ARALIN 25

ANG ASYA AT ANG

DALAWANG DIGMAANG PANDAIGDIG

Halos hangga't mayroong ay buhay, digmaan ay isang

bahagi nito. Sangkatauhan ay patuloy mandigma kahit sa

mga kahihinatnan ay madalas na lahi walang ngunit

paghihirap. Gayunpaman, kapag ang isang tao ay

tinatawag na ipagtanggol ang kanyang bansa, o

maprotektahan iba pang walang pagtatanggol

Mahalaga ang naging papel ng

dalawang digmaang pandaigdig sa

kasaysayan ng mga asyano.

Tatalakayin sa araling ito ang mga

kaganapan sa asya sa panahong ito.

Tunghayan din kung anu-ano ang

naging epekto nito sa mga asyano.

Ang unang

digmaang pandaigdig

sumiklab ang Unang Digmaang Pandaigdig noong agosto 1914.

Ang Germany ay kaalyado ng Austria-Hungry at tinawag silang

Central Powers, at ang France, England, at Russia naman ( na

Tinawag ng mga allies ) ay magkakampi.

Si archduke francis ferdinand ay pinataysa Serbia.

Siya ang tagapagmana sa trono ng AUSTRIA-HUNGRY. Binaril siya ni gavrilo

princip na isang Serb.

bagamat nakasentro sa Europa ang digmaan, nagkaroon din ng labanan sa asya dahil sa spheres of influence at interes ng mga kanluranin sa China.

Agad – agad sinakop ng mga England at Japan ang mga teritoryo ng Germany sa

China at sa Pacific Ocean. Kinuha niya ang lalawigan ng shantung at ang mga isla ng Carolina at Marianas. Ipinilit ng Japan ang 21 demands nila sa China. Tumutol ang

mga tsino at isinumbong ito sa league of nations pero walng nagawa ang ibang mga

kanluraning bansa. Noong 1917, sumali ang United States

sa digmaan sa panig ng mga allies. Sumunod naman ang China pagkatapos

salakayin at mapalubog ng isang submarino ng Germany ang isang barko ng France na may nakasakay na mga tsino.

Sa India, nagkaisa ang mga kilusang nasyonalista at pangkalayaan, at

sumuporta sila sa panig ng mga allies. Ang kilusang pangkalayaan ng mga HINDU at MUSLIM at lumakas ang hangad nila na

mabigyan sila ng karapatang mamahala sa sarili.

Si gandhi ang nanguna sa kilusan at isinulong ang pamaraang matahimik

ayon sa Ahimsa o non-violence. Nais ding sumali ng ibang mga Pilipino

sa Unang Digmaang Pandaigdig at itinaguyod ni gobernador heneral

francis burton harrison at manuel luis quezon ang guardia nacional ng pilipinas. Ang pagtataguyod ng

guardia nacional ay upang maipakita sa United States at sa buong daigdig

na handa na ang pilipinas sa kasarinlan. Nais ipakita ng mga

pilipino na handa na silang ipagtanggol ang sarili at sumali sa

mga kaganapan sa daigdig.

Mga epekto ng

unang digmaang pandaigdig

Natalo ang CENTRAL POWERS sa digmaan at isinagawa ang pagpupulong sa

Versailles, France upang pormal nang tapusin ang digmaan at pag-usapan ang

kaparusahan ng mga talunang bansa. Ang bansang Europa ay nanghina dahil sa tagal, hirap, at gastos ng digmaan.

Matapos ang digmaan, naiba ang balance ng kapangyarihan

(balance of powers)sa daigdig. Matatawag na mga

super power o pinakapangyarihang bansa noong panahong yaon ang United States at

Japan.Sa VERSAILLES, nakuha ng japan ang

shantung na dati’y nasa kamay ng mga GERMAN dahil dahil sa kanyang

partisipasyon sa digmaan. Ang RACIAL o pantay na pagtingin sa lahi, Ang kilusang ito ay tinawag na KILUSANG MAYO 4, 1919

( may fourth movement )

Nag – umpisa sa araw na ito ang kilusan sa pamantasan ng BEIJING.

Nagsimula rin ang new culture movement na itinakwil ang

Confucianism at iba pa. 1917, pinag-aralan ang mga bagong ideya na

galing sa Europa at sa Himagsikang russo ( russion revolution ). Marami

ang naniniwala na ang kabihasnan ng kanluranin ay materyoso, makasarili

lang, at walang kabutihan para sa mga tsino.

Pagkatapos ng Unang Digmaang Pandaigdig, itinatag ang league of nations upang maiwasan na ang

pagkakaroon ng digmaan sa daigdig.

Ang kanlurang asya ay bahagi ng ottoman empire na nanghina at dahan - Dahang

bumagsak. Noong 1914 nadiskubre ang ( langis ) sa lugar na ito at lumaki ang interes ng mga kanluranin dito. Ang

mandato para sa Syria at Lebanon ay ibinigay sa mga French at ang mandato para sa PALESTINE ay kinuha ng mga

English. Napanatili ng Saudi Arabia ang kalayaan nito sa ilalim ni haring ibn saud,

pero lahat ng mga kompanya na naglinang ng mga langit ay pag – aari ng mga

dayuhan.1917, nagpalabas ng balfour declaration ang mga English kung saan sinabi na ang

PALESTINE ay bubuksan para sa mga JEW o ISRAELITE upang maging kanilang tahanan o homeland. Dito nag – ugat ang problema

ng mga JEW at mga MUSLIM, dahil nagsimulang bumalik ang mga JEW na

nasa Europa sa Kanlurang Asya.

Ang asya Sa

gitna ng

Dalawang digmaan

Pagkatapos ng unang digmaang pandaigdig, nag – umpisa ang pag -

aarmas ng iba’t ibang bansa. Nagkaroon ng arms race o pagpaparami ng mga Armas pandigmaan. Tumawag ang United States

sa isang kumperensya sa Washington, D.C. 1921. dito nilagyan ng mga limitasyin ang laki at dami ng mga barkong pandigma at nagkasundo na hindi magtatatag ng mga ibayong pagpapalakas sa mga base militar

sa asya. Sumama sa kumperensya ang United States, England, Japan, France, at

Italy.Sumunod dito ang isang kasunduan kung

saan kinilala ang United States, Japan, England, at France ang mga teritoryo ng bawat sa asya. Sakaling magkaroon ng problema tngkol dito, mag – usap muna

ang apat na bansa at hindi maglaban agad. Isang kusunduan ang nirerespeto ang

integridad ng China at hindi na ito pag – aagawan o hati – hatiin pa.

1920, nabuo ang isang malakas na kilusang Nasyonalismo sa China. Naitatag ang isang malakas na

pamahalaang republika sa China sa pamumuno ni heneral chiang kai

shek.kasabay dito naitatag din ang Partido

Komunista ng China ( Chinese communist party ) na pinamumunuan ni Mao ZedonG. Tinugis at itinulak sila

puntang HILAGANG CHINA na napatanyag na LONG MARCH.Dahil sa paglakas ng Kilusang

Nasyonalismo sa China sa pagpasok ng Ika – 20 ng siglo. Dahan – dahang pumasok sa China ang Japan. Kinuha nito ang isla ng Taiwan noong 1895 at sinakop nito ang Korea noong 1910.

1929, bumagsak ang stock market sa United States

at nag – umpisa ang great depression. Nagkaroon ng

Pagkawala ng trabaho, paghihirap, at kakulangan sa pagkain. Dahil

walang magawa ang pamahalaan, dumami ang mga RADIKAL at ULTRA –

NASYONALISMONG samahan na naghangad na lalong magpalakas at manakop ang Japan. Sa pamumuno ni gandhi at ng

kanyang di – marahas na pamamaraan. 1935, ipinasa nila ang isang batas na nagbibigay ng higit na awtonomiya sa

pamahalaan ng India. Nagpadala ng mga misyong pangkalayaan ( independence

missions ) sa United States upang ihatid sa mga AMERIKANO.

1930 ay ipinasa ang Batas TYDINGS – McDuffie na nagtakda ng sampung COMMONWEALTH at pagkatapos ay

kalayaan.

Patungo sa

IkalawangDigmaang pandaigdig

1930, nagkaroon ng matinding hidwaan sa pagitan ng dalawa. Nilusob

ng Japan ang Manchuria noong SETYAMBRE 1931. mahalaga ang

Manchuria sa mga Hapones dahil ito ay mayamang rehiyon na sagana sa hilaw na materyales na kailangan sa

industriya nila. Malaki ang populasyon ng Japan, limitado ang lupa, at salat pa sa likas na yaman. Sa pagsakop

nila sa Manchuria, nagtatag ang Japan ng isang puppet state o tau – tauhang estado na kontrolado nito at pingalang

MANCHUKUO.1935, tumanggi ang Japan sa

kasunduan na naglilimita sa mga barkong pandigma.

Hulyo 1937, biglang nilusob ng Japan ang China.

Dahil ito ay labag sa mga nilagdaang kasunduan, nag protesta ang United States at England, pero hindi rin ito

binigyang – pansin ng Japan. Sa paglusob ng Japan, nakatuon ang

pansin nito sa NAIJING ( NANKING ), ang kapitulo ng pamahalaang Tsino. Ang insidenteng ito ay tinawag na

rape of nanking.SETYEMBRE 1940, nilagdaan nila ang

tripartite pact at tinawag na axis powers ang kanilang alyansa. Sa

kabilang panig, United States, England, at France at iba pang mga bansa ay tinawag na allied powers.

Ang sagot ng mga protesta, nagpalabas ng deklarasyon ang Japan

na nilinaw ang mga layunin nito.

Hangarin niyang bumuo ng greater east Asia co – prosperity sphere at

mapalayas ang mga dayuhang kanluranin. Tinugunan ng United

States ang pagiging agresibo ng Japan sa pamamagitan ng pagpapahinto ng pangangalakal sa Japan, pagluwas ng

langis sa Japan at iba pang estratehikong materyales, at ang

pagpigil sa mga transaksyon ng Japan na may kinalaman sa mga pera nitong

nakalagak sa United States at Pilipinas. Dahil mawalan sila ng langis

at iba pang bagay na kailangan ng mga industriya nila, Kailangang

biglaan ang paglusob sa gayong ay maparalisa nitong hukbong pangdagat

ng US. Na noon nakabase sa PEARL HARBOR sa Hawaii.

Ikalawang Digmaangpandaigdig

Nag – umpisa sa Europa noong SETYEMBRE 1939 ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Dahil ang India ay kolonya ng England, binigyan ng suporta ng England. Ngunit

ayaw ni gandhi sa digmaan at nagprotesta siya at ang kanyang mga kasama .

Nagsimula ito nang nilusob ng JAPAN ang PEARL HARBOR noong Disyembre 7, 1941

sa HAWAII ( Disyembre 8 sa asya ), kasabay ang pagsalakay sa THAILAND, MALAYA,

HONG KONG, PILIPINAS, at iba pang lugar.Binomba ang BAGUIO at DAVAO. Dahil sa

pag atake ng mga HAPONES.Bumagsak ang mga teritoryong sakop ng

ENGLAND, NETHERLAND, at UNITED STATES. Mabilis ang pananakop ng JAPAN

sa TIMOG SILANGANG ASYA at sa PILIPINAS ang ito bumagal dahil nahirapan ito nang

husto. Sa pagbagsak ng bataan noong ABRIL 9, 1942 at CORREGIDOR noong MAY 6, 1942, ganap na ang pagsakop ng JAPAN

sa TIMOG SILANGANG ASYA.

Ang pamahalaan ng THAILAND ay nagsilbing neutral o walang pinapanigan noong panahong ito ngunit pinayagan

nitong dumaan ang HAPONES sa teritoryo nito papunta sa MALAYA at BURMA. Nakuha sila pansamantala ng propaganda ng JAPAN na susuportahan nito ang paglaya ng mga

dating kolonya ng kanluranin.Idineklara ng JAPAN ang BURMA bilang

malayang bansa sa pamumuno ni ba maw.Octobre 1943, ang pilipinas din ay idineklara nilang malaya sa pamumuno

ni jose p. laurel.Nobyembre 1943, ito ang unang kumperensya para sa mga pinuno ng

bansang asyano.Ang mga kilusang nasyonalismo sa TIMOG

ASYA at TIMOG SILINGANG ASYA ay binigyang suporta ng JAPAN at nabuo ang

ilang mga hukbo gaya ng Indian independence army.

Sa pilipinas malaganap ang mga kilusang ito gaya ng UNITED STATES

ARMY FORCES IN THE FAR EAST ( USAFFE ) at hukbong bayan laban sa

hapon ( HUKBALAHAP ).Unti- unting natalo ang JAPAN sa

labanan sa PACIFIC – sa MIDWAY at GUADALCANAL 1942; NEW GUINEA

noong 1943 hanggang 1944; at mga isla sa GITNANG PACIFIC gaya ng

GUAM. AGOSTO 1945, tuluyan nang natalo

ang JAPAN. Napilitang sumuko ito matapos bagsakan ng bomba atomika

ng UNITED STATES ang HIROSHIMA noong AGOSTO 6, 1945 at ang

NAGASAKI noong AGOSTO 9, 1945.

MGA EPEKTO NG

IKALAWANG DIGMAANG

PANDAIGDIG

Dahil sa digmaan, maraming mga lungsod ang nasira sa ASYA. Milyun-milyong mamamayan ang namatay. Hirap at

taggutom ang sinapit ng mga pinsala ng JAPAN. Dahil natalo ang JAPAN, Ito ay

inokupa ng mga ALLIES sa pamumuno ni HEN. DOUGLAS MACARTHUR. Nagkaroon ng

bagong Saligang Batas ang JAPAN at binuwag ang kanyang Sandatahang

Lakas.Naging Demoktratiko ang sistema ng gobyerno ng JAPAN. Natapos ang tinawag na ALLIED OCCUPATION OF JAPAN noong

1952 matapos lagdaan ang PEACE TREATY sa San FRANSISCO, CALIFORNIA.

Matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, hindi katahimikan ang nabalot

ng CHINA. Noong 1949, natalo ang pwersang nasyonalista at tumakas sila sa isla ng TAIWAN. Samantala, ang kabuuan

ng mainland CHINA ay napasailalim sa mga komunista at itinitag ni MAO ZEDONG ang

PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA.

Sa pagkatapos ng digmaan, masigasig nilang ipinaglaban ang karapatan nilang

lumaya . Ang PILIPINAS ay naging malaya noong Hulyo 4,1946.

1945, Ang VIETNAM sa INDOCHINA ay nagpahayag ng proklamasyon ng kanilang

kalayaan. bagamat hindi ito kinilala ng FRANCE na may sakop sa kanya.

Pinagkalooban din ang kalayaan ng ENGLAND ang Malaysia at BURMA. Sa INDONESIA naman, nag umpisa ang

armadong pakikipiglaban ng mga Indonesian upang makamtan ang kalayaan

laban sa mga DUTCH.

Subalit hindi nagkaisa ang lahat ng Indian at hati ang grupong HINDU at MUSLIM. 1947, Pinagkalooban ng kalayaan ng

ENGLAND ang India. Ngunit ang India ng naging malaya ay hati: ang India ay para

sa mga HINDU at ang mga MUSLIM ay nagtatag ng bansa, ang PAKISTAN.

IKATLONG MARKAHAN

II- PATIENCERIO, SWEET AIVIE T.

MALINAO, HAFFYCABAHUG, NINA JANE

MONTEJO, RACHELZOZOBRADO, ALMARIE

DELARMENTE, RHOMELMALAZARTE, PAUL KINNETH

PERALTA, JOHN PAUL

THANK TOU !!!!!

!