FMEAFMEA

Hata Trleri ve Etkileri Analizi

2007

FMEA Tanm

FMEA (HTEA) , bir rn veya prosesin potansiyel hatalarn ve bunlarn sonucu olabilecek etkilerini tanmlama, deerlendirme, potansiyel hatann ortaya kma ansn ortadan kaldracak faaliyetleri tanmlama ve dokmanteetme ilemidir.

FMEAnn Avantajlar

Tasarm ve retim verimliliini artrr, Son ana kalan deiimlere ait krizleri

ortadan kaldrr, rn hatalarnn aa kmasn azaltr, Mteri memnuniyetini artrr.

FMEA

Proses ve tasarm aamalarn adm adm inceleyerek ortaya kabilecek hatalar belirler

Tespit edilen hatalarn potansiyel hata kaynaklar belirlenir.

Risk ncelik ndeksi hesaplanr [(Hatalarn Ortaya kma Olasl) x (Hatann iddeti) x (Hatann Kefedilebilirlii)]

Derecelendirmede 1 -10 aras deerler verilerek ncelik verilmesi gereken hata tespit edilir.

Tespit edilen hatalarn nasl giderilecei konusunda bilgi paylam ile hatay azaltma ya da ortadan kaldrmak iin almalar yaplr ve nlemler alnr.

FMEA

Bu metedoloji btn teknoloji arlkl sektrler ile uzay sektr, kimya endstrisi ve otomobil sanayinde ok poplerdir. Bu metodun popler olmasndaki balca sebep kullanmnn kolay olmas ve geni teorik bilgi gerektirmemesidir. Orta dzeyde deneyimi olan bir risk deerlendirme timi tarafndan rahatlkla uygulanabilir. FMEA metodu genellikle paralarn ve ekipmanlarn analizine odaklanr. Bu metod, baarszln olabildii yer ve alanlarnherbirini zmler ve kiisel fikirleride dikkate alarak deer bier ve sistemin paralarnn herbirine uygulanabilir.

Hata Tr ve Etkileri Analizi, rnlerin ve proseslerin gelitirilmesinde ncelikli olarak hata riskinin ortadan kaldrlmasna odaklanan ve bu amala yaplan faaliyetleri belgelendiren bir tekniktir. Bu analiz nleyici faaliyetlerle ilgilenmektedir. Hata Tr ve Etkileri Analizi teknii aada sralanan ekilde bir eitlilie sahiptir ve uygulama alanlar her trl retim ve hizmet eklini kapsamaktadr.

Sistem HTEAs:

Sistem ve alt sistemleri analiz ederek, sistemin eksiklerinden doan sistem fonksiyonlar arasndaki potansiyel hata trlerini belirlemeye odaklanr. Hedefi, sistemin kalitesini, gvenirliini ve korunabilirliini artrmaktr. Sistem FMEAnn faydalar unlardr:

Sistemi etkileyen potansiyel problemlerin bulunabilecei alanlar daralr, Sistem ierisinde uygulanacak prosedrler iin bir temel oluturulmasna yardmc olur, Sistem ierisindeki fazlalklarn tespit edilmesine yardm eder, Optimum sistem tasarm alternatiflerinin seilmesinde yol gsterir.

Tasarm HTEAs:

Tasarm hatalarndan doan hata trlerine ynelik olarak retime balamadan nce rnlerin analiz edilmesinde kullanlr. Hedefi, tasarm kalitesini, gvenirliini ve korunabilirliini artrmaktr. Tasarm FMEAnn faydalar unlardr:

- Tasarm gelitirme faaliyetleriyle ilgili nceliklerin belirlenmesi, - Potansiyel hatalarn tasarm aamasnda iken belirlenmesinin salamas, - Potansiyel gvenlik sorunlarnn belirlenerek ortadan kaldrlmasna yardm etmesi ve deiiklik iin aklamalarn kaydedilmesinin salanmas, - nemli ve kritik zelliklerin belirlenmesine yardm etmesi.

Tasarm FMEAnn uygulanmas sonucunda: - Potansiyel kritik veya nemli zelliklerin bir listesi ile potansiyel hata trlerinin Risk ncelik Says tarafndan arlklandrlm bir listesi elde edilir. - Test, kontrol veya tehis yntemleri kullanlarak potansiyel parametrelerin listesi ile kritik ve nemli zelliklere ynelik, tavsiye edilen potansiyel faaliyetlerin listesi yardmyla hata tr ve gvenlik sorunlarn ortadan kaldracak veya hatalar azaltacak potansiyel tasarm faaliyetlerini tespit etmek mmkn olacaktr.

Proses HTEAs:

Bu analiz retim veya montaj prosesindeki eksiklerden doabilecek hata trlerini ortadan kaldrmak ve retim ve montaj prosesini analiz etmek amacna hizmet etmektedir. Proses FMEAnn kullanmnn salad yararlar yle zetleyebiliriz:

retim veya montaj prosesinin analizine yardmc olmas ve dzeltici faaliyetlerin nceliklerini belirlemesi,

kritik veya nemli olan zellikleri tespit etmede ve kontrol plan oluturmada yardmc olmas; proses

aamasnda ortaya kacak hatalar belirlemesi ve dzeltici faaliyetlerle ilgili plan sunmas.

Bu tekniin uygulanmasyla potansiyel kritik veya nemli zelliklerin bir listesi hazrlanarak, bunlara ynelik ngrlen potansiyel faaliyetlerin listesi yaplr. Potansiyel hata trlerinin risk ncelik says ile belirlenen listesi zerinde, bu hata trlerinin sebeplerini ortadan kaldracak, ortaya kan hatalar azaltacak ve katsays yardmyla proses yeterliliinin gelitirilemedii durumlarda, hata nedenlerinin ve belirlenmesinin etkinliini arttracak potansiyel bir liste oluturulur.

Servis HTEAs:

Servis FMEA organizasyondaki aksaklklarn analiz edilmesinde yardmc olur.Bu analizin uygulanmasyla; organizasyon faaliyetleri arasnda nceliklendirme yaplmas ve deiiklik iin aklamalarn kaydedilmesi salanr. aknn, sistem ve proses analizinin etkin bir ekilde yaplmasnda, iteki hatalarn ve kritik nemli ilerin belirlenmesinde ve kontrol planlarnn oluturulmasnda yol gstermesi gibi avantajlar salar.

Yaplacak olan bir FMEA teknii uygulamas aada zetlenmi olan fonksiyonlarn gerekletirilmesini salar; I. Proses ya da hizmette hatalarn oluturaca en kk bir zararn bile oluumunun engellenmesini salamak iin hata trlerini sistematik olarak gzden geirir. II. Proses ya da hizmeti ya da bunlarn fonksiyonelliini etkileyebilecek her trl hatay ve bu hatann etkilerini tanmlar. III. Tanmlanan bu hatalardan hangilerinin proses ya da hizmet operasyonlarnda daha kritik etkilerinin olduunu belirler, bu yzden meydana gelebilecek en byk hasar ve hangi hata trnn bu hasar retebileceini tanmlar. IV. Montaj, montaj ncesinde, proseste hatalarn oluum olasln ve bunun nereden kaynaklanabileceini (dizayn, operasyon, vb.) belirler. V. Diger kaynaklardan elde edilmesi mmkn olmayan hata oranlarn ve trlerini tanmlayarak gerekli muayene programlarnn kurulmasn salar. VI. Gvenilirliin deneysel olarak test edilebilmesi iin gerekli muayene programlarnn kurulmasn salar. VII. Bir rn iin deiikliklerin olabilecek etkilerini tanmlar. VIII. Yksek riskli bileenlerin nasl gvenilir hale getirilebileceginitanmlar. IX. Montaj hatalarnn olabilecek kt etkisinin nasl giderilebileceini tanmlar.

Hata Tr ve Etki Analizi srecinde takm u unsurlar belirlemeye almaldr : Analize konu olan ksmn fonksiyonu, Sorun karma potansiyeli, Sorunun etkileri, Bu sorunun olas nedenleri, Bu nedenlerin bulunabilirlii, Bu sorunlarn nlenebilmesi iin alnabilecek nlemler.

Hata Tr ve Etki Analizi dokuz temel aamadan olumaktadr:

1. FMEA amalar ve dzeylerinin belirlenmesi iin FMEA planlamas. 2. FMEA'nin gerekletirilmesi iin zel prosedrlerin, temel kurallarn ve kriterlerin tanmlanmas. 3. Fonksiyonlara, etkileim alanlarna, faaliyet aamalarna, faaliyet trlerine ve evreye gre sistemin analizi. 4. Proseslerin, karlkl balantlarn ve bamllklarn gsterilmesi iin hata aac emalarnn, grev ve gvenilirlik emalarnn oluturulmas ve analizi. 5. Potansiyel hata trlerinin tanmlanmas. 6. Hata trlerinin ve etkilerinin deerlendirilmesi ve snflandrlmas. 7. Hatalar nleyecek ve kontrol edecek nlemlerin tanmlanmas.8. nerilen nlemlerin etkilerinin deerlendirilmesi. 9. Sonularn belgelendirilmesi.

Muhtemel Zarar Modu: Sistem ierisinde zarara neden olabilecek ilemler esnasnda meydana gelebilecek rastlantsal ve doal olaylardr. letmenin btn ierisindeki paralar ayr ayr ele alnr, olas zarar verici olaylar tespit edilir, bu olaylara zarar modlardenilmektedir.Zararlarn Etkileri- Sonular: Gereklemesi olas durumlarn meydana getirdii zararlarn iletme zerindeki etkisinin belirlenmesidir.

P, S, D, RS, harfleriyle gsterilen sembollerin anlamlar aada verilmitir: P: Her bir zarar modunun oluma olaslk deeri; S: Zararn ne kadar nemli olduunun deeri, iddet, ciddiyet D: Zarar meydana getirecek durumun kefedilmesinin zorluk derecelendirilmesi, RS: Risk ncelik says RS deeri P, S ve D deerlerinin arpmyla elde edilir. RS = P(olaslk) x S(iddet) x D(fark edilebilirlik) FMEA analizi yardmyla olas zarar meydana getirecek durumlar nceden sezilerek nlemler gelitirilir ve bylece olas zararlarn art olasl giderilir.

Bu llere gre analizler yaplr ve sonular risk tablosuna kaydedilir. Sonuta kritik saylar ortaya karlr ve kritik olaylarn meydana gelmeleri nlenmeye allr.

RS katsaysnn en byk deerinden balanarak nlemlerin alnmasna balanr, nk en byk zararlarRSnn en byk deerlerine isabet etmektedir.

FMEA metodu ile gerekletirilen bir alma ok yararldr nk sistemin iindeki aksaklklarn neler olduu ve sistemin almas hakknda bilgi salar.

Analist, sistematik yaklamdan dolay sistemin nasl altn daha iyi anlama hususunda daha iyi bilgi sahibi olur.