บททบทท 22

การวเคราะหอาชพการวเคราะหอาชพ

บทท 2: การวเคราะหอาชพ

ภาพรวม

การจดการฝกอบรมทสงผลใหประชาชนสามารถมงานทำา ประกอบอาชพได จะตองทราบถงความคาดหวงของผปฏบตงานในการเลอกประกอบอาชพนนๆ กอน โดยทเราตองทราบรายละเอยดของภารกจทบคคลนนๆ จะตองปฏบต ภารกจในทน หมายถง กจกรรมงานทสามารถทำาใหสำาเรจไดโดยบคคลตามลำาพง โดยเปนกจกรรมทมจดเรมตน และสนสดลง กระบวนการในการแยกแยะภารกจเหลาน เรยกวา การวเคราะหอาชพ (Occupational Analysis: OA) หลงจากทจบการฝกอบรมในบทนแลว ผเขารบการฝกอบรมจะตอง

มความสามารถในการวางแผนการวเคราะหทางวชาชพ หรออาชพ (OA) ได

มความสามารถในการคดเลอกวธการในการจดเกบขอมลได มความสามารถในการดำาเนนการวเคราะหทางวชาชพ หรออาชพได

และ มความสามารถในการจดทำา และตรวจสอบบญชรายการภารกจได

คำาทใชกบการวเคราะหทางวชาชพ

กอนทจะเรมดำาเนนการวเคราะหทางวชาชพหรออาชพ (OA) จำาเปนตองมาสรางความคนเคยกบคำาศพททนำามาใชโดยทวไปกอน โดยคำาวา งาน (Job) เปนคำาทนำามาใชบอยครง และมความเชอมโยงกบคำาวา อาชพ (Occupation) ดงนนในบางครงกจะเรยก การวเคราะหอาชพ (OA) วาเปน การวเคราะหงาน (Job Analysis) ซงมความหมายเชนเดยวกน

สวนคำาวา กลมอาชพ (Occupational Cluster) นน ถอเปนกลมของอาชพทเกยวของกบการเปนเจาของ หรอผถอครองวสดประเภทตางๆ

บทท 2 หนาท 2 จากจำานวน 23 หนา

ตลอดจนอปกรณทนำามาใช รวมทงความร และทกษะตามทกำาหนด ตวอยางเชน นกกายภายบำาบด รงสแพทย ผชวยพยาบาล และอนๆ ซงเปนสวนทเกยวกบกลมอาชพดานการดแลรกษาสขภาพ

สวนคำาวา อาชพ (Occupation) เปนชดของบทบาทหนาท และภารกจ ซงทำาใหเกดขอบเขตของงานโดยรวมของกลมผปฏบตงานททำาหนาทในประเภทงานคลายคลงกน และมตำาแหนงทางอาชพในลกษณะเดยวกน ตวอยางเชน อาชพผชวยพยาบาล ชางไฟฟา และชางเชอม

และคำาวา บทบาทหนาท (Duty) กคอชดของภารกจหลายๆ อยางทเกยวของและเชอมโยงกน ซงโดยทวไปจะใชกบประเดนทวไปทแสดงถงความรบผดชอบ โดยมคำาในเชงปฏบตทขนตนดวย การ หรอ การดำาเนนการ “ ” “ ”หรอ กำาลงดำาเนนการ ตวอยางเชน บทบาทหนาทในลกษณะจำาเพาะของ“ ”ชางเชอมสวนโคงกคอ การเตรยมการชนโลหะสำาหรบการเชอม“ ”

ดงนน คำาวา ภารกจ (Task) ในทน จงเปนกจกรรมงานทมคา และมความหมาย ทปฏบตโดยผปฏบตงานนนแตเพยงลำาพง ภายในกรอบระยะเวลาตามทกำาหนดไว โดยภารกจจำาเปนตองประสบความสำาเรจ หรอสรางสมฤทธผลเฉพาะของผลผลต และผลลพธนนๆ และจะเปนกจกรรมทมจดเรมตน และจดจบทชดเจน ตวอยางเชน ภายใตบทบาทหนาท การเตรยมการชนโลหะสำาหรบการเชอม ชางเชอมอาจจะปฏบตภารกจในลกษณะเฉพาะในการทำาความสะอาดพนผวของวสดแผนโลหะทจะใชเชอม

สวนคำาวา ขนตอน (Step) ถอเปนการปฏบตในลกษณะหนงๆ จากการปฏบตในหลายๆ ลกษณะ ซงจะทำาใหภารกจงานนนสำาเรจลลวงไปได ตวอยางเชน ขนตอนแรกในการทำาความสะอาดพนผวของวสดแผนโลหะทจะใชเชอม กคอ การตรวจสอบภาพโครงรางของชนงาน และดคำาแนะนำาในการปฏบตงาน

การวเคราะหอาชพ (Ooccupational Analysis) คออะไร

การวเคราะหอาชพ (OA) ถอเปนวธการจดเกบขอมลอยางเปนระบบ โดยเปนการปฏบตตามขอกำาหนดในการปฏบตงานซงเกยวของกบอาชพในลกษณะจำาเพาะ ผลผลตทเกดขนจากการวเคราะหทางวชาชพหรออาชพ (OA) กคอบญชรายการบทบาทหนาท และภารกจ ซงแสดงใหเหน เนอหาและขอบเขตของการปฏบตงานในอาชพนนๆ ดงทแสดงตวอยางไวในภาคผนวก ก และในสวนของการวเคราะหภารกจ (Task Analysis) กจะจำาแนกทกษะ ความร และทศนคต (Skills, Knowledge and Attitudes: SKA) ซงเปนสงจำาเปนสำาหรบการประกอบอาชพ หรอการทำาใหงานนนๆ สำาเรจลลวงไปได ซงในสวนของทกษะ ความร และทศนคต (SKA) ทจำาแนกไดนกคอ เนอหาของการฝกอบรมนนเอง

การดำาเนนการวเคราะหทางวชาชพ

กอนทจะเรมการวเคราะหทางวชาชพหรออาชพ (OA) จำาเปนตองกำาหนดลกษณะอาชพใหชดเจนกอน โดยสามารถประมวล หรอรวบรวมขอมลสำาคญๆ จากการประเมนความตองการ/ความจำาเปนของตำาแหนงงานในวชาชพนนๆ ตลอดจนขอกำาหนดเกบวกบบทบาทหนาทหลกๆ และขอมลโดยทวไปเกยวกบผปฏบตงาน การดำาเนนการวเคราะหทางวชาชพหรออาชพ (OA) นนสามารถดำาเนนการไดโดยผานขนตอนตางๆ ดงตอไปน

การรวมรวมสอวสดทมอยในปจจบน ซงเกยวของกบอาชพนนๆ มาใชศกษา และประมวลเกยวกบลกษณะคำาอธบายเกยวกบอาชพ บทบาทหนาท และภารกจ

การเตรยมการถอยคำาอธบายเกยวกบคณลกษณะของอาชพ บทบาทหนาท และภารกจ

การจดการ ปรบปรง และทำารายการคำาอธบายเกยวกบภารกจ ทอยภายในบทบาทหนาทแตในแตละดาน และ

บทท 2 หนาท 4 จากจำานวน 23 หนา

การปรกษาทปรกษาดานเนอหา เพอยนยนวา บญชรายการภารกจนนๆ สมบรณแบบและถกตอง

การเกบรวบรวมขอมล

ขอมลทเกยวกบอาชพตามทปรากฎอย ยงสามารถหาไดโดยการใชวธการตางๆ ผสมผสานกน ตามตวอยางดานลางน

การสบคนทางวรรณกรรม การสงเกตการณโดยตรง การสมภาษณ การทำาแบบสอบถาม และ การประชมสมมนารวมกบผเชยวชาญทเกยวของกบประเดนนนๆ

ขอบเขตและเนอหาในเชงรายละเอยดทจะตองจดเกบนนขนอยกบความซบซอน และความสำาคญของอาชพทตองการวเคราะห

ซงโดยทวไปแลว นกวเคราะหกมกจะเรมตนดวยการศกษาทบทวนวรรณกรรมอยางละเอยด เพอตรวจสอบวา การวเคราะหในสวนของวชาชพนนๆ มอยบางแลว ในขณะทกอาจจะมการเกบรวบรวมขอมลเพมเตม เพอการวเคราะหทางอาชพนน ในสวนทเปนการขยายความพรอมกบการขยายเพมเตม

สวนขอมลอนๆ ทเกยวกบลกษณะอาชพทมความคลายคลง และเกยวของกน มกจะหาไดจากสงตพมพ ทงในทองถน และในตางประเทศ กลาวคอ

มาตรฐานของทกษะตามทใชอย ในประเทศทพฒนาแลว อาท ออสเตรเลย แคนาดา สหราชอาณาจกร และสหรฐอเมรกา

ลกษณะการจำาแนก คำาศพท และความหมายของมาตรฐานอาชพตามลกษณะมาตรฐาน (ทงภายในประเทศ และในตางประเทศ)

การวเคราะหทางอาชพจากแหลงขอมลทงในระดบทองถนและระดบตางประเทศ และ

แนวทางหลกสตร เอกสารตำารา และสอการฝกอบรมในลกษณะอนๆ ทไดจากแหลงขอมลทงในระดบทองถน และระดบตางประเทศ

ทงนสำาหรบลกษณะอาชพทกำาหนดขนใหม หรออยระหวางการกำาหนด กอาจจะยงมามขอมลการวเคราะหทางอาชพ และผปฏบตงานทมประสบการณมากนก ในกรณเชนนอาจจะใชรวบรวมขอมลผานทางวธการตางๆ ดงตอไปน

การตรวจสอบจากคมอการฝกอบรม และคำาแนะนำาตางๆ ทผประกอบการอปกรณหรอระบบใหมๆ นนจดทำาขนมา และ

การจดประชมผเชยวชาญเกยวกบประเดนดงกลาวโดยเฉพาะ

โดยลกษณะของการวเคราะหขอมลดงกลาวมทงคาใชจายในการดำาเนนการ ตลอดจนเหตผลตางๆ ในเชงการปฏบต ทำาใหองคกรโดยสวนใหญพยายามหลกเลยงแนวการดำาเนนงานทใชระยะเวลายาวนานและซำาซากจำาเจ ซงโดยทวไปแลวกตองการผปฏบตงานทมทกษะเฉพาะทางมาสนบสนนงานดงกลาว ดงนนการพจารณาแนวทางในการดำาเนนการทเปนมตรตอการปฏบตงาน และสามารถขบเคลอนหรอสรางความรวมมอรวมของประชาชนทเกยวของในกลมผปฏบตงานเกยวกบการฝกอบรม และการศกษาทางอาชพและเทคนค (TVET) ผพฒนาหลกสตร นกการศกษา ผฝกอบรม และผแทนภาคธรกจอตสาหกรรม

ตารางดงตอไปน จะแสดงใหเหนขอเปรยบเทยบสวนคณสมบตทงในแงด (ขอไดเปรยบ) และขอเสย (ขอจำากด) ของการใชเทคนคการวเคราะหทางอาชพในบางสวน ดงนนจงตองพจารณาเลอกเทคนคทเหมาะสมมากทสดกบวตถประสงคขององคกรของทาน

เทคนค ขอด (ขอไดเปรยบ) ขอเสย (ขอจำากด)การสงเกตการณผปฏบตงานในการ

ทำาใหสามารถคนหา/คนพบสงทผปฏบตงานสามารถทำาไดจรง มใชสงทผปฏบตบอกกลาว

สามารถสงเกตการณ/ตดตามไดเฉพาะตวอยางของภารกจทงหมด

บทท 2 หนาท 6 จากจำานวน 23 หนา

ปฏบตงาน วา เขาไดทำา หรอทำาไดโดยวาจาเทานน

มคนทเกยวของไมมากนก

มผลกระทบ หรอการกระทำาทเปนการแทรกแซงกจกรรมทางอาชพนนๆ คอนขางนอย

มความนาเชอถอไดตรวจสอบได มความถก

ตองมความเหมาะสมสำาหรบ

การเปนคมอภารกจ (ซงควรมระยะเวลาการดำาเนนการไมเกน 2 ชวโมง)

ใชงบประมาณ และระยะเวลาคอนขางมาก

ผสงเกตการณอาจจะมอทธพลในการสรางความตงเครยด และอาจจะสงผลกระทบตอการปฏบตหนาทของผปฏบตงาน

จำาเปนตองใชผสงเกตการณทผานการฝกอบรม และมความสามารถในการจดจำาไดเปนอยางด

การสงเกตการณจำาเปนตองเปรยบเทยบกบผสงเกตการณอนๆ ทมทกษะ และความสามารถ

ไมคอยเหมาะสมกบลกษณะงานทมความซบซอนและใชระยะเวลายาวนาน

การสมภาษณผปฏบตงาน และหวหนาผควบคม

มอตราการตอบสนองคอนขางสง

บคคลโดยทวไปมความประสงคจะขอพดมากกวาการเตม หรอกรอบแบบสอบถาม

ใชงบประมาณ และระยะเวลาคอนขางมาก

ผลลพธขนอยกบความรวมมอของผใหสมภาษณ

อาจจะสงผลตอการ

การปฏบตงาน

คำาถามทไมชดเจน อาจจะมการขยายความเพมเตมได

จะมการเกบรวบรวมขอมลทรดกม ชดเจน และมความสมบรณแบบ

มลกษณะทเหมาะสมกบผปฏบตงานทมปญหาดานการสอสารและทำาความเขาใจภาษา

สามารถบนทกการโตตอบไวในเอกสาร หรอเครองมอบนทกเสยง เพอนำามาใชในการทบทวนและตรวจสอบตอไป

แทรกแซงกจกรรมการประกอบอาชพได

จำาเปนตองอาศยผสมภาษณทมทกษะ และมบคลกลกษณะทนาสนใจ และอยในสภาพแวดลอมทปราศจากการขดขวาง หรอขดจงหวะ และเปนไปอยางสบาย

การสมภาษณผปฏบตงาน และหวหนาผควบคมการปฏบตงานผานทางโทรศพท

มอตราการตอบสนองทคอนขางสง จากกลมผปฏบตงานทเลอกใหทำาการสมภาษณ

หากเปรยบเทยบกบวธการอนๆ แลวคาใชจายถกกวา

การเกบรวบรวมขอมลทำาไดในระยะเวลาสนๆ

มความออนไหวนอยกวาการสมภาษณบคคลแบบเผชญหนาโดยตรง

จำาเปนตองใชผสมภาษณทผานการฝกอบรม ซงมมารยาทในการสอสารทางโทรศพทไดเปนอยางด

บทท 2 หนาท 8 จากจำานวน 23 หนา

การสมภาษณผปฏบตงาน และหวหนาผควบคมการปฏบตงานโดยใหกรอกแบบสอบถาม

สามารถทำาการสำารวจประชากรผปฏบตงานกลมใหญๆ ได โดยมคาใชจายไมมากนก หากใชการสมภาษณโดยสงตามไปรษณย

การเกบรวบรวมขอมลจำานวนมาก และทำาไดในระยะเวลาสนๆ

คำาตอบทไดรบสามารถนำามาวเคราะห ปรบแสดงเปนตาราง และสถตตางๆ ได

จำาเปนตองมทกษะในการพฒนาแบบสอบถาม และการรวบรวมขอมล

มแบบสอบถามทมรายละเอยด และใชเวลาคอนขางมาก

มอตราการตอบสนองทคอนขางตำา

ผตอบแบบสอบถามจำาเปนตองมความร ความสามารถในการทำาความเขาใจภาษาไดในระดบด และมคำาถามในบางขอทอาจจะไมสามารถเขาใจได หรอทำาใหเกดความเขาใจผด

การตอบแบบสอบถามจะขนอยกบความทรงจำาของผปฏบตงานเปนหลกสำาคญ

การประชมของกลมคนทเกยวของ โดยเปนผเชยวชาญตามประเดนเฉพาะ ผ

เปนวธการทมประสทธภาพ และมคาใชจายนอยมาก

สามารถรวบรวมจดเกบขอมล และตรวจสอบไดในระยะเวลาสนๆ

มประชาชน หรอผท

จำาเปนตองมขอตกลง หรอผกมดแบบเตมเวลา และอาจจะตองผละจากงานมาชวขณะ

จำาเปนตองใชผเอออำานวยกระบวนการทผานการฝกอบรมมาแลว ม

ปฏบตงาน และหวหนาผควบคมการปฏบตงาน (โดยทวไปนยมนำาเทคนคดาคม (DACUM) มาใช ซงจะอธบายไวในสวนถดไป)

เกยวของจำานวนไมมากนก

ทกษะการสอสารระหวางบคคลทด ตอลดจนมผททำาหนาทจดบนทกตางๆ

จำาเปนตองใชผเชยวชาญในประเดนจำาเพาะทเกยวของ และผปฏบตงานทสามารถสอสารไดอยางชดเจน และใหความรวมมอทำางานรวมกนเปนกลมพวกได

การเตรยมการอธบายทางอาชพ และบญชรายการภารกจ

ดวยลกษณะการวเคราะหขอมลทเกบรวบรวมมาน ทำาใหสามารถจดเตรยมรายการคำาอธบายเกยวกบอาชพนนๆ ไดครอบคลมกบความรบผดชอบ หรอบทบาทหนาทตามทมอยไดมากทสด ซงสงนถอเปนประโยชนในการดำาเนนภารกจทแตกตางหลากหลายภายใตบทบาทหนาทซงเกยวของกน การจดเตรยมคำาอธบายเกยวกบอาชพทำาใหเกดการเนน หรอพจารณาถงภาคสวนทเกยวของกบงาน หรอบทบาทหนาทของอาชพนนๆ ไดมากยงขน

สวนของรางเนอหาบญชรายการภารกจนนประมวลจากการวเคราะหบทบาทหนาท และรายการภารกจทอยในบทบาทหนาทแตละดาน โดยจะตองมการตรวจสอบ ปรบปรง และจดประเภทของภารกจตางๆ ใหอยในกลมบทบาทหนาทซงสอดคลองเหมาะสมกนในเชงตรรกะและเหตผล ตวอยางของบญชภารกจไดแสดงไวในภาคผนวก ก . แลว

ดงนนในระหวางทมการจดทำาบญชภารกจ ขอใหพงระลกถงปจจยหลกๆ ทเกยวของ ดงตอไปน

บทท 2 หนาท 10 จากจำานวน 23 หนา

ความสำาคญ-ใหพจารณวา หากมการปฏบตภารกจนนๆ ในลกษณะทไมเหมาะสม หรอไมมการปฏบตภารกจนนๆ เลย จะทำาใหเกดสงใดๆ ขนบาง? ขอใหระบความสำาคญในสวนทเกยวของกบสงอนๆ

ความถ-การปฏบตภารกจนจะตองดำาเนนการในลกษณะเปนประจำาทกวน ทกสปดาห หรอทกเดอน?

ความยาก-ใหพจารณาถง ลกษณะความยากงายในการปฏบตภารกจดงกลาว โดยหากมการประเมนแลววา การปฏบตภารกจดงกลาวทำาไดไมยากนก กอาจจะไมจำาเปน หรอมการจดการฝกอบรมยอยๆ เทานนๆ

ทงน จะมการพจารณาถงปจจยองคประกอบเหลานภายหลงจากทมการเลอกภารกจสำาหรบการฝกอบรมแลว ซงในตารางขางลางนเปนแนวทางในการปรบปรงการเขยนคำาอธบายภารกจของอาชพนนๆ ใหด หรอไดมาตรฐานมากยงขน

แนวทาง คำาอธบายภารกจทไมคอยด

คำาอธบายภารกจทปรบปรงแลว

ใชคำาทสามารถทำาความเขาใจไดงาย

การเตรยมการรปแบบทสามารถใชกำากบการปฏบตงานของงานทมความแตกตางของเครองมอ หรออปกรณ

การเตรยมความพรอมลำาดบการปฏบตการสำาหรบทจะใชกบการประเมนโดยเครองมอ หรออปกรณ

ใชคำากรยาทแสดงปฏบตการทชดเจน

มความรบผดชอบสำาหรบผเขารบการฝกอบรมในสวนแผนกการซอมบำารง

ใหควบคมดแลสำาหรบผเขารบการฝกอบรมในสวนแผนกการซอมบำารงไฟฟา

ไฟฟา

กระชบ ชดเจน

รวบรวม และแยกแยะเอกสารสำาคญตามระบบการจดแฟมขอมล

ใหจดแฟมเอกสารตามระบบการจดแฟมขอมล

พยายามหลกเลยงการใชคำาวา และ ซงจะ“ ”แสดงเงอนไขวาเปนสองอยาง

การเดนเครอง และซอมบำารงเกจสญญากาศ

การซอมบำารงเกจสญญากาศ

พยายามใหถอยคำาเตมรปประโยค และหลกเลยงการใชคำายอ

การคำานวณ rpm สำาหรบการสบเปลยนการปฏบตงาน

การคำานวณรอบตอนาท (Revolutions per Minute) สำาหรบการสบเปลยนการปฏบตงาน

พยายามอยานำาภารกจทไมสามารถตรวจวดไดมารวมไว

ขอใหเพลดเพลนกบการใชโปรแกรมสำาเรจรปเวรดโพรเซสสง(Word Processing)

การจดทำาเอกสารโดยใชโปรแกรมสำาเรจรปเวรดโพรเซสสง (Word Processing)

อยานำากระบวนการเรยนรมารวมไว

การเรยนรการเกบเอกสาร ขนตอนวธการจดแฟมขอมล

การจดแฟมเอกสารตามขนตอนวธ

การใชสรรพนาม ขาพเจา หรอ “ ”คณ เปนทรบร “ ”

เขาใจ และสามารถละไวในฐานทเขาใจได

คณซอมชดเครองรบสญญาณโทรทศนหลอดไดโอดทเปลงแสง ซงมสภาพชำารดได

ซอมชดเครองรบสญญาณโทรทศนหลอดไดโอดทเปลงแสง ซงมสภาพชำารดได

บทท 2 หนาท 12 จากจำานวน 23 หนา

ดาคม (DACUM)

จากการประชมรวมกบคณะผเชยวชาญดานเนอหาตางๆ โดยเฉพาะในสวนทกยวกบเทคนคการจางงาน มการนำาเทคนคทเรยกวา การพฒนาหลกสตรหรอเรยกวา ดาคม ( Developing A Curriculum: DACUM) มาใชพฒนาบญชรายการบทบทบาทหนาท และภารกจตามรายละเอยดสำาหรบการวเคราะหลกษณะอาชพ โดยใชระยะเวลาการปฏบตเพยงแค 2 วน ดาคม (DACUM) จงเปนวธการทนำามาใชในการพจารณารายละเอยดดงกลาวอยางรวดเรว มคาใชจายคอนขางตำา โดยรายการภารกจเหลานจดทำาขนสำาหรบใหผปฏบตงานตามตำาแหนงดงกลาวตองถอปฏบต แนวทางดาคมจงเปนประโยชนในการออกแบบ และจดทำาบญชรายการภารกจทงสำาหรบอาชพทเกดขนใหม หรอกำาลงจะเกดขนกตาม ในขณะทคณลกษณะสำาคญของผงภมดาคมกคอ การเปนเอกสารเพยงแผนเดยวทจะทำาใหเกดความร ความเขาใจเกยวกบภารกจในอาชพนนๆ ทงหมด

องคประกอบสำาหรบการประชมหารอโดยใชเทคนควธดาคม (DACUM) จะมผทรงคณวฒในหลกวชานนๆ จำานวน 6-12 คน ซงจะตองมคณสมบตเกยวของกบวชาชพนนๆ ในลกษณะทเขาใจการปฎบตงานเปนอยางด ในขณะทหากมผปฏบตงานชำานาญการเกยวกบลกษณะอาชพนนๆ กจะยงสามารถอธบายถงลกษณะงานทผปฏบตงานนนๆ ตองปฏบตอย ไดดกวาบคคลอนๆ

ระยะเวลาทจะใชดำาเนนการโดยทวไปครอบคลม 2 เดอน โดยขนอยกบลกษณะของหลกสตร ทตองนำาเทคนคดาคม (DACUM) มาใชในการออกแบบ โดยไดแสดงตวอยางแผนการปฎบตงานตามทวางแผนไวสำาหรบการเตรยมการประชมเชงปฏบตการโดยเทคนคดาคม (DACUM) ไวในภาคผนวก ข ขางทาย โดยการเตรยมการครอบคลมถง การประสานงานคณะผทรงคณวฒ สถานท ผเอออำานวยกระบวนการ อปกรณ เอกสารทตองใช และเครองดม อาหารวางสำาหรบการประชม

การประชมเชงปฎบตการแบบดาคม (DACUM) จะเรมตนโดยผเอออำานวยกระบวนการ ซงทำาหนาทเตรยมความพรอม แนะนำาผทรงคณวฒ หรอผเชยวชาญในสาขาอาชพทเขารวมการประชมกบขนตอนวธการประชมเชงปฏบตการ กตกา หรอวธการแสดงปฏสมพนธ การใหค ำาจำากดความ และตวอยางของบทบาทหนาท และภารกจตางๆ ตลอดจนการเขยน หรอแสดงคำาอธบายภารกจตางๆ อยางชดเจน

โดยในกระบวนการแนะนำา และเตรยมความพรอมทดำาเนนการโดย ผเอออำานวยกระบวนการ กจะทำาใหทประชมมความชดเจนในสวนของความรบผดชอบตามภาระงานโดยทวไป ตลอดจนลกษณะภารกจจำาเพาะของบทบาทหนาทแตละประเภท ตลอดจนมการทบทวนและปรบปรงคำาอธบายบทบาทหนาท และภารกจทกำาหนดไวแลว นอกจากนนยงเปนการดำาเนนการทจะชวยใหกระบวนการดำาเนนการประชมเปนไปอยางชดเจน และมระบบมากยงขน ในการประชมจะมการบนทกเนอหาการอภปราย ลกษณะประโยค หรอถอยคำาทแสดงคำาอธบายของบทบาทหนาทและภารกจในบตรคำาขนาดใหญ แลวตดแสดงไวทแผนปาย หรอผนงหองประชม เพอใหทกคนสามารถทบทวนขอหารอตางๆ ได ทงนอาจจะมการนำาแผนคำานเวยนใหกบคณะผทรงคณวฒทเขารวมการประชมใหพจารณา และใหความเหน ซงเปนลกษณะของการระดมสมองนนเอง ในอกวธหนง อาจจะมการใชอปกรณเครองคอมพวเตอร และเครองฉายภาพสไลด เพอนำาเสนอขอมลทไดจากการระดมดงกลาวใหกบทประชมไดตดตามรวมกน

คณสมบตของผเอออำานวยกระบวนการทด ประกอบดวย

มความคนเคยกบกระบวนวธการวเคราะหอาชพ มความคนเคนกบกระบวนการดาคม (DACUM) มความสามารถในการรกษาบทบาทความเปนกลาง และรกษาบทบาท

ในฐานะทเปนผเชยวชาญในกระบวนการ

บทท 2 หนาท 14 จากจำานวน 23 หนา

มความสามารถในการขบเคลอน กระตน และใหคำาแนะนำากลมบคคลทไมมความคนเคย หรอไมรจกมากอน

มบคลกภาพทด เปนทนาชนชม มทกษะการสรางความสมพนธกบบคคลทด เปนผรบฟงทด มความสามารถในการสนบสนน หรอสงเสรมใหเกดกระบวนการคด

และมความเหนรวมกน มความสามารถในการบรหารจดการความขดแยง มความสามารถในการสรางคำาสงเปนภาษาทด มทกษะการเปนนกบรหารจดการทด

ทงน มจำาเปนตองมการเตรยมความพรอมในสวนของเนอหาจากผทรงคณวฒทเขารวมการประชม เนองจากแตละคนลวนมความชำานาญการ หรอประสบการณเกยวกบการปฏบตงานนนๆ มากพอแลว ในขณะทผควบคม หรอผดแลผปฏบตงานในตำาแหนงงานทกำาลงจะวเคราะหรายละเอยดอาจจะเขารวมการประชมครงนดวย แตกมใชสดสวนสำาคญแตอยางใด เนองจากโดยลกษณะของการประชมเชงปฏบตการน เนนทการขอขอมลจากผปฏบต หรอผเชยวชาญทเกยวของกบลกษณะงานนนๆ โดยตรง ซงจะมาจากภาคอตสาหกรรมตางๆ ซงหากมการเชญผฝกอบรมเขารวมการประชมครงนดวย กจะมบทบาทเปนเพยงผรวมสงเกตการณมากกวาผเขารวมการประชม

วธการวเคราะหอาชพแบบเรว (Rapid Occupational Analysis Method: ROAM) ในสถานการณทมลกษณะชดเจน หรอความเปนไปไดทจะไดรบขอมลจากเอกสาร หรอแหลงขอมลทตยภมตางๆ และ/หรอกรณทผแทนทเปนผชำานาญการในภาคธรกจอตสาหกรรมไมสามารถเขารวมการประชมเพอระดมความคดเหน หรอประสบการณ ในชวงการประชมเชงปฎบตการ 2 วน กจะมการนำาวธการวเคราะหอาชพแบบเรว (Rapid Occupational Analysis

Method: ROAM) มาปรบใช โดยวธการดำาเนนการสามารถดำาเนนการไดแลวเสรจภายในหนงวน

ในขณะทการวเคราะหแบบดาคม (DACUM) จะเรมตนจากการคนหา แตวธการวเคราะหอาชพแบบเรว (ROAM) จะเรมจากการพจารณาผงบญชรายละเอยดของบทบาทหนาทและภารกจทจดเตรยมไวลวงหนาแลว โดยผงดงกลาวมลกษณะเชนเดยวกบผงของดาคม (DACUM) นนเอง ลกษณะของผงทเตรยมการนจะสะทอนใหเหนถงลกษณะของขอมลทสามารถสบคนไดจากแหลงขอมลทมอยทงจากภายในและนอกประเทศ อาท คำาอธบายคณลกษณะของอาชพ การวเคราะหอาชพ มาตรฐานทางทกษะ และคมอสำาหรบการฝกอบรม โดยผเอออำานวยกระบวนการกจะขอใหผเขารวมการประชมพจารณาทบทวน เพมเตม ลบ หรอปรบปรงเนอหาทปรากฎในแผนผงดงกลาวออกตามความเหมาะสมกบคณลกษณะของอาชพนนๆ ซงกระบวนการ และขนตอนวธอนๆ กปฏบตเชนเดยวกบการประชมแบบดาคม (DACUM) นนเอง

การตรวจสอบภารกจ

หลงจากทไดผลลพธจากการประชมเปนบญชรายการภารกจของอาชพนนๆ แลว กจะเรมมการตรวจสอบความถกตอง เหมาะสมของภารกจตางๆ โดยรายละเอยด ซงในกระบวนการนจะระดมความเหนจากกลมผปฏบตทมความเชยวชาญกบการทบทวน ปรบปรง ยนยน หรอตดทอนคำาอธบายภารกจนนๆ ออก โดยทผทำาหนาททบทวนจะเลอกมาจากผปฏบตงานทกำาลงทำาหนาทนนๆ อย ตลอดจนผควบคมดแลผปฏบตหนาทนนๆ โดยตรง ซงหากเปนไปได ควรเปนผแทนจากหนวยงานทมผมสวนไดสวนเสย และใหความสนใจกบผลลพธของบญชรายการภารกจตางๆ ดวย

บทท 2 หนาท 16 จากจำานวน 23 หนา

สวนแบบสอบถามบญชรายการภารกจจะเปนสวนทออกแบบมา เพอเกบขอมลตามทวางแผนเอาไว โดยแบบสอบถามทออกแบบมานจะมลกษณะทครอบคลมขอคำาถามในแบบสอบถามเดมๆ ทมอยดวย โดยสรปแลวจะครอบคลมถงการคดเลอกองคกร และบคคลทเกยวของ ตลอดจนขนาดของกลมตวอยาง วตถประสงค เปาหมายของการสำารวจ รายละเอยดของบคคลเพอการตดตอสอบถามขอมลเพมเตมในสวนทกยวกบการสำารวจ หรอทำาแบบสอบถาม โดยขอบเขตทนำามาใชโดยทวไปจะพจารณาหลกการใหญๆ คอ ความสำาคญ ความยาก และความถ ซงไดแสดงรายละเอยดไวตามตารางดานลางน ทงนควรมการเวนชองวาง หรอมพนทเพมเตมใหสำาหรบผตอบแบบสอบถามทอาจจะมขอคดเหน หรอขอเสนอแนะเพมเตมในสวนทเกยวภารกจอนๆ ตามการพจารณาคณลกษณะของอาชพนนๆ ดวย

บทบาทหนาท ภารกจBการบรหารจดการสำานกงาน

B1การตอบโตโทรศพทI 1 2 3D 1 2 3F 1 2 3

B2การอำานวยความสะดวกใหกบผทมาตดตอI 1 2 3D 1 2 3F 1 2 3

B3

ใหทำาวงกลมลอมรอบตวเลขททานเหนวาเหมาะสม

หลกการสำาคญ

I ~ มความสำาคญ(Importance) ระดบความสำาคญของภารกจกบลกษณะงาน

1. ไมสำาคญ 2 สำาคญ 3 สำาคญมาก

D ~ ม ค ว า ม ย งยาก (Difficulty)

1 ไมยาก 2 ยาก 3 ยากมาก

มความยงยากในการปฏบตอยางไร F~ ม ค ว า ม ถ (Frequency)มการปฏบตมากนอย (ถ) แคไหน

1 ไมถ

เดอนละหนงครง หรอนอยกวานน

2 ถ

อยางนอยสปดาหละหนงครง

3 ถมาก

ทกวน

การตรววจสอบความชดเจน หรอความถกตองเปนขนตอนทแสดงการยนยนตอผทพฒนาหลกสตรวา ภารกจงานนนๆ เกยวของการปฏบตงานในสถานทนนๆ โดยขอคนพบจะแสดงใหเหนวา ภารกจงานนนๆ เปนสวนสำาคญ ในขณะทในสวนทไมสำาคญกจะไดรบการออกแบบ หรอจดลำาดบความสำาคญไวในการฝกอบรมไวในลำาดบหลงๆ ซงกระบวนการดงกลาวจะสรางความเกยวพน หรอเกยวของมากยงขน ในลกษณะการเปดพนทสำาหรบการมสวนรวมของผเชยวชาญประเดนเนอหา และสนบสนนใหประชาชนทวไปสามารถมสวนรวมในการฝกอบรมไดโดยไมถกเลอกปฏบตโดยเหตแหงเพศสภาพ หรออนๆ โดยใหเปนไปตามหลกสตรการฝกอบรมทออกแบบจากลกษณะของรายการภารกจทจดทำาขนจากการวเคราะหดงกลาว

บทสรป

โดยสรปแลว การวเคราะหทางวชาชพหรออาชพ (OA) จดเปนแนวทางการกำาหนดเนอหาของงานและขอบเขตของการประกอบอาชพอยางเปนระบบ โดยผลลพธของการวเคราะหทางวชาชพหรออาชพ (OA) กคอ บญชรายการภารกจ ซงโดยสวนใหญนยมนำาแนวทางของดาคม (DACUM) มาใชในการวเคราะหทางวชาชพหรออาชพ (OA) ซงจะเปนการปฏบตตามความชำานาญการของผปฏบตงานทประสบการณการปฏบตงานนนๆ โดยตรง วธการเชนนถอวามประสทธภาพ มคาใชจายไมมากนก และสามารถปฏบตงานไดอยางรวดเรว ซงหลกจากนนกจะนำาภารกจเหลานนมาวเคราะหกำาหนดทกษะ ความร และทศนคต (SKA) และคณลกษณะอนๆ ทเกยวของ

บทท 2 หนาท 18 จากจำานวน 23 หนา

กบการปฏบตงานนนๆ เพอใหตอบสนองตอวตถประสงคหลกๆ ในการพฒนาหลกสตรการฝกอบรมนนๆ ได ซงในบทตอไปเปนจะนำาเสนอเกยวกบการวเคราะหภารกจงาน

-----------------------------------------------------------

ภาคผนวก ก.การวเคราะหอาชพ (บญชรายการภารกจ หรอแผนผงดาคม (DACUM))

ตำาแหนงงาน : เจาหนาทบรหารงานทวไป (ฝายสนบสนนการจดการ)คำาอธบายลกษณะงานโดยยอ: ปฏบตหนาททวไปภายในสำานกงาน การจดระบบแฟมงาน/เอกสาร การจำาแนก คดแยก และตอบโตจดหมาย การตอบเอกสาร ขอซกถาม และไปรษณยอเลกทรอนกส (E-Mail) การจดการประชม การบรหารจดการบญชสำานกงาน การรบและโตตอบโทรศพท และการสนบสนนภารกจของผจดการ

บทบาทหนาท ภารกจ A การสนบสนนงานของผจดการ

A1การจดทำาตารางการนดหมายของผจดการ

A2การโตตอบไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail) โทรศพท และจดหมายตามทไดรบมอบหมาย

A3การปฏบตหนาทแทนผจดการในการเขารวมการประชมตางๆ

A4การคดกรองโทรศพท และผทประสงคจะขอเขาพบกบผจดการ

A5การเกบรวบรวมขอมลสำาหรบผจดการ

A6 A7

Bการบรหารจดการสำานกงาร

B1การตอบโตโทรศพท

B2การอำานวยความสะดวกใหกบผทมาเยอน

B3การตอบโตขอรองเรยนของลกคา และการจดของสมนาคณตางๆ

B4การจดระบบเอกสารของสำานกงาน

B5การกำาจดเอกสารของสำานกงาน

B6การดแล/จดหาอปกรณเครองใชประจำาสำานกงาน

B7การบรหารจดการดแลอปกรณใหอยในสภาพพรอมใชงาน/ งานซอมแซม

Cการเตรยมงานดานการเขยนการสอสาร

C1การโตตอบไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail) โทรศพท และจดหมายตามทไดรบมอบหมาย

C2การประสานงานการจดทำาสอสงพมพของสำานกงาน

C3การจดทำาเอกสาร หรอแบบฟอรมของสำานกงาน โดยใชเครองคอมพวเตอร

C4การพฒนาผงภมรปภาพ และกราฟ

C5การจดเตรยมการนำาเสนอ โดยใชโปรแกรมสำาเรจรป

C6การตรวจพสจนอกษรในงานเอกสาร และสอสงพมพของสำานกงาน

บทท 2 หนาท 20 จากจำานวน 23 หนา

Dการตรวจสอบ ดแลงารบญชของสำานกงาน

D1การดำาเนนการชำาระเงน

D2การจดซออปกรณภายในสำานกงาน

D3การชวยเหลอการตดตาม ตรวจสอบงบประมาณของสำานกงาน

D4การตรวจสอบบตรชวโมงทำางานของพนกงานลกจาง

Eการประสานงานการประชม และกจกรรมตางๆ

E1การดำาเนนการ จดเตรยม และเตรยมความพรอมหองประชม

E2การดแลสงเครองดม และอาหารวางประกอบการประชม หรอกจกรรม

E3การจดเตรยมเอกสารในการประชม

E4การจดการดานงานธรการ และการคมนาคมของกจกรรม

E5การประสานงานกจกรรม

E6การตรวจสอบการเตรยมการ และความพรอมของกจกรรม

เอกสารนเปนเพยงตวอยางทแสดงใหเหนตามวตถประสงคเทานน

ภาคผนวก ข.

แผนการปฏบตงานตามทเสนอแนะ-การเตรยมความพรอมสำาหรบการฝกอบรมแบบดาคม (DACUM)

ระยะเวลากอนทจะเรมตนฝกอบรมแบบดาคม (DACUM)

ภารกจวนทดำาเนนการเสรจ

หมายเหต

46 ถง 60 วน การเลอกลกษณะของวชาชพ หรออาชพทจะนำามาใชวเคราะหกำาหนดจำานวนวนสำาหรบการจดการฝกอบรมแบบดาคม (DACUM)การคดเลอกวทยากรกระบวนการ ผจดบนทก และผชวย

31 ถง 45 วน การจำาแนก/กำาหนดองคกรทมความตงใจ หรอมความเหมาะสมทจะเปนวทยากรบรรยายการเลอก และตรวจสถานทจดการฝกอบรม

21 ถง 30 วน การยนยนวทยากรบรรยายการจดสงเอกสารขอมลใหกบวทยากรบรรยาย

11 ถง 20 วน การประสาน/จดการอาหารวาง และเครองดมการตดตอวทยากรบรรยาย และยนยนการเขารวมการตรวจสอบวาอปกรณทงหมดทจำาเปนตองใชมความพรอมการจดทำาแผนสไลดเกยวกบดาคม (DACUM) ในลกษณะภาพรวม

บทท 2 หนาท 22 จากจำานวน 23 หนา

และเอกสารจากการประชม

3 ถง 10 วน การตดตงอปกรณทงหมดทจำาเปนตองใชงานใหมความพรอมการเชญผสงเกตการณ (หากม)การจดทำาวาระการประชม/การฝกอบรม และเอกสารนำาเสนอสำาหรบเปนแนวทางใหกบวทยากรผบรรยาย

1 วน การตรวจดความพรอมของสถานทจด ทนง อปกรณ สงอำานวยความสะดวก และการจดเครองดม และอาหารวางสำาหรบผเขารวม

จำานวนวนทกำาหนด ขนอยกบสถานการณจรงในประเทศของทานเองเปนหลก