ﯽﯾﺎﺘﺳور راﺪﯾﺎﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ رد يزروﺎﺸﮐ …zagros.iaub.ac.ir/article_521331_5b07cd09676b932155ac3...ﯽﯾﺎﺘﺳور راﺪﯾﺎﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ

بررسی نقش کشاورزي در توسعه پایدار روستایی شهرستان دیر) ؛ (نمونه موردي: بخش بردخون محمدعلی فیروزي

ریزي شهري دانشگاه شهید چمران اهواز دانشیار گروه جغرافیا و برنامه[email protected]

پور سعید امان ن اهوازریزي شهري دانشگاه شهید چمرا دانشیار گروه جغرافیا و برنامه

آمنه حصیري ریزي روستایی دانشگاه شهید چمران اهواز دانشجوي کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه

چکیدهها و استعدادهاي هدف این پژوهش، بررسی نقش کشاورزي در توسعه پایدار روستایی بخش بردخون و شناسایی توان

اي اطالعات بوده و بر اساس مطالعات پیمایشی و کتابخانهتحلیلی -باشد. روش تحقیق توصیفی کشاورزي منطقه میها و تهدیدها و از روش آزمون آوري گردیده و از مدل سوات براي شناسایی نقاط ضعف و قوت و فرصت الزم جمع

کار و فرنگی ها استفاده شده است. جامعه آماري این پژوهش، کشاورزان گوجه اي براي آزمون فرضیه دوجملهنفر از کارشناسان بخش، به 20نفر از کشاورزان و 235باشد که تعداد روستایی منطقه مورد مطالعه می کارشناسان

پرسشنامه کشاورزان برگشت داده شد. از 200عنوان حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شدند و تعداد و براي 77/0براي پرسشنامه کشاورزان مقدار آن ضریب آلفاي کرونباخ جهت تعیین پایایی پرسشنامه استفاده شده که

ها و براي براي تجزیه و تحلیل داده SPSSو EXELافزار باشد. در این پژوهش از نرم می 71/0پرسشنامه کارشناسان خون منطقه برد« دهد که فرضیه ها نشان می استفاده شده است. یافته GISافزار هاي موقعیت جغرافیایی از نرم تهیه نقشه

« هاي از نظر کشاورزان رد و از نظر کارشناسان تأیید شده است و فرضیه» استعداد زراعت و باغداري را داردویژه کاري به صیفی« و« کشاورزي موجب افزایش اشتغال و درآمد مطمئن کشاورزي منطقه مورد مطالعه خواهد شد

، از نظر هر دو گروه تأیید شده است. »ن تأثیر را داردتری فرنگی در رسیدن به توسعه پایدار روستایی بیش کشت گوجهفرنگی در توسعه پایدار روستایی بخش بردخون ویژه کشت گوجه دهد که کشاورزي به نتایج نهایی پژوهش نشان می

تأثیر بسزایی داشته است.

ــدي ــان کلیـ ــاورزي :واژگـ ــدل ، کشـ ــتایی، مـ ــدار روسـ ــعه پایـ ــه swot توسـ ــون دوجملـ اي ، آزمـ

8/8/1394 تاریخ دریافت: 6/10/1394 :پذیرشتاریخ

1395بهار،27،شمارههشتم/ فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزي شهري چشم انداز زاگرس،دوره 126

مقدمهتوسعه روستایی همانند مفهوم توسعه در طول زمان تعاریف مختلفی را داشته و حدود و ثغور آن شامل

هاي اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی گوناگون است. گروهی توسعه روستایی را مترادف با عمران مقولهي است که هم پندارند، در چارچوب این مفهوم توسعه روستایی یک مفهوم جامع و چندبعد روستایی می

هاي وابسته به آن است و هم زیربناهاي اقتصادي، خدمات اجتماعی دربرگیرنده توسعه کشاورزي و فعالیتگیرد. توسعه روستایی در این معنا بازخوري از عوامل و تسهیالت مربوطه و هم توسعه انسانی را در برمی

).145: 1383اجتماعی، اقتصادي، فرهنگی، نهادي و فیزیکی است (بهرامی، هاي مهم و اساسی است. از نظران، کشاورزي در سطوح مختلف داراي نقش به اعتقاد بیشتر صاحب

جمله داشتن سهم عمده در رسیدن به اهداف توسعه هزاره سوم(توسعه پایدار و کاهش فقر) درآمدزایی ). 10: 1385لیس، ، ایجاد امنیت غذایی(گی)Whelan, 2003: 7(فقراي روستایی کشورهاي در حال توسعه

)، تغییر ساختار اقتصاد تولیدي(قدیري معصوم، 10: 1379کاهش مخارج غذایی در بودجه خانوار(رحیمی، هاي جغرافیایی در نواحی )، تثبیت قیمت محصوالت کشاورزي، استفاده مناسب از زیرساخت117: 1382

بیعی و اثرگذاري بر پایداري )، وابستگی عمیق با منابع ط395: 1377روستایی(فرانسیس و دیگران، هاي غیرکشاورزي در روستا ساز فعالیت ) و زمینه12: 1379محیطی، کاربر بودن بخش کشاورزي(رحیمی،

هاي توان به نقش است. عالوه بر این، در فرآیند توسعه ملی می )Dalhamer,2007: 43(و ناحیهمازاد اقتصادي(تأمین سرمایه، تأمین ها از طریق ایجاد چون: کمک به توسعه سایر بخش کشاورزي هم

انرژي و مواد اولیه صنایع دستی و صنعت)، کمک به تأمین سرمایه در رشد اقتصادي، کمک به تأمین منابع )، نیل به خودکفایی 7: 1384ارزي، کمک به ذخیره تیروي کار، کمک به بازار کاالهاي صنعتی(شکوري،

قرارگرفتن، تغییر جهت منطقی مهاجرت در سطح کشور و کشاورزي به منظور جلوگیري از زیر سلطه )، نقش توریستی کشاورزي در مناطق روستایی(فیروزنیا، 117: 1382هاي مختلف(قدیري معصوم، بخش ) اشاره کرد.274: 1382

بخش بردخون شهرستان دیربا توجه به توان و استعداد نسبتاً مناسب آب و خاك، زمینه فعالیت فرنگی باشد.این بخش قطب گوجه فرنگی دارا می ا در امر کشاورزي، زراعت و گوجهروستاییان بخش ر

توان از مسئله اصلی مقاله حاضر این است که چگونه می .)www.atiyeh.ir(استان و حتی کشور است ها در توسعه روستایی بخش بردخون بهره گرفت. امکانات و توان

، به بررسی نقش کشاورزي در توسعه پایدار روستایی هاي ذیل پژوهش حاضر سعی دارد با طرح سؤالها روي کشاورزي منطقه را شناسایی و راهکارهایی را براي حل آن بخش بردخون بپردازد و مسائل پیش

مطرح کند:

شهرستان دیر) ؛ (نمونه موردي: بخش بردخونبررسی نقش کشاورزي در توسعه پایدار روستایی

هاي تحقیق سؤال هاي کشاورزي منطقه کدامند؟ توان -1 گرفت؟ توان براي توسعه پایدار روستایی در پیش چه راهکارهایی را می -2 تا چه حد است؟ منطقه فرنگی در توسعه پایدار روستایی کاري به ویژه کشت گوجه نقش صیفی -3

تحقیق هاي فرضیه رسد منطقه بردخون استعداد زراعت و باغداري را دارد. به نظر می رسد کشاورزي موجب افزایش اشتغال و درآمد مطمئن کشاورزي منطقه مورد مطالعه به نظر می

شد.خواهد فرنگی در رسیدن به توسعه پایدار روستایی کاري به ویژه کشت گوجه رسد نقش صیفی به نظر می

بیشترین تأثیر را دارد.

اهداف تحقیقاین باشد. در روستایی بخش بردخون میپایدار هدف عمده این تحقیق بررسی نقش کشاورزي در توسعه

عواملی که به نوعی در کشاورزي منطقه دخیل هستند تمامی سعی و تالش بر این است که کلیه پژوهش تحقیق عبارتند از: سایر اهدافقرار گیرند. مورد بررسی

شناسایی استعدادهاي کشاورزي منطقه -1 منطقه هاي کشاورزي محدودیتشناسایی -2 تقویت نقاط قوت و از بین بردن نقاط ضعف کشاورزيارائه راهکارهایی جهت -3 ده رهایی در جهت توسعه روستایی منطقه با تأکید بر کشاورزي درآمدزا و سودارائه راهکا -4

پیشینه تحقیقبه تدریج وارد ادبیات دانشگاهی ایران شد. تاکنون کتب و مقاالت 1370موضوع توسعه پایدار از سال

اخته بودند. زیادي با موضوع توسعه پایدار منتشر شده بود که بیشتر به مبانی نظري توسعه پایدار پردهایی تدوین شده که در زیر به معرفی برخی از این آثار نامه نیز مقاالت و پایاناي در حوزه مطالعات منطقه

شود: پرداخته می


، ابتدا به "چشم انداز جهانی توسعه پایدار. الزاماتی براي کشاورزي"اي با عنوان ) در مقاله1991هولس(پردازد و در ادامه به الزامات توسعه پایدار ت و برونتالن میبررسی گزارش کمیسیون پیرسون، بران

کند. این مقاله رابط بین کشاورز و مصرف کننده را تبیین و به طور خالصه، کشاورزي در جهان تأکید می داند. سودمندي و تعالی منابع انسانی در دستیابی به شکل پایدار کشاورزي را هدف می

به رابطه بین این دو "توسعه پایدار کشاورزي و توسعه روستایی"ا عنوان) در کتاب خود ب1998گراهام(دهد. موضوعات پردازد و نقش کشاورزي پایدار بر توسعه پایدار روستایی را مورد بحث قرار می مقوله می

اساسی بشر، توسعه پایدار کشاورزي، نقش محوري مورد بحث عبارتند از: ضرورت رفع نیازهاير در توسعه پایدار روستایی و در نهایت معرفی یک استراتژي براي کشاورزي پایدار و کشاورزي پایدا

توسعه روستایی.برداري زراعی(خانوادگی) در توسعه هاي بهره اي با عنوان نقش نظام ) مقاله1390بدري و همکاران(

دهد د. نتایج نشان میاستان فارس) انجام دادن -پایدار روستایی (مطالعه موردي: شهرستان قیر و کارزین تواند در توسعه پایدار برداري خانوادگی ارتباط مستقیمی با توسعه پایدار روستایی دارد و می که نظام بهره

روستایی شهرستان قیر و کارزین نقش مؤثري داشته باشد.اي تحت عنوان نقش نخیالت در توسعه پایدار روستایی شهرستان ) مقاله1389پیشرو و همکاران(

دهد که پایداري دشتستان( با تأکید بر ابعاد اقتصادي) انجام دادند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میتواند داري پایین بوده و ادامه وضعیت موجود نمی هاي نخل توسعه روستایی این منطقه با اتکاء فعالیت

توسعه پایدار را براي مناطق روستایی مورد بررسی داشته باشد. ) به بررسی نقش کشاورزي در توسعه روستایی(مطالعه موردي: بخش 1389همکاران( شایان و

هاي تحقیق حاکی از آن است که میان ابعاد چهارگانه کشاورزي، بعد اند. یافته میانکنگی سیستان) پرداختهین و تر ترین بعد و در سه بعد روستایی، بعد اجتماعی، همگن ترین و بعد تولیدي ناهمگن اجتماعی همگن

.ترین بعد است. د اکولوژیکی ناهمگنبعاقتصادي تولید زعفران و تأثیر - )، در مقاله با عنوان تحلیل پایداري اجتماعی 1391فراهانی و همکاران(

آن بر توسعه روستایی مورد: دهستان باال والیت شهرستان تربت حیدریه به این نتایج رسیدند که: پایداري عفران با متغیرهاي مستقل انسانی جمعیت و باسوادي داراي رابطه مثبت و معنی اجتماعی اقتصادي تولید ز

باشد. دار می دار و با متغیر مستقل طبیعی فاصله شهر، داراي رابطه منفی و معنی


چارچوب مفهومی میسرا اقتصاددان هلندي در تعریف توسعه آورده است که:

نفسه یک بعدي است و فی شري و پدیده چندتوسعه به عنوان یک مفهوم متعالی، دستاورد بمحتوا و گردد، در آید. توسعه به دلیل این که دستاورد انسان محسوب می مسلک(ایدئولوژي) به حساب می

نمود، داراي مختصات فرهنگی است و بر تحول ارگانیک داللت دارد. هدف از توسعه ایجاد زندگی هاي فرهنگی . بنابراین توسعه دستیابی فزاینده به ارزششود اي است که توسط فرهنگ تعریف می پرثمره

خود است. این مفهوم در برگیرنده موارد ذیل است: توسعه یک فرآیند است. -1 شود. ها ختم می توسعه در نهایت به ارزش -2خواهند فرآیند توسعه را دنبال کنند(مرصوصی و بهرامی ها مربوط به مردمانی است که می این ارزش -3 ).5: 1390اوه، پ

توان به عنوان فراگرد و مشارکت وسیع در کند: توسعه را می راجرز توسعه را چنین تعریف میدگرگونی اجتماعی تعریف نمود که به منظور ایجاد پیشرفت مادي و اجتماعی( برابري بیشتر، آزادي و

ت آوردن بیشتر بر محیط شود و از طریق به دس هاي ارزشی) براي اکثریت مردم انجام می دیگر ویژگی ).6: 1390(مرصوصی و بهرامی پاوه، آید اطرافشان به دست می

توسعه پایدار روستایی

توسعه پایدار روستایی فرآیند اداره مناطق روستایی به طریقی است که نیازهاي نسل جاري را برآورده ها به خطر اندازد. ن نیازهاي آنهاي آینده را به منظور برآورده ساخت که توانایی نسل سازد بدون این

داند که در آن رابطه متقابل توسعه پایدار روستایی را نوعی از توسعه می 1خدر این راستا جاناتان مردااندیشی خاص طوري که عوامل اقتصادي، اجتماعی و محیطی همراه به ژرف محیط و جامعه حفظ شده، به

اي که نیازهاي نسل کنونی روستایی بدون شود، به گونه می یافته منجر به ایجاد الگوهاي رفتاري سازمانها وابسته است، تأمین شود و آیندگان نیز هاي آینده به آن آسیب رساندن به منابع طبیعی که حیات نسل

هاي حمایتی محیطی در جلوگیري از آلودگی، تخریب، نابودي مدنظر باشند، در این نوع توسعه سیستمهاي محیطی را مدنظر کند و نیازهاي جامعه و محدودیت طور مؤثري عمل می م بهحیات و تنوع اکوسیست

.)Murdoch,1993: 239(برد دهد و همبستگی میان محیط و جامعه را از یاد نمی قرار می

1- Janatan marjoh


روش تحقیقباشد. براي این پژوهش از نظر هدف نظري، کاربردي و از لحاظ ماهیت، توصیفی ـ تحلیلی می

اي و اسنادي و پیمایشی به صورت تهیه پرسشنامه استفاده شده است. از روش کتابخانه گردآوري اطالعاتگیري شده است و با توجه به تجزیه و تحلیل و نتیجه SWOTاطالعات گردآوري شده با استفاده از مدل

وجه به با ت. هاي کشاورزي در منطقه اقدام شده است ها و استعداد به بررسی توان دست آمده اطالعات بهها هاي صورت گرفته بر روي محیط داخلی و خارجی ناحیه، فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصت بررسی

و تهدیدها مورد شناسایی قرار گرفت، سپس براي برطرف کردن نقاط ضعف و قوت، به وسیله نظرخواهی ار و ک از جامعه آماري موجود در ناحیه مورد مطالعه(متشکل از دو گروه کشاورزان گوجه

با استفاده از فرمول کوکران از بین )ها و کارشناسان جهاد کشاورزي) کارشناسان(اعضاي شوراها و دهیارينفر از کارشناسان در منطقه به 20کار و کشاورز گوجه 235کشاورز در چهار روستاي مورد مطالعه، 609

پرسشنامه که بین کشاورزان 235ها پخش شد که از بین عنوان نمونه انتخاب شدند. پرسشنامه بین آنکه بقیه برگشت داده نشدند. سپس )پرسشنامه پاسخ داده شد 200به (با توجه به نرخ بازگشت پخش شد،

دهی به هر تک عوامل تأثیرگزار صورت گرفت. وزن دهی به تک دهندگان، وزن هاي پاسخ با توجه به دیدگاهاست. در نهایت با تنظیم عوامل داخلی و خارجی که کدام از عوامل بر اساس طیف لیکرت صورت گرفته

سپس بر اساس نتایج به دست از آن استخراج و SWOTباشند ماتریس مبنا و پایه در تدوین راهبردها میبندي نقاط ضعف، قوت، براي رتبه آمده راهکارهایی براي بهبود وضعیت کشاورزي منطقه ارائه گردید.

اي(باینومیال) استفاده ریدمن و براي آزمون فرضیات نیز از آزمون دوجملهها و تهدیدها از آزمون ف فرصت شده است.

معرفی محدوده مورد مطالعه

دقیقه 5درجه و 52دقیقه تا 15درجه و 51شهرستان دیر از لحاظ موقعیت جغرافیایی در فاصله گرفته است. مساحت دقیقه عرض شمالی قرار 20درجه و 28دقیقه تا 50درجه و 27طول شرقی و کیلومتر مربع است. شهرستان دیر از نظر تقسیمات سیاسی شامل دو بخش 818/2157شهرستان دیر

مرکزي و بخش بردخون است. بخش مرکزي واقع در شهرستان دیر و دربرگیرنده دو دهستان آبدان در و شمال شمال بخش و دهستان حومه در جنوب بخش است. بخش بردخون واقع در شمال غرب

باشد. شهرستان دیر دربرگیرنده دو دهستان آبکش در شمال بخش و دهستان بردخون در جنوب بخش میکیلومتر 1/934بخش بردخون، تابع شهرستان دیر، در استان بوشهر قرار دارد که وسعتی بالغ بر

از شمال و شمال .باشد. بردخون از مشرق و جنوب شرقی با بخش مرکزي دیر همسایه است مربع، دارا می


مسکن انقالب اسالمی (بنیادباشد شرقی با بخش مرکزي دیر و بخش کاکی شهرستان دشتی همجوار می ).1: 1384استان بوشهر،

روستا مسکونی هستند و تنها شهر آن بردخون است. 13روستاي بخش بردخون، تنها 32از بین .شود ها براي کشاورزي استفاده می اي آنه باشند، از زمین روستاهایی هم که خالی از جمعیت می

از میان روستاهاي داراي سکنه، چهار روستاي بردخون کهنه، شهنیا، آبکش و مخدان به دلیل جمعیت انتخاب کشاورز بیشتر و موقعیت مناسب کشاورزي، به عنوان محدوده مورد مطالعه براي این پژوهش

اند. شده

(ترسیم؛ نگارندگان)یی بخش بردخوننقشه موقعیت جغرافیا-1شکل شماره


نقشه موقعیت روستاهاي مورد مطالعه(ترسیم؛ نگارندگان)-2شکل شماره

هاي تحقیق یافته

هاي توصیفی الف) یافته مساحت زمین، نوع زمین،: شامل بخشمتغیرهاي مورد استفاده در این : دهندگان اطالعات مربوط به پاسخ

هاي زندگی، عامل اعضاء خانواده، منبع درآمد دیگر غیر از کشاورزي، هزینهمیزان اجاره، مشارکت تعداد باشد. فرنگی می ماندگاري و درآمد ساالنه از کشت گوجه

دهندگان % پاسخ80هاي تحقیق نشان داد بیش از دهنده به پرسشنامه بررسی مساحت زمین کشاورزان پاسخ% 68زمین کشاورزان نشان داد بیش از نوعبررسی چنین هم اند. هکتار بوده 20داراي زمینی کمتر از

اند، ساالنه بین % کشاورزانی که زمین اجاره کرده60بیش از و نیز اند دهندگان داراي زمین ملکی بوده پاسخ .کنند میلیون تومان پرداخت می 7تا 3

1% کشاورزان بین 70بررسی میزان مشارکت اعضا خانواده در کار کشاورزي نشان داد که براي حدود % از 29دهندگان نشان داد، بررسی منابع درآمدي پاسخد. کنن ها کمک می نفر از اعضا خانواده به آن 4تا

% 63چنین حدود اند. هم % نیز منبع درآمد دیگري نداشته71کشاورزان داراي منبع درآمد دیگر بوده و شود. حدود فرنگی تامین می طریق کشت گوجه ها از هاي زندگی آن اند که هزینه کشاورزان عنوان کرده


هاي تحقیق یافتهچنین و هم اند. دهندگان نیز کار کشاورزي را عامل ماندگاري در روستا دانسته % پاسخ79 .میلیون تومان است 200% کشاورزان کمتر از 70نشان داد درآمد ساالنه بیش از

تجزیه و تحلیل سوات

ها و تهدیدها فرصتها، ، قوتها بندي ضعف رتبهاز آزمون ناپارامتریک فریدمن استفاده شده تهدیدهاها و ها، فرصت ، قوتها بندي ضعف براي اولویت

است.، چون سطح بین اولویت نقاط ضعف از دید کشاورزان در جدول زیر با توجه به نتیجه آزمون فریدمن

). و براي اولویت .sig˂ 05/0اري وجود دارد(باشد، تفاوت معناد می 05/0تر از و کوچک 001/0معناداري باشد، تفاوت معناداري می 05/0و باالتر از 633/0نقاط قوت از دید کارشناسان، چون سطح معناداري

ها از دید چنین بین اولویت فرصت ). با توجه به نتایج آزمون فریدمن، هم.sig˃ 05/0وجود ندارد.(بین ). و نیز .sig˃ 05/0باشد، تفاوت معناداري وجود ندارد.( می 228/0کارشناسان، چون سطح معناداري

باشد، تفاوت می 05/0تر از و بیش 174/0اولویت تهدیدها از دید کشاورزان، چون سطح معناداري )..sig˃ 05/0معناداري وجود ندارد.(

ها و تهدیدها ، قوت، فرصتنتایج آزمون فریدمن براي نقاط ضعف -1شماره جدول معناداري درجه آزادي کاي اسکوئر تعداد

001/0 7 951/143 200 بندي نقاط ضعف اولویت 633/0 5 434/3 20 بندي نقاط قوت اولویت 228/0 7 353/9 20 ها بندي فرصت اولویت 174/0 1 846/1 199 بندي تهدیدها اولویت

هاي پژوهش مآخذ: یافته اند. بندي شده اي اولویت نقاط ضعف به ترتیب میانگین رتبه 2ه شماردر جدول

رتبه بندي نقاط ضعف -2شماره جدولمیانگین بندي نقاط ضعف اولویت سواالت

اي رتبه اولویت

اول 09/5 آیا رشد زراعت در منطقه باعث کاهش معضالت اجتماعی و جرایم در منطقه شده است؟ 9سؤال دوم 02/5 شدن بستري مناسب براي توسعه و ترویج فرهنگ و آداب و رسوم در منطقه شده است؟ آیا زراعت باعث فراهم 10سؤال سوم 00/5 آیا زراعت در منطقه موجب بهبود کیفیت زندگی مردم شده است؟ 8سؤال

چهارم 72/4 کونت خود شده است؟هاي اقتصادي دیگر در محل سمندي شما به انجام فعالیتآیا زراعت باعث عالقه 5سؤال پنجم 71/4 آیا زراعت توانسته است بستري براي کارهاي فرهنگی در منطقه به وجود آورد؟ 11سؤال ششم 49/4 دهد؟درآمد ناشی از محصوالت زراعی تا چه حد کفاف زندگی خانواده شما را می 2سؤال هفتم 96/3 ائمی و هفتگی در منطقه شده است؟فرنگی باعث ایجاد بازار فروش دآیا کشت گوجه 1سؤال هشتم 01/3 آیا بازار فروش محصول در اختیار شما قرار دارد؟ 6سؤال هاي پژوهش مآخذ: یافته


بندي نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید جمعبندي نظرات کشاورزان و کارشناسان براي تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در منطقه در جمع

است. آورده شدهزیر جدول (عوامل اصلی تأثیرگذار بر کشاورزي منطقه بردخون)SWOT ماتریس -3جدول شماره داخلی بیرونی

)Oها( فرصتO1 = شدن بستري مناسب براي توسعه و ترویج فرهنگ و آداب و زراعت باعث فراهم

شود. رسوم منطقه میO2 = ی و جرایم در منطقه رشد کشاورزي در منطقه باعث کاهش معضالت اجتماع شود. میO3 = تواند موجب بهبود کیفیت زندگی مردم شود. زراعت در منطقه می O4 = .منطقه بردخون براي کشت انواع محصوالت زراعی مناسب است O5 = .منطقه بردخون براي کشت انواع محصوالت باغی مناسب است

= O6 نگی مناسب استفر کاري از جمله کشت گوجه منطقه بردخون براي صیفی O7 = سازي با توجه به کشت هاي تبدیلی از جمله رب تأسیس و ایجاد کارخانه

فرنگی در منطقه توجیه اقتصادي دارد. گوجه= O8 محیطی براي تولید کشت محصوالت ارگانیک مناسب است. شرایط زیست

)Sها( قوت- S1 = ه وجود زراعت توانسته است بستري براي کارهاي فرهنگی در منطقه ب

آورد.S2 = رونق اقتصادي در منطقه از مهاجرت روستاییان به مناطق شهري جلوگیري

کرده است.S3 = هاي کاذب جلوگیري آوردن جوانان به شغل زراعت توانسته است از روي

کند.S4 = گذاري در زمینه زراعت و باغداري مناسب است. میزان سرمایه S5 = نرخ حمایتی از سوي دولت اعمال فرنگی براي فروش محصول گوجه

شود. میS6 = آمدن بستر کاري براي جوانان و کاهش رونق بخش زراعت باعث به وجود

بیکاري در منطقه شده است.

)Tتهدیدها(T1 = آبی فرنگی با مشکل کم کشاورزان براي ادامه و گسترش کشت فعالیت گوجه

اند. مواجهT2 = فرنگی با مشکل آفت گیاهی عالیت کشت گوجهکشاورزان براي ادامه و گسترش ف

اند مواجهT3 = فرنگی بر محیط زیست و استفاده از کودهاي شیمیایی و سم در مزارع گوجه

بهداشت منطقه تأثیرگذار است

)Wها( ضعفW1 = رشد زراعت در منطقه نتوانسته باعث کاهش معضالت اجتماعی و جرایم

در منطقه شود.W2 = شدن بستري مناسب براي توسعه و ترویج باعث فراهم زراعت نتوانسته

فرهنگ و آداب و رسوم در منطقه شود.W3 = .زراعت در منطقه نتوانسته موجب بهبود کیفیت زندگی مردم شود W4 = هاي مندي کشاورزان به انجام فعالیت زراعت نتوانسته باعث عالقه

اقتصادي دیگر در محل سکونت خود شود.W5 = وجود وانسته است بستري براي کارهاي فرهنگی در منطقه بهزراعت نت

آوردW6 = درآمد ناشی از محصوالت زراعی نتوانسته کفاف زندگی خانواده

کشاورزان را بدهد.W7 = فرنگی باعث ایجاد بازار فروش دائمی و هفتگی در منطقه کشت گوجه

نشده است.W8 = ر ندارد.بازار فروش محصول در اختیار کشاورزان قرا

هاي پژوهش مآخذ: یافته

هاي استنباطی ب) یافته

تحقیق هاي هآزمون فرضیها، از نظر کشاورزان و کارشناسان به طور جداگانه و با استفاده از آزمون هر کدام از فرضیه

.اند اي(باینومیال) بررسی شده دوجمله


خواهیم نسبت رود که می به کار می شود) زمانی (که گاهی آزمون نسبت نامیده می 1اي آزمون دوجمله خاصی را در جامعه بررسی کنیم.

رسد منطقه بردخون استعداد زراعت و باغداري را دارد. فرضیه اول: به نظر می

:شود براي آزمون این فرضیه، فرض صفر و فرض مقابل به صورت زیر نوشته می غداري نسبت کسانی که معتقدند منطقه بردخون استعداد زراعت و با

H0: P=0/50دهندگان است. = درصد پاسخ 50را دارد برابر با زراعت و باغداري نسبت کسانی که معتقدند منطقه بردخون استعداد

H1: P# 0/50= دهندگان نیست. درصد پاسخ 50را دارد برابر با

آزمون فرضیه اول تحقیق -4شماره جدول

اختالف بسیار ناچیزي با هم دارند، یعنی 1فر و فرض در جدول فوق از نظر کشاورزان، فرض ص% 51اند برابر با ) پاسخ دادند و فرض یک را تأیید کرده˃3نسبت کسانی که به گزینه متوسط و باالتر(

% کارشناسان 100و دهندگان تقریباً مساوي است پاسخ 50/0 بادهندگان است که به طور معناداري پاسختر ، بزرگ832/0سطح معناداري از نظر کشاورزان اما چون اند، و باالتر پاسخ داده هاي متوسط نیز به گزینه

ولی از نظر کارشناسان، سطح معناداري باشد، بنابراین این فرضیه از نظر کشاورزان رد شده، می 05/0از بنابراین دند،هاي متوسط و باالتر پاسخ دا % به گزینه100و بوده 05/0تر از باشد و چون کوچک می 001/0

تائید شده است. از نظر کارشناسان فرضیه تحقیق

رسد کشاورزي موجب افزایش اشتغال و درآمد مطمئن کشاورزي منطقه مورد به نظر میفرضیه دوم: مطالعه خواهد شد.

:شود براي آزمون این فرضیه، فرض صفر و فرض مقابل به صورت زیر نوشته می رزي موجب افزایش اشتغال و درآمد مطمئن کشاورزينسبت کسانی که معتقدند کشاو

1- Binominal Test

احتمال مشاهده شده آزمون فرضیه اول3=< 3>

Sig. نتیجه آزمون

از دیدگاه کشاورزان

49%

51%

832/0

غیرمعنادار معنادار 001/0 %100 %0 از دیدگاه کارشناسان


H0: P=0/50دهندگان است. = درصد پاسخ 50منطقه مورد مطالعه خواهد شد، برابر با نسبت کسانی که معتقدند کشاورزي موجب افزایش اشتغال و درآمد مطمئن کشاورزي

H1: P# 0/50= دهندگان نیست. د پاسخدرص 50منطقه مورد مطالعه خواهد شد، برابر با

آزمون فرضیه دوم تحقیق -5شماره جدول

احتمال مشاهده شده آزمون فرضیه دوم3= 3

Sig. نتیجه آزمون


41%

60%

009/0

معنادار معنادار 001/0 %100 %0 از دیدگاه کارشناسان

تأیید شده است، یعنی نسبت کسانی که 1در جدول فوق از نظر کشاورزان، فرض صفر رد و فرض

دهندگان پاسخ 50/0دهندگان است که به طور معناداري از % پاسخ60اند برابر با را تأیید کرده یک فرضاز ط و باالتر پاسخ دادند و چون هاي متوس به گزینه% کارشناسان 100کشاورزان و % 60بیشتر است، یعنی

و از نظر کارشناسان نیز، سطح معناداري است 05/0تر از ، کوچک009/0سطح معناداري نظر کشاورزان هم از نظر کشاورزان و هم از نظر بوده، بنابراین فرضیه تحقیق 05/0تر از باشد و کوچک می 001/0

کارشناسان تأیید شده است.

فرنگی در رسیدن به توسعه پایدار کاري به ویژه کشت گوجه رسد صیفی میفرضیه سوم: به نظر روستایی بیشترین تأثیر را دارد.

:شود براي آزمون این فرضیه، فرض صفر و فرض مقابل به صورت زیر نوشته می فرنگی در رسیدن به توسعه پایدار روستایی کاري به ویژه کشت گوجه نسبت کسانی که معتقدند صیفی

:H0دهندگان است. = درصد پاسخ 50ترین نقش را دارد، برابر با بیش

P=0/50 فرنگی در رسیدن به توسعه پایدار روستایی کاري به ویژه کشت گوجه نسبت کسانی که معتقدند صیفی

H1: P# 0/50= دهندگان نیست. درصد پاسخ 50ترین تأثیر را دارد، برابر با بیش

آزمون فرضیه سوم تحقیق -6شماره جدول احتمال مشاهده شده آزمون فرضیه سوم

3=< 3> Sig. نتیجه آزمون


28%

72%

001/0

معنادار معنادار 001/0 %100 %0 از دیدگاه کارشناسان


تأیید شده است، یعنی نسبت کسانی که 1ول فوق از نظر کشاورزان، فرض صفر رد و فرض در جددهندگان پاسخ 50/0دهندگان است که به طور معناداري از % پاسخ72اند برابر با فرض یک را تأیید کرده

سطح ) پاسخ دادند و چون از نظر کشاورزان<3هاي متوسط و باالتر( % به گزینه72بیشتر است، یعنی باشد و می 001/0و از نظر کارشناسان نیز، سطح معناداري است 05/0تر از ، کوچک001/0معناداري

هم از نظر کشاورزان و هم از نظر کارشناسان تأیید شده ،بوده، بنابراین فرضیه تحقیق 05/0تر از کوچک است.

گیري نتیجه

فرنگی نه زراعت و به خصوص کشت گوجههاي بسیار باالیی در زمی از توانایی بردخون منطقه توان موارد ذیل را نتیجه گرفت: هاي انجام شده، می با توجه به مطالعات و بررسیباشد، برخوردار می

20دهندگان(کشاورزان) داراي زمینی کمتر از % پاسخ80دهد که نشان میهاي توصیفی این تحقیق یافتهمیلیون 7تا3اند ساالنه بین اي داشته اند و کسانی که زمین اجاره % زمین ملکی داشته68اند و هکتار بوده% غیر از 71چنین کنند. هم ها کمک می نفر از اعضاء خانواده به آن 4تا1% بین 70دهند. حدود اجاره می

ها از طریق کشت % نیز هزینه زندگی آن63اند و درآمد حاصل از کشاورزي درآمد دیگري نداشتهدهندگان نیز کار کشاورزي را عامل ماندگاري در روستا % پاسخ79حدود شود. مین میفرنگی تأ گوجهفرنگی اند که درآمد ساالنه حاصل از کشت گوجه % کشاورزان عنوان کرده70چنین بیش از اند. هم دانسته

میلیون تومان است. 200ها کمتر از براي آنقه بردخون از مدل سوات استفاده شده است. براي شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید منط

ها و تهدیدها از آزمون ناپارامتریک فریدمن استفاده شده است. بندي نقاط قوت، ضعف، فرصت براي رتبه، تفاوت معناداري 001/0آمدن سطح معناداري دست دهد که با به نتایج حاصل از آزمون فریدمن نشان می

، 633/0بین اولویت نقاط قوت از دید کارشناسان، با سطح معناداري بین اولویت نقاط ضعف وجود دارد و به دست آمده است، بنابراین 228/0ها تفاوت معناداري وجود ندارد و چون سطح معناداري براي فرصت

ها از دید کارشناسان تفاوت معناداري وجود ندارد و بین اولویت تهدیدها از دید بین اولویت فرصت بوده، تفاوت معناداري وجود ندارد. 174/0طح معناداري کشاورزان، چون سها نیز از نقطه نظر کشاورزان و کارشناسان به طور جداگانه و با استفاده از آزمون آزمون فرضیه

دهد که در فرضیه اول؛ از نظر نتایج حاصل از این آزمون نشان می اي(باینومیال) بررسی شده است. دوجملهباشد، و از نظر کارشناسان سطح معناداري می 05/0بوده و بیشتر از 832/0ري کشاورزان سطح معنادا


باشد، بنابراین فرضیه اول از دیدگاه کشاورزان رد و از دیدگاه کارشناسان می 05/0بوده، کمتر از 001/0 001/0و از دیدگاه کارشناسان 009/0تأیید شده است. در فرضیه دوم؛ از نظر کشاورزان سطح معناداري

فرضیه تحقیق از دیدگاه کشاورزان و کارشناسان تائید شده کمتر هستند، 05/0باشد بنابراین چون از میاست. یعنی هم کشاورزان و هم کارشناسان معتقدند که کشاورزي موجب افزایش اشتغال و درآمد مطمئن

و هم از نظر کارشناسان، کشاورزي منطقه مورد مطالعه خواهد شد. در فرضیه سوم؛ هم از نظر کشاورزان باشد، بنابراین فرضیه تحقیق از دیدگاه کشاورزان و کارشناسان تائید شده است. می 001/0سطح معناداري

فرنگی در رسیدن به کاري به ویژه کشت گوجه یعنی هم کشاورزان و هم کارشناسان معتقدند که صیفیدهد که کشاورزي هاي پژوهش نشان می نهایی یافته نتایج. توسعه پایدار روستایی بیشترین تأثیر را دارد

فرنگی در توسعه پایدار روستایی بخش بردخون تأثیر بسزایی داشته است. ویژه کشت گوجه بههاي توسعه کشاورزي و به منظور افزایش شاخص، هاي پژوهش دست آمده از یافته با توجه به نتایج به

گردد: ش بردخون راهکارهاي زیر ارائه میهاي اقتصادي بخ افزایش سطح زندگی و شاخصشود که با رونق هرچه بیشتر کشاورزي در براي رسیدن به توسعه پایدار روستایی در منطقه توصیه می -

.منطقه و برطرف کردن مشکل بیکاري جوانان، معضالت اجتماعی و جرایم در منطقه را کاهش داد. هاي کاذب جلوگیري شود. قه از روي آوردن جوانان به شغلبا فراهم کردن شرایط بهتر براي زراعت منط - ها دار کردن آن ها در مزارع و پروانه آبی در منطقه با برطرف کردن مشکل حفر چاه از بین بردن مشکل کم -تزریق سرمایه به بخش کشاورزي منطقه در زمینه زراعت و باغداري، هم از طریق افزایش درآمد -

و هم از طریق تخصیص اعتبارات مناسب با شرایط آسان به بخش کشاورزي کشاورزان و روستائیان تالش در جهت ارتقاي سطح سواد کشاورزان و روستائیان به خصوص در حیطه فعالیت شغلی آنان - محیطی مناسب براي کشت محصوالت ارگانیک فراهم کردن شرایط زیست - ی و فرسایش خاكاستفاده بهینه از منابع آب و خاك و کنترل آلودگ -هاي هاي بالعوض در زمینه بازاریابی محصوالت کشاورزي از سوي سازمان ارائه تسهیالت و کمک -

دولتی به منظور افزایش درآمد تولیدکنندگان بهینه سازي مصرف کود و سموم شیمیایی - شهرها. ها به اتخاذ تدابیر حمایتی براي افزایش درآمد کشاورزان و جلوگیري از مهاجرت آن -


منابع

برداري هاي بهره )، نقش نظام1390الدین افتخاري، علیرضا؛ سلمانی، محمد؛ نهبند، داداله( بدري، سیدعلی؛ رکن-1هاي مجله پژوهشاستان فارس)، -زراعی(خانوادگی) در توسعه پایدار روستایی(مطالعه موردي: شهرستان قیر و کارزین

.33-48 ، صص76، شماره جغرافیاي انسانی )، طرح هادي شهر بردخون.1384بنیاد مسکن انقالب اسالمی استان بوشهر(-2مجموعه مقاالت کنگره توسعه روستایی، چالش ها و چشم )، فرآیند برنامه ریزي توسعه روستایی، 1383بهرامی، عبدالعلی(-3

.145-160، تهران، مؤسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزي، تهران، صص اندازها)، نقش نخیالت در توسعه پایدار روستایی شهرستان دشتستان(با 1389پیشرو،احمد ؛ مهدوي، مسعود؛ عزیزي، پروانه(-4

.153-171، سال دوم، شماره دوم، صص فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیاي انسانی ،تأکید بر ابعاد اقتصادي)ترجمه سیاوش دهقانیان، عوض کوچکی، علی کالهی اهري، ،جغرافیاي کشاورزي)، 1374اس.اس. دیلون(-جاسبرسینک-5

مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ اول. )، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، چاپ ششم.1389(پرورش سبزيدانشور، محمدحسین؛ خوشخوي، مرتضی، -6، وزارت جهاد »دام و شیالت کشورهاي هاي حمایت از کشاورزي: مطالعه موردي: بخش سیاست«)، 1379رحیمی، عباس(-7

سازندگی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی و شرکت شیالت ایران، چاپ اول. ، 2، شماره شناسی ایران مسائل پایداري کشاورزي در ایران، مجله جامعه)، نجفی، غالمعلی، 1384السادات( زاهدي، شمس-8

.73 - 106صص بررسی نقش کشاورزي در توسعه روستایی(مطالعه )، 1389ه؛ میرلطیفی، محمودرضا(شایان، حمید؛ بوذرجمهري، خدیج-9

.151-171، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه اي، شماره پانزدهم، صصموردي: بخش میانکنگی سیستان)ه ، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران: سازمان مطالعهاي توسعه کشاورزي در ایران سیاست)، 1384شکوري، علی(-10

.وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، ترجمه عوض کوچکی و جواد کشاورزي پایدار در مناطق معتدل)، 1377فرانسیس، چارلز؛ کورنلیا، کینگ؛ الري، د.(-11

خلقانی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ اول.ایداري اجتماعی ـ اقتصادي تولید زعفران و )، تحلیل پ1391فراهانی، حسین؛ جوانی، خدیجه؛ کرمی دهکردي، اسماعیل(-12

، دوره فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستاییتأثیر آن بر توسعه روستایی مورد: دهستان باالوالیت شهرستان تربت حیدریه، ..95ـ 112، صص 2، شماره 1

، چاپ نظران وسعه ملی از دیدگاه صاحبجایگاه روستا در فرآیند ت)، 1382الدین افتخاري، عبدالرضا( فیروزنیا، قدیر؛ رکن-13 اول، انتشارات مؤسسه توسعه روستایی ایران: تهران.

هاي توسعه بعد از پیروزي انقالب اسالمی ایران و تأثیر برنامه«)، 1382قدیري معصوم، مجتبی؛ نجفی کانی، علی اکبر(-14 .111 - 121، صص 44، شماره هاي جغرافیایی پژوهش، »ها بر نواحی روستایی آن، ترجمه غالمرضا آزاد اقتصاد توسعه)، 1385گیلیس مالکوم؛ دوایت اچ، پرکینز؛ مایکل رومر و دانلد آر. اسنودگراس(-14

ارمکی، نشر نی: تهران.


، انتشارات پیام نور، چاپ اول.توسعه پایدار روستایی)، 1390مرصوصی، نفیسه؛ بهرامی پاوه، رحمت اهللا(-1617-Dalhamer. Erich(2007), Types of hnteraction between Environment rural economy, sosiety and Agriculture in European . 18-Graham,B.(1998). Sustainable agriculture and rural Development. IICA Quarterly News letter Journal, Vol 4. No 1,PP.1-2,8-9.

19-Hulse, J.H.(1991), Global Perspectives on sustainable development: implions for agriculture. canadian Journal of Agricultural Economics, Vol. 39 No. 4(I) PP.541-551. 20- Murdoch,J.,(1993), sustainable Rural Development: Toward a Research Agenda: Geoforum, vol 24 (3) pp. 225241. 21-Whelan, susan(2008), promoting susanable Rural Development through Agriculture canada making Difference in the world canadian interation Development Agency 22-www.atiyeh.ir .

Documents

ﯽﯾﺎﺘﺳور راﺪﯾﺎﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ رد يزروﺎﺸﮐ …zagros.iaub.ac.ir/article_521331_5b07cd09676b932155ac3...ﯽﯾﺎﺘﺳور راﺪﯾﺎﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ