..Gramatika at Estruktura sa Wika ng mga Maranao..

..Gramatika at Estruktura sa Wika ng mga Maranao..

.. WIKA ..Wika ay ang Instrumento ng tao sa pagpapahayag ng sarili upang makamit ang mithiin at adhikain sa buhay.

Isang Sistema na binubuo ng mga arbitraryong simbolo ng mga tunog. Ginagamit para sa komunikasyon ng tao...Wikang Filipino..Ang Pambansang Linggwa franka ng Pilipinas.Wikang Pambansa ng Pilipinas.Wika sa opisyal na komunikasyon.Opisyal na wikang panturo at pagkatuto...Wikang Maranao..Ang Wikang maranao ay ang ginagamit na wika ng mga katutubong Maranao. Ito ay may kakaibang pananalita. Ginagamitan ito ng matigas na pagbigkas.Ponolohiya saWikang MaranaoPonohiya ang tawag sa pag-aaral ng mga tunog ng letra/titik sa salita. Ang ponolohiya sa wikang maranao ay kagaya lamang ng sa wikang Filipino.Ponolohiya sa Wikang MaranaoPonemang Segmental

Ang Ponema ay ang tawag sa makabuluhang tunog ng wikang Filipino. Mayroon 25 ponema ang Filipino at ito ay nahahati sa dalawa, ang mga Katinig at mga Patinig.

Ponemang Suprasegmental

Ito ay ang ponemang nagtataglay ng likas na katangian tulad ng tono o intonasyon, haba o diin, at hinto o antala.

Ponemang SuprasegmentalTono o IntonasyonIto ay ang taas-baba na iniuukol sa pantig ng isang salita o pangungusap upang luminaw ang pakikipag-usap.

Ito ay dumidepende sa paraan kung paano sinasabi. Kung patanong, paki-usap, o padamdam.Mga Halimbawa:PatanongMaayos ka na ba?Mapipiya ka den?Pakiusap/PautosParang awa mo na datu.Kapedi-pedi kabu lokes-a mama.PadamdamNakakapagtaka!Piyakamemesa!

Ponemang SuprasegmentalHaba at DiinTumutukoy ang Haba sa haba ng bigkas na iniuukol ng nagsasalita sa patinig ng pantig ng salita.

Tumutukoy naman ang Diin sa lakas ng bigkas ng pantig ng salita.Mga Halimbawa:Bu.kasMapitaBukasLeka

GabiGagawiGa.biReti

Ponemang SuprasegmentalAntala/HintoHindi buntis si Bae #Hindi # buntis si Bae #Naba maugat si Lokes-a babai #Naba # maugat si Lokes-a babai #

Hindi # lumaki ang mga sanggol #Hindi lumaki # ang mga sanggol #Naba # myamakala so mga wata #Naba myamakala # so mga wata #Morpolohiya saWikang MaranaoAng Morpolohiya ay ang pag-aaral ng pagsasama-sama ng mga ponema. Pinag-aaralan dito ang pinakamaliit na yunit ng isang salita na nagtataglay ng kahulugan.Morpolohiya sa Wikang MaranaoMorpemaMorpema ang tawag sa pinakamaliit na yunit ng isang salita na nagtataglay ng kahulugan kapag maikabit sa salita.Mga Halimbawa:maganda mataidmagalang maadatenmagaling mapasangmalusog malawasMorpolohiya sa Wikang MaranaoKayarian o Pagbubuo ng SalitaAng isang salita na binubuo lamang ng salitang-ugat ay maaring magresulta ng isang kayariang..1. Payak2. Maylapi3. TambalanMga Halimbawa:Payaksaya bayaulan oranMaylapi masaya mabayaumuulan paguran

Tambalankapitbahay siringanpanik panaog

Mga Bahagi ngPananalitaInuri ni Lope K. Santos sa sampu ang mga bahagi ng pananalitaNarito ang ilan sa mga ito..Mga Bahagi ng PananalitaPangngalanTinutukoy itong Nominal sapagkat tumutukoy ito sa ngalan ng tao, hayop, bagay, pook, pangyayari at iba pa. Ito ay nasa anyong Pasalitang simbolo ng mga nabanggit.Si Ginang Teresita ang aming guro sa Gramatika.Si Bae a Teresita na aya ami ustada sa Gramatika.Mga Bahagi ng PananalitaPanghalipTinutukoy na nominal sapagkat tumutukoy ito sa ngalan ng tao, hayop, bagay, pook, pangyayari at iba pa. Ginagamit itong pamalit o panghalili sa Pangngalan.Isa siya sa mga taong masasabi kong kaibigang totoo.Isa skaniyan ko mga tao a maptaro aken a piyur a ginaway.Mga Bahagi ng PananalitaPang-uriIsa itong Panuring sapagkat ginagamit ito bilang panuring. Ito ang mga salitang nagsasaad o nagpapahayag ng katangian o mga salitang naglalarawan.Antukin sa klase si Regine kaya naman lagi siyang napapagalitan.Palaturug sa klas si Regine ino mambu skanyan dikaprangitan.Mga Bahagi ng PananalitaPang-abayTinatawag itong panuring dahil ito ay nagbibigay-turing o naglalarawan sa mga salitang pandiwa, pang-uri at sa isa pang pang-abay.Si Hanna lang ata ang natira dito kanina sa silid.Si Hanna bu man ata e myalamba saya kagiya sa kwarto.Mga Bahagi ng PananalitaPangatnigInuuri itong pangkayarian dahil kailangan ito sa pagbubuo ng pangungusap. Ito ay mga katagang nag-uugnay sa mga salita, parirala o sugnay.Naiinis ako sa kapatid ko ngunit hindi ko magawang magalitPagulupan ako ko pagari aken ogaid na di aken karawan karangitan.Mga Bahagi ng PananalitaPang-ukolInuuri itong pangkayarian dahil kailangan ito sa pagbubuo ng pangungusap. Ito ay ang katagang iniuugnay sa direksyon, lugar at kinauukulan.Dumalo siya sa pagtitipon na iyon alinsunod sa pinagkasunduan nila.Sumiyong skaniyan ko gyoto a katitimo mitondog ko pipasadan iran.Mga Bahagi ng PananalitaPang-angkopInuuri itong pangkayarian dahil kailangan ito sa pagbubuo ng pangungusap. Ito ay ang mga katagang nag-uugnay sa panuring at sa salitang tinuturingan.Masunurin na bata si Geraldine kaya natutuwa ang mga tao sa kanya.Maparatiyaya a wata si Geraldine ino mambu pekababayaan o mga tao.Mga Bahagi ng PananalitaPandiwaAng pandiwa ay ang salitang nagsasaad ng kilos at gawa.Marami ang nahuling baboy ngayon ng mga mangangaso.Madakel so myadakep a baboy imanto o mga mangangaso.