individualuri saswavlo gegma - NPLGdspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/86258/1/IndividualuriSascavloGeg... · individualuri saswavlo gegma individualuri saswavlo gegma Tavi I - specialuri

  • Upload
    dangnga

  • View
    423

  • Download
    74

Embed Size (px)

Citation preview

  • individualuri saswavlogegma

  • individualuri

    saswavlo

    gegma

    g z a m k v l e v i m a s w a v l e b l e b i s T v i s

    : -

    Tbilisi 2014

  • 3

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    sarCevi

    Tavi 1. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis ganaTlebis regulireba .................................................................................. 4

    Tavi 2. erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas ........... 12

    Tavi 3. individualuri saswavlo gegma ................................................... 24

    Tavi 4. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis identifikacia da Sefaseba ...................................................... 56

    Tavi 5. individualuri saswavlo gegmis Sedgena, ganxorcieleba da monitoringi ................................................................................................ 62

    Tavi 6. gunduri midgoma specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis saswavlo procesis dagegmvisa da ganxorcielebisas ........................................................................................... 69

    Tavi 7. miznebis integrireba saswavlo procesSi ................................ 83

    Tavi 8. moswavlis saganmanaTleblo procesis dokumentireba da piradi saqmis warmoeba ................................................................................... 96

    saxelmZRvanelos momzadeba SesaZlebeli gaxda amerikis saerTaSoriso ganviTarebis saagentos, evropisa da evraziis biuros, janmrTelobisa da socialuri ganviTarebis ofisis mxardaWeriT, #114-A-00-06-00104-00 kontraqtis farglebSi. warmodgenil saxelmZRvaneloSi gamoxatuli mosazrebebi SeiZleba ar gamoxatavdes amerikis saerTaSoriso ganviTa-rebis saagentos (USAID), amerikis mTavrobisa (USG) da organizacia gada-varCinoT bavSvebis saqarTvelos ofisis (Save the Children in Georgia) Sexe-dulebebs.

    gzamkvlevze muSaobdnen: maia bagrationi-gruzinski marika zaqareiSvili qeTevan filauri Jana kvaWaZe

    samecniero redaqtori: TaTia paWkoria

    stilisturi redaqtori: Tamar ninikaSvili

    saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro.Tbilisi, 2014

  • 5

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi I - specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa ganaTlebis regulireba

    4

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi Ispecialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa ganaTlebis regulireba

    1.1. ratom aris inkluziuri ganaTleba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

    moswavleebis ganaTlebis yvelze efeqtiani forma

    jer kidev ramdenime wlis winaT, rodesac saubari iyo inkluzi-ur ganaTlebaze, igulisxmeboda saganmanaTleblo procesSi mxolod SezRuduli SesaZleblobisa (SSm) da specialuri saganmanaTleb-lo saWiroebis mqone (sssm) pirebis CarTva. aqcenti gadatanili iyo konkretuli jgufebisTvis Sesabamisi garemos Seqmnaze, maT mimarT individualuri midgomis ganxorcielebaze. dagrovilma gamocdi-lebam TandaTan win wamoswia axali paradigma da gaafarTova inklu-ziuri ganaTlebis farglebi. dResdReobiT inkluziuri ganaTleba gulisxmobs xarisxian, Sedegze orientirebul ganaTlebas, rodesac yvela moswavle CarTulia saswavlo procesSi da aqvs TviTrealiza-ciis saSualeba (UNESCO, Guidelines for Inclsuion. Ensuring Access to Education for all. Paris, UNESCO 2005). mTavari principi, romelic saswavlo pro-cess yvelasTvis xelmisawvdoms xdis, aris individze fokusirebuli da diferencirebul instruqciebze agebuli midgomebi garemo mxo-lod am SemTxvevaSia inkluziuri. ganvixiloT magaliTi, rode sac mos wavles eqmneba mniSvnelovani sirTuleebi erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli saswavlo masalis daZlevaSi. Tu igi aRmoCnde-ba garemoSi, sadac maswavlebeli kargad icnobs klasSi yvela moswav-lis saWiroebas, TiToeuli moswavlis an jgufisTvis momzadebuli aqvs gansxvavebuli sirTulisa da Sinaarsis davalebebi, saswavlo procesi gacilebiT harmoniulad iqneba Serwymuli konteqstTan da Sedegis miRwevac SesaZlebeli gaxdeba.

    inkluziuri ganaTlebis procesi eyrdnoba ramdenime fundamen-tur Rirebulebas: gansxvavebuloba aris norma - inkluziuri ganaTlebis safuZ-

    vels warmoadgens rwmena, rom gansxvavebuloba moswavleTa Soris bunebrivi movlenaa, Sesabamisad, maT ganaTlebac gansxvavebulobis gaTvaliswinebiT unda miewodebodeT. XXI saukunis saskolo garemo, pirvel yovlisa, individTa gamocdilebis didi mravalferovnebiT xa siaTdeba. ar arsebobs ori moswavle identuri socialur-eko-nomikuri statusiT, interesebiT, ganwyobiTa Tu akademiuri una-rebiT. Sesabamisad, mozardis individualuri Semecneba, pirvel yov-lisa, misi gansxvavebulobis aRiarebiT iwyeba. maswavlebels unda axsovdes: diferenciul midgomasa da individualur swavlebas di di dro da analizi sWirdeba, raTa pasuxi gaeces umniSvnelovanes kiT-xvas ra aris is komponenti, romelic yvelaze met gavlenas axdens swavlis procesze. kvlevebi adasturebs, rom xSirad saskolo gare-

    mo Si dabali akademiuri moswrebis mizezia moswavleTa Soris gan-sxva vebulobis ugulebelyofa da gamoyenebuli saswavlo strate-gi ebisgan daswavlis stilis mniSvnelovani daSoreba (Sandra F.Rief &Julie.A.Heimburge). Sesabamisad, gansxvavebulobis pativiscema da saswav lo procesis diferenciuloba inkluziuri ganaTlebis mTava-ri principia. jansaRi sazogadoebis Senebis xelSewyoba inkluziuri

    ganaTleba kargad organizebul saswavlo process gulisxmobs da xSi rad saSualebas gvaZlevs, minimumamde daviyvanoT moswavlis mier skolis mitovebis riski. individualuri gegmis Sedgenis SesaZ-leblobas, individualuri grafiki, damxmare specialistebi, adap-ti rebuli fizikuri garemo Tu sxva damatebiTi saganmanaTleblo ser visebi zrdis moswavlis damoukideblobis xarisxs, uqmnis mas sac xov rebel adgilTan axlos ganaTlebis miRebis SesaZlebloba. es yovelive ganapirobebs samomavlod sazogadoebis realizebuli wev-re bis Camoyalibebas, romelTac Ria Sromis bazarze Tavis damkvidreba SeeZ lebaT. dinamizmi, inovacia da cvlilebebis ganxorcieleba in-

    klu ziuri ganaTleba dausrulebeli procesia. is ukavSirdeba ga-mud mebul cvlilebebs rogorc sakanonmdeblo, ise skolis doneze (UNESCO, Guidelines for Inclsuion. Ensuring Access to Education for all. Paris, UNESCO 2005). dinamizmi erT-erTia im faqtorTagan, romlebic sko-laSi inkluziuri garemos Seqmnas ganapirobeben. qvemoT mocemulia cvladebi, romelTa Serwymac xels uwyobs cvlilebis ganxorciele-bas da saganmanaTleblo konteqstSi inkluziuri ganaTlebis proce-sis organizebas (Thousend& Villa, 1995).

    mniSvnelovani cvladebi

    xedva unari stimuli resursebisamoqmedo

    gegmacvlileba

    ............ unari stimuli resursebisamoqmedo

    gegmadabneuloba

    xedva ....... stimuli resursebisamoqmedo

    gegmaSiSi, panika

    xedva unari ........ resursebisamoqmedo

    gegmawinaaRmde-

    goba

    xedva unari stimuli ..........samoqmedo

    gegmaimedgac-

    rueba

    xedva unari stimuli resursebi .......

    ganviTare-bis erTsa da imave

    safexurze SeCereba

  • 6 7

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi I - specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa ganaTlebis regulireba Tavi I - specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa ganaTlebis regulireba

    moyvanili cxrilis mixedviT, Tuki saskolo kultura moicavs xed-vas ganaTlebis inkluziurobis Sesaxeb, aseve skolaSi aris Sesabami-si kompetenciis mqone kadri, Tu administracias aqvs muSaobis waxa-lisebisa da pozitiuri ganmtkicebis gamocdileba da inkluziuri ganaTlebis ganviTarebis konkretuli samoqmedo gegma, SesaZlebeli xdeba procesebis realurad ganxorcieleba da cvlileba. rodesac romelime relevanturi cvladi saerTo procesidan amovardnilia, sasurveli Sedegis miRweva rTuldeba. magaliTad, SesaZloa skolas hqondes konkretuli samoqmedo gegma inkluziuri ganaTlebis daner-gvasTan dakavSirebiT, magram ar aRmoaCndes saTanado resursebi, rac zemoaRniSnuli matricis mixedviT, imedgacruebis gancdas iwvevs. me-ore mxriv, Tuki ar aris adekvaturi xedva, danarCeni cvladebis arse-bobis miuxedavad, procesi qaosuri da nakleb Sedegiania.

    inkluziuri saswavlo garemos SeqmnisTvis skolas esaWiroe-ba Sesabamisi xedva, konkretuli samoqmedo gegma, stimuli, resursebi da kvalificiuri kadrebi. yvela es komponenti

    xels uwyobs diferenciuli midgomis SemuSavebas.

    1.2. rogor regulirdeba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone pirTa ganaTleba saqarTveloSi?

    saqarTveloSi specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone pirTa ganaTlebis mxardaWera kanoniT dadgenili valdebulebaa. sa-qarTvelos kanonSi zogadi ganaTlebis Sesaxeb xazgasmiT aris aRniS-nuli, rom ganaTleba Tanabrad xelmisawvdomi unda iyos yvelasTvis sicocxlis bolomde (zogadi ganaTlebis sferoSi saxelmwifo poli-tikis ZiriTadi miznebi. Tavi I, muxli 3, punqti 2). me-9 muxli (zogadi ganaTlebis miRebis ufleba) xazs usvams, rom yvelas aqvs sruli zo-gadi ganaTlebis miRebis Tanabari ufleba sazogadoebriv cxovrebaSi warmatebis miRwevis Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelyofisaT-vis. 2014 wels inkluziuri ganaTlebis procesis Sefasebis Sedegad gamoikveTa, rom saqarTveloSi, evropis zogierTi qveynisgan gan-sxvavebiT, ara marto dawyebiTi, aramed mTlianad zogadi ganaTlebac ufasoa, rac zrdis SezRuduli SesaZleblobis mqone moswavleebis sajaro da specialuri profilis skolebSi swavlebis SesaZleblobas (inkluziuri ganaTlebis maxasiaTeblebi saqarTveloSi. 2014 weli). sagulisxmoa, rom skolis mitovebis riskis Semcirebisa da skolis gareT aRmoCenili sssm pirebis zogadi ganaTlebis sferoSi CarTvis

    mizniT, kanonSi gaCnda damatebiTi Canaweri im sssm da SSm pirebTan da-kavSirebiT, romlebic iRebdnen ganaTlebas skolaSi da garkveuli mi-zezebis gamo gaucdaT klasi an klasebi (saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, Tavi I, muxli 5, punqti 51). momzadebulia kanonSi Sesatani cvlilebis proeqti, romelic daaregulirebs formaluri ganaTlebis miRma darCenili sssm da SSm pirebis swavlebis SesaZleb-lobas.

    saqarTvelos kanonSi zogadi ganaTlebis Sesaxeb ganmartebulia termini inkluziuri ganaTleba. dokumentSi am terminis Setana saxelmwifos mxridan erT-erTi pirveli wingadadgmuli nabiji iyo ganaTlebis inkluziurobis aRiarebis gzaze. inkluziur ganaTle-basTan dakavSirebiT kanonSi warmodgenili Canaweri ufro metad aqcents saganmanaTleblo procesSi sssm da SSm pirebis CarTvaze ake-Tebs, maSin, roca inkluziuri ganaTleba gacilebiT mets miSnavs da gulisxmobs kargad organizebul saganmanaTleblo sivrces yvelas-Tvis. sasurvelia kanonSi cvlilebis inicireba terminis Sinaarsis gafarToebisTvis.

    xSirad ganxilvis sagani xdeba, Tu vin igulisxmeba specialuri sagan manaTleblo saWiroebis mqone pirSi: aqvs Tu ara SezRuduli SesaZ leblobis mqone pirs aucileblad specialuri saganmanaTleb-lo saWi roeba?! kanoni ganmartavs, rom specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle aris piri, romelsac TanatolebTan Seda-rebiT aqvs siZnele swavlaSi da romlisTvisac saWiroa erovnuli sas-wav lo gegmis modificireba an/da saswavlo garemosTan adaptacia an/da individualuri saswavlo gegmis Sedgena da ganxorcieleba (saqar-Tvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, Tavi I, 15.12.2010). speq tri saganmanaTleblo saWiroebebisa sakmaod mravalferovania da winam-debare saxelmZRvanelos IV TavSi aRwerilia, rogor xdeba am saWiro-ebaTa identificireba. aqve unda aRiniSnos, rom jandacvis msof lio organizaciis klasifikaciiT, SezRuduli SesaZlebloba aris raime dazianebis/darRvevis Sedegad gamowveuli unaris dro ebiTi an qro-nikuli SezRudva fizikur an fsiqikur sferoSi, rac mniS vne lovan gavlenas axdens adamianis cxovrebis sxvadasxva sferoze (gzam kvlevi maswavleblebisTvis inkluziuri ganaTleba. 2011 w.). Sez Ruduli SesaZlebloba samedicino diagnozze dafuZnebuli ter minia, xolo saganmanaTleblo saWiroeba ganpirobebulia socialuri da indivi-dualuri faqtorebiT. ori msgavsi samedicino diagnozis mqo ne pirs SesaZloa hqondes daswavlis gansxvavebuli stili, Zlieri mxa reebi, interesebi. amitom, aRniSnuli terminebi identuri ar aris, Tum-ca, zog SemTxvevaSi, SesaZloa, erTi moicavdes kidec meores.

  • 8 9

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi I - specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa ganaTlebis regulireba Tavi I - specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa ganaTlebis regulireba

    ganvixiloT magaliTi:

    nino aris SezRuduli SesaZleblobis mqone piri. igi etliT mosargeblea (bavSvTa cerebruli damblis diagnoziT). nino dadis skolaSi, romelic adaptirebulia etliT mosargebleebisTvis da eufleba mexuTe klasis masalas. gegi aseve SezRuduli SesaZleblobis mqone piria. isic etliT mosarge-blea da aqvs bavSvTa cerebruli damblis diagnozi. gegi VIII klaselia. ninosgan gansxvavebiT, mas uWirs qarTuli teqstis wakiTxva da Sinaar-sis gaazreba, SedarebiT uadvildeba mokle teqstebi, sadac konkretu-li faqtebia asaxuli. maTematikaSi SeuZlia ariTmetikuli operaciebis ganxorcieleba 10-is farglebSi. ninos da gegis - orives - msgavsi diagnozi da SSm piris statusi aqvT, Tumca saganmanaTleblo saWiroeba vlindeba mxolod gegis SemTxvevaSi.

    maswavleblebs da saganmanaTleblo sivrceSi momuSave nebismier adamians unda axsovdeT, rom kanonSi zogadi ganaTlebis Sesaxeb sa-muSao terminad gamoyenebulia specialuri saganmanaTleblo saWi-roebis mqone piri, aseve legitimuria SezRuduli SesaZleblobis mqone piri. dauSvebelia individebis iseTi terminebiT moxsenieba, rogorebicaa: inkluziuri bavSvi, SezRuduli bavSvi, sakoreqcio moswavle an sxva damakninebeli epiTetebi.

    saqarTvelos kanonSi zogadi ganaTlebis Sesaxeb ganmartebulia termini specialuri maswavlebeli (saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb. Tavi II1). igi warmoadgens mniSvnelovan damxmare rgols sssm pirTa ganaTlebis procesSi. kanonSi Canawerma biZgi misca specialuri maswavleblis standartis Seqmnas. am standarts efuZne-ba specialuri maswavleblis momzadebis sauniversiteto da kvali-fikaciis asamaRlebeli kursebi. aseve kanoniT aris gansazRvruli saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros inkluziuri ganaTlebis multidisciplinuri gundis funqcia (saqarTvelos kano-ni zogadi ganaTlebis Sesaxeb. Tavi I, muxli 2), romelic axdens sssm moswavleTa saganmanaTleblo saWiroebebis Sefasebas, konsultacias uwevs skolebsa da mSoblebs da, zogadad, mxars uWers inkluziuri ga-naTlebis xarisxis amaRlebas.

    zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis V TavSi ganmartebulia erov-nuli saswavlo gegmis mizani da mniSvneloba. kanoni aseve areguli-rebs sssm pirebisTvis erovnul saswavlo gegmaze dayrdnobiT indi-vidualuri saswavlo gegmis Seqmnas. aris qveynebi, sadac sssm da SSm pirTa swavlebis procesi erovnul saswavlo gegmas ar eyrdnoba da maTTvis muSavdeba calkeuli programebi. kanonSi arsebuli Canawe-riT saqarTvelom aRiara, rom saganmanaTleblo procesi yvela mos-

    wavlisTvis erovnul saswavlo gegmaze dayrdnobiT mimdinareobs. amasaTan, ganaTlebis procesis moqnilobis uzrunvelsayofad gani-sazRvra individualuri saswavlo gegma, romelic sssm da SSm pirebs aZlevs saSualebas, maqsimalurad (SesaZleblobis gaTvaliswinebiT) miuaxlovdnen erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvrul saswavlo Sedegebs. maswavlebels unda axsovdes, rom yvela moswavlis, maT Soris sssm da SSm moswavleebis swavlebis procesSi mTavari ori-entiria erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli saswavlo Sede-gebi da TviT moswavleTa individualuri SesaZleblobebi.

    specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebTan individualuri midgomebis ganxorcielebis SesaZleblobas aregu-lirebs erovnuli saswavlo gegmis (2011-2016) V Tavi. masSi ganmar-tebulia individualuri saswavlo gegmis (isg) mizani, misi Sedgenis specifika da miTiTebulia, vis ekisreba pasuxismgebloba individu-aluri saswavlo gegmis warmoebisTvis. aRniSnul TavSi mocemulia ganmartebebi specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone pirTa akademiuri Sefasebis Sesaxeb, aRwerilia gamonaklisis daSvebis SesaZ-leblobebi, rac, erTi mxriv, saswavlo procesSi moswavlis individu-aluri saWiroebebis gaTvaliswinebis saSualebas iZleva da, meore mxriv, xels uwyobs saerTo formatis SenarCunebas, rasac erov nuli saswavlo gegmis mixedviT swavleba gulisxmobs. ganvixiloT magali-Ti:

    nino aris SezRuduli SesaZleblobis mqone piri. igi etliT mo-sargeblea (bavSvTa cerebruli damblis diagnoziT). nino dadis skolaSi, romelic adaptirebulia etliT mosargeble ebisTvis da eufleba mexuTe klasis masalas. gegi aseve SezRuduli SesaZleblobis mqone piria. isic etliT mosargeblea da aqvs bavSvTa cerebruli damblis diagnozi. gegi VIII klaselia. ninosgan gansxvavebiT, mas uWirs qarTuli teqstis wakiTxva da Sinaarsis gaazreba, SedarebiT uadvildeba mokle te-qstebi, sadac konkretuli faqtebia asaxuli. maTematikaSi SeuZ-lia ariTmetikuli operaciebis ganxorcieleba 10-is farglebSi.

    ninos da gegis orives msgavsi diagnozi da SSm piris statu-si aqvT, Tumca saganmanaTleblo saWiroeba vlindeba mxlod gegis SemTxvevaSi.

  • 10 11

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi I - specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa ganaTlebis regulireba Tavi I - specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa ganaTlebis regulireba

    rogor unda Sefasdes levanis akademiuri moswreba da aqvs Tu ara mas ufleba, gadavides Semdeg klasSi? erovnuli saswavlo geg-mis V Tavis 29-e muxli aregulirebs sssm moswavlis akademiuri mos-wrebis Sefasebis, daswrebisa da gacdenebis sakiTxebs. aRniSnuli muxlis mixedviT, sssm moswavlis akademiuri miRwevis Sefaseba xde-ba imave principiT, romliTac nebismieri sxva moswavlisa (punqti 1), Tumca `gamonaklisis SemTxvevaSi dasaSvebia, sssm moswavles ar hqon-des semestruli Sefaseba erT an ramdenime saganSi. gamonaklisi daiS-veba multidisciplinuri gundis daskvnis safuZvelze. gamonaklis SemTxvevaSi moswavlis sagnis semestruli qula warmoadgens sagnis wliur qulas. Tu sssm moswavle romelime saganSi mocemul semestrSi ar fasdeba, es xels ar uSlis mas, gadavides momdevno klasSi (punqti 3). aRniSnulidan gamomdinare, kanonieria levanis Sefaseba Sesabamis sagnebSi miCneul iqnes sakmaris pirobad mis momdevno klasSi gadasay-vanad.

    Tuki analizis Sedegad gamoikveTa, rom moswavlisTvis romelime saganSi isg ar Sedgeba, skola TviTneburad ar iRebs saboloo gadawy-vetilebas. gadawyvetilebis miReba xdeba saqarTvelos ganaTlebi-sa da mecnierebis saministros multidisciplinuri gundis das-kvnis safuZvelze.

    erovnuli saswavlo gegmis V Tavis 30-e muxli (sssm moswavleTa Sin swavleba) saSulebas iZleva, multidisciplinuri gundis daskvnis sa-fuZvelze, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone piri Caer-Tos Sin swavlebis procesSi. aseTi gadawyvetileba miiReba aRniSnuli gundis daskvnis safuZvelze gansakuTrebuli dasabuTebis SemTxveva-Si, vinaidan mTavari mizania, yvela moswavles mieces saSualeba, ga-naTleba miiRos saxlTan axlos mdebare skolaSi. erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvrulia Sin swavlebis minimaluri saaTebis raodenoba, Tumca midgoma aqac individualuria da damokidebulia moswavlis saWiroebebze. unda aRiniSnos, rom Sin swav lebis procesSi skola rTavs Sesabamisi sagnis pedagogebs, saq meSi mxolod saWiroebis SemTxvevaSi Caebmeba specialuri maswavlebeli, romelic exmareba sagnis maswavlebels indi vidualuri gegmis SedgenaSi.

    saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb da erovnuli sas-wavlo gegma is ZiriTadi dokumentebia, romlebic aregulireben sssm pirTa ganaTlebis process. arsebobs kanonqvemdebare aqtebi, rom-lebic calkeul SemTxvevebSi gamoiyeneba, Tumca aq maTze ar SevCer-debiT. aseve unda aRiniSnos, rom inkluziuri ganaTlebis procesis ganviTarebisTvis mniSvnelovani nabiji gadaidga 2014 wels, rodesac saqarTvelom moaxdina gaeros SezRuduli SesaZleblobis mqone pir-

    Ta uflebebis konvenciis ratificireba. konvenciis 24-e muxli mTli-anad sssm da SSm pirTa ganaTlebis procesis organizebas exeba da avaldebulebs wevr qveynebs, Seqmnan mravalferovani da yvelasTvis xelmisawvdomi saganmanaTleblo servisebi. saqarTvelos mTavrobam aseve daamtkica SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelyofis 2014-2016 wlebis samTavrobo sa-moqmedo gegma (damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis 2014 wlis 20 ianvris N76 gankargulebiT), sadac inkluziuri ganaTlebis kom-ponenti oTx ZiriTad prioritets eyrdnoba da savsebiT Seesabameba konvenciis 24-e muxls. kerZod, uaxloesi sami wlis ganmavlobaSi in-kluziuri ganaTlebis efeqtianobis gazrdisTvis muSaoba warimar-Teba Semdegi mimarTulebebiT:

    damatebiTi sakanonmdeblo regulaciebis Seqmna; sssm pirTa ganaTlebis dafinansebis adekvaturi sistemis Camoya-

    libeba; sssm pirTaTvis xarisxiani da uwyveti ganaTlebis xelmisawvdomo-

    ba ganaTlebis yvela safexurze; Sesabamisi adamianuri da materi-aluri resursebis uzrunvelyofa;

    sssm pirTa identifikaciis gamarTuli meqanizmebis SemuSaveba.

    SeiZleba iTqvas, rom saqarTveloSi xarisxiani, yvelasTvis xel-misawvdomi saganmanaTleblo sivrcis SeqmnisTvis sakmarisi sakanon-mdeblo mzaoba arsebobs. uaxloes wlebSi mTavari amocana iqneba sak-laso praqtikis daxvewa, rac ukavSirdeba moswavleebis specialuri saganmanaTleblo saWiroebis droul identificirebas, Sesabamisi saswavlo strategiebis SerCevas, skolaSi kvalificiuri kadrebis mu-Saobas, saWiro resursebis moZiebas da TanamSromlobas. inkluziuri ganaTlebis procesi srulyofili iqneba maSin, rodesac SesaZlebeli gaxdeba saklaso praqtikaSi sakanonmdeblo dokumentebSi asaxuli yvela noris maqsimaluri realizeba da TiToeuli individi miiRebs adekvatur saganmanaTleblo serviss.

    winamdebare saxelmZRvanelos mizania saganmanaTleblo proces-Si CarTuli specialistebisTvis saklaso praqtikis gasaumjobeseb-lad sxvadasxva strategiisa da midgomis gacnoba, rac maswavleblebs Tu skolis administratorebs daexmareba, erovnul saswavlo geg-maze dayrdnobiT dagegmon sagakveTilo procesi da uzrunvelyon yvelasTvis xelmisawvdomi ganaTleba.

  • 13

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    12

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi IIerovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba

    specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    2.1. erovnuli saswavlo gegmiT swavlebis mniSvneloba

    saqarTvelos zogadi ganaTlebis sistema miznad isaxavs iseTi sa-ganmanaTleblo garemos Seqmnas, romelSic nebismieri moswavle SeZ-lebs Tavisi TavisTvis, sazogadoebisa da qveynisTvis mniSvnelovani codnis SeZenasa da unar-Cvevebis aTvisebas.

    moswavlis SesaZleblobebis yovelmxriv ganviTarebisTvis sa-qarTvelos saganmanaTleblo sistemam SeimuSava ganaTlebis mare-gulirebeli dokumenti erovnuli saswavlo gegma. am dokumentSi gansazRvrulia moswavleTaTvis aucilebeli codna da unar-Cvevebi, romlebsac isini Tanamimdevrulad unda euflebodnen yoveli saswav-lo wlis ganmavlobaSi.

    yvela skola savaldebulod miiCnevs TiToeuli mozardis swavle-bis procesSi erovnuli saswavlo gegmis saxelmZRvanelod gamoyene-bas, radgan aRiarebs am dokumentiT dasaxuli miznebis mniSvnelobas mozardebis ganviTarebisa da ganaTlebisTvis.

    saswavlo procesis aRniSnuli midgomiT marTva skolas aZlevs rwme nas, rom zogadi ganaTlebis dasrulebis Semdeg mozardi SeZlebs eziaros qveynisTvis Rirebul principebs, sargebeli moutanos sazo-gadoebas da swori reagireba moaxdinos Tanamedrove samyaros gamow-vevebsa da moTxovnebze.

    erovnuli saswavlo gegma erTgvari gzamkvlevia codnisa da unar-Cvevebis aTvisebis Tanamimdevrobisa, romelSic yoveli momdev-no unari Tu codna ukve SeZenils efuZneba.

    saswavlo gegmaSi Camoyalibebuli codna da unar-Cvevebi ganisaz-Rvra profesionalTa da dargis eqspertTa siRrmiseuli analizis Sedegad. saswavlo miznebi dazustda mravali faqtoris gaTvaliswi-nebiT. gaanalizda zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi, mozardis ganviTarebis Taviseburebebi, codnisa da unar-Cvevebis dauflebis kanonzomierebebi da erovnul saswavlo gegmaSi mocemuli TiToeuli dargis (sagnis) specifika. Sesabamisad, rodesac sajaro skola aRi-arebs, rom erovnul saswavlo gegmaSi gansazRvrulia moswavlisTvis aucilebeli codna da unar-Cvevebi, is Tavis sivrceSi moswavleTa ganaTlebis process aRniSnul dokumentze dayrdnobiT gegmavs. misi amocanaa, mimdinare saswavlo procesiT SeZlos erovnuli saswavlo miznebis miRweva da, Sesabamisad, funqciuri codniT aRWurvos mos-wavleebi.

    gvaxsovdes: erovnul saswavlo gegmaSi Tavmoyrilia fase-uli miznebi da Tu saswavlo process aRniSnuli dokumentis safuZvelze warvmarTavT, mozardebs funqciur codnasa da unar-Cvevebs SevZenT.

    2.2. Sedegze orientirebuli ganaTleba

    erovnul saswavlo gegmaSi moswavlisTvis faseuli codna da un-ar-Cvevebi sistematizebulia yoveli sagnisa da saswavlo wlisTvis da Tanamimdevrulad aris warmodgenili sagnobrivi programis saxiT. sagnobrivi programebis fundamenturi principia Sedegze orienti-reba.

    sxvagvarad rom vTqvaT, yovel sagnobriv programaSi saswavlo miznebi Camoyalibebulia konkretuli Sedegebis saxiT, anu im cod-nisa da unar-Cvevebis saxiT, romlebic unda warmoaCinos moswavlem saswavlo procesis dasrulebis Semdeg. (Sesabamisad, Cvens publika-ciaSi cnebebi saswavlo miznebi da saswavlo Sedegebi sinonimebad iqneba gamoyenebuli.)

    sagnobrivi programis specifikidan gamomdinare, sxvadasxva sas-wavlo wlisTvis dadgenilia gansxvavebuli odenobis saswavlo Se-degi. maswavleblis mizania, ise warmarTos saswavlo procesi, rom moswavleebma maqsimalurad miaRwion dasaxul saswavlo mizans. mos-wavles ki evaleba, Tavisi aqtiurobiT (saklaso aqtivobaSi CarTviT, saSinao davalebebis SesrulebiT, proeqtebis ganxorcielebiT, dis-kusiebSi monawileobiT da sxv.) saTanadod warmoaCinos Sedegi.

    imisaTvis, rom maswavlebelma obieqturad Seafasos, miaRwia Tu ara moswavlem gansazRvrul Sedegs, erovnuli saswavlo geg ma yoveli Sedegis Sesamowmeblad gvTavazobs indikatorebs. indika to ri azus-tebs da akonkretebs moswavlis mosalodnel qcevas: im SemTxve vaSi, Tu moswavle gamoavlens saTanado qcevas/qcevebs, maswavlebels aqvs obieqturi safuZveli ivaraudos, rom Sedegi miRweulia.

    indikatorebis raodenoba ar aris SezRuduli da 2-dan 20-mde meryeobs. erovnul saswavlo gegmaSi mocemuli indikatorebi Sesa-Zlebelia ganvixiloT, rogorc magaliTi an CamonaTvali (arasruli) mosalodneli aqtivobebisa, romlebic moswavlem unda gamoavlinos konkretuli Sedegis miRwevis dasadastureblad. indikatorebi sxva dasxva sirTulisaa, Sesabamisad, dasaSvebia maTi ara srulad (e. i. ara yvela indikatoris), aramed nawilobriv dafarva (erovnuli saswavlo gegma, Tavi XI). moswavlis mier Sedegis miRwevis dones mas-wavlebeli indikatorebis safuZvelze gansazRvravs. is aanalizebs, romeli indikatoris (maRali donis anu rTuli Tu SedarebiT dabali donis anu ioli) Sesabamisi qceva gamoavlina moswavlem da saTanadod afasebs mas.

  • 14 15

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    moswavleebi erovnul saswavlo miznebs gansxvavebulad aRweven, ramdenadac mozardebi erTi asakobriv jgufSi mniSvnelovnad SeiZ-leba gansxvavdebodnen erTmaneTisgan SesaZleblobebis, codnisa da unar-Cvevebis aTvisebis tempisa da siRrmis mixedviT. arseboben ma-Rali akademiuri moswrebis moswavleebi da specialuri saganmanaT-leblo saWiroebis mqone maTi Tanatolebi, romelTac SesaZlebelia eqmnebodeT aSkarad gamoxatuli sirTuleebi swavlis procesSi.

    maswavlebeli unda acnobierebdes, rom gansxvavebuli SesaZleb-lobis mqone moswavleebi gansxvavebul Sedegebs aRweven. moswavleebs sxvadasxva dro, Zalisxmeva da swavlebis gansxvavebuli strategia dasWirdebaT saswavlo miznis misaRwevad. saSualo an kargi akademi-uri moswrebis mqone moswavle warmatebiT daasrulebs ganaTlebis process da srulyofilad gamoavlens erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvrul codnasa da unarebs, dabali akademiuri moswrebis mqo-ne moswavles SeiZleba meti dro dasWirdes imave Sedegis misaRwevad, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis moswavlem ki Sedegs mxo-lod nawilobriv miaRwios.

    nebismier SemTxvevaSi, moswavleTa Sedegebi Tanabrad mniSvne-lovani iqneba maTi ganaTlebisa da ganviTarebisTvis.

    ganvixiloT magaliTi:erovnuli saswavlo gegmis sagnobrivi programa qarTul enasa da

    literaturaSi (I klasi) kiTxvis mimarTulebisTvis adgens aseT Se-degs:

    Sedegi:moswavles SeuZlia anbanuri principis gageba da gamoyeneba (qarT. I.6).

    indikatori: 1. Tavisuflad cnobs ormocdaaTamde sityvis orTografiul xats;2. adarebs sxvadasxva sityvis orTografiul xatebs, poulobs saerTo

    marcvlebs, asoebs;3. nacnob sityvebSi cnobs da warmoTqvams asoebs;4. sityvaTa CamonaTvalSi poulobs winaswar miTiTebul asos,

    marcvals; 5. asoebs amTlianebs marcvlebad, marcvlebs sityvebad;6. sityvaSi gamoyofs da warmoTqvams marcvlebs, marcvlebSi asoebs;7. asoebisgan, marcvlebisgan awyobs sityvas;8. cnobs anbanis yvela asos;9. akavSirebs beWdur asoebs arabeWdur asoebTan.

    maswavleblis mizania, moswavleebma saukeTeso Sedegs miaRwion. Sesabamisad, mas eqneba molodini da survili, moswavleebma SeZlon yvela zemoT CamoTvlili aqtivobis TvalsaCinod da naTlad gamovlena.

    klasSi SeiZleba iyos moswavle, romelic pirveli saswavlo wlis bolos gamoavlens yvela (cxrave) indikatoris Sesabamis qcevas. amavdroulad, klasSi SeiZleba swavlobdes mozardi, romelic saswavlo wlis bolos mxolod ramdenime indikatoris Sesabamis aqtivobas ganaxorcielebs.

    miuxedavad moswavleebs Soris TvalsaCino gansxvavebisa, samarT-lianoba moiTxovs iTqvas, rom orivem mniSvnelovan Sedegs miaRwia, Tumca miRwevis done gansxvavebulia. pirvelma moswavlem ukeTesi Sedegi aCvena da is, Sesabamisad, ukeTes Sefasebasac imsaxurebs. me-ore moswavlem SedarebiT naklebi sirTulis unar-Cvevis gamovlena SeZlo, rac mis SefasebaSi aisaxeba. miuxedavad dabali Sefasebisa, mis mier Sedegis miRweva mainc unda vaRiaroT.

    moswavleebi, TavianTi SesaZleblobebidan da miRwevis donidan gamomdinare, SesaZloa, ufro metadac gansxvavdebodnen erTmane-Tisgan. ganvixiloT kidev erTi SemTxveva:

    zemoT mocemuli Sedegis miRwevisas specialuri saganmanaTleb-lo saWi roebis mqone moswavlem SeiZleba wlis bolos mxolod merve indi katoris Sesabamisi unar-Cveva gamoavlinos srulad (cnobdes an-banis yvela asos) an nawilobriv (cnobdes mxolod 16 asos). miuxeda-vad imisa, rom am moswavlis moswreba kidev ufro dabalia, miRweuli Sedegi misTvis mainc faseuli iqneba. SesaZlebelia, es moswavlisT-vis, misi SesaZleblobebidan gamomdinare, saukeTeso Sedegic ki iyos.

    marTalia, moswavlis mier miRweuli Sedegi sagrZnoblad iyo daSorebuli erovnul saswavlo gegmaSi misi asakobrivi jgufisTvis (klasisTvis) gansazRvruls, magram is imave mizanze iyo orientire-buli da, Sesabamisad, mniSvnelovan codnas eufleboda.

    moswavlem SeZlo moswavlem ver SeZlo

    (8) yvela asos cnoba;(9) beWduri asoebis Sesabamis

    arabeWdur asoebTan dakav-Sireba;

    (4) sityvaTa CamonaTvalSi wi-naswar miTiTebuli asos, marcvlis povna;

    (3) nacnob sityvebSi asoebis cnoba da warmoTqma.

    (1) ormocdaaTamde sityvis orTog ra-fiuli xatis Tavisuflad amoc noba;

    (2) sxvadasxva sityvis orTografiuli xatebis Sedareba, saerTo marcvle-bisa da asoebis povna;

    (5) asoebis marcvlebad da marcvlebis sityvebad gamTlianeba;

    (6) sityvaSi marcvlebis, marcvlebSi asoebis gamoyofa da warmoTqma;

    (7) asoebisgan, marcvlebisgan sityvis awyoba.

  • 16 17

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    miuxedavad moswavleTa gansxvavebulobisa, erovnuli saswavlo geg mis miznebze orientireba yvela maTganisTvis mniSvnelovania. aR-niS nul dokumentSi warmodgenili miznebi faseuli da aqtualuria yve la mozardisTvis, miuxedavad maTi ganviTarebis donisa da swav-lis Taviseburebisa. dauSvebelia vifiqroT, rom erovnuli saswav lo gegmis mixedviT saswavlo procesis dagegmva gamiznulia mxolod ma-Ra li da saSualo moswrebis moswavleebisTvis da Seusabamoa spe ci-aluri saganmanaTleblo saWiroebis mqone pirisTvis, radgan, er Ti SexedviT, saswavlo miznebi maTTvis SeiZleba dauZleveli mogveC-venos.

    miuxedavad imisa, rom erovnuli saswavlo gegmis mixedviT sas-wav lo procesis warmarTva Tanabrad mniSvnelovania TiToeuli mos-wavlisTvis, SeuZlebelia da, amave dros, gaumarTlebelic, sas wavlo procesi yvela maTganisTvis identuri iyos. imisaTvis, rom speci-aluri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlem erov nu li sas-wavlo gegmis Sedegebs miaRwios (Tundac nawilobriv), auci le belia saswavlo procesi daigegmos moswavlis Taviseburebis gaTva lis-winebiT da misTvis individualurad ganisazRvros misaRwevi sas wav-lo Sedegebi.

    maswavlebeli yuradRebiT unda akvirdebodes da gansazRvravdes TiToeuli moswavlis miRwevis dones, anu ra Sedegs miaRwia man. amas maswavlebeli indikatorebis safuZvelze unda axorcielebdes.

    ganvixiloT magaliTi:sailustraciod moviyvanT erovnuli saswavlo gegmiT gansazRv-

    rul Sedegebs zepirmetyvelebis mimarTulebisTvis qarTul enasa da literaturaSi (II klasi):

    Sedegi:moswavles SeuZlia moisminos da gaigos nacnob Tematikaze Seqmnili mci-re zomis sxvadasxva saxis teqstebi da gamoxatos Tavisi damokidebule-ba (qarT. II. 2).

    indikatori:1. ilustraciebis mixedviT gamoTqvams varauds teqstis SesaZlo Si-

    naarsis Sesaxeb;2. gadmoscems mosmenili teqstis Sinaarss;3. agrZelebs sxvis mier dawyebul Txrobas;4. asaTaurebs teqsts;5. teqstze dayrdnobiT axasiaTebs personaJebs (maT garegnobas, Tvise-

    bebs);6. gamoxatavs sakuTar damokidebulebas personaJisa da misi moqmede-

    bisadmi (momwons/ar momwons, kargad moiqca/cudad moiqca; keTilia, gonieria da a.S.);

    7. ismens teqsts da asaxelebs Sesabamisi Tematikis multfilms, sabavS-vo films; ixsenebs msgavssa da gansxvavebul adgilebs am multfilme-bidan da sabavSvo filmebidan;

    8. akavSirebs mosmenil teqstSi asaxul ambavs pirad gamocdilebasTan;9. gamoxatavs konkretuli personaJis qmedebiT aRZrul emociebs (mag.,

    gamakvirva, Semecoda da a. S.);10. monawileobs personaJis, obieqtis an movlenis jgufur daxasiaTeba-

    Si;11. qmnis teqstis calkeuli epizodis/epizodebis ilustraciebs, asa-

    Taurebs da gadmoscems maT Sinaarss.

    meore klasis bolos maswavlebels molodini eqneba, rom moswav-leebi SeZleben zemoT CamoTvlili aqtivobebis ganxorcielebas. savaraudod, moswavleebi marTlac gamoavlenen aRniSnul unarebs met-naklebi gansxvavebiT da simtkiciT, Tumca klasSi SeiZleba Seg-vxvdes specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle, romelic am Sedegis Sesabamis unar-Cvevebs ver gamoavlens, magram ganaxorcielebs cxrilSi mocemuli aqtivobebs:

    moswavle SeZlebs:

    1. kiTxvis dasmas da/an pasuxis gacemas mosmenil teqstTan dakavSirebiT;2. ilustraciebis dakavSirebas mosmenil teqstTan da maT moqmedebaTa

    TanamimdevrobiT ganlagebas;3. personaJis emociuri mdgomareobis (mxiaruli, mowyenili, gakvir-

    vebuli da a. S.) amocnobas;4. mosmenilis Sefasebas (momewona/ar momewona);5. personaJis da misi saqcielis Sefasebas (keTilia/borotia; kargad mo-

    iqca/cudad moiqca da a. S.);6. mosmenilis msgavsi ambis gaxsenebas.

    maswavlebeli Tu kargad gaaanalizebs moswavlis mier gamovle-nil saswavlo aqtivobebs (amavdroulad, eqneba zusti warmodgena erovnul saswavlo gegmaze, qarTuli enisa da literaturis sagnob-riv programaze), aRmoaCens, rom moswavlem TvalsaCinod gamoavli-na ara meore klasis zemoT moyvanili Sedegi, aramed pirveli klasis zepirmetyvelebis mimarTulebis Sedegi: moswavlem SeZlo moesmina da gaego nacnob Tematikaze Seqmnili mcire zomis sxvadasxva saxis teqsti da gamoexata Tavisi damokidebuleba (qarT. I. 4). aRniSnuli Sedegis miRwevas adasturebs is faqti, rom moswavlem SeZlo pirveli klasis Sedegis Sesabamisi aqtivobis gamovlena.

    Sesabamisad, miuxedavad maswavleblis survilisa, yvela moswa-vles saukeTeso saswavlo Sedegi eCvenebina, es zogierTisTvis SeuZ-

  • 18 19

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    lebeli aRmoCnda. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone meore klasis moswavlem, romelzec axla vsaubrobdiT, mxolod pir-veli klasis saswavlo Sedegis miRweva SeZlo. mniSvnelovania, rom maswavlebelma mas es miRwevad CauTvalos.

    dauSvebelia, pedagogma gulgriloba gamoiCinos da ar daufasos moswavles miRweuli Sedegi im mizeziT, rom aRniSnuli Sedegi pirve-li klasisTvis aris dadgenili.

    maswavlebeli yuradRebiT unda akvirdebodes yvela moswav lis mier gamovlenil aqtivobebs da aanalizebdes maT sagnobriv programasTan da SedegTan kavSirSi. obieqturi msjelobis Se-degad, maswavlebelma unda gansazRvros, romeli Sedegis indi-katoria moswavlis mier gamovlenili aqtivoba. mas wavlebelma unda daaskvnas, romel Sedegs miaRwia moswav lem da daadginos miRwevis done. amas gadamwyveti mniSvneloba aqvs momdevno Se-degisa da swavlebis midgomebis gansaz RvrisTvis.

    im SemTxvevaSi, Tu moswavle ver mihyveba saswavlo programiT dad-genil temps da wlis bolos ver aRwevs gaTvaliswinebul Sedegs, mas-wavlebels sruli ufleba aqvs, momdevno saswavlo welsac miubrun-des aRniSnul mizans da mxolod misi srulad an nawilobriv miRwevis Semdeg gadavides momdevnoze etapze.

    Sedegze orientirebuli saswavlo procesis dagegmvisas maswav-lebels daexmareba erovnuli saswavlo gegmis mniSvnelovani Ta-visebureba: erTi da igive Sedegi SesaZlebelia gansazRvruli iyos sxvadasxva saswavlo wels, gansxvavebuli indikatorebiT: qveda kla-sebSi SedarebiT martivi, zeda klasebSi ki garTulebuli indika-torebiT.

    ganvixiloT zepirmetyvelebis mimarTulebis Sedegebi pirveli da meore klasisTvis qarTul enasa da literaturaSi:

    moyvanili cxrili naTlad asaxavs, rom qarTul enasa da litera-turaSi zepirmetyvelebis mimarTulebis Sedegi TiTqmis meordeba pirvel da meore klasSi (Sedegebi, romlebic saerToa pirveli da meore klasisTvis mocemul cxrilSi gamuqebulia). amavdroulad, cxrili naTlad aCvenebs, rom aRniSnuli SedegisTvis saswavlo gegma gansazRvravs indikatorebs, romlebic zeda klasebSi gadasvlasTan erTad rTuldeba.

    pirveli klasis bolos moswavles unda SeeZlos moisminos martivi informacia, magaliTad: maswavleblis instruqcia gadaSale wigni, amoiRe rveuli; Tanatolebis Txovna aiRe, daimale, gaviqceT. amav-droulad, moswavlem unda SeZlos dasvas kiTxvebi misTvis gaugebari sityvebis asaxsnelad; miesalmos, daemSvidobos mosaubres da a. S. (ix. qarT. I. 1. indikatorebi).

    meore klasis bolos verbaluri informaciis aRqmisa da masze saTanado reagirebis unaris ganviTareba isev bavSvisTvis nacnobi, martivi sametyvelo garemoTi Semoifargleba. Tumca, moswavlem aR-niSnuli etapisTvis damatebiT unda SeZlos sametyvelo situaciis adresatis da sasaubro Temis amocnoba, zrdilobiani formis gamo-yeneba mosaubris asakis gaTvaliswinebiT da dialogis warmarTva (ix. qarT. II.1. indikatorebi).

    swavlebis procesSi maswavlebels eqneba molodini, rom moswav-leebi meore saswavlo wels imave Sedegis miRwevis dasturad ufro maRali donis unar-Cvevebs warmoaCenen. Tu meore saswavlo wels spe-cialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle aRniSnuli Sedegis miRwevis indikatorebis Sesabamis unarebs ver gamoavlens, maswavlebels SeuZlia igi kvlav pirveli klasisTvis gansazRvrul Sedegze avarjiSos, miuxedavad imisa, rom sxva moswavleebTan amave Sedegis ufro rTuli aqtivobebis ganxorcieleba mouwevs.

    Sedegi Sedegi

    qarT. I. 1. moswavles SeuZlia moismi-nos da adekvaturad aRiqvas martivi informacia; SeuZlia sworad reagire-ba nacnob sametyvelo situaciebSi.

    qarT. II. 1. moswavles SeuZlia adekvaturad reagireba martiv sametyvelo situaciebSi.

    indikatoriSedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: asrulebs maswavleblis martiv

    zepir instruqciebs; svams kiTxvebs ucnobi sityvebis

    mniSvnelobis dasazusteblad;

    indikatoriSedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: amoicnobs sametyvelo situaci-

    is adresants (vin laparakobs), adresats (vis elaparakebian) da saubris Temas;

    monawileobs situaciur TamaSebSi, jgufur aqtivobebSi da, saWiro-ebis mixedviT, adekvaturad cvlis sametyvelo rolebs (usmens sxvebs, svams/pasuxobs kiTxvebs);

    amoicnobs da iyenebs sametyvelo etiketis enobriv formulebs (mi-salmebas, damSvidobebas, bodiSis moxdas, madlobis gadaxdas da a. S.).

    sametyvelo situaciisa da ad-resatis gaTvaliswinebiT Se-arCevs marTebul gamonaTqvams (rogor xar?/rogor brZande-biT?);

    adresatis gaTvaliswinebiT warmarTavs etiketur dialo-gebs nacnob Temebze (mipatiJe-ba, Tavaziani Txovna an uari da a. S.).

  • 20 21

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    2.3. Sedegis/Sedegebis gansazRvra moswavlis Taviseburebis gaTvaliswinebiT

    Sedegze orientirebuli ganaTlebis ganxorcielebisas, mniSvne-lovania moswavle, pirvel yovlisa, euflebodes im saswavlo Sedegs/Sedegebs, rac mis SesaZleblobebs Seesabameba da ris saSualebasac misi ganviTarebisa da ganaTlebis done gvaZlevs. moswavlis swavle-bisas sulac ar aris aucilebeli, meqanikurad viyoT orientirebuli im klasisTvis gansazRvrul Sedegze/Sedegebze, romelSic moswavle iricxeba. aseTi midgoma konkretuli moswavlisTvis SeiZleba sruli-ad gaumarTlebeli iyos. Secdoma iqneba, moswavle, Tanaklaselebis msgavsad, orientirebuli iyos saswavlo gegmiT dadgenil konkre-tul Sedegze maSin, roca mas am Sedegis misaRwevad saWiro fundamen-turi unar-Cvevebi jer ar aqvs ganviTarebuli. amgvari midgoma ewi-naaRmdegeba ganaTlebisa da ganviTarebis kanonzomierebas, romlis mixedviTac ganviTarebis yoveli momdevno etapi winamorbedi etapis warmatebiT gavlas gulisxmobs.

    bevrad mniSvnelovania sagnobrivi programidan im Sedegis/Sede-gebis mimarTulebiT vimuSaoT, romelic adekvaturi da misawvdomia konkretuli moswavlisTvis. Sesabamisi unarebis ganviTarebiT unda SevqmnaT winapiroba momavalSi gacilebiT rTuli miznebis misaRwe-vad.

    rogorc vxedavT, misaRebia, rom maswavlebelma konkretuli mos-wavlisTvis wlis bolos misaRwev Sedegad Tanaklaselebisgan gansxva-vebuli miznebi da/an miznis miRwevis ufro martivi done gansazRvros. sxvagvarad rom vTqvaT, Tu moswavle ver aRwevs saswavlo programiT gaTvaliswinebul Sedegebs da ver Zlevs saswavlo wlis Tvis gansazR-vrul minimalur bariers (iqneba es erT, ramdenime an yvela saganSi), iqmneba individualuri miznebis gansazRvris aucilebloba.

    moswavlisTvis individualuri saswavlo miznebis gansazRvris procesSi maswavlebeli unda xelmZRvanelobdes Semdegi wesebiT:

    misaRwevi Sedegi/Sedegebi SerCeuli unda iyos moswavlis ganviTarebisa da codnis donis gaTvaliswinebiT;

    unda arsebobdes Sedegis warmatebiT miRwevis didi albaToba; SerCeuli mizani moswavlisTvis faseuli unda iyos momavalSi

    misi funqciuri gamoyenebis TvalsazrisiT.

    individualuri saswavlo gegmisa da miznebis gansazRvris auci-leblobis Sesaxeb gadawyvetilebis miReba xdeba moswavlis safuZ-vliani Sefasebis Sedegad mxolod im SemTxvevaSi, Tu Sefasebam daada-stura specialuri saganmanaTleblo saWiroebis arseboba (moswavlis Sefasebis procedura ganxilulia winamdebare publikaciis IV TavSi specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis identi-fikacia da Sefaseba).

    2.4. gamowvevebi individualurad gansazRvrul Sedegebze orientirebisas

    saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebTan, xSir SemTx-vevaSi, aucilebelia saswavlo Sedegebis diferencirebulad gansa-zRvra, Tumca amgvari midgoma mniSvnelovan gamowvevebTan aris da-kavSirebuli da maswavleblis mxridan saswavlo procesis dagegmvas moiTxovs.

    Cveulebriv, swavlebis procesSi maswavlebeli orientirebulia erovnuli saswavlo gegmis sagnobrivi programis yvela Sedegze da maT misaRwevad mocemuli klasisTvis da sagnobrivi programisTvis SerCeuli Sesabamisi grifirebuli saxelmZRvaneloTi maswavlebli-sa da moswavlis wignebiT xelmZRvanelobs. Tu pedagogi maswavleblis wigniT swavlebisas iTvaliswinebs mocemul saswavlo instruqciebsa da aqtivobebs, uciloblad standartiT gansazRvrul Sedegebze iq-neba orientirebuli.

    saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavleba ki (Tu isini saswavlo Sedegebis individualurad gansazRvras saWiroeben) SeuZlebelia mizanmimarTuli dagegmvis gareSe. maswavlebelma sas-wavlo Sedegebi konkretuli moswavlisTvis (Tavad an specialistis daxmarebiT) individualurad unda gansazRvros: Tavadve SearCios saswavlo aqtivobebi, saswavlo strategiebi, risTvisac maswavleb-lis wigni, iq mocemuli instruqciebiT, sakmarisi veRar iqneba.

    ganvixiloT magaliTi: Tu maswavlebels meeqvseklaseli moswav-lis saswavlo Sedegebi meoTxe klasis sagnobrivi programidan aqvs gansazRvruli, meeqvse klasis masawvleblis wigns saswavlo strate-giebisa da aqtivobebis gansazRvrisaTvis ver gamoiyenebs. mas adekva-turi saswavlo aqtivobebis SerCevisas meoTxe klasis maswavleblis wigni da/an Tavisi kreatiuloba ufro gamoadgeba.

    specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlisTvis saswavlo procesis adekvaturad dagegmvis mizniT da Sedegis misaR-wevad maswavlebels unda SeeZlos:

  • 22 23

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    Tavi II - erovnuli saswavlo gegmiT xelmZRvaneloba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa swavlebisas

    moswavlis SesaZleblobebis, ganviTarebis da daswavlis Tavise-burebebis gaTvaliswineba;

    sagnobrivi programis farglebSi moswavlis miRwevis donis gansa-zRvra;

    saswavlo aqtivobebisa da strategiebis sworad SerCeva (maswa-vleblis wignis SemoqmedebiTad gamoyeneba);

    moswavlis saxelmZRvaneloebis (moswavlis wigni, moswavlis rveu-li) kreatiulad gamoyeneba.konkretul Sedegebze muSaoba, rasakvirvelia, moiTxovs garkve-

    uli saswavlo masalis da damxmare/damatebiTi resursebis gamoye-nebas. saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro axorci-elebs grifis miniWebis process im saskolo saxelmZRvaneloebisTvis (moswavlis wigni, moswavlis rveuli da sxv. resursebi), romlebic Ta-visi saswavlo aqtivobebiT, SinaarsiTa da TemebiT orientirebulia konkretul saswavlo Sedegebze. (amavdroulad, ganaTlebis saminis-tro saswavlo miznebis realizebisTvis ar gamoricxavs damxmare ma-salis damatebiT resursad gamoyenebas.)

    grifminiWebuli saxelmZRvaneloebis gamoyeneba maswavleblis-Tvis saswavlo Sedegebze muSaobis process metad mosaxerxebels xdis. Tumca sagnobriv programebSi mocemulia saswavlo Sedegebi, romelTa miRwevac damokidebuli ar aris konkretul saxelmZRvane-losa da mis Sinaarsze.

    ganvixiloT kiTxvis mimarTulebis Sedegi qarTuli enisa da lite-raturaSi pirveli klasisTvis:

    Sedegi: moswavles SeuZlia teqstis struqturis aRqma (I.11)indikatori: Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

    teqstSi amoicnobs abzacis, strofis, winadadebis dasawyissa da dasasruls;

    iTvlis teqstSi abzacebis raodenobas, abzacSi striqonebi-sas, striqonSi sityvebisas, sityvebSi ki asoebisas;

    mTlianobaSi akvirdeba teqstis kompoziciur agebulebas da asaxelebs teqstis maorganizebel elementebs (saTaurs, ilus-tracias, warweras, abzacs, logos, tipografiul maxasiaTeb-lebs, mag., msxvil Srifts da sxv.);

    poulobs sasven niSnebs (mag., wertils, kiTxvis niSans da sxv.).

    Sedegisa da indikatorebis yuradRebiT gacnobis Semdeg naTeli xdeba, rom aRniSnuli Sedegis miRweva SeiZleba ganxorcieldes sx-vadasxva saxelmZRvaneloebisa da resursebis gamoyenebiT. amisTvis pirveli klasis saxelmZRvanelos nabij-nabij gavla gadamwyveti ar aris.

    Sesabamisad, dasaSvebia, rom mesame klasis moswavle, romelsac aRniSnuli Sedegebi individualurad aqvs gansazRvruli, Tanakla-selebis msgavsad mesame klasis saxelmZRvaneloTi sargeblobdes ecnobodes imave Temebs, romlebsac misi Tanatolebi, magram ori-entirebuli iyos pirveli klasis saswavlo aqtivobebze da Sedegeb-ze. maswavleblis mier saxelmZRvanelos gonivrulad da, amave dros, kreatiulad gamoyeneba xSir SemTxvevaSi amis saSualebas iZleva. ped-agogs unda SeeZlos standartuli saxelmZRvanelos gamoyenebiT spe-cialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle gansxvavebuli Sedegis miRwevaze amuSaos. es erTi SexedviT rTuli sakiTxi SeiZleba maswavleblisTvis saswavlo process aiolebdes kidec. erTi saxelm-ZRvaneloTi swavlebis dros, sxvadasxva Sedegebze fiqris paralelu-rad, mas damatebiT aRar sWirdeba sxvadasxva Temebis gansazRvra. igi imave saswavlo masaliT, magram gansxvavebuli saswavlo aqtivobebiT cdilobs Sedegebis miRwevas specialuri saganmanaTleblo saWiro-ebis mqone moswavlesTan.

    garda amisa, unda gvaxsovdes, rom specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebs aqvT ufleba, miiRon maTi asakis Ses-abamisi ganaTleba da informacia. gamarTlebuli da rekomendebulia, moswavle imave saxelmZRvneloTi (moswavlis wigniT, moswavlis rveu-liT) sargeblobdes, romliTac misi Tanaklaselebi.

    Tu Sedegi specifikur SinaarsTan ar aris dakavSirebuli, maswa-vlebelma unda SeZlos meoTxeklasel bavSvTan meore klasis saswavlo Sedegze Temebis Seucvlelad imuSaos (xSirad asec xdeba). magaliTad, roca maswavlebeli meoTxeklasel moswavles teqstSi arsebiTi sa-xelebis amocnobaSi avarjiSebs (rac meore klasis saswavlo Sedegia), mas SeuZlia gamoiyenos ara meore klasis, aramed meoTxe klasis sa-xelmZRvanelo, radgan es aqtivoba konkretul teqstTan ar aris da-kavSirebuli. am SemTxvevaSi, mas saSualeba eqneba erTi moswavle sag-nisa da moqmedebis aRmniSvneli sityvis amocnobaSi avarjiSos, sxva moswavleebs ki imave teqstis gamoyenebiT nacvalsaxelebis saxelTan misadageba aswavlos.

    gvaxsovdes, mTel klasTan erTsa da imave teqstze muSaoba, erTi mxriv, uzrunvelyofs sagakveTilo procesSi moswavlis aqtiurad CarTvas da, meore mxriv, umartivebs maswavlebels gakveTilis dageg-mvasa da warmarTvas.

  • 25

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi III - individualuri saswavlo gegma

    24

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi IIIindividualuri saswavlo gegma

    individualuri saswalo gegma aris moswavlis specialuri sagan-manaTleblo saWiroebebis gaTvaliswinebiT Sedgenili dokumenti, romelic gansazRvravs moswavlisTvis individualur saswavlo miz-nebs da miznis miRwevis gzebs.

    individualuri saswavlo gegma iqmneba konkretuli moswavlisT-vis da gamoiyeneba, rogorc saxelmZRvanelo sssm moswavlis saswavlo procesis ganxorcielebisTvis. mniSvnelovania, individualuri sas-wavlo gegma efuZnebodes erovnul saswavlo gegmas da maqsimalurad iTvaliswinebdes mis moTxovnebs.

    maswavlebeli specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis swavlebisas SeiZleba xelmZRvanelobdes mxolod indivi-dualuri saswavlo gegmiT (isg), Tu moswavlisTvis yvela sagnobriv programaSi saswavlo miznebi individualurad aris gansazRvruli. amavdroulad, moswavlis individualuri saswav lo gegma SesaZlebe-lia gamoiyenebodes erovnul saswavlo geg mas Tan erTad, Tu moswav-le ar moiTxovs yvela saswavlo miznis indi vidualurad SemuSavebas. aseT SemTxvevaSi individualuri saswavlo gegma mxolod Seavsebs da daazustebs erovnul saswavlo gegmas da sagnobrivi programis/pro-gramebis farglebSi mocemul miznebs.

    imisaTvis, rom specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlem SeZlos erovnul saswavlo gegmaSi an gegmis farglebSi individualurad gansazRvruli miznebis miRweva, aucilebelia gark-veuli cvlilebebis ganxorcieleba saswavlo procesSi da Tavad sas-wavlo gegmaSi. cvlilebebi moswavlis individualur saWiroebebze dayrdnobiT unda ganisazRvros: SesaZloa, es exebodes saswavlo Se-degs, saswavlo Sedegis miRwevis an saswavlo aqtivobisTvis gansaz-Rvrul dros, saswavlo masalas, Sefasebis sqemas, swavlebis formas (jgufuri, individualuri [Sin swavleba]), swavlebis strategiebs da sxv.

    erovnuli saswavlo gegmis moqniloba SesaZleblobas gvaZlevs, aRniSnuli komponentebi ise vcvaloT, rom maqsimalurad iyos gaT-valiwinebuli moswavlis saWiroebebi. saswavlo gegmis nebismier cvlilebas gegmis adaptacia hqvia. bunebrivia, adaptacia TiToeuli moswavlisTvis gansxvavebuli tipisa da xarisxis iqneba. ganvixiloT adaptaciis ZiriTadi mimarTulebebi:

    saswavlo gegmis akomodacia; saswavlo gegmis modifikacia; saswavlo gegmaSi alternatiuli miznebis Setana.

    3.1. saswavlo gegmis akomodacia

    akomodacia aris erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli saswavlo garemos iseTi cvlileba, romelic amcirebs specialuri sa-ganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavleTa SezRudvebs da zrdis ganaTlebis xelmisawvdomobas. akomodacia niSnavs saswavlo garemo-sa da pirobebis Secvlas saswavlo miznebSi cvlilebis Setanis gare-Se. is saSualebas iZleva, specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavlem miaRwios erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvrul Sedegebs, maTi Sinaarsisa da sirTulis donis Secvlis gareSe; sxva-dasxva SemTxvevaSi cvlileba Seexeba:

    skolisa da klasis fizikur garemos; saaTobriv bades; dRis grafiks, aqtivobebis xangrZlivobas; saswavlo masalas; swavlebis strategias; Sefasebis alternatiuli meTodebis gamoyenebas (testirebas, we-

    riT davalebas, zepir davalebas da a. S.).

    TiToeuli am tipis cvlilebis mizania iseTi saswavlo garemos Se-qmna, romelic gazrdis miznis (Sedegis) miRwevis SesaZleblobas, misi Secvlis gareSe.

    beqa, 9 wlisbeqa IV klasSia. mis ZiriTad sirTules mxedvelobasTan dakavSi-rebuli problemebi warmoadgens, ris gamoc bavSvi saTvales at-arebs; mas uWirs vizualuri informaciis swrafad gadamuSaveba; Sesabamisad, kiTxulobs nela da misi kiTxvis unari CamorCeba asa-kiT gaTvaliswinebuls. garda amisa, beqa male iRleba, gansakuT-rebiT, dRis meore naxevarSi da uWirs gakveTilze mSvidad jdo-ma. me-4 da me-5 gakveTilze misi qceva xels uSlis Tavad masac da Tanaklaselebsac. kiTxvis procesSi Seqmnili sirTuleebi zRudavs beqas SesaZleb-lobas, miiRos misi asakisaTvis/klasisTvis Sesaferisi informa-cia, ris gamoc igi CamorCeba programas; sxvadasxva cvlilebebi saswavlo procesSi mniSvnelovnad Seamcirebs beqas SezRudvis xarisxs. beqas SeuZlia warmatebiT gamoiyenos: didi zomis SriftiT dabeWdili teqsti; adekvaturi ganaTeba da kontrasti;

  • 26 27

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi III - individualuri saswavlo gegma Tavi III - individualuri saswavlo gegma

    damxmare gamadidebeli saSualebebi, mag., lupa, gamadidebeli ekrani da sxv.;

    adaptirebuli teqsti, romelic martivi winadadebebiT da si-tyvebiT gadmoscems imave Sinaarss;

    multisensoruli swavleba, mag.: audiowignebi, gakveTilis Canaweri, yvelafris gaxmovaneba, rac iwereba dafaze an war-modgenilia TvalsaCinoebis saxiT da a. S.

    garda amisa, beqa male iRleba, rac zRudavs mis SesaZleblobas, daeswros me-4 da me-5 gakveTils; SezRudvis Semcirebis mizniT, gakveTilebis cxrilSi SeiZleba daigegmos cvlilebebi: me-4 gakveTilze Catardes mecadineoba, romelic naklebad

    struqturirebulia da/an ar moiTxovs merxTan wynarad jdoms, kiTxvas, yuradRebis xangrZlivi droiT koncentrirebas da a. S. aseTi gakveTili SeiZleba iyos sporti, xelovneba da sxva.

    moswavles SeuZlia isargeblos resursoTaxiT (aseTis arsebo-bis SemTxvevaSi), sadac me-4 gakveTilze daisvenebs [SesaZloa am dros daigegmos kiTxvis unaris gaumjobesebisken mimarTu-li moklexniani savarjiSoebi] da me-5 gakveTilze kvlav CaerT-veba saswavlo procesSi.

    giorgi, 11 wlisgiorgi VI klasSia. mas komunikaciasTan dakavSirebiT eqmneba

    sirTuleebi, ris gamoc yovelTvis ver asrulebs maswavleblis in-struqcias; masze uaryofiTad moqmedebs garkveuli intensivobis smeniTi gamRizianebeli, romlisgan Tavis aridebis mizniT moswa-vle iwyebs xmamaRla laparaks an zuzuns; amgvari qceviT cdilobs gare smeniTi gamRiazianeblis CaxSobas. giorgi Sedegianad meca-dineobs saxlSi da swavlobs yvela sagans.

    instruqciis SesrulebasTan dakavSirebuli sirTuleebis gamo, igi ver erTveba gakveTilSi. am procesidan amovardnas xels uwyobs agreTve smeniT gamaRizianebelze momatebuli mgrZnobe-loba; klasSi xmauris matebasTan erTad, giorgi iwyebs xmamaRla lapraks an zuzuns, rac xels uSlis ara mxolod mas, aramed mTel klass.

    problemiT gamowveuli SezRudvis Semcirebis, anu gakveTil-ze CarTulobis gazrdis mizniT, SesaZlebelia Seicvalos: fizikuri garemo: (swori adgilis SerCeva, gverdze mjdomi

    moswavleebis SerCeva, merxebis ganlageba);

    instruqciis micemis pirobebi; klasis marTvis imgvari strategiis gamoyeneba, romelic uz-

    runvelyofs xmauris Semcirebas.fizikuri cvlilebebis ganxorcielebis dros mniSvnelova-

    nia gaviTvaliswinoT problemuri moswavlis adgili klasSi da is moswavleebi, romlebic mis gverdiT dasxdebian. giorgisTvis adgili ise unda SeirCes, rom mis gverdiT rac SeiZleba cota mos-wavle aRmoCndes. mag., Tu giorgis davsvamT Sua rigis Sua merxze, mis garSemo rva moswavle ijdeba (ix. sqema: giorgis adgili aRniS-nulia G asoTi), xolo Tu mas adgils fanjridan pirveli an meore rigis pirvel merxze mivuCenT, SesaZlebeli gaxdeba am garemocvis 5-mde Semcireba. garda amisa, bavSvi maswavlebelTan ufro axlo aRmoCndeba. aseve mniSvnelovania, sworad SeirCes is moswavleebi, romlebic giorgis mezoblad sxedan. bunebrivia, kargi iqneba, Tu mis gverdiT SedarebiT wynar bavSvs davsvamT, mas, vinc yovelTvis icavs wesrigs. aranakleb mniSvnelovania distanciis dareguli-reba rigebs Soris. im SemTxvevaSi, Tu saklaso oTaxi ganieria, mi-zanSewonilia gaizardos distancia im rigebs Soris, sadac giorgi ijdeba. rekomendebuli adgilebi moniSnulia qveda xaziT.

    X XX XX XX

    X XX XX XX

    X XG XX XX

    X XX XX XX

    instruqciis micemisas saWiroa gaviTvaliswinoT da gavakont-roloT Semdegi faqtorebi: instruqciis micemamde maswavlebelma unda uzrunvelyos

    klasSi siCume, mag.: sTxovos moswavleebs, damSviddnen da Sem-deg misces instruqcia giorgis;

    distancia maswavlebelsa da moswavles Soris: maswavlebeli unda miuaxlovdes mas im manZlize, rom moswavlis mxedvelobis velSi moxvdes;

    winaswari miniSneba: instruqciis micemamde SeiZleba efeqtu-ri aRmoCndes misi yuradRebis mipyroba mxarze an Tavze xelis SexebiT, mimarTviT;

  • 28 29

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi III - individualuri saswavlo gegma Tavi III - individualuri saswavlo gegma

    gameoreba: Tu giorgi pirvel jerze instruqciaze ar reagi-rebs, SeiZleba ramdenjerme (2-3-jer) gameoreba;

    instruqciis detalizacia: gamartivebuli instruqcia gazr-dis misi aRqmisa da masze reagirebis albaTobas; Tu es SesaZ-lebelia, maswavlebeli iyenebs vizualur miniSnebas, mag., aCve-nebs, saidan unda gaagrZelos kiTxva da sad unda daamTavros; afarebs sufTa qaRalds im adgils, romelic ar unda waikiTxos, xazs usvams im adgils, romelsac yuradReba unda miaqcios da a. S.

    saganmanaTleblo sivrceSi gamoyenebuli akomodaciebi SeiZleba daiyos imis mixedviT, saganmanaTleblo procesis romel komponents exeba esa Tu is cvlileba; ZiriTadad ganixilaven oTxi tipis akomo-dacias: instruqciis akomodacia: axali masalis miwodebisa da axsnis

    standartuli meTodebisa da saSualebebis cvlileba (Sriftis ga-zrda, audioCanaweris gamoyeneba da a. S.);

    Sefasebis akomodacia: saSinao davalebis, gamocdis Cabarebis formatisa da meTodis Secvla (weriTi davaleba Txrobis nac-vlad, testireba weris magivrad, kalkulatoris gamoyeneba, Sefa-sebis individualuri procedura da a. S. );

    garemo pirobebis akomodacia: skolasa da klasis sivrceSi avejis ganlagebis, ganaTebis, moswavleTa ganTavsebis cvlilebebi; swa-vlebis adgilisa da/an formis cvilileba (Sin swavleba, individu-aluri gakveTili, mcire jgufSi muSaoba da a. S.);

    droisa da grafikis akomodacia: daswrebis inidividualuri gra-fikis SemuSaveba, saaTobrivi badiT gaTvaliswinebuli saaTebis Semcireba/gazrda (damatebiTi dro, Sesvenebis individualuri grafiki, da a. S.).cxrilSi moyvanili akomodaciebi asaxavs SesaZlo, magram ara

    yvela tipis cvlilebas, romelTa gamoyenebac rekomendebulia sag-anmanaTleblo sivrcis misawvdomobis maqsimalurad gazrdis mizniT.

    instruqciis akomodacia Sefasebis akomodacia

    Jestebis ena; brailis anbani; moqmedebebis dagegmva; komunikaciis alternatiuli

    saSualebebis gamoyeneba (baraTebiT komunikacia);

    teqstis leqsikis gamartiveba; vizualuri miniSneba; vizualuri cxrili; fontis gazrda; mniSvnelovani adgilebis

    moniSvna; instruqciis perifrazireba; infromaciis gameoreba; audiomasala da a.S.

    weriTi gamocda zepiris nacvlad;

    testireba weriTi an zepiri gamocdis nacvlad;

    dabeWdva; verbaluri pasuxis Canaweris

    gakeTeba (SemdgomSi dekodireba);

    asistenti, romelic moniSnavs pasuxebs;

    gamadidebeli; xmis gamaZlierebeli; kalkulatori da a. S.

    garemo pirobebis akomodacia drois/grafikis akomodacia

    saklaso oTaxis mdebareoba; merxebis ganlageba; moswavleTa ganTavseba; ganaTeba; adaptirebuli aveji, sivrce; Sin swavleba; individualuri gakveTili; mcire jgufSi gakveTili da

    a. S.

    drois gazrda; Sefasebis (gamocdis)

    etapobrivad Catareba; drois dagegmva; daswrebis individualuri

    grafiki; Sesvenebis inidividualuri

    grafiki da a. S.

    akomodaciebis SerCeva da gadawyvetileba maTi gamoyenebis Sesa-xeb unda efuZnebodes moswavlis SesaZleblobebisa da saWiroebebis srulfasovan Sefasebas; individualuri saswavlo gegmis (isg) jguf-ma unda ganixilos konkretuli moswavlis individualuri saWiroeba, misi dakmayofilebis SesaZlebloba da mxolod obieqturi analizis safuZvelze miiRos gadawyvetileba (informacia isg jgufis funq-ciebsa da daniSnulebaze detalurad iqneba ganxiluli winamdebare saxelmZRvanelos VI TavSi - gunduri midgoma specialuri saganma-naTleblo saWiroebis mqone moswavlis saswavlo procesis dagegmvi-sa da ganxorcielebisas).

    rekomendaciebi akomodaciis SerCevisa da gamoyenebisTvis: miiReT gadawyvetileba ara davalebis gamartivebis an moswav-

  • 30 31

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi III - individualuri saswavlo gegma Tavi III - individualuri saswavlo gegma

    lisTvis pirobebis gaumjobesebis, aramed saWiroebis dakmayofile-bis mizniT. gamoricxeT moswavlisTvis upiratesobis miniWeba; akomodaciebi TiToeuli sferos/sagnisTvis individualurad Se-

    arCieT; gamoricxeT erT sferoSi efeqturad moqmedi akomodaci-is avtomaturi gadatana sxva sferoSi;

    daakvirdiT, upasuxebs Tu ara Tqven mier SerCeuli akomodacia moswavlis individualur saWiroebebs; darwmundiT, rom ar xde-ba akomodaciis meqanikuri SerCeva (mag., mxedvelobis problemis SemTxvevaSi moswavlis wina merxze gadasma);

    gansazRvreT da daakonkreteT akomodaciis gamoyenebis dro, ad-gili, pasuxismgebeli piri;

    periodulad gadaafaseT akomodaciebis gamoyenebis saWiroeba. erTxel SerCeuli efeqturi akomodacia, SesaZloa, garkveuli drois Semdeg araefeqturi aRmoCndes;

    gamoiyeneT SerCeuli akomodaciebi sistematurad; Tu es SesaZlebelia, moipoveT informacia akomodaciis efeqti-

    anobis Sesaxeb Tavad moswavlisgan.

    3.2. saswavlo gegmis modifikacia

    modifikacia aris erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli Se-degebis raodenobrivi an Tvisebrivi cvlileba, romelic, SesaZloa, gulisxmobdes saswavlo miznebis Semcirebas an gazrdas, maT gamarti-vebas an garTulebas.

    saswavlo procesSi moswavlis CarTulobisa da misi SesaZleblo-bebis realizaciisTvis xSirad sakmarisi ar aris mxolod akomoda-ciebis gamoyeneba da saWiro xdeba garkveuli raodenobrivi an Tvi-sebrivi cvlilebebis Setana saswavlo miznebSi; vinaidan winamdebare saxelmZRvanelo, ZiriTadad, orientirebulia im moswavleebis saWi-roebebze, romlebsac sirTuleebi eqmnebaT saswavlo procesSi, de-talurad ganvixilavT miznebis mxolod Semcirebisa da gamartivebis SemTxvevebs.

    3.3. saswavlo miznebis raodenobrivi cvlileba

    raodenobrivi cvlileba yvelaze xSirad Sedegebisa da/an indi-katorebis SemcirebiT xorcieldeba. specialuri saganma naTleblo saWiroebis mqone moswavle SeiZleba orientirebuli iyos klasis sag-nobrivi programis farglebSi gansazRvrul ara yve la Sedegze, ara-med mxolod zogierT maTganze. es midgoma da saS vebia maSinac, rodes-

    ac moswavle orientirebulia Tavisi kla sis Sesabamis Sedegebze da maSinac, rodesac moswavle qveda kla sis/klasebis saswavlo miznebs eufleba. aRniSnuli midgomiT xelm ZRvanelobisas mniSvnelovania, maswavlebeli argumentirebul ga dawyvetilebas iRebdes da asabu-Tebdes, ratom aris mizanSewonili mos wavlis koncentrireba mxo-lod ramdenime Sedegze da ara yvelaze. amav droulad, maswavlebelma miznad unda daisaxos moswavlis rac Se iZ leba met Sedegze orienti-reba: bavSvs mxolod iSviaT SemTxvevaSi un da uwevdes Sedegebs Soris arCevanis gakeTeba. gamarTlebuli ar iqneba, maswavlebeli erT sag-nobriv programaSi mxolod erT Se degs arCevdes da yvela danarCen-ze uars ambobdes. magaliTisTvis SeiZ leba ganvixiloT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone mos wav leebisaTvis maTematikis swavlebis Tavisebureba pirvel klas Si: maTematikis sagnobrivi pro-grama dawyebiT safexurze aer Ti anebs sami mimarTulebis (ricxvebi da maTze moqmedebebi, kanon zomiereba da algebra, geometria da siv-rcis aRqma) mixedviT dajgu febul saswavlo miznebs. individualuri saswavlo gegmis Sedgenisas mas wav lebelma SeiZleba prioritetulad miiCnios Tvlis, ricxvebisa da anagriSis swavleba, Sesabamisad, mxo-lod ricxvebisa da maTze moq medebebis mimarTulebidan SearCios mizani; danarCeni ori mi mar Tuleba ki, rogorc naklebad priorite-tuli, samomavlod ga da dos. cxadia, angariSi erT-erTi sabaziso aka-demiuri unar-Cvevaa, is sxva uamravi unarisa da codnisa SeZenis wina safexuria, rac, erTi Se xedviT, logikurs xdis maswavleblis msje-lobas. Tumca sruliad ga umar Tlebelia aseTi gadawyvetilebis mi-Reba saTanado dasabuTebis gareSe.

    Sedegis gamotoveba dasaSvebia, Tu is moswavlisTvis, misi ganvi-Tarebisa da codnis donis gaTvaliswinebiT, Seusabamod iqne-ba miC neuli; roca arsebobs didi albaToba, rom Sedegis miRwevis do nis gamartivebis pirobebSi (dabali donis indikatorebis gaT-valiswinebiT), swavlebis gansxvavebuli strategiebis gamoyenebiTa da swavlebisTvis gamoyofili meti drois gaTvaliswinebiT, moswav-le mainc ver daeufleba da ver SeZlebs mis gamoyenebas.

    specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis saWi-roebebisa da prioritetebis analizis safuZvelze, isg jgufs uf-leba aqvs mSobelTan SeTanxmebiT miiRos gadawyvetileba moswavlis individualuri programidan erovnuli saswavlo gegmiT gansazRv-ruli romelime sagnis amoRebis Sesaxeb; yoveli aseTi gadawyvetile-ba unda efuZnebodes moswavlis siRrmiseuli Sefasebis safuZvelze gamovlenili saWiroebebisa da prioritetebis analizs; praqtikaSi yvelaze xSirad vxdebiT programidan ucxo enis amoRebis SemTxvevebs, gansakuTrebiT im moswavleebis SemTxvevaSi, romlebsac metyvele-

  • 32 33

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi III - individualuri saswavlo gegma Tavi III - individualuri saswavlo gegma

    bisa da komunikaciis procesSi mniSvnelovani sirTuleebi eqmnebaT; aseT SemTxvevaSi, mSobelTan SeTanxmebiT, maswavlebelma da skolis damxmare specialistma SeiZleba miiRon gadawyvetileba da moswa-vlis resursebi mxolod mSobliur enaze komunikaciuri unarebis ganviTarebisken mimarTon. xdeba isec, rom mSobeli iTxovs sportis gakveTilis Canacvlebas individualuri muSaobiT, rac zogjer, mag., kompleqsuri motoruli problemebis mqone moswavlis SemTxvevaSi, SeiZleba mizanSewonilic ki iyos; Tumca dauSvebelia msgavsi gadawy-vetilebis meqanikurad, mxolod problemebis dadgenis safuZvelze miReba; TiToeuli SemTxveva individualur ganxilvas moiTxovs: pe-dagogebma da damxmare maswavleblebma mSobelTan erTad unda gani-xilon moswavlis saerTo aqtivobebSi CarTvis yvela SesaZlebloba; Tu motoruli problemebis gamo moswavles mniSvnelovani SezRud-vebi aqvs mobilobaSi, sportis gakveTilze SeiZleba iseTi aqtivobebi daigegmos, romlebic mimarTuli iqneba sxvadasxva unarebis ganviTa-rebaze. mag., moswavle, romelic gadaadgildeba etliT, SeiZleba ver Caebas fexburTis TamaSSi, magram maswavlebelma Tvlis aqtivobebSi CarTos (daTvalos bavSvebis, jarimebis, gatanili golebis raodeno-ba da a. S.).

    amgvarad, saswavlo gegmis raodenobrivi cvlileba/Semcireba SesaZloa exebodes rogorc calkeul Sedegebsa da indikatorebs, ise mTlianad sagans, Tumca yvela SemTxvevaSi unda iyos dasabuTebuli da gamomdinareobdes moswavlis saWiroebidan.

    3.4. saswavlo miznebis Tvisebrivi cvlileba

    arsebobs saswavlo miznebis Tvisebrivi cvlilebis ori gza: saswa-vlo miznebis gamartiveba an maTi wina/sxva safexuridan SerCeva. cxa-dia, SesaZlebelia maTi garTuleba an momdevno safexuridan SerCeva, Tumca, rogorc zemoT aRvniSneT, mocemul saxelmZRvaneloSi mxo-lod gamartivebis SemTxvevebs ganvixilavT.

    3.4.1. miznis (Sedegis) gamartiveba safexuris farglebSi

    miznis safexuris farglebSi gamartiveba gulisxmobs Sedegebis gansxvavebuli unariT warmoCenas, SedegSi asaxuli Sinaarsis codnis gansxvavebuli siRrmiT/doniT demonstrirebas (ix. blumis taqsono-mia). SesaZlebelia Sinaarsis moculobis Semcirebac. magaliTisTvis ganvixiloT bunebismetyvelebis sagnobrivi programis erT-erTi Se-degi.

    bun.IV.7.moswavles SeuZlia dedamiwis formaze msjeloba.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: iyenebs dedamiwis sxvadasxva gamosaxulebas, kosmosidan gada-

    Rebul suraTebs da saubrobs dedamiwis formaze; adarebs sxvadasxva xalxis adrindel warmodgenebs dedamiwis

    formis Sesaxeb; agrovebs da aanalizebs informacias mogzaurebze, msjelobs

    am mogzaurebis wvlilze dedamiwis formis Sesaxeb warmodge-nis CamoyalibebaSi;

    daitans konturul rukaze gamoCenili mogzaurebis marSru-tebs.

    aRniSnuli Sedegi moswavlisgan msjelobas moiTxovs. im SemTx-vevaSi, Tu maswavlebeli gadawyvets, rom moswavle SeZlebs SedegiT gaTvaliwinebuli codnis aTvisebas, magram gauWirdeba msjeloba, SeiZleba gaamartivos mizani da damakmayofileblad miiCnios, Tu moswavle mxolod aRwers dedamiwis formas. cxadia, aseT SemTxvevaSi Seicvleba yvela an ramdenime indikatori.

    mizani: moswavle aRwers dedamiwis formas.indikatorebi: iyenebs dedamiwis sxvadasxva gamosaxulebas, kosmosidan gada-

    Rebul suraTebs da asaxelebs mis formas; mokled aRwers erT-erT Zvel warmodgenas dedamiwis formis

    Sesaxeb; agrovebs da aanalizebs informacias romelime mogzaurze,

    upasuxebs kiTxvebs mis wvlilze dedamiwis formis Sesaxeb warmodgenis CamoyalibebaSi;

    daitans konturul rukaze erTi gamoCenili mogzauris mar-Sruts.

    bunebismetyvelebis aRniSnuli Sedegis gamartivebul variantSi Secvlilia yvela indikatori: pirvel indikatorSi Secvlilia mxo-lod codnis demonstrirebis forma, meore da mesame indikatorebSi Secvlilia rogorc forma, ise Sinaarsi, xolo meoTxe indikatorSi mxolod Sinaarsi [Sinaarsobrivi cvlilebebi cxrilSi gamoyofilia qveda xaziT, xolo codnis demonstrirebis formis cvlilebebi ga-moyofilia muqi fontiT].

  • 34 35

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi III - individualuri saswavlo gegma Tavi III - individualuri saswavlo gegma

    3.4.2 miznis SerCeva wina safexuridan

    im SemTxvevaSi, roca specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis akademiuri da SemecnebiTi unarebis ganviTareba da konkretul saganSi dagrovili codna ar iZleva miznis imave safexu-ridan SerCevis SesaZleblobas, mizanSewonilia misTvis miznebis wina safexuridan gansazRvra. Sesabamisad, moswavle swavlis procesSi orientirebuli iqneba ara asakisa da klasis Sesabamis Sedegebze, ara-med qveda klasis/klasebis Sedegebze.

    saswavlo Sedegis/Sedegebis Canacvlebisas maswavleblis upir-velesi amocanaa, zustad gansazRvros moswavlis miRwevis arsebuli done da sagnobrivi programidan SearCios moswavlis SesaZleblobe-bis Sesabamisi Sedegi/Sedegebi. es ar gamoricxavs, rom maswavlebel-ma aRniSnul Sedegze muSaoba moswavlesTan garkveuli drois Semdeg wamoiwyos, maSin, roca moswavle amisaTvis mzad iqneba, Tundac misi Tanaklaselebi ukve sxva miznebze iyvnen orientirebuli.

    magaliTisTvis ganvixiloT III klasis moswavlis SemTxveva:

    elene, 8 wlis, III klasis moswavleelene mniSvnelovan sirTuleebs awydeba swavlis procesSi da

    uWirs erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli III klasis masa-lis daZleva maTematikaSi. swavlebis sxvadasxva strategiis ga-moyenebis miuxedavad, elenem ver SeZlo aeTvisebina gamravlebisa da gayofis operaciebi (maT. III.3). elenes ganviTarebis aqtualuri donis Sefasebis Sedegad maswavlebelma aRmoaCina, rom mozards srulyofilad meore klasis Sedegebic ki ar aqvs miRweuli, uWirs ganaxevreba-gaormagebis moqmedebebis Sesruleba da maTi dakav-Sireba Sekreba-gamoklebasTan (maT.II.3.).

    cxadia, gamravleba-gayofis operaciebis aTvisebaze (maT. III.3) muSaoba iqamde ar moitans Sedegs, vidre wina unarebi ar ganmt-kicdeba. imisTvis, rom elenem aRniSnuli operaciebis wvdoma da ganxorcieleba SeZlos, mas, pirvel yovlisa, unda hqondes Sekre-ba-gamoklebis operaciebis Sesrulebis (maT.I.3) da raodenobis ganaxevreba- gaormagebis unari (maT. II.3). ix. sqema:

    maT I.3. moswavles SeuZlia erTmaneTTan

    daakavSiros Tvla, ricxvebs Soris da-mokidebulebebi da Sekreba-gamoklebis

    moqmedebebi.

    maT.II.3. moswavles SeuZlia ganaxevre-ba-gaormagebis moq-

    medebebis Sesruleba da maTi dakavSireba

    Sekreba-gamoklebasTan da erTmaneTTan

    maT. III.3. moswav les SeuZlia gamravle-

    ba-gayofis moqmede-bebis Sesruleba, maTi

    Sekreba-gamoklebis moqmedebebTan da erT-maneTTan dakavSireba.

    amitom maswavlebelma gadawyvita, aRar imuSaos elenesTan gayofisa da gamravlebis operaciebze, vidre meore klasis saswavlo miznebi ar ganmtkicdeba.

    ar aris gamoricxuli, moswavle garkveul Sedegebs Tavisi kla-sis Sesatyvisi sagnobrivi programidan euflebodes, nawils ki sxva klasis programidan.

    maswavlebelma SeiZleba miznad daisaxos ara wina safexuris miza-ni, aramed iseTi unar-Cvevebis gamomuSaveba, romlebic konkretuli miznis misaRwevad aris saWiro, magram ar aris mocemuli konkretuli mimarTulebis SedegebSi. magaliTisTvis isev maTematikis III.3-is Se-degs ganvixilavT: SesaZloa, elenes SemTxvevaSi swavlis procesSi Se-qmnili sirTuleebi ganpirobebuli iyos ara ganaxevreba-gaormagebis problemiT, aramed maTi simboloebis damaxsovrebiT. aseT SemTxveva-Si maswavleblis mizani (moklevadiani) unda iyos, aswavlos elenes gamravlebisa da gayofis simboloebi da maTi dakavSireba Sesabamis operaciebTan.

    Sedegebis da indikatorebis spiraliseburi struqtura saSuale-bas aZlevs maswavlebels sssm moswavlisTvis da klasisTvis dasaxos/SearCios erTi Sedegi (grZelvadiani mizani) gansxvavebuli indika-torebiT. qarTuli enisa da literaturis sagnobrivi programis II. 7, III. 3 da IV. 4 Sedegebi da Sesabamisi indikatorebi orientirebulia enobriv-gramatikuli struqturebis Camoyalibebaze; Sedegebi cod-nis konstruirebis (spiraliseburi) principiT aris dalagebuli; sa-wyis etapze moswavlis codna gramatikaSi amoiwureba winadadebisa da sityvebis daniSnulebis identifikaciiT (sagnis aRmniSvneli, mo-qmedebis aRmniSvneli), mesame klasSi mas ukve moeTxoveba kavSirebis, nacvalsaxelebis, sityvaTa gaazrebuli gamoyeneba da a. S. cxadia, es iseTi unar-Cvevaa, romelic ver iqneba dakavSirebuli konkretul te-qstTan, rac saSulebas aZlevs maswavlebels, meoTxeklasel bavSvTan miznad meore klasis Sedegis miRweva daisaxos.

    meoTxe klasSi, erTsa da imave teqstze muSaobisas, qarTuli enisa da literaturis maswavlebels SeuZlia, miznad daisaxos erT moswa-vlesTan meore klasis standartis mixedviT saxelebisa da moqmedebis aRmniSvneli sityvebis amocnobaze (qarT. II.7. Sedegis me-3 indikato-ri) muSaoba, meore moswavlesTan sxvadasxva enobriv-gramatikuli struqturebis (kavSirebis, nacvalsaxelebis, zmnisa da piris) SeTanx-mebul gamoyenebaze (qarT. III.3.); es im dros, roca mTliani klasi V.4. Sedegis misaRwevad specifikur leqsikaze, semantikuri kavSirebis gamoyenebaze da a. S. muSaobs (ix. qarT. V. 4. indikatorebi).

  • 36 37

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi III - individualuri saswavlo gegma Tavi III - individualuri saswavlo gegma

    qarT. II.7. moswavles SeuZlia martivi teqstis arsebiTi enobriv-gramatikuli niSnebis amocnoba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: xmamaRla kiTxvisas sworad moniSnavs winadadebis sazRvrebs

    teqstSi, icavs pauzas; ganarCevs da asaxelebs personaJis/obieqtis damaxasiaTebel

    sityvebs Sinaarsobrivi TvalsazrisiT (sagnis, pirovnebis aRmniSvnel sityvebs, moqmedeba-mdgomareobis aRmniSvnel leqsikas...);

    adarebs da kiTxvis dasmis saSualebiT ajgufebs sityvebs (saxelebsa da moqmedebis aRmniSvnel sityvebs; vin da ra jgufis sityvebs).

    qarT. III. 3. moswavles SeuZlia ZiriTadi enobriv-gramatikuli saSualebebis saTanadod gamoyeneba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: sasaubro TemebisTvis (mag., weliwadis droebi, cxovelebi,

    qalaqi, sofeli da a. S.) iyenebs Sesabamis leqsikas; sityvaTa SesakavSireblad gaazrebulad iyenebs kavSirebsa da

    sityva-kavSirebs (an, Tu, vinc, rac, rogorc, roca/rodesac...); sworad iyenebs piris, CvenebiT, kiTxviT da uaryofiT

    nacvalsaxelebs; saTanado konteqstSi sworad iyenebs sityvebs: yvela, zogi

    (zogierTi), arc erTi da sxv.; marTebulad svams kiTxvebs (vin...? ra...? rogori...? romeli...?

    ramdeni...?) da kiTxviT winadadebaSi maxvils kiTxviT sityvebze;

    sworad uxamebs zmnas saxels pirsa da ricxvSi; ganarCevs da sworad iyenebs Cveulebriv da Tavazianobis

    gamomxatvel zmnur formebs (modi mobrZandiT; aiRe inebeT, dajeqi dabrZandiT da sxv.).

    qarT. I V. 4. moswavles SeuZlia Sesabamisi enobriv-gramatikuli saSualebebis gamoyeneba konkretul sametyvelo situaciaSi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: yofiTi situaciebis aRwerisas metyvelebaSi saTanadod rTavs

    specifikur leqsikas; maswavleblis mier miTiTebuli nimuSebis mixedviT

    SemoqmedebiTad iyenebs sityvaTa semantikur kavSirebs (sinonims, antonims...);

    saTanado konteqstebSi sworad Caanacvlebs saxelebs (arsebiTs, zedsarTavs, ricxviTs) nacvalsaxelebiT (es, is, aseTi, amdeni...) da martivi zmnizedebiT (aq, iq, maSin, amitom...);

    konteqstis mixedviT sworad iyenebs zmnis gramatikuli drois formebs (mag., SarSan davisveneT gaisad davisvenebT da a. S.);

    metyvelebisas icavs brunvisa da piris niSnebTan dakavSirebul marTlmetyvelebis wesebs (mag., vvarjiSob, vuTxari, Tbiliss, qaTamma, kargad var da a. S.);

    sworad uTanxmebs zmnas arsebiT saxelebsa da nacvalsaxelebs pirsa da ricxvSi;

    sworad aTanxmebs msazRvrel-sazRvruls.

    erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli Sedegis Tvisebrivi Secvla rogorc gamartiveba, ise wina safexuridan SerCeva maswavlebels saSualebas aZlevs, moswavlis saWiroebebis gaTvaliswinebiT gansazRvros misaRwevi mizani; mas SeuZlia daakonkretos, gaamartivos da axali indikatorebi Camoayalibos. nebismieri tipis cvlilebis SemTxvevaSi, indikatorebis SerCevisas maswavlebelma unda gaiTvaliswinos logikuri kavSiri indikatorsa da Sedegs Soris, yuradReba miaqcios, rom indikatorma Sedegis ganmsazRvreli funqcia Seasrulos.

    moswavleTa mravalferovani saWiroebebidan da SesaZ-leblobebidan gamomdinare, praqtikaSi iSviaTia adaptaciis mxolod erTi formis gamoyeneba; rogorc wesi, sssm moswavleTa umravlesoba saWiroebs saswavlo gegmis rogorc akomodacias, ise modifikacias, xolo zogierT SemTxvevaSi alternatiuli miznebis SemuSavebas.

    3.5. saswavlo gegmaSi alternatiuli miznebis Setana

    xSirad specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis warmatebisTvis, garda sxva safexuris miznis SerCevisa an Sesabamisi safexuris miznis modifikaciisa (gamartiveba/garTuleba), saWiro xdeba sxva alternatiuli miznebis SemuSaveba. alternatiuli mizne-bis saWiroeba Cndeba maSin, rodesac moswavles erovnuli saswavlo gegmiT dadgenili minimaluri barieris gadalaxvac ki ar SeuZlia. alternatiuli mizani ar aris gansazRvruli erovnuli saswavlo geg-miT. misi SerCeva xdeba individualurad da specifikuria konkretu-li sssm moswavlisTvis.

  • 38 39

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi III - individualuri saswavlo gegma Tavi III - individualuri saswavlo gegma

    alternatiuli miznebis SemuSaveba gansakuTrebiT aqtualuria mravalmxrivi darRvevebis mqone moswavleebisTvis. maT SemTxvevaSi, mZime inteleqtualuri darRvevis gamo, zogjer SeuZlebeli xdeba erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli zogierTi sagnis swavle-ba. aseT viTarebaSi SeiZleba moswavleebisTvis, maTi damoukideblo-bisTvis, bevrad ufro mizanSewonili iyos yoveldRiuri sasicocxlo funqciuri unar-Cvevebis gamomuSaveba, Tundac TviTmomsaxurebis unar-Cvevebisa. am sferoSi erT-erTi alternatiuli mizani aseTi iq-neba: moswavles sapirfareSos gamoyenebis Semdeg damoukideblad SeuZlia xelebis sapniT dabana da gamSraleba. im sagnebSi, rom-lebsac mZime inteleqtualuri darRvevis mqone moswavle swavlobs, SeiZleba aqcenti gakeTdes ara erovnuli saswavlo gegmiT gansaz-Rvrul miznebze, aramed isev da isev moswavlis yoveldRiur sasi-cocxlo unarebze, mag., sabunebismetyvelo sagnebis swavlebis erT-erT miznad SeiZleba ganisazRvros: moswavles SeuZlia tansacmlis SerCeva amindisa da sezonis cvlilebis an adgilis Sesabamisad.

    iseTi miznebis gansazRvra, romlebic erovnul saswavlo gegma-Si ar aris mocemuli, saWiroa sensoruli darRvevebis mqone moswa-vleebisTvisac; mag., mxedvelobis darRvevis mqone mozardebisTvis aucilebelia, skolaSi warimarTos muSaoba moswavlis sivrceSi ori-entaciasa da mobilobaze. igive SieZleba iTqvas im moswavleebze, rom-lebsac komunikaciis procesSi eqmnebaT sirTuleebi: maTTvis saWiro xdeba komunikaciis alternatiuli meTodebis gamoyeneba da, Sesaba-misad, alternatiuli miznebis dadgena mag., moswavles SeuZlia sakomunikacio wignis gamoyeneba da sakuTari survilebisa da sa-Wiroebebis gamoxatva.

    3.6. miznebis formulireba

    pirvel yovlisa, unda gaviTvaliswinoT, rom mizani, rogoric unda iyos is da visTvisac unda iyos dasaxuli, emsaxureba gar-kve uli codnis SeZenas, unaris da qcevis Camoyalibebas da/an damokidebulebis gamomuSavebas. Sesabamisad, mizani for mu-lirebuli unda iyos moswavlis SedegebSi da naTlad, mkafiod aR wer-des im codnas, unars, qcevas Tu damokidebulebas, romelsac iZens moswavle konkretuli miznis miRwevisas. imisTvis, rom mizanSi naT-lad aisaxos mosalodneli Sedegi, gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos miznis formulirebas.

    sasurvelia, mizani formulirebuli iyos pozitiuri terminebiT da awymo droSi: mag., moswavle aRwers adamians TvalsaCino gareg-

    nuli niSnebis mixedviT, ajgufebs organizmebs mcenareebad da cxo-velebad (esg. bun. I.2).

    is xuTi ZiriTadi maxasiaTebeli, romlebic unda hqondes yvela mizans, aRiniSneba inglisuri abreviaturiT SMART (Specific, Measurable, Acheavable, Relevant, and Timebound) da niSnavs: specifikuri, gazomvadi, realisturi anu miRwevadi, relevanturi da droSi gawerili.

    sworad formulirebuli miznis maxasiaTeblebi: specifikuri Camoyalibebulia naTlad, martivi eniT, Tval-

    saCinod aris aRwerili moswavlis mosalodneli qceva, misi Sesrulebis kriteriumebi da, saWiroebis SemTxvevaSi, pirobe-bi;

    gazomvadi iZleva moswavlis miRwevebis zustad Sefasebisa da monitoringis saSualebas;

    miRwevadi realisturia, moswavlis SesaZleblobebis gaTva-liswinebiT;

    relevanturi Seesatyviseba moswavlis saganmanaTleblo sa-Wiroebebs;

    droSi gawerili maTi miRweva SesaZlebelia drois konkre-tul monakveTSi.

    ganvixiloT TiToeuli maTgani:mizani unda iyos specifikuri specifikuria mizani, romelic

    naT lad aRwers, ra Sedegs miaRwevs, anu ra konkretul codnas, unars, damo kidebulebas Tu qcevas SeiZens da ris gakeTebas SeZlebs moswav-le. spe cifikuri mizani Semdegnairad aris formulirebuli: salome jgu furi aqtivobis dros icavs rigs, svams kiTxvebs, gamoTqvams Ta vis mosazrebebs. rac Seexeba mizans salome gaaumjobesebs so-cialur unarebs is araspecifikuri da bundovania, radgan naTlad ar Cans, ras unda movelodeT salomesgan miznis miRwevis Semdeg.

    vnaxoT kidev erTi magaliTi:

    bundovani mizani specifikuri mizani

    baCanas SeuZlia ufrosebTan da TanatolebTan verbaluri komu-nikacia.

    baCana ufrosebTan da Tanato-lebTan saubrisas gamoxatavs sa-kuTar mosazrebebs, survilebs da saWiroebebs.

  • 40 41

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    in

    di

    vi

    du

    al

    ur

    i s

    as

    wa

    vl

    o g

    eg

    ma

    Tavi III - individualuri saswavlo gegma Tavi III - individualuri saswavlo gegma

    bundovni specifikuri

    miRwevis done papuna saTanado yuradRebiT ar epyroba skolis programas.

    papuna Tavisi saSinao davalebebis mxolod mesameds asrulebs re gularulad. is iw yebs davalebis Ses-rulebas, magram, or-ganizaciuli unaris sirTulis gamo, ar SeuZlia davalebis bolomde miyvana.

    mizani papunas damokidebuleba skolis mimarT gaumjobesda.

    papuna regularulad da droulad asrulebs yvela saSinao davalebas.

    miRwevis done likas yuradRebis koncentraciis deficiti aqvs.

    damoukidebeli sak laso samuSaos Ses rulebis dros li ka xels uSlis sxva moswavleebs mu SaobaSi (saaTSi da-axloebiT 5-jer). es maSin xdeba, rodesac mas maswavleblis daxmareba sWirdeba.

    mizani gaizarda likas yuradRebis koncentraciis done saklaso davalebebze.

    damoukidebeli saklaso muSaobis dros lika maswavleblisgan iTxovs daxmarebas yovelTvis, rodesac mas es sWirdeba.

    pirvel svetSi moyvanili miznebi zogadia da ar gvaZlevs saSua-lebas, naTlad davinaxoT, konkretulad ra qcevas unda movelodeT moswavlisgan, ra SeuZlia mas. meore svetSi moyvanili miznebi ki gasa-gebad aRwers, ras unda velodeT mozardisgan, mag.: sxvebTan urTier-

    terminebi, romlebic gamoyenebuli unda iyos specifikuri miznis SemuSavebisas

    codna unar-Cveva damokidebuleba

    asaxelebs aRwers wers Camowers CamoTvlis xsnis imeorebs amoicnobs irCevs gadmoscems adarebs miuTiTebs ajgufebs akavSirebs da a. S.

    asrulebs axdens demonstri-

    rebas amzadebs awyobs zomavs iyenebs saxazavs warmoadgens

    gamoxatavs interess

    gamoxatavs damokidebulebas

    svams kiTxvas

    zogjer saswavlo mizani imgvarad aris formulirebuli, rom aR-wers Sedegs da, amavdroulad, raodenobrivad asaxavs miRwevis xa-risxs, mag.: Teona jgufur aqtivobaSi minimum orjer icavs rigs; an: papuna gakveTilze igebs da asrulebs 2 da 3-safexurian instruq-ciebs 5-dan 3 SemTxvevaSi.

    moswavlisTvis, romelsac ufro kompleqsuri saWiroebebi aqvs, mi-zani SeiZleba kidev ufro specifikuri iyos da aRwerdes ara mxolod codnas, unars an qcevas, aramed pirobebs da progresis maCvenebels, mag.: beqa sauzmis dros ufrosis verbaluri miniSnebiTa (piroba) da sakomunikacio wignis fotoebis gamoyenebiT (piroba), 4 cdidan 3 SemTxvevaSi (progresis maCvenebeli) miuTiTebs, risi mirTmeva surs.

    Tobisas moswavles SeuZlia gamoxatos Tavisi mosazrebebi, gadmosces survilebi da saWiroebebi da sxva. specifikuri miznebis formulire-ba xdeba im moqmedebis aRmniSvneli sityvebis gamoyenebiT, romlebic axdenen codnis, unar-Cvevis an damokidebulebis demonstrirebas. (ix. cxrili.)

    mniSvnelovania:rodesac vsaubrobT miznis specifikurobaze, aucileblad unda gaviTvaliswinoT is riski, romelic miznis am maxasiaTebels ukav-Sirdeba, kerZod, specifikurad formulirebulma mizan