معاونت امور شهرداريها دفتر هماهنگي خدمات شهري

حيوانات ناقل بيماري به انسانكنترل جمعيتدبيرخانه ستاد مركزي

آنترل جمعيت آنترل جمعيت دستورالعملدستورالعمل سگهاي ولگرد سگهاي ولگرد

٢

87پاييز

ـ 1ماده

مقدمه ود سـگهاي وجـ كـشور شتي واجتماعي در بسياري از شهرها و روستاهاي يكي از مشكالت مهم بهدا

گرچه سگ از دوستان قديم بشر محسوب شده و بيش از هزاران سال از اهلي شـدن ا. باشد ولگرد مي قابـل انتقـال گذرد، ولي با شناخت برخي از بيماريهاي اين حيوان و نقش مفيد آن در زندگي بشر مي

حـضور آزاد سـگهاي اي و به مخاطره افتادن سالمت انسانها، امروز در هيچ نقطه بين حيوان و انسان كنتـرل الزم است اقدامات اساسي درخـصوص واي نيست شده بدون صاحب در خيابانها امر پذيرفته

قانون شـهرداري كـه 55 ماده 15بند مفاد براساسو اصولي اين حيوانات بعمل آيد كه در اين راستا وانـات بالصـاحب و دفـع آوري حي جمـع ، و ...جلوگيري از شيوع امراض سـاريه انـساني و حيـواني و

10 مـاده 31و اسـتناد بـه بنـد را وظايف شـهرداري دانـسته اسـت و ولگرد مزاحمحيوانات مريض، اجرايي نمـودن با هدف دستورالعمل اين 21/11/80 تشكيالت و سازمان دهياريها مصوبه ،اساسنامه

هـا و دهياريهـاي كـشور در زمينـه كنتـرل جمعيـت و رفع مشكالت شهرداري مفاد اين ماده قانوني كنتـرل سـتاد مركـزي لـب قا توسط سازمان شـهرداريها و دهياريهـاي كـشور و در هاي ولگرد سگ

به شـرح مفـاد زيـر تـدوين با همكاري و تاييد ساير اعضاء و حيوانات ناقل بيماري به انسان جمعيت .شده است

ـ2ماده اهداف

و كنتـرل شناسايي كانون تجمع سگهاي ولگـرد از طريق كنترل بيماريهاي قابل انتقال بين حيوان و انسان .1 .سب انتخاب روش منابا آنهاجمعيت

٣

با الويـت (مزاحمدرخصوص رعايت اصول بهداشتي در مواجهه با حيوانات عمومي هاي آگاهيسطح ارتقاي .2 )هاي ولگرد سگ

ـ3ماده

اجرايي تشكيالت

:در چهار سطح تشكيل مي گرددجهت اجراي اين دستورالعمل تشكيالت اجرايي بيماري به انسان حيوانات ناقلكنترل جمعيت ستاد مركزي :سطح ملي ) الف

: اعضاء ستاد هـا و دهياريهـاي معاون هماهنگي امور عمراني وزارت كشور و رئيس سـازمان شـهرداري .1

)رئيس ستاد (كشور

سازمان حفاظت محيط زيست معاونت محيط طبيعي و تنوع زيستي .2

يريزي اجتماع ـ مديركل دفتر برنامهريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور برنامهتمعاون .3

معاون خدمات شهريشهرداري تهران ـ .4

دادستاني كل كشور ـ نماينده دادستان كل در امور اسلحه و مهمات .5

دفتر امنيتي وزارت كشور مديركل .6

وزارت جهاد كشاورزي ـ مديركل دفتر وزارتي .7

سالمت و محيط كار رئيس مركزوزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي كشور ـ .8

رئـيس مركـز مـديريت بيماريهـاي ان و آمـوزش پزشـكي كـشور ـ وزارت بهداشت ، درم .9 واگيردار

هاي كشور ـ مديركل دفتر همـاهنگي خـدمات شـهري ها و دهياري سازمان شهرداري .10 ) ستاد دبير(

ـ معاونت بهداشتي و پيشگيري سازمان دامپزشكي كشوررئيس .11

رئيس انجمن حمايت از حيوانات .12

ات ناجا ـ معاونت عمليپليس پيشگيري .13

ساحفاجا ـ معاونت اسلحه و مهمات .14

٤

وزارت كشور ـ مديركل دفتر امور اجتماعي .15

سازمان شهرداريها و دهياريهاي كشور ـ مديركل دفتر عمران و توسعه روستايي .16

: وظايف ستاد مركزي

هاي مناسب در زمينه كنترل جمعيت حيوانـات ناقـل بيمـاري بـه ريزي و انتخاب روش برنامه .1 .ح كشورانسان در سط

.هاي كالن ها و استراتژي تورالعملارائه دس .2

.ها ارت بر فعاليتهاي كارگروه استاني، شهرستان و شهردارينظحمايت و .3

. هاي آموزشي مورد نياز ريزي برگزاري دوره برنامه .4

نفـر از اعـضاء 9جلـسات بـا حـضور حـداقل ( بصورت منظم حداقل دو بار در سال برگزاري جلسات .5 .)شترسميت خواهد دا

كارگروه استاني كنترل جمعيت حيوانات ناقل بيماري به انسان : استاني ) ب

: كارگروهاعضاء ) رئيس كارگروه (معاون امور عمراني استانداري .1

)كارگروهدبير ( استانداريامور شهريدفترمديركل .2

نماينده معاونت سياسي و امنيتي استانداري .3

ري استانداروستاييدفتر امور مديركل .4

استان اسالمي نماينده شوراي .5

مركز استان شهرداري معاون خدمات شهري .6

نماينده شهرداران استان .7

محيط زيست استان حفاظت اداره كلمديركل .8

هاي علوم پزشكي هاي بهداشتي دانشگاه معاونت .9

نماينده نيروي انتظامي استان .10

نماينده دادستاني استان .11

ن اداره كل دامپزشكي استامديركل .12

٥

صدا و سيماي مركز استان مديركل .13

نماينده استان انجمن حمايت از حيوانات رئيس .14

داريمديركل دفتر امور اجتماعي استان .15

نماينده دهياران استان .16

جهـت حـضور ، از ساير افرادتواند در صورت نياز و يا با پيشنهاد اعضاء ـ رئيس كارگروه مي 1تبصره

. دعوت بعمل آوردجلسات كارگروهدر تواند در صورت ضرورت نماينده خود را جهت نظارت به جلسات كارگروه ـ ستاد مركزي مي 2تبصره

.استاني اعزام نمايد

: وظايف كارگروه استان . جهت اجراي مصوبات ستاد مركزيالزمريزي برنامه .1

ظـارت و ن فعاليتهاي كارگروه شهرستان از حمايت در سطح استان ، ها پشتيباني از اجراي طرح .2 .بر فعاليتهاي آنها

بـه سـتاد و گزارش جلـسات و ارائه پيشنهادات )ماه يكبار 3حداقل هر ( منظم برگزاري جلسات .3 .مركزي

.هاي آموزشي مصوب ستاد مركزي ريزي الزم جهت برگزاري دوره برنامه .4

بيهوشـي در خـصوص تعـداد سـالح هاي شهرسـتان هاي واصله از كارگروه بررسي درخواست .5 . و انعكاس و پيگيري آن از ستاد مركزيدرخواستي

انتخـاب و سگهاي ولگـرد تقسيم استان به مناطق عملياتي جهت ايجاد مراكز كنترل جمعيت .6 .كزامر اين متولي شهرداران

و پيگيري برگزاري منظم جلسات آنهاشهرستانيابالغ احكام كارگروه .7

بـه ،استانهاي و دهياري ها شهرداري تان، شهرس هاي كارگروه اخذ نظرات ستاني با كارگروه ا : تبصره ، امكانـات هـاي ولگـرد بـرآورد تعـداد سـگ ،با توجه به وسـعت ( بندي استان منطقه نحوي اقدام به

شـهري و تعـداد مـزاحم نگهداري حيوانـات مراكز احداث محل تعيين ،... ) و و دهياريها ها شهرداريه مشترك از تاسيسات و تجهيزات فـراهم آمـده و هـر كه امكان استفاد نمايد مي گيري هاي زنده واحد

٦

بـديهي .گيري نداشته باشـد زنده واحدتاسيسات و امكانات و تجهيز ايجاد نياز به و دهياري شهرداري بـرآورد و بر اساس تعرفه مصوب كارگروه استان به ازاي هـر قـالده هاي اجراي طرح است كه هزينه

. اخذ خواهد شدها و دهياري ها ساير شهرداريتوسط شهرداري مجري از نات ناقل بيماري به انساناكارگروه شهرستان كنترل جمعيت حيو: شهرستان ) ج

: كارگروهاعضاء )رئيس كارگروه شهرستان ( فرماندار .1

)شهردار مركز شهرستان بعنوان دبير كارگروه ( شهرستانشهرداران شهرهاي .2

محيط زيست شهرستان حفاظت ادارهرئيس .3

بهداشت شهرستان مركز رئيس .4

نماينده نيروي انتظامي شهرستان .5

نماينده دادستاني شهرستان .6

اداره كل دامپزشكي شهرستانرئيس .7

ان شهرستانبخشدار .8

دهيار منتخب شهرستان .9

شهرستاننماينده انجمن حمايت از حيوانات .10

: كارگروهوظايف .يو كارگروه استاناجراي مصوبات ستاد مركزي ريزي جهت برنامه .1

. شهرستان و دهياريهايحمايت و نظارت بر فعاليتهاي شهرداريها .2

.گزارش عملكرد به كارگروه استانيارسال ارائه پيشنهادات و نظرات و .3

نفر از اعضاء رسميت خواهد 6، جلسات با حضور حداقل روز يكبار 45حداقل هر ( منظم برگزاري جلسات .4 .)داشت

به ازاي هر قالده و نحوه اخذ آن توسـط شـهرداري كنترل جمعيت تهيه تعرفه اجراي عمليات .5 مـصوب دسـتورالعمل بـر اسـاس هاي واقـع در منطقـه ها و دهياري مجري از ساير شهرداري

.كارگروه استان

تواند در صورت ضرورت نماينده خود را جهت نظارت به جلسات كارگروه تبصره ـ كارگروه استان مي .شهرستان اعزام نمايد

٧

كنترل جمعيت حيوانات ناقل بيماري به انسانواحد: ايي سطح اجر) د

در در حوزه معاونت خدمات شـهري و منطقه تحت پوششواحد با توجه به جمعيت و گستردگي شهر تشكيل خواهـد شـد و نـسبت بـه انجـام معاون خدمات شهري به رياست هاي كشور شهرداري كليه

.نمايد ساني مورد نياز اقدام ميهاي الزم و تدوين تشكيالت و نيروي ان ارزيابي اسـتان منوط به تصويب كـارگروه در هر واحد مزاحم ايجاد مركز كنترل جمعيت حيوانات -1تبصره

بوده و در صورتي كه بر اساس مصوبه اين كارگروه مقرر شد عمليات كنترل توسط شهرداري ديگري ي نبوده و يك نفر از كارشناسـان حـوزه در شهردار مركزدر قبال اخذ وجه انجام شود، نياز به تشكيل

زيـر نظـر كـارگروه راايي هاي منطقه خدمات شهري زير نظر معاون خدمات شهري وظيفه هماهنگي . داد انجام خواهدشهرستان

ساير شهرداريها موظف به ارائه خدمات به واجد كنترل جمعيت حيوانات مزاحم شهرداري -2تبصره ايـن امـر منـوط بـه . باشـد هاي خدمات مصوب كارگروه شهرسـتان مـي هاي تابعه با اخذ ب دهياريو

. باشد ميمربوطه و كارگروه شهرستان د بخشدار يدرخواست دهيار و تاي : واحدوظايف

بـر اسـاس مـصوبات سـتاد حيوانات ناقل بيماري به انـسان كنترل جمعيت ريزي جهت برنامه .1 .يهاي استاني و شهرستان مركزي و كارگروه

در سـطح شـهرها و روسـتاهاي حيوانات ناقل بيماري بـه انـسان اجراي طرح كنترل جمعيت .2 .منطقه

.دهي مرتب به كارگروه شهرستان گزارش .3

.آن و نظارت بر انجام فعاليتهاي كنترل جمعيت حيوانات ناقل بيماري به انسان واحداندازي راه .4

ـ4ماده هاي ولگرد سگدستورالعمل كنترل جمعيت ضرورت اجراي

قابل مهمترين معضالت و مشكالت ناشي از افزايش جمعيت سگهاي ولگرد، شيوع بيماريهاي .1هـا از ، افزايش آن در جمعيت دامي و انسان و انتقال بسياري از بيماري انتقال بين حيوان و انسان

٨

، كيـست توان به بيماريهـايي نظيـر هـاري از جمله مهمترين آنها مي . باشد ميسگ به انسان .پتوسپيروز اشاره نمود بروسلوز و لشاييكاالآزار،الروهاي مهاجر احهيداتيك، سالك،

حمله و گزش به انسان مطرح هستند كه در موارد اصلي عوامل يكي از سگهاي ولگرد بعنوان .2منجر به مرگ باالخص در اطفـال ) بدون انتقال بيماري ( اي گزش انسان توسط سگ عديده .گردد مي

شـده و بعنـوان يكـي از و روسـتاها ولگرد موجب سلب آسايش عمـومي در شـهرها سگهاي .3 .دنباش ها مطرح مي كننده پاركها و تفرجگاه عوامل آلودهمهمترين

سگها داراي قابليت و پتانسيل توليد مثلي بسيار باال بوده و به همين علـت جمعيـت سـگهاي .4زه، سريعاً افـزايش يافتـه كـه مخـاطرات هاي كنترل و مبار ولگرد در صورت اجرا نشدن برنامه

.فراواني براي شهروندان بدنبال خواهد داشت ـ5ماده

مركزامكانات مورد نياز مزاحم نگهداري حيوانات محل )الف

با مشخـصات زيـر مركز كنترل جمعيت حيوانات مزاحم در شهرداريهاي داراي مجوز كارگروه استاني : گردد ايجاد مي

كه بـه تاييـد كـارگروه شهرسـتان رسـيده باشـد د در خارج از محدوده مناطق مسكوني اين محل باي : مكانيابي شده و واجد مشخصات زير باشد

بـا تجهيـزات )شامل اتاق كار، سرويس بهداشتي، حمام(فضاي مسقف شامل يك واحد اداري .1، سـاير اقـدامات جهت عمليات معاينـه ( كارگاه عملياتي ، ...گرمايشي، سرمايشي، آب، برق و

سيستم دفع بهداشتي و مرگ با ترحم مجهز به سيستم تهويه ، كف و ديوارها قابل شستشو و و محـل اتـاق نگهبـاني نيز مترمربع، 50به وسعت حداقل ) فاضالب مناسب و بهداشتي باشد

بـه تـوان ساخته نيز مي كه از واحدهاي پيش.باشد ميمناسب براي نگهداري مواد غذايي سگها .استفاده نمودعنوان فضاي مسقف

دو نـوع قفـس شـامل قفـس كـه مترمربع 300به وسعت حداقل ) محوطه(عرصه فضاي باز .2نگهداري جهت نگهداري موقت حيوانات صيد شده و قفس قرنطينه جهـت نگهـداري موقـت

٩

كه توسط دامپزشك غير مفيد تشخيص داده شده و بايـد بـا روش مـرگ بـا تـرحم اتيحيوانهمچنين الزم است ظروف غذاخوري و آب خـوري بـا .شود مي بيني آن پيش گردند،در معدوم

نوع غذاي مصرفي حيوان با صـالحديد .بيني گردد قابليت شستشو و ضد عفوني در قفسها پيش .گردد دامپزشك مركز تعيين مي

: قرنطينه هاي نگهداري و مشخصات قفس .3

. ميلي متر و فنس محافظ مناسب14 ـ 20ميلگرد به قطر بين : جنس • . متر 1*1*1به ازاي هر قالده : ابعاد •

بيني تعداد هاي موجود منطقه و پيش ها با توجه به برآورد تقريبي تعداد سگ تعداد قفس •قفـس 5 ، قفس نگهداري10شامل كه اين ميزان حداقل .صيد در روز تعيين خواهد شد

. براي سگهاي مفيد خواهد بود نگهداري قفس5و جهت قرنطينه

: گيري زندهواحد) ب : گردد تشكيل مي افراد زير با حضورگيري سگهاي ولگرد زندهواحد راننده يك نفر .1

نيروي كارگر كارآزموده دو نفر .2

يك نفر ي دامپزشككاردان .3

)نترل كمركزمستقر در (دامپزشك بعنوان مسئول فني طرح .4

بـه تـيم گيري با اسلحه بيهوشـي در صورتيكه ماموريت زنده ( مامور تيرانداز با سالح بيهوشي .5 ) شده باشدواگذار

هـاي گيري براساس گستردگي منطقه مورد عمل،برآورد تعداد سـگهاي ولگرد،الويـت تعداد واحد زنده .ن خواهد شدي تعي غيرهزماني اجراي طرح و

:د نياز و لوازم مورتجهيزات) ج :گيري شامل تجهيزات زنده ـ

١٠

كـه جـنس آن متـر 2 الـي 1 متـر و بـه عـرض 10 الـي 5تـور بـه طـول : گيـري تور زنده .1 يك عدد از ايـن بايست مي واحد هر وباشد مي پالستيكي،كتان،منسوجات طبيعي و مشابه آن

.تورها را همراه داشته باشدبوده متر 5/2 الي 2به طول واحدن تجهيزات اين دستگاه يكي از مهمتري : دستگاه مهار سگ .2

دو دسـتگاه ( متـر سانتي 50 الي 4اي به قطر و شامل يك ميله فلزي آهني با دهانه مهار دايره ). الزم است واحددر هر

.واحدبراي هر عدد پوزه بند و قالده 10تعداد : بند قالده و پوزه .3 .د پابند به همراه داشته باشد عد20تعداد به : پا بند پالستيكي يكبار مصرف .4

كه درب آن بـصورت كـشويي از جنس مناسب و مستحكم و با 1*2/1*2قفس به ابعاد : گيري قفس زنده .5 .گردد كه هنگام استفاده حيوان از مواد غذايي داخل قفس ، درب آزاد شود ميتعبيهباال و به نحوي

).واحد براي هر (قف باشد مسبايد به طور كامل وانت نيسان كه ترجيحاً: خودرو .6

: تجهيزات حفاظت فردي شامل ـ اسـتفاده و نيز از جنس برزنتي ( .واحدلباس كار يكسره و متحدالشكل به رنگ آبي كمرنگ براي كليه افراد .1

) براي كاركنان مناسب لباس فصلاز

شستـشو و ضـد دستكـشهاي مخـصوص كار،قابـل (.واحد در هر جفت 2هاي برزنتي بلند به تعداد دستكش .2 ). براي كليه افراد واحد)يك بسته در دو ماه (و دستكشهاي يك بار مصرف )به تعداد مورد نياز(عفوني

.واحدبراي كليه افراد ) جفت در سال 2( هاي ايمني پوتين يا كفش .3

.واحد بسته در ماه براي كليه افراد 1ماسك يكبار مصرف به تعداد .4

.واحدبراي كليه افراد ) عدد در سال 2( كاله نقابدار .5

.براي كليه افراد واحد) يك عدد در سال(عينك ايمني .6

:تجهيزات بهداشتي ـ

. جهت شستشوي خودروي حمل سگهاي صيد شدهمناسبموادگندزدا .1

.ضخامت با يپالستيككيسه .2

مواد شوينده .3

١١

آموزشهاي الزم درخصوص نحـوه ارائه ،وه شهرستان به كارگر نياز مركز اعالم ـ در صورت 1 تبصره .بودخواهد شهرستان بهداشتمركز كارشناسان برعهدهرعايت اصول بهداشتي

اكتوپارازيتهاي سگهاي معدوم شـده بـر كاركنـان و جلوگيري از اثرات ناشي ازمنظوربه ـ 2تبصره محـل مركـز نگهـداري حيوانـات محيط اطراف اجراي برنامه سمپاشي با نظارت مراكز بهداشـتي در

.باشد الزامي مي مزاحم .نظارت بر حسن اجراي اصول بهداشتي بر عهده مركز بهداشت شهرستان خواهد بود ـ 3تبصره

-6ماده

:آمادگي قبل از عمليات

سـگهاي ولگـرد و كنتـرل جمعيـت گيـري و به منظور ايجاد شرايط مناسـب قبـل از عمليـات زنـده : اي زير بايد انجام گيردفعاليتهبالصاحب

اطالع رساني 6 ـ1

رسـاني هـاي ولگـرد الزم اسـت اطـالع گيري سـگ قبل از هرگونه اقدام اجرايي درخصوص زنده توسط شهرداري و دهياري مربوطه ) غيرهاز قبيل تهيه و توزيع بروشور، نصب پالكارد و (مناسب

هـاي طـي دسـتورالعمل ( الغي ستاد مركـزي ابواحد ) آرم(همچنين الزم است نشانه .انجام گيرد كليه مراكز فعال در آالت بر روي البسه، بروشورهاي تبليغاتي و بدنه ماشين ) گردد بعدي ابالغ مي

.چاپ گرددكشور

: تي و پزشكيمراقبتهاي بهداش 6 ـ 2

كنتـرل مركـز مـسئول به منظور پيشگيري از سرايت بيماري و تعديل اثرات گزش احتمالي سـگها ، را تحت پوشش مراكز بهداشت و درمان شهر قرار داده تا اقدامات ذيل در مورد وموظف است پرسنل

:آنها انجام پذيرد

پرسنل قبل از آغاز كار جهت بررسي صالحيت پزشكي به پزشك متخصص طـب كـار • .دنمعرفي گرد

١٢

تشكيل پرونده بهداشتي و صدور كارت سالمت براي پرسنل پـس از تاييـد متخـصص • طب كار

: انجام آزمايشات تشخيص پزشكي شامل •

آزمايش خون ، شمارش سلولهاي خوني و سديمانتاسيون ) الف آزمايش ادرار و مدفوع ) ب

: يشگيري شامل انجام اقدامات پ •

در صورتي كه فرد قبالً واكسن كزاز را دريافت كرده باشـد و كمتـر از پـنج : واكسيناسيون كزاز ) الف سـال از 5باشـد اگـر بـيش از زي به تزريـق مجـدد واكـسن نمـي سال از تزريق آن گذشته باشد نيا

اين صورت به منظور ، در غير كافي است d.Tواكسيناسيون گذشته باشد يك دوز واكسن كزاز از نوع ، يك ماه و سپس پـنج مـاه ) اولين مراجعه ( بايست واكسن كزار در زمان صفر ايجاد ايمني كامل مي .بعد به فرد تزريق شود

( تزريق واكسن هاري در سه نوبت در روزهاي صفر ، هفت و بيست و يك : واكسيناسيون هاري ) ب تـوان واكـسن مصون سازي فوريت نداشته باشد مـي در صورتي كه . انجام پذيرد ) يا بيست و هشتم

بيست و هشت و پنجاه و شش تزريق نمود ، در مواردي كه واكسيناسيون هاري را در روزهاي صفر ، در صـورت . را به عنوان يادآوري تزريق نمـود انجام شده است بايد هر ساله يك نوبت واكسن هاري

.مورد بالفاصله به مركز بهداشت ارجاع گرددگزيدگي انجام درمان و پيشگيري بروز حيوان

: بهداشت شامل اصولآموزش 6 ـ 3 كنترل جمعيت حيوانات ناقل بيماري به انـسان موظـف اسـت تمهيـدات الزم را مركزمسئول ) الف

جهت رعايت ضوابط بهداشتي و ايمني در كليه مراحل فرآيند كنترل جمعيت حيوانات ناقل بيماري به .مكاري مراكز بهداشتي و درماني بعمل آوردانسان با ه

خـودرو نيـسان وانـت آبـي رنـگ : ضوابط بهداشت و ايمني خودروي انتقال سگهاي صيد شده ) بالمقدور باربند به صورت قفس فلزي كه سـگهاي صـيد داراي باربند پوشيده با با امكانات ويژه ، حتي

١٣

ي خودرو قابل شستشو باشد كه هر روز پس از اتمام ها كف و ديواره . شده قادر به خروج از آن نباشند . برنامه صيد و تحويل به جايگاه موقت و قبل از ورود به شهر كامالً شستـشو و ضـد عفـوني شـوند

روكش صندلي قابل شستشو باشد تا به راحتي بتوان در پايان هر هفته انها را نظافـت نمـود ، وسـيله جهـت اسـتفاده در آب ، صابون و مواد ضـد عفـوني ،ه مقدار كافي دارو نقليه بايد به جعبه كمكهاي اوليه و ب .گزش احتمالي توسط حيوان مجهز باشد

هاي الزم در خصوص رعايت حقوق حيوانات توسط انجمن حمايت از حيوانـات بـه آموزشتبصره ـ .گردد هاي واحد اجرايي ارائه مي پرسنل

ـ7ماده

گردهاي ول مراحل اجراي عمليات كنترل سگ : سگهاي ولگرد وفورهاي شناسايي كانون) الف

، ميـادين پـسماند سگهاي ولگرد از قبيل مراكز تجميع ضايعات و هاي عمده تجمع كانونبا توجه به هـاي دام و طيـور ، اماكن مخروبه ، فضاهاي باز اطـراف منـازل ، حواشـي كـشتارگاه بار ، ميوه و تره

الزم اسـت زمينهاي باير و داير و غيره ها ، گاهها ، خواب دانشگاه اركها ،حواشي بيمارستانها ، پادگانها ، پ : بعمل آيد كنترلمركزاقدامات ذيل توسط شناخت كافي از عادات و غرايز ســگ با

.در شهرهاي ولگرد سگهاي تجمع شناسايي كانون .1

ن و اعالم عمومي اختصاص شماره تلف(ايجاد امكانات الزم جهت استفاده از اطالعات مردمي .2 .)آن

.كس از كانونهاي وفور سگهاي ولگردتهيه فيلم و ع .3

.گذاري كانونهاي وفور بر روي نقشه منطقه عالمت .4

بندي زماني و مكاني اجراي عمليات با توجه به تعداد جمعيت سگهاي ولگرد در كانونها اولويت .5 .و حساسيت منطقه

: صيد سگهاي ولگرد اجرايي عمليات ) ب

گير با در دسـت داشـتن زنده واحد، قبل از عمليات هاي وفور و تامين مقدمات ز شناسايي كانون پس ا هاي فوق با واحدنمايند و پرسنل مي زني ر سطح منطقه مورد نظر شروع به گشت كاري مدون د برنامه

١٤

، تجهيـزات عمـومي و تجهيـزات آمـوزش و اطـالع گيري، تجهيزات بهداشتي زنده لوازم و تجهيزات :نمايند گيري مي هاي زير اقدام به زنده به يكي از روش)بروشور و پالكارد ( رساني

: مهار استفاده از دستگاه .1

به همراه نداشته باشـد ضـمن غيرهخطري از نظر گزش و ) سگ ( در صورتي كه عامل مزاحمت .شود حيوان صيد مي)كچر( از دستگاه مهاربا استفادهنزديك شدن

:ور مهاراستفاده از ت .2

دهد و امكان گير نمي اجازه نزديك شدن را به پرسنل زنده) سگ ( در بعضي موارد عامل مزاحمت ده الزم را تواننـد از دسـتگاه مهـار اسـتفا فرار بسيار زياد است به همين دليل پرسنل ياد شده نمي

.شود استفاده ميها از تور مهار سگ اين جهت صيد ببرند، :يگير ده زنقفساستفاده از .3

باشد و مامن مناسـبي كه دور از دسترس مردم مي كانون تجمع مسكوني و هاي در حواشي بافت توان از دستگاه و تور مهار استفاده نمـود، قبـل از غـروب آفتـاب و نمي استبراي سگهاي ولگرد

. اقدام شودقفس را نصب و به هنگام طلوع خورشيد جهت جمع آوري يگير زندههاي قفسـ تبص هـاي فـوق، ابتـدا بـا تزريـق عـضالني كتـامين و بعد از صيد حيوان بـه يكـي از روش ره

.شود به خودرو منتقل ميسپس آسپرومازين حيوان بيهوش و

: استفاده از سالح بيهوشي .4

هاي سه گانه فوق امكان صيد سگهاي ولگرد با يكي از روش روستاهايي كه در شهرهاي بزرگ و مجـاز بـه اسـتفاده از واحـد ) باشد ين امر به عهده كارگروه شهرستان مي تشخيص ا (ميسر نباشد

.باشد كه در اين صورت مامور تيرانداز تيم را همراهي خواهد نمود سالح بيهوشي مناسب مي :مشخصات مامور تيراندار •

حراست شهرداري و ( با تشخيص كارگروه شهرستان و تاييد مراجع قانوني را مامور تيرانداز : كرد افراد زير را انتخاب بينتواند از مي) وي انتظامي نير

نيروهاي شهرداري .1

١٥

سازمان حفاظت محيط زيست يرشكاران مورد تاييدم .2

افراد نيروي انتظامي .3

: مشخصات سالح بيهوشي •

بودن سالح بيهوشـي مناسـب در داخـل كـشور سـازمان شـهرداريها و با عنايت به عدم در دسترس بررسيهاي الزم درخصوص نوع سالح بيهوشي مناسب و نحوه تـامين آن را بعمـل دهياريهاي كشور

هاي پيشنهادي را به ستاد مركزي ارائه و ستاد مـذكور نـسبت بـه انتخـاب آورده و مشخصات سالح .آورد اسلحه مناسب اقدام الزم را بعمل مي

:سالح بيهوشي بايد واجد حداقل مشخصات زير باشد

متر 50اقل داراي برد مناسب حد •

قابليت كاربرد در تمام اقصي نقاط كشور •

...)سرنگ بيهوشي و (امكان تامين مواد مصرفي در داخل كشور •

داراي مشخصات فني مناسب مورد تاييد ستاد •

تجهيزات فني مناسب جهت افزايش كارايي سالح داراي •

:نحوه تامين سالح بيهوشي •

الزم در خصوص نياز به سـالح بيهوشـي ، تعـداد سـالح هاي كارگروه شهرستان بعد از انجام بررسي جهت تاييد نهايي نموده و برآورد با در نظر گرفتن امكان استفاده مشترك و نوبتي مناطق مورد نياز را

تعداد كل سالح مورد نياز را بـه ،بندي پس از جمع كارگروه استاني .نمايد به كارگروه استان ارسال مي سـازمان شـهرداريها و . حيوانات ناقل بيماري به انسان اعالم خواهد نمود تكنترل جمعي ستاد مركزي

توسط ستاد مركـزي تاييد و برآورد تعداد كل سالح مورد نياز كشور ، پس از بررسي دهياريهاي كشور خشي از هزينه سـالح سالح بيهوشي مناسب كرده و با پرداخت ب اقدام به اخذ مجوزهاي الزم و تهيه

هـاي معرفـي شـده شهرداريسالح را تحويل ) ميزان آن متعاقباًاعالم خواهد شد (توسط شهرداري .توسط كارگروه خواهد داد

١٦

: حمل سگهاي صيد شده ) و كـه و اخالقـي بهداشـتي ،پس از صيد سگهاي ولگرد توسط پرسنل مجري و با رعايت نكات ايمني

مركز نگهداري نه و ماموريتهاي شبانه به اشاره شده است سگهاي صيد شده در ماموريتهاي روزا قبالً سگهاي صيد شده توسط واحد ذيربط صورت تعيين تكليفشوند تا اقدامات الزم جهت انتقال داده مي

.پذيرد : هاي صيدشده و شناسايي سگهاي مفيد و غير مفيد ري سگمكانيسم غربالگ ) ز

در نگهـداري موقـت قفـس ال آنها بـه و انتق و روستا آوري سگهاي ولگرد از سطح شهر پس از جمع هـاي آلـوده زيـر نظـر هاي اصيل و سـگ ، عمليات معاينه ، تشخيص و تفكيك سگ مركز نگهداري

مفيـد تفكيـك و هـاي اصـيل سـگ و غير مفيـد از هاي ولگرد آلوده و سگ شود دامپزشك انجام مي نصب قالده قرنطينه، پس از طي دوره و قرنطينه شده، وسط دامپزشك واكسيناسيون ت هاي مفيد سگ

اري دار كردن سگ به مراكز يا افراد متقاضي پس از اخذ تعهـد از آنهـا درخـصوص نگهـد و شناسنامه هـاي بهداشـتي الزم تحويـل اي معاينـات و مراقبـت انجـام دوره مناسب حيوان و عـدم رهاسـازي ،

ي توسـط دامپزشـك شـود قبـل از واگـذار هايي كه بعنوان سگ گله به افراد واگذار مي سگ.شود مي .سازي خواهند شد عقيم

بايد حيوان گيري به تله افتاد، در صورتيكه حيوانات وحشي غير از سگ و گربه در قفس زندهتبصره ـ .مذكور به اداره كل حفاظت محيط زيست استان و يا شهرستان مربوطه تحويل گردد

روشهاي مرگ با ترحم سگهاي غير مفيد ) ح

، با تزريـق عـضالني كتـامين و اسـپرومازين ابتدا ،هاي بالاستفاده و غيرمفيد سگ سازي جهت معدوم بدون احـساس هيچگونـه دردي دچـار بيهوش و سپس با تزريق تركيبات بنزوديازپين وريدي حيوان

.شوند مرگ مغزي ، قلبي و تنفسي مي

: ريقه حمل الشه سگهاي تلف شدهط) ت

١٧

گيرد كه قبل قرار مي ضخيم هر الشه درون يك پالستيك ،سگهاي غير مفيد كنترل جمعيت پس از شـود و سـپس مي آهك ريخته ياز بستن درب پالستيك جهت تجزيه سريعتر الشه درون آن مقدار

نتقـل مبهداشـتي درب پالستيك را محكم بسته و به وسيله يك وانت نيسان مسقف به محـل دفـن .شوند مي

ها دفن بهداشتي الشه) ي

در مكاني كه بايد به تاييد اداره كل حفاظـت ها محل دفن الشه الشه سگ پسماند ويژه تلقي شده و .گردد محيط زيست و مركز بهداشت شهرستان برسد مكانيابي مي

:باشد مشخصات محل دفن به شرح زير ميفـار و متر و يا متناسب با عرض بيـل ماشـين ح 3حداكثر متر و عرض 5حفر ترانشه به عمق .1

.ها با حجم الشه طول آن متناسب

متـر روي سـانتي 40از خاك به ضخامت اي آهك ريخته شود سپس اليه بايد در كف ترانشه .2متري ديگر سانتي 40ها داخل گودال ريخته شده و پس از يك اليه گيرد بعد الشه آن قرار مي

هـا و الشـه يـه بعـدي ال شـده و بـه ترتيـب فـوق، مقدار ديگري آهك به آن اضافه ،از خاك متـر 5/2 متـر ادامـه پيـدا كـرده و 5/2هاي خاك و آهك اضافه شده و دفن تـا ارتفـاع اليه

خاك باقيمانـده ،كه خاك روي آن به صورت كپه شـده درآيـد شود باقيمانده به صورتي پر مي بايـد هـا همچنـين محـل دفـن الشـه .پس از نشست حفره بـه روي آن اضـافه خواهـد شـد

.ي گرددگذار عالمت

. متر بيشتر باشد1حداقل از بايد فاصله كف ترانشه دفن با سطح آبهاي زيرزميني .3

ـ هاي ولگرد به خـارج از كوچك و در مناطقي كه امكان هدايت سگ و روستاهاي در شهرهاتبصره واحد كنترل جمعيت حيوانات ناقـل بيمـاري بـه انـسان باشد و امكانپذير مي و روستايي بافت شهري

با تاييد شوراي تامين استان و اعـالم بـه از ابالغ اين دستورالعمل يكسال به مدت حداكثر واند ت مي كنترل جمعيت اقدام به ب، امنيتي، بهداشتي و محيط زيستي با در نظر گرفتن كليه جوان ستاد مركزي

ريزي برنامه در اين مدت الزم استو. نمايدزني مناسب ساچمهبه روش سالح گرم با استفاده از سالح شـايان ذكـر .بعمل آيـد گيري تاسيسات و امكانات مورد نياز جهت اجراي طرح زنده الزم جهت ايجاد

١٨

خاص منوط به ارائه توجيهـات كـافي ، پس از يكسال ممنوع و در شرايط گرم سالح از استفاده است .باشد ستاد مركزي ميشوراي تامين استان ، كارگروه استاني و تاييد

ـ 8ماده

تـاثير سگهاي ولگرد بر روي اكوسيستم منطقه،نسل حيوان و همچنين كنترل جمعيت تبعات احتمالي به )بخصوص گرگ در مناطق كوهستاني ( كنترل شونده توسط سگ مزاحمحيوانات ساير بر جمعيت

بـا محوريـت اداره كـل هـاي شهرسـتاني و اسـتاني توسط كـارگروه ) هر سال يكبار (اي صورت دوره .كزي ارسال گردد بررسي و نتايج به ستاد مرحفاظت محيط زيست استان

ـ 9ماده

:هاي مردمي به بخش خصوص و تشكلعمليات كنترل جمعيت سگهاي ولگرد واگذاري هـاي واگذاري آن به بخش خصوصي و تـشكل ،اولويت انجام عمليات كنترل جمعيت سگهاي ولگرد

خـش سنجي الزم را جهت واگذاري عمليات به ب باشد و كارگروه شهرستان امكان زيست محيطي مي هاي الزم خصوصي انجام و درصورت شناسايي بخش خصوصي و تشكل زيست محيطي واجد توانايي

طي مراحل قانوني انجـام پس از ، واگذاري غيره تجهيزات فني و از نظر تامين نيروي انساني كارآمد، د محل مناسب جهت ايجا و تعيين مناطق نسبت به در غير اين صورت كارگروه شهرستان .خواهد شد

شـهرداري متـولي كـارگروه اسـتاني و نـسبت بـه سگهاي ولگرد و بالصـاحب محل كنترل جمعيت الزم بـه ذكـر اسـت شـهرداري .نمايد اقدام و پيشنهاد آن به كارگروه استاني عمليات در سطح منطقه

اي كـه بـه تـصويب كـارگروه مربوط به عمليات را براساس تعرفـه هزينه ، يا بخش خصوصي مجري . اخذ خواهد نمودي ذينفعها و دهياريرسد از ساير شهرداريها ميشهرستان

ـ10ماده

نظارت بر اجراي دستورالعمل

١٩

كنتـرل مسئوليت نظارت عالي بر اجراي اين دستورالعمل در سـطح كـشور بـر عهـده سـتاد مركـزي سـطح حيوانات ناقل بيماري به انسان و در سـطح اسـتان بـر عهـده كـارگروه اسـتاني و در جمعيت

.باشد شهرستان بر عهده كارگروه شهرستان و در سطح شهر بر عهده شهرداري مي

ـ 11ماده حــيوانات ناقل بيمـاري كنترل جمعيت ستاد مــركزي توسطهر دوســال يكبار اين دستورالعـــمل

به انسان، قابل اصــالح و .باشد به روزرساني مي

ـ 12ماده سـتاد اعـضاء بـه تـصويب 11/7/87 تبصره تنظيم و در تـاريخ 13و ماده 12اين دستورالعمل در

. حيوانات ناقل بيماري به انسان رسيدكنترل جمعيتمركزي

ادگينام و نام خانوادگي نام و نام خانو نماينده سازمان دامپزشكي كل كشور نماينده سازمان حفاظت محيط زيست

نام و نام خانوادگينام و نام خانوادگي

ريزي و نظارت راهبردي رياست جمهوري نماينده معاونت برنامه نماينده دفتر امنيتي وزارت كشور

نام و نام خانوادگينام و نام خانوادگي نماينده عمليات پليس پيشگيري ناجا نماينده اسلحه و مهمات ساحفاجا

نام و نام خانوادگينام و نام خانوادگي

نماينده دادستان كل در امور اسلحه و مهمات نماينده وزارت جهاد كشاورزي

٢٠

نام و نام خانوادگي نام و نام خانوادگي نماينده انجمن حمايت از حيوانات نماينده شركت ساماندهي صنايع و مشاغل

شهرداري تهران

نام و نام خانوادگي

و آموزش پزشكي كشورنماينده مركز مديريت بيماريهاي وزارت بهداشت،درمان

نام و نام خانوادگي نماينده مركز سالمت محيط و كار وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشكي كشور

نام و نام خانوادگي

داريها و دهياريهاي كشورنماينده دفتر امور اجتماعي وزارت كشور نمايندگان سازمان شهر