1
Cilt:5 Say:8 ubat 2015 Issn: 2147-5210
www.thestudiesofottomandomain.com
NGLTEREDE ANADL OLARAK TRKE DERS ALAN
RENCLERN TRKE KELME DAARCII
lknur TATAR KIRILMI* & Celalettin ELEB
zet
Bu alma ile ngilterede Trke derslerine devam eden 7. snf (year 8)
rencilerin yazl anlatmlarndaki aktif kelime servetlerinin belirlenmesi
hedeflenmitir. Aratrmaya ngilterenin farkl (Chatham, Leicester, Londra,
Luton ve Stoke on Trent) ehirlerinde Trke derslerinin verildii 12 okuldaki
7. snf (year 8) 100 renci katlmtr. rencilerin tr ve cinsiyetlere gre
aktif kelime servetlerini tespit edebilmek iin trde (an, film yazs, tarif
yazs) yazl anlatm almas yaptrlmtr. Yazl anlatm almalarna
katlan 100 renciden elde edilen 300 yazl belge bilgisayar ortamna
aktarlarak rencilerin kullandklar kelimeler belirlenmitir. Aratrmaya
katlan tm rencilerin 17193 toplam kelime ve 2153 farkl kelime
kullandklar tespit edilmitir. renciler en ok kelimeyi an trnde, en az
kelimeyi ise tarif yazsnda kullanmlardr. Ayrca kz rencilerin tm
trlerde erkek rencilere gre daha fazla toplam kelime ve farkl kelime
kullandklar belirlenmitir.
Anahtar kelimeler: Kelime, kelime daarc, yurt d, ana dili, iki dilli
* Yrd. Do. Dr., Ondokuz Mays niversitesi, Fen Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm, [email protected] Dr., Trkiye Cumhuriyeti Londra Eitim Mavirlii, [email protected]
2
Summary
This study aim is to measure the active vocabulary year 8 students, who receive
Turkish classes, use in writings. There were 100 participants in year 8 from
twelve schools that taught Turkish in several different cities(Chatham,
Leicester, London, Luton and Stoke on Trent). Each student was asked to
produce three pieces of writing (a memory, a film rewiev and as set of
instructions) in this project. The 300 pieces of essays by the 100 participants
documents were transferred to a computer and were observed on the range of
vocabulary. The study found out that 100 year 8 students used 17193 words
and 2153 different words in total. The pupils used the most words while
writing a memory and the least words while writing a set of instructions. It has
also been discovered that female popularity used on all pieces of writing more
and different types of words than male participants.
Key Words: word, vocabulary, abroad, mother tongue, bilinqual
3
Giri
Kelime, bir dilin en kk yap ta ve dil binasnn kalitesini belirleyen en
nemli unsurudur. ocuklukta ilk tanlan ve tekrarlanan szckler, birbirine
eklenerek anlaml cmle kurmaktan okuma dzlemine tanrken gittike
genileyen veya daralan emberlerle o kiinin dnyasn ina eder. Her lke,
kendi dilini gen nesillerine retmede milli eitim bakanlklarn birinci
derece mesul tutmutur.
Kelimeler, kltr ve medeniyetin unsurlarn tayarak o milletin kavramlar
dnyasn oluturur. Bir milletin sz varl, gemite karlat, etkilendii
veya iletiimde bulunduu tecrbeleri zetler. Bugnk Trkede bulunan
Arapa, Farsa ve Franszca kelimeler mazisindeki derin tesirleri ifade
etmektedir. Kelimeler ayn zamanda o milletin dnyasn anlamak asndan da
bir ipucu verir. rnein, akrabalk kelimeleri asndan Trke ve ngilizce
karlatrldnda Trkenin ok daha detayl bir kelime hazinesine sahip
olduu grlr.
Trk Milli Eitim Bakanl, ana dili retimine verdii nemi mfredatta en
byk yzdeyi Trke dersine vermekle gstermitir. Tm derslerin baars
iin bir nevi anahtar olan ana dil becerisinin kazandrlmasnda kelime hazinesi
de dersin amalarnda yer almtr. Trke Dersi retim Programnda (MEB,
2005: 4) Trke Dersinin Genel Amalar arasnda "okuduu, dinledii ve
izlediinden hareketle, sz varln zenginletirerek dil zevki ve bilincine
ulamalar; duygu, dnce ve hayal dnyalarn gelitirmeleri
deerlendirmesi kelime serveti hedefini ortaya koymaktadr.
Yurt Dnda retilen Ana Dil Trke Dersleri
Trkiye Cumhuriyeti devleti, kendi lkesindeki eitim ve retime ihtiya
duyan vatandalar kadar uzakta olan yaknlarna ve onlarn ocuklarna ellerini
uzatm, dnya apnda onlarla arasnda ayn dil, ayn kltr va ayn gemii
4
canl olarak yaatma yolunda nemli bir adm atmtr. Yurt dnda yaayan
Trk vatandalarnn ocuklarna verilen ana dil Trke ve Trk Kltr
derslerinde ders kitaplar uygulamasnn balatlmasyla standart bir retme
programnn temelleri kurulmutur. Mevcut programn rencilere
kazandrdn lmek ve deerlendirmeleri daha iyi bir eitim anlay
izgisine tamak, phesiz bu yolda yaplan yatrmn gidiatn belirlemek
asndan nemlidir.
Yurt dnda Trk vatandalarna Trkeyi ana dil olarak reten birok
retmenin karlat temel sorunlardan biri, metinlerin gerek cmle yaps
gerekse kelime daarc asndan rencilerin seviyesinin stnde olmas
veya basitten zora doru bilinli bir metin sralamasnn yaplmam olmasdr.
Bu durum zaman ierisinde rencinin derse olan ilgisini zayflatmaktadr.
rencinin evinde konuulan Trkeyi bildiine dair edindii izlenim, bu dili
ders boyutunda renmeye baladnda sarslmaktadr. Bu durumda olan
renci, bir sre sonra yaad lkenin okulundan farkl bir metotla
retilmeye allan Trkeye kar olumsuz bir tavr gelitirmektedir. Oysa
okullarnda retilen ngilizcede ayn zorluklar ders materyallerinde
benimsenmi olan kolaydan zora prensibiyle kolayca alabilmektedir.
ngilterede basitten karmaa doru yaplandrlm retim mfredatndaki
temel prensip, rencinin okula baladnda sahip olduu kelime servetini
dikkate almakta ve yava yava bu yap rencinin alabildii kadaryla
zenginletirilmektedir. lkokul mfredatnda yer alan materyallerde -zellikle
okuma metinlerinde- yer alacak szcklerin seimi daha nceden yaplm
kelime skl frekans almalar temel alnarak yaplmaktadr. ngiltere,
Amerika Birleik Devletleri, Avustralya ve Yeni Zellanda gibi birok gelimi
lkede kelime skl frekans lmlerinden edinilmi bu bilgiler, birinci
snftan itibaren rencinin renme erisine gerek okuma gerekse yazma
becerilerini edinmesi asndan kolayca intibak edilmektedir. Lexile
5
framework for reading adn tayan lme erisine gre yaplandrlm
retim sisteminde okuma metinleri zorluk derecelerine gre snflara
ayrlmtr. Aile ya da retmen bu sisteme gre hazrlanm materyallerle
rencinin anlama kabiliyetini takip edebildii gibi, temel dil becerilerini
(okuma, yazma, konuma ve dinleme) salam bir ekilde ina edilmesinde de
yardmc olmaktadr (Lexiles, 2014; 2).
Trkiyede de kelime frekanslarna ynelik almalar gelimi lkelerle ayn
zaman diliminde balamtr. Trkede kullanlan kelimelerin sklklarna gre
bir szln ilk adm 1936 ylnda atlm; fakat bu alma gelitirilememitir
(Aksoy; 1936). Kelime skl almalar birok alanda kullanlmak zere
veriler sunar. ncelikle bir dili yabanc dil olarak renenlere ve ilkokul
retiminde hangi kelimelerin verileceinin tespitini belirlemede imkan salar.
Bylelikle sk kullanlmayan kelimelerin retimiyle ilgili zaman kayb
nlenmi olur (lker; 2011; 58). ngilizce ve Trkede sz varl zerine
yaplan almalar karlatrldnda Trke zerine yaplanlarda zamansal
olarak bir gecikme dikkati eker. Bunun yan sra elde edilen verilerin retim
hayatnda verimli bir ekilde kullanlmamas belki de bugn Trkiyedeki
dk seviyedeki okuma alkanlnn sebeplerinden birini tekil etmektedir.
ngilizcede yaplan szck skl, Lexile, almas birok gelimi lkede bir
kavram haline gelmi, ilkokullarda okutulan seviyelendirilmi okuma
kitaplarnda referans olarak yerini almtr. Trkiyede retim materyallerinde
kullanlan dilin bilinli ilenmesi iin -ngilterede olduu gibi- kolaydan zora
doru sralanm bir retim modelinin uygulanmas, renciye alabildii
kadarn verebilecek seviyelendirilmi bir retim materyalinin karsna
karlmas derslerdeki verimi arttrabilir. Akademik baar dzeylerinin
farkllnn benimsendii ngiltere modeline alkn olan rencilere Trke
materyal hazrlanrken kelime bilgisinin dikkate alnmas, derse katlm
arttraca gibi bilgisini derinletirmek isteyen renciye de gidebilecei bir
renme yolu aacaktr. Kelime hazinesi fakir olan bir kiinin, duygu ve
6
dncelerini anlatmakta glk ekecei, kendini snrl kelimelere bal
klaca bir gerektir (Karaaliolu, 1987: 24).
ngilterede Ana Dil olarak ngilizce retimi
ngilterede (National Curriculum, 2013) ana dilinin retimine dair ilkokul ve
ortaokul mfredatlarna bakldnda kelime hazinesi olarak her snf dzeyinde
oluturulmu standart bir listenin varl dikkat eker. Gerek yabanc dil olarak
gerekse ana dil olarak ngilizcenin retilmesinde aamalandrlm yaklam
en belirgin hususlardan biridir. lkokuldaki veya ortaokuldaki bir renciye
ngilizcesi sorulduunda kesinlikle bir seviye syler ki bu rencinin
ounlukla fikir sahibi olduu bir deerlendirmedir.
ngilizcede kelimelerin retimi ilkokul dzeyinden itibaren okul
mfredatlarnda belirlenmi bir programn yan sra sadece bu konu zerine
hazrlanm almalar bulunmakta ve bugn hala zerinde nemle durulan bir
konu olma zelliini korumaktadr (Berne ve Blachowicz, 2008). Kelime
hazinesinin renciye kazandrlmas zerine yazlan eserlerde zellikle
durulan dnem ortaokul-lise yllardr.
Kelime hazinesi geni, zengin veya olumlu bir sfatla nitelendirilen kiilerin
okuma ve yazmayla olan ilikisi arasnd
