1

Opgedragen aan Radhadesh, de spirituele leefgemeenschap in Durbuy (Ardennen)

die ik 6 jaar lang mijn thuis heb mogen noemen. Bedankt voor de levenservaring,

mooie ontmoetingen met bezoekers van de rondleidingen en vriendschappen.

 

       

2

Dit Geluksboekje is een uitgave van  Urban Lotus: een gratis blog met praktische  inspiratie voor een bewust, gelukkig en gezond leven. Het is niet toegestaan om het Geluksboekje te verkopen aan derden of om delen ervan te kopiëren en publiceren, zij het in digitale of geprinte vorm zonder uitdrukkelijke toestemming.   Je bent wel vrij om dit Geluksboekje te delen met anderen, het digitaal door te sturen of het uit te printen. Je mag het Geluksboekje ook als geheel uploaden (dus zonder wijzigingen) en ter beschikking stellen voor anderen om te downloaden.     

   

3

Het Geluksboekje 10 tijdloze principes voor een gelukkig en bewust leven   Inleiding                    5   1. Laat het verleden los en vergeef              7   2. Maak je niet te druk om de toekomst            12   3. Leef in het nu                  16   4. Wees dankbaar                   21 

  5. Heb jezelf en anderen lief                26   6. Beperk stress in je leven                36   7. Mediteer                    42   8. Dien                     53   9. Zorg goed voor je lichaam                58   10. Zie  obstakels als een kans om  te groeien 62            Nawoord 66                       Meer leuke e-boeken 67   Credits 69 

 

4

 

Inleiding  Leuk dat je het Geluksboekje hebt gedownload! Mijn naam is Patty Snijders-Sonnenberg en ik ben zelf inmiddels zo'n 12 jaar actief bezig met spiritualiteit en meditatie. In 2009 ben ik begonnen met de website SpiritueelMagazine.nl, als hobby naast mijn werk als vertaler.   Wat begon met een paar korte artikeltjes, groeide al snel uit tot een populaire website met tussen de 60.000 en 90.000 bezoekers per maand, 1600 fans op Facebook en 1500 followers op Twitter. In 2012 ging de website verder als UrbanLotus.nl. Dus ik wilde graag iets terugdoen. Ik lootte wel regelmatig boeken uit (bijvoorbeeld boeken die ik had vertaald) onder abonnees van de nieuwsbrief, maar ik had het gevoel dat ik meer kon doen. Dus zo ontstond het idee om een gratis e‐book weg te geven.  Ik hield een poll op de website met de vraag: 'Waar zou je het liefst een e‐boek over willen zien?'   'Gelukkig worden en zijn' was de grote winnaar. En dat verbaasde me eigenlijk niet. Vers 1.1.12 van het Vedanta‐sutra beschrijft: ananda‐mayo 'bhyasat, iedere ziel verlangt naar geluk, dat is haar wezen. Wie wil er nu niet gelukkig zijn? Sommige mensen zoeken het in uiterlijke dingen zoals geld, een mooi lichaam, een huis, seks, of zelfs dingen die schadelijk 

5

voor zichzelf of anderen zijn. Anderen zoeken geluk juist in zichzelf. Maar zowat elke impuls komt uiteindelijk voort uit een zielseigen verlangen naar geluk, plezier en genot.   In dit Geluksboekje deel ik daarom 10 tijdloze principes waar ik zelf veel aan heb en me ook de op de been houden in moeilijke tijden. Het is in die zin dus ook heel persoonlijk. Als iets niet goed aanvoelt voor jou, laat het dan. Haal er gewoon uit waar je wat mee kunt.   Dit e‐boekje is natuurlijk ook alles behalve compleet en zal waarschijnlijk nog vaak bijgewerkt worden. Als je er wat aan hebt gehad, deel  het boekje dan ook gerust met anderen. 

  Veel leesplezier!  Patty Snijders‐Sonnenberg 

6

1. Laat het verleden los en vergeef

 

7

Het verleden kan een enorme blokkade zijn voor je geluk. Misschien heeft iemand je slecht behandeld en je hart gebroken, of misschien kun je jezelf maar moeilijk vergeven voor iets wat je zelf hebt gedaan.  

Pijn en groei lijken vaak hand in hand te gaan, en diepe wonden hebben vaak lang de tijd nodig om te helen. Maar soms blijft de pijn hangen... Soms wil de wond niet genezen... Soms herleef je de pijn steeds weer of gaan al je gedachten er aan op. De pijn kan zelfs zo'n onderdeel van je leven zijn geworden, dan we niet eens weten wie je bent zonder de pijn – je hebt je ermee geïdentificeerd.  Voor je het weet raak je verstrikt in een cyclus van woede en pijn, terwijl de schoonheid van het leven aan je voorbijgaat. Daarom is het belangrijk om het verleden te leren loslaten en de mensen die je hebben gekwetst te vergeven – zodat je verder kunt gaan en gelukkig kunt zijn. 

Vergeving betekent niet dat je het verleden uitwist of vergeet wat er is gebeurd. Als iemand je heeft gekwetst, dan betekent het ook niet dat je het gedrag van diegene goedkeurt. Het betekent niet eens dat de ander persoon zijn gedrag zal veranderen: daar heb je gewoon geen macht over.  

Het betekent dat je de woede en pijn in je loslaat, waardoor de situatie of persoon geen macht meer heeft over jou. 

Het is niet makkelijk. Maar hier zijn een alvast een paar tips om je op weg te helpen. 

8

1. Kies er bewust voor om los te laten. Je hoeft het niet in een seconde te doen, of zelfs niet in een dag. Het kan een tijdje duren voor je over iets heen komt. Maar maak in ieder geval de bewuste beslissing dat je het wilt omdat je herkent dat de pijn je geen goed doet.  

2. Accepteer de situatie. Het is nu eenmaal zoals het is. Door je ertegen te verzetten, blijf je alleen maar meer energie voeden aan je probleem en maak je het alleen maar groter. Door de situatie te aanvaarden zoals deze is, stop je met dit voeden en kun je makkelijker loslaten.  

3. Denk na over de voor‐ en nadelen. Welke problemen veroorzaakt deze pijn in je leven? Beïnvloedt het je relatie met deze persoon? Of met anderen? Beïnvloedt het je werk of gezinsleven? Weerhoudt het je ervan je dromen te verwezenlijken of een beter persoon te worden? Word je er ongelukkig door? Denk na over al deze problemen en laat het doordringen dat het tijd is voor iets anders. Denk daarna na over de voordelen van vergeving: hoe je je er gelukkiger door zult voelen, hoe het je zal bevrijden van het verleden en de pijn, en hoe het je relaties en je leven in het algemeen zal verbeteren.  

4. Besef dat je een keuze hebt. Je hebt geen macht over de handelingen van anderen, dus spaar jezelf de moeite. Maar je hebt wel macht over je eigen handelingen en ook je gedachten. Je kunt ervoor kiezen dat je de pijn niet meer herleeft en verder gaat met je leven. Jij hebt deze macht. Je hoeft alleen maar te leren hoe je deze macht kunt 

9

uitoefenen.  

5. Leef je in. Probeer dit eens: probeer de situatie te bekijken vanuit het perspectief van de ander. Probeer te begrijpen waarom die persoon dat heeft gedaan. Ga er vanuit dat diegene op zielsniveau geen slecht persoon is, maar gewoon een verkeerde keuze heeft gemaakt en iets verkeerds heeft gedaan. Wat zou er door hem heen kunnen zijn gegaan, wat zouden zijn beweegredenen kunnen zijn geweest? Wat zou hij gevoeld kunnen hebben, en hoe zou hij zich erna hebben gevoeld? Hoe voelt diegene zich nu? Je hoeft het hiermee niet goed te keuren, maar probeer gewoon te begrijpen en in te leven, hoe moeilijk het misschien ook kan zijn.  

6. Begrijp je eigen verantwoordelijkheid. Probeer te begrijpen hoe je misschien zelf ook gedeeltelijk verantwoordelijk kunt zijn geweest voor wat er is gebeurd. Wat zou je hebben kunnen doen om het te voorkomen? En hoe kun je voorkomen dat het nog een keer gebeurt? Dit betekent niet dat je alle schuld op je neemt of dat je hiermee zegt dat de ander helemaal geen aandeel heeft gehad, maar besef dat we geen slachtoffers zijn, maar deelnemers aan ons leven.  

7. Schrijf een brief aan de persoon die je heeft gekwetst. Beschrijf uitgebreid waarom diegene je heeft gekwetst en hoe je je doordoor voelde. Schrijf alles van je af, zowel de rationele als irrationele dingen. Laat het gaan. Eindig de brief met de boodschap dat je 

10

diegene vergeeft. Verbrand of versnipper de brief. Laat het gaan.  

8. Ruim alle rotzooi op. Het is enorm helend om je huis helemaal op te ruimen en alles schoon te maken. In veel tempels is schoonmaken een belangrijk onderdeel van seva, onzelfzuchtige dienst. Men zegt dat als je schoonmaakt, je ook je hart schoonmaakt. Maak een stapel met alle dingen die je niet meer nodig hebt en geef het weg, gooi het weg of verkoop het. Zeker als je gekwetst bent door een liefdesrelatie, kan het erg helpen om alle spullen die je van de ander hebt gekregen of samen mee hebt gekocht wegdoet. (En het voorkomt gênante situaties! Nieuwe partner: 'Mooie ring!' Jij: 'Eh ja, van mijn ex gekregen...') Zo wordt het een fysieke uiting van een innerlijk proces. Laat de spullen los; laat de persoon los.  

9. Laat vrede in je leven toe. Probeer je te richten op je ademhaling wanneer je focust op het huidige moment. Stel je voor dat je bij iedere uitademing de pijn en het verleden uitblaast, waarmee je je lichaam en geest ervan bevrijdt. En stel je voor dat iedere inademing je vervult met vrede en liefde. Laat de pijn en het verleden los. Laat vrede je leven binnenkomen. En ga verder. Denk niet meer aan het verleden, maar aan vrede en het heden.  

10. Neem wraak. De ultieme wraak is gelukkig zijn. Want door het los te laten en verder te gaan, heeft de ander of de situatie geen macht meer over je.  

11

2. Maak je niet te druk om de toekomst

12

Rekeningen, onzekerheid om je baan, de liefde, rampen... Je weet gewoon niet wat de toekomst brengt. We weten niet wat de toekomst brengt. En dat kan eng zijn. Zo eng zelfs dat een belangrijk deel van onze energie opgaat aan piekeren. Dus hier zijn vier tips om een onzekere toekomst te omarmen. 

1. Aanvaard dat je leven nooit perfect zal zijn. Vaak denken mensen dat er een moment komt in de toekomst dat alles eindelijk op zijn plaats valt: dan hebben we die droombaan, die droompartner, dat droomhuis, enz. soulmate... Op die manier kom je als het ware tot stilstand, omdat je denkt dat je geluk afhankelijk is van externe omstandigheden. 'Als maar.... dan zal ik eindelijk gelukkig zijn.' Maar dit brengt twee problemen met zich mee: je komt tot stilstand omdat je steeds wacht op iets en je wordt gegarandeerd teleurgesteld. Want zelfs als we die droombaan of droompartner eenmaal hebben, dan komen er weer andere problemen de kop opsteken. Een vervelende collega, puberende kinderen...  

Er is altijd wel wat. Zo is de wereld.  

Aanvaard dus dat de dingen nooit helemaal volmaakt zullen zijn. Op die manier zul je meer open staan voor de kleine dingetjes en kunnen genieten van wat zich in dit moment voordoet. 

2. Plan zonder verwachtingen. Verwachtingen leiden hoe dan ook tot teleurstelling. Als je je op het ergste voorbereid, is de kans groot dat je te negatief bent en er zo van overtuigd bent dat het 

13

niks wordt, dat je kansen aan je voorbij laat gaan. Maar als je het beste verwacht, dan creëer je misschien weer een droombeeld waar de werkelijkheid maar moeilijk aan kan tippen.  

Het is goed om een duidelijk doel voor ogen te hebben en daar naar te leven, maar geef in dit moment je volledige 100%. Je bent nog niet aan het einde van het pad tot je er daadwerkelijk bent aangekomen. Geniet tot die tijd van de reis. 

3. Sta open voor andere uitkomsten. Je kunt je leven niet naar een doel vormen. Want net wanneer je bijna je doel hebt bereikt, verandert de wind en is je koers plotseling totaal anders. Je moet meewaaien, bewegen, open staan voor de mogelijkheid dat datgene wat jij denkt te willen, je toch niet zoveel geluk zal opleveren, dat de behoefte om alles op een bepaalde manier te moeten hebben uiteindelijk alleen maar beperkend is. 

Wees open voor alles. We denken allemaal te weten wat het beste is, maar het genot dat we nastreven, is onvoorspelbaar. Wereldrijken worden opgebouwd, en daarna storten ze weer in. Alles in deze wereld is kwetsbaar. Doelen stellen en je leven op orde brengen is zeker belangrijk, maar cultiveer tegelijkertijd het vermogen om mee te waaien, om los te laten, om te veranderen. 

4. Vertrouw op je vermogen om met dingen om te gaan. Dit betekent niet dat je het ergste moet verwachten. Je vertrouwt er juist op dat wat er ook gebeurt, je je er doorheen kunt slaan. Ze zeggen dat God nooit iets op je pad brengt wat je niet aankunt.  

14

Vraag jezelf af wat het ergste is wat er kan gebeuren en maak daarna plannen wat je kunt daaraan kunt doen. Dit wordt 'defensief pessimisme' genoemd. Op die manier krijg je meer het gevoel dat je vat hebt op de situatie en lijkt de toekomst al een stuk onzekerder. 

15

3. Leef in het nu

 

 

16

Mindfulness is een methode om je aandacht bij het 'nu' te houden en het leven te aanvaarden zoals het zich voordoet, zonder in het verleden te blijven hangen of je druk te maken om de toekomst. Het huidige moment, het nu, is uiteindelijk het enige moment dat je hebt.  

1. Stop en haal adem. Stop af en toe en haal even diep adem. Waar ben je mee bezig? Ben je aan het dagdromen over de toekomst of heb je spijt van dingen uit het verleden? Haal je gedachten weer terug naar het nu. Schrijf iets op als het je blijft dwarszitten om het van je af te schrijven of om je er later aan te herinneren – maak je geest weer vrij voor het huidige moment. Creëer net als boeddhistische monniken bewustzijnsmomenten, bijvoorbeeld wanneer je door een deur loopt of ergens gaat zitten: haal adem en herinner jezelf eraan om in het nu te leven.  

2. Gebruik je zintuigen. Maak gedurende de dag wat tijd vrij om je omgeving intens te beleven. Wat voor geuren ruik je? Wat voor geluiden hoor je? Neem het allemaal op. Voel de temperatuur op je huid. Voel de emoties die op dit moment sterk in je aanwezig zijn.  

3. Neem dingen zoals ze zijn. Aanvaard het moment zoals het is. Soms kun je een situatie nu eenmaal niet veranderen. Dus aanvaard ook vervelende dingen. Vaak hebben we de neiging om ons zo snel mogelijk af te keren van vervelende situaties. Een mooi voorbeeld hiervan is een onderzoek VANNNN: proefpersonen die werden gevraagd om naar hun lichaam te kijken wanneer ze een prikje kregen, ervoeren minder pijn dan proefpersonen 

17

die hun natuurlijke neiging volgden om weg te kijken. Hetzelfde is ook met emoties. Ga de pijn niet uit de weg – kijk hem met ogen open aan en je zult er minder door lijden. Juist door al je emoties, de aangename en minder aangename, te aanvaarden en te laten zijn zoals ze zijn – je zult je emoties ook sneller verwerken door ze niet te verdrukken en kunt de situatie beter aan. Verzet je niet tegen het onvermijdelijke dingen. Aanvaarding is heel krachtig. Maar het betekent niet dat je geen doelen hebt meer voor de toekomst. Het betekent alleen dat je de dingen die buiten je macht zijn aanvaard. Als je een pijnlijke emoties ervaart, dan kun je dat gevoel aanvaarden zoals het is: erken het, benoem het en richt je aandacht daarna op iets anders (bijvoorbeeld je mantra of je ademhaling). Je observeert hoe je gedachten, waarnemingen en emoties door je geest zoeven zonder er gehecht aan te raken. Je bent je gedachten niet.   

4. Doe één ding tegelijk. Single‐tasken in plaats van multi‐tasken is veel effectiever. Mensen die multi‐tasken, letten minder goed op en kunnen niet goed switchen van de ene naar de ander taak, aldus onderzoekers van de Universiteit van Stanford: "Door minder te doen, krijg je meer gedaan." Dus wanneer je hout kapt, kap dan alleen hout. Wanneer je eet, eet dan alleen. Wanneer je douchet, douche dan alleen. Probeer er niet ook nog vlug wat andere dingen te doen. Voel het water op je huid. Focus, wees aanwezig en geniet van wat je doet.  

5. Doe het langzaam en weloverwogen. Je kunt één taak tegelijk doen, maar die ene taak alsnog afraffelen. Neem juist de tijd en werk langzaam. Maak je handelingen 

18

weloverwogen, niet gehaast en willekeurig. Het vergt wat oefening, maar het helpt je om op de taak de focussen.  

6. Doe het volledig. Richt je geest volledig op die ene taak. Ga niet door naar de volgende taak tot je klaar bent. Als je om een of andere reden niet anders kunt, probeer dan in ieder geval de onafgemaakte op te ruimen en weg te leggen. Als je een boterham klaarmaakt, begin dan niet met eten tot je de spullen die je hebt gebruikt om hem te bereiden hebt opgeborgen, het aanrecht hebt afgeveegd en de broodplank hebt afgewassen. Wanneer je klaar bent met die taak, kun je je vollediger focussen op de volgende taak.  

7. Doe minder. Als je minder doet, kun je deze dingen langzamer, vollediger en met meer concentratie doen. Als je je hele dag volpropt met allemaal taken, zul je je van de ene taak naar de andere haasten zonder even te stoppen om na te denken over waar je eigenlijk mee bezig bent.  

8. Laat ruimte over tussen dingen. Dit is bijna hetzelfde als de ‘doe minder’‐tip, maar dit is meer een manier om je dagschema in te plannen zodat je altijd tijd hebt om iedere taak te voltooien. Plan dingen niet te dicht op elkaar. Laat juist ruimte over in je schema. Dan krijg je een relaxter schema en heb je wat meer ruimte over voor het geval een taak meer tijd kost dan je had gepland.  

19

9. Maak een meditatie van alledaagse klusjes. De afwas, de was, stofzuigen... Huishoudelijke klusjes moet je elke dag wel doen, en veel mensen vinden het maar vervelend. Probeer er daarom een meditatie van te maken. Geef je volledige aandacht aan taken. Concentreer en doe ze rustig en volledig. Geniet van de vreugde die in het moment verscholen ligt. Ontdek de kleine geneugtes zoals het afwaswater dat glinstert in het licht en glijdt over je hand... Het kan je hele belevenis transformeren (en je krijgt er nog een schoner huis van ook!).  

10. Versimpel je leven. De laatste gadgets, een kledingkast vol schoenen, trendy kleren... Hoeveel van deze dingen heb je écht nodig? Wees je bewust bij alle nieuwe dingen die je koopt en stel jezelf die vraag: je zult versteld staan hoe vaak je zult antwoorden dat je het eigenlijk niet nodig hebt. Ook voor de spullen die je al hebt kun je bijvoorbeeld een of twee keer per jaar grote schoonmaak houden – alle spullen die je langer dan 1 jaar niet meer hebt gebruikt kun je net zo goed weggeven of verkopen. Door je huis op te ruimen en legen maak je ook ruimte vrij in je geest, ruimte die je weer kunt gebruiken voor dingen die wel essentieel zijn. 

20

4. Wees dankbaar   

  

21

In 2003 voerden de wetenschappers Emmons en McCullough een simpel onderzoek uit: ze lieten deelnemers elke vijf dingen opschrijven waarvoor ze dankbaar waren. Na tien weken was de groep die deze simpele oefening had gedaan maar liefst 25% gelukkiger dan de controlegroep! 

Dus ook dankbaarheid is een bijzonder effectief hulpmiddel om meer geluk in je leven te krijgen. 

Wat kan de kracht van dankbaarheid voor jou doen? 

• De kracht van dankbaarheid kan je helpen je doelen te bereiken. Als je een bepaald doel hebt gesteld en je hebt het gevoel dat het nog wel even gaat duren voor je het bereikt, kijk dan terug en wees dankbaar voor de vooruitgang die je al hebt gemaakt. Feliciteer jezelf voor alle mijlpalen die al hebt bereikt en besef dat het nog maar een kwestie van tijd is voor je je doel bereikt. Schrijf je mijlpalen op om een beter overzicht te krijgen van wat je al hebt bereikt. Door de stappen die je al hebt genomen te waarderen, bevestig je dat je op weg naar succes bent. 

• De kracht van dankbaarheid kan je zorgen en angsten verlichten. Wanneer je merkt dat je veel zorgen aan je hoofd hebt (omdat er bijvoorbeeld te veel rekeningen zijn of mensen te veel eisen aan je stellen), probeer dan juist een grotere en belangrijkere dingen in je leven te waarderen. Begin met dankbaar te zijn voor het feit dat je leeft. Waardeer het voedsel dat je kunt eten, het dak boven je hoofd, de frisse lucht die kunt ademen en het schone water dat je kunt drinken. Veel mensen in derdewereldlanden hebben deze luxe dingen niet. Door deze dingen te waarderen, kun je van een toestand van zorgen naar een van gemak en gelukzaligheid gaan. 

22

• De kracht van dankbaarheid transformeert obstakels in kansen. Obstakels kunnen meer bewustzijn creëren en je meer kracht geven. Wanneer je voor een uitdaging staat, accepteer en waardeer deze dan en vertrouw erop dat er een les voor je in verborgen ligt die van grotere waarde is. Door dit te doen, leer jezelf open te staan en gebruik te maken van alles wat in het moment verschijnt, zelfs als het anders is dan wat je had verwacht. Als je iets niet kunnen doen, sta dan stil bij en waardeer de andere kansen die mettertijd vanzelf weer zullen verschijnen. 

• De kracht van dankbaarheid brengt meer overvloed. Focus op en waardeer al de goede dingen in je leven, zoals je gezondheid, je relaties, je passies en je talenten. Door deze wijsheid van dankbaarheid te uiten zeg je ‘ja’ tegen het leven en alles wat het te bieden heeft. Volgens de wet van de aantrekkingskracht is het zo dat als je je aandacht en gedachten op iets richt, je er ook meer van zult aantrekken. Door dankbaar te zijn focus je die intentie en aandacht op dingen die je fijn vindt in plaats van dingen die je juist niet in je leven wilt. Je zult dan juist de positieve dingen aantrekken, waardoor je meer overvloed in je leven krijgt. 

Hoe kun je de kracht van dankbaarheid in je eigen leven toepassen? 

Hier zijn een paar fantastische hulpmiddelen en beoefeningen: 

1. Hou een dankbaarheidsdagboek bij. Schrijf elke dag op waar je dankbaar voor bent – van de kleinste gebeurtenis tot de grootste prestatie. Hou altijd een aantekeningenboekje bij je en schrijf op waar je dankbaar voor bent wanneer je daar behoefte aan hebt. Wees echt 

23

dankbaar en voel de emoties van liefde en vreugde die je hebt voor deze geschenken.  

2. Maak een dankbaarheidsdoosje. Elke keer wanneer er iets in je leven komt waar je dankbaar voor bent, schrijf het dan op een kladje. Vouw deze papiertjes op en stop ze aan het einde van de dag in een speciale doos. Wanneer je het even moeilijk hebt, pak dan een of twee van deze papiertjes uit de doos en sta stil bij de dingen waar je dankbaar voor kunt zijn.  

3. Maak dankbaarheidsaffirmaties. Kies een tijdstip waarop je hardop affirmaties voor jezelf kunt herhalen. Begint met de woorden ‘Ik ben dankbaar voor en waardeer…’. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik ben dankbaar voor en waardeer dat ik geld op mijn bankrekening heb staan zodat ik mezelf en mijn geliefden kan onderhouden.’ Zeg het met je hart en overtuiging.  

4. Begin en eindig je dag met dankbaarheid Wanneer ‘s avonds in bed ligt, denk dan bewust na over waar je dankbaar voor bent. Je zult merken dat je makkelijker in slaap valt en beter droomt. En wanneer je ‘s ochtends wakker wordt, denk dan weer aan de dingen waar je dankbaar voor bent. Het is een geweldige en krachtige manier om je dag met geluk en dankbaarheid te beginnen en eindigen. Je zult merken dat je ook overdag makkelijker dankbaar kunt zijn voor alles.  

24

5. Uit je dankbaarheid. Sta stil bij wat je waardeert aan je partner en laat het hem of haar weten. Maak oogcontact als je dat kunt. Daarna is je partner aan de beurt om iets leuks over jou te zeggen. Doet dit 5 tot 6 keer en luister ook echt naar elkaar. Of breng je lievelingstante een bezoekje en zeg haar hoeveel je van haar houdt. Het zijn vaak de kleine dingetjes die een groot verschil maken. En ook al denk je misschien dat iemand wel weet dat je hem of haar waardeert, het is altijd fijn om het te horen. 

   

25

5. Heb jezelf en anderen lief

 

26

Bij liefde denken we al snel aan de ideale romance: twee mensen die gepassioneerd verliefd op elkaar worden. Maar toch is die vorm van liefde vaak ook een bron van enorm lijden: liefdesverdriet, jaloezie, onbeantwoord verlangen...  

Kan een ander ons wel gelukkig maken? Veel tradities raden zelfs aan om celibatair door het leven te gaan. Maar toch is dat niet voor iedereen weggelegd.  

Wil je een betekenisvolle en diepe relatie met een partner aangaan, dan is het belangrijk om eerst een heel mens worden. Vaak zoeken mensen naar oplossingen en liefde buiten zichzelf, maar de paradox is juist dat we dieper in onszelf moeten gaan en met hogere spirituele realiteiten moeten verbinden voor we blijvende, liefdevolle relaties met een ander kunnen aangaan.  

Dus hoe pak je dit aan? 

De onderstaande 17 inzichten van Bhakti‐tirtha Swami, mijn spiritueel mentor, zijn suggesties om die heelheid te bereiken. 

1. Liefde is noodzakelijk voor een goede fysieke en spirituele gezondheid. 

Mensen die geen liefdevolle relatie hebben, lijden tien keer zo vaak aan een chronische ziekte en hebben vijf keer meer kans om een geestelijke inzinking te krijgen. 

27

2. Liefde is geen zakelijke overeenkomst of een contract met een ontsnappingsclause voor wanneer het even te moeilijk is. 

Helaas hebben veel mensen deze ongezonde instelling. Zodra het even te moeilijk wordt, willen ze eruit, in plaats van aan de relatie te werken. Hetzelfde geldt voor onze relatie met God. Veel gebeden zijn eigenlijk niet meer dan ‘onderhandelingen’: “God, doe Jij dit effe, dan doe ik dat.” En als het niet gebeurd, dan raken veel mensen hun geloof kwijt. Begin je meditatiesessie of gebeden daarom niet met een lange boodschappenlijst van verlangens. Dit komt namelijk niet voort uit ongemotiveerde, onvoorwaardelijke liefde, en helpt niet om het liefdevolle hogere bewustzijn te ontwikkelen dat nodig is om ons heel te maken. 

3. Liefde is een beslissing die we zelf op elk moment en in alle omstandigheden kunnen nemen. 

We kunnen een ander niet dwingen om van ons te houden, maar we kunnen er wel altijd voor kiezen om liefde te geven. Dat betekent niet dat je zomaar alles moet pikken uit naam van liefde. Als iemand ons niet goed behandelt, dan kun je nog steeds van diegene houden op zielsniveau, maar is het beter om wat fysieke afstand te houden.  

4. Liefde is leren om van ons ware zelf te houden. 

Mensen die niet goed voor zichzelf zorgen, kunnen niet diep van anderen houden. De eerste liefdesrelatie die we moeten aangaan, is die met onszelf. Wat ook bij zelfliefde hoort, is om dingen 

28

die niet goed voor ons zijn te vermijden. Net kwamen slechte relaties al aan bod en dat het soms beter is om afstand te houden. Maar ook drugsgebruik, gokverslavingen, losse seksuele contacten en ongezond niet‐vegetarisch voedsel vallen daar onder.  

Hoe meer we volgens de natuurlijke wetten leven, hoe meer we in contact komen met onze natuurlijke spiritualiteit. Als we weinig zelfvertrouwen hebben, dan kunnen we niet inzien dat we allemaal kinderen van God zijn, ook wijzelf, en hebben we niet genoeg liefde en devotie om met anderen te delen. 

5. Liefde is een zoektocht naar heelheid, en soms, kunnen we een partner hebben om die heelheid mee te delen. 

Mensen die denken dat iemand anders hen heel zal maken, of mensen die wachten tot de liefde naar hen komt, zullen maar weinig geluk kennen in hun leven. Hoe meer we zelf liefdevol en heel worden, des te meer zullen we zulke connecties ook aantrekken vanuit het Universum. 

6. Liefde is niet dat je twee wanhopige mensen hebt, die alleen samenkomen voor hun eigen vervulling. 

Als twee extreem behoeftige, zelfzuchtige mensen samenkomen, dan kunnen ze elkaar onmogelijk gelukkig maken. Ze zijn dan te druk bezig om te nemen en dingen voor zichzelf te krijgen ten koste van de ander. 

29

7. Liefde is een heilige relatie waarin partners samenkomen om te dienen en hun zwakheden en sterke punten aan elkaar onthullen zodat ze aan zichzelf kunnen werken. 

In veel relaties proberen mensen hun zwakheden te verbergen. Maar zulke relaties zijn meestal gebaseerd op erotische liefde (lust) in plaats van verantwoordelijke, onzelfzuchtige liefde. Iedereen heeft mindere kanten. Als je deze kanten verdrukt of verborgen houdt, worden ze soms zelfs onhandelbaar. Maar als je deze negatieve dingen met iemand zonder veroordeling wederzijds kunt delen, dan wordt het al een stuk draagbaarder en zelfs omgezet in iets positiefs, omdat het je relatie versterkt. 

8. Liefde is echt de energie en honger van de ziel. Wanneer we naar liefde verlangen, dan verlangen we eigenlijk naar een connectie met de ziel, die deeluitmaakt van het Allerhoogste. 

Liefde zal niet als bliksem bij een helder hemel bij ons inslaan. Het moet elk moment opnieuw ontdekt worden door lust in liefde te transformeren, zodat we ons kunnen verbinden met onze eigen ziel en de zielen van anderen. We hongeren allemaal naar ware, onvoorwaardelijke liefde. 

9. Liefde is dat we onze partner als een geschenk van God zien. 

We moeten eigenlijk nog meer van anderen houden dan van onszelf, zeker van onze partners. Wanneer we zo veel van onze partner houden, dan beseffen we dat hij of zij op ons pad is gekomen als een geschenk van God en niet ons eigendom is waar we zomaar van alles mee 

30

kunnen doen. We zorgen voor hen namens God, en het is onze verantwoordelijkheid om de relatie in spirituele banen te leiden.  

Probeer dus niet de baas te spelen over de ander. We moeten juist ons uiterste best doen om hun hogere kwaliteiten meer naar voren te brengen, en dat zal ook weer helpen om onze eigen hogere natuur te versterken. 

10. Liefde is dat we elkaar helpen om liefde uit te wisselen – met elkaar en met het Goddelijke. 

De liefde die we van onze partner krijgen, komt eigenlijk van de Bron, en het is onze taak om die liefde te beantwoorden. Anderen kanaliseren Gods liefde naar ons, en wij kanaliseren Gods liefde naar anderen. We kunnen Gods liefde beantwoorden door met veel toewijding voor onze partners te zorgen, alsof God Zelf in hen aanwezig is. 

11. Liefde is dat je je spirituele inzichten met je partner deelt, wat zowel hun als ons eigen bewustzijn verhoogt. 

Je relatie zal dan in het teken staan van groei en versterking. Als jij en je partner niet samen spiritueel groeien, dan zal de relatie op een gegeven moment vast komen te zitten. Soms zijn we bang om ons over te geven aan het spirituele pad, omdat we bang zijn dat we onze identiteit moeten opgeven of onze partner zullen verliezen.  

31

Maar overgave aan het Allerhoogste is juist een kans om onze volledige identiteit weer terug te krijgen. Je hoeft niets op te geven. Als je regelmatig mediteert en spiritueel leeft, dan vallen ongezonde dingen en energieën vanzelf weg, terwijl we er zo veel voor in de plaats krijgen. Zonder een spirituele dimensie aan onze levens, zijn we niet gegrond en kunnen we geen diepe liefde ervaren. 

12. Liefde is een relatie met je partner waarin je een driehoek van punten visualiseert: A, B en C. Jij bent punt A, je partner is punt B en het spirituele is punt C. 

Visualiseer je bewust met je partner hoe deze driehoek een permanente band tussen jullie vormt, zodat wanneer je mediteert of bidt, je zowel in connectie staat met je partner als met God. Je hoeft niet per se samen te mediteren of tegelijkertijd aan de connectie te denken. Deze verbinding zal overal en altijd werken. Zo kun je God altijd tot het middelpunt van je relatie maken bij al je reflecties en activiteiten. 

13. Liefde is dat we onszelf altijd als liefde in actie zien en onze liefde overal mee naar toenemen. 

We willen zo vol zijn van liefde dat het vanzelf overvloeit naar iedereen die we ontmoeten. Met deze instellingen dienen we als vertegenwoordigers van het Goddelijke in elk aspect van ons leven, en fungeren we als strijdlustige spirituele krijgers.  

32

We kunnen zelfs liefde in actie beoefenen met onze ademhaling. Als we inademen, dan visualiseren we hoe we de pijn en frustraties van onze geliefden absorberen; en bij het uitademen, sturen we geluk, vreugde, liefde en vrede terug naar hen.  

Zo kun je niet alleen je naasten helpen, maar ook de hele wereld: – bij elke uitademing kun je liefde, compassie en heling uitademen. Dit is geen nutteloze oefening. Het heeft een krachtig effect, en als we het proces bijhouden, zullen we de positieve effecten ervan op anderen met eigen ogen waarnemen. 

14. Liefde is… rivallerende, onzelfzuchtige relaties ontwikkelen. 

Dit klinkt misschien vreemd en tegenstrijdig. Eerst hebben we het over samenwerking, delen en onzelfzuchtigheid, en dan ineens rivaliteit. Maar eigenlijk is het niet tegenstrijdig. In een spirituele context, betekent rivaliteit dat we ernaar moeten streven om onzelfzuchtiger te zijn dan onze partner en te kijken hoe we er meer kunnen geven.  

We proberen de ander zoveel mogelijk aan te moedigen om spiritueel bezig te zijn en meer te groeien. Het doel van deze rivaliteit is om elkaar in onze spirituele groei te helpen. Dit proces is alleen voor mensen die spiritueel willen zijn, die op zoek zijn naar diepere ervaringen, voorbij de vluchtige pleziertjes van het materiële leven. Zulke rivaliteit en onzelfzuchtigheid herinnert ons eraan waarom we in dit lichaam zijn – om spiritueel te groeien, om opnieuw liefdevolle zielen te worden met eeuwige, liefdevolle relaties met God, het Universum en elkaar. 

33

15. Liefde is dat je dezelfde kwaliteit van liefde die je voor je partner voelt, aan iedereen geeft, maar dan zonder het seksuele component. 

Met andere woorden: hou net zoveel van anderen als je van de meest geliefde persoon in je leven houdt. Het klinkt misschien raar om het seksuele element weg te laten. Maar vergeet niet dat seks en liefde niet altijd synoniem zijn. Onze liefde voor onze kinderen kan ontzettend intens zijn, zonder seksuele ondertonen. In wat voor situatie je je ook bevindt, probeer om diezelfde soort liefde in elk van je relaties te ontwikkelen. We weten allemaal hoe fijn het is om van een enkel persoon te houden.  

Kun je je voorstellen hoeveel fijner het zou zijn als je die gevoelens voor iedereen zou kunnen hebben? Denk aan de liefdevolle uitwisselingen die hieruit kunnen ontstaan, de uitwisseling de wisselwerking die zowel ons eigen leven als dat van anderen verrijkt. Je kunt onvoorstelbaar veel geluk, vreugde en tevredenheid ervaren. We hoeven dan niet langer afhankelijk te zijn van bepaalde individuen om ons deze ervaring te geven, omdat we begrijpen dat we eigenlijk op zoek zijn naar God. Hoe meer we begrijpen dat God in elk persoon aanwezig is, hoe meer we het Goddelijke ervaren, en hoe meer het Goddelijke ons heel zal maken. 

16. Liefde is dat we een partner hebben of zoeken om de wereld te helen – niet eraan te ontsnappen. 

34

Vaak gaan mensen op zoek naar een partner om aan de wereld te ontsnappen. Ze zijn ontevreden over hun leven en hebben het idee dat ze alles kunnen tolereren of repareren als ze maar die ene speciale persoon vinden. We kunnen de wereld niet helen als we zelf te gewond zijn. 

17. Liefde is dat we alle relaties beleven als een oefening voor de ultieme goddelijke relatie. 

Onze partner wordt op ons pad gestuurd om ons te helpen, zodat we alle overtollige bagage weg kunnen werken en onszelf te zuiveren. Zie je partner dus als een instrument van God, een instrument om je te helpen je spirituele natuur te herkennen en je eraan te herinneren dat je een eeuwige ziel bent in plaats van een tijdelijk lichaam. Je hebt een lichaam, maar je bent het niet. Het lichaam en het leven zijn tijdelijk, maar toch verlangen we allemaal naar eeuwige, onvoorwaardelijke liefde. Dat komt omdat de ziel zelf eeuwig en liefdevol is. Wanneer de ziel genoeg lessen geleerd heeft, in dit leven of een volgende, dan is het tijd voor de volgende, blijvende fase: eeuwige liefdevolle uitwisselingen met de Allerhoogste.  

 

  

 

35

6. Beperk stress in je leven

36

Het kan moeilijk zijn om in het nu te leven als je gestrest bent. Er zijn talloze tips op het internet te vinden om lekker te ontspannen na een stressvolle dag, maar deze tips zijn juist bedoeld om stress bij de wortel aan te pakken. Door kleine veranderingen in je leven aan te brengen en bepaalde gewoonten te breken, kun je een hoop stress uit je leven verbannen. 

Stress is een reactie op de uitdagingen van het leven. Bovendien kan stress in bepaalde situaties zelfs nuttig zijn, bijvoorbeeld om je beter te laten concentreren op een belangrijke taak. Maar veel van de stress die we in ons leven ervaren is eigenlijk onnodig, en te veel stress is juist weer schadelijk en gewoon vervelend.  

Dus hier zijn een aantal tips om stress bij de bron aan te pakken: 

1. Identificeer wat stress veroorzaakt. Dit is vanzelfsprekend de belangrijkste stap, want identificeren wat stress veroorzaakt in je leven is de eerste stap om dat te elimineren. Neem een paar minuten de tijd om na te denken wanneer en waardoor je stress ervaart. Zijn er dingen die elke week stress veroorzaken? Welke mensen, activiteiten of dingen veroorzaken stress in je leven? Maak een lijstje met de 10 belangrijkste dingen en kijk welke je uit je leven kunt verwijderen. Er zijn natuurlijk altijd dingen waar je niks aan kunnen doen, maar probeer dan in ieder geval een manier te vinden om met minder stressig te maken.  

37

2. Maak je los van onnodige verplichtingen. ‐ We hebben allemaal verplichtingen in ons leven, zoals bijvoorbeeld werken, onze kinderen, onze partners, het huishouden, familieleden, vrijwilligerswerk, hobby's, religieuze activiteiten, enzovoorts. Denk goed na over elk van deze activiteiten, de hoeveelheid stress veroorzaken, en de waarde die je eruit haalt. Wees bruut en eerlijk en laat de dingen die veel stress veroorzaken en weinig waarde opleveren (voor jezelf of anderen) los.  

3. Uitstelgedrag. We doen dit natuurlijk allemaal wel eens. Maar als kleine dingetjes zich steeds opstapelen tot een grote hoop, veroorzaakt het alleen maar meer stress. Dus zorg ervoor dat je het nu kunt oplossen en hou je inbox en bureau netjes en opgeruimd. Kun je iets niet direct doen, schrijf het dan op een 2do‐lijstje en werk regelmatig af. Om voorgoed van je uitstelgedrag aan te komen, kun je terecht bij Jelle Hermus, die er een bijzonder effectieve e‐cursus tegen uitstelgedrag over maakte.  

4. Chaos. Iedereen is zo nu en dan wel eens chaotisch. Maar zelfs als we net iets op orde hebben gebracht en een prachtig systeem hebben opgezet om het zo te houden, sluipt de chaos er na verloop van tijd toch weer in. Maar chaos veroorzaakt enorm veel stress! Alleen al een rommelig uitziend bureau is genoeg om in je achterhoofd stress te veroorzaken: je kunt dingen moeilijker vinden en het herinnert je er steeds aan dat je het nog moet doen. Dus neem de tijd om je leven en omgeving op orde en opgeruimd te houden. Begin met je bureau en je papierwerk en breid dat langzaam uit naar andere 

38

gebieden op je kantoor of in je huis.  

5. Te laat zijn. Te laat zijn veroorzaakt enorm veel stress. Je moet je haasten om je klaar te maken, je haasten om er te komen en je maakt je steeds druk om hoe je eruit ziet en het feit dat je te laat komt. Maak er een gewoonte van om altijd te vroeg te zijn, en deze stress verdwijnt als sneeuw voor de zon. Probeer bewust om eerder te beginnen met je voorbereidingen en om eerder weg te gaan. Dan is het een stuk prettiger rijden in de auto en is het ook niet eens zo erg uit als de tram weer eens 2 minuten te laat is. Time jezelf eens met een timer om te kijken hoeveel tijd het je echt kost om jezelf klaar te maken en hoe lang het duurt voor je ergens bent. Misschien heb je wel steeds onderschat hoe lang kleine dingetjes duren. Een douchebeurt die in jouw belevenis maar 4 minuten duurt, duurt misschien wel 10. Zodra je weet hoe lang alles duurt, kun je achteruit plannen om ervoor te zorgen dat je altijd tien minuten eerder kunt aankomen. Dat is een heel fijn gevoel.  

6. Laat je innerlijke controlefreak los. Je bent geen heer en meester van dit Universum. Soms zouden we dat misschien wel eens willen, maar als je je gedraagt alsof je het wel bent, dan krijg je gegarandeerd veel stress op je bord. Het kost enorm veel energie om controle te hebben en houden over mensen of situaties en lijdt alleen maar tot kommer en kwel als het niet uitpakt zoals je had gehoopt. Lees loslaten en aanvaard dat andere mensen dingen anders doen, en aanvaard wat er gebeurt in situaties waar je geen macht over hebt. Het enige waar je macht over hebt is jezelf: werk daar eerst aan. Leer jezelf ook te scheiden van 

39

taken en ze te delegeren. Onze behoefte loslaten om controle te hebben over de mensen en situaties om ons heen is een enorme stap om stress te verminderen.  

7. Multitasken. Het lijkt misschien productief om verschillende dingen tegelijkertijd te doen, maar in werkelijkheid weerhoudt het je ervan om je op één taak te richten en die af te ronden – je werkt er langzamer door en het levert alleen maar stress op. Leer dus liever singletasken met mindfulness.   

8. Vermijd moeilijke mensen. Je weet wel over wie ik het hier heb. Als je er even goed over nadenkt, kun je vast wel een flink aantal mensen opnoemen die je leven er niet makkelijker op maken: managers, collega's, familieleden of misschien zelfs vrienden. Je kunt ze natuurlijk ook confronteren en de strijd met ze aangaan, maar dat zal waarschijnlijk ontzettend veel moeite kosten. Is het de moeite wel waard? Vermijd ze waar nodig en ga niet in op uitlokkingen – dat scheelt al een hoop gedoe.  

9. Ontspan regelmatig. Het is belangrijk om af en toe even een minibreak te nemen als je aan het werk bent. Stop waar je mee bezig bent, masseer je nek, schouders, hoofd en armen, drink wat, sta even op, stretch een beetje of haal even een frisse neus. Het leven hoeft niet alleen maar om productiviteit te draaien. Neem te tijd om te genieten en te ontspannen.  

10. Neem ontslag. Dit is drastisch, en voor veel mensen waarschijnlijk een beetje te drastisch. Maar een rotbaan levert nu eenmaal ontzettend veel stress op. Hoe zou je je voelen als je 

40

van je hobby je werk maakt? 'Volg je passie en het geld volgt vanzelf,' hoor je wel eens. Het is een erg versimpeld principe, maar er zit wel een kern van waarheid in. Coach Frank de Moei schreef een krachtig e‐boek om je talenten en passies te ontdekken en je droombaan te vinden.  

 

  

41

7. Mediteer

42

Ook meditatie draagt bij aan een gelukkig leven. Er zijn al talloze onderzoeken geweest naar de voordelen van meditatie, en natuurlijk zijn er veel enthousiastelingen die deze onderzoeken kunnen bevestigen uit hun persoonlijke ervaring. Hier zijn een paar voordelen op een rijtje: 

Fysieke voordelen: ‐ diep gevoel van ontspanning ‐ meer energie ‐ minder stress ‐ beter en dieper kunnen slapen ‐ verlaging van de bloeddruk ‐ sterker immuunsysteem 

Psychische en emotionele voordelen: ‐ minder angstigheid ‐ meer creativiteit ‐ meer zelfdiscipline ‐ diep geluksgevoel ‐ sterkere intuïtie en ontwikkeling latente gaven 

Spirituele voordelen: ‐ emotionele en geestelijk onthechting ‐ bewustwording van je eeuwige innerlijke zelf 

43

‐ zelfrealisatie en spirituele ontwaking ‐ mededogen voor alle levende wezens ‐ liefde voor de Allerhoogste 

Wist je dat meditatie zelfs zichtbaar je brein zelfs al na acht weken mediteren kan veranderen? Het mooie is dat iedereen kan leren mediteren.  

Misschien heb je het nog nooit gedaan en vind je het idee een beetje eng. Misschien ben je bang dat het oersaai zal zijn of misschien heb je het wel eens geprobeerd maar al snel weer opgegeven omdat je het gevoel kreeg dat het je toch nooit zal lukken. 

Op welk punt je je ook bevindt, hier is een eenvoudige gids die stap‐voor‐stap uitlegt hoe je kunt leren mediteren. 

1. Zorg voor een goede omgeving om te leren mediteren 

In het begin kan het helpen om op een vaste plek te mediteren en de juiste sfeer te creëren. Zo conditioneer je je geest om op die plek en die omstandigheden altijd tot rust te komen.  

De meest ideale plek om te mediteren is voor een altaar (als je dat hebt) of een ander inspirerend plekje in je huis, bijvoorbeeld voor foto’s van spiritueel leraren en heiligen. Wierook en kaarsjes kunnen je ook in de stemming brengen. 

44

2. Ga er lekker voor zitten.  

Ga op de grond zitten. Een klein kussentje onder je kont kan helpen om goed rechtop te zitten en je ruggengraat recht te houden. Een goede houding helpt de energiestroom. Doe je kin een tikkeltje naar beneden (dit kapt energiestroom van je gedachten af).  

Kun je niet op de grond zitten, ga dan op een stoel zitten, maar wel rechtop, met je voeten op de grond. Hou je ogen half open of gesloten – waar jij je prettig bij voelt. 

3. Focus op iets. 

Adem diep in, vanuit je buik, niet je borstkas. Adem uit. Forceer jezelf niet. Komt er een gedachte in je op, geen probleem. Laat maar komen, en laat hem ook direct weer gaan. Ga gewoon verder en focus op je ademhaling of het reciteren van een mantra (later meer daarover).  

4. Laat je geest tot rust komen. 

Het is normaal dat onze geest in opstand komt wanneer we mediteren, zeker in het begin. Vaak gedraagt onze geest zich net als een klein kind en gaat nog meer gillen als we hem negeren. Maar jij maakt hier de dienst uit, niet je geest. Als je gaat lopen piekeren dat je je niet kunt concentreren, heeft je geest alleen maar weer gewonnen.  

45

Wees transparant en laat de gedachten gewoon door je heen gaan. Want je bent tenslotte je gedachten niet. Je hébt ze wel. Je ware kern, in je diepste innerlijk, is een liefhebbende ziel. Meditatie is geen strijd om je gedachten te veroveren, maar manier om ruimte geven aan je ziel om te zijn. 

Mantra meditatie

Als je aan meditatie denkt, dan denken de meeste mensen al snel aan de eenvoudige stiltemeditatie Maar er zijn ook veel andere vormen van meditatie. Zelf ben ik ook ooit begonnen met de ademhalingsmeditatie, maar later ontdekte ik de kracht van mantrameditatie, dus ook daar wil ik je graag kennis mee laten maken. 

Bij mantrameditatie wordt (de naam zegt het al) gebruik gemaakt van mantra’s: transcendentale geluidsvibraties die de kracht hebben sterke spirituele transformaties 

teweeg te brengen.  

‘Mantra’ is een Sanskriet woord dat letterlijk ‘gebed dat de geest bevrijdt’ betekent. Mantra’s worden dan ook niet voor niets al duizenden jaren gebruikt door zieners en heiligen om diepe 

46

niveaus van meditatie en realisatie te bereiken. De mantra verbindt je met het goddelijke, verhoogt je trillingsgetal en werkt diep in op je geestelijke, emotionele en spirituele welzijn. 

Bij mantrameditatie mediteer je dus op de mantra en vervang je als het ware negatieve gedachten door positieve en spirituele gedachten. Mantrameditatie wordt daarom wel eens vergeleken met het schoonmaken van een vuile halfvolle inktfles die aan een tafel zit vastgeplakt. Omdat je de fles niet van de tafel af kunt halen, kun je hem alleen schoonmaken door er steeds schoon water in te gieten, zodat de viezigheid en de inkt door het schone water uit de fles worden gedreven. Door je geest continu bijvullen met de reinigende mantra, is er geen plaats meer voor negativiteit. 

Er zijn twee vormen van mantrameditatie: kirtan en japa. Bij kirtan wordt de mantra in groepsverband gezongen. Meer daarover lees je hier.  

In dit gedeelte zullen we japa bespreken: individuele mantrameditatie (meestal met behulp van een gebedssnoer).   

Een mantra kiezen

Hoewel we mantra’s meestal met Oosterse tradities associëren, wordt mantrameditatie ook in andere religies en spirituele beoefeningen gebruikt. Bekende oosterse mantra’s zijn Om namo 

47

bhagavate vasudevaya en natuurlijk Om mani padme hum. In het christendom reciteert men bijvoorbeeld het Pater Noster of Ave Maria en moslims chanten de 99 schone namen van Allah. 

Een bijzonder krachtige mantra is de maha‐mantra. Maha‐mantra betekent letterlijk ‘de grote mantra’, want deze bijzondere mantra bevat dezelfde kracht als alle andere mantra's samen. Als je de maha‐mantra chant, chant je dus als het ware alle mantra’s tegelijk.  

De mantra focust je geest niet alleen, maar werkt ook diep in op zielsniveau. Hij reinigt en activeert je chakra's en zuivert je hart, waardoor de goede kwaliteiten die je al in je hebt meer naar voren komen. De mantra wekt ook compassie en liefdevolle relaties op: voor jezelf, met anderen en met de Allerhoogste. 

De mantra gaat als volgt: 

Hare Krishna, Hare Krishna, Krishna Krishna, Hare Hare, Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare. 

De diepe werking van de mantra kan op verschillende niveaus worden uitgelegd. Er zijn net zoveel interpretaties en ervaringen met de mantra als er mensen zijn. De meest gebruikelijke interpretatie is als volgt: “Hare” is de aanspreekvorm van Hari, “de verwijderaar van illusie” en is tegelijkertijd ook de aanspreekvorm van Hara, de heilige liefdesenergie. Krishna betekent ‘de Al‐aantrekkelijke’ en ook 'degene die je hart reinigt'. Rama betekent ‘de bron van alle vreugde'. 

48

 

Mantrameditatie met een mala

Een gebedssnoer (mala) bestaat uit 108 kralen en een hoofdkraal, de zogenaamde ‘guru‐kraal’. In zowel het boeddhisme als het hindoeïsme is 108 een heilig getal. Zo zijn er 108 Upanishads en 108 gopi’s of dienaressen van Krishna. Japa mala's komen in allerlei soorten en maten voor: van kristallen, van hout (meestal Tulasi, een heilige plant uit India) of neem. 

Het voordeel van een mala is dat het je grondt. Ook kun je bijhouden hoeveel ronden je hebt gedaan. Veel heiligen leggen bijvoorbeeld een gelofte af om elke dag een vast aantal ronden te doen. En je kunt van tevoren eenvoudig bepalen hoe lang je gaat mediteren: één ronde, of misschien wel twee... Zo voorkom je het veelvoorkomende probleem dat je je in je achterhoofd blijft afvragen hoe lang je al bezig bent.  

Dus hoe begin je? 

Hou de mala in je rechterhand vast. Je begint met een van de kralen naast de hoofdkraal. Laat de mala ‘hangen’ op je middelvinger. Chant per kraal één hele mantra en ga zo de hele mala af, waarbij je met je duim de mala laat bewegen. 

49

Wanneer je bij de laatste kraal (voor de hoofdkraal) bent aangekomen en je wilt nog meer chanten, draai de mala dan om en begin weer opnieuw. Op de guru‐kraal wordt uit respect nooit gechant en er wordt ook niet ‘overheen’ gechant. 

Je kunt voor jezelf een ritme of melodie bepalen. Voor sommige mensen helpt het om altijd hetzelfde ritme te chanten, anderen wisselen graag af om hun geest weer in het nu te brengen. 

Mantrameditatie zonder een mala

Maar als je liever zonder mala mediteert, dan kan dat natuurlijk ook. Herhaal de mantra zachtjes voor je uit op een melodie en tempo dat jij fijn vindt. Om de tijd toch bij te houden, kun je ook bijvoorbeeld een kookwekker gebruiken.  

Het fijne van chanten is dat je het overal kunt doen. Als je onder de douche staat, in de auto rijdt, kookt, boodschappen doet of wat dan ook – reciteer dan je mantra. Op die manier mediteer je nagenoeg altijd. Het zal je band met het spirituele versterken, je geest scherper maken en je meer laten genieten van het moment. 

 

Meer meditatietips

50

1. De vroege ochtend is ideaal om te mediteren: je hebt de hele dag nog voor je en de energetische atmosfeer nog rustig is. Bovendien is de kans kleiner dat je het dan een dag overslaat omdat je niet genoeg tijd hebt. Maar uiteindelijk is het beste tijdstip het tijdstip dat jou het beste uitkomt, en het tijdstip dat je het ook echt doet.  

2. Veel mensen geven het op als er veel gedachten opkomen en denken dat het een teken is dat ze nog niet klaar zijn voor meditatie of dat het te moeilijk voor ze is. Als je geest in opstand komt, is het juist een teken dat je goed bezig bent. Je geest weet als het ware dat als je zo langer doorgaat, hij zijn controle over je kwijt zal raken. Hij zal dus alles in de strijd gooien om te voorkomen dat jij weer de leiding krijgt. Wees een spirituele krijger en ga de uitdaging aan.  

3. Probeer geen ervaringen na te jagen. Sommige mensen ervaren misschien visioenen, kleuren of gevoelens kunnen heel intens en interessant zijn. Maar dat is het niet het doel van meditatie. Als je ze najaagt, zijn ze juist een afleiding.  

4. Vind je het moeilijk om stil te zitten, omdat je erg moe bent of juist teveel energie hebt, ga dan op een mantra‐wandeling en reciteer de mantra terwijl je een mooie wandeling door de natuur maakt.  

51

5. Wees consistent. Het is beter om elke dag één rondje op je gebedssnoer te mediteren, dan dat je de ene dag 30 doet en de andere dag niks.  

6. Spreek de mantra duidelijk en aandachtig uit. Wanneer je mediteert, zal je geest je al snel herinneren aan al die belangrijke dingen die plots niet meer kunnen wachten. Als dit gebeurt, herinner je dan dat jij je geest niet bent en concentreer je opnieuw op de mantra door de mantra duidelijk uit te spreken.  

7. Is je geest erg koppig, hou dan een notitieboekje naast je. Schrijf zeurende gedachten op, zodat je ze op dat moment los kunt laten. Het is bovendien een mooie oefening. Vaak zul je jezelf afvragen of die gedachte nu echt wel zo dringend of belangrijk was om je heerlijke meditatie te verstoren.  

8. Mediteer met de heiligen. Omring jezelf met foto’s, of mediteer voor een altaar. Het is ook heel krachtig om met anderen te mediteren of opnames van chantende heiligen op de achtergrond af te spelen. 

     

52

8. Dien

53

"Als je wilt dat anderen gelukkig zijn, beoefen dan mededogen. Als je zelf gelukkig wilt zijn, beoefen dan mededogen." ‐ Dalai Lama 

De Veda's, de heilige Indiase teksten, beschrijven dat liefde, geluk en dienen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn: door te dienen kun je onvoorwaardelijke liefde ervaren, waardoor je je gelukkig voelt, en als je onvoorwaardelijke liefde voelt, dan uit zich dat vanzelf in dienen. 

Ook in bepaalde stromingen binnen het boeddhisme is het dienen van anderen essentieel voor je persoonlijke en spirituele groei. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de boddhisatva's: bijzondere heiligen die plechtig beloven dat ze nog niet zullen opgaan in het nirwana, maar blijven incarneren op aarde tot alle andere zielen verlicht zijn. 

En het mooie is dat zelfs als de ander onze dienst niet waardeert, er alsnog niets verloren – het dienen werkt ook voor onze eigen zuivering en is al een beloning op zich. 

Er zijn natuurlijk talloze manieren om te dienen. Zelfs een klein gebaar kan een diep effect hebben op iemand. Alle kleine beetjes dragen bij aan het grotere geheel, aan een betere wereld. Dus hier zijn alvast een paar tips ter inspiratie. 

54

1. Lach en wees vriendelijk. Soms kan een klein gebaar als dit al iemands hart verwarmen en hun dag een beetje beter maken. De kans is groot dat zij dit goede gevoel daarna ook weer doorgeven aan anderen. Zelfs als die chagrijnige caissière moeilijk doet, wees toch vriendelijk en lach. De kans is groot dat ze er een goede reden voor heeft. Misschien is ze zelfs wel chagrijnig door al die onvriendelijke klanten! Je weet nooit waarom ze moeilijk doet, en je weet nooit wat voor positief effect het kan hebben op haar dag, wat vervolgens ook weer doorstraalt naar anderen.  

2. Stop om te helpen. Toen ik in mijn studententijd eens in de Kalverstraat stond als enquêtrice, liet iemand een zak sinaasappelen vallen. Mijn collega en ik stonden er vlak naast, dus we waren niet te beroerd om even te helpen oprapen. Het bleek dat het onderdeel was van een onderzoek naar het gedrag van mensen. Als één persoon hielp, dan waren de omstanders ook meer geneigd om te helpen. En inderdaad, die jongen liet die dag nog heel wat sinaasappelen vallen, maar niet iedere keer kwam er iemand om ze te helpen oprapen. Maar als er iemand eenmaal begon, dan kwamen er ook meer mensen helpen. Wees dus die eerste persoon en degene die anderen inspireert. Hoe meer je het doet, hoe meer het een natuurlijke reactie wordt om te helpen.   

3. Troost iemand met verdriet. Een knuffel, een helpende hand, een vriendelijk woord of een luisterend oor kunnen heel veel betekenen voor iemand die het even moeilijk heeft. Zelfs een begrijpende blik kan soms meer betekenen voor iemand dan honderden lege woorden. Wees er gewoon. Soms hoef je niet iets te doen om toch te dienen. Wees er 

55

gewoon, luister zonder te oordelen. Soms kan gewoon praten over een probleem al een hele opluchting zijn.  

4. Doe een klusje voor een ander. Het kan iets kleins zijn, zoals de was ophangen voor je partner of een boodschap voor een zieke buur. Doe iets wat je normaal gesproken niet hoeft te doen.   

5. Stuur een leuk berichtje. Gewoon een klein berichtje dat je diegene waardeert, of om te bedanken voor iets wat hij had gedaan. Misschien kun je het zelfs in het openbaar doen, bijvoorbeeld op Facebook of Twitter. Door anderen te laten zien hoeveel je diegene waardeert, zal dat een nog beter gevoel geven. En wie zich gewaardeerd voelt, functioneert beter en zit lekkerder in zijn vel.  

6. Hou je aan je beloften. Door je aan je woord te houden, creëer je vanzelf een atmosfeer van dienstbaarheid en vertrouwen. Betrouwbaarheid en punctualiteit zijn essentiële eigenschappen van een dienstbaar persoon. Wanneer mensen je kunnen vertrouwen, wordt iedereen daar gelukkiger van.   

7. Doe alles wat je doet als dienst aan de Allerhoogste. Als je kookt, doe het dan in de gemoedstoestand dat je eet en je lichaam sterk houdt om anderen te dienen. Als je werkt, 

56

zie je baan dan als dienstverlening aan anderen en doe het met heel je hart. Het is een simpele manier om een spirituele dimensie aan je leven toe te voegen.  

                  

57

9. Zorg goed voor je lichaam

58

 Veel spirituele tradities benadrukken dat we niet ons lichaam, maar een spirituele ziel.   Maar ondertussen hébben we wel een lichaam. Een lichaam waar we nog ons hele leven mee moeten doen. Een mooi lichaam zoals de filmsterren zal geen ultiem geluk brengen, maar een lichaam dat continu pijn heeft of moe is, kan een enorme afleiding zijn voor geluk en spirituele groei. Dus dit hoofdstuk is een vervolg op punt 10 van het vorige hoofdstuk: zorg zo goed mogelijk voor je lichaam, het voertuig van je ziel, als dienst aan jezelf, de mensheid en de Allerhoogste. Op die manier zal een gezond lichaam wél bijdragen aan een gelukkig leven.   1. Lichaamsbeweging. Regelmatig bewegen, zelfs al is het maar een flinke wandeling draagt enorm bij aan je gezondheid. Het is goed voor je gewicht, helpt in de strijd tegen kanker, houdt je bloeddruk op peil, vermindert stress, vermindert de kans op hart‐ en vaatziekten, obstipatie, diabetes, om maar een paar dingen te noemen. Bovendien komen er bij lichaamsbeweging endorfinen vrij in je hersenen, die enorm bijdragen aan je geluksgevoel. Haal je hoelahoep uit de kast, zet een fitness‐dvd op of maak een lekkere (mantra) meditatiewandeling. Het maakt niet uit wat je doet, zolang je het maar leuk vindt, want dan hou je het beter vol.  2. Rust goed uit. Veel mensen hebben een continu moe gevoel, en dat brengt allerlei ongemakken met zich mee. Niet goed kunnen concentreren, je voelt je lamlendig, hebt geen zin in dingen... 

59

Maak slapen een prioriteit en blijf niet tot 's avonds laat voor de tv hangen. Lees liever een half uurtje een inspirerend boek om je hersenen tot rust te laten komen.   3. Eet gezond. Gezonde voeding is essentieel. Het is de brandstof voor je lichaam. Eet zoveel mogelijk dicht bij de natuur: geen kant‐en‐klaar maaltijden, maar bereid van verse ingrediënten. Een vegetarisch dieet zal ook helpen bij veel lichamelijke klachten en draagt bovendien ook bij aan je spirituele groei. Het erkennen dat dieren ook gevoelens hebben, pijn ervaren en zelfs een ziel hebben, draagt enorm bij aan het ontwikkelen van compassie.   Eet mindful, wees je goed bewust van wat je eet, en kauw goed, zodat je lichaam de voedingsstoffen beter kan opnemen. Maak van je maaltijd een meditatie. Veel spirituele beoefenaars offeren hun maaltijd voor ze hem zelf nuttigen, door bijvoorbeeld drie keer een mantra te herhalen of in te stralen met reiki‐energie. Daarmee erken je de handelingen die nodig waren voor de productie en bereiding van de voeding. Boeddha raadde bijvoorbeeld aan om zelfs al bij het drinken van een glas water mantra's uit te spreken om het water zo te karmisch zuiveren, want zelfs in een enkel glas water leven bacteriën etc., levende wezens die we met het blote oog niet zien. Je kunt hiervoor de maha‐mantra van hoofdstuk 7 gebruiken.  4. Let op je ademhaling. Een goede ademhaling kan ook enorm bijdragen aan je gezondheid. De meeste mensen halen helaas niet diep genoeg adem, wat zich vaak uit in bijvoorbeeld concentratieproblemen en stress. Een goede, diepe ademhaling laat je lymfesysteem (het 

60

'afvalverwerkingsysteem' van je lichaam) beter werken, waardoor gifstoffen beter worden afgevoerd. Voor meer informatie en ademhalingsoefeningen kun je dit artikel lezen.                 

61

10. Zie obstakels als een kans om te groeien

 

62

"Het afwisselend komen en gaan van geluk en verdriet is als het komen en gaan van zomer en winter. Ze ontstaan door je zintuiglijke waarneming en je moet ze leren verdragen zonder er van slag door te raken." ‐ Bhagavad‐gita, vers 2.14 

Dit is een van mijn favoriete verzen uit de Bhagavad‐gita. Het leven is nu eenmaal niet altijd rozengeur en maneschijn. Het leven kan soms ook hard zijn en er gebeuren vervelende dingen. Geliefden laten je in de steek, we maken fouten, krijgen ongelukken, ziektes... Het leven gaat niet altijd zoals we dat willen. Dit vers betekent voor mij dat het geen zin heeft om je hiertegen te verzetten. Het gebeurt nu eenmaal, vroeger of later. Of je het nu aan karma of puur toeval wijt, het overkomt ons allemaal.   Je kunt je omstandigheden niet altijd veranderen. Maar wat je wel kunt veranderen, is hoe je daar op reageert. Je geest neemt je omstandigheden waar en labelt daar een emotionele ervaring als geluk of verdriet aan. Met andere woorden: uiteindelijk zit het allemaal tussen je oren. Hard, maar waar. En zodra je dat beseft, ben je in zekere zin al bevrijd – want dan heb je de kracht om je omstandigheden te veranderen! 

Dat betekent niet dat het eenvoudig is. Het is juist ontzettend moeilijk. Je leven en geest veranderen is een enorme mentale uitdaging. Maar ook jij kunt het. Hier zijn 5 tips om je op weg te helpen. 

63

1. De kracht van positief denken. Identificeer negatieve gedachten en vervang ze door positieve gedachten. Vaak proberen mensen gedachten te onderdrukken, maar helaas werkt dit niet. Het bekende voorbeeld hiervan is de roze olifant. Zeg je tegen jezelf: 'Ik mag niet aan een roze olifant denken', dan denk je juist aan een roze olifant. Het onderdrukken lukt misschien heel even, maar door er zoveel energie aan te geven, registreren je hersenen als iets dat belangrijk is. Zodra je even niet actief bezig bent met onderdrukken, springt de gedachte weer op. Vervang daarom negatieve gedachten liever door positieve. Geef er geen energie meer aan, en laat je nieuwe ervaringen en gedachten de oude vervagen.  

2. Van fouten leer je. Als je valt, blijf dan niet eindeloos in de greppel liggen, maar sta weer op. Elke keer dat je valt, ontdek je een nieuw obstakel dat je niet had zien aankomen. Het is een kans om te leren dat obstakel te overwinnen. Thomas Edison is hier een grappig voorbeeld van. Een journalist vroeg hem een keer hoe het voelde om tot 10.000 keer toe te falen in zijn poging om de gloeilamp uit te vinden. Maar Edison antwoordde, “Beste vrind, het is niet zo dat ik 10.000 keer heb gefaald tijdens mijn zoektocht naar de gloeilamp. Ik heb gewoon 10.000 manieren gedocumenteerd waarop het niet werkt.” Vergeef jezelf, sta op en ga door. Als je je fouten ziet als iets om van te leren, dan is elke misstap een zegen.  

3. Wees geduldig. Zoals het vers al zegt, geluk en verdriet komen en gaan als de seizoenen. Lucht je hart bij een vriend of vriendin, klaag er even lekker op los, maar besef dat je 

64

situatie niet eeuwig zal duren. Wees geduldig en laat los wanneer je er klaar voor bent.  

4. Ervaringen maken je sterker. “Wat je niet doodt, maakt je sterker,” luidt het bekende gezegde van Nietzsche eens. Het is misschien niet altijd waar (soms kun je je echt helemaal uitgeput en geruïneerd voelen), is dit wel waar voor de meeste gevallen. Is iets moeilijk? Dan zal ik een sterker persoon zijn omdat ik het heb doorstaan.   

5. Probeer de levensles te ontdekken. Als je er een probleem of uitdaging op je pad komt, vermijd het dan niet. Kijk het recht in de ogen en vraag: 'Wat kan ik hiervan leren? Welke les heb je voor mij?' Het kan misschien moeilijk zijn om een antwoord te vinden, zeker in moeilijke gevallen, maar er is altijd wel een les die ergens schuilt. Al je ervaringen, zowel de goede als de slechte, dragen bij aan je levenservaring en kennis. Wees dankbaar voor wat je hebt geleerd en hoe je bent gegroeid als mens. 

65

Nawoord  Waar geluk kun je niet ergens buiten jezelf vinden. Het is al in je. Je hoeft alleen maar naar binnen kijken en daar de rijkdom van je ziel ontdekken. Je bent gelukkig wanneer je beseft dat je meer bent dan alleen je lichaam en je geest, wanneer je 'ja' zegt tegen het leven en geniet van alle duizenden kleine dingen die je dagelijks cadeau krijgt.  Vond je dit e‐boekje leuk? Deel het met anderen!    

  

66

67

 

68

Credits Met uitzondering van de foto's van hoofdstuk 8, zijn de foto's allemaal van fotografen die hun afbeeldingen ter beschikking stellen met een 'Creative Commons' licentie.   Hier zijn de links naar hun Flickr‐pagina's.    Hoofdstuk  1:  Daftlikelex        Hoofdstuk  6:  Bethan Hoofdstuk  2:  Javier Alvarez        Hoofdstuk  7:  Syama Sakhi Dasi Hoofdstuk  3:  H. Koppdelaney      Hoofdstuk  8:  Tanakahwo  Hoofdstuk  4:  Lina Hayes        Hoofdstuk  9:  Ooberayhay Hoofdstuk  5:  Sean McGrath       Hoofdstuk 10: Adrian Ruiz 

69