"InForex"#36: 3 il sizinleyik!

Azərbaycanda ilk və tək!

İn Forex 02 (36) / fevral, 2013

səh

.3

Fevral ayı üçün proqnozlar

3 il bir yerdə!u,x ao ğ an cy laal rın xo iı ll aa s n er tu !J

Ekspert rəyləri .............................5Trading central.............................44

Dalğa analizi................................56

Kompleks texanaliz......................48İşimoku analizi.............................52

səh. 24

səh. 10

Korreksiyalardaticarətin

qaydaları

Dönüşləri tutansistem səh. 35

“Mal kimi ekrana

baxır və dodaqlarımı

yalayırdım”

Tut, götür, çıx!

səh. 15

“Anti-trend EMA”sistemisəh.19

Treyderinqorxuyla savaşı

səh. 29

Dəqiqəlik qrafiklərdə gəlirli skalpinq texnologiyası


30MÜNDƏR İCAT2

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

5-də…………………………………………………“Buğa”lar yorulublar. Ekspertlərbelə deyir7-də…………………………………………………Banklardan proqnozlar8-də…………………………………………………İlin uğursuz “siftə”si.

Treyder başına gələnləri danışır

10-da……………………………………………… Korreksiyalarda ticarətin qaydaları12-də……………………………………………….Şərqlə Qərbi birləşdirsək… Şam-

larla

indikatorlar bir-birini filtrasiya edir

15-də……………………………………………….“Mal kimi ekrana baxır və do-daqlarımı

yalayırdım”. Treyderlə müsahibə

17-də………………………………………………. İntervensiyadan qazanmağın yolları. 19-da……………………………………………….“Anti-trend EMA” sistemi 24-də………………………………………………. Tut, götür, çıx! Gəlirli skalpinq sis-

temi

29-da………………………………………………..Treyderin qorxuyla savaşı32-də………………………………………………..Gəlir itkiyə çevriləndə34-də………………………………………………..Forex, yoxsa CFD?35-də………………………………………………..Dönüşləri tutan sistem44-də………………………………………………..“Trading Cenral”dan bazarın analizi48-də……………………………………………….. Kompleks texanaliz52-də………………………………………………..“İşimoku” sistemi əsasında analiz55-də………………………………………………..Elliot Dalğalarının analizi

Oxuyacaqsınız:

Jurnalı forumda müzakirə et

http://inforex.az/forum_new/viewforum.php?f=23&sid=985eaf393f1d88c8f64b3370a69cca35


REDAKTORDAN Oxucuya

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

3


İndi siz “İn Forex” jur-nalının 36-cı sayınıoxuyursunuz, bu isə o

deməkdir ki, bizim düz 3yaşımız tamam olur!

Bu münasibətlə əvvəla,oxucularımıza təşəkküretmək istəyirəm. Əgər sizbütün bu müddətdə bizimləolmasaydınız, yəqin ki, bizdə gəlib bu yerə çatmazdıq.

İkincisi isə, bir azözümüzdən danışmaqistərdim. Biz 3 il əvvəl han-sısa hazır bazaragəlməmişdik. Biz olmayanbazarı özümüz yaradıb,özümüz də doldurmalı idik.Və hələ məlum deyildi ki, buideya tutacaq, yoxsa yox…Amma bizim tirajımız get-dikcə artdı və bu gün əmin-liklə demək olar ki, bəli,“tutuzdurmuşuq”. İndi bizimstabil, getdikcə artan, hərsayımızı gözləyən və oxu-yan auditoriyamız var. Bunugörmək çox xoşdur. Hissedirik ki, 3 ilik zəhmətimizhədər getməyib. Və bizəminik ki, qarşıdakı ad gün-lərimizi daha böyük oxucukütləsilə qeyd edəcəyik.

Son vaxtlarda “İn Forex”inhəftəlik analitik əlavəsi dənəşr olunur. Və bizim plan-larımız da hələ çoxdur,sağlıq olsun, hələ çox yeni-liklər görəcəksiniz.

Mən tam səmimideyirəm: bizim jurnalıdiqqətlə oxuyub öyrənən,təhlil və tətbiq edən kəs

peşəkar treyder olmaqüçün gərəkli bütün biliklərialıb, alır, alacaq. Həttabəlkə də daha artığını…Almaqda da davamedəcək. Və tamamilə pul-suz olaraq.

Daha da səmimi danış-maq istəyirəm: biz “İnForex”lə fəxr edirik!!! Onuyaratmaq, yaşatmaq və üçyaşına çatdırmaq böyükhadisə idi. Bu jurnal yaradıcıkollektivin böyük zəhmətihesabına başa gəlir. Vəyəqin fikir vermisiniz, biz onupeşəkar səviyyədə çıxarırıq.Azərbaycanda onsuz dailk və təkdir, ümumilikdəMDB məkanında oxşarmövzulu istənilən jurnallayanaşı qoyulub müqayisəedilsək, üstünlüyün bizdəolacağından da əminəm.Bu isə böyük şeydir.

Bizim son məqsədimiz isəsizin qazanmağınızayardımçı olmaqdır. “İnForex”in amalı başdan-sonaancaq və ancaq budur. Bizbu yolda sonacan sizinləolacağıq. Siz də bizimləqalın, fikirlərinizi deyin, biryerdə inkişaf edək!

Və böyük məmnunluqhissilə 36-cı dəfə bu sözlərisizə deyirəm: zövqlü və fay-dalı mütaliələr!

3 il bir yerdə!

İlqar Vəliyev, Layihənin rəhbəri

Biz 3 il əvvəlhansısa hazır bazaragəlməmişdik. Biz ol-mayan bazarı özümüzyaradıb, özümüz dədoldurmalı idik. Vəhələ məlum deyildi ki,bu ideya tutacaq,yoxsa yox… Ammabizim tirajımız get-dikcə artdı və bu günəminliklə demək olarki, bəli, “tutuzdur-muşuq”. İndi bizimstabil, getdikcə artan,hər sayımızı gözləyənvə oxuyan audi-toriyamız var.



REK LAM4

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

Ona görə ki, bu cür şərtlər yalnız bizdədir:

C.Cabbarlı, 44, Caspian Plaza



ANAL İZ Ekspert rəyi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

5

Səbinə Məmmədqızı:

1) Avro/dollar Daily qrafikdəup-trend daxilində hərəkət edir.Cütlük 1.37 fiqurunu yoxlasada, hələ ki buradan yuxarıqalxmağa gücü çatmayıb.2012-ci ilin sentyabrındanMACD-da formalaşan diver-gensiya onun qalxışının nis-bətən zəifləyəcəyindəndanışmağa əsas verir.

Hazırda əsas dəstəksəviyyəsi kimi1.3440 zonasını

götürmək olar, buradanaşağıda eniş üçün növbətihədəfin 1.3315 ətrafında ola-cağını gözləmək mümkündür.

İlkin dəstək olaraq götürlən1.3440 trendin aşağı sərhədidirvə qiymət buranı qırabilməzsə, yenidən 1.37 fiquru-nun və 1.3750 səviyyəsininyoxlanması ehtimalı var.

2) Funt/dollar maraqlı di-namika göstərir. Cütlük üçünyanvar ayı çox uğursuz keçib,belə ki, ay ərzində 650 punkt-dan çox düşüb və indikatorlarhələ də enişin davam edəcəy-inə işarə edir.

Hazırda 1.5630-00 dəstəyicütlüyün enişini nisbətən zəi-flədib, əgər bu zonanı qırmağanail olarsa, eniş üçün növbətihədəflər 1.5550 və 1.5730ətrafında olacaq.

Qalxmaq üçün cütlük 1.5750səviyyəsindən yuxarıdamöhkəmlənməlidir.

Qafar İmanverdiyev:

1) Həftəlik qrafikə nəzərsalaq. Qiymət İchimoku bu-ludunun daxilindədir. Mən hələkeçən ildən bu il üçün eur/usdhaqqında rəyimi vermişəm.


2013-cü ilin ilk ayı sürprizlərlə bol oldu.Avro/dollar və dollar/yena artım trendiniinkişaf etdirdilər, funt/dollar isə əksinə, enişgöstərdi. Dollar/frank hələ ki tərəddüdiçindədir. Bəs bu cütlüklər fevralda nə edəcək-lər? Biz daimi ekspertlərimzin cavablarını sizətəqdim edirik:

1) Fevral ayında eur/usd cütlüyündənnə gözləyirsiniz?2) Başqa hansı cütlüklərə diqqətyetirməyi məsləhət görürsünüz?

Bir cümlə ilə

Səbinə Məmmədqızı:- MACD-da formalaşan di-

vergensiya avro/dolların

qalxışının zəifləyəcəyindən

danışmağa əsas verir.

Qafar İmanverdiyev:- Məlum məsələdir ki, bu

cür sürətli qalxışdan sonra

korreksiyalar olur.

Mavlet Baqiyev:- Avro/dollarda korrek-

siyanın ən yaxın hədəfi

yəqin ki, 1.3500 olacaq.

Fərid Hüseynov:- Avro "çevrilmiş baş və

çiyin” fiquruna müvafiq

olaraq yanvar ayında artım

göstərdi. Fevral ayında bu

hərəkətin davam edəcəyini

proqnozlaşdırıram.

İlqar Vəliyev:- Avro şaquli artımdan bir

qədər yorulmuş görünür.

1,32-yə qədər korreksiya et-

məsinə ehtiyac hiss olunur.

“Buğa”laryorulublar

8


İn Forex 02 (36) / fevral, 2013www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Qiymətin 2 aşağı dönüşnöqtələrini nəzərinizə çatdırım:1.3374-1.3538 və 1.3291.Məlum məsələdir ki, bu cürsürətli qalxışdan sonra korrek-siyalar olar. Yuxarı hədəfləri isəöncə 1.3717, sonra 1.3855 və1.3955 ola bilər.

2) Digər cütlüklərə gəlincə,usd/chf həftəlik qrafikdənövbəti şamdan sonraİchimoku buludunun aşağısərhədinə toxuna bilər.

Mavlet Baqiyev:

1) Avro/dollar 1.3700-danyuxarıya qısamüddətli qalxışın-dan sonra korreksiya edir. Bukorreksiya ifrat alış halınıaradan qaldıracaq vəgələcəkdə 1.4000-a qədərartım üçün imkan yaradacaq.Korreksiyanın ən yaxın hədəfi

yəqin ki, 1.3500 olacaq. Amaonu yarıb, aşağıda möhkəm-lənsə, 1.3350 və daha sonratrend xəttinin keçdiyi 1.3150-yə

qədər düşə bilər.

2) Funt/dollar1,5880səviyyəsindəndönərək, 1,5700-a düşdü. Hazırda1.5300, dahasonra 1.5215-1,5150-1,5060-aqədər düşməkriskləri böyükdür.2009 və 2010-cuillərin minimum-larından keçənortamüddətlitrend xətti güclüdəstək rolunu oy-nayır. Əgərqiymət 1,6230-dan yuxarıdamöhkəmlənsə,1.6500, 1,7000,1,7500-a kimiqalxa bilər. Dediyimiz trendxəttinin altında möhkəmlən-məsi isə 1,4450-1,4350-yə kimienişə yolu açacaq.

Fərid Hüseynov:

1) Keçən ay proqno-zlaşdırıldığı kimi, avro ötən ilkihərəkətilə yaratdığı "çevrilmişbaş və çiyin” fiquruna (həftəlikqrafikdə) müvafiq olaraq yan-var ayında artım nümayiş et-dirdi. Fevral ayında buhərəkətin davam edəcəyiniproqnozlaşdırıram.

2) Nzd/usd artım üçün çoxyaxşı pozisiyadadır. Bundanyararlanmaq olar.

Eur/gbp 0.85-ə qədər korrek-siya edə bilər.

Gbp/chf 1.4150-dən aşağıdüşsə, güclü eniş baş verəbilər.

İlqar Vəliyev:

1) Avro şaquli artımdan birqədər yorulmuş görünür. 1,32-yə qədər korreksiya etməsinəehtiyac hiss olunur. Almaqistəyənlər, yaxşı olar ki, həminzonaya eniş zamanı alsınlar.Satmaq isə hələ tezdir.

2) Avro/funta diqqət yetir-məyi tövsiyə edərdim. O, şək-ildə də gördüyümüz kimi,uzunmüddətli trend xəttininəçatıb.


8

ANAL İ Z6 Ekspert rəyi



TƏHL İ L Proqnoz

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

7

Bank Rietumu: Qızıl zəif qalxışdadır

Rietumu Bank ekspertləri qeyd edirlər ki, neft

0,6% ucuzlaşaraq 96,87 ətrafına düşüb və

gələn həftənin

əvvəlində hazırkı

korrekisyasını

davam etdirərək,

94,85 (23.6%-lik

Fibo xətti) dəstəy-

inə düşə bilər.

Qızıl nisbətən

ucuzlaşıb və əsas

dəstək 1651,93

səviyyəsindədir, onun qırılması 1625,79 ətrafına

yol açacaq. Aktiv buradan da aşağıda möhkəm-

lənsə, yanvar minimumu olan 1625,79 səviyyəsi

yoxlanacaq.

Növbəti əsas psixoloji dəstək 1600 ətrafıdır.

Müqavimət əvvəlki kimi 50 günlük MA-nın

keçdiyi 1681,50 zonasıdır.

Credit Agricole: Bazar avronun

potensialını həddindən artıq dəyərləndirir

"Mən hesab edirəm ki, bazar Avronun poten-

sialını həddindən yüksək qiymətləndirir və o,

artıq ifrat bahadır. Avropa iqtisadiyyatı çox

zəifdir və bu il Amerika iqtisadiyyatından da zəif

olacaq.Valyutanın belə bahalaşması isə onu

daha da zəiflədəcək.Mən borc böhranının

əvvəlki 2 ildəki həcmdə qayıdacağını gö-

zləməsəm də, Avrozonada hələ çoxlu problem-

lərin qaldığını

bildirmək

istəyirəm. Biz

avro/dolların

ilin sonunda

1.25 səviyyəsinə qayıdacağını gözləyirik",- deyə

Credit Agricole-un baş valyuta analitiki Mitul

Koteça bildirir.

HSBC: Dolların məzənnəsi makroiqtisadi

göstəricilərdən asılı olacaq

"FRS kütləvi zəiflədilməni dayandırmağı plan-

laşdırmır. Ona görə də dolların məzənnəsi

makroiqtisadi statistikadan asılı olacaq. Son za-

manlarda əsas ideya iqtisadiyyatın normallaş-

masıdır və buna nail olunarsa dolların

məzənnəsi riskə marağın dəyişməsi ilə deyil,

iqtisadi vəziyyətlə təyin olunacaq",- deyə HSBS-

in baş strateqi D.Blum Bloomberg TV-yə

müsahibəsində bildirib.


Banklardanproqnozlar



T R E Y D E R Ə H VA L AT L A R I8 Başa gələnlər

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Mən bu əməliyyatı yanvarın3-də açmışam. Fikirləşirdim ki,

Yeni il başlayıb, ona görə dəmənim birinci əməliyyatım

mütləq gəlirli olmalıdır ki, bütünilim gəlirli keçsin.


İlin uğursuz“siftə”si

Jurnalımızın ən çox sevilən rubrikalarından biri olan “Treyder əhvalat-ları”nı davam etdiririk. Bildiyiniz kimi, bu rubrikada treyderlər özbaşlarına gələn real əhvalatları nəql edirlər.Məktubların məzmunu saxlanılsa da, üslubu redaktə olunur. Təbii ki, ad-ların gizli saxlanmasına zəmanət verilir.Budəfəki qonağımız Yeni İlin ilk əməliyyatını necə açdığını və siftəsinikorlamaq istəmədiyi üçün bağlamadığını nəql edir.

“Düşündün ki, yeni ildəki ilk əməliyyatım mütləq gəlirli olmaldır...”

8



Buna görə də qrafikləri ax-tardım-axtardım, axırda qəraragəldim ki, avro/dollarda satmaqdaha yaxşıdır. Çünki cütlükböyük ehtimalla, aşağıgedəcək. Bu halda həm siftəmuğurlu olacaq, həm də bütün ilxeyirli keçəcək.

Avro/dollar aşağıya doğruböyük qara şam for-malaşdıranda satdım. Anali-zlərin də çoxunda deyilirdi ki,Avronun enişi davam etməlidir.Mənim də proqnozum belə idi.

Mən satandan sonra qiymətbir az yuxarıya qalxdı və sonraaşağıya döndü. Bu zaman mənqəti əmin oldum ki, aşağıyahərəkət davamlı olacaq və ik-inci satış əməliyyatını açdım.

Həvəslə gözləyirdim ki,siftəm necə uğurlu olacaq vəilboyu ardı necə yaxşı

gələcək... Amma bu zamanqiymət yuxarı döndü və art-mağa başladı. Mən stop-lossqoymamışdım. Çünki bu,siftəmi korlaya bilərdi, mən isəsiftəmin mütləq qazanclı ol-masını istəyirdim.

Amma deyəsən, bazar bunuistəmirdi. Qiymət o dönəli art-dıqca artmağa başladı. Mənhər dəfə ümid edirdim ki, vəs-salam, növbəti şam qararəngdə olacaq. Elə də aktivtreyder deyiləm. Terminalıgündə bir dəfə, olur ki, ikigündə bir dəfə açıram. Hərdəfə açanda əmin idim ki, budəfə balansımda daha az itkigörəcəyəm, amma hər dəfə dədaha çox görürdüm.

Düzünü deyim ki, əməliyyat-larımı kiçik lotla açdığım üçünitkilərim elə də böyük deyil vəbalansım üçün ciddi təhlükətörətmir. Sadəcə, mən inadadüşmüşəm: əməliyyatı bağlaya

bilmirəm. İstəyirəm ki, ilin ilkəməliyyatı mütləq müsbətolsun.

Dost-tanışdan vəziyəti bilən-lər mənə israrla məsləhətgörürlər ki, əməliyyatlarımıbağlayım və yenisini açım.Amma mən bunu eləmirəm.Nəyə görəsə içimdə əminlikvar ki, bu vəziyyətdən itkisizçıxacağam.

Əgər istəsəniz, hadisələrinnə ilə qurtaracağını gələn ayyenə sizə yazıb göndərəbilərəm.

Bu şəkli treyderin özü redak-siyamıza göndərib...

Dəyərli oxucu! Əgər sən dətreydinqdə başına gələn əh-valatları “İn Forex”in oxucularıilə bölüşmək istəyirsənsə, biz-imlə əlaqə saxlaya bilərsən:[email protected]


8

T R E Y D E R Ə H VA L AT L A R I Başa gələnlər 9

Xəbər məkanına azərbaycanlı baxışı

http://azvision.az/

http://azvision.az/



MASTER -K L A S S10 İncəliklər

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Linda Bredford Raşke

Korreksiyalarda ticarətapararkən ilknövbədə nəyə ümid

etdiyinizə fikir verin. Nə qədəraz ümid edəcəksinizsə, bir oqədər xoşbəxt olacaqsınız vəqəribədir ki, bir o qədər çoxqazanacaqsınız!

Giriş piroqun bir hissəsidir,bundan əlavə, siz əməliyyatlar-dan, xoşagəlməz vəziyyətlər-dən böyük itkilər olmadan çıx-maq üçün özünüzə güvən-məlisiniz. Əgər siz korreksiya-larda ticarət texnikasından isti-fadə edirsinizsə, mümkünqədər yaxın “stop”lardan,trendlə ticarətdə isə böyük“stop”lardan istifadə etməyinizvacibdir.

Siz hələ bazara girənə qədərnə etməli olduğunuzubilməlisiniz. Həmişə planınızolsun, amma çevik olun.Əməliyyata qədər “stop”unuzu(dəstək və ya müqavimət) “gör-məlisiniz”. Əgər bazar əksinizəgetsə, itkilərinizin minimal ol-

ması üçün nə edəcəyinizibilməlisiniz.

Heç vaxt sıx, “ölü” bazarlardaticarət aparmayın. Onlardasvinq korreksiyalar çox xırdadır.Heç vaxt bazarı təqib etməyəçalışmayın. Əgər siz hərəkətiötürdünüzsə, unutmayın ki,qarşıda hələ xeyli yaxşı volatilhərəkətlər olacaq.

Korreksiyada ticarətinəsas qaydaları

Bir halda ki, bu ticarəttexnikası çox qısamüddətlidir,korreksiya əməliyyatları birneçə əsaslı qaydalara malik ol-malıdır.

- Əgər əməliyyat sizinxeyrinizə davam edirsə, onunövbəti günə saxlayın.Hərəkətin həmin istiqamətdədavam edəcəyinə ehtimalböyükdür. Gündə bir çıxışa vəya girişə diqqəti yönəltməkgərginliyi azaldır.

- Əgər girişiniz düzgündürsə,bazar demək olar ki, dərhalsizin xeyrinizə olan istiqamətdədavam etməlidir. Qiymətin giriş

nöqtəsinə qayıtması, ona tox-unması və hətta cüzikəsişmənini olması normaldır.

- İtkili əməliyyatı növbəti günəkeçirtməyin. Bağlayın və sabahyeni giriş imkanını gözləyin.

- Güclü bağlanış növbəti güngüclü açılışın ola biləcəyinəişarə edir.

- Əgər bazar sizin gözlə-diyiniz kimi hərəkət etmirsə, bir-inci korreksiyada çıxın.

- Əgər bazar sizə böyük gəlirveribsə, bağlanış ərəfəsindəonu fiksasiya edin.

- Korreksiyalarla ticarət za-manı daha sıx “stop”lardan isti-fadə edin (trendlə ticarətzamanı böyük “stop”lardan isti-fadə edin).

- Əsas hədəf riski azaltmaqvə gəlir əldə etməkdir.

- Əgər şübhələnirsinizsə,pozisiyanı bağlayın. Şübhə oanlama gəlir ki, siz “yolxəritə”nizi və oyun planınızı itir-misiniz.


Korreksiyalardaticarətin qaydaları

8



- Bazarı əvvəlcədən hissedin!

Korreksiyalarda ticarət

Girişləri necə proqnozlaşdır-maq lazımdır? Biz alış və yasatışı müəyyən etmək üçün birsıra indikatordan istifadə edəbilərik.

İdeal halda bazar tamamlan-mış 5 günlük silsilə ilə hərəkətetməlidir. Güclü trend zamanıbazar əsas istiqamətdə 4 günvə korreksiya hərəkətinə 1 günsərf edir. Ona görə də, korrek-siya maksimumundan 2 günsonra “alış gününü” və ya kor-reksiya minimumundan 2 günsonra satış gününü axtarmağabaşlayacağıq.

Bağlanışın əksinə açılış

Bağlanışla növbəti gününaçılışı proqnozlaşdırılır. Bazargözlənilən və ya mövcudtrendin əksinə açılırsa, bu, onunzəifləməsindən xəbər verə bilər,ona görə də dərhal gəliri fik-sasiya edib dönüşü gözləməklazımdır.

Dəstək/Müqavimət

Bügünki dəstəyin (müqavi-mətin) dünənkinə nəzərənyuxarı və ya aşağı olmasınabaxın.

Korreksiyaların ölçülməsi

Sonuncu korreksiya mini-mumu və ya maksimumunanəzərən bazar harada yerləşir?Uzunluğu və ya faizləri bərabərkorreksiyalar axtarın.

Əlavə şərtlər

Zaman intervalından asılı ol-mayaraq, həmişə təpələrdə tək-lif və diblərdə tələb gözləyin.Toxunmalar həcm və aktivliyəmüvafiq olmalıdır.

2-4 həftəlik trendləri analizedin.

Növbətişərtlər bu cürtrendlərin başla-ması üçünetibarlı indikatorhesab olunurlar(mən adətən

alış və ya satış

üçün birinci kor-

reksiyanı bu-

raxıram, belə ki,

hərəkət güclü

ola bilər):

- son 7 gündə ən sıx diapa-zon

- 3 ard-arda azalan diapa-zonlu gün

- sərhəd nöqtəsi- açıq nəzərə çarpan “gap”- ADX(14)-in 32-dən

yuxarıya qalxmağı

Praktika

İstənilən texnika üzrə ticarətüçün ona inam lazımdır. Buişdə sizə ticarət patternlərinitanımaqda əvəzsiz təcrübəqazandıran “kağız ticarət”kömək olacaq. Siz bir ticarətmetoduna sadiq qalmalısınız,ya da texnikaları unikal fəl-səfənizə inteqrasiya etməlisiniz.

Sistemlərin xüsusiyyətləri

Qısamüddətli korreksiyalarınbəzi aspektlərini qeyd etməyədəyər. Qısamüddətli sistemlərintəbiətini dərk etmək ticarətinpsixoloji aspektlərini başadüşməkdə sizə kömək olacaq.

Qısamüddətli sistemlə daimişləyərkən gəlirin riskə dahaböyük nisbəti lazımdır. Baxma-yaraq ki, bu korreksiya meto-dunun hədəfləri konservativgörünür, siz demək olar kihəmişə “pozitiv sürüşdürmə” ilə

qarşılaşacaqsınız.Bütün sistemlərdə gəlirli və

itkili əməliyyatlarda çəplikmüşahidə olunur. Hətta əgər sizdaim qazanırsınızsa, gəlir üzrəaylıq planı tamamlamaq üçün3-4 yaxşı əməliyyat kifayətdir.

Gəlirin fiksasiyası çox vacib-dir. Əgər qısamüddətli korrek-siya sistemi ilə ticarətaparırsınızsa, heç vaxt bazaragəliri sizdən almağa imkan ver-məyin.

Qərarların qəbulu

Hər dəfə əməliyyat açandasiz qərar verirsiniz. Nə qədərçox qərar verirsinizsə, bir oqədər çox özünüzə inamınızartır. Siz hər qərarlaböyüyürsünüz, amma hərqərarın öz qiyməti var. Şərtlərhəmişə müfəssəl deyil. Sizsəhv də edə bilərsiniz. Yaddasaxlayın ki, bizim imkanlarımızməhduddur və səhv seçim edəbilərik.


8

MASTER -K L A S S İncəliklər 11



S İNT EZ12 Metod

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Aşvani Qujral

Şamlar və ADX

Şəkil 1-də ADX ilə Yaponşamlarının birgə tətbiqinigörürük. Əsas trend artım is-tiqamətində olduğundan, ADX-in özünün 14 periodlu DəyişənOrta Göstəricisini yuxarıyadoğru kəsməsini əsas siqnalkimi qəbul edəcəyik.

Bilirik ki, ADX trendingücünü göstərir. Əgər ADX 30-

dan yuxarıdadırsa və artmaqdadavam edirsə, demək, bazardatrend var. Yox, əgər 30-danaşağıdadırsa, bu, üfiqihərəkətə işarədir.

İndi isə şamların siqnal-larına fikir verək:

1. “Asılmış adam”: ADX özMA-sından yuxarıya qalxır.“Uzun” əməliyyat açırıq.

2. “Doji”, “Asılmış adam”:ADX enir, alış əməliyyatınıbağlayırıq.

3. “Batan ulduz”, “Doji”,“Asılmış adam”: ADX öz MA-sından yuxarıya qalxır. Enişsiqnallarını iqnor edir və “uzun”əməliyyat açırıq.

4. “Qara buludlar”: ADX hələdə artımda olduğu üçün siqnalıiqnor edirik.

5. “Axan ulduz”: ADX enir,alış əməliyyatını bağlayırıq.

6. “Çəkic”, “Asılmış adam”:ADX öz MA-sından yuxarıyaqalxır. “Uzun” əməliyyat açırıq.

7. “Axan ulduz”, “Ayıhücumu”: ADX enir, alış

əməliyyatınıbağlayırıq.

8. “Səhər ul-duzu”: ADX özMA-sındanyuxarıya qalxır.“Uzun”əməliyyataçırıq.

9. “Batanulduz”: ADXhələ də artımdaolduğu üçünsiqnalı iqnoredirik.


Şərqlə Qərbi

birləşdirsək...Yapon şamlarını ənənəvi Qərb indikatorları ilə birləşdirəndədaha yaxşı nəticələr əldə etmək mümkündür. Belə ki, onlar bir-birinin siqnallarını filtrasiya edirlər.

(Ardı. Əvvəli ötən sayımızda)

Şəkil 1. Yapon şamları ilə ADX indikatorunun birgə tətbiqi 8



10. “Doji”, “Buğalarınhücumu”: ADX artır, “Doji”ninsiqnalını iqnor edirik, “Uzun”əməliyyatı açıq saxlayırıq.

11. “Axan ulduz”: ADX hələdə artımda olduğu üçün siqnalıiqnor edirik.

Göründüyü kimi, ADX şam-larla birlikdə heç də pis işləmir.Xüsusilə də trend vaxtı. İndika-torun sayəsində biz gəlirliəməliyyatları açıq saxlayabilirik. Bundan başqa, üfiqihərəkət vaxtı da yaxşı siqnallarverilir.

Ümumilikdə isə ADX - ənyaxşı indikatorlardan biridir.Treyderlər trendləri tutmaqüçün ondan geniş istifadəedirlər. Şamlarla birgə işlətməkisə bu indikatorun xeyrini dahada artıracaq.

Şamlar və MACD

Şəkil 2-də MACD indikatoru-nun şamlarla birlikdə necəişlədiyini görürük. MACD –həm trend, həm də üfiqihərəkət zamanı tətbiq etməküçün əla indikatordur. Şamlarlabirlikdə işlətmək isə onun siq-nallarının dəqiqliyini daha daartırır.

İndi isə şamlarınsiqnallarına fikir verək:

1. “Asılmış adam”: MACDda yuxarıya siqnal verir. “Uzun”əməliyyat açırıq.

2. “Ayıların hücumu”: MACDaşağıya dönməyə başlayır, alışəməliyyatını bağlayırıq.

3. “Ayıların hücumu”: MACDsiqnal vermədiyi üçün heç nəeləmirik.

4. “Asılmış adam”, “Doji”,

“Axan ulduz”: MACD artımdaolduğu üçün “Doji” və “Axanulduz”u iqnor edir, alış əməliyy-atı açırıq.

5. “Axan ulduz”, “Batanulduz”, “Ayıların hücumu”:MACD flet göstərir, qiymət dia-pazonda hərəkət edir, diver-gensiya var. Gəliri götürüb,əməliyyatı bağlayırıq.

6. “Qara buludlar”, “Ayılarınhücumu”: MACD flet göstərir,əməliyyat açmırıq.

Nəticə

Beləliklə, biz bir daha əminolduq ki, indikatorların siqnal-larını kombinasiya edəndəyanlış əməliyyatların sayı aza-lır. Bu taktikanı müxtəlif qrafik-lərdə tətbiq edin və siz onunfayda gətirdiyinə əmin ola-caqsınız. Ümumiyyətlə, çalışınki, Qərb və Şərq yanaşmasınıhəmişə birləşdirəsiniz.


Şəkil 2. MACD-ın şamlarla birlikdə tətbiqi8

S İNT EZ Metod 13



REK LAM

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

14




MÜSAH İ B Ə Anastasiya İqnatenko

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

15

Anastasiya İq-natenko 1983-cüildə doğulub.

Hazırda Saratov şəhərindəyaşayır. İxtisasca pro-qramçıdır. Son 5 ili aktivtreydinqlə məşğul olur. İn-ternetdə çoxları onuməşhur analitik bloqunagörə tanıyırlar. Həmin blo-qunda Anastasiya analitikmateriallarını təqdim edirvə həmçinin sualları cav-ablandırır. Bizim də bəzisuallarımızı cavablandırdı.

- Bazara gəlişinizəsəbəb nə oldu?- Maraq. İstədim ki, treyd-

inqin nə olduğu bilim. Han-sısa seminarda Almaniyadabir təqaüdçü qadının birjadamilyonlar qazanmasıhaqqında danışmışdılar.Mən də düşündüm ki, bəsmənim nəyim əskikdir?

- Ən ziyanlı əməliyy-atınız

yadınızdadırmı?- Hə, Yunanıstanda

böhran başlayan zamanDou-Cons indeksi sürətləaşağı enmişdi – haradasa9%... Mən bir neçə

dəqiqəyə balansımın 20%-ni itirdim onda. Mal kimiekrana baxır və dodaqlarımıyalayırdım. Ən ağrılısıbudur ki, səhər qrafiktəzədən geriyə qayıtdı. Ozaman nəyin baş verdiyimənə hələ də tam aydındeyil. Ondan sonra bir ayəməliyyat açmağa qorxur-dum.

- Özünü peşəkar hesabedirsənmi?..- Yox. Mən özümə çox

tənqidi yanaşıram və hesabedirəm ki, hələ inkişaf

etmək lazımdır.

- Treyder kimi gələcəyininecə görürsən?.. - İnvestora çevrilmək

planlarım var.

- Ticarətdən zövq alırsanmı?- Bəli. Zövqdən əlavə,

mən bu işə bağlıyam.Qrafiklər həmişə gözümünönündə və beynimdə fır-lanır.


“Mal kimi ekranabaxır və dodaqlarımı

yalayırdım”

8



- Bloqundan belə başadüşürük ki, başqaadamların da pullarınıidarə edirsən... Niyə?Öz pulun yoxdur ki?..- Var, əlbəttə... Sadəcə,

başqalarının pullarını idarəetmək məni intizamlı ol-mağa sövq edir. Bu, vacib-dir. Çünki intizam –treyderin ən vacib keyfiyyətiolmalıdır.

- Treydinqdən başqagəlir

mənbələrin varmı?- Xeyr.

- Səncə, böyük treyder-lərin

hansısa xüsusi fitri qabiliyyəti varmı?- Yox. Bu işdə talant yox,

təcrübə və intizam tələb ol-unur.

- Sən uğurlu treydersən.Necə düşünürsən,uğursuzlardanfərqin nədi?- Deyə bilmərəm... Onu

deyə bilərəm ki, mən ancaqöz siqnallarımla ticarətaparıram. Ancaq özsəhvlərimdən öyrənirəm.

- Treyderlərin bazarlabağlı ən ciddi səhvisəncə, nədir?..- Elə bilirlər ki, bazarın

onlara borcu var.

- Səncə, ayrı-ayrıtreyderlər bazarı

özlərinəlazım olan tərəflərə

hərəkət etdirə bilər-lərmi?

- İnanmıram. Olsa-olsaqısamüddətli dalğalanmalarola bilər.

- Özünü hansı tipə aidedirsən: intuitiv, sis-

temli,yoxsa intuitiv-sistemlitreyder?- Üçüncüsünə.

- Daha çox hansı zamanperiodunda ticarətaparırsan?- Sevimli periodum Daily-

dir. Amma gün daxilində dəəməliyyatlar açıram. Birneçə gün davam edən or-tamüdətli trendləri tutmağaçalışıram.

- Sənin üçün ən vacibqayda hansıdır?- Heç vaxt plandan kə-

narlaşma!

- Başqa treyderlərləbazarı müzakirəedirsənmi?- Bəli. Daha çox forum-

larda.

- Fundamental analizdənistifadə edirsənmi?

- Xeyr. Ancaq texniki. Tex-analiz mənim üçün hər şey-dir.

- Səncə, yaxşı treyderitam əvəz edə biləcəkrobot düzəltmək

mümkündürmü?- Məncə, hə. Robot canlı

treyderdən daha üstündür.Çünki emosiyaların əsarət-inə düşmür.

- Əgər treyder hissiyy-atın

bir şey, sistemin ayrışey

deirsə, hansına qulaqasırsan?- Son vaxtıar hisslərimə

daha çox güzəştə gedirəm.

- Hər kəs treydinqiöyrənə bilərmi?- Hər kəs. Şübhəsiz.

- Yeni başlayanlarahansı

məsləhəti verərdin? - Özgə fikirlərinə qulaq

asmayın. Öz statistikanızıtəhlil edin. Öz ticarət stilin-izi axtarın. Və səhvlərinizihəmişə analiz edin. Kitablaroxuyun.


- Əgər treyder hissiyyatın

bir şey, sistemin ayrı şey

deirsə, hansına qulaq

asırsan?

- Son vaxtıar hisslərimə daha çox

güzəştə gedirəm.

8

MÜSAH İ B Ə16 Anastasiya İqnatenko



B İ L , E T Xüsusi hal

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

17

Yəqin ki, siz 10 dəqiqə

ərzində minlərlə dol-

lar qazanmaq

istəyərdiniz. Və bu, tamamilə

mümkündür – hər dəfə ban-

klar bazara intervensiya

edəndə belə imkan yaranır.

Əvvəlcə intervensiyanın nəüçün həyata keçirildiyini,mahiyyətini başa düşmək üçünqısaca olaraq valyutabazarlarının iqtisadiyyatınabaxaq.

Bütün valyuta bazarı valyu-talar və onların bir-birinə olannisbəti ətrafında “fırlanır”. Bunisbətlər daxili və qlobal iqti-sadiyyatda, idxal və ixracdaböyük rol oynayırlar.

Məzənnə və

mərkəzi banklar

İntervensiyaların nə üçün

keçirildiyini başa düşmək üçünbiz valyutaların necəqiymətləndirildiyini aydınlaşdır-malıyıq. Bu, iki üsulla həyatakeçirilir: tələb və təklif əsasındabazar tərəfindən və mərkəzibanklar tərəfindən. Valyutanınbazar tərəfindən qiymətlən-dirilməsi “dalğalanan valyuta”adlandırılır. Əksinə, hökuməttərəfindən idarə olunan valyu-talar fiksə edilmiş valyutalarkimi tanınır və bu, o deməkdirki,həmin ölkənin valyutası əsasvalyutalardan birinə “bağlanıb”.Beləliklə, mərkəzi bank yerlivalyutanı dəstəkləmək və sta-billəşdirmək üçün faizdərəcələri təyin edir, valyutanınbərkidildiyi valyutanı almaqlavə satmaqla intervensiyalarhəyata keçirir.

Qeyri-stabillik və

intervensiya

Valyutalar həmişə cütlüklərləsatıldığı üçün onların birininhərəkəti digərinə təsir edir.Ölkənin valyutası hər hansısəbəbdən stabillliyi pozulursa(spekulyasiya, kəsirin artması,fors major hadisələr və s)başqa ölkələrə də bu, təsiredir. Adətən bu, uzunmüddətliperiodda baş verir və mərkəzibanklara və bazara vacibqiymətləndirməni həyata keçir-məyə imkan verir.

Amma burada qəfil problemyarana bilir, belə ki, valyutanınməzənnəsi sıçrayış edir, bu damərkəzi banka faiz dərəcələrinidəyişməyə və hərəkəti nizam-lamağa imkan vermir.Bu haldaintervensiyalar tətbiq olunur.


İntervensiyadanqazamağın yolları

8



Treydinq və

intervensiyalar

İntervensiyalar treyderlərəmaraqlı imkanlar verir. Əgərhər hansı bir neqativ kataliza-tor yaranırsa (dövlət borcu vəs.), bu, treyderlərə həminölkənin valyutasının dəyərsi-zləşəyi barədə işarə verir. Beləhallarda treyderlər intervensiyaolacağı ehtimalı haqda düşün-məlidirlər. İntervensiya öncəsibazara daxil olaraq onun ef-fekti bitən kimi bazardan çıx-maqla yaxşı gəlir götürəbilərlər. Başa düşmək lazımdırki, intervensiya gözləyərəktrendə qarşı əməliyyat açmaqçox risklidir.

Treydinq

İntervensiyanın keçirilməsinitəyin etmək qabiliyyəti savad-dan əlavə, bacarıq tələbedir.Amma bu, o demək deyilki,onu təyin etmək üçün indika-

tor yoxdur. İntervensiyanın başverdiyini təyin etməyə köməkedən əsas prinsiplər bunlardır:

1.Yeni intervensiyalar eləəvvəl keçirilmiş səviyyələrdəbaş verir. Nəzərə almaqlazımdır ki, intervensiya qəfildayandırıla

bilər, bu haldaqiymət intervensiyanın baş-landığı nöqtədən aşağı/yuxarıgedir.

2. İntervensiyalar haqqındaəvvəldən rəsmilər tərəfdən şi-fahi məlumat verilir.

3. Analitiklər və banklar daintervensiya səviyyələri haqdaməlumatlar verirlər. Valyutaanalitiklərinin və aparıcı ban-kların şərhlərinə diqqət yetirin.

Bunlar sizə intervensiyanınkeçiriləcəyi ehtimalını təyin et-məyə kömək edəcək.

Daha bir neçə məsləhət:

1. Əvvəl keçirilmiş interven-siyaların

qiymət diapazonlarınıtəyin edin.

2. Həmişə gəliri götürmək vəitkini azaltmaq üçün stop-lossvə take-profit əmrlərindən isti-fadə edin.

3. Mümkün qədər az kreditdəstəyindən istifadə edin. Bu,sizin gəlirinizi nisbətən azaltsada, stop-out almaq riskiniziaşağı salacaq.

Nəticə

İntervensiyalar milli valyu-tanın stabilliyini qorumaq üçünmərkəzi bankların öz rezerv-lərini istifadə etməklə bazaradaxil olmasıdır. Onlar yüksəkgəlir qazandırsa da, əsasənspekulyantlar tərəfindən isti-fadə edilir.

İntervensiyanın baş verməehtimalını təyin etmək üçün birneçə üsul var.

Ümumiyyətlə, intervensiyalargəlir əldə etmək istəyən trey-derlər üçün yaxşı imkanlaryaradır.


Nəzərə almaq lazımdır ki,

intervensiya qəfil dayandırıla bilər,

bu halda qiymət intervensiyanın

başlandığı nöqtədən aşağı/yuxarı gedir.

8

B İ L , E T18 Xüsusi hal



ST RATEG İ YA Ticarət

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

19

Dəyişən Orta Göstəricilərinkəsişməsinə əsaslanan adi sis-temlərdə məsələn, qısamüd-dətli 20 SMA uzunmüddətli 60SMA-nı aşağıdan yuxarıyakəsəndə alırıq, əks kəsişmədəisə satırıq. Bizim sistemdə isə2 qısamüddətli EMA – 7 və 10-dan istifadə olunur. Bununlayanaşı, qaydalar əks məntiqlədəyişir. Biz qısamüddətli EMAuzunmüddətli EMA-nı aşağıyadoğru kəsəndə alış əməliyyatıaçırıq.

Bundan başqa, böyük EMA-nı xüsusi əmsallara vururuq ki,əsas ticarət siqnalı yarananda4 pozisiya açaq. Birinci əmsal1-dir. Növbəti 3 əmsal 0.01fərqlə 0.99, 0.98 və 0.97-dir.

Yəni birinci alış siqnalıqısamüddətli EMA uzunmüd-dətli EMA-nı aşağıya kəsəndəyaranır, bu zaman 1-ə vururuq,ikinci alış siqnalı qısamüddətliEMA uzunmüddətli EMA-nıaşağı kəsəndə yaranır, buzaman 0.99-a vururuq və s.

Qiymət aşağıya düşəndəalış əməliyyatları açmaqmüəyyən qədər risklidir, ammabu məntiqin hədəfləri və sto-pları var. Buradakı piramidinqgəlirli əməliyyata lot əlavə et-məyə köklənməyib. Bununəvəzinə giriş qaydası mövcud

trend aşağı olanda orta alışqiymətinin yaxşılaşdırılmasınayönəldilib.

Qayda: Sistemə əsasənyalnı alış pozisiyaları açılır,maksimum 4 əməliyyat veriləbilər.

1) Əgər sonuncu şamdaEMA7 EMA 10-dan aşağıdırsa,amma əvvəlki şamda EMA 7

EMA 10-dan yuxarı olubsa,növbəti gün bağlanışərəfəsində “uzun” əməliyyataçırıq.

2) Əgər sonuncu şamda0.99-a vurulmuş halda EMA7EMA 10-dan aşağıdırsa və so-nuncudan əvvəlki şamda 0.99-a vurulmuş halda EMA 7 EMA10-dan yuxarıdırsa, növbəti


«Anti-trend EMA»

sistemi“

Anti-trend EMA” sistemi qısamüddətli Eksponensial

Dəyişən Orta Göstəricilərin (EMA) kəsişməsinə

əsaslanır. Amma ümumi kəsişmə metoduna əks prin

siplə işləyir. Sistem 2003-cü ilin sonlarında Wealth-Lab bir-

liyinin üzvü Guiseppe Camarda tərəfindən yaradılıb.

Şəkil 1. Trendin izlənilməsi sistemlərinin çoxundan fərqli olaraq, “Anti-trend EMA” yan trenddə yaxşı işləyir.

8



gün bağlanış ərəfəsində “uzun”əməliyyat açırıq.

3) Əgər sonuncu şamda0.98-ə vurulmuş halda EMA7EMA 10-dan aşağıdırsa və so-nuncudan əvvəlki şamda 0.98-ə vurulmuş halda EMA 7 EMA10-dan yuxarıdırsa, növbətigün bağlanış ərəfəsində “uzun”əməliyyat veririk.

4) Əgər sonuncu şamda0.97-ə vurulmuş halda EMA7EMA 10-dan aşağıdırsa və so-nuncudan əvvəlki şamda 0.97-yə vurulmuş halda EMA 7 EMA10-dan yuxarıdırsa, növbətigün bağlanış ərəfəsində “uzun”əməliyyat veririk.

5) Əgər sonuncu şamdaEMA 7 EMA 10-danyuxarıdırsa, növbəti gün

bağlanış ərəfəsində bütünuzun əməliyyatları bağlayırıq.

Şəkil 1-də sistem üzrə üfiqiticarətdə əməliyyatların bəziaspektlərini görürük. Adətəntrendi izləyən sis-temlərdə beləşərtlər itkiyəaparır. Hazırkıvəziyyətdə isə itkilişərait sistemin ef-fektiv işləməsinəmane olmur. Anti-trend EMA nis-bətən yaxşı işləyir.Əgər şəkil 2-yə

baxsaq, ondagörərik ki, artımtrendində sistemtrenddəki xırda“dib”ləri tuta bilir.

Kapitalın idarəolunması: Hər

pozisiyaya depozitin 10%-i.

Sistemin testlərininnəticələri: Sistem depozitininqrafik xətti (şəkil 3) bütün testdövrü stabil artım nümayiş et-dirir. 10 ilə təmiz gəlir 211%,maksimum drawdown 29.61%olub.

Bu sistemin maraqlı xü-susiyyəti ondan ibarətdir ki,stabil gəlir gətirməkdə davamedirdi. Hamıya məlumdur ki, birçox sistemlər ictimaiyyətətəqdim olunandan sonra pisişləməyə başlayır. Drawdownhiss olunacaq dərəcədə azdır.

Bu strategiyanın başqa birpozitiv aspekti fond bazarınınpis illərində özünü necəaparmasıdır, məsələn 2000-2002-ci illərdə. Baxmayaraq ki,bu dövrdə böyük drawdownlarda (şəkil 4) vardı, qeyd olunanillərdə bu strategiyanın ticarətiuzunmüddətli investisiyastrategiyasının ticarətindən ki-fayət qədər yaxşı idi.


Şəkil 2. Sistem Trend zamanı yaranankorreksiyalarda yaxşı işləyir.

Şəkil 3. Bütün test dövründagəlirin artımı stabil olub

8

8

ST RATEG İ YA20 Ticarət



2002-ci ilin sonu fondbazarında dibin formalaş-masından sonra “Anti-trendEMA” sisteminin işi 2005-ci ilinsonuna qədər uzunmüddətli in-vestisiya strategiyasındanfərqli olaraq, kifayət qədərmüsbət olub. 2004-cü ildən11%-dən yuxarı qalxmamaqladrawdownlar xeyli azaldı. Buda orta drawdown statis-tikasına böyük təsir göstərdi.

Baxmayaraq ki, sistemə 4giriş qaydası daxildir, onlarınhamısı eyni kəsişmə konsep-siyasına əsaslanır. Reports –Lab Allocation alətinin köməyiilə aparılan analiz məlumat-larına əsasən, birinci qaydatəxminən 75% gəlir gətirir(82% əməliyyat üzrə). İkinciqayda (0.99 vuran ilə) 20%,sonuncu iki qayda (0.98 və0.97 vuranları ilə) yalnız 6%(29 əməliyyat) gəlir gətirir.Beləliklə, əməliyyatların sayınıazaltmaqla sistemin işiniyaxşılaşdırmaq olar. Bu öznövbəsində xeyli saydapozisiyanın sayını məhdud-laşdıracaq.

Bundan başqa, bizsistemə elə bir filtrdə əlavə edə bilərikki, aksiya enişdəolarkən əməliyyataçmağa yol ver-məsin.

Qoruyucu stoplarolmadan sistembazarda zamının67%-i ərzində olur.Bir halda ki, sistemləişləyərkən alışlarbazarın enişi zamanıbaş verir, ondapsixoloji nöqteyi-nəzərdən ondan isti-

fadə etmək çətindir. Ammagəlirli əməliyyatlar 67% təşkiledir. Ola bilsin ki, bu rəqəmnarahatlıqla mübarizədəmühüm psixoloji arqumentdir.

Nəhayət, orta gəlir/itki nisbə-tini də yaddan çıxarmaq olmaz.Ticarət xərclərinin hesabatınıaparandan sonra o, cəmi 1%təşkil edir, ona görə dəsürüşdürülmənin (slippage)artırılması orta əməliyyata təsiredə bilər.

Cədvəlinaçılışı:

Net profit – Test dövrününnəticələriüzrə təmizgəlir

Exposure– Əks uzunvə qısaəməliyyat-larıngöstərildiyidepozit xət-tinin birhissəsi

Profit fac-tor –

Ümumi gəlirin ümumi itkiyəbölünməsi

Payoff ratio – Gəlirli əməliyy-atların orta gəlirinin itkiliəməliyyatların orta itkisinəbölünməsi

Recovery factor – Maksi-mum drawdown-a bölünən ortagəlir

Max. DD(%) – Depozitinmaksimum drawdown-u

Longest flat period – Depozitxəttinin qrafikində günlərləifadə olunan iki pik arasındakıən uzun müddət

No. trades – Əməliyyatlarınsayı

Win/Loss (%) – Gəlirliəməliyyatların faizi

Avg. profit – Bütün əməliyy-atların orta gəliri

Avg. hold time – Pozisiyanınsaxlandığı orta müddət

Avg. profit (winners) – Gəlirliəməliyyatların orta gəliri

Avg. hold time (winners) –Gəlirli əməliyyatlarınsaxlanıldığı orta müddət

Avg. loss (losers) – İtkiliəməliyyatların orta itkisi

Avg. hold time (losers) – İtkiliəməliyyatların saxlanıldığı ortamüddət

Max. consec. win/loss –maksimum ard-arda gəlirli vəitkili əməliyyat.


Şəkil 4. Vaxt keçdikdə drawdown azalır

Cədvəl. Sistemin testinin nəticələri.

8

ST RATEG İ YA Ticarət 21



REK LAM

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

22


http://inforex.az/forum_new/viewtopic.php?f=1&t=1524&p=104448#p104448



KLA S S İ KA Oxu zalı

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

23

Bu kitab yeni

başlayanlar üçün

deyil. Onu başa

düşmək üçün texniki analizin

ən azı əsaslarını bilmək vacib-

dir. Əslində kitabı “toplu” ad-

landırmaq daha düzgün

olardı. Belə ki, 12 usta trey-

der özlərinin bazarla bağlı

fikirlərini və metodlarını

kitabın 12 bölməsində oxu-

cuya izah edirlər. Həmin fikir-

lərin çoxu ənənəvi

metodlardan uzaq, yeni və

cəsarətli yanaşmalardır. On-

larla ümumi tanışlıqdan sonra

oxucu daha çox bəyəndiyi

müəllifin materialını dərindən

öyrənməyə başlaya bilər.

Kitabda təsvir olunan metod-

ları qiymətləndirmək üçün xeyli

real nümunələr də göstərilib.

Kitabda yer alan müəlliflər və

onların işlədikləri mövzular

bunlardır:

Linda Bredford Raşke –

“Svinq-treydinq və onun əsas

prinsipləri”

Con Merfi - “Bazarlararası

təhlilin köməyi ilə trendlərin

proqnozlaşdırılması”)

Kennet C.Tauer - “Xaçlar

və sıfırlar” diaqramında Dəy-

işən Orta Göstəricilərin tətbiqi”

Stiv Nison – “Yapon Şam-

larının köməyi ilə dönüşün ilkin

siqnallarının aşkarlanması”

Robin Mesx – “Bazarın profili

və Bazar dilini necə başa

düşməli”

Tom DeMark – “Osillyatorlar-

dan istifadə və ticarət imkan-

larının əvvəlcədən

qiymətləndirilməsi”

Piter Eliades – “Tsikllərin tət-

biqi və qiymət hədəflərinin pro-

qnozlaşdırılması”

Stiven V.Pozer – “Elliot

Dalğaları əsasında ticarət”

Lourens MakMillan – “Op-

sion bazarlarında volatillik

əsasında ticarət”

Berni Şaffer – “Texniki analiz

və Bazar iştirakçılarının əhvalı”

Larri Vilyams – “Konkret

qiymətli kağız üçün investor-

ların əhvalının öyrənilməsi”

Kortni Smit – “Pul menec-

menti vasitəsilə risklərin idarə

olunması”.

Mövzuların siyahısından da

göründüyü kimi, kitab Bazarın

demək olar, bütün mövzu

spektirini əhatə edir. Onun

müəllifi Rik Bensiqnor “Morgan

Stanley” bankında texniki

analiz bölməsinin baş strateqi

kimi çalışdığından, treyderlərin

nəyə ehtiyacı olduğunu yaxşı

bilir. Və kitab da məhz həmin

əsasında formalaşıb. Bundan

başqa, Bensinqorun treyder-

lərin öyrədilməsi sahəsində

zəngin müəllimlik təcrübəsi də

var. Bütün bunların birləşməsi

nəticəsində ortaya doğrudan

da, bütün treyderlər üçün çox

dəyərli olan bir kitab çıxıb.


Rik BensiqnorTexniki analizdə yeni təfəkkür

(Ustadlardan ticarət modelləri)



TE XN İKA24 Skalpinq

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Bu ticarət metodu ilknövbədə böyükbaşlanğıc kapitalı ol-

mayan, amma Foreksdə özbacarığını sınamaq istəyəntreyderləri daha çox maraq-landırır. Metod müxtəlifmaliyyə alətlərilə işləməkləuzun illər qazanılantəcrübənin sayəsində mey-dana gəlib.

Metodun hədəfləri vəməqsədləri

“Sutkalıq ticarət texnikası”ticarət sisteminin əsasını təşkiledən bir neçə vacib məqamıgözdən keçirək.

Bu ticarət sistemi nisbətənxırda depozitlərlə (1000-2000$) işləməyə imkan verir vəona düzgün riayət etməkləxırda itkilərlə stabil gəlir götür-mək olar. Bununla belə,əməliyyatlar M5 və M1 qrafik-lərində açılır. Sözsüz, Dailyqrafikdən başlayaraq, dahaböyük zaman intervallarındaanalizlər də nəzərə alınmalıdır.Weekly və Monthly qrafiklərinanalizi tələb olunmur.

Bu ticarət sistemi kifayətqədər ciddi hesab olunur vəmüvafiq olaraq səbr, nizam-in-tizam və diqqət tələb edir.

İstifadə olunanindikatorlar

“Sutkalıq ticarət texnikası”sistemində bu indiqatorlardanistifadə olunur:

1) 0.02 periodlu “Parabolik”.Parabolik düzgün siqnallarıəsasən trend zaman verir, üfiqihərəkətdə çox vaxt yalnış siq-nallar verir.

2) 4, 9, 18 və 65 periodlusadə MA-lar (gələcəkdə SMA)– “qızıl xaç”, “ölü xaç” siqnal-larını verirlər. İlk üç SMAqiymət qrafikində yan hərəkətivə ya trendi müəyyən etməyəkömək edir.


Tut, götür, çıx!Dəqiqəlik qrafiklərdə gəlirli skalpinq texnologiyası

Şəkil 1. Parabolikin “müdafiəsinin yarıldığı”

məqamlar dairələrlə göstərilib.

8



65 SMA sutkalıq ticarətdətrend oriyentiri sayılır. 12,

3) 26, 9 periodlu MACD alışvə ya satışın başlanğıcını, açıqpozisiyanın bağlanış vaxtını,həmçinin divergensiya və kon-vergensiyanı müəyyən-ləşdirməyə kömək edir. 9periodlu RSI prioritetdəgörünən istiqaməti, ifratalış/satış zonalarını göstərir vədivergensiya/konvergensiyasiqnalları verir.

4) 14 periodlu StochasticSlow (gələcəkdə Stoxastik)ifrat alış/satış zonasını göstərir,alış və ya satış məqamını,həmçinin divergensiya və kon-vergensiyanı müəyyənləşdirir.7 periodlu DMI Parabolikin filtriolmaqla onu ya təsdiqləyir, yada təkzib edir.

Metodun mahiyyəti

Bir neçə əsas tezisəaydınlıq gətirək:

1. Bütün zaman interval-larında (Daily-dən başlayaraqM5-ə qədər) Parabolikinvəziyyəti gözdən keçirilir.Bununla yanaşı, Parabolikinbütün qrafik-

lərdə qiymətənəzərən eyni tərəfdə olmasılazımdır (ya yuxarıda - bu vaxtsatırıq, ya da aşağıda - bu vaxtalırıq).

M5-də Parabolikin yuxarızaman intervallarındakıvəziyyətinin əksinə olmasınıgözləyirik. Amma bu zaman in-tervalının yapon şamları texnikianalizi birmənalı şəkildəParabolikin əsas istiqamətindəhərəkətin başlanacağına işarəetməlidir.

Əgər Daily qrafikdə Parabo-likin vəziyyəti digərlərindən

fərqlənirsə, Daily qrafik dəWeekly və Monthly qrafiklərkimi analizdə nəzərə alınmır.Amma bununla bərabər, trey-der həmişə yadda saxlamalıdırki, bu kombinasiyada oyununmüddəti kifayət qədər qısadır(amma müəyyən gəlir götür-mək üçün kifayət qədər davamedə bilər).

2. Dəstək, müqavimət vətrend xəttləri çəkirik. Lazımgələrsə, H1 və M15 qrafik-lərində trendin kəsilib-kəsilməməyi, onun həqiqi vəyanlış olmağı müəyyənləşdirilir.

3. Paraboliklə qiymət (şam-lar) arasında 4,9 və 18 SMAyerləşir. Nə qədər ki, parabolikvə şamlar arasında 18 SMAvar, Parabolik belə desək,“qorunur”.

ParabolikSMA-lardan və ya şamlardanaşağı düşən kimi (və yaəksinə), bu, onun daha “qorun-madığına” dəlalət edir. Beləvəziyyətdə treyder şamlarınbədənləri və ya kölgələri iləParabolikə toxunmağını göz-ləməlidir. Başqa sözlə, Parabo-lik “vurulmuş olacaq”, bu isə odeməkdir ki, şamın digərtərəfindən çıxacaq və qiymətmüvafiq olaraq əks istiqamətdəhərəkət edəcək.


Bu ticarət sistemi kifayət

qədər ciddi hesab olunur və

müvafiq olaraq səbr, nizam-intizam

və diqqət tələb edir.

Şəkil 2. Stoxastik ifrat alış zonasında və

ya ona yaxın olmalıdır, burada göstərildiyi kimi – 19.08.

8

8

TEXN İKA Skalpinq 25



Məhz bu məqamlarınsayəsində treyder artan ardıcıl-lıqla M1-M15 qrafiklərini analizetməklə qarşıdan gələn qiyməthərəkətinin sonunu müəyyən-ləşdirə bilər. Bundan əlavə,treyder izləyib nəzərə almalıdırki, SMA-lar da özlüyündə alışavə satışa siqnal verirlər. 4SMAilə 18 SMA-nın 18 SMA ilə 65SMA-nı aşağıdan yuxarı kəs-məsi (“qızıl xaç”) alış siqnalıverir. Müvafiq olaraq satış siq-nalı (“ölü xaç”) bu SMA-larınəks kəsişməsi zamanı başverir.

4. MACD histoqramı öz MA-sını kəsəndə treyderə ya alış,ya da satış siqnalı verir. RSI ya50-dən yuxarı (alışa meyllikolan zaman), ya da 50-dənaşağı (satışa meyllik olanzaman olmalıdır. StoxastikinM15 və H1 qrafiklərində hansıvəziyyətdə olması mühüməhəmiyyət kəsb etmir. Ammaalmaq istəyiriksə, onların ifratalış zonasında olması, satmaqistəyiriksə, ifrat satışzonasında olması arzu edilmir.Bu indikator heç bir halda M1,

M5 və M10 qrafiklərində əgərsatmaq istəyiriksə, ifrat satışzonasında və ya almaqistəyiriksə, ifrat alış zonasındaolmamalıdır. M5 qrafikində in-dikatorun minimum kəmiyyətisatış üçün 25-dən yuxarı, alışüçün 75-dən aşağı olmalıdır.Bununla bərabər, Parabolikyapon şamlarına nəzərənmütləq 1-ci bəndə müvafiqşəkildə olmalıdır.

5. Bu ticarət sistemində əksistiqamətdə qiymət hərəkəti

(giriş nöqtəsindən sonra)demək olar ki, olmur. Yalnızfundamental faktoru və ya girişnöqtəsini düzgün müəyyən et-məyəndə və vaxtından əvvələməliyyat açanda bu, baş verəbilər.

6. Əgər bazara girdikdənsonra buna baxmayaraqhərəkət yenə də lazımi is-tiqamətdə getmirsə, ondapozisiyanın verilməsindən 35-50 dəqiqə sonra (əgər təkraranaliz vaxtından əvvəl aç-madığınızı təsdiqlədisə) onubağlamaq lazımdır. Görünürbazar sizi gözləmədiyiniz is-tiqamətə apara biləcək hansısaxəbəri gözləyir. Beləvəziyyətlərdə (“İtirmə!” kəlamıxatırlamaqla) bazardan çıxmaqlazımdır. Göz gəzdirib gö-zləmək və vəziyyət aydınlaşan-dan sonra yenidən giriş nöqtəsiseçib, əməliyyat açmaqlazımdır.

“Qısa” əməliyyatlarla ticarət


Şəkil 4. M10 qrafikində Stoxastik ifrat

satış zonasında olmamalıdır.

8 8

TEXN İKA26 Skalpinq



İndi isə “qısa” əməliyyatlarlaticarətlə bağlı konkret nü-munəyə baxaq (uzun əməliy-yatlarla ticarət zamanı əksinəolur). Təsəvvür edək ki, Dailyqrafikdə Parabolikin vəziyyəti(Parabolik şamlardan aşağı-dadır) digər zaman interval-larındakı vəziyyətindən(M5-H1) fərqlənir (Parabolikşamlardan yuxarıdadır). Beləolan halda Daily qrafikdəkianalizi nəzərə almırıq və H1-dən başlayaraq azalan şəkildədigər qrafiklərin analizinə nəzərsalırıq (şəkil 1). Müqavimət vədəstək səviyyələrini müəyyən-ləşdirib təyin edirik (dəstəksəviyyəsi ətrafında satmırıq vəmüqavimət səviyyəsi ətrafındaalmırıq).

Qiymətin dəstək səviyyəsinəqədər minimal məsafəsi ən azı20 punkt, müqavimətsəviyyəsindən olan məsafəsiən azı 25 punkt olmalıdır.Trend xətti çəkirik. O, “ayı” əh-

vallı olmalıdır.Əgər trend xətti “buğa” əh-

vallıdırsa, Parabolik isə şam-lardan yuxarıdadırsa, treyderbilməlidir ki, böyük hərəkət ol-maya da bilər (əgər onun girişnöqtəsi nəticədə ayı trendininbaşlanğıcı ilə üst-üstədüşmürsə).

Beləliklə, H1qrafikində (şəkil 3):

- Trend – ayı əhvallıdır.Parabolik şamlardan yuxarı-

dadır və “qorunur”;- 4SMA ilə 18SMA “ölü xaç”

göstərdilər, ya da bunu etməkniyyətindədirlər;

- DMI Parabolikin göstəri-cisini təsdiqləyir və satışa siq-nal verir;

- MACD satışa siqnal veribvə ya bunu etməyə hazırlaşır;

-Stoxastik satışa siqnal veribvə ifrat satış zonasında deyil.Amma əgər belə deyilsə, trey-deri bu qorxutmamalıdır, çünkiH1 qrafiki sutkalıq ticarət üçünkifayət qədər uzunmüddətlidir.

Bütün bunlar treyderə beləbir qənaətə gəlməyə əsas verirki, H1 qrafiki ona “ayı” ticarətiaparmağa imkan verir. Analojiyolla M30, M15 qrafiklərininində analizini aparırıq. Bunlarlayanaşı, Parabolikin “qorun-ması” vacibdir. Əgər bu yox-dursa, treyder konvergensiyavə yaxınlaşmaqda olan korrek-siyaya işarə edə biləcək şam-ların dönüş fiquru barədə əlavəinformasiyaya malik olmalıdır.Belə siqnalların olması zamanısatış vermək risklidir və korrek-siyanın sonunu gözləməkyaxşı olardı.


Şəkil 5. Şəkildə bazardan çıxış nöqtəsini seçən zaman

gözlənilməsi mütləq olan şərtlər 1-4 rəqəmlərilə göstərilib

8

8

TEXN İKA Skalpinq 27



Əgər M15 qrafikinin analizisatış şərtlərini təkzib etmirsə,M10 qrafikinə keçirik və analojianalizi aparırıq. Bir daha Stox-astikin ifrat satış zonasında ol-mamasına diqqət yetiririk(şəkil 4).

Bundan sonra M5 qrafikinəkeçir və eyni analizi aparırıq.Bütün satış şərtlərinə riayətolunmalıdır:

- Stoxastik heç bir halda ifratsatış zonasında olmamalıdır

- Parabolik mütləq “qorun-malıdır”, onun şamlardan aşağıolması zamanı yapon şam-larının analizi həmin zaman in-tervalı üçün Parabolikistiqamətində hərəkətdənxəbər verməlidir. Belə ki, buşərtin olmamağı pozisiyanınverilməsindən sonra sürüşkənitkilərə (korreksiyalara) gətiribçıxara bilər;

- SMA aşağıya əyilməlidir.

Yalnız yuxarıda göstərilənqrafiklərin hamısı qısa əməliy-yata siqnal verirsə, M1 qrafik-inə keçirik və giriş nöqtəsinitapırıq. Bu zaman Stoxastikinifrat alış zonasında olmasını vəya ona yaxınlaşmasını göz-ləmək lazımdır. Parabolik şam-lardan aşağı olmalıdır. Treyderibu vəziyyəti tuta bilsə, girişnöqtəsini müəyyən edibəməliyyat açır.

Pozisiyanın bağlanışı

Pozisiyanın bağlanışı əksqaydada baş verir. Treyderqrafikləri M1 – dən M15 - əqədər, yəni daha da qısamüd-

dətli olanlarını analizedir. Belə ki,pozisiyanı bağlamağaişarə edəcək indikator-lar məhz bu qaydadaişləyir.

M1 qrafikində (şəkil5) 65 SMA “ayı” is-tiqamətindən dönərəkyan səmtdə hərəkətedir, 18 SMA isə onukəsməklə “qızıl xaç”yaratmaq istəyir (şəkil5-də nöqtə 1). 4 SMAilə 9 SMA artıq bunugöstəriblər.

MACD bu zaman alış göstər-məli, ya da onun siqnal xəttiözünün MA xəttini kəsərək,onunla müxtəlif istiqamətlərdəhərəkətə başlamalıdır (şəkil 5-də nöqtə 2).

Stoxastik ifrat satışzonasında olmalı və oradançıxmağa başlamalıdır (nöqtə3). DMI alış göstərir (nöqtə 4).Parabolik hələ şamlardanyuxarıda olmalıdır, amma artıq“qorunmadan”, ya da“qorunaraq” çıxışa yaxınlaş-malıdır.

Əgər belə bir vəziyyətmüşahidə olunursa, korrek-siyanın başlaması və indikator-ların qarışması ilə qarşılaş-mışıq. Amma biz hələ bilmirikbu korreksiya qısamüddətli ola-caq (M1 qrafiki çərçivəsində),yoxsa dərinləşəcək (qiymət vəzaman baxımından). Buməqsədlə M5 qrafikinə keçirik.Əgər orada Parabolikqorunursa, MACD alışa işarəetmirsə, yaxınlıqda dəstəksəviyyəsi yoxdursa, yaponşamları dönüşə siqnal ver-

mirsə, indikatorlarda konver-gensiya gözlənilmirsə, ondakorreksiya zaman və qiymətinyuxarı hərəkəti baxımındanqısa olacaq.

Əgər M5 qrafikində Parabo-lik “qorunmursa”, indikatorlardakonvergensiya varsa, M1-dəkikorreksiya M5-i də “ilişdirəcək”.Zaman və qiymət hərəkətibaxımından dərinləşəcək. M10və M15 qrafikləri M5qrafikindəkinə analoji aparılır.Əgər orda da dönüşə zəminvarsa, onda M5-dəki korrek-siya M10-u da “ilişdirəcək”, oda öz növbəsində M15-i. Zən-cirvari reaksiyaya bənzər birvəziyyət alınacaq. Belə bir halmüşahidə olunanda pozisiyanıbağlamaq lazımdır (M1qrafikində korreksiyanınbaşlanğıcında). Əks halda fik-sasiya edilməmiş gəlirin birhissəsinin və ya tam olaraq it-kisinə səbəb ola bilər.Qısamüddətli zaman interval-larında belə ticarət metodu(5000$-lıq depozitlə və birneçə lotla pozisiya verməklə)kifayət qədər mühüm gəlir əldəetməyə imkan verir.


8

TEXN İKA28 Skalpinq



P S İ XOANAL İ Z Hisslərlə iş

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

29

(Ardı. Əvvəli ötən sayımızda

“Treyderin “şeytanları” başlığı

ilə dərc olunmuşdu)

Qorxu ilə işləməkmetodları

Samuraylar, şübhəsiz, qəd-dar döyüşçülər olublar. Samu-rayların inanılmaz üstünlükləriondan ibarət idi ki, onlarölümdən qorxmur və bütün-lüklə hazırkı məqama kök-lənirdilər. Onlar buna ölümqorxusunu heçə endirməklənail olurdular.

Əgər insan döyüş zamanıyaralananmamaq və yaölməmək barədə düşünsə,uduzacaq. Samuraylar buqorxunu qəbul etmirdilər. Onlarqeyri-müəyyənliyə qarşı mərdidilər. Onların gücü məhz qor-xunun olmamağındanbəhrələnirdi və bu, onlara fikir-lərini tam bir yerə toplamağa,reaksiya verməyə və hazırkızamanda qalmağa imkanverirdi. Onlar tərəddüd et-mədən və tam əminlikləmübarizə aparırdılar. Bu,

uğurlu treyderindüşünmə qabiliyyətinədə xasdır.

Qorxu ilə mübarizəaparmağın və bu hissitreydinqdən uzaqlaşdır-mağın bir sıra yollarıvar:

Qorxunun üzünəbaxın

Qorxunu idarə et-

məkdə ilk addım – onunlaqarşı-qarşıya gəlməkdir. Əgərsiz öz qorxularınızlar üz-üzəgələ bilmirsinizsə, onda həy-atınızı idarə edəbilməyəcəksiniz, onu qorxuidarə edəcək. Qorxandadərindən nəfəs alın, qorxunubaşa düşün və onunla üz-üzədayanın. Öz-özünüzə deyin:“Mən qorxumdan güclüyəm,mən qorxumu idarə edirəm vəmən qorxuma qalib gələbilərəm”.

Əgər siz qorxuya qarşı həs-saslığınızı azaltsanız, həttanədənsə qorxanda belə, sizərahat olacaq. Bir halda ki,dəfələrlə qorxunuzla üz-üzəgəlirsiniz, onun təsirilə enerjinizazalır.

Amerikanın sonuncu hindutayfalarından birinin təmsilçisiolan İşi haqqında çox maraqlıbir əhvalat var. İşi və onun tay-fası hesab edirdi ki, qatarlar in-sanları yeyən bir yırtıcıdırlar.Bir dəfə İşi qatarda getməkqərarına gəlir.


Treyderinqorxuylasavaşı

8



O, qatara oturanda onun tayfainanclarından xəbəri olanadamlar bunu necə bacardığınısoruşurlar və İşi belə cavabverir: “Mən balaca olandamənə həmişə qorxmaqdansa,hər şeylə maraqlanmağıöyərdirdilər”.

Yəni qorxudan öyrənmək vəinkişaf etmək üçün istifadəoluna bilər!

Məsuliyyəti özüzərinizə götürün

Qorxu ilə üzləşərkən vacibbir məqamı bilmək lazımdır ki,onun yaradılmasında və inten-sivliyində siz məsuliyyətdaşıyırsınız. Siz başadüşməlisiniz ki, öz fikirlərinizəvə qorxuya sərf etdiyiniz ener-jiyə görə cavabdehsiniz. Təkcəbu faktı qəbul etmək qorxunusizdən uzaqlaşdıra, onun ener-jisini azalda və sizi yeni qərarverməyə hazırlaya bilər.

Fikirlərinizə görə məsuliyyətiöz üzərinizə götürməklə qorxu-nuza nəzarət edə bilərsiniz,əksinə yox.

Fikirlərinizi dəqiqləşdirin

Bizim qorxularımız fikirlərimi-zlə yaranır. Qorxunu aradanqaldırmaq üçün onları yaradanfikirlərimizi dəyişməliyik.Məsələn, əgər treyder puluduzmaqdan qorxursa,xəyalən özünə deyir ki: “Mənpul itirmək qorxusunu hissetmək istəyirəm”.

Həmin treyder eyni qorxunuyaratmaya və başqadüşünülmüş bir qərar verə dəbilər. O, deyə bilər ki: “Mən pulitirməkdən qorxmaq istəmirəm

və etiraf edirəm ki, pul itkisiticarət biznesinin bir hissə-sidir”.

Qorxu haqqında fikirlərinizimüəyyənləşdirməyənə qədərsiz onu dəyişə bilməyəcəksinizvə ona dəstək olacaqsınız.Yeni seçim etməyə özünüzəazadlıq verin. Hər dəfə köhnəqorxu qayıdanda müsbət fikir-lərinizi yadınıza salmağaçalışın. Bunu edəndə köhnəqorxunun enerjisiniazaldırsınız.

Riski qəbul edin

Treyderin ticarətəsərf etdiyi riskitamamilə və dürüstqəbul etməsi çoxvacibdir. Treydinq –faizlərin biznesidir.Hər əməliyyat gəlirgətirməyəcək. Əgərtreyder riski qəbuledə bilmirsə, tamşəkildə əməliyyat-dan agah olmur.Əgər tam şəkildəqəbul edə bilmirsə,növbəti əməliyyataçmaq qorxulunəticə verəcək. Oəminliyini itirəcək vəqorxu, şübhələrincənginə qapanacaq.

Digər tərəfdənəgər treyder riski və digərmümkün nəticələri tam qəbuledibsə, onda növbəti əməliy-yata, onun nəticəsinə qarşı op-timist köklənmiş və realist olabilər. O, indi qorxu iləyaradılmış qarışıqlığı kənaraatıb, istənilən gələcək nəticə iləəminliklə bacara biləcək.

Özünəqəsdi aradanqaldırmaq

Hər bir treyderin özünün ra-hatlıq səviyyəsi və treydinqəqarşı “dost” münasibətləri var.Bu rahatlıq sərhədlərindən kə-nara çıxmaq adətən risk tələbedir. Bax, bu zamandüşünülməmiş bir özünəqəsdkimi qorxu ilə üzləşə bilərsiniz.

Qorxu – faktiki olaraq ra-hatlıq hissi itdiyi zaman trey-derin narahatlıqdan müdafiəolunması üçün çaşdırıcı mex-anizmdir. Treyder uğursuzluğadüçar olmaqdan qorxa bilər.

Özünəqəsd kimi qorxu treyder-lərin rahatlıq səviyyələrini vəstatus-kvolarını saxlamaq üçüntəsəlli olur.

Özünü qorumağın ən asanyolu heç nə eləməməkdir.

O, həmçinin öz-özünə trey-dinqə də ziyan vura bilər –ticarət strategiyasınıntələblərinə uyğun olmayanəməliyat açar.


8 8

P S İ XOANAL İ Z30 Hisslərlə iş



Sonra isə özünə deyə bilərki, günahkar deyil, belə ki, bu,onun əsas strategiyası deyildi.O, bununla xəyalən öz komfor-tunu və yalnış qavrayışınıqoruyur.

Əgər treyder öz ümidlərinidoğrultmasa, onun özündən-razılıq hissi zərər çəkir. Eqo-suna belə bir zərbədən yankeçməklə treyder başdansovduəməliyyatlar verir, sonra özünəbəraət qazandırır ki, əslindəuduzmayıb, çünki özünü işətam cəlb etməyib. Bu treyderbaşa düşmür ki, ticarətqərarının nəticəsinin onunözünə inamı ilə heç bir əlaqəsiyoxdur, sadəcə, gəlirli və yaitkili ticarət qərarları olur.

Özünəqəsdi aradan qaldır-mağa ilk addım onu qəbul et-məkdir. Treyder özündənsoruşmalıdır: Mən ancaq yaxşıgörünən əməliyyatlarıseçirəm? Mən ticarət strate-giyamı saymadan əməliyyatseçirəm? Mən hiss edirəm ki,əməliyyat həddindən artıqböyükdür və onu tez bağlamaqistəyirəm? “Bəli”cavabı zəifticarət seçiminə işarə edir və

ondan xəbər verir ki, risklərinidarəsi lazmı səviyyədə deyil.Hər ikisi ticarət strategiyasınıinkar etmək anlamına gəlir.Treyder dərindən nəfəs almalıvə öz strategiyasına ciddi ri-ayət etməlidir.

Vizualizasiya

Vizualizasiya – treyderəqorxunu identifikasiya etməyə,araşdırmağa, yoxlamağa vəenerjisini almağa imkan verənçox güclü alətdir. O, sizə bütünqorxularınıza qarşı xəyalənmübarizə aparmaqda yardımçıolur. Vizualizasiya nara-hatlığınızı azaldacaq və siziqorxu ilə görüşə hazırlayacaq.Bu prosesdə sizə kömək olabiləcək xeyli sayda vizualiza-siya metodları var.

Qorxunu qabaqlamaq

Bilavasitə qorxuya işarəedən vəziyyəti müəyyən-ləşdirmək və nəzarəti ələ al-maqla bu hiss özünü tambüruzə verməmişdən əvvəlqarşısını almaq olar.

Məsələn, treyderin yaxşıişlənib hazırlanmış ticarətstrategiyası var. Giriş və çıxışəməliyyatı verilməmişdən əvvəl

dəqiq təyin olunur. Ammaəməliyyat verilən kimi treyderbazarın hər bir xırda hərəkətiniizləməyə başlayır. Nəticədətreyder hər bir qiyməthərəkətilə emosional bağlanır,qorxur və tələsik əməliyyatıbağlamağı vacib hesab edir.Hər şey onunla yekunlaşır ki,treyder qiymət onun gəlir və yaitki hədəflərinə çatmamışəməliyyatı bağlayır. O, yaxşıdüşünülmüş ticarət strate-giyasına işləməyə şans vermir.Bazarın hər bir hərəkətiniizləməklə özünə qorxu yaratdı.Qorxusunu zərərsizləşdirməküçün onu yaradan vəziyyətidəyişdi. Halbuki, hərəkət tərzinidəyişməsi onun qiymətin hərbir hərəkətilə bağlı nara-hatlılığını aradan götürür vəticarət strategiyasına əsasənaçdığını əməliyyatın xeyir gətir-məsinə şərait yaratmış olur.

Ticarət planı

İstənilən ticarət biznesi üçünəsaslı planın olması sondərəcə vacibdir. O, bazarınistənilən vəziyyətində treyderəticarət aparmaq üçün strate-giya göstərir və uğurlu ticarətbiznesi üçün möhkəm bünövrəqoyur.

Plan ticarət və ya istənilənbiznesi dağıda biləcək biramildən treyderi qoruya dabilər – gözlənilməz hallardan.Giriş, çıxış və riskin idarə olun-ması kriteriyalarına malik, kapi-talın bölüşdürülməsiparametrlərini özündə cəm-ləşdirən yaxşı planlaşdırılmışticarət strategiyası treyderəqorxusuz, istənilən potensialvəziyyətdə hazırlıqlı ticarətaparmağa imkan verəcək.


8

P S İ XOANAL İ Z Hisslərlə iş 31



B İ L , E T M Ə32 Əsas səhvlər

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Bir çox treyderlər

əməliyyatdan vax-

tında çıxa

bilməyərək, gəlirli əməliyyatın

itkili olmasına qədər gözləyir-

lər. Niyə belə olur? Əsas

səbəblərlə tanış olaq:

1. Əvvəlcədən gəlirləbazardan çıxmaq meyarlarınınolmaması. Treyder müəyyən-ləşdirməyib ki, hansıvəziyyətlərdə gəliri götürəcək.Bu, fundamental faktorların,hədəfin və ya texniki analizdəparametrlərin dəyişiklikləri olabilər.

Əməliyyatdan nə zaman çıx-maq əməliyyat açılmamızdanəvvəl müəyyən bir qayda ilətənzimlənməlidir. Əks haldatreyder emosiyaların ağuşundagəlirin itməsinə imkan verəcək.

2. Əgər əməliyyatdan çıxsavə bazar hərəkəti davam et-dirsə, “bütün” gəliri götür-məmək qorxusu. Treyder

yaddan çıxardır ki, yenidənəməliyyata girmək üçün para-metrlər veribsə, trend davamedəcəyi təqdirdə yenidənbazara qayıda bilər.

O, həmçinin unudur ki, gəlirliticarət onun özünün hazırladığıticarət strategiyasına riayət et-məkdir. Bu strategiyaya görəisə heç də həmişə dəqiq mini-mumda alış və ya dəqiqtəpədə satış baş verməyəcək.

3. Treyder taqətdən düşmüş,tənbəl və emosional, əməliy-yata bağlı olur. O, yaddançıxarır ki, əməliyyat işgüzarqərardan başqa bir şey deyil.Çıxış kriteriyaları özünü büruzəverəndə əməliyyatdan çıxarlar.Vəssalam. Burada nə isədüşünmək və ya müzakirəetmək lazım deyil.

4. Treyder əməliyyatı digərkorreksiyalardan keçirib vəqiymət nəticədə gəlirli is-tiqamətdə hərəkətini davam et-

diririb. Korreksiyalarınhərəkətləri gəlirli əməliyyatıbağlamadığına görə, treyderinfikri baş tutub. Trend isəəvvəlki istiqamətdə hərəkətinidavam etdirib. Amma elə birməqam gələcək ki, korreksiyasadəcə gəlirli əməliyyatı bağla-mayacaq, bazarda istiqamətdə dəyişəcək. Treyder bütüngözlənilməz vəziyyətlərə hazırolmalıdır.

5. Tamah treyderi pozisiyanıaçıq saxlamağa məcbur edir.Tamahkar treyder heç vaxtuğur əldə etməyəcək, çünkiheç vaxt əldə etdiyi gəlirlə ki-fayətlənməyəcək. Belə treyderəməliyyatı bağlamayacaq. Onagörə ki, o, bazarın hazırda verəbiləcəyindən də çox istəyəcək.

6. Treyder fikirləşməyəbaşlayır ki, əməliyyatdan əldə


Gəlir itkiyə çevriləndə...

8



etdiyi gəliri necə sərf edəcəkvə onun çıxmağa heyfigəlir.Yaddan çıxarır ki, əməliyy-atdan əldə etdiyi gəlirpozisiyanı bağlamayana qədəronun deyil.

7. Treyder ticarət strate-giyasından və gəlirli çıxışdankənarlaşır. Daha sonra ticarətstrategiyasının ona verəbiləcəyindən çox gəlirəümidlənir. Unudur ki, onunümidləri hazırkı əməliyyata mü-vafiq deyil. Onun dayağı

qiymətin dinamikası vəticarət strategiyası olmalıdır,qeyri-real ümidlər yox.

Treyderin təşvişə

düşməsinin və uğursuz

əməliyyatda həddindən artıq

çox qalmasının əsas

səbəbləri isə bunlardır:

1. İtirəndə bazardan çıx-maqla bağlı əvvəlcədənmüəyyənləşdirilmiş kri-teriyaların olmaması. Treyderhansı qaydaya əsasənəməliyyatdan çıxacağınımüəyyənləşdirməyib. Həmçiningəlirli çıxışda olduğu kimi, bu,fundamental faktorların,hədəfin və ya texniki analizdəparametrlərin dəyişiklikləri olabilər. Amma əməliyyatdan nəzaman çıxmaq əməliyyat açıl-mamışdan əvvəl qərarlaşdırıl-malıdır. Uğursuz əməliyyatdannə vaxt çıxmağa qərar ver-ilməsinə ən pis vaxt əməliy-yatın artıq itkidə olduğu vaxtdır.Bazar tez- və ya ləng hərəkətedə bilər, amma treyderəməliyyata emosional bağlanırvə pulların hesabdan necəsovrulmasını müşahidə edərəkdonub qalır.

2. Treyder əməliyyatla emo-sional bağlıdır və özünü itkiniqəbul etməyə, ondan dərs al-mağa, növbəti əməliyyatakeçməyə məcbur edə bilmir.Yaddan çıxarır ki, onun bütünəməliyyatları gəlirli olmayacaq.O, itkinin gəlirə çevrilməsiümidilə əməliyyatda qalmağadavam edir. Unudur ki,əməliyyat adi işgüzar qərardanbaşqa bir şey deyil. Çıxış kri-teriyaları yarananda əməliyyat-dan çıxarlar. Burada nə isədüşünməyə və ya müzakirə et-məyə ehtiyac yoxdur.

3. Treyder fikirləşir ki,pozisiyadan çıxmaq istənilənhalda onun “səhv” olması an-lamına gəlir. Bu minvalla uğur-suz pozisiyaları saxlamaqdadavam edir. Treyder unudur ki,treydinqin onun səhv və ya düzolmasına heç bir aidiyyatı yox-dur. Əməliyyat ya gəlirli, ya daitkili işgüzar qərardır.

4. Tamah treyderi əməliyy-atda qalmağa məcbur edir.Tamahkar treyder heç vaxtuğur əldə etməyəcək, çünkiheç vaxt öz gəliri ilə kifayətlən-

məyəcək. 5. Treyder ticarət strate-

giyasından uzaqlaşır vəəməliyyatın alınacağına ümidedir. O, öz treydinqinə vərisklərin idarə olunması strate-giyalarına riayət etmir. Onuməyusluq, narahatçılıq vəqeyri-stabil ticarət nəticələri gö-zləyir.

Gələcəyə əminsizlik

Uğurlu treyderlər bilirlər ki,bazar istənilən vaxt istədiyiniedə bilər. Onlar başa düşürlərki, gəcələyi qabaqcadan görə

bilmirlər, buna cəhd etməkləvaxtlarını boşuna sərf edirlər.Onlar həmçinin anlayırlar ki,əməliyyatların nəticələri bir-birindən asılı deyil. Onlar gəlirlivə ya itkili əməliyyatların emo-sional yükünü özlərilə birgədaşımırlar. Bununlar yerinəhəmin treyderlər bazardakıhazırkı imkanlara diqqətlərinicəmləyir və ticarət strate-giyalarını tətbiq edirlər. Uzunmüddət düzgün tətbiq edilmişticarət strategiyası gələcəkdəmütləq yaxşı nəticə verəcək.


8

B İ L , E T M Ə Əsas səhvlər 33



MÜQAY İ SƏ34 Bazarlar

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Foreks beynəlxalq val-yuta bazarı müasirdövrdə maliyyə

bazarlarından işləməyin ənməşhur variantlarındanbiridir. Onun fəaliyyət mexa-nizmi gündəlik həyat tərzindəvalyuta əməliyyatları iləqarşılaşan insanların çoxutərəfindən anlaşılır. CFD kon-traktları ilə ticarətə gəldikdəisə, bu spekulyasiya növümaliyyə bazarlarında köhəəsaslanan iş prosesi və busahə ilə maraqlananlar üçünaçıq olması hesabına popul-yarlıq qazanır.

Foreks və CFD arasındakıoxşar cəhətlər

Bu ticarət növlərinin uyğun-luqları və fərqlərini müəyyən-ləşdirərkən bir çox peşəkarlarvə maliyyə bazarları biliciləriForeks və CFD üçün bir neçəoxşar parametrlər göstərirlər:

- Ticarət internet vasitəsiləticarət terminalında aparılır;

- Hər ikisində mümkün itk-ilərdən qorunmaq məqsədiləportfel diversifikasiya ediləbilər;

- İşləyərkən yeganə məqsəd– spekulyativ gəlir götürməkdir;

- Kredit çiyinin olması;- Alış və satış qiymətləri

arasında spredin olması.

Yuxarıda qeyd olunanümumi xüsusiyyətlərə əsasənQərbdə broker xidmətləri üzrəixtisaslaşmış bir çox şirkətlərForeks bazarındakı ticarətləCFD kontraktları ilə ticarətarasındakı real uyğunluğa xü-susi diqqət yetirirlər.

Foreks və CFDarasındakı fərq

Foreks və CFD arasındakıfərqlər isə bunlardır:

- CFD ticarəti müəyyən saat-larda mümkündür (yalnızAmerika sessiyası vaxtı),Foreksdə ticarət isə 5 gün, 24saat ərzində aparılır;

- Foreksdə işlək alətlər va-lyuta cütlükləridir, CFD kon-traktlarından isə indekslər,aksiyalar, fyuçerslər, valyutalarvə əmtəələrdir;

- Foreksdə kredit çiyininmaksimal səviyyəsi CFD kon-traktları ilə ticarətdəkindən yük-səkdir;

- CFD və Foreks üçünbeynəlxalq bazara çıxış xid-mətlərini tez-tez eyni ixtisas-laşmış broker şirkətləri həyatakeçirir;

- Geniş makroiqtisadi amil-lərin qiymət dəyişikliyinə təsiretməsi spekulyantların funda-mental analiz metoduna diqqət

yetirməsini aktuallaşdırır;- CFD-dəki ticarət Foreks-

dəkinə nəzərən daha az risk-lidir.

Foreks bazarı CFD kimi bir-jadan kənar bazarıdır, ammafərqlə bağlı kontraktlaryaradanda əsas kimi fyuçerskontraktlarını götürmüşdülər.Bu, nədən xəbər verir?

Əgər nümunə üçün fondbazarları aktivlərinini götürsək,onda bununla müqayisədəForeks dünya iqtisadiyyatındadəyişikliklərə qarşı dahadayanıqlıdır. Dünyada istənilənvacib hadisə ilk növbədə fondbazarlarında əks olunur.Foreksdə isə bir valyutanınqiyməti qalxır, digər valyu-tanınkı düşür. Heç bir təşvişlireaksiya və depressiya başvermir.

Hansı alətlə işləməyin fay-dalı və maraqlı olmasını isə sizseçə bilərsiniz – aktiv maliyyəbazarı iştirakçıları!


Forex,yoxsa CFD?



ST RATEG İ YA Sistem

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

35

Keyti Linn

və Boris Şlossberq

Trendlə ticarət aparan

treyderlərin çoxu

arada çətin

vəziyyətlərə də düşürlər.

“Trend – sənin dostundur”

deyimi ilə sözdə razılaşan-

ların çoxu həqiqətdə daim

trendlə ticarət aparmaq yer-

inə “təpə”ləri və “dib”ləri tut-

mağa can atırlar.

Bu məqalədə biz dönüşəməliyyatını – trendlə ticarətəsadiq qalmaqla yanaşı, dibdəalıb, təpədə satmağa imkanverən setapı təsvir edəcəyik.

Dönüş əməliyyatının

əsasları

Bir çox treyderlər qiyməthərəkətində dönüşü tutmağacan atırlar. Amma bunu trendləticarət kontekstində həyatakeçirmək lazımdır. Giriş setapıüçün alət kimi müxtəlif zamanintervallarından, MA-lardan və

Bollincer zolaqlarından istifadəolunur.

Başlanğıc

Biz cütlüyün trenddə olub-ol-madığını araşdırmaq üçünanalizimizə Daily qrafiklərdənbaşlayırıq və bunun üçün 20SMA-dan istifadə edirik.Texniki analizdə trendimüəyyən etmək üçün başqaalətlər də köməyinizə gələbilər, amma onların heç biri 20SMA qədər sadə və effektiv ol-mayacaq. O, bütöv ay üçün(20 iş günü) qiymət hərəkətiniəks etdirir və orta qiymətbarədə çox yaxşı informasiyaverir. Ona görə də əgər bazarqiyməti Daily periodda 20SMA-dan yuxarıda hərəkətedirsə, cütlüyün artımtrendində olduğunu düşünürükvə əksinə.

Daha sonra əsas nöqtələrimüəyyən etmək üçün H1qrafikinə keçirik. Dönüş setap-ları ilə biz yalnız trend is-tiqamətində ticarət aparacağıq– artım trendində ifratdərəcədə satılmış qiymətə ala-cağıq və eniş trendində ifratdərəcədə alınmış qiymətə sat-acağıq. Bəs bu ifrat alış vəsatış zonalarını necə

müəyyənləşdirək?

Məhz Bollincer zolaqları buproblemi aradan qaldır-mağımıza yardımçı olacaq.Bollincer zolaqları qiymətin 20SMA-dan standart sapmasınıhesablamaqla ekstremumlarıölçür. H1 qrafiklərində 3 stan-dart sapmalı Bollincer zolağı ilə(3SD) 2 standart sapmalıBollincer zolağından (2SD) isti-fadə etməklə zolaqlardanibarət bir kanal yaradacağıq.Qiymət trendin kanalı boyuncahərəkət edəndə hərəkətinböyük hissəsi 2SD və 1SDBollincer zolaqlarısərhədlərində davam edəcək.

Bu konkret setapda nəyəgörə 3SD və 2SD parametr-lərindən istifadə edirik? ÇünkiBollincer zolaqları Dailyqrafikdəki qiymət hərəkətləriüçün hazırlanıb. Dahaqısamüddətli və ona görə dədaha dəyişkən olan H1qrafikində lazımi qaydadaticarət aparmaq üçün biz bu in-cəliklərə uyğunlaşmalıyıq ki,mümkün qədər dəqiq siqnallarəldə edə bilək.

Yaxşı bir empirik qaydanıyadda saxlamağa dəyər:


Dönüşləritutan sistem

8



treyderlər zaman intervalınıbalacalaşdırdıqca Bollincer zo-laqlarının parametrlərini artır-malıdırlar. Məsələn, M5qrafiklərində ifrat satış və alışzonalarını tapmaq üçün yaxşlıolardı ki, treyderlər 3.5 SD vəya hətta 4.0 SD Bollincer zo-laqlarından istifadə etsinlər.

İndi isə setapımıza qayıdaq.Trendin istiqamətini müəyyən-ləşdirdikdən sonra qiymətin H1qrafikindəki hərəkətinimüşahidə edirik. Əgər Dailyqrafikdə artım trendidirsə, H1-də əsas trendə dönüşnöqtəsini axtarırıq. Əgərqiymət 3SD və 2SD Bollincerzolaqlarının aşağısərhədlərində ticarəti davametdirirsə, kənara dururuq. Beləki, bu güclü eniş impulsunaişarə edir.

Bu setapın gözəlliyi ondanibarətdir ki, dönüş proqnozu-muza “maneələr” yaratmaqlakorreksiyanın dibinin və yatəpəsini təsdiqlənməyini gö-zləməyə məcbur edir. Bizimnümunəmizdə qiymət 2SDBollincer zolağının aşağısərhədindən yuxarıda bağ-landıqdan sonra alış veririk və“stop”u yaranmış lokal mini-mumdan 5 punkt aşağıda yer-ləşdiririk. İlk hədəfi riskin yarısıqədər məsafədə təyin edirik.Qiymət bu nöqtəyə çatdıqdapozisiyanın yarısını bağlayırıqvə “stop”u itkisiz vəziyyətəgətiririk. Daha sonra qiymətinBollincer zolaqlarının yuxarısərhədinə çatmağını gözləyirikvə əməliyyatı yalnız şamBollincer zolaqlarının 3SD-2SD

yuxarı sərhədindən aşağıdabağlandıqda sonra qapadırıq.Bununla da artım trendininsona çatdığını güman edirik.

Alış əməliyyatının

qaydaları

1. Daily qrafikdə 20 SMAyerləşdirin və qiymətin bu MA-dan yuxarıdan bağlandığınaəmin olun.

2. Yalnız trend istiqamətindəuzun əməliyyatlar açırıq.

3. H1 qrafikinə keçirik. 3SDilə 2SD Bollincer zolaqlarınıqrafikdə açırıq.

4. Saatlıq qrafikdə qiymət3SD-2SD Bollincer zolaqlarınınaşağı kanalını kəsib yuxarıdabağlanan kimi alış veririk.

5. Yaranmış korreksiya mini-mumundan 5 punkt aşağıdastop-loss yerləşdiririk və riskihesablayırıq (Risk = Giriş

qiyməti – Stop qiyməti). (Setapa daha geniş hərəkət

azadlığı vermək istəyən trey-derlər “stop”u korreksiya mini-mumundan 10 punkt aşağıdada yerləşdirə bilərlər).

6. Pozisiyanın ilk yarısı üçünhədəf kimi riskin 50%-i qədərməsafəni seçirsiniz (yəni əgərəməliyyatda 40 punkt riskedirsinizsə, onda birinci hədəfgiriş nöqtəsindən 20 punktyuxarı olacaq).

7. Birinci hədəf dəfedildikdən sonra “stop”u itkisiznöqtəyə gətirin.

8. Qiymət 3SD-2SDBollincer zolaqlarının yuxarıkanalından aşağıda və ya itki-siz nöqtədə bağlandıqdaəməliyyatın ikinci yarısını dabağlayırıq.


Şəkil 1: Trendə dönüş, eur/chf8

8

ST RATEG İ YA36 Sistem



Satış əməliyyatı

üçün qayda

1. Daily qrafikdə 20 SMAyerləşdirin və qiymətin bu MA-dan aşağı bağlandığına əminolun.

2. Yalnız trend istiqamətindəqısa əməliyyatlar açırıq.

3. H1 qrafikinə keçirik. 3SDilə 2SD Bollincer zolaqlarınıqrafikdə açırıq.

4. Saatlıq qrafikdə qiymət3SD-2SD Bollincer zolaqlarınınyuxarı kanalını kəsib aşağıdabağlanan kimi satış veririk.

5. Yaranmış korreksiya mak-simumundan 5 punkt yuxarıdastop-loss yerləşdiririk və riskihesablayırıq (Risk = Girişqiyməti – Stop qiyməti).

(Setapa daha geniş hərəkətazadlığı vermək istəyən trey-derlər “stop”u korreksiya mak-simumundan 10 punktyuxarıda da yerləşdirə bilərlər).

6. Pozisiyanın ilk yarısı üçünhədəf kimi riskin 50%-i qədərməsafəni seçirsiniz (yəni, əgərəməliyyatda 40 punkt riskedirsinizsə, onda birinci hədəfgiriş nöqtəsindən 20 punktaşağıda olacaq).

7. Birinci hədəf dəfedildikdən sonra “stop”u itkisiznöqtəyə gətirin.

8. Qiymət 3SD-2SDBollincer zolaqlarının aşağıkanalından yuxarıda və ya itki-siz nöqtədə bağlandıqdaəməliyyatın ikinci yarısını dabağlayırıq.

Praktik misallar

İndi isə gəlin bir neçə nü-munəyə baxaq

1-ci addım

Şəkil 1-də eur/chf-in Dailyqrafikinə nəzər salsaq, cütlük20 SMA-dan yuxarıda hərəkətetməklə artım trendindəolduğuna işarə edir.

1-ci addım (Şəkil 2-də)

Cütlük 2SD-3SD Bollincerzolaqlarının kanalından çıxır.1.5635-də “uzun” əməliyyataçırıq.


1.5651-də pozisiyanınyarısını bağlayırıq və “stop”uitkisiz vəziyyətə gətiririk.

3-cü addım (Şəkil 2-də)

1.5692-də pozisiyanın digəryarısını bağlayırıq (+57 punkt).

H1 qrafikinə keçdikdənsonra biz cütlüyün 3SD-2SDBollincer zolaqlarının aşağıkanalından çıxmağını gö-zləyirik. 1.5635-də alış veririkvə stopu 1.5623-də yer-ləşdirməklə cəmi 12 punkt risketmiş oluruq (Diqqət yetirin ki,eur/chf çox aşağı volatilliyəmalik valyuta cütlüyüdür, onagörə də riskimiz də azdır. Birhalda ki riskimiz azdır, bizhədəf kimi riskin 100%-i qədərpunkt seçə bilərik). 1.5651-də16 punktla əməliyyatın yarısınıbağlayırıq. Sonra “stop”u itkisizzonaya gətiririk və Bollincerinyuxarı sərhədinə is-tiqamətlənirik. QiymətBollincerin yuxarı zolaqlarınıkəsib o ətraflarda ticarətapararkən biz yalnız şamın3SD-2SD Bollincer zolaqlarınınyuxarı kanalından aşağıdabağlanmasını gözləyirik.


Şəkil 2: Trendə dönüş

8 8

ST RATEG İ YA Sistem 37



Pozisiyanın digər yarısını1.5692-də bağlamaqla 57punkt qazanmış oluruq. 12punkt risk etdiyimiz əməliyyatüçün pis nəticə deyil.

Misal 2

Şəkil 3 və 4-də göstərilənnümunələr 2006 usd/cadcütlüyünün artım trendinəkeçəndən sonra klassik dönüşsetaplarını göstərir.

1-ci addım: (Şəkil 4-də)

Cütlük 2SD-3SD Bolincerzolaqlarının kanalından çıxır.1.1524-də uzun əməliyyataçırıq.


1.1540-də pozisiyanınyarısını bağlayırıq və “stop”uitkisiz vəziyyətə gətiririk:

3-cü addım: (Şəkil 4-də)

1.1587-də pozisiyanın digəryarısını bağlayırıq (+63 punkt).

Daily qrafikdən H1 qrafikinəkeçdikdən sonra biz cütlüyün3SD-2SD Bollincer zolaqlarınınaşağı kanalından yuxarıya çıx-mağını gözləyirik. 1.1524-dəalış veririk və “stop”u 1.1505-də yerləşdirməklə 19 punkt risketmiş oluruq. Bu, korreksiyaminimumundan 5 punktaşağıdır.


Şəkil 3: Trendə dönüş, usd/cad

Şəkil 4: Trendə dönüş, usd/cad8

8




Qiymət yuxarı qalxanda1.1540-da pozisiyanın yarısınıbağlayır və “stop”u itkisizvəziyyətə gətiririk. 16 punktqazanc əldə edirik. Qiymətnövbəti dəfə yuxarı qalxdıqdansonra ilkin zəiflik əlaməti görənkimi, yəni saatlıq şam 3SD-2SD Bollincer zolaqlarınınyuxarı kanalından aşağıdabağlandıqdan sonra əməliyyatıbağlayırıq. 1.1587-də 63 punktgəlirlə əməliyyatın digəryarısını bağlamış olduq.

3-cü misal:


Şəkil 5-dəki nümunə qısaəməliyyatı əks etidirir. Dailyqrafikə baxırıq və gbp/usdcütlüyünün 20 SMA-danaşağıda hərəkət etdiyinigörürük. Bu da eniş trendinəişarə edir.

1-ci addım: (Şəkil 6-da)

Cütlük 2SD-3SD Bolincerzolaqlarının kanalından çıxır.1.7740-də qısa əməliyyataçırıq.


1.7410-da pozisiyanınyarısını bağlayır və “stop”u itki-siz vəziyyətə gətiririk.

3-cü addım: (Şəkil 6-da)

1.7338-də pozisiyanın digəryarısını bağlayırıq (+102punkt).


Şəkil 5: Trendə dönüş, gbp/usd

Şəkil 6: Trendə dönüş, gbp/usd8

8




Şəkil 6-da H1 qrafikinədiqqətimizi yönəldirik vəqiymətin daha xırda zaman in-tervalında ifrat alış həddinəçatması zamanı böyük ehti-malla satış pozisiyası açırıq.Gbp/usd cütlüyünün 3SD-2SDBollincer zolaqlarının yuxarıkanalından aşağıda bağlan-masını gözləyirik və 1.7440-dasatış veririk. “Stop”u isə 60punkt risk etməklə təxminən1.7500-də yerləşdiririk. Qay-dalarımıza görə qiymət 1.7410-a çatanda 30 punkt və yariskimizin 50%-i qədər gəlirləəməliyyatın yarısını bağlayırıq.

Sonra “stop”u itkisizvəziyyətə gətiririk və pozisiyanı3SD Bollincerin aşağı zo-laqlarında gözləyirik. Eniş tren-dinin ikiqat qüvvə ilə necəbərpa olunduğuna və qiymətinbizim zonamıza enməyinədiqqət yetirin. Qiymət Bolincerzolaqlarının aşağı kanalınınmüqavimətini kəsməyənə

4-cü misal

Şəkil 7-də daha bir yaxşı nü-munə göstərilib. Usd/chf eniştrendindədir, amma Dailyqrafikdə cütlük 20 SMA-adoğru yuxarı hərəkət etməyəbaşlayır. Bir halda ki, biz əvvəl-cədən bunun korreksiya və yahəqiqətən trendin dönüşünəişarə olduğunu bilmirik, setapınrisklərin idarə olunması prinsip-inə sadiq qalırıq.


Şəkil 7: Trendə dönüş, usd/chf

Şəkil 8: Trendə dönüş usd/chf8

8





Cütlük 2SD-3SD Bolincerzolaqlarının kanalından çıxır.1.3012-də qısa əməliyyataçırıq.


1.3008-də pozisiyanınyarısını bağlayır və “stop”u itki-siz vəziyyətə gətiririk.

3-cü addım: (Şəkil 8-də)

İtkisiz vəziyyətə gətirdiyimizqiymətlə bazarı tərk edirik.

Şəkil 8-də saatlıq qrafiklərəbaxanda qiymətin 3SD-2SDBollincer zolaqlarının yuxarıkanalından aşağıda bağ-landığını görür və 1.3021-dəsatış veririk. “Stop”u yaranmışkorreksiya maksimumundanyuxarıda 21 punkt risklə1.3042-də yerləşdiririk.

Qiymət 1.3008-də ilk hədə-fimizə çatır və 12 punkt və yatəxminən riskin 50%-i qədərgəlirlə lotun yarısını bağlayırıq.Eyni zamanda “stop”u itkisizsəviyyəyə gətiririk. Bu nöqtədəəməliyyat bizim əksimizəhərəkət etməyə başlayır,amma biz “stop”u itkisizvəziyyətə gətirdiyimizə görəheç nə itirmirik. Beləliklə, faktikiolaraq ümumi hesabla əməliyy-atın birinci yarısından 12 punktqazanmış olduq.


Şəkil 9: Trendə dönüş, eur/gbp

Şəkil 10: Trendə dönüş, eur/gbp 8

8




Setap işə düşməyəndə

Nəhayət, gəlin şəkil 9-da

baş tutmayan setapa dair nü-munəyə baxaq. Eur/gbpcütlüyü 20 SMA-dan yuxarıqalxır və Daily qrafikdə artımtrendi yaradır.


Cütlük 2SD-3SD Bolincerzolaqlarının kanalından çıxır.0.6881-də “uzun” əməliyyataçırıq.


0.6873-də stopla bazarı tərkedirik (-9 punkt).

Trendin dönüşündə metodu-muzdan istifadə etməkləcütlüyün 3SD-2SD Bollincerzolaqlarının kanalında korrek-siya minimumu göstərməsinigözləyirik. Sonra 0.6881-dəalış veririk. Korreksiya mini-

mumu 0.6878-də yaranır. Buminvalla da “stop”u həminnöqtədən 5 punkt aşağıda,0.6873-də yerləşdirməklə 8punkt risk etmiş oluruq.

Diqqət yetirin ki, eur/gbpcütlüyü punktun dəyəri bahaolan çox ləng krossdur. Yəniburada risk daha çoxdur.

İlk olaraq qiymət bir azhərəkət edir, amma sonra0.6873-ə düşməklə“stop”umuzu işə salır. Bu nöqtəelə korreksiya minimumu oldu.Bir çox treyderlər beləməqamda çox heyfsilənirlər,çünki bazar “stop”u işə saldıq-dan sonra əvvəlcədən proqno-zlaşdırılmış istiqamətdəhərəkət etdi. Bu da gəlir gətirəbilərdi. Biz başa düşürük ki,düz dibdə bazarı tərk etdik.

Onu da qəbul etməliyik ki,bu, treydinqin bir hissəsidir vəçox güman, bu bir neçə dəfətəkrarlana bilər. Bundan vacibolanı riskin idarə edilməsininkeyfiyyətini qiymətləndirməkdir.Belə ki, 8 punkt cüzi itki ver-

məklə biz həm kapitalımızı qo-rumuş olduq, həm də yüksəkgəlirlilik vəd edən başqa seta-plar axtarmağa imkan əldəetdik.

Bunun vacibliyiniqiymətləndirmək üçün belə birssenarini təsəvvür edin. Stop-lossun yerinə biz əməliyyatıaçıq saxlayırıq. Dönüş yerinəqiymət daha da enir. Yaxınvaxtlarda biz yüz punktlarlaitkinin şahidi ola bilərdik. Bunudüzəltmək isə 8 punktluq stop-umuzla müqayisədə çox çətinolardı.

Nəticə

Treyderlərin çoxu trendlə

ticarət aparmaqdan çox

təpələri və dibləri tutmağı

xoşlayırlar. Dönüş əməliyyatı

sizə giriş setapı üçün müxtəlif

zaman intervalları, MA və

Bollincer zolaqlarından istifadə

etməklə hər ikisini həyata

keçirməyə imkan verir.


8


Azərbaycanda treyderlərüçün yeganə forum

http://inforex.az/forum_new/





İn Forex 02 (36) / fevral, 2013 www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

“İn Forex”intəhlil və

proqnozlarbürosu

“İn Forex”intəhlil və

proqnozlarbürosu

43



TE XANAL İ Z44 “Trading Central”

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

USD/JPY ortamüddətli : Trend yuxarı istiqamətlidir

Dönüş nöqtəsi: 84.

Əsas fikir: Qiymət 84 dəstəyindən yuxarıda qaldıqca hədəflər 92.5 və 95 olmaqla ALIŞA

üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 84 dəstəyi aşağı qırılarsa, qiymətin 82.85 və 81.5 ətrafına düşmə ehtimalı

yüksəkdir.

Analiz: Qısamüddətli perspektivdə trend “buğa” əhvallı və qalxışa meyllidir.

Əsas səviyyələr:

96.65**

95.00**

92.50**

91.21

84.00 **

82.85 **

81.50 ***


«Trading Central»danbazarın analizi



GBP/USD ortamüddətli : Təzyiq altındadır.

Əsas fikir: Qiymət 1.6065 səviyyəsindən aşağıda qalarsa hədəflər 1.56 və 1.54 olmaqla

SATIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ vaiant: 1.6065 müqavimətinin yuxarı qırılması qalxışın 1.6310 və 1.645 ətrafına

qədər davam edəcəyi ehtimalını gücləndirir.

Analiz: Trend enişə meyllidir və “ayı” əhvalı güclüdür.


1.6450**

1.6310***

1.6065***

1.5773

1.5600***

1.5400**

1.5265***


TEXANAL İ Z “Trading Central” 45



USD/CHF Ortamüddətli: Təzyiq altındadır.

Dönüş nöqtəsi: 0.941.

Əsas fikir: Qiymət 0.941 səviyyəsindən aşağıda qaldıqca hədəflər 0.903 və 0.89 olmaqla

SATIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 0.941 müqavimətinin yuaxrı qırılması 0.9515 və 0.959 ətrafına qalxışa

gətirəcək.

Analiz: RSI mənfi istiqamətlidir.


0.9590 **

0.9515 ***

0.9410 **

0.917

0.9030 **

0.8900 **

0.8600 ***


TEXANAL İ Z46 “Trading Central”



EUR/JPY ortamüddətli: Tendensiya qalxışa meyllidir

Dönüş nöqtəsi: 110.

Əsas fikir: Qiymət 110 səviyyəsindən yuxarıda qaldıqca hədəflər 126 və 129 olmaqla ALIŞA

üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 110 səviyyəsinin aşağı qırılması 107.5 və 104.5 ətrafına enişə gətirəcək.

Analiz: RSI müsbət istiqamətlidir.


134.00 ***

129.00 ***

126.00 **

123.61

110.00 **

107.50 **

104.50 ***


TEXANAL İ Z “Trading Central” 47



T Ə H L İ L48 Texniki baxış

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Eur/usd

Eur/usd ilin əvvəlinə çox pozitiv başladı. Cütlük uzunmüddətli perspektivdə 1.4100-ə qədər

qalxa bilər. Eniş barədə 1.3150-1.3050 dəstək baryerinin kəsilməsindən sonra danışa bilərik.


Kompleks texanaliz Fərid Hüseynov təqdim edir:

Xülasə:

Eniş barədədanışmaq hələ tezdir



Gbp/usd

Gbp/usd 1.6300 və 1.5300 arasında diapazondadır. Hazırda böyük ehtimalla diapazonun aşağı

sərhədini – 1.5300-ü test etməyə doğru istiqamətlənib.


Xülasə:

Cütlük diapazondadır

T Ə H L İ L Texniki baxış 49



Usd/chf

Usd/chf cütlüyü eniş kanalını davam etdirməklə yanaşı, RSI ossillyatorunda konvergensiyanı da

dərinləşidirir. Qiymət 0.9200 ətraflarına qədər artım nümayiş etdirə bilər. Amma onu da nəzərə

almaq lazımdır ki, əgər eniş kanalının dəstək xətti kəsilərsə, cütlük kəskin enə bilər.


Xülasə:

Cütlük kəskin enə bilər

T Ə H L İ L50 Texniki baxış



Usd/jpy

Artım trendi çox kəskin bir bucaq altında davam edir. Texniki cəhətdən belə trendlərin çox

sağlam olmadığını nəzərə alsaq, qiymət mühüm bir müqavimət səviyyəsinə çatdıqdan sonra

qiymət korreksiya edə bilər. Hələ ki, 93.00 müqaviməti belə bir səviyyə kimi özünü bazara təqdim

etmək istəyir. Əgər bu baş tutsa, cütlük 91-91.50 dəstək baryerinə qədər düşə bilər.


Xülasə:

Bu, sağlam trend deyil

T Ə H L İ L Texniki baxış 51



“ I C H I M O K U ”52 Made in Japan

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

EURUSD

WEEKLY

Qiymət “bulud”u yuxarıya

doğru yarıb. 1.33 zonasının

testini gözləyirik. Qiymət ora

qədər enməmiş almaq lazım

deyil. Alışın hədəfi 1.36 ola

bilər. Stop - 1.32.

DAILY

Bütün xəttlər yuxarını göstərir, amma “yapon şamları”nda təzəcə “ayıların hücumu” fiquru

yaranıb. Kijun-senə qədər (1.3375) korreksiya gözləyirik.


“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlil

Dövrə vurur qar dənəcikləri -Sıx ağ örtüyün üstündəQış naxışları

Matsuo Base



GBPUSD

WEEKLY

Gözlədiyimizin əksinə olaraq, qiymət “bulud”da dəstək tapmadı və onun içinə daxil oldu.

Bazardan kənarda qalırıq.

DAILY

Kijun-sen üfiqi vəziyyət almaqla konsolidasiyaya işarə edir. Satışları təxirə salmaq lazımdır.

Tenkan-Sen xəttinin, ya da 1.5680 dəstəyinin aşağıya doğru yarılmasını gözləyirik.


“ I C H I M O K U ” Made in Japan 53



USDCHF

WEEKLY

Qiymət hələ də “bulud”un daxilindədir – bazardan kənarda qalırıq.

DAILY

Şam analizi, həmçinin Kijun və Tenkan xəttlərinin vəziyyəti üfiqi hərəkətə işarə edir. “Bulud”a

qədər (0.9150) geri sıçrayış gözləyə bilərik.


“ I C H I M O K U ”54 Made in Japan



USDJPY

WEEKLY

“Buğa” trendi davam edir. Əgər həftə “ayı” şamı ilə bağlansa, “uzun” əməliyyatlardan çıxmaq

lazım gələcək. Qiymət xəttdən çox uzaqlaşdlığı üçün almaq artıq gecdir. Ya bazardan kənarda

qalırıq, ya da enişi gözləyib, sonra alırıq.

DAILY

Günlük qrafikdə “Buğa” trendini korlaya biləcək heç nə görünmür – bütün xəttlər yuxarıyadır,

şam analizi də həyəcan siqnalı vermir. Amma almaq üçün heç olmasa qiymətin Tenkan-Senə

qədər (91.00) enişini gözləmək yaxşı olardı.


“ I C H I M O K U ” Made in Japan 55



T E X A N A L İ Z56 Dalğa analizi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Eur/usdWeekly

Avro/dollar cütlüyü (C) İntermediate dalğasında hərəkətini təsdiqləyir. Qiymət kanaldan çıxıb vəindi yuxarıya doğru gedir. Hazırda həmin hərəkətin ilk dalğaları – 1 və 2 Minor formalaşıb və 3minor impulsu inkişaf etməkdədir.


Elliot Dalğalarının AnaliziŞərti işarələr:

>A - «A» dalğası hələ davam

edir

…A - “A” dalğasının başlaya-

cağı gözlənilir

- Müqavimət səviyyəsi

yarılsa, qiymət yuxarıya hərəkət

edəcək

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyə

keçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

Critical - Bu səviyyə keçiləndə

ssenari qüvvədən düşəcək

Vüsal Məmmədovun təqdimatında

8



Eur/usdDaily

Cütlük yuxarıya doğru impulsiv şəkildə hərəkət edir. Hazırda impulsun 3 Minor dalğasınımüşahidə edirik. İmpulsun kanalın yuxarı sərhədinə qədər çata biləcəyi istisna deyil.

h4

Bu zaman miqyasında da görürük ki, [iii] minute dalğasının tamamlanmasına az qalır. Onunardınca [iv] minute korreksiya dalğasını gözləyəcəyik. Detallar qrafikdə gostərilib.


8 8

T E X A N A L İ Z Dalğa analizi 57



Gbp/usd

Weekly

Yuxarıya doğru uzunmuddətli trend – (C) Minor dalğasını gozləyirik. Güman ki, onun birinci [i]minute dalğası artıq hazırdır. İndi korreksiyanın başa çatmasını, sonra isə yuxarıya doğru [iii]minute dalğasını gozləyəcəyik.

Daily

Yuxarıya doğru hərəkətin ilk impulsu - [i] minute dalğası bitib, indi [ii] minute korreksiyası tamam-lanmaq üzrədir. Korreksiyanın fibo-səviyyələrin birindən dönəcəyini düşünürük.


8 8




Usd/chfWeekly

Dollar/frank mürəkkəb formalı korreksiya formalaşdırır: (W)-(X)-(Y). Hazırda (X) dalğası inkişafedir. Detalları aşağı zaman periodunda araşdırırıq.

Daily

Bu zaman periodunda enişin detallarını görürük. Aşağıya doğru korreksiyanın son dalğası for-malaşır. Daha sonra meydan yenidən “buğa”ların olacaq.


8 8

T E X A N A L İ Z Dalğa analizi 59



Usd/jpyWeekly

Qrafikdə 5 dalğalı «wedge» (ilk üçbucaq) modeli yaranıb. Qaydaya gorə, bu, ya ziqzaqın, flat-in,ya da impulsun ilk dalğası olur. Bunu nəzərə alaraq, qiymətin qrafikdə gostərilən şəkildə hərəkətedəcəyini düşünürük.

daily

Bu qrafikdə yuxarı perioddakı ssenarinin detallarına baxırıq. Görürük ki, [i] minute dalğasının (ilküçbucağın) formalaşması hələ bitməyib. O, tam formalaşandan sonra aşağıya doğru [ii] minutekorreksiyasının hərəkətini gozləyəcəyik.


8



Documents

"InForex"#36: 3 il sizinleyik!