Atina

Pirej

Patras

Larisa

Solun

Iraklion

AL

BA

N

I J A

MA K E D O N I J A

TU

RS

KA

B U G A R S K A

Goti, a u periodu od 6. do 8. veka do`iveo je

vi{e uzastopnih napada Avara i Slovena. U

12. veku su ga oplja~kali Normani, a paljen

je i ru{en i tokom krsta{kih ratova. Posle pada

Carigrada u ~etvrtom krsta{kom ratu, postao je

prestonica Solunske kraljevine na ~elu sa Bo-

nifacijom Monferatskim. Od 1261. godine So-

lun je ponovo u sa-

stavu Vizantije, od

kada ga je osvojio

epirski despot

Teodor An|eo.

Grad je pretrpeo

i napade srpskog

kralja Milutina i

cara Du{ana, koji

su uspeli da gra-

du oduzmu zna-

tan deo zale|a.

Pod Turke je pao

1430. godine, a

oslobo|en je uz

pomo} srpskih

vojnika tek 1912.

godine. Godine 1917. grad je stradao u veli-

kom po`aru. Posle ove velike katastrofe grad

je izgra|en po novom planu.

Burna istorija Soluna ostavila je duboke

tragove i kulturne uticaje mnogih naroda, a

grad je sve to verno prikupljao i ~uvao godina-

ma, ne bi li dobio duh i brojne znamenitosti

kojima danas pleni.

Od spomenika iz rimskog perioda isti~u

se Galerijev slavoluk i Rotonda. Galerijev slavo-

luk, poznat kao Kamara, sagra|en je po~etkom

4.veka, nakon pobede imperatora Galerija Mak-

similijana u Aziji i deo je velike serije gra|evina

- Galerijeva palata i Hipodromion (trkali{te za

konje), kao i imperatorov Mauzolej. Ostaci

palate su prona|eni na Navarino trgu, dok se

ostaci hipodroma nalaze ispod temelja ku}a

na istoimenom trgu.

Rotonda predstavlja najstariji spomenik u

gradu. To je kru`na gra|evina, po svojoj ar-

hitekturi jedinstvena u Gr~koj. Danas se ne

mo`e sa sigurno{}u tvrditi kakva je bila njena

prava namena. Mnogi misle da ju je Galerije

sazidao za Mauzolej, drugi pak da je ovo me-

sto gde su se odr`avale glavne ceremonije.

Bilo kako bilo, za vreme vladavine Teodosija

Velikog, Rotonda je preobra}ena u crkvu, a

za vreme turske vladavine u d`amiju. Danas

je Rotonda crkva posve}ena svetom \or|u,

dekorisana mozaicima sa zlatnom pozadinom

i prelepim freskama.

S obzirom na to da je u vizantijskom periodu

imao 565 crkava, slobodno se mo`e re}i da je

Solun jedan veliki vizantijski muzej. Izme|u

savremenih gra|evina nalaze se izvanredno

o~uvane crkve sa jedinstvenim zidnim freska-

ma i retko lepim mozaicima. Danas je o~uvano

dvadesetak, kao {to su Crkva svete Sofi je, Crkva

Bogorodice Halkein, Crkva sv. Apostola, Manastir

Vlatadon sa crkvom Sotirovog Preobra`enja, a

svakako najzna~ajnija je Crkva svetog Dimitrija,

za{titnika Soluna. Podignuta na ru{evinama rim-

skog kupatila, gde je svetac bio u tamnici i prema

legendi sahranjen. Prva ranohri{}anska crkva,

sa drvenim krovom, bila je uni{tena po`arom

u 7. veku. Ponovo je izgra|ena u istom obliku,

ali nju je opet uni{tio po`ar iz 1917.godine.

Restauraciju crkve je uradio arhitekt Zahosa,

SolunMnogo je onih koji hvale lepote ovog grada, poznatog kao “Most zaliva Termaikos” (Solunskog zaliva). Jedan je od najstarijih gradova u Evropi. Sam Solun se veoma razlikuje od Atine nagla{enim isto~nja~kim uticajem, no}nim `ivotom, restoranima i uzeri-jama, prodavnicama ode}e, obu}e i nakita, gradskim pijacama i ogromnim brojem spomenika iz perioda Vizantije.

amtimo ga kao grad gde smo, sre}nih

godina, rado svra}ali i {opingovali,

vra}aju}i se sa letovanja na gr~kom

primorju. Grad u kojem su nas svi sre}no

do~ekivali na te~nom srpskom sa: “Do-

bar dan.” Drugim re~ima, moglo bi

da se ka`e da je re~ o izuzetnom i

nesvakida{njem gradu na raskr-

snici istoka i zapada, koji zbog

obilja vizantijskih spomenika

nazivaju gr~kom Ravenom

Ili gr~kim Konstantinopo-

ljem. Sa 740.000 stanov-

nika, glavni je grad severne

Gr~ke i cele regije - egejske

Makedonije, kao i kulturni, pro-

svetni, industrijski, fi nansijski i

administrativni centar ovog dela

zemlje. Razvio se u zale|u polu-

ostrva Halkidiki, u prostranom so-

lunskom polju, u severoisto~nom delu

Solunskog zaliva. Sam grad je polukru`no

sagra|en du` obala zaliva na obroncima brda

Kedrinos.

U fizionomiji grada jasno mogu da se

uo~e dve velike oblasti. To su Ano Poli, vi{i

deo grada na strmom podru~ju, i Kato

Poli, ni`i deo grada koji se pru`a ka isto-

ku, do luke. Kroz Solun prolazi nekada

Tekst napisao: Jovica Petrovi}

PVizantijski muzej

najva`niji put Via Egnatia, koji je vekovima pove-

zivao istok i zapad i to je, ujedno, i glavna ulica

grada. Severoisto~no od vi{eg dela grada nalazi

se i turisti~ki vrlo va`na oblast grada - Espano

Poli. Ovde se nalaze ostaci nekada{ih rimskih

zidina, iza kojih uske uli~ice vode do kule,

to jest, tvr|ave Kastra. Ovaj deo grada ima

veliki broj malih ku}a sa lepo ure|enim

vrtovima u isto~nja~kom stilu. Grci ovu

staru Tursku ~etvrt zovu Epimenidu.

Solun je osnovan u 4. veku pre nove

ere. Ime je dobio po Tesaloniki, sestri

kralja Aleksandra Makedonskog.

Istoriju ovog grada obele`ile su

sve velike civilizacije koje su se

smenjivale na prostoru Evrope.

Njime su vladali Rimljani, koji su

stvorili od njega prestonicu rimske

provincije. U 3. i 4. veku su ga napali

Solun je osno-van u 4. veku pre nove ere.

Ime je dobio po Tesaloniki, sestri kralja Aleksan-dra Makedon-skog. Istori-

ju ovog grada obele`ile su sve velike civilizacije koje su se sme-njivale na pro-storu Evrope.

Galerijev slavoluk

Ostaci rimskih zidina

58 TRAVEL magazine

Gradovi sveta

TRAVEL magazine 59

koji se ovde odigrao, kula je promenila naziv u

“krvavu kulu”. Ovakav naziv je nosila sve do 19.

veka, kada je eksterijer zgrade prefarban u belo

(na gr~kom Lefkos Pirgos). Poslednjih godina

radila je kao Muzej isto-

rije i umetnosti Soluna.

Postavke pokrivaju ve-

liki istorijski period, od

300. godine do okupa-

cije Turaka 1430. go-

dine. Va`ni ostaci Tur-

ske vladavine sigurno

su d`amije i hamami

od kojih se isti~u Lu-

tra kupatila, koja su

koristili Turci.

Interesantno za

posetu svakom turi-

sti, a posebno na{im

putnicima je brdo Zej-

tinlik kod Trga Metak-

sa, gde se nalazi Srp-

sko vojni~ko groblje

na kojem su sahranje-

koji je poku{ao da o~uva

njen originalni oblik. Crkva

je ponovo otvorena 1949.go-

dine. Gra|evina predstavlja

baziliku, prelepo dekorisa-

nu freskama i mozaicima.

Ispod oltara nalazi se kripta

gde je sveti Dimitrije patio i

bio mu~en. Nekada je ovde

bio i izvor mira, aromati~nog

ulja kojim su se bolesni ver-

nici le~ili. Danas je kripta

preobra}ena u muzej. Tu-

risti prilikom posete crkvi Svetog Dimitrija, u

posebnom delu, mogu da ispi{u imena svojih

bli`njih - koje }e sve{tenici na liturgiji da po-

menu i mole se za spas njihovih du{a.

Svakako prepoznatljivi simbol Soluna, oda-

kle se kre}e sa upoznavanjem grada je Bela

kula, koja je jedina preostala od stare tvr|ave

na obali zaliva. Ova kru`na zgrada je sagra|ena

u 15. veku (oko 1430.godine). Visoka je 37

metara. Nekada je kori{}ena kao zatvor za

muslimanske vojnike. Nakon velikog pokolja

blaga jeza me|u grobnicama srpskih i savezni~kih

ratnika Francuske, Velike Britanije, Rusije i Ita-

lije. Spomen-obele`je podignuto je na inicijati-

vu ratni~kih udru`enja i po li~nom nare|enju

kralja Aleksandra Kara|or|evi}a. Na oko 10.000

kvadrata, materijalom dopremljenim iz Srbije,

ovaj nesvakida{nji kompleks je zavr{en 1936.

godine i na njemu po~ivaju posmrtni ostaci

vi{e od 8.000 srpskih ratni-

ka. Centralno mesto zauzima

mauzolej, dok se na njego-

vu ju`nu stranu nadovezuje

kapela i ulaz u kriptu u ko-

joj se na 108 parcela nala-

zi 5.580 pregradaka sa po-

smrtnim ostacima srpskih

vojnika. Zgrade su ure|ene

u modernizovanom vizantij-

skom stilu oboga}enom mo-

zaicima, freskama, ornamen-

tima, motivima i stihovima

koji prenose duh pravoslav-

lja iz srpskih srednjovekovnih

svetinja i srpskog rodoljublja.

Na otvorenom prostoru oko

Mauzoleja ure|eno je groblje

sa 1.440 pojedina~nih grobo-

va raspore|enih u deset par-

cela u obliku }irili~nog slo-

va P. Grobovi su obele`eni

mermernim krstovima na pra-

vougaonom postolju koje se

zavr{ava u obliku kupe. Na

krstovima je uklesano ime, prezime i jedinica

sahranjenog ratnika ili samo ime i prezime, ako

nije utvr|eno kojoj je jedinici pripadao. Svakome

ko poseti ovo groblje zasigurno }e dugo u glavi

odzvanjati stihovi uklesani u belom mermeru u

ime slave svih onih koji su se borili tamo daleko

za mir i slobodu svih naroda sveta.

“Blago potomstvu {to za njima `ali

Jer oni behu ponos svome rodu:

Blago i ima jer su slavno pali

Za Otad`binu, Kralja i Slobodu!”

Danas o ~itavom kompleksu brine \or|e Mi-

hajlovi}, potomak srpskog vojnika koji je sahra-

njen na tom groblju.

U Solunu se nalazi ~ak 25 muzeja: Arheolo{ki,

Etnografski, Rotonda, zatim oni koji se bave za-

nimljivom tematikom, kao {to su istorijski put

jevreja Soluna i Muzej jevrejskog prisustva - koji

obra|uju deo istorije grada koji su ozna~ili jevreji;

ili Vodovodni muzej Soluna - za sve zainteresovane

za istoriju vodosnabdevanja ovog velikog grada

duge tradicije. Pomena radi, u Solunu je i jedan

od najve}ih univerziteta na Balkanu, Tehni~ka

akademija, Ekonomski institut, dve Dr`avne

muzi~ke {kole i nekoliko kulturnih udru`enja.

Solun je i doma}in festivala fi lma u oktobru

i novembru, pozori{nog festivala, susre-

ta plesnih grupa, festivala Gr~ke pesme

kao i velikog jesenjeg festivala muzike i

pozori{ta pod nazivom “Dimitrija”.

Solun se sve vi{e afi rmi{e i kao sajamski

grad i grad simpozijuma, privla~e}i na de-

setine hiljada posetilaca ovakvih doga|aja.

Simpozijumski centar Velidio je jedan od

najve}ih te vrste na Balkanu. Pogodan je

za sve vrste manifestacija, a u istom delu

grada na prostoru Helehro - Nacionalne or-

ganizacije me|unarodnih i lokalnih sajmo-

va, postoji jo{ jedan simpozijumski centar

Nikolaos Jermanos.

Pravi na~in da do`ivite Solun je po-

seta nekoj od brojnih taverni, uzerija ili

kafi }a obojenih mediteranskim suncem i

mirisom mora koji dolazi iz luke. Od jela

se u tavernama (gr~kim nacionalnim re-

storanima) slu`e jela jedinstvene lokalne

kuhinje, riblji specijaliteti, ali i jela tra-

dicionalne isto~nja~ke kuhinje. Najvi{e

taverni se nalazi u centru grada, ali i du`

Solunskog zaliva. U Solunu ima dosta luk-

suznih restorana koji, ipak, odr`avaju tradi-

ciju lokalnog ukusa. U tavernama se slu`e

dobra vina koja vekovima ~ine neodvojivi

element gr~ke civilizacije. Najlep{e taverne

se nalaze u vi{em, starijem delu grada, ali

i u modernim delovima istorijskog centra

grada (Ladadika u Milosu, u Vilka, ali i u

Nea Krini), kao i na Aristotelovom trgu i

VODI^IInternet prezentacija www.saloniki.org ili {tampana publikacija Turisti~ki vodi~ Soluna u izdanju Komisije za projekciju sreza Tesalonikija najbolji su na~ini da se sna|ete u Solunu.

PROPUSNICE I KARTICE Sa ISEC studentskom karticom se u muze-jima ostvaruje do 50% popusta.

BEZBEDNOSTU ~itavoj Gr~koj, a samim tim i Solunu, de-luje turisti~ka policija, koja vam 24 ~asa pru`a za{titu i sve informacije pozivom na 171. Informacije su na gr~kom, engleskom francuskom i nema~kom.

ZABRANEPosebnih zabrana nema.

RADNO VREMEProdavnice rade ponedeljkom, sredom i su-botom jednokratno - od 08.00 do 15.00 sati, a utorkom, ~etvrtkom i petkom dvokratno - od 08.00 do 14.00 i od 17.30 do 20.00.

Solun Travel Tips

Interesantno za posetu svakom turisti, a poseb-

no na{im putnicima, jeste brdo Zejtinlik kod Trga Me-taksa, gde se nalazi Srpsko vojni~ko groblje na kojem

su sahranjeni izginuli i umr-li srpski ratnici koji su se

borili na Solunskom frontu od 1916. do 1918. godine.

ni izginuli i umrli srpski ratnici koji su se borili

na Solunskom frontu od 1916. do 1918. godine.

U ti{ini ~empresa i ru`a hilandarskih rasadnika

krije se opomena, ponos, strahopo{tovanje, i

Crkva svetih apostola

Rotonda

Unutra{njost crkve svetog Dimitrija

Crkva svetog Dimitrija

Bela kula

60 TRAVEL magazine TRAVEL magazine 61

Gradovi sveta

od njih specijalizovani za

no}ni provod. Za one koji to

`ele postoje mnoga mesta

no}ne zabave sa tradicio-

nalnom muzikom i igrom.

Zahvaljuju}i ovako bogatoj

ponudi ishrane, pi}a, mu-

zike i zabave dolazi se do

zaklju~ka da je i Solun je-

dan od onih gradova koji

nikada ne spavaju.

[to zbog tradicije, {to

zbog turisti~ke konkuren-

cije okolnih zemalja, ne-

mojte se iznenaditi pri-

jatnom gostoljubivo{}u,

trgu Elefterias. Posebni ugostiteljski objekti

u Solunu su na daleko ~uvene uzerije - ne{to

sli~no na{im kafanama, gde se slu`i jako al-

koholno gr~ko pi}e uzo. Pored toga, grad je

prepun malih pe~enjara gde mogu da se kupe

piletina i krompiri}i, ali i ~uveni gr~ki giros po

povoljnim cenama. Ove pe~enjare uvek imaju

i nekoliko kafanskih stolova prekrivenih ka-

riranim stolnjacima, {to odaje utisak prijatne

atmosfere i bliskosti sa gostima. Ovakvi mali

ugostiteljski objekti, uzerije, taverne, pe~enjare,

u vlasni{tvu su malih gr~kih porodica koje ve-

kovima ~uvaju tradiciju dobrog ugostiteljstva.

U Solunu postoje i moderni restorani i kafei

koji se sre}u svuda u svetu. Ovakvi kafi }i se

naj~e{}e nalaze du` obale zaliva, ali su mnogi

besplatnim pi}em u restoranu, ni`om

cenom nego {to je u cenovniku, jer za

svakog Grka ugostitelja gost je sveti-

nja i izvor prihoda. Primeti}ete da su i

gr~ki kafi }i tokom ~itavog dana prepu-

ni {to mladim, {to starijima koji vreme

prekra}uju ispijaju}i gr~ku kafu (isto {to

i na{a turska) i igraju}i partiju tavlija,

igre koja pomalo li~i na na{u micu.

Prilikom posete ovog grada uo~ava

se da stanovnici neuobi~ajeno vole svoj

grad, nazivaju}i ga najopu{tenijim gra-

dom na svetu. Ponosni na svoje make-

donsko poreklo i Aleksandra Makedon-

skog koga Grci, sude}i po Solunjanima,

bez prava nazivaju Aleksandros Mega-

los to jest Aleksandri Veliki, Solunjani

svakog do~ekuju otvo-

renog srca. Bez sum-

nje se mo`e re}i da je

ovde svako dobrodo{ao,

a kako i ne bi, kada svi

putevi za jug i Malu Aziju

vode ve} nekoliko hiljada

godina, ba{ preko terito-

rije Soluna. Tako je ovaj

grad ni~iji, a sva~iji, i ma-

kedonski i gr~ki i turski

i srpski... I svih naroda

koji ga posete.

KUHINJATradicionalna kuhinja je me{avina medi-teranske i orijentalne. Najpoznatija jela su giros, kao i razne vrste musaka, zatim gr~ke salate sa obaveznim dodatkom feta sira prelivene maslinovim uljem. Ne propu-stite da probate jaretinu na gr~ki na~in, a od dezerta baklave.

SPORT I REKREACIJA U Solunu postoji {est fudbalskih i ko{arka{kih klubova, zatim sportsko jedre-nje, jahting, tenis, atletika, jahanje, veslanje plivanje. Svi sportovi su organizovani kroz klubove.

[OPINGGlavne ulice za {oping su Tsimiski, Ve-nizelou, Agias Sofi as, Ermou, Mitropoleos, Egnatias i M. Iosif. U manjim suvenirnicama mogu}e je cenkanje.

NO]NI @IVOT I ZABAVARestorani, taverne, uzerije i pe~enjare - nalaze se u Ano Poli, vi{em, starijem delu grada, ali i u modernim delovima istorij-skog centra grada, kao i na Aristotelovom trgu i Trgu Elefterias. Za no}ni provod postoji veliki broj klubova sa razli~itim izborom muzike.

RAZNODa vas ne zbuni: kada Grk ka`e "ne" to ustvari zna~i "da", dok "ohi" znaci "ne".

Solun Travel Tips

Posebni ugostiteljski objekti u Solunu su na da-leko ~uvene uzerije - ne{to

sli~no na{im kafanama, gde se slu`i jako alkohol-no gr~ko pi}e uzo. Pored

toga, grad je prepun malih pe~enjara gde mogu da se kupe piletina i krompiri}i, ali i ~uveni gr~ki giros po

povoljnim cenama.

Solungeografski polo`aj

Solun se nalazi na severu Gr~ke, na 40º 51’severne geografske {irine i 22º 96’ isto~ne geografske du`ine.

populacija zemlje i gradaGr~ka broj 10.964.020 stanovnika, a Solun oko 740.000.

kako sti}i do...Jedan od na~ina da stignete do Soluna je avionom. Kompanija Olympic Airlines ima letove utorkom i subotom u 09.00 iz Beograda, u Atinu se sti`e u 12.15. Iz Atine za Solun se polazi u 18.20 i sti`e u 19.15. Cena povratne karte je 170 eura uz 129 eura za takse. Po{to se Solun nalazi u na{oj blizini, do njega mo`ete oti}i i kolima.

dokumentiOd dokumenata su vam potrebni va`e}i paso{ i gr~ka viza

klima Klima je mediteranska, poo{trena obli`njim planinama i severnim vetrovima.

vremenska razlika+1 h

jezikGr~ki

medicinske normeNema posebnih medicinskih normi

novacValuta koja se koristi je euro

struja230V, 50Hz

sme{tajSolun raspola`e sa 70 hotela sa 9.000 le`ajeva. Vi{e o sme{taju mo`ete da saznate na: www.saloniki.org, www.HellasBoo-kings.com i www.hotel-overvi-ew.com/greece.

informacijeKorisne informacije o Solunu mo`ete da na|ete na: thessalo-niki-info.com, www.greekho-tel.com/mainland/thessaloni-

ki/info.htm i www.thessalonikicity.gr

telefoniranjeSrbija i Crna Gora se iz Gr~ke bira tako {to okrenete 00381 i pozivni broj grada bez nule. Gr~ka se iz Srbije i Crne Gore bira tako {to okrenete 9930, i pozivni za Solun 2310.

kako se kretati kroz gradSolun ima odli~no razvijenu mre`u gradskih autobusa, koji vas mogu od-vesti u bilo koji deo grada. Me|utim, ukoliko `elite grad da obi|ete {to bo-lje savetujem vam da ga prope{a~ite.

Tursko kupatilo ispod crkve svetog Dimitrija

62 TRAVEL magazine

INFOGradovi sveta

TRAVEL magazine 63