II. NOÄI DUNG MOÂN HOÏC · PDF file1/21/2015 quy 1 i. giÔÙi thieÄu moÂn hoÏc vaØ hÌnh thÖÙc hÌnh thÖÙc ÑaÙn h giaÙ 1. te Ânm oh Ïc : (policy and strategy for natural

1/21/2015

quy 1

I. GIÔÙI THIEÄU MOÂN HOÏC VAØ HÌNH THÖÙC HÌNH THÖÙC ÑAÙNH GIAÙ

1. TEÂN MOÂN HOÏC:(POLICY AND STRATEGY FOR NATURAL RESOURCES

AND ENVIRONMENT).

2. MÃ MÔN HỌC.

3. SỐ ĐƠN VỊ HỌC TRÌNH: 03 TC.

4. MỤC TIÊU MÔN HỌC.

Mục tiêu tổng quát của môn học là cung cấp kiến thức chuyên sâu về tàinguyên môi trường và chính sách, chiến lược tài nguyên môi trường cho ngườihọc.

Người học sau khi kết thúc môn học không những nắm vững các kiếnthức chuyên sâu về tài nguyên môi trường, chính sách, chiến lược tài nguyênmà còn có kỹ năng xây dựng chính sách, chiến lược tài nguyên ở mọi cấp độ.

21/01/2015 2

I. GIÔÙI THIEÄU MOÂN HOÏC VAØ HÌNH THÖÙC HÌNH THÖÙC ÑAÙNH GIAÙ

3. PHAÂN PHOÁI THÔØI LÖÔÏNG

☛ Lyù thuyeát : 70%

☛ Thöïc haønh: 30%

4. HÌNH THÖÙC ÑAÙNH GIAÙ:

* Đánh giá kết quả học tập của người học qua các tiêu chí: chuyên cần; ý

thức trách nhiệm; và mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao đối với môn học.

* Thang điểm đaùnh giaù keát quaû hoïc taäp: 10 ñieåm = 100%.

Trong ñoù:

- Thaûo luaän nhoùm treân lôùp: 10 %

- Tieåu luaän : 30 %

- Thi heát moân hoïc: 60% (Đề mở)

21/01/2015 3Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy

II. NOÄI DUNG MOÂN HOÏC2.1. NÔI DUNG TRÌNH BÀY TRÊN LỚP

• MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN SỬ DỤNG VÀ QUẢN LÝ TÀINGUYÊN MÔI TRƯỜNG & NHU CẦU QUẢN LÝ BỀN VỮNG TÀINGUYÊN MÔI TRƯỜNG.

• KHÁI QUÁT VỀ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

• KHÁI QUYẾT VỀ CHÍNH SÁCH VÀ CHIẾN LƯỢC TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG.

• QUY TRÌNH XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH VÀ CHIẾN LƯỢC TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG.

• PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ MỘT SỐ TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU ĐiỂNHÌNH.


1/21/2015

quy 2

II. NOÄI DUNG MOÂN HOÏC

2.2. CHUYÊN ĐỀ NGHIÊN CỨU CỦA HỌC VIÊN

• Chiến lược tài nguyên nước.Strategies for naturalresources\Chien luoc về tài nguyên nước.doc

• Chiến lược sử dụng tài nguyên khoáng sản.

• Chiến lược về đa dạng sinh học.

• Chiến lược về tài nguyên đất.


III. YÊU CẦU CỦA MÔN HỌC MÔN HọC YÊU CầU HọC VIÊN:

1. Thực hiện đầy đủ các các yêu cầu của giảng viên vềviệc: - Tham gia đầy đủ các giờ học & thảo luận trên lớp; tìm

kiếm tài liệu để thảo luận.- Thảo luận nhóm - tùy theo nội dung trình bày trên lớp

học, giảng viên đưa ra môt vấn đề để các nhóm thảoluận.- Các nhóm thảo luận trên lớp được hình thành ngay

trong giờ học và thảo luận dưới sự hướng dẫn của giảngviên.


III. YÊU CẦU CỦA MÔN HỌC2.Viết tiểu luận.- Tiểu luận được thực hiện theo nhóm, điểm chấmchung cho cả nhóm.- Nhóm được hình thành từ 8-10 học viên, nhómtrưởng được nhóm bầu lên (thường là người có uytín, đã có kinh nghiệm công tác và có tinh thần tráchnhiệm.- Đề tài sẽ được các nhóm chọn từ các đề tài xuất đx. 3. Thi hết môn học.


IV. TÀI LIỆU HỌC TẬP & NGHIÊN CƯÚ

Tài liệu người học có thể tham khảo baogồm:

1. Giáo trình/nội dung bài giảng của giáo viên –(Giảng viên sẽ cung cấp cho học viên ở dạngfile nếu học viên yêu cầu).

2. Tài liệu tham khảo bằng tiếng việt.- Tài nguyên môi trường & Phát triển bềnvững – Lê Huy Bá & Cộng sự .- Quản lý nhà nước đối với tài nguyên và môitrường - Phạm Thị Ngọc Trâm.


1/21/2015

quy 3


- Sterner T. 2002 (Dịch giả: TS. Đặng MinhPhương), Công cụ chính sách cho quản lý tàinguyên & Môi trường, Nhà xuất bản tổng hợpTp.HCM, HCM.

- Lưu Đức Hải (cb), Phạm Thi Việt Anh, NguyễnThị Hoàng Liên và Vũ Quyết Thắng 2006, Cẩmnang quản lý môi trường, Nhà xuất bản giáo dục,Hà Tây.



-Ascher,W., Healy, R. 1990, Natural Resource

Policy Making in Developing countries, Duke

University Press, America.

- Camp, W.G., Daugherty,T.B. 1991 (second

edition), Managing our natural resources, Delma

Publisher Inc, America.



3. Tài liệu bằng tiếng Anh.

- Ascher,W., Healy, R. 1990, Natural ResourcePolicy Making in Developing countries, DukeUniversity Press, America.

- Camp, W.G., Daugherty,T.B. 1991 (secondedition), Managing our naturalresources,Delma Publisher Inc, America.



3. Tài liệu bằng tiếng Anh.

- Carter,N. 2001, The politics of the environment:Ideas, Activism, Policy, Cambridge, London

- Misra,S.P., Pandey,S.N. 2008, Essential

Environmental Studies, Ane Books India, New

Delhi.


1/21/2015

quy 4


- Schmidt,M., Joao,E., Albrecht,E. 2010,Implementing Strategic EnvironmentalAssessment, Springer Berlin –Heidberg,German.

- Rees,R., 1990 (second edition), NaturalResource: allocation, economics and policy,Routledge, London

21/01/2015 13Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy 21/01/2015 14Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy

Trên mạng, CT Honda thông báo:Tuyển GĐ maketing, thiết kế máy,Kĩ

thuật viên đồ hoạ.... công nhân kĩ thuật, tạp vụ.

Đối tượng : CD ASEAN, TN ĐH & CNKT

Kết quả : CD VN yếu tiếng ANH,

thiếu một số kĩ năng NN cơ bản,chỉ được tuyển......

Phải nghĩ gì?

Toàn cầu hóa dẫn đến toàn cầu nhân lực

Chà! bằng cảtấn lúacơ đấy.

Ôi! TV hỏng chíp, chép gì đó . Bằngcái móng tay mà mấtbạc triệu đắt quá!

Như vậy về giá : 1 tấn hàng VN = 1tạ hàng TQ = 1yến hàng TL = 1Kg hàng HQ = 1gam hàng NB

Ta nghĩ gì và phải làm gì?

1/21/2015

quy 5

1. HiỆN TRẠNG SỬ DỤNG & NHU CẦU VỀ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN SỬ DỤNG TÀINGUYÊN MÔI TRƯỜNG.

Đồng hành với với dân số tăng và mức sống của loài

người tăng lên thì các loại tài nguyên như không khí

sạch, nước, năng lượng, kim loại và vật liệu sợi càng trở

nên hiếm/có giá trị và các vấn đề môi trường tăng

nhanh.



Quyền lợi chính trị - xã hội về sử dụng tàinguyên môi trường càng ngày càng tăng nhanh,chính sách tài nguyên môi trường đang có một vịtrí quan trọng trong các chương trình nghị sựquốc tế. Ở mỗi quốc gia, sự thay đổi môi trường và thịtrường có thể ảnh hưởng khác nhau đối với từngloại tài nguyên môi trường, cấu trúc và mức tiêuthụ cũng như dân số của quốc gia đó.21/01/2015 18Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy


Đây thực sự là tiếng chuông cảnh báo về

nguy cơ nhưng cũng là nhu cầu và cơ hội mới để hình

thành các dạng hoạt động thương mại .



Dân số tăng và nhu cầu tiêu thụ tài nguyên tăng nênsự cạnh tranh trên bình diện toàn cầu về các loại tàinguyên môi trường trở nên gay gắt hơn, dẫn đến ảnhhưởng tiêu cực đến môi trường.

Sự thay đổi nhanh chóng trong sử dụng tài nguyênmôi trường làm tăng nhu cầu cải tiến cấu trúc sản xuấtcũng như cấu trúc tiêu thụ nhằm được tạo được sự phồnthịnh và bền vững của môi trường.


1/21/2015

quy 6

1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN SỬDỤNG TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG.

Theo đánh giá của Ủy ban quốc tế về biến đổi khíhậu hoạt động của loài người đang làm thay đổi thànhphần, cấu trúc của khí quyển. Hoạt động đốt cháy nhiên liệu hóa thạch, hoạt độngnông nghiệp và phá rừng đã và đang làm cho tầngdưới của bầu khí quyển trên địa cầu và đại dươngnóng lên. Hiện tượng nóng lên của Trái đất đang ngày càngtăng, ảnh hưởng đến sinh kế của loài người.



Trên bình diện toàn cầu, hiện tượng nóng lên củaTrái đất ảnh hưởng ghê gớm đến tài nguyên thiênnhiên như nước biển dâng, thay đổi về lượng vàkhuôn mẫu mưa, thay đổi thời tiết. Ngoài ra, biến đổikhí hậu còn dẫn tới thay đổi các khu vực trồng trọt,băng tan và tuyệt chủng các loài động thực vật.

Do biến đổi khí hậu, một số tài nguyên môi trườngtrở nên khan hiếm trong khi một số lại trở nên dồidào!



Bức tranh về viễn cảnh tương lai của tài nguyên môi trường đãlàm đau đầu các nhà hoạch định chính sách nói chung và chínhsách tài nguyên môi trường nói riêng trong việc xác định đượccác vấn đề quan trọng trong hiện tại và thiết lập được các mụctiêu cũng như biện pháp giải quyết vấn đề đó. Theo Saarinen(2008), viễn cảnh tài nguyên môi trường trong tương lai như sau:

Tiếp tục bùng nổ sử dụng tài nguyên môi trường trong nềnkinh tế toàn cầu vì nhu cầu về nguyên liệu thô vẫn rất cao nhằmphát triển kinh tế, hơn nữa nhiều quan niệm cho rằng các vấn đềmôi đã được cường điệu hóa. Công nghệ tiên tiến và kinh tế pháttriển và nên kinh tế mở toàn cầu sẽ giải quyết được các vấn đềmôi trường và tài nguyên.



Các chương trình tiên tiến và các mô hình vận hành sẽ thayđổi phù hợp với biến đổi khí hậu và chính sách về khí hậu vì loàingười phải thay đổi phương thức sản xuất và tiêu thụ. Nền kinh tếcủa các quốc gia và các công nghệ tiên tiến đang đạt một số thànhtựu trong việc chuyển từ sử dụng tài nguyên không tái tạo qua sửdụng tài nguyên tái tạo và sử dụng chu trình vật chất hiệu quả củatài nguyên.

Công nghệ hiện đại sẽ ít gây ảnh hưởng về môi trường và tiêuthụ ít tài nguyên, người ta tin rằng sẽ tìm ra các giải pháp côngnghệ hữu hiệu và hiệu quả trong sử dụng tài nguyên và bảo vệmôi trường mà không cần phải can thiệp quá sâu vào cách sôngvà cách tiêu thụ của con người. Do đó, các vấn đề môi trường liênquan đến tài nguyên sẽ được giải quyết cùng với sự phát triển.


1/21/2015

quy 7


Viễn cảnh thiếu hụt năng lượng đượcxây dựng dựa vào quan điểm cho rằnghậu quả môi trường nghiêm trọng sẽ làmcho Trái đất thay đổi hoàn toàn và hậuquả sẽ không thể tính hết vì vậy thái độcủa loài người đối với tài nguyên môitrường cũng thay đổi triệt để.



Yêu cầu phải có các mô hình vậnhành mới mang tính toàn cầu trong các hoạtđộng kinh doanh, trong chính sách và cáchhành xử thường nhật.


1. HiỆN TRẠNG & NHU CẦU VỀ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

1.2. CÁCH TiẾP CẬN MỚI TRONG QuẢN LÝ TÀI NGUYÊN MÔITRƯỜNG.

Các vấn đề như biến đổi khí hậu, chu trình cacbon/the carboncycle và khí nhà kính đang là những thách thức mang tính toàncầu.

Mặc dù loài người có thể ngăn chặn biến đổi khí hậu nhưngnhu cầu ngày càng tăng về tài nguyên môi trường trên Trái đấtđang làm nảy sinh những vấn đề quan trọng về kinh tế, xã hội vàsinh thái.


1.2. CÁCH TiẾP CẬN MỚI TRONG QuẢN LÝ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG.

Hoạt động thương mại và sự giao lưu có thể không

lâu nữa sẽ thành công trong việc tạo ra thuận lợi trong

quan hệ truyền thống như tạo ra nhiều tài nguyên môi

trường phi vật chất và trao đổi quốc tế (Businesses and

societies can no longer build their success on the basis

of traditional relative advantage – such as abundant

natural resources – as the key inputs are non- material

and circulate internationally).


1/21/2015

quy 8


Nhiều loại tài nguyên môi trường sẽ không được thươngmại trên thị trường truyền thống hoặc rất ít có trên thịtrường.

Điều rất quan trọng là phải thấy được những loại tàinguyên môi trường nào cũng như số lượng của từng loại tàinguyên cần dùng trong tương lai trong bối cảnh các sảnphẩm và dịch vụ từ các dạng tài nguyên môi trường khôngngừng thay đổi.



Nhu cầu phải có cách tiếp cận toàn diện và có hệ

thống đối với các vấn đề tài nguyên môi trường. Cách

tiếp cận này phải tính đến các hiện tượng xã hội khác

nhau và mối liên hệ cũng như tương tác lẫn nhau của

các hoạt động cá thể cả trên bình diện quốc gia và quốc

tế.



Qúa trình xem xét phải có tính toàn diện và bản chất

của vấn đề phải được xem xét một cách linh hoạt, các

khía cạnh cần được xác định trong chính sách và chiến

lược tài nguyên môi trường nhằm mục đích đạt được

định hướng và thực tế hóa mục tiêu đã đề ra.



- Khía cạnh kinh tế sinh khối (in the

bioeconomy), thế hệ tương lai sẽ có nhu cầu sản

phẩm nguồn gốc từ sợi và các hóa chất lấy từ

nguồn sinh khối và các quy trình sinh học càng

ngày càng đa dạng nhằm tối đa hóa giá trị tài

nguyên và mang lại phồn thịnh cho loài người.


1/21/2015

quy 9


- Khía cạnh chu trình vật chất hiệu quả/ In an

efficient material cycle, tài nguyên môi trường

được sử dụng phải sản xuất được khối lượng sản

phẩm tối đa và càng ít vật chất có giá trị thải bỏ

càng tốt.



- Khía cạnh phân bố tài nguyên: nhiều tài nguyên môitrường phân bố theo địa hình, địa lý của khu vực nên trởnên rất quan trọng cho địa phương hoặc khu vực. Môhình sản xuất của các dạng tài nguyên khu vưc/regionalresources làm giảm nhu cầu vận chuyển cho dạng tàinguyên đó ra ngoài khu vực nên tăng an ninh cung cũngnhư tăng sự phồn thịnh cho địa phương/khu vực.



- Vấn đề biên giới và chủ quyền. Hợp tácquốc gia và quốc tế sẽ làm tăng cơ hội giao lưuthương mại trong lĩnh vực tài nguyên môi trườngvà tạo thuận lợi cho cạnh tranh làn mạnh.


1.2. CÁCH TiẾP CẬN MỚI TRONG QuẢN LÝ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

Khai thác khoáng sản, tiêu thụ tài nguyên môi trường làm tăng

mức độ cạnh tranh trong sử dụng đất và điều tiết môi trường.

Biến đổi khí hậu và các vấn đề về năng lượng nảy sinh quyết

định các nội dung của chính sách môi trường.

Chính sách tài nguyên môi trường chú trọng đến các khía

cạnh khác nhau của phát triển bền vững: sinh thái, kinh tế và xã

hội.


1/21/2015

quy 10


Hiện nay rất khó để dự báo về sử dụng tài nguyêncũng như hiểu đươc mối liên hệ nội tại giữa cácdòng vật chất, yếu tố môi trường, biến đổi khí hậuvà việc giám sát nhằm hiểu rõ môi quan hệ tương hỗđa chiều và các sự thay đổi. Tất cả những vấn đềnày là những thử thách cũng như cơ hội ảnh hưởnglớn đến công đồng quốc tế nói chúng và của từngquốc gia nói riêng.



Trên bình diện quốc tế, đã có Hộiđồng các chuyên gia (UN expert panel) nhằmnghiên cứu các vấn đề liên quan đến chính sáchtài nguyên và ở Châu âu cũng đã có những hoạtđộng tích cực trong việc nghiên cứu các vấn đềvề tài nguyên môi trường.


1.2. CÁCH TiẾP CẬN MỚI TRONG QuẢNLÝ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

Sự thay đổi nhanh chóng của môi trường làmtăng nhu cầu về cải tổ phương thức sản xuấtcũng như cách tiêu thụ.

Trong tương lai, cần phải dầu tư cho sản xuấtbền vững và bảo tồn tài nguyên, và vì vậy sẽthúc đẩy cạnh tranh, công ăn việc làm và pháttriển các khu vực.



Nhu cầu về chuyên gia có trình độ caotrong xây dựng chính sách quản lý tàinguyên tăng

Cơ hội chia sẽ trách nhiệm cũng tăng lêngiữa các công đồng, quốc gia và quốc tếcũng tăng lên.


1/21/2015

quy 11


Sử dụng tài nguyên thiên nhiên thường bị ảnhhưởng bởi các yếu tố thị trường, yếu tố sản xuất,nhu cầu tiêu dùng và các nguyên tắc chỉ đạo củaquốc gia và quốc tế.

Đô thị hóa đã làm cho con người xa rời với tựnhiên, biến đổi khí hậu và giảm sút đa dạng sinhhọc đáng làm cho con người có ý thức hơn vớimôi trường.



Hiện nay, ít có quốc gia có chiến lược tàinguyên cùng một lúc cân nhắc tất cả các loại tàinguyên môi trường và các mối liên hệ của chúngdầu rằng có nhiều chiến lược đang được xâydựng cả trên bình diện quốc gia và quốc tế.

Trách nhiệm quản lý điều hành sử dụng tàinguyên được phân chia cho các lĩnh vực khácnhau.



Các vấn đề liên quan đến tài nguyên môitrường đang ngày càng được quan tâm trong xâydựng chương trình, chiến lược trên bình diệnquốc gia, khu vực và các lĩnh vực khác.

Viễn cảnh về các vấn đề tài nguyên môitrường giúp xác đinh được các vấn đề hạn chếcũng như các giải pháp trong sử dụng tài nguyênmôi trường.



Các chuyên gia đồng ý với quan điểm

cho rằng có rất nhiều vấn đề liên quan đến

tài nguyên môi trường và cần phải đa dạng

hóa sử dụng bền vững tài nguyên môi

trường.


1/21/2015

quy 12


Cách nhìn truyền thống chưa thấu rõ các môi

quan hệ kinh tế, cạnh tranh,.. nên khi xây dựng

chiên lược, chính sách tài nguyên cần phải nhìn

nhận từ góc độ môi trường và xã hội, vì vậy,

chiến lược tài nguyên môi trường rất quan trọng

trong quản lý và sử dụng tài nguyên hiện nay.


2 . TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG (NATURALRESOURCES)

2.1. ĐỔI MỚI TRONG KHÁI NiỆM VỀ TÀI NGUYÊN

Các định nghĩa truyền thống về tài nguyên môi trường thường

dựa trên quan điểm liên quan đến vật liệu thô/raw materials.

Trong quan điểm này 3 vấn đề then chốt cần quan tâm là:

* sự tồn tại của tài nguyên;

* giá trị đối với con người; và

* sự phù hợp với nguyên liệu.




Trong các định nghĩa mới về tài nguyên môi trường, ngoài các

yếu tố như thương mại, năng suất sản xuất và khả năng khai thác,

yếu tố về tác động môi trường được bổ sung /In the new

definitions the commercial and productive exploitative

perspective is supplemented with the environmental impact

perspective.




Chúng ta đang ở giai đoạn chuyển tiếp với cách tiếp

cận toàn diện đối với tài nguyên môi trường, nghĩa là

xem xét tài nguyên môi trường dưới góc độ kinh tế, sản

xuất-sản lượng và môi trường, bao gồm cả các yếu tố xã

hội. Và cách tiếp cận hệ sinh thái là một phần của giai

đoạn chuyển tiếp này.


1/21/2015

quy 13


Cách tiếp cận hệ sinh thái là chiến lược sử

dụng và bảo tồn tài nguyên môi trường, trong đó

nhấn mạnh đến môi quan hệ và chức năng của hệ

sinh thái và con người cũng như tính đa dạng cây

trồng được xem là những khía cạnh thiết yếu của

hệ sinh thái.



The ecosystem approach refers to the strategy

for the use and conservation of natural

resources, in which particular emphasis is given

to the functioning interaction of ecosystems, and

in which people and cultural diversity is

regarded as a crucial aspect of ecosystems.



Sử dụng cách tiếp cận hệ sinh thái, có thể quản lýhầu như toàn diện các tài nguyên hữu cơ và vôcơ/organic and inorganic natural resources nhằm mụcđích nâng cao khả năng bảo tồn và sử dụng bền vững tàinguyên. Theo cách tiếp cận hệ sinh thái, các tổ chứcsống được xem xét theo các quy trình chủ yếu/thecentral processes, chức năng/functions và các mối quanhệ tương tác trong môi trường /interactions of theirenvironments at all levels of natural diversity.



Cách tiếp cận hệ sinh thái tạo điều kiện đưa ra các thông tin có

hệ thống. Chức năng của hệ sinh thái, các quá trình sinh thái cũng

như xã hội là những vấn đề chủ đạo của cách tiếp cận này /the

heart of the approach. Trong cách tiếp cận này, thông tin xã hội

được xác định là một phần của thông tin tài nguyên môi trường.

Trong cách tiếp cận hệ sinh thái, tất cả các khía cạnh khác nhau

như quản lý hành chính, cấu trúc của các thể chế, hình thức vận

hành, khung pháp lý cho việc thu thập thông tin, giám sát và ban

hành quyết định đều được chú trong.21/01/2015 52Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy

1/21/2015

quy 14


The ecosystem approach offers the means to produce such

information systematically. The functionality of ecosystems

services, and ecological and social processes are at the heart of

the approach. In this way social information becomes defined as

a part of natural resource information. In the ecosystem

approach attention is paid above all to the various administrative

and institutional structures, and operational terms, within the

frameworks of which knowledge is produced and controlled, and

decisions taken.21/01/2015 53Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy


Trong khoa học tự nhiên khái niệm tài nguyên

môi trường được xem xét theo nguồn gốc của tài

nguyên, thành phần và vị trí của tài nguyên đó:

tài nguyên tái tạo, tài nguyên không tái tạo; đặc

tính vật lý, đặc tính hóa học; và theo khu vực của

tài nguyên.



In natural science the concepts have research

as their starting point, and they relate to the

origin of natural resources (non-renewable

versus renewable natural resources), their

composition (chemical, physical qualities), and

location (vegetation or climatic zones).



Trong khoa học xã hội, khái niệm tài nguyên

môi trường xuất phát từ quan điểm quản lý, khái

niêm tài nguyên môi trường theo quan điểm này

liên quan đến giá trị tài nguyên (quy ra thành

tiền, khối lượng sản phẩm), chất lượng sản

phẩm, pháp lý.


1/21/2015

quy 15


In social sciences the concepts have research and management

starting points, and they concern the value of natural resources

(measurable monetarily, sustaining culture, production volume)

commodity quality (legal angles, freely exploitable or under

ownership, questions of possession), legislation (Land Extraction

Act, Water Act), national economy, taxation, environment

(matters essential to people, material – non-material) and

physical space (land use planning).



Trong sản xuất và kinh tế, khái niệm tài nguyên môi trường được

xem xét cụ thể đối với lĩnh vực sản xuất và sử dụng.

In production and the economy the concepts are specific to fields

of activity and production, and concern use (food, materials,

energy production), availability (presumed, known, proven raw

material resources), price (limiting value of utilization standard),

dispensability, raw material classification and commerce.



Khái niệm tài nguyên trong quan điểm môi trường khá biến

động, dựa vào sự đa khía cạnh của mục tiêu. Các khái niệm này đề

liên quan đến sinh thái, bảo tồn và tác đông

Environmental concepts of natural resources are dynamic, target

based and multidimensional. They involve ecological (ecosystems

services, natural processes), conservation and use impacts

(intrinsic value, numbers and biodiversity).


2. TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG(NATURAL RESOURCES)

2.2. KHÁI NiỆM VỀ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG (Natural Resources).

. Thuật ngữ ‘Tài nguyên’ khá linh động (dynamic)

nhưng ý nghĩa của thuật ngữ này thường thay đổi theo sự

phát triển của khoa học và công nghệ.

. Trước đây, người ta thường định nghĩa tài nguyên

môi trường (tài nguyên thiên nhiên) là những vật chất có giá

trị cụ thể đối với cuộc sống của loài người.


1/21/2015

quy 16


2.2. KHÁI NiỆM VỀ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG (Natural Resources).

21/01/2015 Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy 61

. Tuy nhiên, ngày nay mọi thứtrên Trái đất này hầu như đều cógiá trị sử dụng, nhưng thực tếmột số tài nguyên như đất,nước, không khí, ánh sáng, câytrồng và động vật rất sẵn trongmôi trường trong khi một số tàinguyên khác như khoáng sản,than đá, dầu mỏ,…lại nằm sâutrong lòng đất và rất khó khaithác.

Vậy, những thứ

này có phải là tài

nguyên không?


2.2. KHÁI NiỆM VỀ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG(Natural Resources).

. Tài nguyên là do con người định nghĩa chứ không phải

do chính bản chất của nó.

Theo Ciriacy-Wantrup (1952), khái niệm tài

nguyên/resource đầu tiên bao hàm một chất nào đó trong

môi trường sống có giá trị sử dụng cho một mục đích cụ

thể/certain end.




. Trong cuộc sống và phát triển của mình, loài

người liên tục nghiên cứu môi trường vật lý mà

mình đang sống, khám phá và đánh giá được giá trị

của các nguyên tố - yếu tố/element vô cơ, hữu cơ

trong nó.




.Một nguyên tố nào đó trở thành tài nguyên, trướctiên phải thỏa mãn 02 điều kiên: loài người có sựhiểu biết và kỹ thuật, công nghệ để khai thác và sửdụng; và loài người có nhu cầu về nguyên tố đó..Nếu 01 trong 02 điều kiện ở trên không thỏa mãnthì nguyên tố đó không báo giờ được gọi là tàinguyên.


1/21/2015

quy 17


2.3. PHÂN LoẠI CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

. Có thể chia tài nguyên môi trường của Trái đất dựatrên: Bản chất hóa học của tài nguyên; Sự sẵn có hay số lượng của tài nguyên; Khu vực xuất hiện của tài nguyên; Nguồn gốc; và Tính hữu dụng của tài nguyên.



2.3. PHÂN LoẠI CÁC DẠNG TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

Phân loại tài nguyên môi trường dựa trên bản chất hóahọc.

Có 03 loại tài nguyên, đó là:- Tài nguyên vô cơ/Inorganic Resources. Những chất vôcơ có trong tự nhiên là tài nguyên vô cơ, những chất nàycó thể là: không khí/air, nước, đá/rocks, quặngkhoáng/mineral ores, khoáng chất,…


2.3. PHÂN LoẠI TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

- Tài nguyên hữu cơ/Organic resources. Những tài nguyên này là các

chất hữu cơ về bản chất bao gồm các vật chất sống như cây cối/plants –

rừng (forest), động vật, vi khuẩn và các sản phẩm hữu cơ như nhiên

liệu hóa thạch (fossil fuel: oil, coal, natural gas,..),..

- Tài nguyên hổn hợp/Mixed resources: là những tài nguyên kết hợp

thành phần cả vô cơ lẫn hữu cơ. Ví dụ, thổ nhưỡng được hình thành bởi

cả chất vô cơ (đá bị phong hóa) và chất hữu cơ (mùn hình thành từ

cây/plants và các loại động vật/animals hình thành từ hoạt động của các

vi sinh vật,…



. Phân loại tài nguyên môi trường dựa trên sự có sẵn haysố lượng của tài nguyên.

Theo cách phân loại này thì tài nguyên môi trường cócác dạng sau:

. Tài nguyên không thể cạn kiệt (Inexhaustibleresources) là loại tài nguyên có số lượng lớn hoặckhông thể cạn kiệt do tiêu thụ của loài người. Các loạitài nguyên dạng này có thể là: năng lượng mặt trời,không khí, nước, đất sét/clay, gió, thủy triều,..


1/21/2015

quy 18


. Tài nguyên có thể cạn kiệt (Exhaustible resources) là loại tài

nguyên hiện diện trên Trái đất có hạn và thể bị cạn kiệt do khai

thác và sử dụng quá mức. Các loại tài nguyên có thể cạn kiệt có

thể là loại có thể tái tạo/renewable hoặc không thể tái tạo/non-

renewable.

Tài nguyên có thể bị cạn kiệt bao gồm:

1). Tài nguyên không thể tái tạo /non-renewable resources,

2). Tài nguyên có thể tái tạo/ renewable resources.



Tài nguyên không thể phục hồi/ non-renewable resources

- Tài nguyên không thể phục hồi là loại tài nguyên không có

khả năng tái sinh và thay thế hoặc chỉ được tái sinh sau một

khoảng thời gian rất dài. Ví dụ, dầu mỏ, than đá cần hàng triệu

năm mới hình thành/tái tạo lại.

- Loại tài nguyên này phân bố không đều trên Trái đất, có khu

vực thì rất nhiều, nhưng có khu vực lại hiếm hoặc không tồn tại.



- Tài nguyên không thể tái tạo có thể là tự nhiên như nhiên liệuhóa thạch/fossil fuels hoặc nhân tạo/man-made như nhựa tốnghợp/polythene.


Cần phải sử dụng hợp lý dạng tài nguyên này,nếu không sẽ thế hệ tương lai sẽ không có để sửdụng


. Tài nguyên có thể phục hồi/ Renewable resources.

- Dạng tài nguyên này có khả năng duy trì, tái xuất

hiện/reappear hoặc thay thế/replacement trong một

khoảng thời gian hợp lý/reasonable, nghĩa là chúng có

thể được bổ sung (replenish), tái sinh (reproduce) hoặc

tái chế (recycle).


1/21/2015

quy 19


- Cân bằng giữa khai thác và phục hồi dạng tài nguyên này sẽmãi mãi duy trì chúng, nếu sử dụng quá mức/over-use dạng tàinguyên này sẽ dẫn đến cạn kiệt chúng.

Ví dụ:

+ Độ màu mỡ của thổ nhưỡng, nước, cây cối, các tổ chứcsống,…là tài nguyên tái tạo nhưng nếu sử dụng các dạng tàinguyên này vượt quá khả năng tái sinh của chúng thì các dạng tàinguyên này sẽ trở thành không thể phục hồi/non- renewableresources.

+ Chặt phá rừng và chăn thả quá mức có thể dẫn đến samạc hóa đất.



. Phân loại tài nguyên môi trường dựa trên sự hiện diệncủa dạng tài nguyên đó/Occurrence.

Theo phân loại này, có 03 loại tài nguyên môi trườngsau:1) Tài nguyên quốc tế (International Resources). Đây làloại tài nguyên môi trường (natural resources) sẵn có ởtất cả mọi quốc gia và không có biên giới (noboundaries). Ví dụ, ánh sáng mặt trời, không khí, nhiềuloại khí,…đều có ở tất cả các quốc gia.



2) Tài nguyên đa quốc gia (Multinational Resources). Đây là

những loại tài nguyên được chia sẽ cho hơn một quốc gia. Ví dụ,

sông, hồ,..một số loài chim di trú cũng thuộc loại tài nguyên này.

3) Tài nguyên quốc gia (National Resources). Đây là loại tài

nguyên nằm trong một quốc gia cụ thể. Ví dụ, hình thái vật lý,

cấu trúc địa chất/địa tầng, phức hệ động thực vật, hệ thống sông,

ngòi và con người là tài nguyên quốc gia.



. Phân loại tài nguyên môi trường dựa trên nguồngôc/Origin.

Theo cách phân loại này có 02 dạng tài nguyên sau đây: Tài nguyên hữu sinh/Biotic Resources. Đây là dạng tài nguyêncó bản chất/basically là hữu sinh: rừng, cây cối, động thực vật, vísinh vật,…Nhiên liệu hóa thạch (fossil fuels) cũng xếp vào loạitài nguyên này vì nó có nguồn gốc là từ các chất hữu cơ; một sốtài nguyên hữu sinh như rừng, vật nuôi,.. là tài nguyên tái tạonhưng cũng có những tài nguyên hữu sinh như nhiên liệu hóathạch là không thể tái tạo. Tài nguyên vô sinh/Abiotic Resources – là những tài nguyênbản chất được hình thành từ những vật vô sinh như đất, nước,khoáng chất (đồng sắt,..)


1/21/2015

quy 20


. Phân loại tài nguyên môi trường dựa trên tính hữudụng/Utility

- Trên cơ sở tính hữu dụng của tài nguyên, tài nguyên môitrường có thể là tài nguyên rừng, tài nguyên nước, lươngthực - thực phẩm/food resources, tài nguyên năng lượng vàbất kỳ dạng tài nguyên nào có giá trị sử dụng với loài người.

- Một loại tài nguyên môi trường cụ thể nào đó có thể thuộcnhiều dạng phân loại. Ví dụ, năng lượng mặt trời là loạikhông thể cạn kiệt, rừng là tài nguyên tái tạo có thể cạn kiệt,nhiên liệu hóa thạch là tài nguyên không thể tái sinh và cóthể cạn kiệt.


2.4. TRỮ LƯỢNG TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

Chúng ta thường xác định trữ lượng tài

nguyên tái tạo cho thế hệ tương lai dựa trên

khả năng/tiềm năng sản xuất của tài nguyên

trong một khoảng thời gian xác định nào

đó.



Đã có nhiều dự đoán rất khả quan về tiềm năng năng

lượng của các loại tài nguyên như thủy triều, năng

lượng mặt trời, năng lượng gió…

Theo các dự đoán có cơ sở, tổng năng lượng mặt trời

có thể nhận được để cho loài người tiêu thụ gấp 10 triệu

lần năng lượng do loài người tiêu thụ hiện nay.



Tuy vậy, trong thực tế sự sẵn có (lượng năng

lượng cung cấp) của tài nguyên lại phụ thuộc vào

khả năng của loài người chuyển các tiềm năng

đó thành năng lượng cung cấp cho quá trình phát

triển, bao gồm cả mọi chi phí liên quan kể cả

thiệt hại do môi trường bị suy thoái.


1/21/2015

quy 21


Cũng tương tự, tổng tiềm năng sinh học của lục địa và

đại dương của Trái đất có thể sản xuất vào khoảng 40 tấn

thực phẩm cho một người/năm với mức dân số hiện nay, tức

vào gấp 100 lần nhu cầu.

Cả ước tính năng lượng và tiềm năng sinh học nói trên

mới dựa vào sản lượng vật chất của hệ thống tự nhiên chứ

chưa tính đến khả năng tác động của hệ thống kinh tế - xã

hội của loài người.



Với nỗ lực dự đoán diện tích đất tiềm năng

phục vụ cho nông nghiệp, trên cơ sở lấy các điều

kiện sản xuất ở các nước tiến tiến áp dụng cho

các nước kém phát triển, tổng diện tích đất có

tiềm năng phục vụ cho trồng trọt của Trái đất là

khoảng 3,2 – 3,6 tỷ ha, số liệu hiện có là 1,4 tỷ

ha (Gerasimov, 1983).



Nếu tính một cách đơn thuần theo phương pháp dự

kiến các diện tích đất có khả năng canh tác và trình độ

công nghệ hiện nay có thể đáp ứng thì diện tích đất có

khả năng phục vụ cho nông nghiệp vào khoảng 6,6 tỷ

ha. Tuy vậy, do còn nhiều yếu tố khác liên quan đến con

người (human constraints) thực tế diện tích đất có khả

năng canh tác ít hơn nhiều so với con số 6,6 tỷ ha

(Rees,J 1990).21/01/2015 83Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy


OX OX – Sản lượng cực đại hàng năm phù hợp với phát triển bền vững.Tấn sản lương OY – Nỗ lực khai thác nhằm đạt sản lượng cực đạitrên năm

Sản lượng bền vững cực đại

Đường sản lượng bền vữngKhu vực khủng khoảng

suy thoái

Cạn kiệt

Y OYHình: Biểu thị đường sản lượng bền vững


1/21/2015

quy 22


Khoáng vật/Mineral Khốilượng/Resources

(M3)*

Thời gian tồn tại với các tăng mức tiêu thụ theo tỷ lệkhác nhau /Life expectancy in years with different

consumption growth rate**

Mức tăng trungbình hàng năm

1947-74

0% 2% 5% 10% %

AluminiumCadiminumChrominium++

CobaltCopperGoldIronLeadMagnesiumMangnese +

MercuryNickelPhosphorusPotassiumPlatiniumSilverSulphurTinTungstenZinc

2.0 x 1018

3.6 x 1012

2.6 x 1015

600 x 1012

1.5 x 1015

84 x 109

1.4 x 1018

290 x 1012

672 x 1015

31.2 x 1015

2.1 x 1012

2.1 x 1012

28.8 x 1015

408 x 1015

1.1 x 1012

1.8 x 1012

9.6 x 1015

40.8 x 1012

26.4 x 1012

2.2 x 1015

166 x 109

210 x 106

1.3 x 109

23.8 x 109

216 x 106

62.8 x 106

2.8 x 109

83.5 x 106

131.5 x 109

3.1 x 109

223.5 x 106

3.2 x 106

1.9 x 109

22.1 x 109

6.7 x 109

194.2 x 106

205.3 x 106

172.2 x 106

677.2 x 106

398.6 x 109

1107771861

1009772709898724

1095906773559881

10059447667697608291151

468332368428332307383313463386333246376427402330331327355486

247177196227177164203167244205178133200226213176177175189256

9.84.72275.84.82.47.03.87.76.52.06.97.39.09.72.26.72.73.84.7



Take notes:

* The resource base is calculated by multiplying its elemental abundance measured ingrams per metric ton times the total weight (24x108 in metric tons of the earth’s crust.

** Life expectancies were calculated based on the average annual production figuresfor 1972-4 and these were taken from US Bureau of Mines 1974.

++ Production figures assume that concentrates are 46 per cent Chromium.

+ Production figures assume that concentrates are 46 per cent Manganese

(R – Judith Rees, 1990)


2.5. SUY KiỆT TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

Loàingười

- Dân số ngày cầng tăng.

- Nhu cầu ngày càng lớn cả về số

lượng lẫn chủng loại.

- Khoa học kỹ thuật ngày càng phát

triển tạo điều kiện nâng cao năng

lực khai thác.

- Ý thức sử dụng tài nguyên

kém.

- Giảm sút về số lượng

tài nguyên.

- Giảm sút chất lượng tài

nguyên.

- Số lượng tài nguyên bị

khai thác vượt quá xa số

lượng tài nguyên tái tạo dẫn

đến suy thoái, cạn kiệt tài

nguyên



2.5.1. KHÁI NiỆM VỀ THỜI GIAN SUY KiỆT VÀ TỒN LƯU CỦA TÀINGUYÊN MÔI TRƯỜNG.

Thời gian tồn lưu/Life time của tài nguyên môitrường là khoảng thời gian mà tài nguyên đó sẵn sàngvà đủ cho loài người sử dụng trên bình diện toàn cầu.

(Life time of a resource is a period along time scaleupto which its availability for human use is assured oa global basis).


1/21/2015

quy 23


2.5.1. KHÁI NiỆM VỀ THỜI GIAN SUY KiỆT VÀ TỒN LƯU CỦA TÀINGUYÊN MÔI TRƯỜNG.

Thời gian suy kiệt tài nguyên là thời gian mà tàinguyên đó giảm sút đến mức không thể thỏa mãn nhucầu của loài người để sử dụng.

(Depletion time is a period along the time scale whenthe availability of the resource will decrease to such anextent that it is not available to meet humanrequirements).



2.5.2. KHUÔN MẪU CẠN KiỆT TÀI NGUYÊN(DEPLETION OF PATTERNS OF RESOURCES).

1) Chính sách quản lý tài nguyên môi trường không tốt, đặc biệt

là chính sách “khai thác – sử dụng – vứt bỏ” sẽ đẩy nhanh tốc độ

cạn kiệt tài nguyên trong môi trường.(Rapid Depletion time – It is

due to policy extract – use – and throw away. It was prevalent

during early years. There was unrestricted economic extraction,

involving wastage at every step. The after use materials were

thrown away).



2) Cách thức quản lý trong khai thác, lưu giữ và chế biếnkhông hợp lý cũng là nguyên nhân làm cho tài nguyên môitrường dễ bị cạn kiệt, dầu rằng tốc độ không nhanh nhưkhuôn mẫu 1.

* (Extended depletion time - It involves proper managementat the point of extraction, concentration and manufacture sothat the wastage can be reduced. Partial recycling extendsthe depletion period of resources.



3). Thực hiện các chiến lược bảo tồn khác nhau và các kỹ

thuật phòng ngừa chất thải sẽ giúp kéo dài sự hiện diện và

bảo tồn được tài nguyên môi trường.

(Indefinite depletion time – It involves various conservation

strategies, as such depletion period of the resource can be

extended indefinitely. Conservation techniques prevention of

wastage, recycling and substitution.).


1/21/2015

quy 24

BIỂU ĐỒ BiỂU THỊ KHUÔN MẪU CẠN KiỆT TÀI NGUYÊN

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

0 0.5 1 1.5 2 2.5

Cạn kiệt TN nhanh/ Rapid depletion time

Cạn kiệt TN khá nhanh/Extended depletion timeChưa rõ thời gian cạn kiệt TN/Indifinite depletion time


2.6. PHÂN BỐ TÀI NGUYÊN

Đặc điểm phân bố của tài nguyên môi trường ở Việt nam

nói riêng và trên thế giới nói chung là không đều về cả

không gian lẫn thời gian.

Nhiều loại tài nguyên môi trường chỉ tập trung ở một số

nước trong khi rất nhiều nước khác lại không có loại tài

nguyên đó. Ví dụ, khoảng 90% trữ lượng dầu đã phát hiện ra

chỉ tập trung ở khoảng 15 nước trong số hơn 200 trên thế.


2.6. PHÂN BỐ TÀI NGUYÊN Thương mại quốc tế có thể điều tiết sự phân bố tài nguyên thông qua

‘lưu chuyển’ tài nguyên môi trường từ khu vực này sang khu vực khác

– từ khu vực cung nhiều sang khu vực cầu nhiều/by allowing resources

to move from areas of excess supply to areas of excess demand và do

đó hiệu suất sử dụng tài nguyên sẽ cao hơn.

Tuy vậy, vì tài nguyên môi trường là một trong những ‘đầu vào’

không thể thiếu được của hoạt động sản xuất và rất cần thiết để duy trì

chất lượng cuộc sống con người nên sự phân bố bất bình đẳng tài

nguyên có thể là nguyên nhân gây xung đột giữa các dân tộc.


2.6. PHÂN BỐ TÀI NGUYÊN Tài nguyên thiên nhiên có thể đươc xem như là vốn tự nhiên /naturalcapital assets. Vốn vật chất tự nhiên này khác với nhân lực /human capitalở chổ, nó không được tạo ra bởi con người.

Vốn tự nhiên có thể trở thành một yếu tố đầu vào quan trong trong nềnkinh tế của một quốc gia /in a country’s “production function”. TheoJosling (2009), sản lượng của một nền kinh tế có thể biểu thị qua phươngtrình sau:

Y = f (K, L, N)Trong đó: Y - Sản lượng/ output,

K - Vốn/capital.

L - Nhân lực/labour

N - Tài nguyên môi trường/natural resources.


1/21/2015

quy 25

2.6. PHÂN BỐ TÀI NGUYÊN Cần phải xác định tài nguyên môi trường vừa là các yếu

tố của sản xuất và cũng là hàng hóa có thể thương mại trên

trường quốc tế: khoáng sản, quặng, dầu, và nhiều nguyên

nhiên vật liệu khác có thể khai thác và bán buôn trên trường

quốc tế. Tuy vậy, có nhiều tài nguyên lại có thể là nền tảng

cơ bản của nền kinh tế quốc gia /form the economic basis

for various sectors of the domestic economy và do đó chỉ có

thể tham gia vào thương mại một cách gián tiếp/in trade in

an indirect way.21/01/2015 Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy 97

2.6. PHÂN BỐ TÀI NGUYÊN Ví dụ, khí hậu và cảnh quan (climate and scenery) có thể xuất

khẩu thông qua du lịch. Tương tự, đất nông nghiệp là một loại tài

nguyên môi trường cố định (“fixed, immobile” natural resource)

chỉ có thể xuất khẩu thông qua xuất khẩu các sản phẩm trồng từ

đất đó. Bởi vậy, về cơ bản, tài nguyên môi trường được xem như

là nguyên nhân cho thương mại chứ không phải là hàng hóa

thương mại (Hence, at a fundamental level, natural resources are

often a reason for trade rather than tradable goods in their own

right).



3. CHÍNH SÁCH & CHIẾN LƯỢC TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

3.1. Khái niệm về CS & CL tài nguyên3.2. Các công cụ CS tài nguyên.3.3. Các đặc tính cần phải xem xét.3.4. Quy trình XDCS/CL


1/21/2015

quy 26

3.1 CHÍNH SÁCH TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

3.1. KHAÙI NIEÄM VEÀ CHÍNH SAÙCH TAØI NGUYEÂN MOÂI TRÖÔØNG.

Chính saùch taøi nguyeân moâi tröôøng laø moät loaït hoaëc taäphôïp caùc quy ñònh vaø nguyeân taéc ñöôïc tö lieäu hoaù(documented) moät caùch chính thöùc maø nhaø nöôùc, moãicaù nhaân, coâng ty hoaëc toå chöùc chaáp nhaän cho caùc hoaïtñoäng cuûa mình trong quaûn lyù taøi nguyeân moâi tröôøng /Anatural resource policy is a set of rules or principles(usually formal and documented) that an individual,company or organization adopts for a chosen ofnatural resource management action.

1/21/2015 Tiến sĩ: Nguyen Vinh Quy 101

3.1 CHÍNH SÁCH TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

☛ Chính saùch taøi nguyeân moâi tröôøng laø toång theå caùcquan ñieåm, caùc chuaån möïc, caùc bieän phaùp, caùc thuûthuaät thöïc hieän nhaèm ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñeà ra.

☛ Chính saùch taøi nguyeân laø tieán trình cuûa caùc quyeátñònh vaø laø khuoân maãu cho moïi hoaït ñoäng veà QLTN.

☛ Chính saùch taøi nguyeân moâi tröôøng laø taát caû nhöõngvieäc chính quyeàn choïn laøm hoaëc khoâng laøm ñeå quaûnlyù taøi nguyeân moâi tröôøng.


3.1.1. PHÂN LoẠI CHÍNH SÁCH TÀI NGUYÊN

Caùc chính saùch coù theå ñöôïc ñeà ra vaø thöïc hieän ôû nhöõngtaàng naác khaùc nhau:

- chính saùch cuûa Lieân hieäp quoác;- chính saùch cuûa moät ñaûng;- chính saùch cuûa chính phuû;- chính saùch cuûa chính quyeàn ñòa phöông;- chính saùch cuûa moät boä;- chính saùch cuûa moät toå chöùc, ñoaøn theå, hieäp hoäi;- chính saùch cuûa moät doanh nghieäp…

Do ñoù coù theå phaân loaïi chính saùch thaønh 02 loaïi: Chính saùch coâng vaø chính saùch tö.



Nhöõng chính saùch do caùc cô quan hay caùc caápchính quyeàn trong boä maùy nhaø nöôùc ban haønhnhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà coù tính coäng ñoàngñöôïc coi laø “chính saùch coâng”.

Caùc chính saùch coâng thöôøng ñöôïc theå cheá hoaùthaønh caùc quyeát ñònh coù hieäu löïc phaùp lyù cuûa côquan nhaø nöôùc.

Hieän nay vaãn coøn nhieàu tranh luaän veà ñònh nghóachính saùch coâng vaø xem ra seõ raát khoù ñaït ñöôïcnhaát trí roäng raõi.


1/21/2015

quy 27


William Jenkin ñònh nghóa chính saùchcoâng nhö sau” Chính saùch coâng laø moät taäphôïp caùc quyeát ñònh coù lieân quan laãn nhaucuûa moät nhaø chính trò hay moät nhoùm nhaøchính trò gaén lieàn vôùi vieäc löïa choïn caùc muïctieâu vaø caùc giaûi phaùp ñeå ñaït caùc muïc tieâuñoù”.

Theo ñònh nghóa naøy, coù 02 vaán ñeà caànphaûi nhaán maïnh:



• Chính saùch coâng khoâng phaûi laø moät quyeátñònh ñôn leû naøo ñaáy maø laø moät taâïp hôïp caùcquyeát ñònh khaùc nhau coù lieân quan vôùi nhautrong moät khoaûng thôøi gian daøi.

• Chính saùch coâng do caùc nhaø chính tròtrong boä maùy nhaø nöôùc ban haønh, töùc laø, caùccô quan nhaø nöôùc laø chuû theå ban haønh chínhsaùch coâng.



Moät soá ñaëc tröng quan troïng cuûa chính saùchcoâng• Thöù nhaát: Chuû theå ban haønh cuûa chính saùch coâng laønhaø nöôùc, caùc cô quan trong boä maùy nhaø nöôùc (Quoáchoäi, chính phuû, caùc Boä, chính quyeàn ñòa phöông caùccaáp). Caùc cô quan trong boä maùy nhaø nöôùc vöøa laø chuûtheå ban haønh chính saùch coâng vöøa laø chuû theå ban haønhchính saùch tö – caùc chính saùch tö do cô quan nhaø nöôùcban haønh laø nhöõng chính saùch chæ nhaèm giaûi quyeátnhöõng vaán ñeà thuoäc veà noäi boä cô quan ñoù).



Thöù hai: Chính saùch coâng bao goàm nhieàu quyeátñònh coù lieân quan laãn nhau. Tröôùc heát chuùng takhoâng neân ñoàng nhaát khaùi nieäm quyeát ñònh ôûñaây vôùi caùc quyeát ñònh haønh chính, caøng khoângtheå coi ñoù chæ laø nhöõng vaên baûn quy phaïmphaùp luaät cuûa nhaø nöôùc. Khaùi nieäm quyeát ñònhôû ñaây coù nghóa roäng hôn, noù coù theå ñöôïc coinhö laø moät löïa choïn haønh ñoäng cuûa nhaø nöôùc.


1/21/2015

quy 28


Caùc quyeát ñinh naøy coù theå bao goàm caû

luaät, caùc quyeát ñònh döôùi luaät, thaäm chí caû

nhöõng yù töôûng cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo theå

hieän trong lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa hoï. Song

chính saùch khoâng ñoàng nghóa vôùi moät ñaïo

luaät rieâng bieät hay moät vaên baûn naøo ñoù.



Chính saùch laø moät chuoãi hay moät loaïtcaùc quyeát ñònh cuøng höôùng vaøo giaûiquyeát moät vaán ñeà chính saùch, do moäthay nhieàu caáp khaùc nhau trong boä maùynhaø nöôùc ban haønh trong moät thôøi giandaøi.



Moät chính saùch coù theå ñöôïc theå cheá hoaù

thaønh caùc vaên baûn phaùp luaät ñeå taïo tính

phaùp lyù cho vieäc thöïc thi, song noù coøn bao

goàm nhöõng phöông aùn, haønh ñoäng khoâng

mang tính baét buoäc maø coù tính ñònh höôùng,

kích thích phaùt trieån.



Thöù ba: Caùc quyeát ñònh cuûa chính saùch laønhöõng quyeát ñònh haønh ñoäng, coù nghóa laø chuùngbao goàm caû nhöõng haønh vi thöïc tieãn. Chínhsaùch coâng khoâng chæ theå hieän döï ñònh cuûa nhaøhoaïch ñònh chính saùch veà moät vaán ñeà naøo ñoùmaø coøn bao oàm caùc haønh vi thöïc hieän caùc döïñònh ñoù.


1/21/2015

quy 29


Thöù tö: Chính saùch coâng taäp trung giaûi quyeátmoät vaán ñeà ñang ñaët ra trong ñôøi soáng kinhteá – xaõ hoäi theo nhöõng muïc tieâu xaùc ñònh.

Thöù 5: Xeùt theo nghóa roäng chính saùch coângbao goàm nhöõng vieâc nhaø nöôùc ñònh laøm vaøkhoâng ñònh laøm (Chính saùch thaû noåi giaù caûhoaëc laõi suaát – khoâng can thieäp vaøo söï leânxuoáng cuûa giaù caû vaø laõi suaát).



Thöù 6: Chính saùch coâng taùc ñoäng ñeán caùc ñoái töôïngcuûa chính saùch. Ñoái töôïng cuûa chính saùch laø nhöõngngöôøi chòu söï taùc ñoäng hay ñieàu tieát cuûa chínhsaùch: ñoái töôïng tröïc tieáp laø nhöõng ngöôøi tröïc tieáp laønhöõng ngöôøi tröïc tieáp chòu söï ñieàu chænh cuûa chínhsaùch ñoù, ñoái töôïng giaùn tieáp laø nhöõng ngöôøi chòuaûnh höôûng cuûa chính saùch ñoù moät caùch giaùn tieáp.



Thöù baûy: Chính saùch coâng ñöôïc nhaø nöôùc

ñeà ra nhaèm phuïc vuï lôïi ích chung cuûa

coäng ñoàng hoaëc quoác gia.



Caùc toå chöùc, doanh nghieäp, caùc hieäp hoäi, ñoaøn theå…coù

theå ñeà ra nhöõng chính saùch rieâng bieät ñeå aùp duïng trong

phaïm vi moät toå chöùc, doanh nghieäp, hieäp hoäi hay ñoaøn theå

ñoù. Caùc chính saùch naøy nhaèm giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà ñaët

ra cho moãi toå chöùc, chuùng chæ coù hieäu löïc thi haønh trong toå

chöùc ñoù. Vì vaäy, chuùng mang tính chaát rieâng bieät vaø ñöôïc

coi laø nhöõng “chính saùch tö” .


1/21/2015

quy 30

3.2. ĐỊNH NGHĨA & KHÁI NiỆM VỀ CHIẾN LƯỢC

Theo Riley (2012), “Chiến lược lànhững định hướng và mục tiêu của một tổchức xác lập cho một thời gian dài nhằmđạt được những lợi thế cho tổ chức đóthông qua sử dụng các nguồn tài nguyêntrong một môi trường đầy thử thách nhằmthỏa mãn nhu cầu của thị trường và đápứng được mong đợi của các nhóm đốitượng ” Jim Riley:Sunday23September,2012:www.google.com\strategy definition)



"Strategy is the direction and scope of an organisation

over the long-term: which achieves advantage for the

organisation through its configuration of resources

within a challenging environment, to meet the needs of

markets and to fulfil stakeholder expectations“ (Jim

Riley, 2012). ( Jim Riley : Sunday 23 September, 2012:

www.google.com\strategy definition)



Chieán löôïc laø moät chöông trình haønh ñoäng toång

quaùt, trieån khai caùc nguoàn löïc ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc

tieâu toaøn dieän veà phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi trong moät

thôøi gian töông ñoái laâu daøi (10 naêm, 20 naêm).

Xaây döïng chieán löôïc laø moät trong nhöõng nhieäm vuï

quan troïng nhaát cuûa nhaø nöôùc.



Thoâng thöôøng, moät chieán löôïc lôùn cuûa nhaø nöôùc

bao goàm moät soá chính saùch caàn thieát ñeå giaûi quyeát

nhöõng vaán ñeà böùc xuùc, nhaèm hoã trôï cho tieán trình thöïc

hieän caùc muïc tieâu chieán löôïc ñeà ra.

Chính saùch coù taùc duïng hoã trôï cho chieán löôïc, taïo

ra nhöõng ñoäng löïc quan troïng vaø moâi tröôøng thuaän lôïi

ñeå thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi

cuûa ñaát nöôùc.1/21/2015 Tiến sĩ: Nguyen Vinh Quy 120

http://www.google.com\strategy

http://www.google.com\strategy

1/21/2015

quy 31

3.2.1 PHÂN LoẠI CHIẾN LƯỢC TRONG CÁC TỔ CHƯC

Chiến lược tồn tại ở nhiều cấp độ trong bất kỳ tổ chức nào, từ cấp độ tập

đoàn đến các bộ phận riêng rẽ trong tổ chức đó.

1) Chiến lược của liên hiệp các công ty (tập đoàn)/Corporate

Strategy.

Chiến lược của công ty/tập đoàn là chiến lược liên quan đến các mục tiêu tổng

thể và phạm vi của công ty nhằm đáp ứng sự mong đơị của các cổ đông. Chiến

lược của công ty đóng vai trò then chốt vì nó ảnh hưởng lớn đến các nhà đầu tư

của công ty và là đạo luật hướng dẫn quá trình ban hành quyết định trong hoạt

động sản xuất, kinh doanh của công ty đó. Chiến lược của công ty thường được

tuyên bố rất rõ ràng trong một buổi công bố nhiệm vụ của đơn vị.


3.2.1. PHÂN LoẠI CHIẾN LƯỢC TRONG CÁC TỔ CHƯC

2) Chiến lược kinh doanh của đơn vị /BusinessUnit Strategy – chủ yếu là chiến lược liên quan đếnlàm thế nào để cạnh tranh thắng lợi trong một thịtrường cụ thể nào đó. Chiến lược kinh doanh baogồm những quyết định về sự chọn lựa sản phẩmthỏa mãn nhu cầu của khách hàng, biện pháp đạtđược những ưu thế đối với các đối thủ cạnh tranh,khai thác và tạo ra những cơ hội mới.


3.2.1. PHÂN LoẠI CHIẾN LƯỢC TRONG CÁC TỔ CHƯC

3) Chiến lược vận hành/Operational Strategy - liên quanđến các vấn đề làm thế nào để tổ chức các bộ phận trongđơn vị phân phối/điều phối các hướng dẫn/chỉ thị chiếnlược của cấp trên (tập đoàn, công ty). Chiến lược vận hành,do đó, tập trung vào các vấn đề như tài nguyên, quy trình,nhân lực,..

Operational Strategy - is concerned with how each part of the business isorganised to deliver the corporate and business-unit level strategic direction.Operational strategy therefore focuses on issues of resources, processes,people etc.


3.3 KẾ HOAÏCH TAØI NGUYEÂN MOÂI TRÖÔØNG

Keá hoïach laø moät chöông trình cuï theå ñeå ñaït ñöôïccaùc muïc tieâu ñònh tröôùc. Keá hoaïch ñeà ra bao goàmnhöõng muïc tieâu cuï theå vaø nhöõng giaûi phaùp haønh ñoängcuï theå ñöôïc löïa choïn ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu naøy.

Keá hoaïch ñöôïc laäp ra cho nhöõng khoaûng thôøi gianxaùc ñònh: 5 naêm, haøng naêm, nöûa naêm, quy,ù…Sau khikeá hoaïch ñöôïc pheâ chuaån, noù laø caên cöù phaùp lyù ñeåhöôùng daãn hoaït ñoäng vaø ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa caápthöïc hieän keá hoaïch.1/21/2015 Tiến sĩ: Nguyen Vinh Quy 124

1/21/2015

quy 32

3.4 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA CHÍNH SAÙCH TAØI NGUYEÂN MOÂI TRÖÔØNG

Chính saùch coù ñaëc ñieåm vöøa laø “saûn phaåm” vöøa

laø “quy trình”.

Tính “saûn phaåm/products” cuûa chính saùch vì noù

laø keát quaû cuûa moät quaù trình.

Tính “quy trình” cuûa chính saùch laø vì noù lieân

quan ñeán giai ñoaïn xaây döïng chính saùch vaø giai ñoaïn

thöïc hieän


3.5 QUY TRÌNH XAÂY DÖÏNG CHÍNH SAÙCH & CHIEÁN LÖÔÏC TAØI NGUYEÂN MOÂI TRÖÔØNG

3.5.1. Moái quan heä giöõa chính saùch vaø keát quaû


Chính saùch kinh teá

Chính saùch taøi nguyeânmoâi tröôøng

Keát quaû veà taøi nguyeân moâitröôøng

Keát quaû veà kinh teá

Keát quaû chính

3.5.2. CÁC ĐẶC TÍNH CỐT LÕI CỦA TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

① Ñaëc tính laø haøng hoaù coâng coäng/public goods

Nhieàu taøi nguyeân moâi tröôøng coù theå xem laø “haøng hoaù coâng coäng” vìtieâu thuï cuûa caù nhaân naøy khoâng laøm giaûm ñi möùc tieâu thuï cuûa baát cöù caùnhaân naøo khaùc ñoái vôùi cuøng moät loaïi haøng hoaù. /each individual’sconsumption lead to no subtractions from any other individual’sconsumption of that good.

Ñaëc tính cuûa haøng hoaù coâng coäng:

✒ Tính khoâng ñoái thuû/non-rival – tieâu thuï cuûa moät caù nhaân naøo ñoùkhoâng laøm haïn cheá möùc tieâu thuï cuûa caù nhaân khaùc

Ví duï: Moät ngöôøi naøo ñoù hít thôû khoâng khí trong laønh khoâng theåbaét ngöôøi khaùc khoâng ñöôïc söû duïng khoâng khí saïch ñeå thôû.



✒ Tính khoâng loaïi tröø/non – excludable – Moät caù nhaân naøo ñoù kìm

haõm ñöôïc hoaït ñoäng gaây oâ nhieãm thì caù nhaân khaùc cuõng ñöôïc lôïi töø

hoaït ñoäng ñoù.

Ví duï: Moät ngöôøi giaûm duøng xe hôi thì ngöôøi khaùc cuõng ñöôïc

lôïi laø hít thôû ñöôïc khoâng khí trong laønh.

✒ Baûn chaát coâng coäng cuûa caùc vaán ñeà moâi tröôøng raát quan troïng ñoái

vôùi caùc nhaø xaây döïng chính saùch bôûi: Caùc noã löïc baûo veä moâi tröôøng coù

theå vaáp phaûi caùc haønh ñoäng choáng ñoái cuûa taäp theå. Ví duï, Moät soá nhaø

maùy taäp trung gaàn nhau cuøng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng seõ coù theå ñeà

nghò cô cheá khuyeân khích ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa hoï (giaûm thueá ñeå

trích cho coâng taùc xöû lyù).


1/21/2015

quy 33


✒ Lôïi ích thu ñöôïc töø vieäc söû duïng haøng hoaù coângcoäng thöôøng chæ taäp trung ôû moät nhoùm ngöôøi saûn xuaát,trong khi chi phí xöû lyù coù theå phaân taùn cho nhieàu ngöôøigaùnh chòu.

Ví duï, Moät nhaø maùy SX naêng löôïng phaùt thaûi vaøokhoâng khí moät löôïng lôùn Sulphur Dioxide gaây ra möa axitôû nhöõng nôi raát xa so vôùi nôi phaùt thaûi vaø nhöõng nôi bòmöa axit phaûi toán chi phí xöû lyù.



② Tính phöùc taïp vaø khoâng chaéc chaén.✏ Thoâng thöôøng raát khoù xaùc ñònh vaø giaûi thích caën keõ caùc moáilieân heä giöõa caùc hieän töôïng tö nhieân vaø hieän töôïng taïo ra do conngöôøi.✏ Do coù söï taùc ñoäng töông hoã, qua laïi giöõa caùc heä sinh thaùi neâncaùc vaán ñeà moâi tröôøng khoâng theå giaûi quyeát moät caùch rieâng leõ.Trong thöïc teá ñaõ coù nhöõng chính saùch coù taùc ñoäng toát ôû ôû moätkhu vöïc naøo ñoù nhöng laïi laøm naûy sinh nhöõng vaán ñeà khoângmong ñôïi hoaëc phaù huyû nhöõng thaønh quaû ôû moät soá khu vöïc khaùc.

Ví duï, xaây döïng caùc oáng khoùi cao ôû nhöõng khu coâng nghieäp cuûaAnh nhöõng naêm 1950 ñaõ coù taùc duïng laøm giaûm haún chaát thaûi trongkhí ôû caùc KCN giaûm nhöng laïi gaây ra hieän töôïng möa axit ôû nhöõngvuøng raát xa (Scandinavia).



✏ Moät soá eùp buoäc chính trò cuõng caûn trôû giaûi quyeát caùc vaán

ñeà moâi tröôøng.

- Moät soá giaûi phaùp moâi tröôøng trong noâng nghieäp hieän ñaïi

nhö choáng xoùi moøn, choáng oâ nhieãm caùc doøng soâng…caàn phaûi

ñöôïc caân nhaéc döïa treân caùc chính saùch coâng coäng coù tính vó

moâ hôn nhö: caùc quy ñònh thöông maïi quoác teá, chieán löôïc saûn

xuaát löông thöïc quoác gia; chính saùch giaù caû noâng saûn ôû caùc

nöôùc thaønh vieân Lieân minh Chaâu AÂu…



✏ Nhieàu vaán ñeà moâi tröôøng hieän nay chöa ñöôïc giaûi thích

roõ döïa treân caùc chöùng cöù khoa hoïc. Ví duï, thöïc teá coù söï bieán

ñoåi khí haäu hay khoâng, neâáu coù thì ñoù laø do con ngöôøi hay yeáu

toá töï nhieân? Thöïc phaåm bieán ñoåi gen coù lôïi hay haïi? Thaäm

chí, coù nhöõng vaán ñeà ñaõ ñöôïc saùng toû nhöng nhieàu vaán ñeà

lieân quan ñeán vaán ñeà ñoù cuõng caàn tieáp tuïc ñöôïc laøm roõ. Ví

duï, vieäc phaùt hieän ra moâi tröôøng bò oâ nhieãm bôûi caùc hoaït ñoäng

giao thoâng nhöng caàn phaûi ñònh löôïng hoaù caùc chaát gaây oâ

nhieãm.21/01/2015 132Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy

1/21/2015

quy 34


③ Tính khoâng thay ñoåi hoaëc khoâng theå ñaûo ngöôïc

☛ Thöïc teá cho thaáy tínhï phöùc taïp cuûa caùc vaán ñeà moâi tröôøng coøn taêngtheâm bôûi tính khoâng thay ñoåi/khoâng theå phuïc hoài cuûa moâi tröôøng.

Ví duï, khi traùi ñaát bò söû duïng vöôït quaù söùc taûi cuûa noù thì caùc taøi nguyeân

moâi tröôøng seõ bò huyû hoaïi vaø khoâng theå söûa chöõa, phuïc hoài

☛ Tính khoâng theå ñaûo ngöôïc laøm taêng theâm aùp löïc cho caùc nhaø xaâydöïng chính saùch, ñaëc bieät laø trong caùc chính saùch taøi chính, trôï caáp xaõ

hoäi.

Ví duï, moät chính saùch veà thueá hoaëc lôïi töùc khoâng hôïp lyù chæ coù theå söûa

ñoåi trong nhöõng naêm sau vaø ngöôøi ta khoâng theå söûa laïi nhöõng thieáu soùt

tröôùc ñaây.21/01/2015 133Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy


④ Tính bieán ñoäng theo khoâng gian vaø thôøi gian

☂ Bieán ñoäng theo thôøi gian

Nhieàu vaán ñeà moâi tröôøng raát phöùc taïp bôûi taùc ñoâïng cuûa noù coù tính laâudaøi vaø haàu nhö caùc taùc ñoäng aûnh höôûng nhieøu hôn ñoái vôùi theá heä töông lai so vôùitheá heä hieän taïi, rong khi caùc chính saùch “chöõa trò” caàn phaûi coù tröôùc khi aûnhhöôûng tieâu cöïc xuaát hieän hoaøn toaøn.

Ñeå baûo veä theá heä töông lai, moät soá haønh ñoäng phaûi ñöôïc thöïc hieän ngaynhöng khuynh höôùng cuûa caùc nhaø chính trò laø thöôøng ngaén haïn. Thöïc teá, raát khoùthuyeát phuïc ñeå moïi ngöôøi “hy sinh” quyeàn lôïi hieïn taïi cho moät theá heä chöa xuaáthieän. Thoâng thöôøng giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng hieän taïi seõ deã hôn raátnhieàu so vôùi xaây döïng chính saùch giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng trong töônglaïi.



☂ Bieán ñoäng theo khoâng gian

Caùc vaán ñeà veà moâi tröôøng cuõng thay ñoåi raát nhieàu veà khoâng gian. Möïcnöôùc bieån daâng cao seõ aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán caùc vuøng duyeân haûi vaø luïcñòa thaáp nhö Bangladesh; Egyps..; vieäc ñoùng cöûa caùc nhaø maùy ñieän nguyeân töû ôûÑoâng Ñöùc sau khi nöôùc Ñöùc thoáng nhaát laøm giaûm nguy cô söï coá moâi tröôøngnhöng laïi taêng löôïng ngöôøi thaát nghieäp

☛ Bieán ñoäng theo thôøi gian vaø khoâng gian cuûa caùc vaán ñeà moâi tröôøng coù nghóalaø chi phí cho caùc giaûi phaùp phuïc hoài moâi tröôøng seõ khoâng ñöôïc phaân ñeàu.

☛ Caùc chính saùch taøi nguyeân moâi tröôøng seõ taïo ra tình traïng “ngöôøi thaéng, keûthua”.

Vì vaäy, chính quyeàn caàn phaûi caân ñoái ñöôïc lôïi ích cuûa moïi ngöôøi vaø ñaây chínhlaø nhöõng vaán ñeà quan troïng veà coâng baèng xaõ hoäi giöõa caùc theá heä hieän taïi vaøtöông lai.



⑤ Tính khoâng ranh giôùi

Nhieàu vaán ñeà moâi tröôøng coù tính khoâng ranh giôùi: loã thuûng taàng ozon, oânhieãm nöôùc bieån, thay ñoåi khí haäu. Do ñoù, nhieàu vaán ñeà moâi tröôøng mang tínhtoaøn caàu chæ coù theå giaûi quyeát baèng caùc haønh ñoäng phoái hôïp bôûi coäng ñoàng quoác

teá.

Do moãi quoác gia ñeàu coù chuû quyeàn vaø theo hoïc thuyeát chuû quyeàn quoácgia thì seõ khoâng coù moät chính quyeàn chung cho theá giôùi (World Government) vaøchính saùch cuûa quoác gia naøy khoâng theå aùp ñaët cho quoác gia khaùc thöïc hieän.

☛ Ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng coù tính khoâng bieân giôùi ñoøi hoûi phaûicoù söï hôïp taùc giöõa caùc quoác gia nhaèm xaây döïng moät theå cheá chung/quoác teánhaèm giuùp ñôõ vaø loâi keùo nhieàu daân toäc phoái hôïp haønh ñoäng.


1/21/2015

quy 35


⑥ Tính manh muùn trong cô caáu haønh chính

Cô caáu haønh chính caùc caáp chính quyeàn thoâng

thöôøng ñöôïc chia ra caùc Boä khaùc nhau: Boä Giaùo duïc; Boä

Coâng nghieäp, Boä Y teá…

Nhoùm caùc boä thuoäc caùc nghaønh kinh teá nhö taøi

chính, coâng nghieäp, naêng löôïng, noâng nghieäp ...thöôøng ñöa

ra nhöõng quyeát saùch lieân quan ñeán saûn xuaát, tieâu thuï vaø

nhöõng hoaït ñoäng naøy coù aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán moâi

tröôøng.



Caùc boä rieâng bieät ñöa ra nhöõng chính saùch nhaèm “ñeo ñuoåi” muïc ñích ñaõ

ñònh vaø ít khi xem xeùt nhöõng taùc ñoäng moâi tröôøng do hoaït ñoäng cuûa mình gaây

ra. Ví duï, Boä Giao thoâng Vaän taûi ñöa ra nhöõng döï aùn xaây döïng ñöoøng cao toác;

Boä Noâng nghieäp chaáp nhaän vaø khuyeân khích phöông phaùp thaâm canh (intensivefarming)

Coâng taùc baûo veä moâi tröôøng giao cho Boä taøi nguyeân & Moâi tröôøng

☛ Söï taùc ñoäng töông hoã giöõa kinh teá vaø sinh thaùi khoâng coù ranh giôùi haønh

chính cuõng nhö ranh giôùi veà theå cheá (administrative and institutional

boundaries), raát nhieàu vaán ñeà moâi tröôøng coù tính ña lónh vöïc vaø ñoøi hoûi söï hôïptaùc ña phöông môùi giaûi quyeát ñöôïc. Ví duï, chieán löôïc haïn cheá thay ñoåi khí haäu

ñoøi hoûi phaûi coù söï keát hôïp giöõa caùc lónh vöïc nhö giao thoâng, coâng nghieäp, noâng

laâm nghieäp….vaø caùc chính saùch kinh teá khaùc.



⑦ Ñieàu tieát caùc hoaït ñoäng moâi tröôøng baèng caùc quy ñinh luaät

phaùp

Moâi tröôøng bò huyû hoaïi thöôøng laø do “saûn phaåm phuï/by

product” cuûa caùc hoaït ñoäng hôïp phaùp (Weale 1992).

Ñeå giaûm nhöõng taùc ñoäng veà moâi tröôøng, caùc caáp chính

quyeàn coù theå duøng caùc quy ñònh phaùp luaät, kinh teá vaø xaõ hoäi ñeå

ñieàu tieát. Ñieàu tieát baèng caùc quy ñònh luaät phaùp thöôøng laø toång

hôïp caùc coâng cuï chính saùch chöù khoâng chæ laø coâng cuï phaùp

lyù/legal instrument. Ví duï, thieát laäp caùc tieâu chuaån xaû thaûi cho

moät nhaø maùy hoaëc khuyeán khích taùi cheá…



Trong thöïc teá, tính ñieàu tieát cuûa nhieàu chính saùch taøinguyeân moâi tröôøng maâu thuẫn vaø ñoái khaùng vôùi nhieàu chínhsaùch khaùc. Ví duï, duøng thueá vaø chi phí coâng ích ñeå phaân boåtaøi nguyeân. Moät soá quy ñònh phaùp luaät ñöôïc chính quyeàn aùp duïng coùtheå gaây ra nhöõng keát quaû tieâu cöïc nhö: laøm taêng nguy côtoån thaát ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng SXKD, giaûm tính caïnh tranhtrong SX, taêng nguy cô thaât nghieäp trong coäng ñoàng daân cöhoaëc ngöôøi tieâu duøng phaûi traû soá tieàn lôùn hôn do hoï muoáncoù haøng hoaù saïch vaø an toaøn hôn.


1/21/2015

quy 36

3.5.3. QUY TRÌNH XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

☂ Chính saùch coâng luoân ñöôïc xem xeùt döôùi goùcñoä moät quy trình, bao goàm caùc hoaït ñoäâng lieânquan laãn nhau ñöôïc tieán haønh töø khi vaán ñeà chínhsaùch naûy sinh cho ñeán khi noù ñöôïc giaûi quyeát bôûicaùc chuû theå tham gia vaøo quy trình naøy.

☂ Thöïc teá ñaõ coù raát nhieàu moâ hình veà quy trìnhchính saùch coâng (Public policy process) ñöôïc ñöara bôûi caùc hoïc giaû khaùc nhau



☂ Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán quy trình xaây döïng chính saùch


Kinh teá

Moâi tröôøng

Chính trò

Chính saùch

Xaõ hoäi

☛ Quy trình xaây döïng vaø thöïc

thi chính saùch bò aûnh höôûng

bôûi boán löïc löôïng (vectô)

chính:Xaõ hoäi,Moâi tröôøng,

Chính trò & Kinh teá.

☛ Tuyø theo saéc thaùi chính trò,

söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa

caùc nhoùm coù lieân quan, caùc

phöông vaø höôùng cuûa caùc vectô

coù theå thay ñoåi veà cöôøng ñoä vaø

muïc ñích.


• Nghieân cöùu vaán ñeà.

• Xaùc ñònh vaán ñeà.

• Ñaët muïc tieâu.

• Phaân tích vaø löïa choïn phöôngaùn.

• Thöïc hieän, ñieàu haønh vaø kieåmtra chính saùch.

• Ñaùnh giaù vaø xem xeùt.

• Duy trì, tieáp tuïc hoaëc keát thuùcchính saùch. Theo Gunn (1966),

• Xaây döïng chính saùch.

• Theå cheá hoaù chính saùch.

• Thoâng qua chính saùch.

• Ñöa chính saùch vaøo thöïc hieän.

• Ñaùnh giaù chính saùch.

(Anderson (1975)


POLICY-MAKING PROCESS


Policy formulation(General objectives, legislation)

Establish deail goals

Establish appropriate methods

Develop appropriate institutions or orgaisations

Implementation of plans

Day to day operations

Analysis of results (Test against policy objectives)

Informationsystem

Loop

Feedback

R. Judish Rees 1990

1/21/2015

quy 37


Tuy coù nhieàu moâ hình veà quy trình chính

saùch coâng coù khaùc nhau veà chi tieát, song cô

baûn caùc moâ hình quy trình chính saùch ñeàu bao

goàm 03 giai ñoaïn cô baûn.




HoẠCH ĐỊNH

THỰC THI

ĐÁNH GIÁ

Phaân tích chính saùch


Quy trình chính saùch tài nguyên laø moät quaù

trình naêng ñoäng vôùi moät möùc ñoä truøng laép ñaùng

keå giöõa ba giai ñoaïn:

hoaïch ñònh;

thöïc thi; và

ñaùnh giaù.1/21/2015 Tiến sĩ: Nguyen Vinh Quy 147


Hoaïch ñònh chính saùch coâng (Public policy making)

laø moät giai ñoaïn bao goàm vieäc nghieân cöùu ñeà xuaát ra moät

chính saùch vaø ban haønh chính saùch ñoù.

Trong giai ñoaïn hoaïch ñònh chính saùch, caùc chính

saùch ñöôïc nghieân cöùu ñeà xuaát ñeå nhaø nöôùc pheâ chuaån vaø

ban haønh coâng khai.

Developing env.man. strategy (Xay dung chien luoc).docx


1/21/2015

quy 38


Vieäc nghieân cöùu ñeà xuaát chính saùch coâng do caùc nhaø hoaïch ñònh

chính saùch, caùc cô quan nhaø nöôùc, caùc toå chöùc ñoaøn theå ñöôïc nhaø nöôùc uyû

quyeàn thöïc hieän.

Quùa trình ñeà xuaát chính saùch bao goàm vieäc xaùc ñònh vaán ñeà caàn ra

chính saùch, xaùc ñònh muïc tieâu maø chính saùch caàn ñaït ñöôïc vaø xaùc ñònh caùc

giaûi phaùp caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu ñoù. Treân cô sôû löïa choïn caùc

phöông aùn chính saùch, cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn pheâ chuaån moät

phöông aùn toái öu nhaát vaø ban haønh thaønh moät chính saùch coâng ñeâ ñöa vaøo

thöïc hieän.




Thay ñoåi söï ñieàu tieátcuûa nhaø nöôùc

Söï khoâng haøi loøng cuûacoâng chuùng

AÙp löïc quoác teá

Thay ñoåi trong hieán phaùp

Moái quan taâm môùi cuûaxaõ hoäi

AÙp duïng coâng ngheä môùi


Caùc caên cöù chuû yeáu ñeå hoaïch ñònh chính saùch moâitröôøng.

Caên cöù chính trò: Baát kyø moät chính saùch naøo, keå caûchính saùch moâi tröôøng, cuûa nhaø nöôùc ñều mang tính chínhtrò, coù nghóa laø noù caên cöù vaøo ñöôøng loái chính trò vaø tötöôûng chæ ñaïo cuûa Ñảng caàm quyeàn, phuïc vuï ñöôøng loái vaøtö töôûng ñoù. Chính saùch laø coâng cuï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc,höôùng vaøo nhöõng muïc tieâu cuûa nhaø nöôùc maø nhöõng muïctieâu naøy luoân theå hieän baûn chaát vaø phöông höôùng cuûaÑaûng caàm quyeàn.



Caên cöù phaùp luaät: Trong moãi quoác gia ñều tồn taïi moätchuaån möïc chung baét buoäc moïi ngöôøi phaûi tuaân thuû. Nhöõngchuaån möïc chung ñoù ñöôïc cô quan quyeàn löïc toái cao cuûanhaø nöôùc thoâng qua vaø ban haønh döôùi hình thöùc vaên baûnphaùp luaät. Heä thoáng phaùp luaät taïo neân nhöõng khuoân khoåphaùp lyù quy ñònh vaø ñieàu chænh taát caû caùc quan heä xaõ hoäi.Caùc chiùnh saùch coâng bao goàm caû caùc chính saùch moâi tröôøngdo nhaø nöôùc ban haønh, vì vaäy, cuõng phaûi caên cöùu vaøo heäthoáng phaùp luaät hieän haønh. Baûn thaân caùc theå cheá phaùp luaätkhoâng gaây ra haønh ñoäng, chuùng taùc ñoäng ñeán chính saùchbaèng caùch ñònh hình söï theå hieän cuûa vaán ñeà vaø caùc giaûi phaùpcuï theå baèng caùch quy ñònh khuoân khoå löïa choïn caùc giaûiphaùp cuõng nhö caùc phöông phaùp ñeå thöïc hieän caùc giaûi phaùpñoù.


1/21/2015

quy 39


- Caùc theå cheá phaùp luaät cung caáp cho caùc nhaøhoaïch ñònh chính saùch nhöõng quy taéc haønh ñoäng, tieâuchuaån xaây döïng chính saùch, nhöõng raøng buoäc vaøkhuoân khoå ñoái vôùi chính saùch. Noùi moät caùch cuï theå:caùc chính saùch khoâng ñöôïc traùi vôùi nhöõng quy luaäthieän haønh. Do ñoù, khi hoïach ñònh moät chính saùch, caànnaém ñöôïc taát caû caùc quy ñònh phaùp luaät ñang ñieàu tieátlónh vöïc lieân quan ñeán chính saùch ñoù.



- Ñoàng thôøi, chính saùch laïi laø nguoàn taïo ra nhöõng

theå cheá phaùp luaät môùi. Thoâng thöôøng, sau khi nhaø

nöôùc ban haønh moät chính saùch, ñeå thöïc thi chính saùch

ñoù trong cuoäc soáng, nhaø nöôùc phaûi theå cheá hoaù chính

saùch ñoù thaønh caùc quy phaïm phaùp luaät vöøa khuyeán

khích, vöøa cöôõng cheá ñoái vôùi vieäc thi haønh chính saùch

ñoù.


3.5.3. QUY TRÌNH XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG Caên cöù kinh teá: Moãi chính saùch ñeà ra phaûi

döïa vaøo hoaøn caûnh kinh teá cuï theå, chuùngkhoâng theå vöôït quaù ñieàu kieän kinh teá vaø nguoànlöïc hieän coù. Ôû taàm vó moâ, nhöõng ñieàu kieän kinhteá ñoù laø trình ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá,möùc ñoä taêng tröôûng kinh teá, söï phaùt trieån vaønhu caàu phaùt trieån cuûa lónh vöïc kinh teá maøchính saùch ñoù taùc ñoäng ñeán.


3.5.3. QUY TRÌNH XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG Caên cöù xaõ hoäi: Vieäc ñeà ra moät chính saùch phaûi xuaát phaùt

töø nhöõng caên cöù xaõ hoäi, ñoù laø: möùc soáng cuûa daân cö, tình traïngcoâng aên vieäc laøm, coâng baèng xaõ hoäi, trình ñoä daân trí…Neáu caùccaên cöù xaõ hoäi ôû möùc tieán boä thì vieäc ñeà ra caùc giaûi phaùp cuûamoät chính saùch coâng coù theå döïa vaøo yù thöùc töï giaùc cuûa nhaândaân, ñöôïc söï uûng hoä cuûa nhieàu ngöôøi, ít bò caùc yeáu tooù xaõ hoäitieâu cöïc caûn trôû. Ví duï, ñeå ñöa ra chính saùch coå phaàn hoaù, beâncaïnh nhöõng yeáu toá kinh teá, phaûi tính ñeán ñieàu kieän xaõ hoäi nhöthu nhập cuûa daân cö coøn thaáp khoâng coù khaû naêng mua coåphieáu, tình traïng tieâu cöïc trong quaûn lyù ôû nhieàu doanh nghieäpcoøn phoå bieân neân nhaân daân chöa tin töôûng boû tieàn mua coåphieáu.


1/21/2015

quy 40


Caên cöù khoa hoïc – Coâng ngheä: Vai troø cuûa khoahoïc vaø coâng ngheä (Trong tröôøng hôïp naøy bao goàm caûkhoa hoïc töï nhieân vaø khoa hoïc xaõ hoäi) raát lôùn, noù coùtheå laøm thu heïp khoaûng caùch cuûa caùc nöôùc giaøu vaøngheøo trong khoaûng thôøi gian ngaén neáu bieát taän duïnghoaëc khoaûng caùch ñoù caøng ngaøy caøng lôùn neáu khoângtaän duïng ñöôïc. Vì vaäy, moïi chính saùch ñeàu phaûi tieápthu vaø taän duïng caùc thaønh töï cuûa khoa hoïc vaø coângngheä, chính nhöõng yeáu toá khoa hoïc vaø coâng ngheä taùcñoäng raát lôùn ñeán söï thaønh coâng cuûa moät chính saùch.



Boái caûnh quoác teá: Boái caûnh quoác teá trong giai ñoaïnnaøy laø söï suy thoaùi cuûa chuû nghóa xaõ hoäi maëc daàu vaãn coùcô hoäi phuïc hoài vaø phaùt trieån vaø xu höôùng toaøn caàu hoaù,toaøn caàu hoaù chöùa ñöïng nhieàu öu ñieåm nhöng vaãn tieàm aånnhieàu yeáu toá tieâu cöïc. Toaøn caàu hoaù ñang trôû thaønh moätñoäng löïc thuùc ñaåy söï töông taùc cuûa moäi quoác gia trongnhieàu lónh vöïc. Do ñoù, toaøn caàu hoaù daãn ñeán söï thay ñoåicaùc chính saùch lieân quoác gia cuõng nhö chính saùch cuûa töøngquoác gia nhaèm taêng tính hieäu quaû kinh teá thoâng qua vieächoäi nhaäp kinh teá vaø nôùi loûng söï kieåm soaùt caùc thò tröôøngquoác gia.



Giai ñoaïn thöïc thi chính saùch thöôøng

ñöôïc baét ñaàu tröôùc khi chính saùch ñöôïc

thieát laäp vöõng chaéc, vaø giai ñoaïn ñaùnh giaù

thöôøng ñaãn ñeán nhöõng thay ñoåi trong

chính saùch.



Phaân tích /đánh giá chính saùch laø moät trình

bao truøm toaøn boä quy trình chính saùch. Treân

thöïc teá caùc chính saùch coâng thöôøng ít khi baát di

baát dòch, chuùng luoân ñöôïc söûa ñoåi cho thích

öùng vôùi nhöõng ñieàu kieän môùi.


1/21/2015

quy 41


Veà thöïc chaát khoù coù theå moâ taû quy trình chínhsaùch moät caùch ñôn giaûn vaø roõ raøng vì noù vöøa coù tínhlieân tuïc vöøa coù tính bieán ñoäng.

Quy trình chính saùch lieân tuïc vì caùc chính saùch cuûaChính phuû thöôøng baét nguoàn töø nhöõng yù ñoà hay quyeátñònh ñaõ toàn taïi trong quaù khöù chöù khoâng phaûi baétnguoàn töø choã khoâng coù gì.



Ñoàng thôøi, chính saùch khoâng chaám döùt ñoät

ngoät, noù luoân luoân laø tieàn ñeà cho nhöõng yù

töôûng môùi hoaëc chính saùch môùi trong töông lai.

Ñieàu naøy coù nghóa laø khoù coù theå tìm ñöôïc söï

khôûi ñaàu cuõng nhö keát thuùc cuûa haàu heát caùc

chính saùch.


5.6. CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH TÀI NGUYÊN Các công cụ chính sách quản lý tài nguyên môi trường

bao gồm:a) Công cụ khuyến khích, động viên/moral suasion: khuyến

khích động viên bằng nói chuyện, công khai hóa và áp lực xãhội).

b) Kiểm tra giám sát trực tiếp/direct control: luật, quy định,..c) Phương pháp điều tiết thị trường/market processes: điều tiết

giá cả, đánh thuế các loại, trợ giá, giấy phép, ký quỹ,..d) Đầu tư của chính quyền/Government investems: đầu tư trong

nghiên cứu, giáo dục,..


5.7 QUY TRÌNH ÁP DỤNG CHIẾN LƯỢC

Trong thực tiễn, quy trìnhthực hiện/áp dụng triệt đểmột chiến lược bao gồm 03thành phần:

1) Phân tích chiến lược;

2) Lựa chọn chiến lược; và

3)Thực hiện chiến lượcChien luoc nuoc sạchNT.RTF


1/21/2015

quy 42

5.7. QUY TRÌNH ÁP DỤNG CHIẾN LƯỢC

Phân tích chiến lược/Strategic Analysis – làthực hiện phân tích mặt mạnh về vị thế của doanhnghiệp và nắm rõ những yếu tố bên ngoài ảnhhưởng đến vị thế của đơn vị. Quá trình phân tíchchiến lược có thể sử dụng các công cụ như:- PEST Analysis;- Scenario Planning;- Five Forces Analysis;



- Market Segmentation;

- Directional Policy Matrix;

- Competitor Analysis;

- Critical Success Factor Analysis;

- SWOT Analysis Strategic Choice



PEST Analysis - a technique for understanding the "environment" in which a businessoperatesScenario Planning - a technique that builds various plausible views of possible futuresfor a businessFive Forces Analysis - a technique for identifying the forces which affect the level ofcompetition in an industryMarket Segmentation - a technique which seeks to identify similarities and differencesbetween groups of customers or usersDirectional Policy Matrix - a technique which summarizes the competitive strength ofa businesses operations in specific marketsCompetitor Analysis - a wide range of techniques and analysis that seeks to summarizea businesses' overall competitive positionCritical Success Factor Analysis - a technique to identify those areas in which abusiness must outperform the competition in order to succeedSWOT Analysis - a useful summary technique for summarizing the key issues arisingfrom an assessment of a businesses "internal" position and "external" environmentalinfluences.



PEST analysis stands for "Political, Economic, Social, and Technologicalanalysis" and describes a framework of macro-environmental factors used in theenvironmental scanning component of strategic management. Some analysts addedLegal and rearranged the mnemonic to SLEPT;[1] inserting Environmental factorsexpanded it to PESTEL or PESTLE, which is popular in the United Kingdom.[2]

The model has recently been further extended to STEEPLE and STEEPLED,adding Ethics and demographic factors. It is a part of the external analysis whenconducting a strategic analysis or doing market research, and gives an overview ofthe different macroenvironmental factors that the company has to take intoconsideration. It is a useful strategic tool for understanding market growth ordecline, business position, potential and direction for operations. The growingimportance of environmental or ecological factors in the first decade of the 21stcentury have given rise to green business and encouraged widespread use of anupdated version of the PEST framework. STEER analysis systematically considersSocio-cultural, Technological, Economic, Ecological, and Regulatory factors.


1/21/2015

quy 43


Lưa chọn chiến lược/Strategy choice – là quá trìnhtìm hiểu bản chất của các nguyện vọng/mong đợi của cáccổ đông, xác định các giải pháp chiến lược và đánh giá &chọn lựa các giải pháp chiến lược.

Thực hiện chiến lược/Strategy Implementation –đây là phần khó khăn nhất của chiến lược. Sau khi chiếnlược đã được lựa chọn, công việc tiếp theo là biến nhữngý đồ của chiến lược thành các hoạt động cụ thể của tổchức/doanh nghiệp.




4. QUY TRÌNH XÂY DỰNG LuẬT &CHÍNH SÁCH Ở ViỆT NAM VÀ THẾ GiỚI

Quy trình hoạch định chính sách, VN có một không hai

GS. KENICHI OHNO

Hầu hết chính sách được xây dựng với sự can dự hạnchế của DN.

DN chỉ được phép có ý kiến sau hoặc khi có vấn đềphát sinh.

Chính sách được xây dựng trên cơ sở các phân tíchvà mục tiêu không thực tế, không được giới DN ủng hộ.



Các chính sách không có sự phối hợp giữa các Bộ, chỉlà bản liệt kê các chính sách mà thiếu kế hoạch hànhđộng cụ thể.

Mỗi Bộ ngành có nhiều kế hoạch nhưng lại khôngxác định được lĩnh vực ưu tiên.

VN có quá nhiều chiến lược ngành. Mỗi chiến lượcchỉ do vài người làm, trong thời gian ngắn, với chấtlượng không cao. Chính phủ lựa chọn ưu tiên và quyếtđịnh kế hoạch.21/01/2015 172Tiến sĩ: Nguyễn Vinh Quy

1/21/2015

quy 44

4. QUY TRÌNH XÂY DỰNG LuẬT &CHÍNH SÁCH Ở ViỆT NAM VÀ THẾ GiỚIi. Ở bất kì chính sách nào, việc xâydựng đều quá phân tán, và có quánhiều sự chồng lấn. Ví dụ, nếu muốnxử lý vấn đề môi trường liên quan đếnôtô, bạn cần gặp đại diện Bộ Côngthương, Bộ Giao thông Vận tải, BộTài nguyên môi trường và biển, BộKhoa học - Công nghệ, lực lượngcảnh sát giao thông... và không một cơquan nào chịu trách nhiệm chủ đạotrong việc này. Các chính sách kháccũng tương tự.



ii. Có quá nhiều trách nhiệmcấp bộ chồng lấn lên nhau.Trong đó, định hướng lớn,không cơ quan nào ra quyếtđịnh.

iii. Chính phủ VN hiện làmquá nhiều. Cán bộ nhà nướcphải xây dựng quá nhiều kếhoạch, chiến lược với nguồnlực hạn chế cả về tài chính vànhân lực.



Ở Thái Lan, Chính phủ không đưa ra chiến lược ngành. Đại diện DN là ngườiđưa ra chiến lược, và Chính phủ chỉ có nhiệm vụ nhận và chấp thuận những kiếnnghị đó.

Đây là cách làm tích cực, thúc đẩy khu vực tư nhận tự xác định mục tiêu và kếhoạch hành động. Ở khía cạnh đó, VN còn phải đi một chặng đường dài để họctập.

Cộng đồng DN cũng chưa thực sự chủ động thamgia vào quy trình hoạch định chính sách vì họ không được chào mờitham gia với Chính phủ trong việc này.


4. QUY TRÌNH XÂY DỰNG LuẬT & CHÍNH SÁCH Ở ViỆT NAM VÀ THẾ GiỚI

"Sau 20 năm Đổi mới, Chính phủ VN không

thay đổi về mặt cơ học (physically). Năng lực

vẫn như cũ với những con người cũ tiếp tục

làm việc, do đó, tiến trình thay đổi chậm hơn

các nước".

"Chính phủ VN hiện làm quá nhiều.

Cán bộ nhà nước phải xây dựng quá

nhiều kế hoạch, chiến lược với nguồn

lực hạn chế cả về tài chính và nhân

lực".


1/21/2015

quy 45


VN nên bắt đầu một quy trình hoạch định chính sách

mới, với sự tham gia cả tất cả các bên liên quan, bao

gồm: Chính phủ, DN, người tiêu dùng, người nước

ngoài, các nhà tài trợ, các nhà khoa học, chuyên gia. Đôi

khi, các DN hoặc các nhà khoa học có thể vạch ra một

chiến lược trình Chính phủ. Chính sách không đơn

thuần chỉ là một văn bản hành chính của Nhà nước.



Trong xây dựng chiến lược ngành, Chính phủ cần xây dựng cơ

chế cho phép khu vực DN tự quyết định nội dung chiến lược

ngành mình thay vì để Chính phủ quyết định như hiện nay.

Chính phủ cần lắng nghe cộng đồng DN thường xuyên, nắm

rõ điều gì các DN cần, muốn và hoạch định giúp các DN. Đó là

điều Bộ Ngoại thương và Công nghiệp Nhật Bản làm trước đây.

Họ đối thoại với DN liên tục, do đó, hiểu mong muốn của DN, và

Chính phủ có thể hoạch định.



Ở VN, Chính phủ không biết các DN thực sự muốn gì. Do đó,

bước đi đầu tiên là xây dựng một kênh cho phép các DN và

Chính phủ đối thoại thường xuyên

Khâu quan trọng trong hoạch định chính sách là joint writing.

Sau 3-5 năm, cần tiến hành rà soát lại kế hoạch để có sự điều

chỉnh thích hợp khi hoàn cảnh thay đổi.

Tất cả các nước đều thực hiện theo quy trình đó.


4. QUY TRÌNH XÂY DỰNG LuẬT & CHÍNH SÁCH Ở ViỆT NAM VÀ THẾ GiỚICần xây dựng một kênh như thế nào để lắng nghe ý kiến

DN?

Ở cấp cao, cần xây dựng Diễn đàn DN đối thoại

với Thủ tướng, trong đó, các giám đốc điều hành

của các DN lớn trong và ngoài nước có thể trao đổi

trực tiếp với Thủ tướng về những vấn đề lớn. Đồng

thời, họ có thể gửi thư trực tiếp lên Thủ tướng.


1/21/2015

quy 46


Đối với cấp thấp và cấp trung, cần có tổ

công tác về tham vấn, nơi DN và Chính phủ và

chuyên gia đối thoại cụ thể các vấn đề để hoạch

định chính sách. Cần có rất nhiều nhóm như vậy

và các nhóm này thảo luận nhằm xây dựng luật

hoặc chiến lược ngành.



Sau khi gặp 10-20 lần, thảo luận nhiều

vấn đề, tôi nghĩ, Chính phủ hiểu các DN

muốn gì và các DN biết Chính phủ định

làm gì. Và lúc đó, ai chắp bút viết bản

chính sách không còn quan trọng.



Vào thời điểm này, Chính phủ VN không đối thoại nhiều với

các DN. Tại Nhật, đại diện các Bộ có thể gọi điện trực tiếp tới bất

kì DN nào và đề nghị hợp tác hoặc cung cấp thông tin. Bộ Công

thương VN không hề liên hệ trực tiếp với DN để trao đổi thông

tin. Tại sao các bạn không thử áp dụng mô hình này? Chính phủ

không chỉ nói với một DN mà với nhiều DN, và thậm chí sẽ tốt

hơn nếu Chính phủ trao đổi với DN thông qua Hiệp hội ngành

nghề như Hiệp hội dệt may, thủy sản...



Bản thân các Hiệp hội của VN chưa đủ mạnh để

thể hiện tiếng nói đại diện cho cộng đồng DN?

Chính phủ trao trọng trách, tin tưởng Hiệp hội

và ngược lại, các DN sẽ sẵn lòng sử dụng kênh của

Hiệp hội để phản ánh quan điểm, chủ động tìm đến

Hiệp hội


1/21/2015

quy 47


Ban đầu, Chính phủ nên hỗ trợ các Hiệp hội. Khi

các Hiệp hội đủ mạnh, khu vực tư nhân có thể tự

mình lên tiếng. Ở VN cũng có những Hiệp hội

ngành nghề hoạt động tốt, như Hiệp hội thépVN.



Chính phủ nên sử dụng các Hiệp hội trong quá trình

hoạch định chính sách, thu thập ý kiến của các ngành

nghề thông qua Hiệp hội như một kênh quan trọng.

Chính phủ trao trọng trách, tin tưởng Hiệp hội và

ngược lại, các DN sẽ sẵn lòng sử dụng kênh của Hiệp hội

để phản ánh quan điểm, chủ động tìm đến Hiệp hội.



Cần nhóm kĩ trị trẻ, năng động và đượctrao trọng tráchTrong bài phát biểu tại Hội thảo về Chiến lược

CNH của VN đến 2020, ông đã nói về việc thành lậpmột nhóm các nhà kĩ trị trực tiếp trực thuộc Thủtướng. Vậy vai trò cụ thể của nhóm kỹ trị này nhưthế nào, thưa ông?



Tại các nước Đông Á thành công, Chính phủ đều xâydựng hệ thống như vậy. Nhật Bản có một cơ quan lậpchính sách trước chiến tranh. Sau chiến tranh, BộThương mại quốc tế và Công nghiệp trở thành một siêubộ, đưa ra các chính sách công nghiệp, thương mại, tàichính, môi trường, công nghệ... Đó là một nhóm lập kếhoạch và triển khai mạnh.

Hàn Quốc có một cơ quan phụ trách chính sách kinhtế với đội ngũ cán bộ giỏi, và họ đưa ra rất nhiều chínhsách (tiền thân của Bộ Ngoại giao và Kinh tế ngày nay).


1/21/2015

quy 48


Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore đều áp dụng môhình này, tại sao VN lại không? VN nên xây dựng nhóm kĩ trị chịu trách nhiệmtrực tiếp với Thủ tướng, được tuyển chọn từ cácchuyên viên, công chức trẻ, có trình độ, từ các Bộngành để tham gia, lồng ghép ý tưởng. Nhóm này sẽchịu trách nhiệm xây dựng chính sách cho toànChính phủ, thường xuyên có tương tác hai chiều vớiThủ tướng và các Bộ, cơ quan thực thi chính sách.



VN là đất nước có một không hai khi vẫn

phát triển nhanh dù không có một thể chế như

vậy. Bản thân Chính phủ Trung Quốc có mối liên

hệ chặt với các viện và có nhiều người tư vấn

chính sách, trong khi VN có rất ít nhà tư vấn

chính sách.



Nhóm này khác gì với nhóm tư vấn của Thủ

tướng Chính phủ trước đây?

VN đã từng có nhóm tư vấn cho Thủ tướng

nhưng tôi không nghĩ nhóm này làm chức năng

của một nhóm kỹ trị trẻ.



Trực tiếp dưới quyền Thủ tướng nhưng theo tôi,nhóm này hoạt động chưa thực sự hiệu quả. Các bạncần xây dựng lại một nhóm kiểu như vậy nhưng cầnnhững người trẻ và năng động hơn và được traonhiều trách nhiệm hơn. Điều này hoàn toàn khả thi.VN phải lựa chọn được những người thực sự tốt,trao trách nhiệm cho họ và tôi tin họ sẽ làm tốt.


1/21/2015

quy 49


Tôi không nghĩ là các bạn cần người nước ngoàitrong nhóm này mặc dù tư vấn nước ngoài trongmột số trường hợp có thể hữu ích. Tất cả nhữngtham vấn bên ngoài như từ WB, IMF, ADB... nênlàm việc trực tiếp với nhóm kĩ trị này thay vì làmviệc với nhiều bộ khác nhau. Đó là cách thứcthường thấy ở Đông Á.


QUY TRÌNH LậP CHÍNH SÁCH THEO ĐềXUấT CủA GS. KENICHI OHNO.

Chính phủ trao trọng trách, tin tưởng Hiệphội và ngược lại, các DN sẽ sẵn lòng sửdụng kênh của Hiệp hội để phản ánh quanđiểm, chủ động tìm đến Hiệp hội


SƠ ĐỒ QUY TRÌNH XÂY DỰNG LUẬT CỦA QUỐC HỘI (từ khi lập Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh đến khi được thông qua)




1/21/2015

quy 50




Nguồn: Ban Công tác UBTVQH


THẢO

LuẬN

NHÓM


Documents

II. NOÄI DUNG MOÂN HOÏC · PDF file1/21/2015 quy 1 i. giÔÙi thieÄu moÂn hoÏc vaØ hÌnh thÖÙc hÌnh thÖÙc ÑaÙn h giaÙ 1. te Ânm oh Ïc : (policy and strategy for natural