan få meg irritert: Dobbelt-moral.

Du får 50.000 kr du skal gje til eit lag eller einorganisasjon. Kven får dei og kvifor? – Boliviafa-milien. Har ein kamerat som er i spissen for einfrivillig organisasjon med eit nettverk av dagsen-ter og barneheimar i Bolivia.

Kva hugsar du best frå barneskulen? – At vi komtil rektor for å ha spelt poker i eit friminutt. Eg haraldri sett ein så sint, frådande, raudkinna mannfør eller sidan. Og så var det ein i klassen overmeg som fylte ein kondom med vatn og brukteden som jojo!

Kva ville du vist fram for ein turist som kom tilheimstaden din? – Har du 16 sider eg kan få svarepå? Florø og Flora er truleg det området i landetsom har størst uutnytta turistpotensiale. Skjer-garden med fantastiske Tansøya, Askrova, Reksta,Kinn og Batalden. Brandsøyåsen med 360 gradersmagisk utsikt. Betre enn Fløien og Geirangerfjor-den sa ei gruppe på 40 franske turistar som varder i fjor. Og altså 16 sider til.

Ville dugodtatt dette?De fl este ville sikkertfi kset en ødelagt mobilså raskt som mulig.– Men hva med steinsprutpå frontruta?

Riis Bilglass i Sogn og Fjordane: Bilskadesenteret AS, Førde

Det fi kser vi! Tlf. 090 09 • bilglass.no

ATV

Frå kr. 60 720,- Eks. mva.

75 900,- inkl.mva

T3 Traktor 4x4 H/L

T3 Traktor = ATV registrert med kvite skilt • Høgkvalitet16års aldersgrense • momsfrådrag for prof. brukarar

Tillatt for offentleg vei • Rimleg forsikring

Tra6år

T3 T16

FØRDE MOTORSPORTStorehagen 3 • Tlf 41 53 42 45 wvww. f o rdemoto rspo r t . no

FM1•2012

27

• Skadereparasjon • Glass, frontrute reparasjon/skift• Lakkering • Klimaanlegg reparasjon/påfyll • Solfi lmVi takserer skadar for private og forsikringsselskap kvar dag! Er det ynskjeleg kan vi òg hjelpe med skademeldinga.

Vi ynskjer alle eit

Godt nyttårOpningstider: Mandag - fredag 730 - 1600 Skade- og lakkverkstad for: Biltreff, Frydenbø Bilsenter og Opus.

STILLING LEDIG

Dvergsdal & Sunde Bygg AS | Sunde, 6800 Førde | Tlf: 57 72 65 00 | dvergsdalogsunde.no

Dvergsdal & Sunde Bygg AS er eit entreprenørselskap i god utvikling med stor akti-vitet i heile Sogn og Fjordane. Omsetninga i 2010 var omlag på 80 millionar kroner og vi nærmar oss 34 godt nøgde tilsette. Vi har avdelingar i Førde, Sogndal og Eid.

Kortfatta søknad med CV sendast innan 20. januar til:andre.sunde@dsgruppen.no

Spørsmål om stillinga rettast til Andre Sunde tlf 480 09 700

Vi søkjer etter

DAGLEG LEIAR avd. SogndalVi treng deg som ønskjer å føre avdelinga til nye høgder. Vi ser etter deg som har stort pågangsmot, byggeteknisk-bakgrunn og god forståing for økonomi og prosjekt. På same tid må ein vere ein dyktig leiar som liker å jobbe med sal. Kan og vere deg som har gått gradene og ønskjer nye utfordringar i bransjen. Om du kan skape eit godt arbeidsmiljø er det deg vi er på jakt etter.

Storkontrakt gav kanonstart på 2012

Det opphavlege Vest Buss-selskapet gav opp åbygge bussar, no gjer nye Vest Buss suksess medsal, utrusting, service og reperasjonar av bussar. I2012 skal dei levere 98 bussar til Nettbuss. – Vi byrja arbeidet som enda i kon-trakt med Nettbuss, når det vartkjent at trafikken i Bergen Vestområdet ville komme på anbod alt ifebruar 2011, seier ein nøgd Per DagNedreberge, som er adm. dir. i VestBuss gruppen. – Dette legg eit godtgrunnlag for 2012. Og er eit sterktbidrag til at vi har etablert IrisbusIveco som eit av dei mest selde buss-merka i Norge i løpet av kort tid.Dette er vår 5. store ordre i Norgesidan vi starta som forhandlar avIrisbus Iveco i 2008. Vi har blantanna levert bussar til Tide, 32 i Hau-gesund, 69 i Bergen Nord og 43 iBergen Sentrum. I 2010 leverte viogså 42 bussar til Torghatten Tra-fikkselskap til eit anbod i Troms. Itillegg har vi har vi hatt fleiremindre leveransar både i Norge ogSverige. Til saman har vi seld over500 bussar av merket Irisbus Iveco,som i hovudsak blir produsert iTsjekkia.

Sikrar arbeidsplassar i StrynLevering av 98 bussar sikrar blantanna 30 arbeidsplassar i Stryn. – Det vi gjer med ei slik ordre er å

fordele dei ut over verkstadane våre.Bussane kjem inn til Lillestrøm, såfordeler vi dei ut over verkstadanevåre. Vi har hovudkontor og verks-tad i Stryn, samt verkstadar i Ber-gen, Haugesund og Lillestrøm. Dergjer vi små ombyggingar, utrustingarog tilleggsmonteringar. Kvar busstek 50-70 timar å gjere klar, seierhan og fortel at leveringa til Nett-buss krona eit godt år. – Vi ser sværtpositivt på framtida. 2011 vart eitgodt år, no har vi mulegheit for åfølgje opp med eit nytt godt år i2012. I 2011 leverte vi 130 bussar iNorge og opp mot 30 bussar i Sve-rige. Inkludert verkstaddrift ogdelesal ligg vi på ei årleg omsetnadpå 320 mill. kroner. Vest Buss ergodt etablert i Norge og satsar noogså på ei vidare oppbygging avorganisasjonen vår i Sverige, der viper i dag har sju tilsette av våretotalt 70. I tillegg til dei største kun-dane nemnt over har vi også levertbussar til Firda Billag og tilFjord1. I Sverige er Buss i Väst,Nettbuss og Veolia nokre av vårestørre kundar.

Finn din neste medarbeidar med ei stillingsannonse i Fylkesmagasinet.

Bestill annonseplass hosFM marknad, tlf. 95 93 99 97

FM1•2012

28

Det er sterkt date- og sjekkefokus på nett, men eiteneste rettar seg mot deg som vil ha nye vener.Aktivevenner.no er gratis å bruke, og eit verktøyfor dei som vil ha eit enno meir sosialt liv. TEKST: Roy Sunde

– Det finst mange sider for dating, og for å holde styr på eksisterande vener, ogi jobbsamanheng, har ein tenester som Linkedin. Men før Aktivitetsvenner.nofanst det ikkje ei stor teneste for å treffe nye venner via internett, utan at fokushamnar på dating eller underholdning, fortel nettansvarleg for sida, VetleSøraas Valebjørg. – For ti år sida dreiv nesten ingen med nettdating, no er detvanleg. Å finne venner på nett er nok framleis eit litt kjenslevart tema, dei flestevil ikkje framstå som vennelause. Men folk flest ønskjer berre fleire venner, itillegg til vennene dei alt har, gjerne med same interesser og livssituasjon. Sidandet ikkje handlar om dating er terskelen for å møte nye menneske låg. Einmøtast utan press, for å ha det kjekt.

Felles interesser – Vi koplar saman folk med felles interesser som ønskjer gjere ting saman:Sport, hobbyar, foreiningar etc. Mange har ein livssituasjon som gjer det van-skeleg å møte nye menneske, til dømes åleineforeldre. Aktivitetsvenner.no gjerprosessen med å finne folk du kan dele interesser og aktivitetar med lettare,basert på alder, interesser, geografi etc, seier Vetle og kjem med eit døme på eintypisk årsak til å nytte sida. – På denne tid ønskjer mange å komme i gang medtrening etter eit lang og usunn julefeiring. Men mange har ikkje nokon å trenesaman med, og droppar difor treninga. Å trene med andre er langt meir motiv-erande. Mange ønskjer også å prøve nye formar for sport eller hobbyar. Akti-vitetsvenner.no har over 300 aktivitetar å by på, og dekkjer alt frå å finnenokon å reise på tur med til å finne ein ny spelar til fotballaget ditt.

Betre tannhelse for borna i Sogn og FjordaneTal frå Fylkesspegelen syner at tannhelsa blant fem- og tolvåringar harbetra seg vesentleg i perioden frå 2003-2010.

Begge aldersgruppene ligg over landsnittet, og femåringane har fær-rast hol i tennene, naturleg nok, sidan karies utviklar seg over tid. I 2003hadde 64 prosent av femåringane ingen hol. Dette auka til 83 prosent i2010. Blant tolvåringane var 58 prosent feilfrie i 2010, mot 47 prosent i2003. Ei årsak til betringa er at den offentlege tannhelsetenesta har lagtstor vekt på førebyggjande arbeid dei siste åra, og prioritert den framforreparasjon, noko dei meiner å sjå resultat av. Tannhelsetenesta møterungane både på tannklinikkane og driv opplysningsarbeid på skular og ibarnehagar. Frå tidleg 2000-talet har det også vore gitt klare råd om åbruke fluor for å førebyggje hol i tennene. Tala i Fylkesspegelen viser ogsåutviklinga for 18-åringane. Her har utviklinga gått litt meir opp og ned,med 22 prosent feilfrie i 2003, 24 prosent i 2007 og 19 prosent i 2010.

Yrkessjåførar må kursast kvart femte år Er du yrkessjåfør skal du kurse deg kvart femte år. Gjer du ikkje dette kandu brått stå utan rett til å utøve yrket ditt.

– Alle sjåførar som utfører yrkestransport, frå og med minibuss/litenlastebil til buss/lastebilsjåførar, må i løpet av ein 5 års periode gjennomeit etterutdanningskurs med 6 moduler på til saman 35 timer for åbehalde yrkesretten sin. Ein beheld retten til å føre køyretøyet i privatsamanheng med legeattest som før, men misser retten til å utøve yrketsitt utan kurset, seier Rune Apneseth, som er dagleg leiar i Opplærings-kontoret for Transport – og Logistikk, og uroa over om alle er klar overdette kravet. – Vi er rimeleg sikker på at det er svært mange som hardette som yrke og ikkje er klar over at dei må ta denne etterutdanninga.Det er mykje tvil og tru rundt regelverket, som gjer til at mange vil ståutan yrkesrett innan kort tid. I Sogn og Fjordane er det to godkjende kurs-arrangørar: Team Trafikkskule i Måløy og Opplæringskontoret for Tran-sport og Logistikk i Førde.

Finn ein venn på

KVALITET I 30 ÅR

Vi førebur vårt 30-års jubileum, og du vil bli invitert med på festen!

Biltreff har i 30 år selt nye og brukte bilar, bubilar og campingvogner. Vi er forhandlar av BMW og Mitsubishi, Hobby og Dethleffs bubilar,samt Hobby campingvogner. Sidan 1982 har vi hatt eitt mål: Å levere produkt og tenester med kvalitet i alle ledd!

Gjennom jubileumsåret 2012 vil vi ha fleire aktivitetar og gode tilbod. Vi lovar at det blir mykje å glede seg til frå oss i Biltreff. Følg med!

1982-2012K V A L I T E T S L E V E R A N D Ø R I 3 0 Å R

Hafstadv. 76, 6802 FørdeTlf.: 57 72 56 60 • Fax: 57 72 56 70Epost: post@biltreff.no www.biltreff.noMedlem i Sogn og Fjordane bilbransjeforening

Opningstider:Mån-fre 07.30-16.30Laurdag: 10.00-14.00

ww

w.in

form

-med

ia.n

o

FM1•2012

29

Bilhuset Førde, Øyrane 6, 6800 Førde,Tlf. 57 72 41 00, www.bilhusetforde.no

68006,Øyranede,FørBilhusetetforde.nowww.bilhus00,417257Tlf.

Førde,6800etforde.no

For alle Tenesta starta Søraas Valebjørg medan han studerte i Trondheim i 2006.

– Målet er å kople personar basert på like interesser og bidra til at dei får eitmeir sosialt og aktivt liv, med nye vener og folk ein kan gjere ting saman med.Eg såg sjølv behovet etter studiet: Mange flytta, eller endra livssituasjon slik atnettverket blei avgrensa. Kanskje flyttar ein sjølv og må bygge nytt nettverk.Vi har spesielt mange brukarar i slutten av 20-åra og fram til tidleg i 40-åra.Desse har ofte vakse frå sine gamle venner, eller er oppteken med familie. Mentenesta dekkjer alle aldrar. Pensjonistar byrjar no bli fortrulege med internett.

nettetHeller enn å sitte heime og kjede seg, kan deivia aktivitetsvenner.no finne andre å veresosiale og aktive med, seier han.

Veks i det stille Sidan starten har tenesta vakse sakte mensikkert.

– Siste fire åra har tenesta vakse seg stor,trass lite medieomtale. Dei ønskjer ofte ånytte ein brukar i saker. Ei slik teneste base-rer seg gjerne på brukaranonymitet, så detfunger dårleg. Å ønskje fleire vener kan vereeit sensitivt tema, sjølv om det er eit ønskjemange deler, seier han. – Tenesta er lands-dekkjande og har 12.000 medlemer i Norge.Flest brukarar har vi i Bergen, Oslo ogTrondheim, men vi dekkjer dei fleste byarog fylke. Her i Bergen er ca. 1200 personari alderen 20 til 60 år brukarar, i heile Hor-daland har vi 1500. Media i Sogn og Fjor-dane har nok ikkje vore klar over aktivitets-venner.no, så her har vi få brukarar enno. Iunderkant av 20, men potensialet er stort,spesielt på mindre stader der folk burspreidd og ikkje har mange naturlege are-naer å møtes på. Ein kan søke lokalt pertettstad i fylket, eller for fylket totalt, seierhan og håpar mange melder seg inn og finnvener.

Mange harein livs-

situasjonsom gjer detvanskeleg å

møte nyemenneske

opnar i nye, store og gode treningslokale på Hornes i januar.

Spinning og saltrening. GRATIS trening veke 1 og 2

www.friskissvettis.no/forde

Vetle Søraas Valebjørg vilhjelpe så mange som råd tileit meir sosialt liv. Foto privat.

FM1•2012

30

FMwww.fylkesmagasinet.no

VI KJEM UT HER!

VI KJEM UT HER!

VI KJEM UT HER!

VI KJEM UT HER!

VI K

JEM U

T H

ER!

100% dekning i Sogn og Fjordane

Vi kjem rett og slett ut til alle som har ein post-kasse i Sogn og Fjordane. Og det står ca 42.500postkassar i fylket vårt. Der kan du også komme,dersom du annonserer i Fylkesmagasinet.

Annonseprisar 2012:1/1 side kr 21.500,-1/2 side kr 11.500,-1/4 side kr 6.300,-1/8 side kr 3.800,-

Om du ønskjer å annonsere dine produkt eller tenester tilheile fylket, ta kontakt med FM marknad, tlf. 95 93 99 97.

I opplag er det ingen over, ingen ved sidan av. Berre under…

VI K

JEM

UT

HER

!

FM2

1•2012

31

Kreativ galskap i Moskva Anna Øren frå Høyanger var kreativ leiari Hareide Design, prisløna ein drøss gon-gar og hadde ei strålande karriere. Men,så fekk ho lyst å prøve noko anna.

TEKST: Roy Sunde FOTO: Privat

Frå tida i Hareide Design tok ho med seg prestisjetunge interna-sjonale og norske designprisar som «Red Dot – best of the best»,«If Gold» og over et halvt dusin «Merket for god Design». Like-vel ønskte ho å kaste seg ut i det ukjente og stifte sitt eige selskap,Nokoanna.

– Namnet signaliserer at eg etter elleve år som kreativ leiar påHareide Design hadde lyst å finne på noko heil anna. Namnethar jo mange meiningar i seg som eg også prøver å strekke megmot, fortel Anna Øren. – Visjonen er å utvikle «berre heilt strå-

lande design» for bedrifter i heile verda. Designet skal veremoderne, miljøvennleg og tydeleg inspirert av norsk kul-

tur og natur.

Skapartrongen spira ut av HøyangerAnna er opphavleg frå Høyanger, og det var der tron-

gen til å skape blomstra. – Eg har flytta heile livet, så det er ikkje godt å seie kvar

eg er mest frå, men det er frå Høyanger eg hugsar mineførste tankar, seier ho og fortel at dei første minna var trongen

til å utforske verda. – Allereie i barnehagen kjeda eg meg frå sansog samling, og lurte på om det var noko utanfor dei regntungefjella og den søte aluminiumslukta, seier ho. Det gjorde kreativeutslag. – Kvar ledig time brukte eg med fargestiftar og blankeark, som eg forvandla til møblar, båtar, lamper og fargerike fram-stillingar av alt det vakre og rare eg tenkte på. smiler ho. – Egvar spesielt interessert i å teikne prinsesser i «nydelige» blautka-kekjolar, og skulle bli motedesignar når eg vart stor nok. I stadenhamna eg på produktdesignlinja ved Høyskolen i Akershus.

Kvar buset ein seg når ein har flytta heile livet? Ein heilt annastad vel, som Moskva. Men kvifor?

– Eg har alltid tenkt at der må det vere ein veksande marknadog behov for design. Det bur jo himlande tre millionar millionæ-rar i byen. Då finst det vel betalingsvilje der også? Eg fekk bråtthøve til å reise dit. Mannen min fekk jobb på den norske ambas-saden der, og då var saka biff. Eg starta Nokoanna i oktober. Omnokre år flyttar eg nok studioet til Norge, eller til eit anna land,slår ho fast, og fortel om store kontrastar. – Moskva har ca 13 >>

Anna Øren i sitt nye nabolag i Moskva.

Blomsterløken: Bordlampeinspirert av påskeliljer.

FM2

1•2012

32

millionar innbyggarar, men byen er stå stor at ingen eigentleg veit kor mangesom bur her. Faktisk så stor at det kjennes som eit eige land. Om du ein dagtreng spikar kan store avstandar og tettpakka trafikk gjere at det tek heiledagen. På same tid er det meste også lett tilgjengleg. Moskva er verkeleg byensom aldri søv. Du kan gå ut klokka tre natt til søndag for å bleike tennene, ellerkjøpe ei miljøvennleg brødbakemaskin, om du brått skulle ha behov for detetter en god kveld på byen, smiler ho.

Kreativ galskapÅ møte så mange nye impulsar gjer noko med ein.

– Å komme frå inste Sogn til Moskva er overveldande, men naudsynt for åfå inspirasjon til nye idear og plass til all kreativ galskap som skal ut. Eg erstolt over å ha jobba i Hareide Design med alt det førte med seg, men noønskjer eg å jobbe meir konseptuelt: Det inneber å designe produkt eg sjølvlikar, og så finne produsentar etterpå. Men eg jobbar jo også på den tradisjo-nelle måten, der produsentar kjem med ei oppgåve eg må løyse innan fastsetteråmer, seier ho.

Høyanger og Moskva gjev heilt unike sett impulsar, og blandinga blir til eit eventyr.

– Moskva er blitt svært moderne, eit kultur-Mekka med storslegen arkitek-tur, rikhaldige kunstgalleri i alle storleikar og nokre av verdas mest prestisje-

tunge skular og scener for teater og klassisk musikk, medan nattelufta vert fyltav funky rytmar frå undergrunnsklubber, punk-riff frå impulskonsertar vedmetroinngangar, latter og kvin frå dei som håpar å komme forbi face-controllenpå trendye klubbar. Studioet mitt ligg i eit område kalla Patriarchy Ponds, dersvært mange er kledd i siste skrik frå eksklusive merkeleverandørar som Prada,Gucci og Versace. Til og med småbarn har statussymbol frå topp til tå. Menein finn også dei som bur i kleda dei har på seg, der einaste lyspunkt og varmekjem frå spriten dei drikk. Og om dei er fattige eller rike, russiske kvinner erblendande vakre, forfengelege og kler og ter seg med formidabel eleganse. Ernordmenn fødd med ski på beina, er russiske kvinner fødd med stilletthælar.

Arkitekturen minner om ei blanding av «1001 natt» og Frogner, men mangebygg er svært slitne, i sterk kontrast til bilparken av drivstoffslukande luksus-bilar. Det er eit lite dusin stylistsalongar i kvart kvartal, butikkar som er sårådyre at ein knapt torer vindaugsshoppe og nye konseptrestaurantar opnardagleg. Like ved her opna nett restauranten «I love cake», med kakestykkestore nok til å dele med kjærasten: Russarar er svært romantiske. Ein ser oftaremenn med blomsterbukettar i handa enn mobilen, smiler ho.

Inspirert av det nære, og det fjerneGår du inn på nokoanna.no ser du at Anna likar å ta noko typisk norsk, oggjere det til noko nytt. Som benken Ferga, og stolen Det flygande teppet.

Sandane tlf. 57 88 46 10www.hendenelektro.no

Stryn tlf. 57 87 29 20www.strynelektro.no

Florø tlf. 57 75 22 11www.vestelektro.no

Sogndal tlf. 57 68 29 50www.josvanger.no

Registrert elektroentreprenør

Bremanger tlf. 57 79 13 57Svelgen tlf. 57 79 51 90

Førde tlf. 478 36 160www.sunnfjordelektro.no

kan vere meir lønnsamt enn å skifte til andre energikjelder.

Reduser oppvarmingskostna-dane med 4-5000 kr i året med straumstyring.*

Styringssystem for straumsparing

* Utgangspunkt i ein bustad på 120m2, strømforbruk til oppvarming på 15.000 kWh i året og strømpris på 80 øre.

Ferga: Sitteplass for sjenertenordmenn, og lagringsplass.

FM2

1•2012

33

– Nordmenn er litt beskjedene, og sit helst med ryggen mot framande. Diforhar Ferga sitteplassar rygg mot rygg. I form liknar benken ei ferje, og den fun-gerer også som hylle til bøker og ting og tang du ønskjer oppbevaring til. Detflygande teppet er inspirert av besta si fillerye, og eventyra ho fortale om «1001natt», seier Anna, som også har tenkt fram eit salongbord med det tvetydigenamnet Hi Sia. – Det har veldig tjukt glas, som gjev interessant spegling tilandre sida.

– Er du veldig oppteken av møblar og interiør?– Ja, men også av livet og alt mogeleg, som familie og vener, å reise til fjerne

strok, å sitte stille på hytta og høyre fuglane synge, men også å ta ein god koppkaffi og kike i eit interiørmagasin.

– Kvar hentar du inspirasjon som designar då?– Å kjede meg, sjå på havet, ligge i hengekøya, latter, tullprat og vin, nye

lukter, smakar og kulturar, arkitektur, kunst, dans og ikkje minst i musikk. Ogeg likar best å designe det eg ikkje har gjort enno. For meg handlar design omå finne ei ny løysing på ei gitt utfordring. Nye utfordringar er mest inspirerandeog det eg likar best. No designar eg livsstilsprodukt, tidlegare fokuserte eg påtyngre designoppgåver som hjelpemiddel, skipsinteriør eller designstrategiar,avsluttar Anna Øren.

Kvalitet du kan vere trygg på www.vestlandshus.no

Falketind

• Vestbygg Grytøyra

Tlf. 57 73 72 60

• VestlandsHus Florø

Tlf. 57 75 21 70

• VestlandsHus Måløy

Tlf. 95 72 22 52

• VestlandsHus Stryn

Tlf. 57 87 62 00

• BTHUS AS Førde

Tlf. 916 61 700

• VestlandsHus Sogn,

Kaupanger, Tlf. 57 67 33 88

Forhandlarar i

Sogn og Fjordane

Ktt

Tlf: 57 82 16 88 - Øyrane 6, Førde

Eg likar best å designedet eg ikkje har gjort enno.

Aoao: Taklampe som henta inspirasjonfrå brennmanetar. Det flygande teppet:Inspirert av 1001 natt, og bestemor tilAnna sine filleryer. Bordet Hi Sia: Dentjukke bordflata gjev ei interessantspegling. Klokka Tida er inspirert avferjer også. Dagar er vist som eit num-mer mellom 1-7, akkurat som i gamal-dagse ferjeruter.

Aoao

Det flygande teppet

Hi Sia

Tida

FM2

1•2012

34

DAIKIN MULTILØSNINGER - for optimal komfort og energisparing!

SKIFT UT DIN OLJEFYR!Daikin Altherma HT er et luft til vann system som kan erstatte en eksisterende oljefyr. Dette er en varmepumpe som leverer opptil 80° vann til oppvarming, uten bruk av elektrisk tilleggsvarme!

Alt i varmepumpeteknikk! FØRDE Tlf. Arild: 917 16 305Egne montører i følgende kommuner:

Florø, Førde Høyanger/Balestrand, Askvoll, Lavik, Dale, Hyllestad

*

Alle Daikin innedeler kan benyttes i et multisystem. Du kan ha opptil 9 innedeler på enutedel. Med fl ere innedeler kan man dekke større arealer eller sikre god komfort i fl ere etasjer. Multisystemer kan også brukes i kontorlandskap eller på institusjoner - der hvor det er behov for høy komfort og individuell kontroll. Ta kontakt med Skår VVS for mer informasjon.

Daikin komfort - hjemme og på jobb!

Vinterens tapettrendar:

Noko for alleVinterens tapettrendar har nokofor ein kvar smak: Frå fargerikebatikk- og retromønster, til blo-mar, lin og betong. Tapet på einvegg eller alle – det er opp til deg.Her eit utval av vinteren sine hot-taste tapetar.

Tekst: Åshild Nyhus Tyssen/ifi.no og Cecilie Bjørnerud Knap/ifi.no

Foto: Produsentane

Tapet er ein stor trend, og no skal det gjerne vere tapetpå alle fire veggar. Tapetsering er kanskje den enklasteog raskaste måten å få total endring av i et rom. Et utalav farger og mønster gir høve til å løfte interiøret tilnye høgder. Anten du går for ein vegg eller tapet rundbaut finnast det garantert eit mønster som passar dinstil. Nokre få ruller er alt som skal til for å gi bustadenein heilt ny stil. Her er noen av vinterens høgdepunkt:

Truverdige imitasjonar eller ekte vareDet er ikkje naudsynt å bu i eit omgjort fabrikkbyggfor å få ein industriell stil. Tapet med etterlikningar avbetong og rustikt tre er ein av dei verkeleg store tren-

Spenstige Suzani fraEijffinger/Astex.

FM2

1•2012

35

DER INGEN

SKULLE TRU

aT NOKON kUNNE FÅ BREIBAND

Neste steg s. 14 - 15

Å gjere det umoglege mogleg s. 4 - 5

s. 22 - 23 NÆr, lokal og tilgjengeleg

s. 18 Kvifor fiber?

Eit magasin om breiband i Sogn og Fjordane Skåla- fjellet og folket

Stig Roger Eide og Inge Fænn

MY naMe is BåND, BRÆd BÅnd

Med rett til Ågje deg BrEIBAND i

MånaderUtAn kostnad3

ENIVEST ADSL

Standard3000/450 kbit/s

348,-pr. mnd.

1500 /350 kbit/s

298,-pr. mnd.

ENIVEST ADSL

Enkel Pluss16000 /1000 kbit/s

398,-pr. mnd.

ENIVEST ADSL

MAKS

en ives t .no | 57 00 91 00Tilbodet gjeld nye DSL kundar med 12 mnd. bindingstid. Pris første år frå kr 3111,-

Enivest AS - Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane

info

rm-m

edia

.no

Opningstider:10–20 (10-16) Matvarebutikkane har eigne opningstider

Gyngehesten | Leikebutikken Yes | Førde Libris | Bunnpris | Rema 1000 | Fastfrilans | Førde Multimedia Torg | Mobildata | Gullsmed & Urmakar H. Brændmo & J. PettersenAudhild Viken | Jernia Førde | Kid Interiør | Sybutikken | Ting | Olefi ne - Naustdal Dampbakeri | Spisekroken | Bik Bok | Carlings | Chatlet Sport1 Førde | Cubus | DressmannJakt og Fritid | Lindex | Mozart | Non Stop Sko | Smia Dame | Smia Herre | Skoringen | Vivikes | Centrum Salong | Parfymelle | Non Stop Sko | Link Bingo

Rek

lam

ebyr

ået

Info

rm M

edia

SommarhyggeHandel og kos midt i Førde!

Følg oss på

Vårt elektroniske gåvekort kan nyttast i våre butikkar!

gåvekort

Vil du samarbeide med det største reklamebyrået i Sogn og Fjordane? Ein blir ikkje stor av å tenke smått. Saman med kunden har vi i 2011 gjort store ting med bøker, bildekor, plakatar, annonser, marknadsstrategi, nettsider og mykje meir. Om du vil nytte oss til å produsere grafi sk materiell eller få innspel til marknadspla-nen din, så stiller vi med all vår kompetanse.

1 9 8 7 - 2 0 1 2HANDELSHUSET

Enivest - Totalleverandør Handelshuset - Totalkunde Bil i Førde - Arrangør Diverse grafi ske identitetar

Enivest - Kundemagasin Ditec - Web-side Førde Torg - TotalkundeSelja forlag - Skåla – fjellet og folket

dane om dagen. Imitasjonane erimponerande truverdige, og i eit far-gespekter som høver godt til dendunkle veggtrenden vi er inne i. Eianna nyheit er tekstiltapet av lin. Mednaturlige farger og duse farger, kantapet i 100 prosent lin gje akkurat denlune atmosfæren ein er på jakt etter.

Farger og festSjølv om vi ser mykje av den lune sti-len no om dagen, går mange ekspertarog ventar på eit stilskifte med meirfargar. Ønskjer du å friske opp hei-men, med ordentlege gladfargar, erhøvet definitivt til stade. Batikk, ret-romønster eller blomar i frekke farge-kombinasjonar kan bli tøffe blikkfangnår ein er ute etter noko litt spesielt.

Blomeeng på veggenBlometrenden vi har sett en stund erpå ingen måte på retur enno. Alt frådelikate planter i duse farger til farge-sterke blomar i kombinasjon medmetalliske effektar er tilgjengelig. Alter like riktig i trendbildet – spørsmåleter bare kva for variant som er riktigfor deg!

1. Jocelyn Warner er kjent for sine vakreblomstermotiv. Er tilgjengelig gjennomINTAG. 2. Kalkutslag fra Inspirasjon Inte-riør. 3. On The Rocks fra Omexco/Intag eren tøff imitasjonsvariant. 4. Humoristiskekatter fra Sanderson/INTAG. 5. Veggenblir garantert et blikkfang med batikk.

1 2

3 4 5

FM1•2012

36

TREND OG MOTE med Regine Engevik Førsund

EG GJEV OFTE TIPS og kjem med forslag til kva folk kan ta på seg i ulikeanledningar – og eg foreslår enkle basisplagg, som ein allereie har i gar-deroben, eller som eg går ut i frå at ein har. Det eg ser er at veldig mangemanglar store delar av basisgarderoben. Utan basisplagg kan eg sjå formeg at kvardagen fort kan bli litt vanskeleg, i alle høve sett ut i frå eifashionista sitt synspunkt!

Det er nok mange som kan seie seg einig i at det er keisamt å handlebasisplagg. Eg vil heller bruke pengar på ein ny, kul kjole enn svarte ogkvite singletar, strømpebukser og slikt. Men saken er at eg nyttar basis-plagga mine heile tida og er heilt avhengig av dei. Uansett kor mykjebasisplagg eg kjøpar, så har eg likevel aldri nok! Det er ofte slik at einhar fleire kvite singletar, men det er spesielt ein som er finare eller sitbetre på enn dei andre, slik er det i alle høve for meg. Og den er stadigvekk på vask når eg treng den som mest. Om du finn ein singlet, toppeller ei strømpebukse som er så god at du heile tida vaskar den om att,i staden for å bruke andre strømpebukser og toppar, anbefaler eg at dukjøper mange, mange av same type. Gå heller for rimelege utgåver somdu kan kjøpe mykje av, for dei varer ikkje evig uansett kor mykje dubetalar for dei – så du har råd til å kjøpe deg nye når dei er utslittog klar for søppelbøtta.

Eg har laga meg ei liste, og eg tenkte eg skulle dele den meddykk. Dette er det ein bør ha i BASISGARDEROBEN sin:

JakkerSkinnjakkeTrenchcoatBlazerVinterjakke

Toppar10 T-skjorter eller fine toppar (Svart, kvitt og grått kan brukast til alt) 2 Kvite og 2 svarte singletar2 Festtoppar 1 Kvit skjorte / bluse1 Svart og 1 grå kardigan1 god strikkegenser

SkoEit par svarte pumpsEit par hudfarga pumpsEit par fine støvlettar i brunt, svart eller gråttEit par ballerinasko Eit par høge sandalar i gull eller sølvEit par småsko eller joggeskoEit par flate sandalarEit par gummistøvlar

Vesk

e / Mango

Skjer

f /Lin

dex

Won

derb

ra/ Lindex

Blus

e / Bik

Bok

Card

igan

/H&

M

Sing

let/ Monki

Blya

ntsk

jørt / H&M

Støv

letta

r / H&M

Strik

kege

nser

/Bi

k Bok

Jeans / Cubus

FM1•2012

37

klinikk førdehud • laser • varicer

Klinikk Førde ASMedisinsk ansv.: lege/karkirurg Jens Ola Evjensvold

Førdetunet, 2. etasje, Hafstadvn 25, 6800 Førde • Tlf. 976 79 662

klin-fo@online.no • www.klinikkforde.no

OPNINGSTIDER: Tirsdag, onsdag og fredag kl 10-16 og elles etter avtale. Pasientar kan henvende seg direkte for konsultasjon, eller dei kan tilvisast frå lege.

Restylane er verdas leiande dermale fyllstoff for hud-foryngelse og estetiske korrigeringar. Både sikkerheitog effekten av Restylane er klinisk dokumentert og vertstøtta av omfattande kliniske studiar føreteke over 15 årog med over 15 millionar behandlingar. Restylane er detklare førstevalet for estetiske behandlarar verda over oger ansett som «GOLDEN STANDARD» innad i bransjen.

Det er berre utvalde klinikkar, ogmed medisinsk ansvarleg lege,som får behandle med Restylane.Klinikk Førde har autoriserteRestylanebehandlarar med ID-kort.Dette, samt produktet sin unikekvalitet, sikrar optimal trygghet.

1

2

3

4

5

1. Bekymringsrynker2. Nase til munn3. Smilerynker4. Leppelinje5. Leppevolum

Andre behandlingstilbod• Kosmetisk plastisk kirurgi i samarbeid med Håvard Seland og Hans Vintertun (Aleris)

• Botox • CO2-laser • Sprengte blodkar • Laseroperasjon av åreknutar • Fraxellert CO2-laser • Peeling (Bluepeel, Light peel) • Medisinsk kremprogram (Obagi, Duvè Medica) • Aknebehandling

• iClearXL, raudt og blått lys • IPL mot cuporose og spiders • Sveittebehandling m/Botox • Reduksjon av uønskt hårvekst med diodelaser • Tannbleiking • TEI Muskelstimulator

Bukser2 par jeans, mørkeblå og

svart er dei mest allsidige fargane.Eit par svarte finbukserEit par lyse bukserEit par skinnbukserEin jeansshorts

Skjørt/KjolarEit svart blyantskjørt«Den lille sorte» Ein kjole til kvardagsEit jeansskjørt Eit finskjørt

Undertøy2 vanlege BH’ar / undertøyssett2 stropplause BH’ar, helst ein i svart og ein i beige.1-2 Saumlause truser/BH’ar (svart & beige)Elles masse, masse underdelar / undertøyssett.

Tilbehøyr1 Kvardagsveske i brun, rød eller svart1 Clutch til festSolbrillerSkjerfReiseveske/bagEit stort smykke

Korleis står det til med deg, har du det meste eller er det mykjedu må kjøpe deg?

Ja, det er ein god del – men har du dette i garderoben din erdu klar for kva som helst. Same kva du tek med deg heim hardu noko å kombinere det med, du har basisen og vil ikkje fånoko problem med stylinga. Om du manglar mykje av det herer det berre og kome i gong, start med januarsalet og få meddeg heim basisplagg til ein god pris – det skal eg! Eg har joveldig mykje frå denne lista, men det er endå litt att før eg er imål med draumegarderoben min. Dette er jo ei liste ein aldriblir heilt ferdig med då ting blir slitt ut, øydelagt etter kvart

eller at ein oppdagar og får nye favorittar. Eit tips er at du går igjennom heile garderoben din, prøv på alle

kleda. Rydd vekk det du ikkje brukar, sjølv om detpassar er det ingen poeng i å ta vare på det om du

aldri nyttar det. Finn ut kva du manglar ogskriv ei liste så du veit eksakt kva du skal sjå

etter på salet, ikkje berre gå rundt utanmål og meining og kjøp fleire krevjandeplagg utan at du har basisen på plass.Håper du fekk nokre nyttige tips.Lykke til!

Ta turen innom reginef.blogg.nodersom du vil lese meir om mote, mineantrekk og innkjøp.

Skinnjakke / www.nelly.com

Pumps / H&M

FM1•2012

38

57Namn:

Adresse:

Postnr./Stad

Løysinga sender du innan 16. januar til:Inform Media, Boks 353, 6802 Førde.Merk konvolutten «Fylkeskryss nr. 57». Vi trekkjer tre vinnarar med korrekt løysing somkvar får fem FLAX-lodd.

Produsert av Fride H. Haugen / fride.haugen@gmail.com

Kryssordet kan også lastast ned frå fylkesmagasinet.no

>

FM1•2012

39

LITT BRUNERE- m y e v a k r e r e -

Besøk Brun og blid Førde

Hafstadvegen 34

ÅPNINGSTIDER ER:Man-Fre: 07:30 – 23:00Lørdag: 09:00 – 19:30Søndag: 10:00 – 23:00

Nærmeste Brun og blid solsenter finnerdu ved å sende: BB HVOR til 1960Besøk oss på facebook: www.facebook.com/BrunogblidGrønt nr: 800 34 033, www.brunogblid.no

SPENST OGSTUDENTRABATT20%

OPPTIL

KLIPP FARGE BRUD STUDENT RABATT DROP IN EXTENSIONS MAKE-UP

NY SALONGI SENTRUM SØR

Hafstadvegen 34 | 6800 FørdeTimebestilling 47 70 73 80

SPENST OGSTUDENTRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRAAAAAAAAABATT

OPPTIL

KLIPP FARGE BRUD STUDENT RABATTDROP IN EXTENSIONS MAKE-UP

LiveFrisør og Make-up

VeronicaFrisør

SiljeFrisør

Kva er ein venn?Kristoffer: Det er en vi kan leike med.Matea: Ein leikar i lag og er venner.Jone: Og viss ein er venn kan ein leike med ein

anna venn og.

Kva er ein god venn då?Jone: Kanskje ein som hjelper med litt vanskelige

ting?Marte: Som å bygge hus?Matea: Og at dei er snille med kvarandre.Marte: Og gode med kvarandre og perla eller teik-

nar noko til dei.

Kva vil det sei å vere uvenn med nokon?Jone: Ein uvenn er sint eller skummel!Kristoffer: Det er å vere slem. Ein blir uvenn om ein

har gjort noko.Matea: Ein uvenn slår og er slem, fordi viss ein trur

at nokon har gjort noko som å slå eller banke,så vil ein ikkje ha dei, og det er ikkje alltid det ersant, men ein trur det kanskje.

Marte: Det er å ikkje vere ein god venn lenger og såslår ein.

Er det viktig å ha venner?Marte: Ja, for då kan ein leike i lag og leike gjømsel

og perle ting.Matea: Viss ikkje så hadde vi kjeda oss.Jone: Då kan ein leike, og om ein blir uvenn har ein

ein anna å leike med. Ein kan krangle litt òg!Marte: Om nokon ikkje har venner må vi spør dei

om dei vil vere med å leike, men viss dei skubbaoss ned bakken må vi gå og sei det til deivaksne.

Unge meiningarEid Barnehage

Frå venstre: Matea Håvik Myrvold 5 år,Kristoffer Brovold Pedersen 5 år,

Marte Hjelle Skeistrand 5 år og JoneVindenes Sunde 5 år

FM1•2012

40

Audi Q3 Quattro

Kor vidt dette er bil å dra til skogs medhar eg ingen føresetnader for å seie. For egdreg ikkje utanfor riks- og fylkesvegar utanlov av bilforhandlaren. Men strengt tatt erslike bilar produsert for vanlege vegar.

No var vår «testbil» ikkje akkurat eistandardutgåve av Audi Q3. Det fine medAudi er at dei har mange ulike pakkar åvelje mellom for å optimalisere bilen slik atdu får den slik du vil ha den. Det som ikkjeer like fint, er at dei skal ha betalt for dessepakkane.

Men no er det jo sånn at det finst fleireulike bukser å velje mellom i butikkenogså, til ulike prisklassar, og så får ein jovelje den ein føler passar og har råd til.

Det herskar derimot liten tvil om at deter hyggeleg å dra på tur når ein har skikke-leg lyd i anlegget, ryggesensorar, cruisecont-rol, førarinfosystem, sportssete i skinn,Xenonlys med meir. Dette, og meir til, varmed i denne utgåva av Audi Q3. Totalt setthadde bilen ekstra utstyr for rundt 90.000kroner, og totalprisen enda på 582.500,-.

Nøyer du deg med litt mindre utstyr,mindre motor – og tohjulstrekk – kan einny Q3 bli din for 387.500,-, som er rimele-gaste versjon.

KonklusjonDet er sjeldan kjedeleg å køyre Audi. I Q3har ein det utmerka. God komfort og godoversikt. Dette er ein bil som høver likegodt til småkøyring i byen, som på langturtil hytta. Q3 har litt høgre bakkeklaringenn ein standard A3, noko som gjer atbrøytekantar kan forserast på ein relativtgrei måte. At den er utstyrt med Audi sittQuattro firehjulstrekksystem er heller ikkjenoko ulempe. Bagasjeplassen er vel ikkjestørre enn den må vere – i alle fall om einskal på den omtalte hytta, men ein får nokmed seg det ein treng. Takboksar finst joogså å få kjøpt. Og så er det vel sånn at denstørste kjøpargruppa neppe finst blantnyetablerte småbornsforeldre med nummertre på vei. FM

1•2012

41Motor: 4-sylindra 2,0 liter diesel Maks effekt: 177 hk 0–100 km/t: 8,2 sek Toppfart: 212 km/t Lengde: 4385 mm Breidde: 1831 mm Høgde: 1608 mmVekt: 2185 kg Forbruk, landevegskøyring: 0,53 l pr mil Vårt forbruk: 0,59 l pr mil CO2-utslepp: 156 g/km Pris testbil: frå kr 497.500 Rimelegaste versjon: frå kr 387.500,- (2,0 l, 140 hk diesel m/tohjulstrekk) Utlånt av: Berge & Co, Førde

Kva skjer om du tek ein Audi Q5, puttar den i eidiger vaskemaskin, set programmet på kokvaskog startar opp? Jau, etter sentrifugeringa kan duhente ut ein Audi Q3.

TEKST OG FOTO: Tore Fossen

For det er liten tvil om at nye Audi Q3 kan minne om ein krympa Audi Q5,men likevel har den beholdt linjene frå sitt opprinnelege opphav, den popu-lære Audi A3.

Trenden med store SUV’ar er nedadgåande. Det skal visstnok gje feil signalmiljømessig. Men ein ny trend har dukka opp; mindre bilar med firehjul-strekk, og gjerne litt «røff» utsjånad. Eksempelvis har Mitsubishi sin ASX,BMW har X1 og Hyundai har ix30. Felles for desse tre er at dei alle har X’ari modellnemninga. Audi har ein Q. Om Q’en står for Quattro, er eg litt usik-ker på, ettersom bilen kan leverast med tohjulstrekk. Uansett kallar ein allesaman for kompakt-SUV’ar. Dei fleste som går til innkjøp av ein slik type bilgjer det fordi dei anten har behov for ein firehjulstrekkjar, eller rett og slettføler seg tryggare med trekk på alle fire hjul.

MotorDerfor ville sjølvsagt Audi vere med på denne trenden, og vi har prøvd dennye Audi Q3. Ein artig hissigpropp med 2-liters motor og 177 hk diesel. Einmotor som etter mitt skjønn passar ypparleg til bilen. Ein kompakt-SUVtreng ikkje ha ytelsar i sportsbilklassen, men likevel er det moro når det gårfrå 0 til 100 med ein slik bil på åtte-komma-to sekund. At toppfarten er på212 km/t er i grunn totalt uvesentleg for oss som skal til fjells eller kommeoss inn på tunet utan å måke snø først. Audi Q3 er også tilgjengeleg med 140hk diesel og varianten med berre framhjulstrekk. Er du fan av bensinmotorar,blir alternativa 170 og 211 hk.

Den har ei makelaus DSG-girkasse som skiftar mellom dei sju stega nærastutan at du merkar noko som helst. Herleg!

Eksteriør og interiørEksteriørmessig har eg allereie drege eit par strofer. Det er vel ikkje noko somseier «wow!» når du ser den, men samstundes er det heller ingen ting somseier «nei, fy f...» Den er liksom heilt grei.

Interiørmessig blir du heller ikkje overraska. Har du tilbrakt nokre timar inye Audi’ar, kjenner du igjen det meste. Det betyr derimot at det du ser vir-kar solid og pent, ryddig og praktis. Ja, til og med eit snev av premium-lookfår ein. Ein skjerm dukkar opp på dashbordet og fortel deg kvar du er (ellerkvar du du skal køyre). På den samme skjermen kan du sjå kva du spelar avmusikk, som er streama via bluetooth frå telefonen din.

På turDu sit høgare enn i ein vanleg Audi A3, og plassen framme er god. Og i denposisjonen får ein også kjensla av at ein køyrer noko langt større enn den 4,4meter lang og 1,8 meter breie bilen. Bakseteplassen er også ok, men her serdet ut som du kan la den tredje vaksne personen få høve til å sitte på mednokon andre om de har tenkt dykk på langtur.

Men det er opplevinga på tur som er denne bilen sin store force. Den erutruleg god å køyre. Rett nok er den litt stump på dårleg veg, men den harpresise styreeigenskapar. Q3 ligg godt på vegen og har med sitt Quattro fire-hjulstrekksystem gripeevner som fører deg trygt gjennom svingar og oppbratte og glatte bakkar.

Og så er den så stille. Veldig stille. Vi køyrde bilen med piggdekk, og sjølvpå asfalt er det lite støy å høyre frå hjula. Dette er sjølvsagt med på å styrkeden tidlegare omtala premium-kjensla du får når du sit i kupéen.

Dieselforbruket er oppgitt til å vere 0,53 liter pr mil. Vi greidde ikkje åkneke det lenger ned enn til 0,59 på ein tur frå Førde til Årdalstangen, omLærdal (for herleg klippfiskmiddag på «Kort & Godt») og tilbake til Førde.Men det er vel greitt nok for ein 1,6 tonn tung bil med firehjulstrekk.

Urban kompakt-SUV

FM1•2012

42

Firda på ville vegar?

DET SKJER I FIRDA FOR TIDA. Like før jul fekk Inform Media brev om at Firdano innfører ein ny prismodell for å abonnere på papirutgåva av avisa. Eit års-abonnement for ein husstand er 2.250 kroner. Ønskjer ein eit årsabonnementtil verksemda si, aukar prisen med 1.125 kroner til 3.375,-.

Grunngjevinga for auken er i følgje brevet frå Firda: «…vesentleg fleire lesa-rar pr avis enn det er i husstandar. Rundt om på arbeidsplassane både i privatog offentleg sektor er Firda tilgjengeleg for mange, både tilsette, kundar, besø-kjande etc.»

Ja vel? Då kan eg ikkje la vere å stille eit par spørsmål til konstituert redaktørYngve Årdal og dagleg leiar Rolf Årdal, som begge har signert brevet: Er detikkje nettopp det som er målet med avisa Firda? At så mange som mogleg lesdet journalistane dykkar vil formidle? Argumentasjonen blir like tåpeleg somom eg måtte betale 30% meir for min nye bil dersom bilforhandlaren skulle fåmistanke om at eg let andre få sitje på med meg.

Eg har eitt abonnement privat, og eg er medeigar i Inform Media som ogsåhar eitt abonnement. Eg blar stort sett i avisa på jobb, og sjeldan heime. I vårhusstand er vi totalt fire, men sidan eg allereie har lest avisa på jobb, så er detstort sett kona mi som les avisa heime. Ungane mine blar sjeldan i den. Er detdå mogeleg å få rabatt på privatabonnementet mitt, sidan det ofte berre er einperson som les akkurat den avisa?

VIDARE I BREVET står det å lese: «Firda jobbar stadig med å utvikle våre redak-sjonelle produkt for å gje lesarane og annonsørane eit best mogeleg tilbod.»Det er ikkje mykje som tyder på at redaksjonen blir tilgodesett med midlar tildet, om ein skal tru styreleiar Per Gjerstad. At Firda nokre gonger for året skalgje ut næringslivsmagasinet «2F», som ei gratisavis til heile fylket, er ikkjeakkurat ei styrking av Firda som redaksjonelt produkt. Firda burde heller hafordelt næringslivsstoffet som vart presentert i «2F» gjennom sine daglege utgå-ver. Då hadde avisa blitt langt meir interessant å abonnere på – i alle fall sombedriftsabonnement.

At Firda er på ville vegar, og ikkje heilt har bakkekontakt lenger, synerannonseprisane for 2012. Ei heilside annonse på tekstside aukar med 8,5 pro-sent til 40.000 kroner. Men det er ikkje det verste. Den største annonsemodulenpå framsida aukar frå 21.000 kroner til 36.000 kroner, altså ein auke på 71prosent!!!

Om Firda gjennom tiår hadde slite med underskot, og altfor låge annonse-inntekter, kunne eg ha forstått at dei måtte justere litt. Men så er nok ikkje til-felle. Tal frå Proff syner at Firda Media i 2010 har eit overskot på nær 8,2 mil-lionar kroner. Sogn og Fjordane Avistrykk, som Firda Media eig 75% av, levertenær 7,5 millionar kroner i resultat. Det er berre å ta av seg hatten for å samlakunne bokføre 13,8 millionar kroner i overskot i 2010. Gratulerer!

I BYRJINGA AV DESEMBER kom den triste meldinga om at fleire grafiske med-arbeidarar til våren må sjå seg om etter anna arbeid. Mellom anna skal allannonseproduksjon flyttast over til Lillestrøm. Sjølv om det har lagt i korta ei

stund at det truleg ville skje, er dette berretrist lesnad. Spesielt fordi det ikkje nett kryrav ledige stillingar innan faget her i fylket.Resultatet av omlegginga er først og fremstei utarming av yrket, men kanskje meirskremmande er det at det førebels ikkje finstanalysar av kva A-Pressen vil tene på omleg-ginga. Det er – så vidt eg har registert offisielt– ikkje gjeve noko signal frå eigarane om atredaksjonen skal styrkast som følgje avbemanningsreduksjonen. Då kan ein velberre konkludere med at det ligg eit håp omenno større økonomisk vinst for eigaraneved dette «tiltaket».

MEN TILBAKE TIL UTGANGSPUNKTET forkommentaren: Bedriftsabonnementsprisen.Jo fleire som les avisa, jo fleire annonsørarbør vere glade. For annonsørane sin grunntil å bruke pengar på annonser, er at deiønskjer å formidle sine produkt, tenester ogbehov til flest mogleg, til rimelegast moglegpris. Derfor bør det vere i alle si interesse atdet er mange lesarar på kvart abonnement.

No går Firda truleg i den fella at fleire vilseie opp sitt abonnement, anten på jobb ellerprivat, og resultatet blir på sikt færre lesarar.Dermed kan ikkje den enorme prisauken påannonsering i avisa forsvarast. Slik vil nokein del annonsørar tenkje, og samstundes sjåseg om etter andre moglegheiter å marknads-føre seg på, anten gjennom andre annonse-kanalar eller ved marknadsføring på alterna-tive arenaer.

Det skal bli spennande å sjå kva resultatFirda Media endar opp med i åra framover.Personleg trur eg Firda med desse «grepa» erpå ville vegar.

Og kanskje er det på sin plass å minneFirda om at grunnprinsippet med å gje ut eiavis er å gje folk informasjon. Ikkje å fyllebankkontiane til grådige aviseigarar.

MEN DEN NYE LAYOUTEN på avisa likar eg.Den vegen har dei full kontroll på!

Kom

men

tar

Av Tore FossenMedeigar i reklamebyråetInform Media og Fylkesmagasinet

FM1•2012

43

Prøvekøyr ein ny Yaris i dagI nye Toyota Yaris er det ikkje nok med nye versjonar av gamle idear. Alt som ergjennomprøvd og fungerer skal sjølvsagt vere der, men ein må også få servert nokonytt. Noko som gjer ting betre enn dei var. Ny design, nye løysingar og nye funksjonar.Berøringsskjerm med ryggekamera, Google-integrert navigasjon, trådlaus MP3-avspeling,telefoni og SMS er inkludert i lanseringsperioden med nye Yaris Active.

Velkommen til prøvekøyring.

Yaris Active 1,33 100 HK kr 207.700,-

PrivatLeie Yaris Active 1,33 100 HK 1454,-** pr. mnd. inkl. mva

Yaris Active har m.a. følgjande standardutstyr:• Toyota Touch multimediaskjerm• Ryggekamera• Bluetooth handfri telefon og musikkoverføring• 6 høgtalarar, AUX-in og USB• Klimaanlegg (manuelt)• Skinn ratt og girspak• Høgdejusterbart førarsete• Fjernstyrt sentrallås

+ mykje mykje meir

Nye Yariser alt blitt ein stor suksess. Ta turen til oss og finn ut kvifor.

*Inkl. frakt, lev. og reg.kostn. lev. Sogn og Fjordane. Yaris Sense 3D frå 180 100,-. Yaris Active 5D frå 187 700,-. Årsavgift kjem i tillegg. **Yaris Active 1.33 100 HK VVT-i 5D: Startleige: 40 000,- Total leigekostnad: 92 344,-. Periode/køyrelengde: 36 mnd/45 000 km. Rente: 3,95 % p.a. Tillegg for tingl./etabl.gebyr 3 738,- inkl. i total leigekostnad. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: Yaris 1.0 VVT-i: frå 0,48 l/mil, frå 111 g/km, frå 0,02 g/km. Yaris 1.4 D-4D: frå 0,39 l/mil, frå 104 g/km, frå 0,141 g/km. Med atterhald om trykkfeil. #Gjeld graden Yaris Active.

Førebudd på det som kjem

Toyota Førde ASSteinavegen 10, 6800 FørdeTlf. 57 72 10 00www.toyota-forde.no

Toyota Nordfjord AS6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00www.toyotanordfjord.no

Toyota Sogn ASSkarpeteigvegen 1, 6854 KaupangerTlf. 57 67 66 66www.toyotasogn.no

X8000 m2

med • DAGLEGVARE • BYGGVARE • GULLSMED • GÅVEARTIKLAR • KAFÉ

X

LÅGE PRISAR!

cafe

Sjå elles vårt utsende flygeblad eller på www.coop.no

Coop Extra-varehuset, Førde

9-21 (20)Ein butikk i

Vest SA

Vi takkar deg somkunde for samarbeideti 2011 og gledar osstil å møte deg i 2012!

Med helsing alle oss på Coop Extra

Vi låge prisar!

LÅG PRIS

199JOTUN JOTAPLAST TAKi nytt spann tilpassa måle-rullen! Vasstynna, lausmid-delfri og akrylforsterkaPVA-måling for innandørsbruk. Blir brukt som mellom-strøk og toppstrøk på deifleste underlag. Matt

PARTIKØP

10 LITER

cafe

LÅG PRIS

8900LOKALPRODUSERTE KJØTKAKER FRÅ FJORDAMENY

med poteter, ertestuing og gulrot.

LITT AV VÅRT UTVAL

Kvar dag:

LÅG PRIS

699DRILL SKUTREKKARBlack&Decker HP146F4LBK-QW. 14,4 V m/2 batteri.

LÅG PRIS

149PARKETT EIK FAMILY3-stav. 14 mm. Pakkar à1,587 m2. Pris pr. m2

LÅG PRIS

49 90MY FLOOR LAMINATGOLVEik eller kvitlasert eik. Pakkarà 2,397 m2. Pris pr. m2

LÅG PRIS

1190HOUSTON KAPP OG GJÆRSAG1800 W. Sagdjupne 210mm.Turtal: 4,800 rpm

LÅG PRIS

199INFRA KORGSTATIVmed 6 trådkorger. Lys grå.H102,5 x B44 x D54 cm.

LÅG PRISLÅG PRIS

1990CARICIA DUSJKABINETTKlart glas med blanke profilar. 80x80 cm.

LÅG PRIS

149INFRA ASKESUGARKapasitet på 18 liter.

BEST I TEST*2011

*Kilde magasinet

Gjør det selv 4

/2011

Medlemskupp

99,00Ikkje-medlem kr 237,-

3 valfrie DVD-ar

Medlemskupp

6,90Ikkje-medlem kr 11,30

Go’morgon yoghurtTINE 195 g

Prisane gjeld t.o.m. 7. januar. Eller så lenge lageret rekk. Atterhald om skrivefeil og utselde varer.