III SEKTORSKE POLITIKE - Vlada Crne Gore · Web viewRealizovan je popis raseljenih lica u Crnoj Gori i u toku je obrada podataka. U toku je izrada Nacionalne strategije za rješavanje

REPUBLIKA CRNA GORAREPUBLIKA CRNA GORAVLADA REPUBLIKE CRNE GOREVLADA REPUBLIKE CRNE GORESEKRETARIJAT ZA RAZVOJSEKRETARIJAT ZA RAZVOJ

A N A L I Z AA N A L I Z AO OSTVARIVANJU EKONOMSKE POLITIKEO OSTVARIVANJU EKONOMSKE POLITIKE

CRNE GORE ZA DEVET MJESECI 2004. GODINECRNE GORE ZA DEVET MJESECI 2004. GODINE

Podgorica, 21. oktobar 2004. godinePodgorica, 21. oktobar 2004. godine

Analiza o ostvarivanju ekonomske politike Crne Gore za devet mjeseci 2004. godine

S A D R Ž A JS A D R Ž A J

UVODNE NAPOMENEUVODNE NAPOMENE 33

1. REALIZACIJA MAKRO-EKONOMSKIH POLITIKA U PRVIH DEVET1. REALIZACIJA MAKRO-EKONOMSKIH POLITIKA U PRVIH DEVET MJESECI 2004. GODINEMJESECI 2004. GODINE

44

2.1. Monetarno-kreditna politika i bankarski sistem2.1. Monetarno-kreditna politika i bankarski sistem 442.2. Fiskalna politika 2.2. Fiskalna politika 442.3. Privatizacija 2.3. Privatizacija 662.4. Cijene 2.4. Cijene 662.5. Socijalna politika 2.5. Socijalna politika 772.6. Zapošljavanje 2.6. Zapošljavanje 772.7. Politika zarada i penzija 2.7. Politika zarada i penzija 882.8. Razvojna politika 2.8. Razvojna politika 992.9. Ekonomski odnosi sa inostranstvom 2.9. Ekonomski odnosi sa inostranstvom 11112.10. Evropske integracije 2.10. Evropske integracije 12122.11. Zaštita životne sredine 2.11. Zaštita životne sredine 12122.2. Prostorno planiranje i uredjenje prostora 2.2. Prostorno planiranje i uredjenje prostora 1313

3.3. SEKTORSKE POLITIKESEKTORSKE POLITIKE 14143.l. Industrija, energetika i rudarstvo 3.l. Industrija, energetika i rudarstvo 14143.2. Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivreda 3.2. Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivreda 15153.3. Gradjevinarstvo i stambeno-komunalna djelatnost 3.3. Gradjevinarstvo i stambeno-komunalna djelatnost 16163.4. Saobraćaj i veze 3.4. Saobraćaj i veze 17173.4.1. Saobraćaj 3.4.1. Saobraćaj 17173.4.2. Poštanske aktivnosti i telekomunikacije 3.4.2. Poštanske aktivnosti i telekomunikacije 18183.5. Trgovina 3.5. Trgovina 19193.6. Turizam3.6. Turizam 2020

44. . DRUŠTVENE DJELATNOSTI DRUŠTVENE DJELATNOSTI 2121

5.5. BRUTO DOMAĆI PROIZVODBRUTO DOMAĆI PROIZVOD 2323

Sekretarijat za razvoj 2


UVODNE NAPOMENEUVODNE NAPOMENE

U skladu sa Programom rada Vlade Republike Crne Gore, Sekretarijat za razvoj pripremio jeU skladu sa Programom rada Vlade Republike Crne Gore, Sekretarijat za razvoj pripremio je Analizu o ostvarivanju ekonomske politike Crne Gore za devet mjeseci 2004. Prilikom izradeAnalizu o ostvarivanju ekonomske politike Crne Gore za devet mjeseci 2004. Prilikom izrade Analize korišćeni su podaci Republičkog zavoda za statistiku (Monstata), banaka, većih preduzeća, aAnalize korišćeni su podaci Republičkog zavoda za statistiku (Monstata), banaka, većih preduzeća, a ostvarena je saradnja sa resornim ministarstvima i drugim organima državne uprave.ostvarena je saradnja sa resornim ministarstvima i drugim organima državne uprave.

Ekonomskom politikom za 2004. održava se kontinuitet implementacije koncepta AgendeEkonomskom politikom za 2004. održava se kontinuitet implementacije koncepta Agende ekonomskih reformi, te posebnih agendi upravnih i obrazovnih reformi. Ekonomska politika zaekonomskih reformi, te posebnih agendi upravnih i obrazovnih reformi. Ekonomska politika za 2004. godinu se oslanja na: 2004. godinu se oslanja na: dostignuti stepen političke stabilnosti;dostignuti stepen političke stabilnosti; poboljšanu makro-eknomsku stabilnost; poboljšanu makro-eknomsku stabilnost; dostignuti stepen ekonomskih reformi;dostignuti stepen ekonomskih reformi; aktuelne trendove u svjetskoj privredi iaktuelne trendove u svjetskoj privredi i procese približavanja evropskim integracijama.procese približavanja evropskim integracijama.

Bruto domaći proizvod treba da dostigne nivo od 1.475 mil.€ uz stopu realnog rasta od 2,7% uBruto domaći proizvod treba da dostigne nivo od 1.475 mil.€ uz stopu realnog rasta od 2,7% u odnosu na 2003.odnosu na 2003.

Podsticaji razvoja se usmjeravaju u dva osnovna pravca:Podsticaji razvoja se usmjeravaju u dva osnovna pravca: razvoj privatne preduzetničke inicijative irazvoj privatne preduzetničke inicijative i investicije.investicije.

Polazeći od ovih pravaca, osnovni ciljevi ekonomske politike za 2004. godinu su:Polazeći od ovih pravaca, osnovni ciljevi ekonomske politike za 2004. godinu su: povećanje stepena ekonomskih sloboda;povećanje stepena ekonomskih sloboda; povećanje proizvodnje i usluga, posebno onih koje su usmjerene ka izvozu;povećanje proizvodnje i usluga, posebno onih koje su usmjerene ka izvozu; dinamiziranje privatizacije;dinamiziranje privatizacije; povećanje zaposlenosti; ipovećanje zaposlenosti; i smanjenje siromaštva i povećanje socijalne stabilnosti.smanjenje siromaštva i povećanje socijalne stabilnosti.

U skladu s razvojnom orijentacijom i dinamikom kretanja osnovnih makro-ekonomskih agregataU skladu s razvojnom orijentacijom i dinamikom kretanja osnovnih makro-ekonomskih agregata utvrdjenih Agendom ekonomskih reformi i potrebom da se u većoj mjeri ovlada autonomnošćuutvrdjenih Agendom ekonomskih reformi i potrebom da se u većoj mjeri ovlada autonomnošću finansiranja funkcija sistema:finansiranja funkcija sistema: nastaviće se trend smanjenja deficita u spoljno trgovinskoj razmjeni;nastaviće se trend smanjenja deficita u spoljno trgovinskoj razmjeni; nastaviti trend smanjenja inflacije i njeno zadržavanje na nivou od oko 4,5%;nastaviti trend smanjenja inflacije i njeno zadržavanje na nivou od oko 4,5%; smanjiti budžetski deficit do nivoa od 3,26% učešća u bruto domaćem proizvodu (BDP) što usmanjiti budžetski deficit do nivoa od 3,26% učešća u bruto domaćem proizvodu (BDP) što u

cjelini čini osnovna uporišta koncepta ekonomske politike za 2004.cjelini čini osnovna uporišta koncepta ekonomske politike za 2004.



1. REALIZACIJA MAKRO-EKONOMSKIH POLITIKA ZA DEVET MJESECI 2004.1. REALIZACIJA MAKRO-EKONOMSKIH POLITIKA ZA DEVET MJESECI 2004.

1.1 Monetarno-kreditna politika i bankarski sistem1.1 Monetarno-kreditna politika i bankarski sistem

Monetarna kretanja krakteriše rast ukupnog potencijala banaka, odobrenih kredita i ukupnih depozita. Likvidnost banaka je zadovoljavajuća, dok su kamatne stope, iako u blagom padu, još uvijek na visokom nivou. Nastavljen je rast oročenih depozita (krajem jula činili su 48,4% ukupnih depozita, i iznosili su 118,2 mil.€, što je u odnosu na kraj 2003. rast za 27%, ili u odnosu na prethodni mjesec rast od 4%).

Novčana masa (M21) je, nakon sniženja u prva dva mjeseca ove godine imala uzlazni trend i krajem jula dostigla nivo od 516,6 mil.€. To je za 4,5% iznad nivoa sa kraja prethodne godine i 4% u odnosu na prethodni mjesec. Trend rasta ukupnih kredita karakterističan je i za period januar-jul ove godine. Ukupni krediti su krajem jula iznosili 236 mil.€, što je 17% iznad nivoa kredita odobrenih krajem 2003. Najveći korisnici bankarskih kredita i dalje su privredna društva (krajem jula su iznosili 132,7 mil.€ ili 56% ukupnih kredita), dok je stanovništvu odobreno 64,2 mil.€ ili 27% ukupnih kredita. Ročna struktura ukupno odobrenih kredita pokazuje veće učešće kratkoročnih kredita (67%) dok je učešće dugoročnih 31%.

Ukupna štednja gradjana stalno raste (krajem jula iznosila 56,7mil.€, što je za 26% više u odnosu na kraj prethodne godine). Od prvog jula ove godine počelo je servisiranje obaveza po osnovu stare devizne štednje u ukupnom iznosu od 150mil.€. Značajan udio u ukupnom prometu na tržištu kapitala (dvije berze) imala je trgovina obveznicama stare devizne štednje i iznosila je u julu 763.119 € ili 21% ukupnog prometa.

Usvajanjem Zakona o zaštiti depozita konstituisan je Fond za zaštitu depozita. U toku su aktivnosti na otvaranju kreditnog biroa (čime će biti omogućen bankama uvid u bonitet potencijalnih dužnika), kao i aktivnosti oko privatizacije Podgoričke banke.

Box 2 - Trendovi u monetarno-kreditnoj oblastiBox 2 - Trendovi u monetarno-kreditnoj oblasti

Pozitivni:Pozitivni:Dalje institutcionalno podešavanje sistema kroz Zakon o hipoteci, Zakon o finansijskom lizingu, Zakon o investicionim fondovima, Zakon o izvršnom postupku, Zakon o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenja i sl;Zadovoljavajuća likvidnost bankarskog sektora uz rast novčane mase i oročenih depozita.

NegativniNegativni:Nelikvidnost privrede i neregulisani dužničko-povjerilački odnosi;Neriješen problem funkcionisanja platnog prometa sa Srbijom;I dalje visoke kamatne stope (u odnosu na okruzenje);

1.2 Fiskalna politika1.2 Fiskalna politikaKretanja u oblasti fiskalne politike za devet mjeseci su uglvnom u skladu sa projekcijom za 2004. godinu. Priliv sredstava u Budžet ostvaruje se planiranom dinamikom, sa blagim odstupanjima u strukturi prihoda.

Pregled ostvarenih i planiranih izvornih budžetskih prihoda1 za devet mjeseca:1 Po metodologiji MMF-a



- u mil. € Godina Opis

Plan 2004. Ostvarenje 2003. Ostvarenje 2004. % ostvarenja

Iznos % učešće

Iznos % učešće

Iznos % učešće

4:2 4:3

1 2 3 4 5 61. Porezi 263,3 89,6 230,1 90,1 245,9 89,9 93,4 106,91.1.porez na dohodak 50,8 17,3 45,8 18,0 44,2 16,2 87,0 96,51.2. porez na dobit 11,6 3,9 10,5 4,1 11,5 4,2 99,0 109,51.3. porez na imovinu 2,8 1,0 2,7 1,0 1,4 0,5 50,0 51,91.4.porez na promet 158,4 53,9 141,3 55,4 160,3 58,6 101,2 113,4 - akcize 53,7 18,3 63,1 14,7 45,1 16,5 84,0 71,5 - PDV 104,7 35,6 78,2 30,7 115,2 42,1 110,0 147,31.5. Porez na medj..trg. 38,1 13,0 29,8 16,0 27,5 10,2 72,2 92,3 - carine 35,3 12,0 28,0 10,3 25,4 9,3 71,9 90,7 - tranzit 2,8 1,0 1,8 1,3 2,1 0,8 75,0 116,71.6. Ostali porezi 1,6 0,5 - - 0,9 0,3 56,3 -2. Takse2. Takse 4,5 1,5 3,0 1,2 5,3 1,9 117,8 176,73. Ost.rep.prih. 24,8 8,5 22,3 8,7 19,5 7,2 78,6 87,4 -prihodi od dj..organa 20,3 6,9 3,7 1,4 9,8 3,6 48,3 264,9 - ostali prihodi 4,5 1,6 18,62 7,3 9,7 3,6 215,6 52,24. Kapitalni prihodi 1,2 0,4 - - 2,8 1,0 233,3 -Ukupni izvorni prihodi 293,8 100,0 255,4 100,0 273,4 100,0 93,1 107,0

Izvorni prihodi za devet mjeseci iznosili su 273,4 mil.€ (što predstavlja 93,1% planiranih prihoda ili povećanje od 7% u odnosu na uporedni period prošle godine). U strukturi prihoda najveće je učešće prihoda od poreza 89,9% (od čega PDV 42,1%), porez na dohodak gradjana 16,2% i carina 9,3%. Prihodi od PDV iznose 115,2 mil.€ što je 10% iznad plana ili 47,3% više nego u prethodnoj godini. Značajan porast ostvaren je i kod prihoda od taksi (5,3 mil.€ što je za 17,8% više od planiranog ili 76,6% više od prihoda ostvarenog u istom periodu prošle godine). Prihodi od tranzita, u odnosu na prvo polugodje, bilježe rast, ali su još uvijek ispod plana, dok je kod prihoda od carina ostvaren negativan trend u odnosu na plan. Pozitivni pomaci ostvareni su kod ostalih republičkih prihoda koji su ispunjeni sa 78,6% (za 6 mjeseci ostvarenje je bilo svega 43,8% od plana), ali u njihovoj strukturi prihodi od djelatnosti organa su još uvijek na niskom nivou (48,3% od planianih).

Mjesečni prihodi u trećem kvartalu ostvarili su predvidjeni trend rasta i realno je očekivati da će tako nastaviti i u četvrtom kvartalu.

Mjesec

Prih. u mil.€

Jan. Feb Mart April Maj Jun Jul Avg. Sept. Ukupno

17,2 24,2 26,7 30,8 30,4 33,0 37,1 37,0 37,0 273,4

Do kraja godine planirano je da se prihoduje 107,2 mil.€, i to u oktobru 36,3 mil.€, novembru 35,6 mil.€ i decembru 35,3 mil.€.

Porezi i doprinosi na zarade smanjeni su za 5%, povećane su akcize na cigarete za 15% i počela je primjena novih poreza (porez na motorna vozila, na usluge osiguranja i igre na sreću).

Box 3 - Trendovi u fiskalnoj oblastiBox 3 - Trendovi u fiskalnoj oblasti

2 uključeni su prihodi od privatizacije 5,6 mil. €



PozitivniPozitivniRast ukupnih izvornih prihoda u odnosu na prošlu godinu;

Negativni:Slabiji priliv sredstava od tranzitnih taksi, akciza i sredstava od djelatnosti organa u odnosu na plan.

1.3 Privatizacija 1.3 Privatizacija

U oblasti privatizacije objavljeni su tenderi za prodaju imovine: hotela "Topla", "Centar", "Panorama" i hotela "Podgorica", te prodaju akcija u AD "Beranka", AD "Livnica" - Nikšić, HK "Željezara Nikšić" AD - Nikšić, "Radoje Dakić" AD – Podgorica, "Institut za crnu metalurgiju" AD – Nikšić, 65,4394% akcijskog kapitala društva "Kombinat aluminijuma Podgorica", 51,1204% akcijskog kapitala društva "Telekom Crne Gore" AD – Podgorica, 50,3416% akcijskog kapitala društva "Polimka" AD – Berane, 28,6086% akcijskog kapitala društva "Autoprevozno" AD Nikšić, HTP "Korali" AD Bar, AD "Jadran Perast" - Perast, AD "Barska plovidba" - Bar, AD "Centrojadran" - Bar, Mlin "Muharem Asović" - Nikšić, AD "Lutrija Crne Gore" - Podgorica, AD "Radvent" - Nikšić, AD "Standard" - Nikšić i AD "Promont" - Nikšić.

Objavljeni su pozivi za učešće na javnoj aukciji za prodaju akcija i imovine sljedećih društava: AD "Lovćen", AD "Radoje Dakić" – Podgorica, AD "Živinoprodukt" - Spuž; "Crnagoraput" AD – Podgorica, "Drvoimex" – Niš.

Potpisani su kupoprodajni ugovori za sljedeća društva: hoteli "Topla", "Centar", "Panorama", "Podgorica", "Avala", "Splendid" i "Rivijera", Fabriku kreča – Spuž, AD "Livnica" – Nikšić, HK "Željezara Nikšić" AD – Nikšić, AD "Živinoprodukt" - Spuž

Box 4 - Trendovi u oblasti privatizacijeBox 4 - Trendovi u oblasti privatizacije

Pozitivni:Pozitivni:Privatizacija se odvija u skladu sa Odlukom o planu privatizacije za 2004. godinu;

1.4 Cijene1.4 CijeneJedan od najznačajnijih rezultata ekonomske politike je ostvareni nivo i trend kretanja cijena na malo. Inflacija za 9 mjeseci iznosi 1,9%, što je znatno niže u odnosu na planiranu projekciju od 4,5% za ovu godinu. Usporeni rast cijena značajno je doprinijeo ukupnoj makro-ekonomskoj stabilnosti i stvaranju stimulativnog poslovnog ambijenta.

9.2004.9.2004.8.2004.8.2004.

9.2004.9.2004.9.2003.9.2003.

1-9. 2004.1-9. 2004.1-9.2003.1-9.2003.

9.2004.9.2004.12.200312.2003

Cijene na maloCijene na malo 0,20,2 2,02,0 3,53,5 1,91,9Troškovi životaTroškovi života 0,00,0 0,30,3 2,82,8 -0,5-0,5

Izvor: Monstat

Na ostvarenu stopu inflacije najveći uticaj je imao rast usluga od 5,9% i cijena industrijskih neprehrambenih proizvoda od 1,6%. Za devet mjeseci ove godine troškovi života su niži za 0,5%, čemu je najviše doprinijelo smanjenje izdataka za ishranu od 2,0% i roba za 0,8%. U periodu januar-septembar ove godine u odnosu na isti period prethodne godine troškovi života su porasli za 2,8% i 0,3% uodnosu na septembar prošle godine.

Box 5 - Trendovi u oblasti cijenaBox 5 - Trendovi u oblasti cijena



Pozitivni:Pozitivni:Niža stopa inflacije od projektovane.

Negativni:Negativni:Nedostatak antimonopolske regualtive.

1.5 Socijalna politika i raseljena lica1.5 Socijalna politika i raseljena lica

Materijalno obezbjedjenje porodice za maj 2004. isplaćeno je u oktobru 2004. u iznosu od 673.290,24€ za 10.581 porodicu sa 31.065 člana. Dječji dodatak za februar 2003. isplaćen je u oktobru 2004. u iznosu od 211.661,00€ za 7.051 porodicu za 13.397 djece. Naknada za tudju njegu i pomoć za januar 2004. isplaćena je u oktobru 2004. u iznosu od 189.818,40€ za 4.951 korisnika. Naknade na osnovu porodiljskog odsustva za oktobar 2003. isplaćene su u oktobru 2004. u iznosu od 499.643,42€ za 5.986 lica.

Materijalno obezbjedjenje boracaMaterijalno obezbjedjenje boraca isplaćeno je za maj 2004.godine u iznosu od 258.142,50€. Isplate se odnose na ukupno 3.082 lica. Za lične i porodične invalidnine isplaćeno je za avgust 348.714,00€, a odnose se na 4.850 lica. Ukupno isplaćena sredstva u ovoj godini iznose 6.151.796,84€ od čega se 1.996.251,40 odnosi na pet posljednjih mjeseci prethodne godine.

Intenzivirani su pregovori sa medjunarodnim partnerima oko podrške projektima iz Strategije zaStrategije za smanjenje siromaštvasmanjenje siromaštva. Utvredjeni su prijedlozi izmjena i dopuna Zakona o radu, Zakona o zapošljavanju i Zakona o penzijsko-invalidskom osiguranju. Takodje je utvrdjen Nacrt zakona o radnom osposobljavanju i zapošljavanju lica sa invaliditetom.

Broj raseljenih i izbjeglih licaBroj raseljenih i izbjeglih lica se smanjuje. U oktobru 2004. u Crnoj Gori boravilo 31.211 izbjeglih i raseljenih lica (4,6% od ukupnog stanovništva). Trenutno se školuje oko 10.000 djece raseljenih. Raseljenim licima i izbjeglicama pruža se besplatna osnovna zdravstvena zaštita. Troškovi zdravstvene zaštite zaštite za izbjegla i raseljena lica od 01.01.–20.10.2004. iznose 1.099.551,92€. Realizovan je popis raseljenih lica u Crnoj Gori i u toku je obrada podataka. U toku je izrada Nacionalne strategije za rješavanje pitanja izbjeglica i interno-raseljenih lica.

Box 6 - Trendovi u oblasti socijalne politike

PozitivniSmanjuje se vremenska ralika za isplatu socio-materijalne pomoći.Nacionalna Strategija za izbjeglice i interno raseljena lica je u završnoj fazi izrade.

Negativni:Značajno smanjivanje humanitarne pomoći;

1.6 Zapošljavanje

Broj lica koja traže zaposlenje u septembru 2004. godine iznosio je 60.447 (10,7% manje u odnosu na septembar 2003.) U toku osam mjeseci 2004. prosječan broj nezaposlenih bio je za 10,0% manji u odnosu na isti period prethodne godine. U periodu januar-avgust 2004, zbog neispunjavanja uslova neophodnih da bi dobili /zadržali status nezaposlene osobe, izbrisano je iz registra Zavoda za zapošljavanje 25.473, što je više 33,9% nego u prethodnoj godini. Ukupan broj novoprijavljenih Zavodu za zapošljavanje do kraja avgusta 2004. je iznosio 22.878 i li 30,9% više, dok je posao dobilo ukupno 7.795 lica.

Broj zaposlenih u Crnoj Gori procjenjuje se na 165-170.000. Model o praćenju zaposlenosti na mjesečnom nivou još uvijek nije u funkciji. Broj nezaposlenih lica kojima je otvaranjem stečajnog postupka prestao radni odnos, a prijavljeni su kod Zavoda za zapošljavanje u avgustu je 8.200. Realizacijom Programa zapošljavanja pripravnika sa visokom spremom zaposleno je 195



pripravnika, sa VI stepenom 37 i 104 pripravnika sa SSS. U prvih šest mjeseci zaposleno je svega 32 pripravnika koji su studije završule sa prosjekom ocjena iznad 8,5.

Realizovano je 97 programa kojima se za zapošljavanje pripremalo 1.116 nezaposlenih lica. Odobrena su sredstva u visini od 379.925,50€. U skladu sa Uredbom o smanjenju poreza za novozaposlena lica zaključno sa 20.10.2004. godine registrovano je 59.946 novih radnih mjesta, kod Fonda PIO. Primjenom Uredbe o radnom angažovanju nerezidentnih fizičkih lica, od početka januara do 11.10. 2004. godine izdato je odobrenja za rad za 9.638 radnika, i po tom osnovu uplaćena administrativna taksa u iznosu od 926.456,00 €.

U periodu od 01.01.-21.10.2004. godine 167 projekata je pozitivno ocijenjeno od regionalnih komisija iz "Programa za kontinuirano stimulisanje zapošljavanja i preduzetništva u Crnoj Gori", kojima je predvidjeno otvaranje 374 nova radna mjesta i za čije finansiranje je potrebno 1.061.722 €. U ovom periodu regionalne komisije su jednom ili više puta, kontrolisale namjensku upotrebu sredstava kod 577 odobrenih kredita pri čemu je konstatovano da je 12,65% lica nenamjenski upotrebilo kreditna sredstva i protiv ovih lica je pokrenut postupak raskida ugovora.

U okviru realizacije Programa rješavanja tehnoekonomskih viškova izvršene su isplate za otpremnine zaključno sa oktobrom 2004. u oblasti privrednog sektora za 1.991 zaposlenog u iznosu od 3.851.173,45 €, a jednokratne pomoći za 5.200 zaposlenih u iznosu od 1.173.143,64 €. Ukupan iznos sredstava koje su po osnovu racionalizacije u organima državne uprave isplaćene na ime otpremnine iznosi 760.227,48 € za 342 zaposlena. Iplaćene su zagarantovane zarade po zaključku vlade od 28.08.2001. godine u iznosu od 223.922,77 € za 1.520 zaposlenih. Ukupno opredijeljena sredstva u periodu od početka januara do oktobra 2004. godine za navedene namjene iznose 6.008.467,32 €.

Box 7 - Trendovi u oblasti tržišta rada

PozitivniZnačajnije otvaranje novih radnih mjesta po osnovu kreiranih podsticaja;

Negativni:I pored povećanja zaposlenosti po osnovu pojednih programa, zaposlenost se smanjuje po osnovu ukupnih kretanja u ekonomiji;

1.7 Politika zarada i penzija

Prosječna zarada u januaru je iznosila 266,98€, a u septembru 310,31€. U periodu januar-septembar prosječna zarada iznosila je 298,32 €. U sledećem pregledu dato je kretanje zarada u ovoj godini:

2004.2004. ZaradeZarade Zarade bez poreza iZarade bez poreza i doprinosadoprinosa

Indeks nominalnihIndeks nominalnih zarada bez poreza izarada bez poreza i

doprinosa doprinosa

Indeks realnihIndeks realnih zarada bez poreza izarada bez poreza i

doprinosadoprinosaJanuarJanuar 266,98266,98 169,61169,61 82,12 82,12 82,04 82,04FebruarFebruar 292,12292,12 187,52187,52 110,56110,56 110,34110,34

MartMart 292,42292,42 189,32189,32 100,96100,96 100,81100,81AprilApril 301,43301,43 192,52192,52 101,69101,69 101,69101,69MajMaj 297,12297,12 189,56189,56 98,46 98,46 98,07 98,07JunJun 304,74304,74 194,37194,37 103,18103,18 103,15103,15JulJul 307,08307,08 200,61200,61 103,21103,21 103,94103,94

AvgustAvgust 312,78312,78 203,14203,14 101,26101,26 101,16101,16SeptembarSeptembar 310,31310,31 200,62200,62 98,7698,76 98,76 98,76

ØØ Januar-sept. Januar-sept. 298,32298,32 191,93191,93 113,86113,86 110,76110,76



Zarade bez poreza i doprinosa u septembru su iznosile 200,62 €. U januaru 2004. u odnosu na prethodni mjesec zarade su se smanjile za 17,88%, dok su se u septembru smanjile za 1,24% u odnosu na prethodni mjesec. Zarade u septembru 2004. su se povećale za 8,1% u odnosu na septembar 2004. Nominalne zarade u periodu januar-septembar ove u odnosu na isti period prethodne godine povećale su se 13,3%, a bez poreza i doprinosa 13,86%. Prosječne realne zarade su se za devet mjeseci ove u odnosu na isti period prethodne godine povećale za 10,22% a bez poreza za 10,76%.

Minimalna cijena rada je od januara do septembra ove godine je ista i iznosila je 50€. Izvršeno je uskladjivanje decembarskih penzija i drugih prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja pri čemu su penzije povećane za 7,4%. Broj penzionera koji su primili penzije za avgust 2004. bio je 92,878, od čega starosnih 42,4%, invalidskih 28,4% i porodičnih 29,3%.Visina prosječne penzije u avgustu je iznosila 123,76 €, prosječne starosne penzije su 151,01 €, invalidske 109,25€ a porodične 98,31€. Limitirane penzije suiznosile 439,41 €, a najniže penzije za puni radni staž 116,32 €. Do juna ove godine prosječne penzije su ostale iste, dok su u julu povećane za 1,49%.

Ministarstvo rada i socijalnog staranja u saradnji sa Republičkim Fondom PIO je u pogledu materijalnog položaja penzionera preduzelo sledecemjere: obezbijedjena su sredstva za oporavak 2.400 penzionera u odmaralištima u Igalu i Ulcinju, obezbijedjena sredstva za klubove penzionera u iznosu od 30.000 € i pomoc u namirnicama najugreznijim penzionerima.

Box 8 - Trendovi u oblasti politike zarada i penzija

PozitivniBlagi realni reast svih primanja. Nije došlo do povećanja minimalne cijene rada.

Negativni: Težak materijalni položaj penzonera sa najnižim primanjima.

1.81.8 Razvojna politikaRazvojna politika

U cilju izgradnje stabilnog i atraktivnog ambijenta za investiranje, uz angažovanje ekspertskih agencija Svjetske banke i EAR, realizuje se Projekat: "Podsticaj investicija". "Podsticaj investicija". U Strategiji za privlačenje investicija identifikovane su dvije ključne aktivnosti: (a) otklanjanje administrativnih barijera za investiranje i (b) uspostavljanje profesionalnog programa za promociju investicija.

Osnovana je Agencija Crne Gore za promociju stranih investicija. Preduzimaju se aktivnosti na stvaranju uslova za afirmaciju partnerskog odnosa privatnog i javnog sektora u finansiranju javne infrastrukture, javnih usluga i komunalnih službi kako bi se povećao obim investicija. Kroz saradnju sa Svjetskom bankom, MMF, EIB i drugim medjunarodnim finansijskim institucijama, realizuju se infrastrukturni i drugi investicioni projekti. Predvidjen je obim stranih investicija za 2004. godinu u iznosu 120 mil.€, dok je u proteklom periodu godine ugovorena vrijednost direktnih stranih investicija novih vlasnika kroz privatizaciju u visini 69,7 mil.€.

Podsticajne mjere i aktivnosti koje se preduzimaju za razvoj privatne preduzetničke inicijative usmjerene su na promjenu privredne strukture, povećanja broja malih i srednjih preduzeća i porasta njihovog učešća u stvaranju BDP. Radi prevazilaženja uočenih ograničenja i stvaranja optimalnih uslova za razvoj biznisa, posebna pažnja je posvećena: osnovnoj zakonskoj regulativi, elementima poreskog sistema i sivom tržištu:

Privode se kraju izmjene i dopune Zakona o privrednim društvima; Centar za preduzetništvo i ekonomski razvoj završio je I fazu projekta ""Biznis barijere u

opštini Bar" " i u okviru II faze pripremio Nacrt Zakona o izdavanju odobrenja za obavljanje djelatnosti.



Zakonom o smanjenju poreza i doprinosa za zaposlene smanjeni su porezi i doprinosi i to za 5% od 1. jula i daljih 5% od 1. decembra.

Nastavlja se predviđenom dinamikom realizacija sljedećih pojedinačnih projekata ""Programa legalizacije postojećih i otvaranja novih radnih mjesta"":

Projektom ""Povećanje konkurentske sposobnosti domaćih preduzeća"" date su osnovne smjernice i definisane mjere za povećanje konkurentnosti i podsticanje izvoza. Projekat je usmjeren na: poljoprivredu, turizam i drvopreradu i odvija se fazno. U ovoj godini nastavljaju se aktivnosti na pružanju konsultantskih usluga, uvođenju standarda, podršku u marketingškim i prodajnim aktivnostima preduzeća, podršku u pravcu supstitucije uvoza i izvoz u zemlje EU itd. Aktivirane su i kreditne linije za preduzeća iz mesne industrije, koje se realizuju u saradnji sa Crnogorskom komercijalnom bankom

Projekat ""Made in Montenegro"" promoviše potencijale domaće proizvodnje, a treba da doprinese stvaranju robne marke ""Made in Montenegro"" uz povećanje proizvodnje i izvoza. Realizuje se fazno, a I faza projekta je bila orijentisana ka domaćem tržištu i potrošačima. Otpočela je realizacija II faze projekta koja je usmjerena direktno na promovisanje crnogorskih proizvoda.

U okviru projekta ""Program prestrukturiranja preduzeća i transformacija rada"" realizuju se TAM (Preporod menadžmenta) i BAS (Savjetodavne usluge) programi.

Kroz projekat ""Podsticaj dinamičnom preduzetništvu"" Fond za razvoj RCG donio je kreditne odluke o finansiranju 27 projekata, iz prioritetnih razvojnih sektora, za koje je odobreno oko 1,5 mil. €, što će omogućiti otvaranje 158 novih radnih mjesta. U toku je postupak donošenja novih odluka za prijavljene projekte.

U cilju razvoja malih i srednjih preduzeća u ruralnom području realizuje se projekat ""Razvoj plasteničke proizvodnje"". Kreditna linija za kredite za plastenike je u toku, a očekuje se i zaključenje kreditnog aranžmana i kreditiranje nabavki povrtlarske opreme pod povoljnim kreditnim uslovima.

Radi se na pokretanju i intenziviranju realizacije i sljedećih projekata: (a) Tehnološki/ industrijski park, (b) Inkubatori; (c) Garantni fond i (d) Podsticaj uspješnih. Ukazuje se na potrebu preduzimanja mjera za formiranje i razvoj MSP u sektoru informacionih tehnologija, posebno formiranja biznis inkubatora za pomoć "start-up" biznisu.

Vlada Republike Crne Gore je usvojila Projekat "Edukacije menadžerskih struktura u crnogorskim preduzećima - Kako do uspješnog preduzeća", koji koordinira Sekretarijat za razvoj. U okviru orijentacije na jačanje menadžerske osnove u preduzećima, potpisani su ugovori sa dva menadžerska tima. Nastaviće se i dalje finansijska pomoć u vidu nadoknada za rad menadžerskihmenadžerskih timovatimova.

Uradjena je i Vladi dostavljena Strategija regionalnog razvoja Crne Gore. Razvojni programi i projekti uvažavaju kriterijume regionalne specificnosti.

Box 9 - Trendovi u oblasti razvojne politikePozitivniPoboljšavaju se uslovi za direktna investiciona ulaganja.Poboljšavaju se uslovi za direktna investiciona ulaganja.Stvaraju se uslovi za dinamičniji razvoj manje razvijenih regiona i valorizaciju potencijala uStvaraju se uslovi za dinamičniji razvoj manje razvijenih regiona i valorizaciju potencijala u oblastima koje imaju komparativne prednosti.oblastima koje imaju komparativne prednosti.Nastavlja sa finansiranje rada menadžerskih timova i edukacija menadžerskih struktura.

Negativni:Usporena dinamika dodjele sredstava za 14 kreditnih linija posredstvom poslovnih banaka. Nedovoljno se ulaže u obrazovanje, trening, prekvalifikacije.



1.9 Ekonomski odnosi sa inostranstvom

Realizovana je robna razmjene sa inostranstvom u vrijednosti od 798,1 mil.$, što je za 45,7% više u odnosu na uporedni period prošle godine, odnosno za 250,4 mil.$. U ukupnom obimu razmjene izvoz čini 272,2 mil.$, a uvoz 525,9 mil.$ (robni deficit 253,7 mil.$). U strukturi izvoza dominiraju proizvodi obične prerade (obojeni metali), dok je 30% robe izvezeno u Srbiju i na Kosovo. Kod uvoza evidentno je povećanje uvoza nafte za 45%, zatim uvoza roba iz Srbije i sa Kosova 18,7% te povećanje uvoza struje za 6,3%.

Za prvih sedam mjeseci uvezeno je robe iz Srbije i sa Kosova za 150,9 mil.$ što je za oko 18,7%, više nego u uporednom periodu prošle godine. U uvozu dominantno mjesto pripada robama široke potrošnje (71%), dok na reprodukciju otpada oko 23% i opremu oko 4%. Najveća uvozna stavka odnosi se na uvoz robe široke potrošnje (preko dvije trećine). Najvažniji uvozni proizvodi su nafta, njeni derivati, prirodni gas, struja i dr.

Izvoz i uvoz robe i usluga za periodu januar-jul 2004. godine u mil.$januar-juljanuar-jul

2003.2003.januar-juljanuar-jul

20042004INDEXINDEX

2004/20032004/20031. Izvoz robe1. Izvoz robe 179,9179,9 272,2272,2 151,3151,32. Uvoz robe2. Uvoz robe 367,8367,8 525,9525,9 143,0143,0A.Obim razmjene (1+2)A.Obim razmjene (1+2) 547,7547,7 798,1798,1 145,7145,7B. Saldo razmjene (1-2)B. Saldo razmjene (1-2) -187,9-187,9 -253,7-253,7 135,0135,0C. Pokrivenost uvoza izvozom roba (1:2) % C. Pokrivenost uvoza izvozom roba (1:2) % 48,948,9 51,851,8 105,9105,93. Prihodi od usluga3. Prihodi od usluga 110,2110,2 142,9142,9 129,7129,74. Rashodi od usluga4. Rashodi od usluga 46,246,2 68,968,9 149,1149,1D. Saldo usluga (3-4)D. Saldo usluga (3-4) +64,0+64,0 +74,0+74,0 115,6115,65. Izvoz robe i usluga5. Izvoz robe i usluga (1+3) (1+3)

290,1290,1 415,1415,1 143,1143,1

6. Uvoz robe i usluga6. Uvoz robe i usluga (2+4) (2+4)

414,0414,0 594,8594,8 143,7143,7

E. Saldo izvoza i uvoza robe i usluga (5-6)E. Saldo izvoza i uvoza robe i usluga (5-6) -123,9-123,9 -179,7-179,7 145,0145,0F. Pokrivenost uvoza roba i usluga F. Pokrivenost uvoza roba i usluga izvozom roba i usluga (5:6) % izvozom roba i usluga (5:6) % 70,070,0 69,869,8 99,799,7

Devizni prihod od usluga za sedam mjeseci ostvaren je u vrijednosti od 142,9 mil.$ što je za 29,7% više u odnosu na isti period prošle godine. U strukturi prihoda od usluga dominira turizam sa 65,4% (93,4 mil.$), zatim transport sa 21,3%, (30,4 mil.$). Takodje i rashodi od usluga su povećani za 49,1% (68,9 mil.$).

Box 10 - Trendovi u oblasti ekonomskih odnosa sa inostranstvom

Pozitivni:Povećanje izvoza i pokrivenosti uvoza izvozom;Zaokruzen institucionalni okvir (Zakon o spoljnoj trgovini; Zakon o slobonim zonama i Carinski zakon);Uskladjena je kontrolna lista u oblasti izvoza i uvoza sa sporazumom 100 i oblicima izdavanja dozvola. Takodje, uskladjene su mjere zaštite;

Negativni:Nepovoljna izvozna struktura i neelastičan izvoz;Nastavlja se deficit u robnoj razmjeni;Nepovoljan uticaj odnosa izmedju eura i dolara na poslovne rezultate izvoznika, posebno KAP-a i Brodogradilišta;



1.10 Evropske integracije1.10 Evropske integracije

Obrazovan je Savjet za evropske integracije, kao savjetodavno tijelo Vlade Republike Crne Gore, sa ciljem uspostavljanja adekvatnog institucionalnog okvira za vršenje poslova evropskih integracija. Obrazovana je i Komisija za koordinaciju procesa pristupanja Evropskoj Uniji, u cilju obezbjeđenja operativnog pristupa procesu pristupanja EU. Komisija je razmotrila Treći godišnji Izvještaj o Stabilizaciji i pridruživanju, Nacrt Evropskog partnerstva i intenzivno radila na koordinaciji Procesa stabilizacije i pridruživanja između različitih institucija i na pripremama izvještaja o ostvarenom progesu za četvrti i peti sastanak Unaprijeđenog stalnog dijaloga, koji je po prvi put organizovan u Podgorici. Komisija je u saradnji sa Ministarstvom za ekonomske odnose sa inostransvom i evropske integracije pripremila Nacrt Akcionog plana za implementaciju preporuka iz Evropskog partnerstva.

Imenovane su i kontakt osobe za evropske integracije u ministarstvima i ključnim organima državne uprave, a uspostavljena je i tješnja saradnja sa parlamentarnim Odborom za evropske integracije, u cilju boljeg obavještavanja predstavnika Parlamenta o aktivnostima koje se preduzimaju u procesu evropskih integracija. Članovi Komisije i kontakt osobe uključene su u programe obuke državnih službenika po pitanju evropskih integracija.

Ministarstvo za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije je sačinilo i predlog Komunikacione strategije za evropske integracije i na bazi tog dokumenta potpisalo Memorandum o saradnji na realizaciji ciljeva Strategije sa grupom nevladinih organizacija koje imaju kapacitet da realizuju navedene projekte u saradnji sa Ministarstvom. U toku je izrada predpristupne Strategije Crne Gore za proces evropske integracije uz podršku CDP-a (Capacity Development Programme), koji Vlada RCG realizuje uz podršku UNDP-a i fondacije Open Society Institute.

Box 11 - Trendovi u oblasti evropskih integracija

Pozitivni:Institucionalno zaokruživanje aktivnosti Ministarstva;Organizovanje obuke službenika Vlade RCG za buduće aktivnosti na procesu evropskih integracija (acquis communautaire, funkcionisanje institucija EU i politika EU);

1.11 Zaštita životne sredine1.11 Zaštita životne sredine

Uradjeni su Nacrti zakonskih propisa o Procjeni uticaja projekata na životnu sredinu (EIA), strateškoj procjeni uticaja planova i projekata na životnu sredinu (SEA), Integrisano sprečavanje i kontrolu zagadjenja (IPPC). Uspostavljena je kontrola specifičnih roba na radioaktivnost, kontrola kretanja otpada i kontrola uvoza supstanci koje oštećuju ozonski omotač i zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta na graničnim prelazima.

Vlada je odobrila sredstva za izradu projektne dokumentacije za sanaciju i rekonstrukciju jalovišta Rudnika olova i cinka "Mojkovac" u Mojkovcu. Ministarstvo zaštite životne sredine i uređenja prostora je sklopilo Ugovor sa Građevinskim fakultetom iz Podgorice za izradu Glavnog projekata. Usvojen je program monitoringa životne sredine za 2004. godinu po segmentima i po pvri put obuhvaćen i Program mjerenja buke u životnoj sredini;

Okončana je realizacija Projekta dekontaminacije rta Arza. Realizuje se Akcioni plan za rješavanje nečistoće i održavanje životne sredine u okviru Projekta "Neka bude čisto". Potpisan je Ugovor o realizaciji projekta "Ekološki turistički razvoj regiona Bjelasice i Komova", koji se realizuje na području pet opština sjevera Crne Gore i Nacionalnog parka Biogradska gora a finansira Vlada Republike Austrije uz učešće Vlade Crne Gore. Potpisan je Sporazum izmedju Vlade Crne Gore i Regionalnog centra za životnu sredinu za Centralnu i Istočnu Evropu (REC) kojim će se



obezbijediti realizacija novih projekata iz oblasti životne sredine i omogućiti povećanje medjunarodne pomoći za životnu sredinu u Crnoj Gori. Pokrenut je program GEF-ovog (Globalni fond za životnu sredinu) strateškog parnerstva za ekosistem Mediterana. Crna Gora se priključila ovom partnerstvu.

U toku su pripreme prijedloga projekta tehničke podrške institucijama zaštite životne sredine u Crnoj Gori od stane Vlade Mađarske. Otpočele su pripremne aktivnosti za pripremu izvodjenja bilateralnog projekta izmedju Crne Gore i Albanije "Integralno upravljanje ekosistemom Skadarskog jezera".

Box 12 - Trendovi u oblasti zaštite životne sredine

PozitivniJačanje svijesti o značaju upravljanja zaštitom životne sredine;Završena dekontaminacija rta Arza;Ekonomski i razvojni programi i projekti uvažavaju ekološku komponentu.

1.12 Prostorno planiranje i uredjenje prostora1.12 Prostorno planiranje i uredjenje prostora

Nastavljene su aktivnosti na izradi Prostornog plana Republike Crne Gore do 2020. i Prostornog plana područja posebne namjene za morsko dobro Crne Gore, kao i aktivnosti na izradi zakonske regulative koja tretira ovu oblast. Formiran je Koordinacioni odbor za praćenje i koordiniranje rada na izradi Prostornog plana Republike Crne Gore i Komisija za stručnu ocjenu Plana. Uradjen je Nacrt Prostornog plana područja psoebne namjene za morsko dobro Crne Gore, i biće upućen u dalju proceduru. U toku je revizija Predloga zakona o prostornom planiranju, i pribavljanje mišljenja od strane nadležnih organa.

Box 13 - Trendovi u oblasti prostornog planiranja i uredjenja prostora

Pozitivni:Izrada strateških dokumenata za vodjenje efikasne razvojne politike u ovoj oblasti.

Negativni:Devastacija prostora, kao posljedica naslijedjenog problema bespravne gradnje.



2. SEKTORSKE POLITIKE2. SEKTORSKE POLITIKE

2.1. Industrija, energetika i rudarstvo2.1. Industrija, energetika i rudarstvo

Fizički obim industrijske proizvodnje, u prvih devet mjeseci ove u odnosu na isti period prošle godine, veći je za 11,9%. Povećanje proizvodnje zabilježeno je u preradjivačkoj industrija (11,7%) i u proizvodnji električne energije, gasa i vode (21,2%), a pad u sektoru vadjenje ruda i kamena (16,6%).

Kretanje proizvodnje - stope rasta1-9.2004.1-9.2004.1-9.2003.1-9.2003.

09.2004.09.2004.08.2004.08.2004.

09.2004.09.2004.09.2003.09.2003.

Industrija-ukupno 100,00 11,9 10,6 14,61.Vadjenje ruda i kamena 7,2 -16,6 82,1 -7,3- Proizvodnja uglja 2,8 -6,6 8,8 15,02.Preradjivačka industrija 67,9 11,7 3,6 19,6- Proizv.preh.proizv. i pića 6,9 3,1 -30,1 -14,0- Drvoprerada 1,5 54,9 16,6 67,2- Proizv.osnovnih metala 43,7 12,1 5,8 26,53. Proizv.električne.energije 24,9 21,2 13,9 12,3

Povećanje proizvodnjePovećanje proizvodnje,, u posmatranom periodu, ostvareno je kod 9 industrijskih oblasti ili kod 83,0% ukupne industrijske proizvodnje: proizvodnja prehrambenih proizvoda i pića (3,1%), proizvodnja duvanskih proizvoda (128,0%), proizvodnja odjevnih predmeta i krzna (39,7%), porizvodi od drveta, plute i sl (54,9%), proizvodnja hemikalija i hemijskih proizvoda (4,6%), proizvodnja osnovnih metala (12,1%), proizvodnja mentalnih proizvoda, osim mašina (27,9%), proizvodnja ostalih saobraćajnih sredstava (16,5%) i proizvodnja električne energije (21,2%). U ostalim industrijskim oblastima zabilježen je pad proizvodnje.

Proizvodnja uglja u PK "Borovica", na početku godine, bila je obustavljena, prvenstveno zbog neblagovremeno završene eksproprijacije za proširenje kopa. U prvoj dekadi aprila, proizvodnja u ovom kopu donekle je normalizovana, a proizvodnja na PK "Potrlica" se odvijala bez prekida, tako da su obezbjedjivane dovoljne količine uglja za rad TE "Pljevlja".

Bruto proizvodnja električne energijeproizvodnja električne energije, u posmatranom periodu , veća je od proizvodnje ostvarene u istom periodu prošle godine za 21,2%.Neto proizvodnja je iznosila 2.280.095 MWh i veća je od proizvodnje ostvarene u istom periodu prošle godine za 22,7%, a od planirane Energetskim bilansom za 18,4%.

Bilans proizvodnje električne energije - neto: - MWhElektrane 1-9.2004. 1-9.2003.

ostvarenje1-9.2004. os1-9.2004 pl

1-9.2004. os1-9.2003 .osPlan Ostvarenje

HE "Perućica" 641.000 852.219 506.004 133,0 168,4TE "Pljevlja" 796.000 708.271 797.444 89,0 88,8HE "Piva" 472.000 701.012 545.950 148,5 128,4Distributivne HE 17.000 18.593 9.393 109,4 197,9Ukupno 1.926.000 2.280.095 1.858.791 118,4 122,7

Snabdijevanje potrošača električnom energijomSnabdijevanje potrošača električnom energijom, bez obzira na zastoj TE "Pljevlja" na početku godine, bilo je zadovoljavajuće, zahvaljujući povoljnim hidrološkim prilikama i realizaciji uvoza u skladu sa ugovorenom dinamikom. Bruto potrošnja električne energijepotrošnja električne energije je iznosila 3.189.290 MWh i niža je od planirane za 1,7%. Svi potrošaći su ostvarili manju potrošnju od planirane, izuzev Željezare, čija potrošnja je bila iznad plana za 21,8%.



Na osnovu izvještaja konsultantskih kuća CRU – International i Frontier Economics iz Londona utvrdjeni su cjenovni odnosi električne energije i aluminijuma. Savjetnik za utvrdjivanje cijene uglja za TE "Pljevlja", RWE iz Njemačke će krajem oktobra mjeseca ove godine podnijeti prvi izvještaj.

Konačna odluka o korišćenju hidropotencijala rijeke Tare i dalje aktivnosti oko izgradnje HES "Buk Bijela" zavise od ocjene Studije o procjeni uticaja na životnu sredinu koja je u toku, kao i od energetsko-ekonomskih pokazatelja opravdanosti izgradnje. U skladu sa Zakonom o energetici, sprovode se aktivnosti na funkcionalnom razdvajanjufunkcionalnom razdvajanju Elektroprivrede Crne GoreElektroprivrede Crne Gore. Crna Gora, kao potpisnica Atinskog memoranduma, podržala je Nacrt sporazuma o formiranju energetske zajednice zemalja Jugoistočne Evrope, čime će se omogućiti svim zemljama da učestvuju na unutrašnjem evropskom energetskom tržištuenergetskom tržištu. . Ovim su stvorene pretpostavke i za uvoz električne energije, pod povoljnijim uslovima od dosadašnjih.

Box 14 - Trendovi u oblasti industrije, energetike i rudarstva

Pozitivni:Stabilnije i kvalitetnije snabdijevanje potrošača električnom energijom;Definisani su komercijalni odnosi izmedju KAP-a i EPCG za 2003. i 2004. godinu;Aktivnosti na uključivanju Crne Gore na evropsko energetsko tržište;Puno korišćenje kapaciteta i stabilna proizvodnja u Kombinatu aluminijuma.

Negativni:Nepovoljna, neelastična, struktura ukupne industrijske proizvodnje sa visokim učešćem proizvodnje električne energije i osnovnih metala;Neuredjeni komercijalni odnosi izmedju Rudnika uglja Pljevlja i EPCG.

3.2. Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivreda3.2. Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivreda

Agrarna politika dala je pozitivne efekte: pokrenuti su i realizovani mnogi razvojni projekti u oblasti izgradnje seoske infrastrukture; formirani su novi proizvodni kapaciteti (farme, plastenici, novi zasadi i dr.); pokrenut je rad stručnih službi na savremenim principima; formirane i opremljene moderne laboratorije i dr. Intenzivno se afirmiše organska poljoprivreda. Radi se na edukaciji proizvodjača i osposobljavanju stručnjaka za buduće inspektore za organsku poljoprivredu. Uradjen je Nacrt zakona o organskoj poljoprivredi i realizovan pilot projekat Razvoj organske poljoprivrede na području Morače. Realizuju se različiti projekti podrške medjunarodne zajednice koji imaju višestruke razvojne efekte.

Agrobudžet, kao osnovni izvor za podsticaje u poljoprivredi, realizuje se predvidjenom dinamikom. Do 15.oktobra realizovano je oko 62% od ukupnog Agrobudžeta. Radi se na prilagodjavanju zakonske regulative. Uradjen je Nacrt zakoan o vinu, rakiji i drugim alkoholnim pićima, a do kraja godine pripremiće se Zakon o zaštiti bilja, Zakon o slatkovodnom ribarstvu i Zakon o genetski modifikovanim organizmima. Nastavljena je podrška i pomoć za realizaciju otkupa tržišnih viškova nekih poljoprivrednih proizvoda.

Za osam mjeseci ove godine posječeno je 139.977 m3 šumskih sortimenata ili 11,4% više u odnosu na isti period prethodne godine. Prioritet u ovoj oblasti je osavremenjavanje prakse u gazdovanju šumama i vodjenje modernog pristupa održivom korišćenju prirodnih resursa kroz planiranje gazdovanja šumama, reprodukcija šuma, stvaranje uslova za stimulaciju proizvodnje, u dijelu sječe i drvoprerade i u korišćenju sporednih šumskih proizvoda, kao i zaštita šuma.

Nastavljena je realizacija projekta Razvoj šumarstva u CG, posebno u dijelu razvoja sjemensko – rasadničarske proizvodnje, kao i podprojekta Sertifikacija šuma po FSC metodologiji. Realizuje



se projekat Sanacija i revitalizacija šumarstva i drvne industrije čiji je cilj restrukturiranje i sanacija preduzeća, kao i stvaranje uslova za njihovu privatizaciju. Završene su pripreme za realizaciju projekta Uspostavljanje Geografsko-informacionog sistema u šumarstvu čija se implementacija uskoro očekuje.

Realizuje se Program u oblasti vodoprivrede. Završeno je devet vodovodnih sistema a u toku je realizacija ostalih sistema. Do sada je realizovano oko 75% sredstava predvidjenih Programom. U toku je priprema za osnivanje Direkcije za vodoprivredu Crne Gore.

Box 15 - Trendovi u oblasti poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

Pozitivni:Izgradnja robne marke proizvoda organske poljoprivrede;Osnivanje i modernizacija laboratorija;Rješavanje problema plasmana tržišnih viškova;Savremeni pristup održivom korišćenju resursa šuma.

2.3 Gradjevinarstvo i stambeno komunalna djelatnost2.3 Gradjevinarstvo i stambeno komunalna djelatnost Za period januar-avgust, vrijednost izvršenih građevinskih radova iznosila je 32.335 miliona € (0,5% više u odnosu na isti period prethodne godine). Najveći problem u poslovanju građevinskih preduzeća predstavlja obezbjedjivanje posla i uposlenost raspoloživih kapaciteta. Ovo je posebno karakteristično za preduzeća sa akcijskim kapitalom koja raspolažu značajnijim kapacitetima i viškom radne snage. Najveći dio privatnih preduzeća raspolaže manjim kapacitetima i fleksibilna su za prilagođavanje tržišnim promjenama.

Značajan broj izvodjača radova, uglavnom privatnih preduzeća, nema potreban broj stručnog kadra sa potrebnim ovlašćenjima za izvođenje pojedinih vrsta radova u skladu sa zakonskim propisima. Jedan broj preduzeća skoro da i nema stalno zaposlenih stručnih i kvalifikovanih radnika tako da za izvođenje radova angažuje radnu snagu sa strane ili iz inostranstva. Uočena je pojava da veliki broj fizičkih lica raspolaže mehanizacijom i opremom za niskogradnju koja nije registrovana. Izražena je nelikvidnost, što onemogućava kvalitetno održavanje postojeće i nabavku nove opreme. Posebno je izražen problem da investitori, korisnici budžetskih sredstava neredovno izmiruju obaveze za izvršene radove.

Kod četiri preduzeća (GP "Izgradnja" Berane, "Radnik-Invest" Bijelo Polje, AD "Gradnja" Bijelo Polje i GP "Prvoborac" Herceg Novi) još uvijek nije okončan stečajni postupak.

U cilju prevazilaženja problema u stambenoj oblasti, utvrdjen je prijedlog Zakona o etažnoj svojini i upućen u dalju proceduru. Intenzivirane su i aktivnosti na izradi dokumenta "Akcioni plan politike stanovanja u Crnoj Gori", kojim će biti definisani pravci razvoja stambene oblasti u Crnoj Gori.

U komunalnoj oblasti sprovode se intenzivne aktivnosti za trajno rješavanje problema tretmana komunalnog otpada i vodosnabdijevanja. Uradjena je radna verzija Strategije i Master plana za upravljanje čvrstim otpadom na republičkom nivou, kojom se tretira institucionalni i tehnički aspekt, i pruža dugoročno rješenje ovog problema. Uradjen je Master plan i fizibiliti studije za prečišćavanje otpadnih voda primorskog regiona, i trenutno je u fazi revizije i prikupljanja Mišljenja od strane nadležnih organa. U toku je završna faza radne verzije Master plana i fizibiliti studije za prečišćavanje otpadnih voda sjevernog i centralnog regiona Republike. U toku je implementacija Projekta izgradnje kanalizacionog sistema i uredjaja za prečišćavanje otpadnih voda



Rijeke Crnojevića. Realizacija Projekta vodosnabdijevanja crnogorskog primorja i opštine Cetinje teče planiranom dinamikom.

Box 16 - Trendovi u oblasti gradjevinarstva i stambeno – komunalne djelatnosti PozitivniPojačan rad inspekcijskih organa u oblasti gradjevinarstva;Izmjene zakonske regulative u stambenoj oblasti;Interesovanje stranih donatora za realizaciju projekata u oblasti komunalne infrastrukture;

Negativni:Neosposobljenost gradjevinske operative za uključivanje u projekte;Stambeni fond u lošem stanju;I dalje prisutni problemi vezani za vodosnabdijevanje i odlaganje komunalnog otpada;Pojava nepoštovanja Zakona o javnim nabavkama od strane jednog broja investitora, netransparentnost postupka izbora najpovoljnijeg ponuđača, damping cijene kao rezultat dogovora investitora i ponuđača, i dr.

2.4 Saobraćaj i veze2.4 Saobraćaj i veze

Ukupan obim usluga u sektoru saobraćaja i veza sektoru saobraćaja i veza za devet mjeseciza devet mjeseci je veći za 1,3%, u odnosu na isti prošlogodišnji period. Pozitivne stope rasta ostvarene su kod vazdušnog saobraćaja (13,7%), lučkog pretovara (0,9%) i PTT saobraćaja (1,7%), dok su negativne stope ostvarene kod željezničkog saobraćaja (-12,4%), pomorskog saobraćaja (-27,0%), drumskog saobraćaja (-0,4%) i gradskog saobraćaja (-24,0%).

2.4.1 Saobraćaj2.4.1 Saobraćaj

Za devet mjeseci ove godine u Luci BarLuci Bar je pretovareno 1.506.690 tona raznih tereta, što je za 8% više nego u istom prošlogodišnjem periodu. U strukturi ostvarenog tereta generalni tereti čine 25,7%, rasuti 51,9% i tečni tereti 22,4%. U prometu roba najviše je prometiralo izvoznih roba (52,4%), 44,7% su uvozne robe, dok 3% ukupnog prometa čine tranzitne robe.

U Brodogradilištu u BijelojBrodogradilištu u Bijeloj tokom devetomjesečnog perioda poboljšana je uposlenost kapaciteta i ostvarena je vrijednost proizvodnje od 18,4 mil.$. Poslovanje opterećuje visok kurs dolara u odnosu na euro, s obzirom da se većina prihoda iskazuje u $, dok se gotovo svi rashodi vode u eurima. Poslovanje kompanije je bilo otežano i zbog: nedostataka savremene opreme i sredstava, kao i potrebnog obrtnog kapitala; drastičnog porasta cijena čelika na svjetskom tržištu; nedovoljnom broju kvalifikovane radne snage; nedostatka stimulacije za izvozne poslove i nemogućnosti obezbjedjivanja dugoročnih kredita.

Kotorska "Jugooceanija" je ostala bez svog poslednjeg broda. Pomorska kompanija Crne Gore i Norveškog "Jakobsena" preuzela je prvi brod na Malti, koji predstavlja prvijenac u obnovi crnogorske flote. Ocjenjuje se da će se do kraja godine nabaviti još dva broda.

Pripremljena je odluka o formiranju Agencije za pomorsku privredu. U toku je izrada više zakona i uredbi (Zakon o pomorskom plovidbi, Zakon o lukama). Formirana je Agencija pomorske sigurnosti.

U prvih devet mjeseci ove godine AD Barska plovidbaAD Barska plovidba je prevezla 57.181 putnika, što je za 4% više u odnosu na isto vrijeme lani. Za prevoz automobila prodato je 15.003 mjesta ili 10% više, a



kamiona 3.135 ili 1% više i trejlera 703, što je smanjenje od 47% u odnosu na uporedni prošlogodišnji period.

"Montenegro Airlines" je za devet mjeseci u okviru redovnog saobraćaja prevezao ukupno 265.753 putnika, od čega u domaćem 171.475 putnika i 94.296 putnika u ino-saobraćaju. U čarter saobraćaju prevezeno je 19.209 putnika, tako da je u redovnom i čarter saobraćaju kroz 4.242 leta prevezeno ukupno 284.962 putnika.

Tokom dosadašnjeg perioda ove godine JP "Aerodromi Crne Gore" ostvarilo je sve planirane elemente poslovne politike, jer je zabilježen rast svih saobraćajnih parametara. I pored činjenice da JAT nije obavljao saobraćaj za prvih pet mjeseci na aerodrom Tivat, ostvaren je rast u prihvatu i otpremi putnika od 14%. Servisirano je 553.817 putnika, što je istovremeno na nivou rezultata koji je ostvaren tokom čitave 2003. godine. Naglašen je trend transfera putnika sa većim avionima, pa je uz promjenu strukture letilica ostvaren rast od 2,6% u broju opsluženih aviona. Pošto je podignuta kategorija oba naša aerodroma, omogućen je prijem najvećih letilica tzv. Džambo džetova . Po prvi put poslije domaćih bilježi se i prisustvo ino-kompanija u redovnom aviosaobraćaju (Austrian Airlines, Adria Airwys i Malew). Zabilježen je i rast čarter letova, tako da se broj ino-kompanija koje su opslužene kreće do 30. Pozitivni saobraćajni parametri su praćeni odgovarajućim pozitivnim finansijskim pokazateljima. Iz ostvarenih prihoda finansiraće se i značajan obim aktivnosti vezan za realizaciju Programa modernizacije aerodroma. JP "Aerodromi Crne Gore" u skladu sa dinamičkim planom uspješno implementira program modernizacije, jer su od devet medjunarodnih tendera tri već realizovana, a ostalih šest su u postupku. Realizacija investicije obavlja se u skladu sa vrlo zahtjevnim pravilima EBRD-a i EIB-a.

Poslovanje Željeznice Crne Gore A.DŽeljeznice Crne Gore A.D. odvijalo se u složenim okolnostima. Za devet mjeseci prevezeno je 970.802 (8% više u odnosu na uporedni prošlogodišnji period) i 726.047 tona robe (38% više u odnosu na uporedni prošlogodišnji period). Tokom devetomjesečnog perioda izvedeno je radova u vrijednosti od 7,6 mil.€, što iznosi 52% planiranog obima radova. Procenat naplate za izvedene radove iznosi svega 47%, odnosno 26% Programom predvidjenih sredstava. Razlog neizvršenja planiranih radova je nedostatak i neblagovremena uplata sredstava za održavanje željezničke infrastrukture predvidjenim Budžetom Republike.

Fizički obim usluga kod drumskog saobraćajadrumskog saobraćaja u devetomjesečnom periodu u putničkom saobraćaju je veći je za 9,9%, dok je u robnom saobraćaju manji za 2,3%, posmatrano u odnosu na uporedni prošlogodišnji period. U toku je rad na donošenju programa u vezi izgradnje Jadransko-jonskog autoputa, a formiran je i tim stručnjaka iz obje republike sa ciljem da radi na realizaciji projekta autoputa Beograd-Bar.

Kako ""CrnagoraputCrnagoraput"" A.D. nije potpisala ugovor sa Ministarstvom pomorstva i saobraćaja o redovnom i investicionom održavanju magistralnih i regionalnih puteva, pristupa se parcijalnom ugovaranju poslova i izvršavanju naloga izdatih od strane Ministarstva. Pored toga, sporno je i pitanje plaćanja izvedenih radova na regionalnim i magistralnim putevima.

2.4.2 Poštanske aktivnosti i telekomunikacije2.4.2 Poštanske aktivnosti i telekomunikacije

Krajem septembra, preko Telekoma Crne GoreTelekoma Crne Gore u saobraćaj je bilo uključeno 190.499 pretplatnika. Fizička lica čine 87,1% pretplatnika, dok se ostatak odnosi na pravna lica. Tokom devet mjeseci ove godine uključeno je 32.572 ISDN BA priključaka. Ostvareni polazni saobraćaj u istom periodu premašio je plan za 1,2%. Prihodi od telekomunikacionih usluga ostvareni preko telefonskih računa u devetomjesečnom periodu zabilježili su rast od 6,8%. Krajem marta počela je intenzivna markentinška kampanja za dodatne usluge, i to, putem korišćenja različitih servisa.



U okviru Pro Monte GSMPro Monte GSM ukupan saobraćja u proteklih devet mjeseci je veći za 4%. Uočava se rast odlaznog saobraćaja od 6%, dok je dolazni saobraćaj na istom prošlogodišnjem nivou. Ukupni prihod u periodu od devet mjeseci 2004. godine bilježi rast od 1,42%. Ukupne investicije za devet mjeseci su veće 6%.

Poslovne aktivnosti prodaje proizvoda i usluga u okviru Moneta odvijale su se planiranom dinamikom. Nastavilo se sa radom na poboljšanju pokrivenosti teritorije Crne Gore signalom, tako da je ove godine instalirano još 12 baznih stanica i ripitera. Sa ukupno 161 lokacijom postignuta je pokrivenost teritorije na kojoj živi 98% populacije Crne Gore, a značajno je i poboljšan i kvalitet signala duž glavnih saobraćajnica. Monet je putem komercijalnih ugovora sa 148 roming partnerom prisutan u 88 država. Monetovi korisnici čine 43,14% ukupnog broja korisnika mobilne telefonije. Monet ima 240.911 aktivnih korisnika, od čega 35.477 postpaid i 205.434 prepaid korisnika. Period jul-septembar ove godine karakteriše dinamičnija investiciona aktivnost u odnosu na prvih šest mjeseci, tako da je vrijednost imovine kompanije uvećana za 6,4 mil.€ .

Tokom devetomjesečnog perioda InternetInternet Crne Gore bilježi značajan prirast broja korisnika Crne Gore bilježi značajan prirast broja korisnika, a poslovanje karakteriše i dalja nadgradnja infrastrukture, kao i konstantan rast prihoda po svim servisima. Broj dial-up korisnika je porastao za 24,14% i sada iznosi 46.616. Broj realizovanih iznajmljenih linija je porastao za oko 32%, tako da ih je sada ukupno 136. U istom periodu broj korisnika Interneta uvećan je za 18%. U ovom trenutku oko 100.000 gradjana koristi Internet, što predstavlja penetraciju od oko 16%. Za devet mjeseci pristupni dial-up kapaciteti su povećani 15,2%, »leased line« kapaciteti su povećani za 35%, dok je raspoloživi kapacitet za pristup Internet kičmi povećan sa 108 Mbps iz decembra prošle na 300 krajem aprila ove godine. Ukupni prihod ostvaren tokom devet mjeseci ove godine je veći za 48% od ostvarenog u uporednom periodu iz prošle godine.

U okviru Pošta Crne GorePošta Crne Gore tokom devetomjesečnog perioda nije došlo do promjena u kapacitetima osnovne djelatnosti. Do kraja ove godine u potpunosti će se implementirati »šalterska aplikacija« i ACCPAC program za finansije. Kod klasičnih poštanskih usluga izvršenje je ispod planiranog ostvarenja tokom devet mjeseci prethodne godine. Ukupni prihod je za 1% manji u odnosu na ostvarenje u istom periodu prethodne godine, dok rashod bilježi relativan pad u odnosu na ostvareno kretanje prihoda. Na osnovu iskazanih prihoda i rashoda proizašao je gubitak u poslovanju od 87.958 €. Posebne teškoće su bile izražene i u domenu naplate potraživanja.

Box 17 - Trendovi u oblasti saobraćajaPozitivniPostepeno oživljavanje pomorske privrede;Trajno rijeseno pitanje vlasništva nad aerodromima u Podgorici i Tivtu;

Negativni:Dotrajala putna i željeznička infrastruktura.

2.5 Trgovina2.5 Trgovina

Promet u trgovini na malo u Crnoj Gori za prvih sedam mjeseci ove godine, u odnosu na isti period prethodne godine realno je veći za 5,7%. Snabdjevenost tržištaSnabdjevenost tržišta svim robama egzistencionalnog karaktera za prvih devet mjeseci tekuće godine je zadovoljavajuća čemu je prevashodno doprinijelo afirmisanje tržišnih uslova privređivanja kroz liberalizaciju spoljnotrgovinskog prometa i cijena i donošenje reformskih zakona iz prometne sfere. Istovremeno, formiranjem većih trgovačkih sistema, takođe je u znatnoj mjeri povećan nivo kvaliteta usluga i ponude roba. Intenzivirane su aktivnosti na realizaciji Programa za suzbijanje sive ekonomijePrograma za suzbijanje sive ekonomije, a nadležni inspekcijski organi pooštrili kaznene mjere za obavljanje nelegalnih aktivnosti u prometu robe.



Box 18 - Trendovi u oblasti trgovine

PozitivniDobra snabdjevenost tržišta i stalni progres u suzbijanju pojavnih oblika sive ekonomije;Skraćenje roka povraćaja PDV-a na period od 15-20 dana;

Negativni:Još uvijek neokončana privatizacija trgovinskih preduzeća; Nedovoljan priliv stranog kapitala u ovoj oblasti.

2.6 Turizam2.6 Turizam

U proteklih osam mjeseci Crnu Goru je posjetilo je 571.808 turista. Ostvareno je 3.878.199 noćenja. U poredjenju sa istim periodom prošle godine turista je bilo više za 13,5% a noćenja za 12,6%. Broj stranih turista je u posmatranom periodu veći za 29,7% a broj noćenja za 31,5%. Ostvareni prihod od turizma iznosi 148,8 mil.€, u čemu prihodi od stranih turista učestvuju sa 63,5 mil.€, prihodi od turista iz Srbije 72,1 mil.€ i prihodi od domaćih turista (iz Crne Gore) 13,2 mil.€ (povećanje za 16,46% u poredjenju sa istim prošlogodišnjem periodom).

Ostvarena kretanja u turizmu za period januar-avgust 2004.godine: Januar-avgust

2003Januar-avgust

2004INDEX

2004/2003PosjetiociUkupno 503.764 571.808 113,5- domaći 394.725 430.344 109,0- strani 109.039 141.464 129,7NoćenjaUkupno 3.444.596 3.878.199 112,6- domaći 2.719.728 2.925.263 107,6- strani 724.864 952.936 131,5

Izvor: Monstat

Kategorisano je 185 objekata i završen je projekat kategorizacija turističkih mjesta. Podignut je nivo kvaliteta usluga na plažama kroz sprovedenu kampanju "Plava zastavica". Turistička signalizacija postavljena je na svim magistralnim i regionalnim putnim pravcima u Republici. Donijet je Zakon o turističkim organizacijama i Zakon o boravišnoj taksi, kao i veći broj pravilnika. Konstituisan je Savjet za turizam. U toku je priprema Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o turizmu. Realizuje se kampanja "Godina dobre hrane – dobro Vam učinjelo". Na sajmovima i berzama u zemlji i inostranstvu kvalitetno je obavljena prezentacija turističke ponude za glavnu sezonu.

Realizovano je više aktivnosti koje se odnose na obuku i usavršavanje kadrova u ugostiteljstvu i turizmu. Ministarstvo turizma u saradnji sa Svjetskim savjetom za turizam i putovanja (WTTC) i Institutom za ekonomske prognoze (OEF) sa Oksforda implementira poslednju fazu projekta Satelitskog obračuna efekata turizma.

Box 19 - Trendovi u oblasti turizma

PozitivniRast finansijskog i fizičkog obima prometa (posebno inostranog);Poboljšano vodosnabdijevanje u svim opštinama (osim u Herceg Novom i Kotoru); Projekat "Turistička signalizacija" obuhvatio magistralne i regionalne puteve.

Negativni:Stanje na magistralnim i regionalnim putevima i dalje nije zadovoljavajće; Posle pocetnih dobrih rezultata usporava se privatizacija turističkih objekata;



Turizam nema status pretežnog izvoznika i ne uživa povlastice kod obračuna PDV-a.



3. DRUŠTVENE DJELATNOSTI 3. DRUŠTVENE DJELATNOSTI

U vaspitno-obrazovnoj djelatnosti sprovedene su sljedeće aktivnosti: Izvršena je racionalizacija mreže ustanova javnog obrazovanja; Formiran Savjet za visoko obrazovanje i Nacionalni forum "Obrazovanje za sve"; Na prvoj godini studija, za studijsku 2004/2005. godinu, iz Budžeta Republike obezbijeđeno

finansiranje 1628 studenata; Potpisan Memorandum o saradnji na izradi Nacionalnog plana akcije za mlade; Završen glavni projekat informacionog sistema MEIS, instalirana kompjuterska mreža

(LAN) u 20 osnovnih i 10 srednjih škola i započela izgradnja integralne aplikacije po glavnom projektu i uradjen projekat mreže za još 50 škola;

Donijeti obrazovni programi za početak devetorazredne osnovne škole; Donijeto je 13 obrazovnih programa iz 8 područja rada za 15 srednjih stručenih škola; Pripremljen Nacrt strategije za obrazovanje odraslih; Počela sa radom prva privatna gimnazija u Crnoj Gori. Potpisan je projekat i počela implementacija "Romska obrazovna inicijativa u Crnoj Gori.

U Sektoru za nauku i univerzitet sprovedene su sljedeće aktivnosti: Otvoren je Fakulteta za turizam, hotelijerstvo i trgovinu u Baru, prvog privatnog fakulteta u

Crnoj Gori; Otvarena je CEEPUS kancelarija pri Ministarstvu prosvjete i nauke; Izdate su licence za dva nova studijska programa "Pedagogija" i "Njemački jezik i

književnost" na Filozofskom fakultetu u Nikšiću; U okviru TEMPUS programa odobreno 12 pojedinačnih stipendija; Potpisan projekat SEE-ERA-NET u oblasti istraživanja i razvoja koji treba da integriše

zemlje Zapadnog Balkana u Evropski istraživački prostor (ERA); Formiran je tim Bolonja Promoters u Crnoj Gori; Crna Gora je uključena u UNESCO/HP Pilot projekat (Pilot projekat rješavanja problema

odliva mozgova u BiH, Hrvatskoj i SCG); Uradjeni svi potrebni dokumenti za akreditaciju i licenciranje; Uradjene pripreme za Euridice (za visoko obrazovanje).

U oblasti kultureoblasti kulture: Obavljena je prezentacija Nacionalnog izvještaja o kulturnoj politici Crne Gore u Strazburu.

Izvještaj je rađen u okviru projekta Savjeta Evrope “MOZAIK II” i sa zaključcima Nacionalne debate o kulturnoj politici Crne Gore, činiće osnov za izradu Strategije kulturne politike Crne Gore.

Usvojen je Zakon o državnim simbolima i Danu državnosti Crne Gore i donijete su odluke o utvrdjivanju Etalona grba i Etalona zastave Crne Gore i notnog zapisa Himne Crne Gore.

Donijeta je Odluka o osnivanju Biblioteke za slijepe Crne Gore. U okviru regionalnog programa za kulturno i prirodno nasledje Jugoistočne Evrope – Pilot

projekat lokalnog razvoja, otpočele su pripreme za izradu projekta razvoja Skadarskog jezera.

U toku je izrada Izvještaja o stanju nepokretnih spomenika kulture u Crnoj Gori. Pokrenuta je Inicijativa za prijem Srbije i Crne Gore u Evropski Fond za kinematografiju

"Euroimaž". Otvorena je crnogorska izloža EKO-LOGIC na IX Medjunarodnom bijenalu arhitekture u

Veneciji. Održan je V Cetinjski bijenale. Završeno je snimanje svih filmova koje je Ministarstvo kulture sufinansiralo po konkursima

iz prethodnih godina.



U okviru projekta Paleloit mediteransko-kontinentalne zone, u saradnji sa Univerzitetom iz Mičigena, nastavljana su istraživanja arheološkog lokaliteta Crvena stijena kod Nikšića.

U saradnji sa Univerzitetom iz Varšave nastavljena su arheološka istraživanja u akvatoriumu Risanskog zaliva.

U saradnji sa Švedskim koncentrim institutom otpočeo je rad na projektu Word music. Započete su pripreme na organizovanju manifestacije Dani kulture Srbije i Crne Gore u

Njemačkoj 2005. godine.

U oblasti medija: Uradjen je nacrt Zakona o slobodnom pristupu informacijama, a u toku je izrada nacrta

Zakona o sprečavanju nedozvoljene medijske koncentracije. Nastavljene su aktivnosti na svojinsko-upravljačkoj transformaciji NJP "Pobjeda" i u tom

cilju uradjen je Elaborat o programu transformacije preduzeća. Nastavljena je realizacija organizacione, programske, finansijske i kadrovske

transformacije RTCG u javni servis. Uovoj godini realizuju se, po prvi put, ugovor o finansiranju programskih sadržaja RTCG.

U oblasti zdravstva aktivnosti na reformi zdravstvenog sistema su obuhvatile: Usvajanje Zakona o zdravstvenoj zaštiti, Zakona o zdravstvenom osiguranju, Zakona o

Ljekovima, Zakona o medicinskim sredstvima, Zakona o ograničavanju upoterbe duvanskih proizvoda.Uradjen je Nacrt Zakona o pravima duševnih bolesnika. Strategija prvencije i kontrole pušenja i Strategija prevencije HIV/AIDS-a biće završene do kraja godine.

Aktivnosti na projektu reforme primarne zdravstvene zaštite koji finansira Svjetska banka, teku po utvrdjenom planu i dinamici. Uspješno je završena faza pripreme projekta, koja je finansirana iz sredstava donacije Vlade Japana. Definisan je dokument Model primarne zdravstvene zaštite. Izvršene su pripreme i analize za izradu Master Plana ljudskih resursa i osnovnog paketa usluga. Mreža zdravstvenih ustanova na teritoriji Republike se radi u okviru Master Plana ljudskih resursa, i biće završena do kraja 2004. god. Izradjen je Finansijski Plan održivosti Fonda za period 2005-2007.

Usvojena je Strategija unapredjenja mentalnog zdravlja i započete su aktivnosti na razvoju centara za mentalno zdravlje u okviru projekta Pakta Stabilnosti ˝Socijalna kohezija˝, kao i pripreme za realizaciju obaveza iz Akcionog plana prevencije narkomanije.

U saradnji sa CHF, a uz podršku USAID realizuje se projekat Centra za reproduktivno zdravlje u Beranama. Formirane su stalne nacionalne komisije za izradu strateških dokumenata iz oblasti: reproduktivnog zdravlja, prevencije i kontrole pušenja, HIV/AIDS, za transfuziju, za bezbjednu hranu, prebvenciju nasilja i sprovodjenje Nacionalnog plana akcije za djecu. U saradnji sa UNICEF-om realizuje se projekat prevencije deficita joda.

U oblasti sporta, nastavljene su aktivnosti na traženju novih stabilnih izvora finansiranja, posebno za vrhunski sport, uz veće učešće privatnog sektora. Novoformirana "Montenegrosport-Fondacija" na tom planu daje pozitivne efekte. Nastavljeno je sa pružanjem finansijske podrške za učešće naših sportista na sportskim takmičenjima i manifestacijama, posebno medjunarodnog karaktera, koji su u funkciji postizanja vrhunskih rezultata i promocije države. Usvojen je Zakon o sportu. U pripremi je Nacionalni program sporta kojim će se, do kraja godine, definisati novi-reformski sistem sporta u Crnoj Gori.



4. BRUTO DOMAĆI 4. BRUTO DOMAĆI PROIZVOD PROIZVOD

Polazne osnove za ocjenu bruto domaćeg proizvoda u periodu januar-septembar 2004. godine su: projekcija bruto domaćeg proizvoda za 2004. godinu, pokazatelji kretanja u oblastima proizvodnje i usluga, podaci o učešću sektora koji formiraju brudo domaći prizvod prema metodologiji SNA i neki pokazatelji iz oblasti javne potrošnje

1-9.2003. 1-9. 2004. 1-9.2003= 100

BDP (mil. €) 952,4 1.010,8 106,13

Ocjenjuje se da je, za devet mjeseci 2004. bruto domaći proizvod nominalno porastao za 6,13% u odnosu na isti period prošle godine. Primjenom deflatora (porast cijena na malo u periodu januar septembar ove u odnosu na isti period prošle godine od 3,5%) dobijena je procjena realnog rasta bruto domaćeg proizvoda od 2,54%. Procjena je uradjena u skladu sa Sistemom nacionalnih računa uz primjenu proizvodnog metoda. Raspoloživi podaci ukazuju na pozitivne ukupne privredne trendove i čine izvjesnim ostvarenje projektovanog rasta za 2004. godinu od 2,7%.

Objektivna ograničenja prilikom procjene bruto domaćeg proizvoda su: nemogućnost procjene BDP-a preko potrošne metode jer nedostaju podaci o ličnoj potrošnji i ostvarenim investicijama i problem obuhvatnosti i ažurnosti statističkih podataka.

Kretanje proizvodnje i usluga (Kretanje proizvodnje i usluga (stope rasta)1-9.2004. 1-9.2003.

Industrija 11,9Poljoprivreda 3,5Šumarstvo 11,4Gradjevinarstvo -4,9Saobraćaj i veze 1,3Trgovina 5,7Turizam i ugostit. 12,6Ostalo 5,0

Ostvareni prihodi i izdaci Budžeta i fondova u periodu januar-septembar 2004.godine: - u mil.€

Prihodi-primici Rashodi-izdaciBudžet Crne Gore 315,5 311,4Fond PIO 121,9 118,9Fond za zdravstvo3 57,5 58,9Zavod za zapošljavanje 8,8 8,3

3 Za osam mjeseci


Documents

III SEKTORSKE POLITIKE - Vlada Crne Gore · Web viewRealizovan je popis raseljenih lica u Crnoj Gori i u toku je obrada podataka. U toku je izrada Nacionalne strategije za rješavanje