Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 86, viti i katërt i botimit, 5 QERSHOR 2008 Çmimi: 40 LEKË

PROJEKTI I GRUPIMIT “EKOLEVIZJA”FITON ÇMIM NDERKOMBETAR

Qendra e Grupimit të shoqatavemjedisore “Ekolëvizja” po sheh meshqetësim polit ikën e investimeveindustriale të viteve të fundit, vecanërishtnë rrezikun qe sjellin ato ndaj mjedisit,por dhe me tej, ne rrezikun e zhvillimitte qendrueshëm të vëndit tonë. Qeveriavazhdon të mos jetë transparente mepublikun në këto investime dukevazhduar ta injorojë ligjin për Mbrojtjene Mjedisit dhe ligjin për informimin epublikut dhe pjesmarrjen e t i j nëvendimmarrje. (Konventa e Aahrusit)

Ne, denoncojmë vendimmarrjet ekohëve të fundit lidhur me industritë meshkallë të lartë ndotje dhe rrezishmërie(kategoria A) të cilat janë miratuar apojanë në proçes miratimi, pa realizuartransparencën dhe oponencën eVlerësimit mjedisorë të tyre si dhe pabërë Vlerësimin Strategjik Mjedisorë tërajoneve ku bëhen këto investime nëperputhje dhe me strategjite kombëtaretë aprovuara nga Qeveria.

Duke pasur parasysh detyrimet qëkanë vendet e tjera Europiane përreduktimin e CO2 me 20% deri në 2012dhe aspiratën e vendit tonë për t’jubashkuar standarteve Europiane, ne,kërkojmë që Qeveria dhe KuvendiPopullor, urgjentisht duhet të përcaktojënivelin tavan të clirimit të CO2 nëShqipëri, në mënyrë që kjo “hapësire”e pastër mos të ndotet nga investimetme qymyr, naftë, dhe cimento, dhe mostë detyrohen brezat e ardheshem tëpaguajne për këtë pasuri te falur sotinvestitoreve te huaj.

Ne, kërkojme që Qeveria të shpallëqartë prioritetin e kryesor që duhet tëndjekë Shqiperia në zhvillimin e sajëduke qartësuar në se do të jetëpriaoritar profili turistik apo ai industrial.Vetëm kjo do te siguroje zhvillimin eqendrueshem dhe investimetperkatese qe do te ndihmonin ne këtëzhvillim të Shqiperisë.

Qendra e Grupimit “Ekolëvizja” Tiranë 15. Maj 2008

DEKLARATË

Në datë 26 Maj, në Sallën Plenare të Parlamentit Europian, u zhvillua ceremonia e dhënies së çmimeve të ENERGYGLOBE AWARD, ku z. Xh. Mato, Drejtor Ekzekutiv i Grupimit “ EKOLEVIZJA “, ju dha Çmimi i Nderit i vitit 2008(ENERGY GLOBE HONORARY AWARD -2008), për skenarin: “Ndërgjegjësimi i politikëbërësve,vendimmarrësve dhe publikut të gjerë për ndikimin e ndryshimeve klimatike në Shqipëri”.

Në 2 maj, në Ditën Ndërkombëtare tëBiodiversitetit, u hap në galerinë Te & Geekspozita “ Biodiversiteti në art “, me foto epiktura, organizuar nga Ministria e Mjedisit.Kryeministri z. S. Berisha, pjesëmarrës në këtëceremoni, përshëndeti edhe të gjithëambientalistet e vendit, dhe i falënderoi ata përpërkushtimin dhe kontributin e madh që japinnë ruajtjen e mjedisit.

EKSPOZITE ARTI PERBIODIVERSITETIN

Dita botërore e Mjedisit promovon burimedhe nisma për ekonomi dhe mënyra jetese mesa më pak karbon si përmirësimi i energjisë sëefektshme, burime alternative të saj, ruajtja e

pyjeve dhe ekokonsumi. Sllogani i vitit 2008është “Nxit natyrën. Drejt një ekonomie memë pak karbon “.

DITA BOTËRORE E MJEDISIT

“Ne si përfaqësues të organizatavemjedisore kërkojmë mos financimin eprojektit nga ana e BERZH” – deklaroiZnj. Mansaku-Meksi jo vetëm se ai ështëshumë i kundërshtuar nga komuniteti vendoraq sa ka patur edhe dy kërkesa përreferendume vendore kunder tij, por edhesepse BERZH ka shkelur politikat e sajmjedisore duke mos kerkuar nje vlerësimstrategjik mjedisor për të dy projektet nëgjirin e Vlorës.

TAKIMI VJETOR I BERZHDHE ÇESHTJA E VLORES

Megjithë vendimet emasat e marra furrat egëlqeres vazhdojnë tëpunojnë e të ndotin. NëFushë Krujë furrat egëlqeres vazhdojnëpunën, pavarësishtparalajmërimeve përmbylljen e tyre. Në UrënVajgurore, megjithë qëMinistria e Mjedisit

gjobiti dy furra dhe u dha afat 6 muaj guroreve dhefurrave të tjera për t’u larguar nga ky vend, ndodh enjëjta gjë, duke ndotur me tym e blozë banesat disametra larg. Po kështu gurore e furra të tjera në Letan(Elbasan), Qukës, Mirakë, Qafë Thanë, Pocest eplot zona të tjera. Deri kur do të marrim vendime qënuk dimë t’i zbatojmë ?

FURRAT E GËLQERESDHE GURORET

Qendra e Edukimit Mjedisor ‘EDEN‘, pranëKopshtit Zoologjik po shërben për edukimin e brezittë ardhshëm që ta duan dhe respektojnë më shumëmjedisin. Biblioteka dhe informacioni i marrë nëpërmjetlojrave ka bërë që kjo qendër të vizitohet nga shumënxënës të shkollave të Tiranës, por edhe të rretheve.Qendra ështe e hapur çdo ditë nga e Hëna në të Premtenga ora 08:30 - 12:30.

VIZITA NE QENDREN “EDEN”

A janë biokarburantetnjë makth ekologjik aponjë element potencial nënjë system energjetik tëqëndrueshëm ? Ato nashpëtojnë nga karboniapo na shkatërrojnëpyjet ? A ndihmojnë atofermerët e vegjël të jetojnëapo mbushin xhepat e

pronarëve të agrobiznesit ? Do të shtojnë atovendet e punës apo do tu heqin ushqimin tëuriturve ? Ch. Flavin, president i Worldwatch.

DILEMA EBIOKARBURANTEVE

Lexo fq. 3

Lexo fq. 7

Lexo fq. 8

2

Unaza e brëndëshme si pjesë e rëndësishme nëstrukrurën rrugare të Tiranës është një zonë metrafik tejet të rënduar. E mbiquajtur dhe Unaza eVogël, po punohet në të pjesë-pjesë duke lejuarnjëkohësisht lëvizjen e trafikut gradualisht në pjesëte rikonstruktuara. Projekti i rrugës është hartuarduke u bazuar në Projektin Francez të Qendrës sëTiranës.

Në segmentin nga rruga e Kavajës e deri tekrruga “M. Shyri”, i cili u përurua ditët e fundit,duke vlerësuar transportin publik dhe lëvizjen mebiccikleta është lënë në krahun e djathtë një korsipër këtë qëllim.

Sipas Kryetarit të Bahkisë Rama, ideja është qënë të gjithë Unazën e Vogël të ketë një korsi vetëmpër autobusin, për biçikletat, për taksitë dheambulancat. “Kjo është një korsi që qytetarët do tashikojnë çdo vit e më të pranishme në rrugët ekryeqytetit dhe kështu Tirana inkuadrohet në një

Në datë 26 Maj, në SallënPlenare të Parlamentit Europian, uzhvillua ceremonia e dhënies sëçmimeve të ENERGY GLOBEAWARD.

Në sesionin e këtij viti merrnipjesë 853 projekte nga mbi 109vende në të pesë kontinentet, përtë cilët u ndanë rreth 30 çmime. Nëceremoninë e dhënien e çmimeve,veç pjesëmarrësve të tjerë, morënpjesë H. G. Pöttering, President iParlamentit Europian, J. Jansha,presidenca sllovene e Këshillit tëBE, H. M. Barroso, president iKomisionit Europian, Kofi Anan,ish-sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, i ftuar i nderit Nobelist i PaqesM. Gorbaçov dhe figura të tjerapolitike, shoqërore, etj…

Midis laureatëve të tjerë, zotitXhemal Mato, Drejtor Ekzekutiv iGrupimit “ EKOLEVIZJA “, ju dhaÇmimi i Nderit i vitit 2008 (ENERGYGLOBE NATIONAL HONORARYAWARD -2008), për skenarin : “Ndërgjegjësimi i politikëbërësve,vendimmarrësve dhe publikut tëgjerë për ndikimin e ndryshimeveklimatike në Shqipëri “. Pjesëmarrjanë ceremony e z. Xh. Mato umundësua nga Programi iMilieukontakt International“Forcimi i Shoqërisë civile për njëmjedis më të mirë” mbeshtetur ngaAmbsada Hollandeze ne Shqipëri

M. Gorbaçov, që ju dha edheatij Çmim Nderi në këtë sesion, përvënien në jetë të projekteve fituese,tha ndër të tjera : “ Besoj se popujt,por edhe qeveritë, qëndratfinanciare dhe donatorët do tështojnë përpjekjet për investimepër kërkime dhe projekte nëzhvillimin e burimeve të energjisësë qëndrueshme “.

Juria ndërkombëtare u kryesuanga Maneka Gandhi, ish Ministre

Dear Sir.

I wish to akcnowledge receiptor your letter dated April 8, 2008.

In the letter, you drew myattention to the recently issuedpermit allowing the development ofwind farms in the Protected area ofKaraburuni Penninsula in

Albania and you raised anumber of concerns related to theproject.

I want to thank you sincerelyfor contacting the GEF and raisingthese issues.

Addressing your concerns isvery important to us in our attempto make sure that the GEF respondsto the needs of the people.

I would like to work now withUNDP and determine the exactnature of their intervention and willcome back to you.

Regards. Sekou ToureConflict Resolution

Commissioner

ENERGY GLOBE HONORARY AWARD -2008 I AKORDON Z. XHEMAL MATO ÇMIM NDERI

e Mjedisit të Indisë, antarethemeluese e disa organizatave dhegrupeve prestigjoze në mbrojtjene kafshëve, drejtuese e WWF(Worldwide Fund for Nature).

Në fjalën e tij “ Roli udhëheqësi Europës në përpjekjet për mëtepër efektivitet të energjisë “, H.G. Pöttering, vuri në dukje : “ Sotpopujt janë më tepër tëvetëdijshëm për rrezikun ekërcënimit nga ndryshimetklimatike. Por lufta kundër këtyrendryshimeve është një garë kundërkohës “. Ndërsa Kofi Anan, ish-sekretari i përgjithshëm i OKB-së,theksoi se “ ENERGY GLOBEAWARD tregon se formatmoderne dhe të pastra të energjisënë drejtim të zhvillimit tëqëndrueshëm dhe reduktimit tëimpakteve mjedisore tashmë povlerësohen “.

Fondacion ENERGY GLOBEAWARD, i themeluar në 1999 ngaV. Neuman, i njohur si nismëtar ishumë projekteve, fushatave dheveprimtarive në drejtim tëefektivitetit të energjisë, jep çdo vitçmimet e tij prestigjoze.

Dear Mr. Mato, You submitted your project,

“Awëareness among policy-makers, stakeholders and widepublic on climate change issues inAlbania”, for the ENERGY GLOBEAward 2007 and were among a totalof 853 projects from 109 nations.

We are pleased to announcethat the International Jury hasjudged your submission as thehonorary national winner forAlbania.

The ceremonious presentationof your winner’s certificate isplanned prior to the international

television gala for the ENERGYGLOBE World Awards:

26 May 2008, EuropeanParliament in Brussels

The national Awards will bepresented by high-rankingrepresentatives of the EuropeanParliament.

We cordially invite you to thisevent as well as to the television

gala that evening. We look forwardto meeting you personally on 26May 2008.

Again we extend ourcongratulations.

Wolfgang Neumann ENERGY GLOBE AWARDS

I dashur zotëri.

Dua t’ju bëj të ditur marrjen e letrës suajtë dt. 8 Prill 2008.

Në letër ju tërhiqni vëmendjen time mbisynimin së fundmi për lejen e ndërtimit tënjë impianti ere në hapësirën e Mbrojtur tëGadishullit të Karaburunit në Shqipëri dheshtroni një sërë shqetësimesh, lidhur mekëtë projekt.

Ju falenderoj sinqerisht përkontaktimin me GEF dhe ngritjen e të tillaçështjeve. Drejtimi i shqetësimeve tuajaështë shumë i rëndësishëm për tu përdorurnë përpjekjet tona për të qënë të sigurt sesi GEF u përgjigjet nevojave të popullsisë.

Unë do të punoj tashti me UNPD dhedo të përcaktoj natyrën e saktë të kësajndërhyrjeje dhe do t’ju njoftoj.

Përshëndetje.

Sekou ToureKomisioner i Zgjidhjes së Konflikteve

Global Environment Facility (GEF)The World Bank Group, MSN G 6-6021818 H Street, NWWashington, DC 20433-002

PERGJIGJE NGA GEF NGA BASHKIA E TIRANES

politikë europiane të kufizimit të trafikut përmakinat dhe të hapjes së trafikut për transportinpublik, nëpërmjet mjeteve të këtij transporti.Këtë korsi ne e kemi filluar dhe tani funksionontek rruga e Laprakës deri tek Zogu i Zi. Këtëkorsi duam ta fusim dhe në Unazën e Tiranës”- u shpreh Rama. Unaza e Vogël do jetë vetëmme një lëvizje, ndërkohë që do sistemohet edhepjesa tek kalaja. Rama tha: - “Po presimpërfundimin e studimit të kompanisë gjermaneme të cilën po bashkëpunojmë, për të parëzgjidhjen e duhur, në mënyrë që të jetë zonëpedonale.

Po ashtu kanë përfunduar punimet përrikonstruksionin e rrugës “Kongresi iManastirit“ në segmentin Unazë – rruga BajramCurri. Rehabilitimi i rrugës u mundësua nga tëardhurat e Bashkisë, me një investim prej rreth110 milionë lekësh të reja. Kryetari i Bashkisë ipranishëm në përfundimin e punimeve u shprehmes të tjerash se: “... besoj se kjo pranverë pona jep shenjën e parë të dukshme të atijtransformimi që prej vitesh kemi përgatitur dheqë do të vazhdojmë të bëjmë të mundur nëpërmasën e gjelbër të kryeqytetit ku mijëra emijëra pemët e mbjella me një shtat më të fortëkanë filluar të japin një përmasë më të dukshmedhe ku mijëra e mijëra pemë të tjera që do tëmbjellim do të bëjnë që pas disa viteshkryeqyteti ynë të ketë një arterie frymëmarrjejetë shpërndarë në të gjithë organizmin e tij “.

3

Ditët e fundit bëra një vizitë nëSarandë, sepse, më merr malli. Atykam kaluar shumë ditë të bukura.Saranda ka klimë të ngrohtë e njëpejsazh detar të bukur.

Por cilat janë përshtypjet epara ?

Lulishtet e gjera dhe aq tëbukura ishin pakësuar, pothuajpërgjysmuar. (Kjo tregon sePushteti Lokal nuk vepron.)

Bregu i detit ishte shtruar menjë lloji rëre të trashë, që mua mëngjan me zhavor. Ujrat e zeza tëgjithë Sarandës derdhen në detnëpër një tub të gjatë rreth 70metra, që shtrihet në fundin e detit.Çafkat dhe zgalemët ulen mbi ujë

Më 18-20 Maj 2008 u mbjat nëKiev, Ukrainë mbledhja e 17 vjetoree Bankës Europiane për Rindërtimdhe Zhvillim (BERZH). Një ngasesionet paralele të kësaj mbledhjejeishte dhe takimi i personelit tëBERZH me përfaqësues tëndryshëm të organizatave mjedisorenga Europa Qendrore e Lindore.

Për herë të parë në historikun ekëtyre 17 takimeve vjetore, shoqëriacivile shqiptare pati mundësinë tëpërfaqësohej në këtë takim nga Znj.Merita Mansaku – Meksi, Drejtoree Qendrës EDEN.

Në thuajse te gjitha seancat embajtura ndërmjet shoqatave dhesektorëve të ndyshëm operacionalëtë Bankës u paraqitën problematikatqë lidhen me terminalin ehydrokaboneve në gjirin e Vlorë,ose siç njihet ndryshe- terminalin ePetroliferës.

Ndër të tjera pikat që tërhoqën

më shumë interes nga punonjësit eBankës ishin ndikimi i mundshëm iprojektit në mjedis dhe në lagunën eNartës, ndikimi në sektorin epeshkimit, kundërshtimi ivazhdueshëm i projektit ngavendasit, mungesa e sistemimit tefamiljeve qe janë larguar nga zona endertimit, mungesa e informimit dhepjesmarrjes së publikut nëvendimarrjen për projektin dhemungesa e theksuar e kapacitetevemonitoruese si në nivel lokal ashtudhe në atë kombëtar.

“Ne si përfaqësues tëorganizatave mjedisore kërkojmëmos financimin e projektit nga anae BERZH” – deklaroi Znj. Mansaku-Meksi jo vetëm se ai është shumë ikundërshtuar nga komunitetivendor aq sa ka patur edhe dykërkesa për referendume vendorekunder tij, por edhe sepse BERZHka shkelur politikat e saj mjedisoreduke mos kerkuar nje vlerësimstrategjik mjedisor për të dy

Vera erdhi e bashkë me të edhesezoni i ri turistik. Por sa jemi tëpërgatitur për të, duke marrëparasysh se ngulmojmë që turizmitë jetë një nga prioritetet eekonomisë sonë ?

Të dhënat e fundit, pikërishtpara sezonit turistik, në bazë tëmonitorimit të ISHP, tregojnë senjë pjesë e mirë e plazheve tonado të jenë të pafrekuentueshmenga pushuesit për shkak të

përmbajtjes bakteriale, të cilatndotin ujin dhe rërën. Ngamonitorimi ka rezultuar se 11 nga72 plazhe të studiuara, janë gjeturtepër të ndotura. Aq më tepër kurpohohet se një pjesë e tyre nukduhet të frekuentohet fare sepse,

siç shprehen nga ISHP,frekuentimi ityre “ mund të shërbejësi problem për shfaqjen esëmundjeve të ndryshme apoinfeksioneve “, probleme të cilatkanë shoëruar pushuesit çdo vit,sidomos fëmijët që janë edhe mëtë prekshëm.

Katër pika në zonën e Durrësit(sidomos Iliria-rruga e Plazhit), dytë tilla në Golem, tre pika në Vlorë(plazhi i vjetër, shkolla e Marinës)

dhe një në Sarandë (plazhi i Çukës),rezultojnë të ndotura. Në disa prejtyre si rezultat i mikroorganizmavenga fekalet e shkarkimeve urbanedhe dëmtimit të gropave septike,specialistët pohojnë se ndotjaështë tepër e madhe. Nga analizate kryera rezulton se vetëm nëplazhet e Durrësit, që është ngazonat më e populluar

Gjatë verës, tek Konvaleshencae Ushtrisë, në Porto Romano epranë murit të Portit Detar, derdhjae ujrave të zeza të qytetit errethinave kanë qënë prej viteshburim i ndotjes nga ujrat e zeza.Por ndotje ka edhe në gjirin e Lalzit.Megjithatë, ndonëse shumë tëvonuar, njoftohet se ka filluar punapër impiantin e përpunimit tëujërave të zeza në Durrës, më vonënë Shëngjin dhe në Vlorë.Ndërkohë që brenda këtij viti do tëpërfundojë ngritja e një kolektoritë përpunimit të ujrave të zeza ngaplazhi i Durrësit deri në Kavajë.

Po ashtu njoftimi i ISHP, bën tëditur edhe problemin e hedhjes nëzonat turistike të plazheve edhembetje inerte nga firmat e ndërtimit,por dhe mbeturina tëhidrokarbureve, si në Seman.Plazhi i Semanit, i njohur për rërëne tij dhe për pyllin e virgjër, rrezikonbraktisjen sepse vija e tijbregdetare ka pësuar ndotje në një

nivel të lartë si pasojë e derdhjessë tyre nga zonat naftëmbajtësetë Marinëzes apo Patosit. Kryetarii komunës Topojë, në varësinë etë cilës është plazhi i Semanit, ekonsideron situatën alarmante,ndërsa drejtuesit e saj theksojnëse nëse nuk merren masa përmosderdhjen e hidrokarbureve nëdet, pasoja do të jetë braktisja eplazhit nga pushuesit.

Rrugët, që dihet si i kemi, porqë po vazhdojnë të ndërtohen apotë ristrukturohen, japin njëpërshtupje tjetër, “mbjellja „ e tyre

me plehra në shumë zona si p. sh.në rrugën Lushnjë-Kolonjë, apoedhe në zonën e bukur tëLlogarasë, ku shpati ështëmbushur me mbetje të lokaleve, poredhe në shumë zona të tjera edheafër e brënda plazheve. Për të mosfolur për rrugët rurale që të shpiennë zonat turistike malore, aq tëbukura, por edhe pothuaj po aq tëpashfrytëzuara nga turizmi,sidomos ai i huaj, si p. sh. zona eKelmendit ku prej vitesh rrugët porrënohen e plot tç tjera.

Një problem i hershëm, që nukka gjetur akoma zgjidhje, ështëdhe rrjeti i bunkerëve, të cilëtpengojnë, por edhe shëmtojnëzonat e plazheve dhe vende tëtjera turistike. Në këtë drejtim mëtepër punojnë bizneset, por ështënjë çështje që i kalon dhemundësitë e tyre dhe mendojmë

TURIZMI E NDOTJA E PLAZHEVE

Për ekoturizmin, zhvillimi iinfrastrukturës, kreditimi e

rritja e kapacitetevepritëse nëpërmjet

investimeve në shtëpitëmodel të zonave rurale,

sipas strategjiduanmbështetje praktike,financiare, por dhe

organizative

Pikërisht para sezonitturistik, në bazë të

monitorimit të ISHP, 11 nga72 plazhe të studiuara

duhet të mos frekuentohennga pushuesit për shkak tëpërmbajtjes bakteriale, tëcilat ndotin ujin dhe rërën.

TAKIMI VJETOR I BERZH DHEÇESHTJA E VLORES

projektet në gjirin e Vlorës.

Në 28 prill 2008 ka patur një visitënga ana e punonjësve të BERZH nëVlorë për të hulumtuar rrethproblemeve të ngritura edhe me parënga ana e organizatave mjedisorenë Shqipëri (vlen të përmenden këtupërpjekjet e panumërta të Alenacëspër mbrojtjen e gjirit të Vlorës).Përpara se të konsiderohet përfinancim nga ana e bordit tëdrejtorëve, për projektin do te bëhenstudime shtesë mbi ndikimet eprojektit në indistrinë e peshkimit

dhe ndikimet sociale të cilat duhettë behen publike në faqen einternetit të investitorit të pakten 60ditë përpara mbledhjes së Bordit tëdrejtorëve të BERZH me 8 korrik2008.

Në të njëtin takim, Znj. Mansaku–Meksi ngriti disa cështje lidhur metermocentralin e Vlores, respektivish

deshtimin e Bankës për mbajtjen etakimeve informuese dhekonsultuese me publikun dhe costefektivitetin e projektit duke marrënë konsideratë që projekti ështëhartuar në fillimin e viteve 2000.

Personeli i departamentit tëenergjisë u shpreh se pamvarësishraportit të Indipendet RecourseMecanism ku shprehet deshtimi iBankës mbi Konsultimet mepublikun, kjo nuk do të ndikojëprojektin pasi tashmë e gjithë shifrae kredisë është disbursuar.

Sa i përket Prezantimit zyrtar tëShqipërisë në këtë takim, ai u bë ngaZv. Ministri i Financave, Z.Sherefedin Shehu i cili i bëri thirje tëgjithë investitorëve present tëkonsiderojnë mundësinë einvestimeve në sektorin e energjisë(hidrike, termike dhe asajbërthamore) dhe industrisë sëminierave.

(Lexo faqe 8)

SARANDA : PUSHIME APO INFEKTIMEdhe mernin makaronat, orizin dheushqimet që rinin në sipërfaqen eujit. (Mos përmendim diçka tjetër).Kjo është e tmershme sepse njerzitqë bëjnë plazh, sidomos fëmijëtdhe gratë do të infektohen shumëshpejt dhe nuk do të gëzojnëpushimet. Ujrat e zeza zakonishtkalojnë prapa hotel Butrintit,nëpërmjet një pompe, por kjo nukpunonte.

Në Europë ndërtimet e reja nuklejohen në afërsinë 130m nga detisepse quhet zonë publike, por, nëSarandë lejohet si dhe shumëveprime të tjera.

Trojet rreth Sarandës janë ndarëdhe po ndaheh prej 15 vjetësh.

Shtetarët kanë dhënë troje për tëgjithë fëmijët e familjes, bile edhepër nipërit e mbesat e saj.

Nuk pyetet për shtet dhe ligjete tij. Po të bëjmë një krahasim ështënjë lloj sikur në gjithë Shqipërinëmësuesit të marrin shkollat dhemjekët të rrëmbejnë spitalet pa ipaguar dhe pa ligj.

Rreth trojeve nuk ka rrugë, nukka linja uji dhe rryme elektrike, pranuk ka infrastrukturë. Do të vijënjë ditë që do të bëhen, por si, tëdrejta apo të shtrëmbëra si ato tëBathores?

Kush duhet t’i paguaje, gjithëShqipëria apo ish pronarët qëmbetën bosh?

Ermir ASLLANI

Për herë të parë në historikun e takimeve vjetore tëBERZH, shoqëria civile shqiptare pati mundësinë të

përfaqësohej në këtë takim

“Ne si përfaqësues të organizatave mjedisorekërkojmë mos financimin e projektit nga ana e

BERZH” – deklaroi Znj. Mansaku-Meksi jo vetëm seai është shumë i kundërshtuar nga komunitetivendor aq sa ka patur edhe dy kërkesa për

referendume vendore kunder tij, por edhe sepseBERZH ka shkelur politikat e saj mjedisore duke moskerkuar nje vlerësim strategjik mjedisor për të dy

projektet në gjirin e Vlorës.

Vijon në faqen 4

4

Monumentet e natyrës janëpjesë e rëndësishme e trashë-gimisë kombëtare, por edhendërkombëtare. Në Listën eTrashëgimisë Botërore, qëmbrohet nga konventa përkatëse,nga vendi ynë bëjnë pjesë : ParkuKombëtar i Butrintit, për vleratunikale kulturore të tij; liqeni i Ohritpër vlerat e mëdha shkencore eekologjike dhe qyteti i Gjirokastrëspër vlerat e vaçanta urbanistikedhe arkitekturore.

Në Konventën NdërkombëtareRamsar janë rradhitur edheligatinat Divjakë - Karavasta, përvlerat unikale të biodiversitetit dhetë peizazhit të tyre.

Qendra Rajonale e Mjedisit përEuropën Qendrore e Lindore (REC)Zyra në Shqipëri, me mbështetjene Ambasadës së Mbretërisë sëVendeve të Ulëta, njofton afatet përpranimin e projekt propozimeve ngaOrganizatat Jofitimprurëse përmbështetje në kuadër të FonditSpecial Holandez 2 “ProjekteMjedisore me Nisma Vendore”.

Komponenti i Granteve i këtijProgrami do të identifikojë dhembështesë projekte të OJF-ve qërezultojnë në ndryshime pozitive tëkushteve mjedisore dhe nxisin epërmirësojnë procesetgjithëpërfshirëse të planifikimitmjedisor, vendimmarrjes mjedisoredhe nivelin e ndërgjegjësimit përmjedisin. Me anë të këtij programisynohet që:

-të përmirësohet procesi dherezultatet e planifikimit mjedisor nënivel vendor;

-të mbështetet përmirësimi dherehabilitimi i kushteve mjedisoredhe jetesës për komunitetetvendore;

-të nxitet bashkëpunimindërmjet aktorëve të ndryshëm përmjedisin;

-të përmirësohen nivelet epjesëmarrjes dhe ndërgjegjësimit tëpublikut për mjedisin.

Programi parashikon tre llojegrantesh, në varësi të shumësmaksimale në dispozicion përsecilin grant:

Një fotograf shqiptar ka hyrënë historinë e botimeve të WorldPress Photo (WPP). Bevis Fusha

me këndvështrimin e tij vizual, qëka për temë ndotjen emjedisit në Shqipëri, ështëparaqitur në botimin equajtur New Stories, iprezanuar më 25 prill nëAmsterdam në ditën eçmimeve WPP.

Bevis Fusha, i lauruar nëfilozofi-sociologji rrjedh nganjë familje fotografësh, jetone punon i pavarur në Tiranë.

“Vdekja e ngadaltë dhe epalëvizshme” quhej cikli që ka bërënë Porto Romano. Aty ku 15. 000banorë, të ardhur nga veriut i vendit

se shteti duhet të verë dorë. Këtunuk duhet harruar edhe„bunkerizimi „ që i kemi bërë vetëbregdetit me ndërtime, me leje apopa leje, ku biznesi ka vepruar mekokë të vet e pa studime të plota,qoftë për ndërtimet, infra-stukturën, kanalizimet etj.. Ata që

merren me këto, le të kujtojnëqytezat e fshatrat e bardha nëgjithë Mesdheun.

Ekoturizmi, përveç përfitimevemateriale dhe punësimin e

MONUMENTET E NATYRËS TË SHQIPËRISË

UJEVARA E THETHITNdodhet në afërsi të fshatit

Theth, komuna Shalë e rrethit tëShkodrës, në lartësinë 900 m mbinivelin e detit.

Përfaqëson një ujëvarë melartësi rreth 30 m. Ajo ka pamjemjaft tërheqëse, sidomos në kohëme diell, kur piklat e ujit zbërthejnërrezet diellore, duke formuarylberin shumëngjyrsh. Ka vlerashkencore, didaktike, estetike eturistike.

Vizitohet duke ndjekurintinerarin Shkodër (Koplik) –fshati Theth.

LIQENI AKULLNAJOR IGRAMOZIT

Gjëndet në lartësinë 2400 m mbinivelin e detit, në malin e Gramozit,pranë fshatit Stare, komunaQëndër e rrethit të Kolonjës.Përfaqëson një liqen me origjinëakullnajore, me sipërfaqe rreth 0. 4ha dhe formë gati elipsi. Gjatë vititka pak ndryshime të niveleve tëtij. Rreshjet e borës janë ushqimikryesor i tij. Përreth ka bimësi

natyrore. Monumenti ka vlerashkencore (gjeomorfologjike ehidrologjike), estetike e turistike.Vizitohet sipas intinerarit qytetiErsekës – fshati Stare – liqeni iGramozit

grante të vogla - 5. 000 EUR ;grante të mesme -15. 000 EUR ; -grante të mëdha 40. 000 EUR.

Për kërkesat dhe kushtet përsecilin lloj të granteve shikoniUdhëzuesin për Përgatitjen eProjekt Propozimeve.

Qendra Rajonale e Mjedisitshpall datat e pranimit të projektpropozimeve për vitin 2008:

-13 Qershor 2008;-26 Shtator 2008;-19 Dhjetor 2008; Projekt propozimet duhet të

paraqiten, në origjinal, në zyrën eREC në Shqipëri brenda datave tëcaktuara. OJF-të aplikuese duhet tëplotësojnë kushtet dhe kriteret eparaqitura në Udhëzuesin e plotëdhe të plotësojnë Formatin eAplikimit për Projekt propozime, qëgjenden në zyrën e REC nëShqipëri, ose në adresën emëposhtme në internet

http://albania. rec. org/Projects/Grante/TF2/TF2_grante. html

Për më shumë informacion lidhurme këtë program mund tëkontaktoni në zyrën e REC nëShqipëri me

Alken Myftiu, e-mail(grants@albania. rec. org; tel/faks:+355 4 2232928);

REC ShqipëriRr. Ismail Qemali, Nr. 27Kutia postare 127, Tirana,

ShqipëriInternet: http://albania. rec. org

Thirrje për ProjekteMjedisore për Organizatat

Jofitimprurëse

pas rënies së komunizmit, jetojnë nëmes të ndotjes katrastofale tëmjedisit. Programi për Zhvillimin i

Kombeve të Bashkuara e kashpallur Porto Romanon“zonë e kuqe”, nga më tëhelmatisurat në Ballkan.

Sipas kërkesës sëprogramit të WPP për tëtrajtuar vizualisht një ngatetë pikat e zhvillimit tëmileniumit – zbutjen evarfërisë ekstreme dhe urisëderi tek lufta kundër AIDS

–, përvecc Porto Romanos, janë

fotografuar edhe zona burimore enaftës në Marinëz, ish fabrika e PVCnë Vlorë, Sharra dhe mbledhësit esaj të vegjël të plehrave, Babrruja

me ndotjen e saj etj.... Janëkryesisht vende nga ku njerëzitmundohen të shmangen. Poashtu ka fotografuar qendrat emëdha të banuara, si Tirana përtë cilën ai beson që nëse fillondhe ndalohet ndotja tani, në 5vitet e ardhshme do të nistepërtëritja e këtij qyteti.

SYRI I NJE FOTOGRAFINE MJEDIS

banorëve në zonat përkatëse,minimizon edhe impaktin mjedisor.Por duket se pak bëhet në këtëfushë. Mbetet ajo, që Strategjia eZhvillimit të Turizmit përekoturizmin (por edhe jo vetëm përtë) të bëhët realitet. Zhvillimi iinfrastrukturës, kreditimi e rritja ekapaciteteve pritëse përekoturizmin nëpërmjet investimeve

në shtëpitë model të zonave ruraleduan mbështetje praktike,financiare, por dhe organizative. Sido të ishte p. sh. një shëttitje me

biçikleta për të parë Butrintin apondonjë tjetër bukuri natyrore aposit arkeologjik në Apoloni,Bashtovë etj.. ?

Ajo që quhet „ marka shqiptare„ e turizmit pothuajse mungon. Metë drejtë e shtron në media A. Balakëtë duke i bërë dhe një analizë tëhollësishme. Publiciteti itransmetuar së fundmi në CNNështë i mirë por nuk e zgjidhproblemin vetëm ai. Është njëfillim, por duhet të vazhdojë edheme publikime në, sidomos nëinternet, që është mjeti më i rrahursot. Të mos të ndodhë që AgjensiaKombëtare e Turizmit të reklamojëTurqinë më tepër se vendin e vet,sepse është një paradoks. Poashtu dhe probleme admini-strative, si lënia në det e tragetitnë Sarandë, apo ndryshimet ligjoretë ditëve të fundit, pa u mbushurnjë vit nga miratimi i tyre.

Megjithatë edhe përparime ka,siç shpresojmë që të ketë mëshumë. Puna e bërë në Velipojë,në plazhin e Divjakës, apo tani sçfundmi nç Golem nga administratatvendore, vlejnë e janë për tupërgëzuar. Urojmë të shtohen edhetë ndiqen edhe nga të tjerë. Porprojekete të tillë të mirëfilltë e tëkompletuar, si ai i zonës sëbregdetit jugor, duhen të mosmbeten të tillë, por vlerat e tyre tëkthehen nga letra në jetë.

Besojmë, dhe shpresojmë, seme një bashkëpunim më të mirë mebiznesin, pushteti lokal dhe aiqëndror, mund dhe duhet të gjejnëzgjidhjet e duhura, pasi vitetkalojnë dhe shumë problemengelen pa zgjidhur ose mbartennga viti në vit.

TURIZMI E NDOTJA E PLAZHEVEVijon nga faqja 3

5

Një strategji për të bërë OJQ-tëmë shumë të qëndrueshme, kaqenë zhvillimi i kapacitetit të tyrevetfinancues. Kjo është baza eorganizatave jo fitimprurese dhe egrupeve vetmbështetëse. Nëbashkëpunim me programetmbështetëse të OJQ-ve të qëndrësrajonale të mjedisit dhe partnerëvenë cdo vend, grupet vet-mbështetëse realizuan një projektnë Slloveni, Republikën Ceke,Sllovaki dhe Hungari që nga viti1997 deri ne vitin 2002 me qëllimaftësimin e OJQ-ve per te nxjerrëfondet e tyre. Disa nga metodat epërdorura ishin: tarifa eanëtarësimit, tarifa e shërbimeve,shitja e produkteve, përdorimi ipronave te paluajtshme dhe ipronave të tjera (licenca, leje etj),bizneset sipërmarrëse ndihmësedhe dividentet investues. Njegrup qe ka filluar te nxjerrë vetparatë është Nyitott KertAlapitvany (fondacionet ekopshteve te hapura) në Hungari.Me mision rritjen e qëndrueshmete bujqësisë dhe jetesës sëshëndetshme të komunitetit, grupidrejton një biznes qe shpërndannëpër shtëpite e Budapestit, njeprodukt mjafte i shitur i cili është“Real Food Box” (“Kutia eUshqimit te Vërtetë”). Kutitë janëtë mbushura me perime organike,fruta dhe ushqime te tjera që jovetëm përbëjnë një pjesë të mirënë tregun vendas por gjithashtukombinojnë në mënyrë perfekte meparimet e organizatës.

Jo nje zgjidhje e gjithanshmePerderisa nuk është një

zgjidhje e gjithanshme, vetfinancimet mund ti sjellin shumëperfitime OJQ-ve. ”Një ngapërparësitë kryesore ështëshumllojshmëria e burimeve te teardhurave... gjë që i shtohet

re në organizatë e cila shihet ngadisa drejtues si e papërshtatshmeme konceptin jo-fitimiprurëse.Eshtë gjithashtu e rëndësishme tepranojmë se te punësuarit dhevullnetarët e OJQ-ve zakonisht nukjanë biznesmenë, kështu qenevojitet një trajnim shtesë ne këtëfushë.

Zgjidhja mbetet bamiresiaNdonëse standartet e jetesës në

Europën Qëndrore dhe Lindorejanë përmirësuar, bamirësia kambetur pas. Problemi nuk ështëthjesht kulturor apo politik; shumëqytetarë, edhe vetë korporatat dhefondacionet, nuk kanë të ardhurate mjaftueshme për të mbështetur

sa duhet OJQ-të. Kjo ndodhsidomos në Europën Juglindoredhe Euroazi. ”Ekonomia e pasigurt,zhvillimi i ngadalshëm, papunësiae lartë dhe konfliktet evazhdueshme pengojnë zhvillimine ndihmave financiare në shumë

vende te rajonit, ” shkruhej nëRaportin e USAID-it të vitit 2001për Qëndrueshmërinë e OJQ-ve.”OJQ-të profesionale mbetenthuajse plotësisht të varura ngandihmat financiare ndërkombëtare.”Megjithatë, per një periudhëafatgjatë, dhurimet e brendshme dote jenë burim kyc i fondeve

financiare për shumë OJQmjedisore. Eshtë e dukshme qëkultura e të dhënit ndihma duhetnxitur nëpërmjet mekanizmave tëtilla si heqja e taksave për dhurim,dhe zhvillimi i shoqatave vendase,sic është forumi donator cek, gjëqë inkurajon dhurimin. Duke qënëse vendet e Europës Qëndrore eLindore janë duke u ingranuar happas hapi me perëndimin,ekonomikisht dhe politikisht,qeveritë e tyre janë duke përshtaturpraktika të reja për të ndihmuarOJQ-të. Në Hungari, për shembull,taksapaguesit mund te derdhin 1%nga taksa e tyre e te ardhurave nënjë llogari për bamirësi sipaszgjedhjes së tyre. Në vitin 2001, 1.3 milion njerëz, afërsisht një e tretae të gjithë taksapaguesve,vendosën të dhurojnë sipas kësajskeme, duke rritur me 4. 3 bilionHUF (18 milion euro) të ardhuratvjetore të organizatavepjesmarrëse. Nga kjo shumë 820milion HUF (3. 4 milion euro)shkuan ne llogari te 5636 OJQ-ve.Gjithashtu, për mirë apo për keq,kjo skemë nxit OJQ-të tëkonkurojnë me njëra tjetren dhe tëfokusohen në profilin e tyre publik.

stabilitetit te organizatës, ”thotJoanna Messing, drejtore endërmarrjes për zhvillim te grupevevet mbështetëse. Ajo thekson sekëto burime fondesh priren te jenëmë të qëndrueshme dhe janë mëpak te kushtëzueshme, duke ilejuar OJQ-të ti shpenzojnë atosipas nevojave. Përdorimi ivetfinancimeve ndihmon gjitha-shtu OJQ-të te jenë më tëorganizuara, duke ndërtuar

mardhënie me komunitetin dhe nëefikasitetin e menaxhimit” -thotMessing. Megjithate vetfinanciminuk është një zgjidhje për të gjithaOJQ-te mjedisore. ”Një ngadisavantazhet ështe që në fund tëfundit mbetet nje biznes: suksesi

nuk është medoemos i sigurt. ” -thot Messing. Për këtë arsye,thekson ajo, ”kjo vlen pa dyshimjo për OJQ-të që tashmë janë nëkrizë financiare: Eshte një strategjiafatgjatë. ”Messing thot sevetfinancimet sjellin një kulture të

Kontratat publikeDisa OJQ kanë siguruar kon-

trata publike për të punuar nëndrejtimin e agjensive qeveritare.Shoqata bullgare për mbrojtjen eshpendëve, për shembull,menaxhon territore të njohura sicështë “Poda Wetlend”, dhe gjitha-shtu i është kërkuar nga ministria

bullgare e mjedisit dhe e ujrave, tëzhvillojë një veprimtari të re përruajtjen e biodiversitetit. Qeveritëbëjnë marrvëshje me OJQ-të për tëkryer këto punë për shumë arsye,duke përfshirë bindjen se këto OJQjanë me efikase, janë shumë më tëinteresuara që të kryejnë detyrensa më mire, dhe kane njohuritë eduhura ne këtë fushë. Për OJQ-tëkjo është një mënyrë efikase për tëpërdorur fonde dhe për të qëndruarne kontakt. Por mardhënie të tillamund të rrezikojne pavarsinë e njëOJQ-je dhe aftësinë e saj për të bereoponencen ndaj politikave tegabuara te Qeverisë. OJQ-të kanëmë pak liri kur ato varen kaq shumënga fondet shtetërore. Teorikishtqeveritë duhet të mbështesin OJQ-të me më pak kushte dhe jo vetëmmbi bazën e projekteve. OJQ-tëgjithashtu mund të gjejnë partnerëjashtë qeverisë, dhe komunitetitdonator, përfshirë ato të sektoritprivat. ” Së fundmi nuk ka formulëpër OJQ-të që të bëhenfinanciarisht të qëndrueshme, ”thotë Stancu. ”Eshtë në dorë të vetorganizatës të vlerësojë vetvetendhe pozicionin e saj, dhe të gjejërrugëzgjidhje.

Përgatiti Ana TOMORRI

Në Kobe të Japonisë u mbyll,pas tre ditë diskutimesh, takimi IMinistrave të Mhedisit të G8.

Në problemet kryesore që u

shqyrtuan bashkëpunimi midisvëndeve të zhvilluara dhe atyrenë zhvillim dhe u vendos që tëndihmohen këto vende mesupport financiar, duketransferuar edhe teknologjinë enevojshme në shërbim tëmjedisit. Për këtë do të asistojnë

Salmoni, ujku, arinjtë, rrëqebulli,shqiponja detare, kastori etj, janënjë pjesë e kafshëve, numuri i tëcilave ka qënë në rënie, janë kthyere po shtohen në Gjermani dy-tre

vjetët e fundit. Me këtë rezultat tëpolitikës mjedisore gjermane, e cilashpenzon për mbrojtjen e mjedisitmë tepër se shumë vende të tjera,filloi në Bon konferenca e nëntë eOKB-së për mbrojtjen ebiodiversitetit. Ajo, me

Shtetet e Bashkimit Europiankanë rritur nga viti në vitshpenzimet në drejtim të mbrojtjessë mjedisit, por shtete tëfuqishëm si Franca, Anglia e Italiajanë më poshtë se mesatarja e BE-së. Kjo publikohet ditët e funditnë një raport të KomisionitEuropian në Bruksel. Sipasraportit, shpenzimet për qëllimemjedisore, nga viti 2001 e deri në2006, janë dyfishuar në 14 miliardëEuro. Megjithatë ka diferenca tëmëdha midis vendeve nëshpenzimet në përqindje të

Si po bëhen OJQ-të e Europes lindore të vetëqendrueshme

KONFERENCA BOTERORE PER BIODIVERSITETITpjesëmarrjen e rreth 5000ekspertëve, do të vazhdojëpunimet për dy javë. Në Konven-tën e OKB-së për mjedisin,themeluar më 1992, në Brazil,

marrin pjesë 191 vende. Në fjalën e hapjes, Ministri

gjerman i mjedisit Sigmar Gabriel ushpreh se mbrojtja e biodi-versitetit, mbrojtja e kafshëve dhejetës bimore nga ndryshimetklimatike dhe ndotja duhet të jetë

në krye të axhendës globale.“Gjashtëmëdhjetë vjet pas samitittë Rios”, shtoi ai, “jeta në tokëështë një një kryqëzim tërëndësishëm rrugësh”.

Zhdukja e specieve përparuarme një shkallëzim nga 100 deri në1000 herë nga ritmi natyraor. Sipasekspertëve të OKB-së kjo nukështë ndjerë në tokë që nga koha e

dinosaurve, 65 milionë vjet më parë.Shkaku është emetimi i gazraveserrë dhe shkatërrimi i habitatevenatyrorë.

Studimet kanë vërtetuar se njësisor në katër, një zog në tetë, një etreta e amfibëve dhe 70 % e bimëvejanë të kërcënuara. Por e parë dhenga ana ekonomike e financiarehumbjet nga kjo dukuri arrijnë nërreth 6 % të produktit botërorbruto.

Studimet kanë vërtetuarse një sisor në katër, njëzog në tetë, një e treta e

amfibëve dhe 70 % ebimëve janë të

kërcënuara ndryshimetklimatike.

G8 PER MJEDISIN

INVESTIMET E BE NE MJEDISprodhimit të përgjithshëm tësecilit (GDP), ku mesatarja e BEështë 0. 12 %.

Ndërsa Gjermania, Danimarkadhe Suedia shpenzojnë nga 0. 32deri në 0. 77 % të GDP për qëllimemjedisore, Anglia shpenzon vetëm0. 01 %, Franca - 0. 01 % dhe Italiapothauj se zero.

Ndihma shtetërore në këtëfushë është dhënë në forma emënyra të ndryshme si nëpërmjettaksave mjedisore, fondeve përenergji të rinovueshme dhe nismapër kursimin e energjisë.

në identifikimin e problemeve,gjetjen e rrugëve e zhvillimin eprojekteve mjedisore.

Po ashtu u morën në shqyrtim

lufta kundër ngrohjes globale,problemi I shpyllëzimeve, gjetja enjë zgjidhjeje për vazhdimësinë eProtokollit të Kyotos, etj..

Me rëndësi ishte vendimi, qëderi në vitin 2050, vendet eindustrializuara të ulin emetimet egazrave serrë me 50 %.

G8 vendosi që deri në vitin 2050, vendet eindustrializuara të ulin emetimet e gazrave

serrë me 50 %.

Ekonomia e pasigurt, zhvillimi i ngadalshëm,papunësia e lartë dhe konfliktet e vazhdueshme

pengojnë zhvillimin e ndihmave financiare në shumëvende te rajonit, ” shkruhej në Raportin e USAID-it

të vitit 2001 për Qëndrueshmërinë e OJQ-ve”.

OJQ-të kanë më pak liri kur ato varen shumë ngafondet shtetërore. Teorikisht qeveritë duhet të

mbështesin OJQ-të me më pak kushte dhe jo vetëmmbi bazën e projekteve.

6

Objektivi i Bashkimit Europianpër reduktimin e shkarkimeve tëgazrave serrë nga sektori itransportit me 10% deri në vitin2020, ka vënë në lëvizje jo vetëmsektorin e ndërtimit e shfrytëzimittë automjeteve, por edheprodhuesit e karburantëve. Kyobjektiv është përcaktuar në

draftin e rishqyrtuar të Direktivëssë BE për cilësinë e karburantëve,hartuar nga Komisioni Europianvitin e kaluar. Por nga organizata

Miqtë e Tokës (FoE - Friends ofthe Earth) është forcuar bindja sekompanitë e mëdha të naftës po e

minojnë Direktivën duke u ankuarse se objektivi i vendosur është ilartë e i paarritshëm. D. Urbaniak,që udhëheq fushatën e FoE përiindustrinë nxjerrëse të naftësshprehet : “ Industria e naftës thotëse I mungojnë burimet financiaredhe teknologjike për të ulurnivelin e emetimit të gazrave serrë,

por me kërkimet tona ata i kanëmundësitë e arritjes së 10përqindëshit, bile ta kalojnë atë “.

Në një raport të organizatës,

publikuar ditët e fundit theksohetse këta prodhues mund të arrijnëreduktime të emtimeve ndotëse në

Plakja e ujrave (eutrofizimi) ështënjë fenomen që nga pasurimi i ujit melende ushqyese çon në shtimin e algavenë ujë, gjë që ndikon në prishjen eekuilibrit natyror të ekosistemit.

Azoti dhe fosfori luajne një rolshumë të rëndësishem në rritjen ebimësisë ujore, por me shtimin e sasisësë tyre më tepër se parametratnatyrorë, që vjen nga aktivitetinjerëzor, behen të demshme per të.

Përdorimi i detergjentëve, plehratkimike, mbetjet shtazore, mungesa apomangësitë e trajtimit të mbetjeve, janëdisa nga shkaqet kryesore të këtijfenomeni.

Lëndët e grumbulluara në ujëbëjnë, veç shtimit sasior të tyre embipopullimin nga algat, edhezvogëlimin e sasisë së oksigjenit dhepengon depërtimin e dritës në thellësi.Ky është një proces i natyrshëm porpërshpejtohet dhe shumohet ngaaktivitetet njerëzore. Sa mëe madhe tëjete sasia e meterialeve organike, aqmë e vogël do të jetë sasia e oksigjenittë tretur në uje, si rezultat i pjesmarrjessë tij në shpërbërjen e këtyre lëndeveorganike, gjë që dëmton jetën egjallesave ujore.

Bimet nenujore (bimet - bentos)kërkojnë ujë shumë te paster, që tëmundësohet depërtimi i dritës sënevojshme për fotosinteze. Thellësia,në të cilën mund të arrijë drita emjaftueshme për këtë proces quhet“Zone Eufotike”. Ne ujë te paster kjothellesi mund të arrije deri në 200 m,por kur uji turbullohet, kjo zonëzvogëlohet shume dhe mund të arrijederi në 2, 5 cm. Theksojmë se rritja ekëtyre bimëve nuk pengohet nga uji ivarfër me lende ushqyese, ndërsapasurimi i ujit me to ka një efekt tëkundërt për këto bimë, sepse ky faktnxit shumë rritjen e fitoplanktoneve,biomasa e të cilëve mund të dyfishohetbrenda 24 orëve duke e turbulluar ujindhe depërtimin e dritës në të. Kështubllokohet fotosinteza e bimëvebentos, gjethet dhe kërcejte e tyrembulohen nga alga epifike (që rritenmbi një bimë tjetër, megjithëse nukjanë parazitë të saj.

Në ekosistemet e prekura ngaeutrofizimi ndodh edhe pakesimi ioksigjenit te tretur ne uje, si rezultat inderprerjes se procesit te fotosintezesnga bimet bentos kur ato “vdesin”. Sicdime fitoplanktonet jane organizmafotosintetike dhe si rrjedhim ataprodhojne oksigjen ashtu si te gjithabimet e gjelbrta. Meqenese ata rritenprane siperfaqes se ujit, kjo e funditngopet me oksigjen, i cili me paslargohet ne atmosfere. Por, pervecsene stinen e pranveres, sasia e oksigjenit

te tretur ne uje nuk plotesohet ngafotosinteza e fitoplanktoneve, të cilatarrijne dendesi maksimale dhe krijojnësendimente, te cilat grumbullohen nefund te ujrave. Kjo gje favorizonshtimin e dekompozuesve, kryesishtbakterieve. Ky shtim marramendes ibakterieve ben te rritet kerkesa peroksigjen te tretur, sepse atokonsumojne oksigjen perfrymemarrjen e tyre.

Lymi i sjellë nga lumenjtë ështënjë shkak tjetër i eutrofizmit.Megjithese dheu ne vetvete nuk eshtenje material ndotes, kur hyn ne liqenne sasi te medha si lym, ai mund teveproje si i tillë, aq më tepër kurpërmban dhe lëndë ndotëse. Atopermbajne alga dhe bime te tjera ujore,te cilat kapen ne shkembinje osehedhin rrenje ne fund te ujit. Keto bimedhe lende organike jo te gjalla qe vijnenga gjethet e rena te

pemeve, favorizojne nje kompleksrrjetash ushqimore të bakterieve,protozoareve, krimbave, larvave, teinsekteve, gjarperinjve, peshqve dheorganizmave te tjera. ndikimesh.Argjila dhe perberjet organikeqendrojne pezull duke e bere ujin teturbullt, duke zvogeluar depertimin e

drites ne thellesi. Keto materiale,nderkohe qe mbulojne gjithcka dhebllokojne fotosintezen, behenshkaktare per te bllokuarfrymemerrjen e organizmave te vegjelujore shkaterrimin e peshkimit nelumenj, rezervuare, liqene etj.

Përveç ndërgjegjësimit të njerëzve

në këtë drejtim, në masat që duhenmarrë për mbrojtjen nga eutrofizmi,hyjnë parandalimi i detergjenteve mepermbajtje fosfate, kontrolli irrjedhave bujqësore, kontrolli irrjedhjeve urbane dhe prurjeveindustriale etj...

Pergatiti: Fresida KORITARI

Kafeneja e Gjelbër në Samegrelodhe Savaneti e Sipërm me 22 Prill, upajtuan me aktivistët e CENN,antarët e këshillit vendor dhepërfaqësuesit e komuniteteve qëjetojnë në vende ku katastrofatnatyrore kanë një karakter te rëndë.

Dita e Tokës është festuar qënë 1970. Me iniciativën e Ministrisësë Mbrojtjes e Mjedisit dheBurimeve Natyrore të Gjeorgjisë,për të festuar Ditën Ndërkombtaretë Tokës u mbollën disa pemë.

Aksioni I mbjelljes së pemëve ukrye afër territorit të ManastiritShiomghvime nën moton: – “Mbillmë shumë se një pemë”.

CENN zhvilloi gjithashtu edhenje aksion pstrimi në parkun eMizurit për të festuar Ditën e Tokës.Në Ditën e Tokës Kafeneja e Gjelbër.CENN kishte ftuar të gjithë njerëzite interesuar për këtë problem. Mekëtë rast u zhvilluan një sërë

takimesh me njerëz të ndryshëmekologjik vendas dhe emigrues nëTsalka dhe Tetritskaro.

Në 15-17 Prill së bashku mestrukturën e Iniciativës së Hapur tëQytetarëve për Mbrojtjen eMjedisit, përfaqësuesit e CENNvizituan rajonet e Tsalka dheTetritskaro. Gjithashtu u mbajtedhe takimi për ndryshimin e

klimës, në Ministrinë e Mbrojtjessë Mjedisit dhe BurimeveNatyrore te Gjeorgiisë. CENNnxorri në shtyp qëllimin e parë tëGazetës se Gjelbër. Gazetadëshirote të bënte të ditur nështyp problemet e mjedisit qëshfaqeshin në vend.

Me 22 Prill në Ministirinë eMbrojtjes së Mjedisit dheBurimeve Natyrore të Gjeorgjisë,u organizua një mbledhje punelidhur me problemet që kanë tëbëjnë me ndryshimin e klimës dhemasat që duhen marë për të.

Një mbledhje tjetër pune uorganizua gjithashtu në Gjeorgji,e cila kishte të bënte rrethzhvillimit të teknologjive përenergjinë e pastër. Mbledhja umbajt edhe për planifikimin eaktiviteteve në të ardhmen eMinistrisë së Gjeorgjisë.

Qeveria vazhdoi përpjekjetpër të gjallëruar biznesin e cajit.

Gjate disa muajve nënpunesite qeverisë kanë mbledhur të dhënapër zhvillimin e gjallërimin emundshëm të industrisë së cajitnë Gjeogji – pjesë e rëndësishmee sektorit bujqësor. Me këtë rastu mbollën një numër I madhpemësh caji.

Po me këtë rast u hap nëGjeorgji Ekspozita NdërkombtareTuristike. Drejtori i Degëve teZonave të Mbrojtura nëMinistrinë e Mjedisit në Gjeorgji,Zoti Xhorxh Shonvadze, mbajtinjë fjalim mikprites.

Përgatiti Migena TURANI

INDUSTRIA E NAFTES DHE POLITIKA E GJELBER E BE

Këmbëngulja e kompanive të mëdha të naftës, dukebërë edhe lobing për t’ju shmangur marrëveshjes dhevendosjes në kuadrin ligjor të BE-së të detyrimevepër reduktimin e emetimeve, vazhdon të mbetet e

madhe, pavarësisht kritikave për mungesën edëshirës për investime në politikën e „ gjelbër „

europiane.

një shkallë nga 10. 5 deri ne 15. 5%, duke mos përfshirë këtu aszhvillimin e përdorimin ebiokarburanteve. Mënyrat earritjes janë të ndryshme, që ngareduktimi i flakës se gazit natyror,përmirësimit të efektshmërisëenergjetike dhe përdorimit tëkarburanteve alternativë nërafineritë. Në raport bëhet e diturse fitimet e dy nga kompanitë mëtë mëdha të naftës, Shell dhe BP,në tremujorin e parë të vitit arritënnë 14. 4 miliardë dollarë, kështu qëbie dhe pretendimi i mungesavefinanciare.

Parlamenti Europian dheKëshilli shpresojnë që brëndakësaj vere të arrijnë marrëveshjene parë mbi Direktivën për cilësinee karburanteve. Bisedimet do tëfillojnë pasi grupet e punes të BE,të paraqesin propozimet mbikriteret e qëndrueshmërisë sëbiokarburanteve. Por edhekëmbëngulja e kompanive, dukebërë lobing, për t’ju shmangurmarrëveshjes dhe vendosjes nëkuadrin ligjor të BE-së tëdetyrimeve për reduktimin eemetimeve, vazhdon të mbetet emadhe, pavarësisht kritikave përmungesën e dëshirës përinvestime në politikën e „ gjelbër „europiane.

P. de Clerck, nga FoE, thotë seedhe BE duhet të detyrojëkorporatat për të hedhur hapat enevojshme duke miratuar edhekuadrin ligjor, sepse, duke marrëparasysh fitimet e mëdha të tyre,nuk ka asnjë pengesë.

A. D.

EUTROFIZMI - PLAKJA E UJRAVE

RRJETI MJEDISOR NGO NE KAUKAZ

Në ekosistemet e prekuranga eutrofizimi ndodh

edhe pakesimi i oksigjenitte tretur ne uje, si

rezultat i nderprerjes seprocesit te fotosintezes.

Përdorimi i detergjentëve,plehrat kimike, mbetjetshtazore, mungesa apomangësitë e trajtimit tëmbetjeve, janë disa ngashkaqet kryesore të këtij

fenomeni.

7

GJYKATA Dhunimi i të drejtave mjedisore

dhe njerëzore, shkaktuar ngakompani europiane që veprojnë nëAmerkën Latine, do të shqyrtohet

në një gjykatë popullore. E krijuarnë vitin 1973, “ Gjykata ePërherëshme e Popujve “, pjesë elëvizjes “ Enlazando Alternativas “,ka qëllim të koregjojë mungesatligjore në marrëdhënietndërkombëtare për çështje të tilla,si shkelje të të drejtave të njeriut emjedisit, politikat e ushqimit, tëenergjisë, ujit, etj..

Në ditët e para të muajit maj, meakuzë të ngritur nga shoqata“Miqtë e Tokës “ gjykata mori nëshqyrtim veprimtarinë e disakompanive europiane si : Kompaniafinlandeze e pyjeve dhe celulozësBotnia akuzohet për impact social,ekonomik dhe mjedisor duke krijuarpyje monokulturë për prodhimin ecelulozës, dëmtim të ekosistemit dhe

të furnizimit me ujë, shtim tëerozionit dhe përdorimin intensivetë agrotoksikëve ; Kompaniafranceze Veolia, ajo spanjolleFomento dhe franko-spanjolljaAgua de Barcelona, akuzohen përdëmtimin e aksesit të ujit të pijshëm,menazhim të dobët të shëndetit dhembeturinave në Kolumbi, dukekrijuar veç impaktit mjedisor edheatë ekonomik e social me ngritjen epajustifikuar të çmimeve për ujin eshërbimeve të kanalizimeve e dukeshkelur dhe kontratat etj….

Kjo veprimtari, që ka më tepërkarakter informimi e ndërgjegjësimi,u zhvillua paralelisht me samitin erreth 60 shefave të shteteve për dyrajonet, të Amerikës Latine e

Karaibeve dhe Europës. Ky samit,po në Lima, që ka synim ndryshimetklimatike e varfërinë, tregoi mediskutimet, që shpesh kanë qënëedhe të ashpra se e lehtë të gjëndetmendimi i përbashkët.

SAMITI I LIMES Midis synimeve për uljen e

ndotjes me prodhimin ebiokarburantëve (etanolit), kuBrazili është në vendin e parë për

Marina Silva nuk e ka harruarkurrë ditën e vitit 1970, kurbuldozerët i shkatërruan shtëpinëe saj në fshatin Bagaço në zonat ethella të Amazonës, për ndërtimine një autostrade. Ishte vetëm 12vjeç kur me fillimin e punimeve uperhap në zonë edhe malarja, epanjohur deri atëhere. Sëmundja imori një pjesë të madhe të familjes,motrat, xhaxhain etj.., të gjithë ngamalarja. Më vonë është shprehurse “Nuk jam shumë endërgjegjëshme se a solli rrugagjithë atë fatkeqësi, por jam esigurtë për pasojat që shkaktoi nënatyrë”.

E lindur në 1958 në njëkomunitet punonjësish tëkauçukut, një nga 11 fëmijët efamiljes, ngeli jetime në moshën 16vjeç. Punoi si shërbyese e dukestudjuar, mbaroi universitetin përhistori. Hyri në politikë dhe ështëbashkëthemeluese e organizatëssë parë të punëtorëve në Akra dheju kushtua mbrojtjes së Amazonësdhe të drejtave të punëtorëve,duke u quajtur dhe gruaja e ardhurnga pyjet që punon t’i mbrojë ato.

Me betejat e saj, duke kaluaredhe vetë sëmundje si malarja ehelmim nga mërkuri, ka fituar njësërë çmimesh ndërkombëtare përpunën e saj në mbrojtjen e mjedisit,sidomos në Amazonë.

E zgjedhur si senatorja femërmë e re në Brazil, në vitin 2003,

presidenti Lula e emëron Ministretë Mjedisit. Problemet e para me tëcilat u mor, ishin shpyllëzimi iAmazonës, punësimi ilegal ifëmijëve dhe lufta kundër ngrohjesglobale.

Por ditët e fundit, pesë vjet pasemërimit, mbas debateve të ashprame ministrat e tjerë të qeverisë, por

dhe me kundërshtarë në fushën ebiznesit, të cilët e akuzuan se membrojtjen që i bën mjedisit pengonzhvillimin në zonën e Amazonës,ajo dha dorëheqjen, duke u zotuarse do të vazhdojë luftën e saj, tëcilën i ka kushtuar jetën.

Dorëheqja e saj, si një akt publicI ideve të saj, është gjithashtu njëtregues I rrugës që duhet ndjekurnë përparimin e Brazilit, atë tëzhvillimit tradicional që I shikonburimet natyrore vetëm si mjetsuksesi ekonomik dhe rrugës sëzhvillimit pa shkatërruar mjedisine sidomos pyjet e tij, por dhepopullsinë që jeton atje.

Ministri i ri i Mjedisit në Brazil,Karlos Mink, që ditët e para tëpunës, ka vënë alarmin përvazhdimin e pandërprerë tëshkatërrimit të Amazonës,pavarësisht nga masat e forta tëmarra ndaj prerjeve ilegale.

Mink, i cili zëvëndësoi M. Silvaqë dha dorëheqje ditët e fundit siprotestë ndaj politikës bujqësoree mjedisore të ndjekur nga qeveria,është shprehur në një intervistë

Përpjekjet për zëvëndësimin enaftës me biokarburante ndodhetpothuajse në një gjëndje kritike.Shtimi i prodhimit të tyre me bazëmisrin e sojën, por dhe kallamin esheqerit apo lenden drusore, ka bërëqë çmimi i tyre të rritet, duke dobësuarqëllimet mjedisore, me që ndikojnënë krizën e ushqimeve. Por dhealternativës së kërkimeve, e quajtur“ next generation, që drejtohet nëteknologjinë e celulozave do t’i

duhen vite për të dhënë fryte. P. sh.në SHBA, nga viti 2003 deri në fundine 2007-ës prodhimi i etanolit udyfishua në 31 milionë ton, duke ja

NJE GJYKATE E VEÇANTE NE AMERIKEN LATINE

E krijuar në vitin 1973, “ Gjykata e Përherëshme ePopujve “, që ka më tepër karakter informimi endërgjegjësimi, ka qëllim të koregjojë mungesat

ligjore në marrëdhëniet ndërkombëtare për çështjetë tilla, si shkelje të të drejtave të njeriut e

mjedisit, politikat e ushqimit, të energjisë, ujit, etj..

eksportimin e tij, krizës ushqimore,rritjes së çmimeve, sidomos të grurit,orizit e misrit dhe luftës kundërvarfërisë, presionit mjedisor, tëshprehur me gjyqin që përmendëmdhe protesta, nuk u arrit ajo qëpritej, sidomos nga Europa, që kadhe interesat e saj të investimeve.Aty u aprovua dhe një fondEUROCLIMA, prej 7. 7 miliondollarë në ndihmë të projekteve nëAmerikën Latine.

Në plan të parë doli dhepërpjekja brazilizne për rritjen eprodhimit dhe eksportit tëbiokarburantëve, por që parasamitit u shoqërua me një ngjarjeqë la gjurmë edhe në diskutimet. Nëvitin 2003, presidenti i sapozgjedhur

Lula, emëroi Marina Silva, njëaktiviste ambjentaliste shumë tënjohur , si ministre të mjedisit. Njëish punëtore që fëmijë, nëmbledhjen e kauccukut nëAmazonë, M. Silva nuk ka qënëmbështetëse në politikënqeverisëse dhe disa ditë përparasamitit dha dorëheqjen, gjë që kalënë përshtypje të madhe përpolitikën e Brazilit në rritjen eprodhimit të biokarburantëve.

NJE LUFTETARE EPALODHUR E MJEDISIT

AMAZONA VAZHDON TE SHKATERROHET

Në fillim të muajit maj, në SanDiego (Kaliforni) u zhvillua takimivjetor i BIO (BiotechnologyIndustry Organization). Në këtëorganizëm bëjnë pjesëpërfaqësues të më se 1200kompanive bioteknologjike,institute akademike, qëndrakërkimore shtetërore dheorganizata të sektorit nga rreth 30vende të botës. Diskutimet upërqëndruan në arritjet shkencoree të biznesit, por edhe në drejtimine tyre në përmirësimin e shëndetitdhe në rolin e bioprodhimeve nëbujqësi, industri e mjedis.

Në takim morën pjesë ediskutuan, veç përfaqësuesve tësektorit të biznesit e shkencës,edhe ministra nga vendetpjesëmarrëse dhe figura tëpolitikës si ish-sekretari i shtetitamerikan, general K. Pauell,Guvernatori i KalifornisëShvarceneger, i njohur nëpërpjekjet kundër ngrohjesglobale, e të tjerë.

Drejtimet dhe synimetkryesore të takimit ishin zhvillimi ibioteknologjisë në drejtim tëshëndetit, përparimi në prodhimine biokarburanteve, përparimet nëgjenetikë, përmirësimi i mjedisit etj..

Zhvillimi i bioteknologjisënë drejtim të shëndetit,përparimi në prodhimin e

biokarburanteve,përparimet në gjenetikë,përmirësimi i mjedisit etj..

TAKIM VJETOR IBIOTEKNOLOGJISE

televizive se do të merren masa tëtjera dhe nga Instituti i HapësiraveKombëtare do të jepen edhe tëdhëna të reja e rrugëzgjidhjet që dotë nevoiten. Të dhënat qeveritareflasin se pyjet e Amazonës, tëquajtura dhe mushkëritë e Planetit,kanë humbur në dekadën e funditmbi 20 % të siparfaqes së tyre.Vetëm gjatë 2001-2002 u humbën 26kilometra katrore pyje, të gjitha nëmënyrë ilegale.

DILEMA E BIOKARBURANTEVEkaluar dhe Brazilit, por kjo bëri qëçmimi i misrit të trefishohet brëndatë njejtës periudhë. Por SHBA përnë vitin 2022 ka në plan një shifërprej mbi 160 milion tonë. Sa do tëndikojë kjo, qoftë në rritjen eçmimeve të ushqimeve, qoftë dhenë mungesën e tyre ? NdërkohëBrazili, një nga prodhuesit më tëmëdhenj në botë të biokarburanteve,njoftoi krijimin e një sipërmarrjeje tëmadhe të përbashkët me Ganën për

kultivimin e kallamsheqerit përprodhimin e bio-etanolit. Rritja eçmimeve në tregjet ndërkombëtaretë ushqimit ka bërë edhe

udhëheqësit e shteteve latine tëprononcohen ashpër: si EvoMorales i Bolivisë u shpreh se povemë automjetet lluksoze para jetëssë njerëzve, ndërsa Alan Garcia iPerusë tha se shfrytëzimi i tokës përbiokarburante po shkaktonprobleme në sigurimin e ushqimit përtë varfërit. Por edhe Kryeministribritanik, Gordon Broën, në një takimnë Londër, para samitit të Limës,shtroi mundësinë e ndryshimit të

politikave aktuale europiane që nxisinprodhimin e biokarburanteve.

Presidenti Ch. Flavin iWorldwatch, që është në pararojë tëstudimeve për ndryshimet klimatikee të zgjidhjeve në këtë drejtim, kashtruar disa pyetje në qarqetmjedisoire dhe shtetërore : A janëbiokarburantet një makth ekologjikapo një element potencial në njësystem energjetik të qëndrueshëm ?

Ato na shpëtojnë nga karboni apona shkatërrojnë pyjet ? A ndihmojnëato fermerët e vegjël të jetojnë apombushin xhepat e pronarëve tëagrobiznesit ? Do të shtojnë atovendet e punës apo do tu heqinushqimin të uriturve ?

Asnjë nga këto pyetje nuk gjenndonjë përgjigje të thjeshtë.Biokarburantet janë komplekse dhetë diskutueshme, por na pëlqen apojo, ato po shkojnë përpara me të

shpejtë. Problemi kyc tashti është si do

t’i garantohet gjykimit mjedisor njërol parësor në të ardhmen përbiokarburantët, që me politikatqeverisëse, së bashku me kërkimetshkencore dhe të ekonomisë tëgjëndet rruga më e mirë në zgjidhjene problemeve të jetesës dhe tëmjedisit të kërcënuar.

Agim DALIPI

Shtimi i prodhimit të biokarburanteve me bazë misrine sojën, por dhe kallamin e sheqerit apo lendendrusore, ka bërë që çmimi i tyre të rritet, duke

dobësuar qëllimet mjedisore, me që ndikojnë në krizëne ushqimeve.

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel. : 04 234 851, Cel. : 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku

• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi

Hymetllari• Milieukontakt Oost Europa, Tiranë - Valbona Mazreku• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë – Hasan Hallko• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –

Themi Perri

CMYK

KY NUMUR I GAZETES “EKOLEVIZJA” SPONSORIZOHET NGA PROGRAMI:“FORCIMI I SHOQERISE CIVILE SHQIPTARE PER NJE MJEDIS ME TE MIRE “MBESHTETUR NGA MINISTRIA E PUNEVE TE JASHTEME TE HOLLANDES

• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,Tirane – Gani Moka

• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të

Mjeksisë dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – FlamurTartari

• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi

A siting plan for a hydrocarbons terminaladjacent to the southern Albanian harbour townof Vlora was conceived by the Albaniangovernment in 2001. The project was approvedin 2003, and a year later a concession agreementwith an Italian investor – La Petrolifera ItaloRumena – was signed on the basis of an unsolicited

proposal. Part of the agreement included a set ofgenerous incentives, enabling the Italiancompany to purchase 183, 000 square metres ofthe project area for a symbolic price of 1 euro1.In addition, the concession granted the companythe right to be the sole operator in the Bay ofVlora.

The project consists of a storage terminalfor LPG, oil and its by-products with a capacityof around 60, 000 tons/year LPG and 400, 000tons/year diesel/oil/gasoline and related marineinfrastructure (the jetty and breakwaters).

The project’s estimated costs are EUR 50million, out of which one third is being requestedfrom the European Bank for Reconstruction andDevelopment (EBRD). The terminal is to belocated inside the industry park near a thermo-power plant which has already received lendingsupport from the EBRD, European InvestmentBank and the World Bank’s InternationalDevelopment Association.

The impacts of the Vlora development The beach at the Vlora Bay is a popular

recreational spot for Vlora inhabitants as well asfor tourists. Because of this Vlora has beenconsidered by the Ministry of Tourism, Culture,Youth and Sports as the queen of Albaniantourism for two consecutive years. Building theterminal alongside the thermo-power plant andpotential other industrial facilities willsubstantially undermine the further developmentof Vlora’s tourism potential and hurt the emergingprivate tourist enterprises. Approximately 280,000 tourists visited the city in 2007, while about1500 hotels, restaurants and other servicesaccomodated tourist needs by employing around5000 people2.

Fishing constitutes an important economicactivity for the local population in Vlora. It ispractised in the Bay of Vlora as well as withinthe Vjosa-Narta Landscape Protected Area. Theoperation of the terminal with tanker trafficand potential spills from the loading/unloadingprocess pose a serious risk for this industry,particularly for subsistence fishermen.

The proximity of the project to the Nartalagoon and wetlands poses pollution risks forthis unique biotope. Any harm to the fragilelagoon ecology may in turn harm the subsistencefishing and small salt industry in the area.

Environmental procedures Another set of problems derive from the

Albanian government’s lack of capacity tomonitor and enforce environmental legislationand the country obligations under the AarhusConvention. The failure of the Albaniangovernment to comply with the requirementsof access to environmental information andpublic participation with regards to the energypark was determined by the Aarhus ConventionCompliance Committee in July 2007. Despitethe fact that the EBRD was well aware of theproblems related to the Vlora thermo powerplant it failed to ensure that the terminal’sassesment would be conducted fully in line withits policies and procedures.

The environmental impact assessment(EIA) omitted completely to assess therelocation needs. As a result, several familieswere resettled involutarily without adequatecompensation. Some people were forced to leaveas their water and electricity supply were cut.The local state authorities failed to provide themwith any support and protection. In this aspectthe EBRD failed to oversee the implementationof IFC OD 4. 30 on Involuntary Resettlement,which the EBRD Environmental Policy refersto.

The key problem is the lack of a StrategicEnvironmental Assessment to evaluate thecomplex industrial and energy developments inthe Vlora region and their impacts on theenvironment. 3 The EIA underestimates thecumulative impacts of the projects.

Despite the government’s backing for theproject, Vlora citizens have strongly opposedthe project, initiating a petition (supported by14, 000 signatures), two requests for a localreferendum and numerous civic actions. The firstrequest for a local referendum against the energyand industrial park was filed in 2005 by the CivicAlliance for the Protection of the Vlora Bay tothe National Election Committee. The secondrequest was submitted by the Vlora City Councilin October 2007 against the terminal. Bothrequests were rejected on formal grounds. The

street protests against the terminal intensifiedfollowing the commencement of theconstruction works. The protests at the turn ofthe year and in spring 2008 were met with policerepression. A protest organised in May saw thearrest of six Vlora citizens; three Civic Alliancemembers were kept in prison in inhumaneconditions and are currently awaiting trial.

Conclusions and recommendations It is evident that up to now the Vlora

terminal has provoked strong local opposition.There is a lack of local and national monitoringto cope with this high risk terminal. It is likelythat the terminal will cause serious damage tothe local community including jeopardising thetourism industry, increasing the risks of oil spills

Who wants it? Who needs it? The Vlora coastal terminal, AlbaniaEBRD Annual Meeting, Kiev, 2008

Background

Another set of problems derivefrom the Albanian Government’slack of capacity to monitor andenforce environmental legislation

and the country obligationsunder the Aarhus Convention.

Because Vlora has beenconsidered by the Ministry of

Tourism, Culture, Youth and Sportsas the queen of Albanian tourism

for two consecutive years.Building the terminal alongsidethe thermo-power plant and

potential other industrial facilitieswill substantially undermine thefurther development of Vlora’stourism potential and hurt the

emerging private

not to mention ints contribution to globalclimate change. The economic benefits beingclaimed for the project, such as increases inemployment, are insignificant compared to thepredictable loss of jobs in the tourism sector.

Therefore, we, as representatives of Albaniancivil society, call upon the EBRD Board ofDirectors not to finance this project

1 law no. 9231, date May 13th 2004.2 Interview with Edmond Leka, Chairman

of the Chamber of Commerce and Industry Vlore– Albania, October 22, 2007

3 The Albanian-Macedonian-Bulgarian oilpipeline (AMBO) is also projected to have as anend point the Vlora Bay.

For more informationMerita MANSAKU-MEKSIEDEN CenterTirana, Albaniaeden@albmail. com

Dita Botërore e Mjedisit që përkujtohet çdovit, më 5 Qershor është vendosur që në 1972nga Asambleja e Kombeve të Bashkuara nëkonferencën e saj të Stokholmit për MjedisinNjerëzor, në të njëjtën ditë kur u themelua dheUNEP (Programi për Mjedisin i OKB-së). Ajo

DITA BOTËRORE E MJEDISITnjë nga mënyrat kryesore, me të cilat Kombet eBashkuara nxisin informimin e popujve përmbrojtjen e mjedisit dhe, njëkohësisht, rritjen evëmëndjes së politikës drejt veprimeve praktikenë këtë drejtim.

Duke vlerësuar që ndryshimet klimatike pokarakterizojnë gjithnjë e më tepër kohën tonë,UNEP fton të gjithë shtetet, kompanitë dhe

komunitetet të përqëndrohen në gazrat serrë dhesi të reduktohen ato. Kjo ditë duhet tëpromovojë burime dhe nisma për ekonomi dhemënyra jetese me sa më pak karbon sipërmirësimi i energjisë së efektshme, burimealternative të saj, ruajtja e pyjeve dheekokonsumi.

Rrugët për veprimtaritë janë të shumta siparadat e biçikletave, koncerte, mbjellje pemësh,diskutime dhe veprimtari njohëse, ndërgjegjësimidhe edukative në shkolla dhe komunitete,fushata pastrimi dhe riciklimi, por dheveprimtari politike në fushën e zgjidhjevemjedisore etj…

Sllogani i vitit 2008 është:“Nxit natyrën. Drejt një

ekonomie me më pak karbon “.