-Supstanca je vrsta materije koja ima odredjene I specificne osobine. Svaka supstanca se razlikuje od drugih po nekim svojim osobinama, npr. tacka topljenja,tacka kljucanja,gustina,boja..-Supstance mogu biti: homogene I heterogene-Homogene supstance su takve da u cijeloj svojoj masi ili zapremini imaju isti sastav I osobine.Homogene supstance se dalje mogu podijeliti na: ciste supstance I homogene smjese.Ciste supstance su homogene supstance konstantnog sastava.Homogene smjese su rastvori uopste, a sastavljenji su od smjese cistih supstanci.-Heterogene supstance ili heterogene smjese se sastoje iz vise razlicitih homogenih supstanci.Postoje dvije vrste cistih supstanci:-jednostavne ciste supstance koje se hemijskim putem ne mogu rastaviti na prostije ciste supstance-elementi i-iste supstance koje se mogu rastaviti na elemente hemijskim putem i iz tih elemenata mogu nastati hemijskim reakcijama-hemijska jedinjenja

-Reakcije kojim se hemijska jedinjenja ratavljaju na jednostavnija jedinjenja ili elemente nazivaju se analize. Obrnut proces, tj.sjedinjavanje elemenata ili sjedinjavanje jedinjenja u sloenija jedinjenja naziva se sinteza.OSNOVNI HEMIJSKI ZAKONI1.Zakon o odranju mase-Lavoazijeov zakon:-Zbir masa svih supstanci koje stupaju u hemijsku reakciju jednak je zbiru masa svih proizvoda hemijske reakcije ili masa prije i poslije hemijske reakcije ostaje nepromijenjena.-U toku hemijske reakcije materija se ne moze unistiti niti iz nicega stvoriti, pa se ovaj zakon jos naziva i zakon o neunistivosti materije.-Materija i energija se meusobno mogu pretvarati jedna u drugu, ali se ukupan zbir materije i energije ne moe mijenjati ili zbir mase i energije sistema je stalan.2. Zakon stalnih masenih odnosa-Prustov zakon-Jedno odreeno hemijsko jedinjenje uvijek sadri iste elemente u konstantnom masenom odnosu ili elementi se jedine uvijek u istom odreenom masenom odnosu kada grade isto jedinjenje.

3. Zakon umnoenih masenih odnosa-Daltonov zakon-Ako dva elementa grade meu sobom vie raznih jedinjenja, onda razliite mase jednog elementa, koje se jedine sa stalnom masom drugog elementa, stoje meusobno u odnosu malih cijelih brojeva.4.Zakon ekvivalentnih masa-Rihterov zakon:Hemijski elementi se meu sobom jedine u odnosu svojih ekvivalentnih masa ili umnoka tih masa.-Broj masenih dijelova nekog elementa koji se jedini sa jednim masenim dijelom vodonika nazvan je ekvivalent.-Broj koji pokazuje koliko se grama nekog elementa jedini sa 1g vodonika ili 8g kiseonika naziva se hemijski ekvivalent elementa.-Mase elemenata u kojima se oni meusobno jedine nazivaju se ekvivaletne ili spajne mase.5. Daltonova atomska teorijaPrema Leukipu I Demokritu materija se sastoji od atoma (nevidljvih,nedjeljivih I neunitivih estica). Izmeu atoma se nalazi prazan prostor, a oni se nalaze u neprekidnom kretanju, to im je bitna osobina.

-U 8. Vijeku, eng naunik Dalton je postavio modernu atomsku teoriju o strukturi materije koja se zasniva na sledeim postavkama:1.Svaka supstanca se sastoji od atoma.Atomi su veoma sitne estice koje se ne mogu dalje dijeliti u toku hemijske reakcije.Oni su meusobno vezani privlanim silama.2.Postoje prosti atomi-atomi elemenata I sloeni atomi-atomi jedinjenja, koji se pri hemijskim reakcijama raspadaju na atome prostih supstanci-elemenata.Atomi jednog istog elementa su meu sobom jednaku po masi,obliku I veliini I razlikuju se od atoma drugog elementa.3.Hemijska jedinjenja nastaju spajanjem atoma raznih elemenata pri emu nastaju sloeni atomi.Masa sloenog atoma jednaka je zbiru masa atoma elemenata od kojih je sastavljen.4.Atomi nekog elementa ne mogu se unititi niti iz niega stvoriti.*Ako su nedjeljivi nema promjene u cjelokupnoj masi,samo dolazi do njihovog pregrupisavanja.-Daltonova je posebna zasluga to je u hemiju uveo pojam relativne atomske mase. Budui da nije mogao da odredi apsolutne mase atoma, on je doao na ideju da poredi masu atoma jedne supstance sa masom atoma supstance koja je uzeta za jedinicu. On je znao da je vodonik najlaki elemenat, pa ga je izabrao za jedinicu I pokuao da utvrdi koliko puta atomi drugih supstanci imaju veu masu od vodonikovog atoma. Na taj nain Dalton je odreivao relativne atomske mase.

6. Zakon o zapreminskim odnosima- Gej Lisakov zakon-Pri istim fizikim uslovima zapremine gasova koji meusobno reaguju, kao I zapremine gasovitih proizvoda reakcije stoje u odnosu prostih cijelih brojeva.-Na osnovu niza eksperimenata konstatovano je da se iste zapremine raznih gasova isto ponaaju prema promjenama temperature I pritiska. Ovo je navelo na pomisao da u istim zapreminama raznih gasova pod istim fizikim uslovima ima isti broj estica-atoma.

7.Avogadrov zakon I molekulska teorijaAvogadro je pretpostavio da je najmanja estica svakog gasa, koja je sposobna da postoji molekul. Molekul je sloena estica sastavljena iz atoma. Postoje molekuli elemenata I molekuli jedinjenja. Molekuli elemenata sastoje se iz parnog broja atoma,odnosno molekuli gasovitih elemenata sastoje se iz dva atoma. Razlika izmeu molekula elemenata I jedinjenja je u tome to su molekuli elemenata sastavljeni iz dva ili vie atoma iste vrste, dok se molekuli jedinjenja sastoje iz atoma raznih vrsta.-Iste zapremine razliitih gasova pri istoj temperaturi I pritisku sadre isti broj molekula.

STRUKTURA ISTIH SUPSTANCI1.Osobine gasova: -U prirodi se nalaze u obliku dvoatomnih molekula, -Nemaju ni stalnu zapreminu ni stalan oblik-Gasovi su veoma stiljivi,jer se izmeu molekula nalazi prazan prostor-meumolekulski prostor.-Imaju zrnastu strukturu. Usljed difuzije gasova gasne smjee su homogene.-Molekuli gasa su u neprekidnom pravolinijskom kretanju, a brzina zavisi od temperature. Sa porastom temperature poveava se brzina kretanja molekula.- U svom kretanju oni se meusobno sudaraju I udaraju o zidove suda u kome se nalaze. Rezultat udara molekula o zidove suda je pritisak gasa.-Ek gasova je najvea.2.Osobine tenostiKod tenosti su molekuli znatno blii, privlaenje izmeu molekula je jae, a kinetika energija je manja nego kod gasova.-Sile privlaenja su nedovoljno jake da bi se molekuli drali u odreenim poloajima.-Kod tenosti postoji djelimino ureeno stanje, tj. Ureenost nieg stepena.-(usljed toga) Tenosti imaju odreenu zapreminu, ali nemaju odreeni oblik.-Kada se tenost hladi, odnosno njena T se pribliava temperaturi mrnjenja, unutranja struktura se sve vie sreuje.-Na molekule koje se nalaze na povrini tenosti privlane sile djeluju samo prema unutranjosti.Efekat sila privlaenja prema unutranjosti ogleda se u pojavi povrinskog napona. Cijela povrina tenosti se nalazi pod izvjesnim naponom. Povrinski napon opada sa porastom temperature.-Brzina kretanja molekula tenosti je manja nego kod gasova, odnosno manja im je Ek.

-Kada pri stalnoj temperaturi broj molekula koji ispari u jedinici vremena postane jednak broju molekula koji se kondenzuje, nastaje dinamika ravnotea, pa kaemo da je para zasiena. Pritisak zasiene pare na povrinu tenosti naziva se napon pare.

-Temperatura kljuanja je ona temperatura pri kojoj se napon pare tenosti izjednai sa vrednou ukupnog pritiska gasova koji su u dodiru sa povrinom tenosti.-Ukoliko je vei napon pare neke tenosti I ukoliko ona bre isparava na obinoj temperaturi, utoliko je nia njena temperatura kljuanja.-Toplota isparavanja tenosti je ona koliina toplote koju je potrebno utroiti da bi 1g tenosti ispario na njenoj temperaturi kljuanja.

3.STRUKTURA VRSTIH SUPSTANCI-Kod vrstih supstanci se javlja ureenost vieg stepena jer je Ek estica veoma mala.-Privlane sile izmeu estica su znatno jae, estice se ne mogu kretati, ve pravilno vibriraju oko odreenog sredita.-vrste supstance takoe imaju napon pare,ali je on manji u poreenju sa tenostima.-Sublimacija kod vrstih supstanci je analogna isparavanju kod tenosti I ona se poveava sa povienjem temperature.-vrste supstance se u prirodi javljaju kao kristalne I amorfne.AMORFNO STANJEOve supstance nemaju odreen kristalni oblik, nemaju ni otru taku topljenja. Podsjeaju na tenosti kod kojih je viskozitet hlaenjem jako povean.Kada se rastop neke kristalne supstance veoma brzo hladi dobija se amorfno stanje te supstance.KRISTALNO STANJEKristali su jedinine elije koje se nadovezuju jedna na drugu, a imaju pravilnu strukturu.Oblik kristala prouava kristalografija.Postoje sledei kristalni sistemi:-kubni-tetragonalni-heksagonalni-rombini-trigonalni ili romboedarski-monoklinini-triklinini-Za sve supstance koje kristaliu po istom kristalnom sistemu kae se da su izomorfne (K2SO4,NaCl).-Alotropija je pojava da se neka supstanca javlja u vie razliitih molekulskih oblika ili vie kristalnih oblika. -Neke supstance imaju sposobnost da kristaliu u dva ili vie kristalnih oblika. Ova sposobnost se naziva polimorfizam. Polimorfizam je vrsta alotropije.Hemijske formule-Hemijske formule predstavljaju skup simbola atoma onih elemenata koji ine molekul.-Mogu biti:molekulske, empirijske I strukturne.Hemijske reakcije-Hemijske reakcije se prikazuju hemijskim jednainama-Kako pri hemijskoj reakciji atomi ne mogu nastati,ali ni nestati,to znai da broj atoma odreenog elementa mora biti jednak na lijevoj I desnoj strani hemijske jednaine.-Izjednaavanje broja atoma izvodi se postavljanjem odgovarajuih koeficijenata ispred formula,odnosno simbola.-Hemijska jednaina mora zadovoljiti zakon o odranju mase. Stoga se jo naziva I stehiometrijskom.

-Relativna atomska masa nekog elementa je neimenovani broj koji pokazuje koliko je puta prosjena masa atoma nekog elementa vea od 1/12 mase ugljenikovog izotopa 12 C.-Masa molekula je jednaka zbiru masa atoma koji ine taj molekul.-Relativna molekulska masa, Mr je neimenovani broj koji pokazuje koliko je puta masa nekog molekula vea od 1/12 mase ugljenikovog izotopa 12 C.

-Avogadrov broj je broj atoma koji se nalazi u 12g ugljenikovog izotopa 12 C I iznosi 6,023*10 23.-1971. Godine predloeno je da meunarodna jedinica za koliinu supstance bude Avogadrov broj formulskih jedinica I nazvana je mol, a definisana je:-Mol je koliina supstance koja sadri isti broj estica koliko atoma sadri 0,012kg izotopa ugljenika 12 C.-Masa Avogadrovog broja definisanih jedinki predstavlja molarnu masu.

Prema Avogadrovom zakonu slijedi da 1 mol bilo kog gasa zauzima istu zapreminu Vm, a ona iznosi 22,4dm3 I naziva se molarna zapremina.

-Bojl-Mariotov zakonpV=const. n=const, T=const.Proizvod pritiska I zapremine odreene koliine nekog gasa, pri stalnoj temperaturi je konstantan.

-Gej-Lisakov zakonPri konstantnom pritisku,pri poveanju temperature za 1K, odreena koliina bilo kog gasa poveava svoju zapreminu za 1/273 do one zapremine koju gas ima na 273,15K.V=const x T p=const. , n=const.

Temperatura od 0K naziva se apsolutna ili termodinamika nula.Prema Avogadrovom zakonu vai: Pri konstantnom pritisku I temperaturi zapremina gasa direktno je proporcionalna koliini gasaV=const x n T=const., p=const.

pv=nRT - jednaina stanja idealnih gasovaR-univerzalna gasna konstanta, R=8,3143 K mol

Ovi zakoni vae samo za idealne gasove.

Godine 1869. Mendeljejev je formulisao Periodni zakon elemenata: -Sve hemijske I fizike osobine elemenata su u periodinoj zavisnosti od njihovih relativnih atomskih masa.STRUKTURA ATOMAAmeriki fiziar Miliken je odredio naelektrisanje elektrona koje iznosi 1,6 x 10 -19Masa elektrona je m(e)=9,1091*10-28-Tompson je utvrdio da neki metali, npr. cink,natrijum kada se obasjaju ultraljubiastim ili rentgenskim zracima emituju negativno naelektrisane estice. Ova pojava se naziva fotoelektrini efekat.-Tomson je predloio prvi model atoma, Atom se sastoji iz lopte, ravnomjerno pozitivno naelektrisane, u koju kao da su utisnuti elektroni na raznim dubinama. OTKRIE RENDGENSKIH ZRAKA I RADIOAKTIVNIH POJAVARendgen je otkrio nove zrake koji su nevidljivi, izazivaju fluorescenciju, prolaze kroz materiju,izazivaju emulzigu fotografske ploe, prazne naelektrisani elektroskop, a magnetno polje ne djeluje na njih. Ti zraci nazvani su X-zraci,a kasnije rendgenski zraci.

-Pojava da izvjesni elementi isputaju nevidljive,vrlo prodorne zrake jeste radioaktivnost.Postoje tri vrste zraka u magnetnom I elektrinom polju:1. Zraci, pozitivno naelektrisani atomi helijuma2. Zraci, negativno naelektrisane estice (elektroni), struja elektrona koju emitije radioaktivni element3. Zraci u el. I magn. polju ne skreu, neutralni su I slini rendgneskim zracima.

Radeford je predloio novi dinamiki model atoma. -Atom se sastoji iz pozitivno naelektrisanog jezgra, koje sadri odreen broj protona oko kojeg krue negativno naelektrisani elektroni.

Mozli je 1913. Godine uspio da snimi rendgenske spektre svih elemenata.On je poreao talasne duine spektralnih linija elemenata.

-Elemenat je supstanca iji atomi imaju isti redni broj.Svi atomi jednog elementa imaju isti broj protona u jezgru. To znai da svi atomi moraju imati isti broj elektrona,jer su atomi neutralni. Redni broj elemenata naziva se atomski broj.-Atomsko jezgro se sastoji od protona I neutrona. Protoni I neutroni se zajedno nazivaju nukleoni.

-Atomi jednog istog elementa koji imaju isti broj protona u jezgru I pokazuju iste hemijske osobine, a razlikuju se u atomskoj masi nazivaju se izotopi.Vrste jezgara se nazivaju nuklidi, pa bi se za izotope moglo rei da su to nuklidi sa istom elektrinim nabojem.

PRIRODA SVJETLOSTITalasna duina vidjljive svjetlosti iznosi od 400 do 800 nm.Elektromagnetni spektar:-Vidljiva svjetlost-Ultravioletno-Infarcrveno-Toplotni zraci-Radio talasi-Rendgenski zraci- Gama zraci

Kvantni brojevi1. Glavni kvantni broj (n) odreuje cjelokupnu energiju jednog energetskog nivoa. Moe zauzeti vrijednosti od 1 do n.2. Sporedni (azimutni) broj (l) jeste kvantni broj obrnutog momenta I predstavlja se kao vector upravljen na putanju elektrona. Moe zauzeti vrijednosti od 1 do n-1 od ukupno n vrijednosti.3. Magnetni kvantni broj (m) odreuje mogue orjentacije u odnosu na smjer spoljanjeg magnetnog polja. Moe zauzeti vrijednosti od l,0,+l. Dakle moe imati 2l+1 razliitih vrijednosti.4. Kvantni broj spinaElektron rotira oko sopstvene ose bez ikakvog spoljanjeg uticaja.Ova osobina elektrona jeste spin. Spin je vector u smjeru ose oko koje rotira electron.Kvantni broj (s) odreuje koliki je moment spina I ima vrijednosti . Spinski magnetni kvantni broj moe imati vrijednosti:m= +-1/2

DUALISTIKA PRIRODA MATERIJEKompton je svojim ogledom dokazao korpuskularnu prirodu svjetlosti Svjetlost se sastoji iz EM talasa, prenosi se kroz prostor I apsorbuje u vidu estica energije-fotona.-Priroda svjetlosti je dvojaka (dualistika)- svjetlost se sastoji, kako iz talasa, tako I iz estica.

Elektronska konfiguracija!!!

Elektronska konfiguracija svakog elementa moe se napisati znajui da je redni broj jednak broju protona u jezgru I broju elektrona u omotau.

Energija energetskog nivoa je odreena vrijednou glavnog kvantnog broja.Energetski najstabilniji podnivo, odnosno orbital je ona kod koje je zbir glavnog kvantnog broja n I sporednog kvantnog broja l najmanji.

Popunjavanje orbital elektronima reguliu dva pravila:1. Paulijev princip iskljuenja- Dva elektrona u atomu ne mogu imati sva etiri kvantna broja ista, ve se moraju razlikovati bar u jednom od njih.2. Hundovo pravilo- Degenerisane orbitale (one koje imaju istu energiju) se popunjavaju elektronima tako da se svaka od njih prvo popuni sap o jednim elektronom,a zatim naredni electron u ulazi u jednu od njih,obrazujui tako prvi elektronski par u jednoj djelimino zaposednutoj obali.

Elementi 0 grupe- plemeniti gasovi sadre maksimalan broj elektrona I predstavljaju najstabilnije elektronske konfiguracije.Valentni elektroni odreuju hemijske osobine elemenata.

-Energija jonizacije Ej je koliina energije koju je potrebno utroiti da se nekom atomu (M) u gasovitom stanju iz spoljanjeg energetskog nivoa udalji electron.

-Elektronski afinitet je tenja nekog elementa da primi electron I pree u negativan jon. Kvantitativno elektronski afinitet se izraava koliinom energije (Ea) koja se oslobodi ili utroi kada neutralni atom prima electron I prelazi u negativan jon.Elektronski afinitet raste u periodi od prve ka sedmoj glavnoj grupi periodnog sistema. to je vei afinitet, vea je I koliina energije koja se oslobodi pri nastajanju negativnog jona.

-Tenja nekog elementa da povea gustinu elektrona ili sposobnost atoma nekog elementa da privue elektrone pomou kojih he ostvarena hemijska veza.

Veliina atoma-Atomski radijus se odreuje iz duine kovalentne veze I jednak je polovini meuatomskog rastojanja u molekulu nekog elementa, odnosno polovini duine kovalentne veze.-Duina kovalentne veze se odreuje poznatim metodama, kao to je difrakcija rentgenskih I elektronskih zraka.

-Najvei atomski radijus imaju elementi 1. Grupe periodnog sistema,a najmanji 7. Grupe. U odreenoj grupi Periodnog sistema elemenata veliina atoma raste sa porastom rednog broja.

-Metode za odreivanje duine kovalentne veze- Difrakcija rentgenskih I elektronskih zraka.

HEMIJSKA VEZANajsitniji dio jedinjenja je molekul. Molekuli se sastoje iz dva ili vie atoma. Pored molekula jedinjenja postoje I molekuli elemenata.-Sile koje dre atome na okupu u molekulu nazivaju se HEMIJSKE VEZE. Na osnovu prirode hemijskih veza, razlikujemo tri osnovna tipa veze I to:-jonska-kovalentna I -metalna veza.-Valentni elektroni su elektroni koji se nalaze u spoljanjem energetskom nivou elementa (Elektroni pomou kojih se ostvaruje hemijska veza).

Jonska veza-Jedinjenja sa jonskom vezom sastoje se iz pozitivnih I negativnih jona.Kod jonske veze atomi koji grade jedinjenje postiu stabilnu konfiguraciju najblieg plemenitog gasa na taj nain to jedan atom otputa elektrone I postaje pozitivan jon, a drugi atom prima elektrone I postaje negativan jon. Joni se meusobno privlae Kulonovim silama.

-Jonska veza nastaje prelaskom elektrona sa atoma jednog elementa(donor elektrona) na atom drugog elementa (acceptor). Ovu vezu mogu da grade elementi koji imaju malu energiju jonizacije sa elementima koji posjeduju veliki elektronski afinitet.

-Jonska jedinjenja su, na sobnim temperaturama, vrste kristalne supstance pravilne kristalne reetke.

-Energija koja se oslobaa pri nastajanju jednog mola kristala iz pojedinanih jona (na beskonanoj udaljenosti) u gasovitom stanju, naziva se energija kristalne reetke. Energija kristalne reetke je u stvari mjera stabilnosti jona u kristalnom stanju.

Kovalentna veza-Luis je 1916. Objasnio stvaranje hemijske veze kod tzv. nejonskih jedinjenja obrazovanjem elektronskog para, koji je zajedniki za oba atoma. Nazvao ju je kovalentna veza.-Specijalni tip kovalentne veze je koordinativna veza u kojoj jedan atom daje oba elektrona za zajedniki elektronski par. Ovaj atom koji daje elektronski par naziva se donor, a onaj koji prima acceptor. Primjer ove veze je izmeu molekula amonijaka.

Kvantno-mehanika interpretacija kovalentne vezePotpunije objanjenje kovalentne veze dala je kvantna mehanika, gdje su se razvila dva pristupa hemijskoj vezi. Prvi je poznatt kao metod valentne veze, a drugi kao metod molekulskih orbital.-Metod valentne veze- Hemijska veza nastaje preklapanjem atomskih orbital valentnih elektrona, dok ostale atomske orbitale svakog atoma, koji uestvuje u vezi, ostaju nepromijenjene.-Metod molekulskih orbitala-Molekul nastaje tako da se na system atomskih jezgara rasporeuju elektroni po zajednikim molekulskim orbitalama.Vezani atomi gube svoje osobine.-Da bi dolo do stvaranja hemijske veze izmeu dva atoma neophodno je da zbir elektrona u vezujuim molekulskim orbitalama bude vei od zbira elektrona u razvezujuim orbitalama.Usmjerenost kovalentne vezeHibridizacija-Hibridne orbitale se dobiju mijeanjem, ukrtanjem, hibridizacijom atomskih orbitala jednog odreenog atoma. Hibridizacija prua jednostavniji pristup geometriji molekula.-Prema broju I vrsti atomskih orbital koje uestvuju u hibridizaciji razlikujemo sljedee najvanije tipove hibridizacije:1. sp- dijagonalna2. sp trouglasta3. sp tetraedarska4.dsp kvadratna5.d sp oktaedarskaIliSp d- oktaedarskaRezonanca-delokalizacija-U molekulu benzene na atomu ugljenika se javlja sp hibridizacija. U molekuli benzene dolazi do pojave delokalizacije -elektrona ili resonance.

Rezonantna granina struktura

Mezomerna granina struktura

-predstavlja delokalizaciju elektrona.Mali broj jedinjenja ima isto jonsku ili isto kovalentnu vezu. Hemijske veze kod veine jedinjenja su izmeu jonske I kovalentne veze tj. predstavljaju kovalentne veze sa parcijalnim jonskim karakterom.Veze koje se nalaze izmeu jonske I kovalentne su PRELAZNE VEZE.

-Posljedica razlike u elektronegativnosti vezanih atoma tj. razliitog privlaenja elektrona vezanih atoma je polarnost veze. Jedan od vezanih atoma jae privlai elektrone te je jedan elektronski par pomjeren ka njemu I na tom atomu se javlja djelimino negativno naelektrisanje(-), a na drugom (+).Dipopli su molekuli koji imaju nejednaku raspodjelu elektrinog naboja. Dipolni karakter molekula odnosno jaina dipola se izraava pomou dipolnog momenta koji je jednak proizvodu naelektrisanja Q I rastojanja izmeu sredita naelektrisanja l: = Q x l

Osobine kovalentne veze:1. Duina kovalentne vezeRastojanje izmeu atoma u kovalentnoj vezi mogue je odrediti sabiranjem atomskih radijusa.2. Energija vezeJaina izmeu dva atoma moe se opisati koliinom energije (H) potrebnom da se raskinu jedan mol molekula veza u gasovitom stanju. Ta koliina energije predstavlja energiju veze.

Faktor koji odreuje jainu veze je polarnost veze. to je vea razlika u elektronegativnosti izmeu vezanih atoma, jaa je polarnost veze I vei energetski doprinos energiji veze.

METALNA VEZA-Metali imaju niz zajednikih osobina, kao to su metalni sjaj, kovni su, tegljiviSve ove osobine potiu od zajednike karakteristike svih metala-metalne kristalne reetke, odnosno metalne veze.

-Tri pojasa u kristalnoj reetki:-prvi 1s pojas koji sadri popunjene orbitale I naziva se polupopunjeni pojas-drugi 2s pojas polupopunjen, naziva se valentni pojas

Meumolekulske vezeDipol-dipol privlaenjeKod polarnih molekula se javljaju meumolekulske privlane sile jer se takvi molekuli meusobno privlae svojim suprotno naelektrisanim polovima.-Sila privlaenja izmeu dva dipola ( I ) jednaka je:

Gdje je d-rastojanje izmeu estica. Ove privlane sile su slabije od elektrostatikih sila (jon-jon privlaenje) I nazivaju se Van der Valdove privlane sile.

Indukovani dipoliJon ili jako dipolni molekul u kontaktu sa nepolarnim molekulom mogu da izazovu njegovu polarizaciju-deformaciju elektronske structure molekula. Tako nastaju INDUKOVANI DIPOLI. To su privremeni dipoli. Izmeu jona I indukovanog dipopla kao I izmeu dipola I indukovanog dipola javljaju se privlane sile, koje se nazivaju Debajeve privlane sile.Na niskim temperaturama I visokim pritiscima mogu nepolarni molekuli meusobno da indukuju dipole. Privlane sile koje se tada javljaju nazivaju se Londonove privlane sile.

Vodonina vezaJavlja se kod molekula u kojima je vodonik vezan za elemente sa velikom elektronegativnou, koji imaju sposobnost da jako privlae elektronski par pomou koga je ostvarena veza. Vodonik se ponaa kao proton I na njemu se javlja pozitivno naelektrisanje.Kada se dva molekula vode, amonijaka ili fluorovodonika nau u blizini, ne dolazi samo do privlaenja tipa dipol-dipol, ve se atom vodonika vezuje za Slobodan elektronski par kiseonika,azota ili fluora I tako se stvara vodonina veza.

Vodonina veza je jaa od Van der Valsove , a slabija od sigma veze.

Prikazati vodoninu vezu ematski!!!

ENERGETSKI EFEKTI HEMIJSKIH REAKCIJA

Toplota hemijske reakcije, Hesov zakon

-Sve hemijske reakcije su praene odgovarajuim toplotnim efektima, odnosno oslobaanjem ili apsorpcijom toplote.Dio hemije koji ispituje toplotne efekte hemijskih -reakcija zove se TERMOHEMIJA.-Ako se u toku reakcija oslobaa toplota, reakcija je egzotermna, a kada se apsorbuje toplota ona je endotermna.-Hemijske reakcije se odigravaju obino pri stalnom pritisku, izobarne reakcije, ili pri stalnoj zapremini, izohorne reakcije.Jednaina hemijske reakcije sa naznaenim toplotnim efektom baziva se termohemijska jednaina.Toplotni efekat zavisi od agregatnog stanja reagujuih supstanci.HESOV ZAKON: Toplotni efekat hemijske reakcije zavisi samo od stanja reagujuih supstanci I konanih produkata hemijske reakcije, a ne zavisi od naina kako je hemijska reakcija izvedena.

-Entalpija (H) predstavlja toplotni sadraj. Promjena entalpije proizvoda hemijske reakcije u odnosu na entalpiju polaznih supstanci, brojno je jednaka (u izobarnom procesu) dovedenoj ili izdvojenoj koliini toplote.

Ukoliko se toplota koja se razmjeni sa okolinom pri hemijskoj reakciji izrazi na jedininu koliinu bilo koje od reagirajuih supstanci ili produkata hemijske reakcije prema stehiometrijskoj jednaini dobija se TOPLOTA HEMIJSKE REAKCIJE, koja se oznaava .

-Prema Hesovom zakonu, toplota hemijske reakcije jednaka je razlici sume toplota stvaranja produkata hemijske reakcije I sume toplota stvaranja reagujuih supstanci:

Ako je u pitanju ravnotena (povratna) hemijska reakcija, tada je reakcija u jednom smjeru egzotermna,a u suprotnom endotermna.Toplota stvaranja jedinjenja.Energija vezePromjena entalpije pri stvaranju jednog mola jedinjenja iz elemenata naziva se toplota stvaranja jedinjenja. Ukoliko su pri tome reagujue supstance I proizvodi hemijske reakcije pri standardnim uslovima, toplota stvaranja se naziva standardna toplota stvaranja. Ili standardna entalpija stvaranja.Gibsova energija I entropija-Veliina koja predstavlja kvantitativnu mjeru za pokretanje hemijske reakcije je Gibsova energija G. U spontanim procesima Gibsova energija opada.-Toplotni efekat H reakcije I Gibsova energija G povezani su jednainom-ENTROPIJA predstavlja kvantitativnu mjeru neureenosti sistema. Entropija je aditivna veliina, pa je energija nekog sistema kao cjeline jednaka zbiru entropija njegovih komponenata.U prirodi se spontano deavaju procesi koji vode do poveanja entropije.Smjer spontanog odvijanja nekog hemijskog procesa definisan je sa dva faktora:-promjenom entalpije I -promjenom entropije Pri niskim temperaturama vrijednost T S je mala, pa smjer hemijske reakcije odreuje H. Pri niskim temperaturama spontano se odigravaju EGZOTERMNE reakcije. Pri visokim temperaturama vrijednost T S je velika I praktino odreuje smjer reakcije pod uslovom da dolazi do poveanja entropije. Na dovoljno visokim temperaturama, spontano se odvijaju I egzoermne I endotermne reakcije.