Harga sa Ghar Dalam u Tarxien Temples

Ahna, it-tfal tas-sitt sena, hrigna harga sa Ghar Dalam u Tarxien

Temples.

Tarxien Temples

L-ewwel morna it-Tarxien Temples u hemmhekk tawna karta bil-

mappa tat-Tarxien Temples kif ukoll sitt ritratti li kelna inqablu

mal-mappa. Hemm ukoll disinji mal-hajt:

Dawn huma id-disinji.

Hemm bieb ukoll, dan ghaddejna min tahtu:

->Dan huwa il-bieb.

->Din hija il-mara l-hoxna. Nahseb li smatu

biha. Hdejn il-mara il-hoxna hemm disin simili ta' dan li hawn fuq.

F'parti min tal-bidu, hemm bieb u hdejh tara xkaffa ta dak iz-

zmien izda mhuxiex differenti min dan tal-lum , id-differenza li

hemm hija li lix-xkaffa ta dak iz-zmien huwa

li dak huma maghmulin mil-gebel.

-> Dan huwa it-tarag, pero' jekk tharsu sew,

taraw li it-tarag vera irqiq.

Ghar Dalam

Xhin spiccajna min Tarxien Temples, morna Ghar Dalam.

Hemmhekk kien hemm hafna affarijiet interesanti. Qabel ma

tlaqna mill-iskola, l-ghalliema taghna tatna karta biex nimlew waqt

li inkunu hemm, ilwaqt li kelna niehdu maghna tlett karti vojta biex

niktbu l-informazjoni li naraw u nisimghu. Jekk indunajtu tridu

toqodu attenti hafna. Wara morna fil- "caves". Fil- "caves" hemm

hafna dlam u affarijiet interesanti. L- "instractor" ma dahalniex

sa gewwa ghax hemm, hemm hanzir l-art.

Dik kienet il-harga taghna u nispera li interesatkom u tghidu lil-

genituri u l-hbieb taghkom fuq din il harga.

Demira Aquilina Yr 6.1

L-għalliema tagħna Ms.Roberta Camilleri ddeċidiet li toħodna

ħarga sa Għar Dalam u Ħal Tarxien Temples. Ġurnata qabel il-

ħarga il-klassi tagħna konha veru eċitati li ser imorru ġo tempju

għax kaważi il-klassi tagħna qatt ma marret speċjalment jien. L-

ada qomt qabel il-familja tiegħi daqs kemm kont eċitata. X’ħin

wasalna dħalna l-ewwel ġo ĦAL Tarxien għax il-klassi l-oħra marru

ġo Għar Dalam l-ewwel allura aħna morna Ħal Tarxien l-ewwel. L-

għalliema tagħna tghatna karta li fiha kellha mappa u fiha kellna il-

mistoqsijiet li irridu nitfawhom f’lordni. Wara x’ħin lestejna kilna u

morna fil-karozza tal-linja biex immorru Għar Dalam. X’ħin wasalna

wieħed raġel qaghad jitkellem fuq Għar Dalam.Wara dorna dawra

ġo Għar Dalam umbgħad dħalna ġo għar veru antik għax fih sabu

ħafna għadam ta’ annimali.Wara l-għalliema ħaditilna ritrat għax

kienet l-ewwel ħarġa ta’ din is-sena. Fl’aħħar tal- ħarga morna ġol-

karozza tal-linja u tlaqna

għall-iskola.Iddiskutejna kif

morna fil-ħarga umbgħad

lestejna u morna lura d-

dar.Ħadt ħafna pjaċir u

għedt lil familja tieghi fejn

morna u kif ħasejtni. Din

kienet l-ewwel u l-isbaħ

ħarġa tal-iskola.

GĦAR DALAM U ĦAL TARXIEN

F’ Ħal Tarxien hemm tliet tempji mdaqqsa u wieħed żgħir li nstabu

mit-tabib Sir Temi Żammit. Fit-tempju ta’ Nofsinhar insibu tal-

ġebel, ħaġar mimdud, kappelel, statwa kbira ta’ alla bilwieqfa u

altar. Fit-tempju tan-nofs insibu ħafna taqsimiet u dan m’hawnx

bħalu f’Malta. Fih sitt kappelel u niċċa, nsibu wkoll tinqix fil-ħitan

li jirrapreżentaw l-annimali. It-tempju tal-Lvant huwa l-iżgħar

wieħed u ħdejh hemm il-fdal ta tempju ieħor. Għar Dalam huwa l-

eqdem post preistoriku. Hawnhekk insibu ħafna fossili li huma

fdalijiet ta’ nies u annimali. In-nies ta’ dan iż-żmien kienu bdiewa u

kienu jrabbu l-annimali biex jieklu. Fost il-fdalijiet ta’ l-animali

insibu ippopotami u ċinji. Dan jurina li Malta qabel kienet imwaħħla

mal-Ewropa u l-Afrika.

Il-Ġimgħa, l-għalliema tagħna ħaduna ħarga gewwa l-mużew ta’ Għar Dalam u l-mużew t’ Ħal-Tarxien. Vera ħadd ġost ġewwa Għar Dalam dawarna wiehed ċertu Marlon Briffa. Kien hemm ħafna għadam tal-annimal fostom: iljunfanti u crief. Qallina li kienu sabu ukoll xi ghadam tal- ġrieden tal-irjam. Ġewwa l-għar kien hemm ħafna Fossili tal-annimali u għadam mal-art. Biċċit mil-għar kin qed jaqa u għallura ma’ stajniex nitħlu. Mis-saqaf kien qed iqattar l-ilma. F’Ħal Tarxien kien hemm il-ħaddiema ghax kienu ser jamlu tinda. Hemmek fuq il ġwbwll kien hemm xi dissini, kien hemm ukoll il-mara l-ħoxna wkoll kien hemm ħafna posters ma kull ħaġa biex jispjegallek xkien dak. Ħaga tal-iskantament li l-ġebel kienu

It-Tempji ta’ Ħal Tarxien U Għar Dalam

jqeduħ tajjeb ħafna u kien hemm xi ħebbel bill forom tal-cabords. F’biċċit mit-tempju kien jisagrifikaw xi annimali żżda f’Malta qadt ma saqrifikaw nies,infatti biċċiet mil-ġebel kien fl-aħmar bin-nar. Hemm ħafna xtitallem u kienu żewġ postijiet sbieħ ħafna. Felicia Spiteri

Ahna s- sitt klassi morna ghar dalam u t-tempji megalitici tal-hal-Tarxien.L-ewwel morna t-tempji megalitici.Kulhadd kellu mappa tal post, ghadna nimmarkaw l-affarjiet li rajna. Rajna gebel kbir u ghadna nidiskuttu kif kienu jerfawh dak iz-zmien,meta ma kelhomx ghodda l-ghalliema ghaltilna li lunika ghodda li kellom, kienu bnewh huma stess. Rajna ukoll bir fejn kienu jitfaw il-flus. Vera hadghna pjecir hemmek.Kulhadd ra xi haga gdida anka jekk mghux li stess affarjiet.Imbghad hadna il-lunch f’post sabih.Wara li kiel kulhadd ergajna qbadna il-coach u tlaqna ghal-Ghar Dalam.Meta wasalna hemm ghad ikellimna ragel. Ghad jighdilna li hafna ilu Malta kienet maqghbuda mal-ewropa.Kull mitt (100) sena Malta ticaqlaq vera ftit.Meta Malta kienet maqbuda mal-Ewropa kelhna hafna tipi ta animali li issa maniex perezempju iljunfanti,orsiet u criev. Go Malta ma kelhomx bizzejed ikel allura bdew jickeknu u jickeknu.Wara thalna gol-Ghar stess.Kien vera sabih ghax rajna l-ghadam isom maqbudin mal-art. Kullhadd ha hafna gost specjalment jien. Roberta Pace

Ghar Dalam

Ħafna snin ilu, Malta u Għawdex ma kinux gżejjer. Kienu

magħqudin man-naħa t’isfel ta’ l-Ewropa, ma’ Sqallija. Il-

Gżejjer Maltin kienu qishom il-parti ta’ fuq ta’ art li kellha l-

għoljiet u l-widien tagħha. Dawn huma żminijiet imbiegħda li

l-ġrajjiet tagħhom huma mistura fid-dlam.

L-arkeoloġi huma xjentisti li jistudjaw dwar dawn iż-

żminijiet. Huma nies imħarrġa biex jeżaminaw fdalijiet ta’

għadam ġebli, li ngħidulu fossili, fdal ta’ fuħħar, ġebel u

sinjali oħra ta’ ħajja.

F’GĦAR DALAM l-arkeoloġi sabu xhieda ta’ dan kollu. Sabu

għadam ġebli (fossili) ta’ ippopotami, iljunfanti żgħar, ċriev,

orsijiet u ħlejjaq oħra. Sabu wkoll fdal ta’ għasfur kbir, iċ-

ċinju. Dan kollu juri li eluf ta’ snin ilu fl-inħawi ta’ malta kien

hawn ħajja li tixbaħ lil tal-inħawi tal-Ewropa t’Isfel. Dawn l-

annimali ma setgħux ġew Malta kieku ma kinitx magħquda

ma’ l-art ta’ Sqallija. Bit-taqlib li sar matul iż-żmien, l-art

tbiddlet, l-ilmijiet kaxkru l-fdalijiet fl-gġar u ħallewhom tifkira

tal-imgħoddi.

Anastasia Schembri Ghar Dalam huwa tempju naturali jigiefieri in-nies tal-antik ma’ bnewhx

ghaliex hu ghar naturali. F’ Ghar Dalam ma’ ssibx fossili imma fdalijiet ta’

ghadam tal-annimali li kienu jghigu fl-antik. Dawn il-fossilli ta’ annimali

issa nsibuhom biss l-Afrika li huwa l-ambjent naturali taghhom.

It-Tempji ta’ Hal-Tarxien wkoll huma tempji antiki li fihom gebel kbar, u

mhumiex bini naturali ghaliex inbnew minn Nies fl-antik. Xi uhud minn

dawn id-disinji huma ta’ annimali bhll-barri, u ohrajn ta’ spirali u hekk

hemm xi 12-il gebla.

Kienu wkoll ghamlu Tarag biex tidhol fit-tempju u xi xkafef. Sir Temi

Zammit skopra dan t-tempju wara li sema’ bidwi jghid li kull meta kien

jahrat l-galqa tieghu kien jolqot xi gebel kbir bil-mohriet tieghu u dan fis-

sena 1913. Sentejn wara Sir Temi Zammit beda ijhaffer u sab xi bini antic li

maz-zmien kien inkesabil-hamrija.

Issa it tempji qed jinfethu ghat-turisti u l-visitaturi.

Sarah Ann Buhagiar.

Il-bierah ahna morna t-tempji ta’ Hal-Tarxien u Ghar Dalam u vera hadt gost. Ghar Dalam ltqajna ma gwida u beda jfhemna u jghallimna. Qalilna biex nidhlu gol-ghar. Jien vera hadt gost gol-ghar u biex nghidilkom, jien vera impresjonani dan l-ghar. Beda jfhemna u qal li billejl ikun hawn il-hnizer l-art u l-friefet il-lejl. Mal-art fl-għar kien hemm miktub li wiehed mic-criev hu 175cm. Dawn il-hnizer l-art m’ghadomx jitwieldu bl-ghajnejn ghax m'ghandomx bzonnhom. Huma draw fid-dlam ghalhekk biex jimxu jkollhom bzonn bis idejhom. Ghalija dawn huma vera intelligenti li ma jkollhomx bzonn ghajnejn. X'hin konna qegħdin fuq, qrajt li l-ors il-kannela huwa twil 170-250m, l-habitat tieghu hu ta’ foresta u jizen madwar 265kg Il-passatempi teighu huma l-ghum u li joqghod wahdu. Taghllimt li l-kelma indigini tfisser xi haga li kienet min dejjem hawn Malta izda jista jkun ikun hemm barra minn Malta wkoll. Tghallimt ukoll li meta l-iljunfant u l-fenek jieklu, dawn titiklilhom is-sinna imma s-snin dejjem jikbrulhom lura mhux bhal taghna. Michela Agius

Ilbierah kellna outing u morna nzuru it-Tarxien temples u rajna hafna affarijiet interessanti . Zorna ukoll it tarag famus ul-bieb il kbir . Rajna ukoll hafna patterns differenti. Jiena sibt 14 il-pattern .Rajna ukoll il-mara l-hoxna u rajna kif kienu igorru affarijiet fil zmien il-hagar . Morna nzuru Ghar Dalam .Qalilna ukoll li 8000 sena ilu nies gew ghawn malta u qalilna li l- cave men kienu l-ewwel nies . Wara morna inzuru l-ghar qalilna li l-ghar kienet tintuza bhala shelter tal- gwerra. Gewwa l-ghar toqghod farfett il- lejl . Xhin hrigna rajna is-sigra tal- haruf u s-sigra nazzjonali . Rajna l-iskaletri ukoll . Wasal il hin biex imorru lura l-iskola.Din il-harga kienet ta interess ghalija . Jade Marie Camilleri Merħba, jien jisiemni Kaaren u qegħda hawn biex ngħidilkom xi ħaġa dwar Tarxien Temples. Mela jekk tmorru it-Tarxien Temples titgħallmu ħafna affarijiet ġodda dwar żmien il-pre-istorja. Jiena bqajt affaxinata għax qaluli li qabel kienu jġorru ġebel kbir ħafna billi jitfagħu ħafna ġebel tond taħt ġebla kbira ħafna ħafna u jirumblawa fuqom.Issa jiena ħa nidilkom naqa affarijiet interessanti dwar Għar Dalam! Għar Dalam titgħallem ħafna affarijiet dwar il-pre-istorja. Hemmek tara ħafna għadam t’annimali kbar bħal: iljunfanti, ċriev u hippopotami. Ġo Għar Dalam kien hemm ukoll għar fejn kienu joqogħdu in-nies qabel!

Kaaren Abdilla

TARXIEN TEMPLES

GHAR DALAM

nhar il – gimgħa li għaddiet kellna ħarġa ma tal – iskola.Morna nżuru it− tempji Neolitiċi ta'Hal Tarxien u Għar Dalam.L− għalliema qaltilna li biex inbnew it−tempji in−nies ta dak iż−żmien kienu jgorru dawk il−gebel kbar billi jpoġġu ġebel żgħar taħt u jrembluhom.Rajna wkoll ir replika tal−mara l−ħoxna.Kif ħrigna mit−tempji kilna il−kolazzjon u wara morna Ghar Dalam.Hemmhekk kien hemm raġel li beda jkellimna fuq l−Ice Age. Qalilna li f'Malta ma kienx hawn silġ imma xita biss.Minhabba li Malta kienet magħquda mal−Ewropa kien hawn annimali kbar bħal iljunfanti li meta mbagħad Malta saret gżira għaliha dawn kollha mietu.F'Għar Dalam instabu hafna fdalijiet ta dawn l−annimali imma ma nstabux fossili. Vera kienet ħarġa nteressanti .

Kelsey Muscat

Harga Edukattiva mal-Klassi Tieghi Illum mort harga mal-klassi tieghi. Morna nzuru it-Tempji ta’ Hal-Tarxien. Ghalija kienet esperjenza sabieha hafna. Jien tghallimt hfna.Dawn it-Tempji inbnew fil-3600 Q.K. Rajn hafna disiji shieh u wkoll baqra mnaqqxa fil-hajt. B’kollox jiena ghoddejt tletin gebla mnaqqxa. Rajna wkoll fejn kienu jaghlu is-sagrificcji. F’Malta qatt ma sibna evidenzali kienu jissagrifikaw il-Bniedem. Wara morna Ghar Dalam. Hemm kellna gwida u dan spjegalna dak li konna qed naraw. F’Ghar Dalam hemm hafna ghadam ta’ annimali kbar u zghar. L-aktar wahda li interessatni kienet dik tal-hoppopotamu. Kien hemm l-ghadma ta’ isfel ta’ halqu, din kienet enormi! Rajna wkoll snien ta’ iljunfant. Dawn fihom kwazi daqs idi! Tghallimt ukoll fuq is-sigar u kif dawn waslu Malta. Dhalna go ghar iehor specjali. Hawn instabu hafna ghadam tac-criev u annimali ohrajn li llum m’ghadhoms jghixu Malta. Din iz-zjara kienet edukattiva hafna ghalija u nispera li mmur ohrajn bhalha. Gail Grech

Illum mort Ghar Dalam u Hal Tarxien Temples mal-klassi tieghi. L-

iktar haga li ghogobni kien Ghar Dalam ghax rajt fdalijiet tal-

iljunfanti, criev , hippopotamus, volpi u moghoz. Morna wkoll fl-

Ghar u kien hemm hafna dlam u ksieh. Qabel Ghar Dalam, morna

zzuru Hal Tarxien Temples. Hal Tarxien kien mibni mill-gebel kbir

u zghir.Biex jgorru l-gebel kbir, huma gabu gebel zghir bhal bocca

u poggejtu l-gebel kbir fuqhom biex jiċċaqalqu lejn posthom.

Hemmhekk Ms.Roberta tajna karta u fuqu kien hemm stampi ta

bicciet ta’ tempju. Ahna konna nridu nimmrakaw il-stampi fuq

mappa li kien hemm fuq il- karta.

Hadt gost hafna. Fuq il-pagna ta’ wara kien hemm stampa ta’

disinji.Ahna konna nridu nimmarkaw kemm kien hemm disinji. Rajt

hafna. Nahseb li xi darba ha nigi Ghar Dalam ma’ familja ghax hadt

gost hafna.

Harga kulturali Illum morna it-Tempji ta Hal Taxien u ta Birzebbuga.Meta konna l-iskola l- ghalliema tatna karta ta Ghar Dalam imbaghad tlaqna. L-ewwel morna it-Tempju ta' Hal Tarxien .Meta wasalna l-ghalliema taghtna karta ohra imbaghad bdiet tispjega xi affarjiet.Bdejna nimxu fuq il-passag u bdejna nimmarkaw il-gebel bil-fossili,rajna l-Mara L-Hoxna li tissejah Alla tal-fertilita.T-tempji kienu forma ta D. Morna nieklu fuq bankijiet imbaghad morna Birzebbuga fejn hemm it-tempji ta Ghar Dalam.Il-gwieda oriena xi affarjiet bhal : ghadam ta criev,ta ipopotami ,iljunfanti u li skoprew l-istorja

ta qabel.Meta kellna cans stajna niehdu xi ftit noti imbaghad morna go Ghar Dalam fejn il gwieda qalilna li jghixu friefet il-lejl u hniezer il-lejl. Kien sar il-hin ghedna lil gwieda grazzi u tlajna fuq il-karozza tal-linja. Wasalna lura l-iskola u fl-ahhar morna lura id -dar. Swami Spiteri Year 6.1

It-Tempji ta’ }al Tarxien

Nhar il-{imgha, 25 ta’ Ottubru, 2013, jiena flimkien mal-g]alliema u klassi tieg]i, \orna it-Tempji ta’ }al Tarxien. Dawn it-tempji instabu madwar mitt sena ilu fis-sena 1913, meta bidwi li kien ja]rat l-g]alqa fejn jinsabu l-istess tempji, beda ja]bat bil-mo]riet ma’ xi [ebel. Sentejn wara, fl-1915, l-arkeologu Sir Temi Zammit beda j]affer u nkixfu l-fdalijiet ta’ dawn it-tempji pre- istori`i.

G]ar Dalam |orna wkoll it-tempji ta’ G]ar Dalam f’Bir\ebbuga. Dan kien g]ar ta]t l-art li ]add ma seta jasal g]alih. Dan l-g]ar ifforma bl-ilma, li ma\-\mien imermer il-blat. Kull ma kien jin[arr bl-ilma kien jispi``a f’dan l-g]ar. G]alhekk dan l-g]ar fih ]afna fdalijiet ta’ annimali mejta li saru parti mill-blat ta’ dan l-g]ar. Emma Goodwin

Hal–Tarxien u Ghar Dalam

Il gimgha li ghaddiet jiena u it-tfal tal-klassi tal-Yr6 morna it-tempji ta’

Hal Tarxien u Ghar Dalam. Dawn iz-zewg tempji jiehduna fi zmien il-

Pre-Istorja, fejn urewna kif kienu jghixu l-ewwel nies fuq din il-gzira

Malta.

L-ewwel morna it-Tempji ta’ Hal-Tarxien. Dawn huma Tempji li nbnew

fis-sena 3600Q.K. fejn in-nies ta’ dak iz-zmien kienu jaduraw lill-allat,

bhal-mara l-hoxna, l-qassisin u l-qassisin il-kbar. Fit-Tempji insibu ukoll

hafna tinqix fil-gebel. Kienu ukoll joffru l-annimali bhala sagrificcju lill-allat taghhom.

Wara zorna Ghar Dalam. Dan il-post ilu jezizti min-zmien is-silg.

Hemmhekk skoprejna li Malta kienet maqghuda ma’ Sqallija. Stajna

naraw ghadam ta’ kull tip ta’ annimali bhal, ipopotamu u iljunfanti li

kienu jghixu f’Malta. Dawn l-annimali maz-zmien gew estinti. Sibna

ruhna ukoll go ghar u rajna hafna stalagmite u stalaktiti.

Kienet esperjenza sabiha hafna fejn stajna nifmhu ahjar l-istorja ta’

Malta. Kemm hadt gost!! Din l-avventura qatt mhu ha ninsiha.

Laura Mizzi

(Year 6.1 – Ms Roberta Camilleri)

Illum il- Gimgha mort harga ma tal-iskola. Ahna morna it- tempji megalitici. L- ghalliema tatna xi karti biex nimlew u insibu dissini fuq il-gebel. Kien hemm hafna kmamar tondi. Ahna staqsejna ghaliex ftit gebel kien ahmar. L-ghalliema qaltilna li huma kienu jaghmlu in- nar u bi zmien il- gebel sar ahmar. Domna naqra nimmarkaw l-affarijiet li rajna fuq il-pjanta. Meta konna sejrin ahna rajna l-mara l- hoxna. Izda din ma kienitx l- originali. Wara ahna morna nieklu il- lunch barra. Mbaghad morna Ghar Dalam.

Ghar Dalam jinsab f’Birzebbuga. Jien tghallimt hafna affarijiet interessanti. Il- gwida qaghad jispjega kif gie l- ice-age u x’kien gara fi zmien il- qedem. Jien stagibt meta qalilna li l- iljunfanti ma sabux ikel ghax kienu wisq kbar u

allura saru zghar daqs il- klieb. Qalilna ukoll li il- gremxul saru kbar daqs l- igwanas. Wara morna inzuru l-ghar. Huwa vera kien sabih. Hadna ritratt meta hrigna mill- ghar. Morna lura l-iskola ghajjenin. Michaela Zammit yr 6.1

Illum morna it-Tempji ta’ Ħal Tarxien u Għar Dalam. Ħal Tarxien huma

tempji Megalitiċi. Dawn it- tempji inbnew fl-3600 Q.K u dawn ġew

skavati minn Sir Temi Zammit bejn 1915 u 1919. Hemmhekk rajna

statwa tal-mara l-ħoxna li hi statwa kbira ħafna. It-tempji huma

magħmulin b’ġebel kbar u żgħar bi ftit disinji fuqhom.

Għar Dalam jinsab qrib Birżebbuġa. Fil-mużew tal-għar rajna ħafna

għadam tal-iljunfanti, ippopotamiu ċrievli darba kienu hawn Malta.

Rajna ukoll ħafna snien kbar u żgħar. Impresjonajt ruħi bis snien tal-

iljunfanti għax kienu kbar daqs ktieb oħxon u għandhom ħafna kanali

fuqhom. 8000 snin ilu l-ewwel nies li ġew Malta kienu minn Sqallija, fuq

ċattra u dawn in-nies marru jgħixu f’Għar Dalam. In-nies kienu juaw

iż-żnied bħala għodda.

Meta dħalna fl-għar kieb hemm ħafna stalaktiti u stalagmiti. Ma

kienx hemm ħafna kesħa. L-istaktiti u l-istalagmiti jiffurmaw meta l-

ilma iqattar mis-saqaf tal-għar u jħalli ftit tal-ġebel warajh. Wara ħafna

u ħafna snin il-ġebla tiġi qisha tumbara mas-saqafu oħra mal-art. Dawn

huma stalaktiti u stalagmiti. Fiż-żmien il-gwerra użaw l-għar bħala

xelters u kisru l-istalaktiti biex jgħaddu.

Jien ħadt ħafna gost f’din il-ħarġa!

GĦAR DALAM Ilbieraħ mort Għar Dalam mal-klassi tiegħi. Kulħadd kien eċitat u jitkellem f’daqqa. Meta l-karozza tal-linja waslet, ġbarna l- basktijiet, tlajna

u tlaqna. Jien poġġejt ħdejn ħabibti u lgħabna flimkien. Meta wasalna, ġrejt biex nidħol l-ewwel. Meta dħalna, kien hemm gwida jistenniena. Beda jispjega li ħafna snin ilu, kien hawn ħafna annimali bħal-volpi, iljunfanti, ċriev u orsijiet jgħxu Malta. Rajna kif Għar Dalam kien ifforma minħabba ilma li niżel minn Wied Dalam. Rajna l-għadam tal- iljunfanti, tal-ipopotami u tal-volpi. Malli dħalna, bdejna nimxu u rajna ħafna fdalijiet ta’ annimali, stalagmiti u stalagtiti li jifformaw bl-ilma li joqtor mis-saqaf. Wara li ħriġna, ħadna ritratti tal-klassi kollha. Kemm ħadt gost! Nixtieq nerġa nzur Għar Dalam xi darba mal- familja zgur! Sarah Clark

Dear Students, Today, 25th October 2013, we had an outing at Ghar Dalam and Tarxien Temples.

At Ghar Dalam we had a guide who explained the different bones and skeletons found in the museum, as well as the history of Ghar Dalam. Agterward, we went to the cave where we saw stalagmites and stalactites. Stalagmites are water formations hanging down from the roof of a cave, while the stalactites are water formations projecting up from the floor of a cave. The guide also showed us the bats who live in the cave. He explained about the woodlice who got into the cave , found their food inside and started to live there. Since they live in complete darkness after many years have passed, the woodlice started to be born without eyes as they do not use them. Our next stop was at Tarxien Temples. These were discovered about one hundred years ago in 1913 when a farmer was ploughing his field and he came across these huge stones. In 1915 Sir Temi Zammit, who was an archaeologist amongst other things, started to dig in this field and he

discovered these temples. They date back from around 3600 BC and although now they are roofless, when they were built they probably had some kind of roof. These temples are very important as on some of the stones, one can see a lot of carvings including animals and spirals. Here the archeologists also found some carvings of the Maltese Goddess known as il-Mara l-Hoxna. Hope you enjoyed hearing about the trip! Amy Vella Year 6.1

Ahna kellna harga Tas -Studju Socjali u zorna t-tempji ta ' Hal Tarxien

u Ghar Dalam . Kien hemm xi hadd li qadd jispjegalna fuq Ghar Dalam

u Zmien Pre- istoriku . Ahna dhalna go Ghar Dalam fejn hadna pjacir

naraw kif inholoq l-Ghar. Wara tlajna fuq u rajna muzew tal- ghadam

tal-annimali . Got-Tempji ta' Hal Tarxien rajna tnaqix u disinni fil-

gebel . Huma qasmulna karta u bi ftit ghajnuna imlejnijhom kollha .

Din il-harga kienet sabiha hafna .

Michela Azzopardi

Żjara għand Għar Dalam u t-Tempji Ta’ Ħal Tarxien

Ilum morna għand it-tempji ta’ Ħal Tarxien u Għar Dalam. L-ewwel morna

għand it-Tempji ta’ Ħal Tarxin. Hemm rajna t-Tempji megalitiċi u Ms Anna

qaltilna li qabel kienu jersqu l-ġebel kbar fuq gebel tond qisshom boċċi.

Kienu ipoġġu xi sitta mill- ġebel tondi taħthom u ipoġġu l-ġebel kbir fuqhom

u jresquh. Meta l-boċċi jersqu jerġaw ipogguhom qabel u jkomplu hekk.

Wara hemm morna Għar Dalam. L-ewwel morna f’mużew u rajna li Għar

Dalam kien hemm naturali u mhux il-bnedmien għamluh. Għar Dalam hu

twil ħafna, imma ma stajniex imorru fil-fond ħafna għax m’hemx dawl. Il-

gwida li kien magħna qalilna li hemm susa tal-injam hemm. Huma ġew Għar

Dalam għax hi temperatura tajjba u għax m’hemx dawl hemm huma bdew

jikbru bla għajnejn.

Miktuba minn Louisa Buhagiar

Iz-Żjara tagħna f’Għar Dalam u fit-tempji ta’ Ħal-Tarxien

Illum morna ħarga sabiħa u nteressanti mmens. L-ewwel, morna

nżuru t-tempji ta’ Ħal-Tarxien u hemmhekk rajna statwa tal-mara

l-ħoxna. Kien hemm ukoll disinji sbieħ ħafna mnaqqxin fil-ġebel.

Jien tgħidx kemm impressjonajt ruħi meta rajt dak il-ġebel kbir li

kienu jibnu bih. Min jaf kemm kien tqil biex jerfgħuh! Wara

morna ġo ġnien żgħir fejn kilna l-ikel li konna ħadna magħna. Xi

nofs siegħa wara, qbadna t-triq lejn Għar Dalam. Matul triqitna

lejn l-għar rajna ħafna tipi ta’ siġar differenti, fosthom dik taż-

żnuber. Fl-għar stajna naraw il-famużi stalagmiti u stalaktiti li

huma bħal xemgħat ħerġin mis-saqaf u mill-art li ffurmaw permezz

ta’ qtar tal-ilma li jqattar mis-saqaf. Mill-għar bqajna sejrin ġo

kamra fejn kien hemm kwantita kbira ta’ għadam tal-annimali u

veru ħadt gost niflihom bir-reqqa. Kienet ġurnata li bla dubju se

tibqa’ fil-memorja tiegħi għal dejjem ghax ħadt pjacir ħafna nara

fir-realta’ dak li konna tkellimna dwaru fil-klassi.

Gabriella Borg

Illum morna Għar Dalam u t-tempji Neolitiċi ta' Ħal-Tarxien. Aħna l-ewwel morna t-

tempji Neolitiċi. Hemmhekk kien hemm ħafna ġebel kbar. Rajna wkoll il- bieb, il-

mara l-ħoxna, it- taraġ u ġebel imnaqxin. Fost il-ġebel imnaqxin kien hemm waħda li

għandha barri imnaqqax fuqha. Wara li rajna dan kollu morna nieklu l-kolazzjon u

wara morna fuq il- karozza tal-linja li ħaditna Għar Dalam qrib Birżebbuġa.

Hemmhekk sibna raġel jistenniena biex jispjegalna fuq il-post. Wara li kellimna

morna ġol-għar. Hemm kien hemm ħafna stalaktiti u stalagmiti. Ġewwa l-għar hemm

il- friefet u l-ħnieżer l-art. Wara li ħriġna mill- għar morna fil-mużew u rajna ħafna

għadam tal-annimali. Ħadna pjaċir ħafna.

Kyra Fenech 6.1

Illum morna naghmlu zjara lil zewg tempji li jisimhom Ghar Dalam u Hagar Qim . Filghodu morna l-assembli u kellna reward day, aktar tard morna fil-klassi taghna . Wara ftit minuti giet il karozza tal-linja u irkibna . Kulhadd kien ecitat ghal din il-harga . Wasalna, u tatna xi mapep u karti biex waqt li qed naraw id-disini u l-gebel nimlewhom . Kull ftit li nimxu nieqfu nidiskutu x’hemm u kif graw dawn l-affarijiet . Ahna bdejna nistagbu kif il-gebel gew merfugha u kif in-nies ta’ dawk iz-zminijiet kienu jnaqqxu l-gebel f’disinji sbieh . Taht tinda kien hemm gebla enormi u fiha kien hemm barri kbir mnaqqax . x’hin saru l-10 :10 am morna go gnien zighr u kilna hemm . Morna fuq tal-linja biex twasalna Ghar Dalam . Ftit wara, nzilna minn fuq tal-linja u thalna go l-muzew tieghu . Kien hemm hafna sugetti interesanti fosthom kif l-annimali ma baqawx jikbru u min f’lokk bdew jicckienu . Rajna id-diferenza bejn l-ghadam ta’ meta kienu kbar u zghar, wara nzilna go gnien kbir u rajna hafna tipi ta’ sigar u fjuri . Kien hemm bieb antik u fih kien hemm l-ghar ,jien u l-klassi thalna u kien hemm hafna ghadam u kien imhafer mhux hazin . Madwarna kien hemm hafna gebel. Aktar tard giet il-karozza tal-linja u haditna l-iskola tghna . Jien kuntenta li mort inzur it-tempji.

Kelsey Iles 6.1 Illum iz-zewg klassijiet taghna hriegna u morna go postijiet interesanti.Dawn iz-zewg postijiet kienu Tarxien Temples u Ghar Dalam. Kienu zewg postijiet ineresanti hafna .L-ewwel post li morna kien Tarxien Temples fejn rajna hafna gebel li kienu hemm zmin twil. Xi affarijiet li rajna kienu il-mara l-hoxna,gebel li ghandom id-disinni u iktar affarijiet interesanti.L-ghalliema taghna spjegatina kif kienu jpoggu l-gebel fuq xulxin.Wara kielna u xrobna. Ftit wara wasalna Ghar Dalam.L-ewwel kien hemm ragel li spjegana dwar l-ghadam tal-annimali u ahna qadna nisghimu sew u fl-istess hin noqodu niktbu ftit noti dwar li jghidilna.Wara morna fl-Ghar fejn kien hemm hafna ghadam tal-annimali.Fl-ahhar ir-ragel qalilna li matul il-lejl ikun hemm friefet il-lejl u qalilna ukoll li eluf ta’ snin ilu kienu dahlu hniezer u sabu l-ikel taghhom u tant sabu haduha drawa jieklu mill-ghar. Jiena vera had gost. Stefania Farrugia yr 6.1 Ms Roberta