İSTEK ÖZEL ACIBADEM OKULLARI PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK BÖLÜMÜ

• İSTEK ÖZEL ACIBADEM OKULLARI

•PSİKOLOJİK DANIŞMA VE

REHBERLİK BÖLÜMÜ

SORUMLULUK

SUNUM AKIŞI

• Sorumluluğun tanımı• Sorumluluk sahibi bireylerin özellikleri• Sorumluluk sürecinin değişmez öğeleri• Sorumluluk duygusunun gelişiminde

ailenin rolü• Yaşa uygun sorumluluklar

SORUMLULUK

Sorumluluk:Başkalarının haklarınasaygılı olmak vekendi davranışlarının sonuçlarınıüstlenmek şeklinde tanımlanabilir.

Sorumluluk Sahibi Bireyler:

• Kendi kaynaklarını kullanan,• Kendine güvenen,• Kendi kararlarını kendisi veren,• Davranışlarının sonuçlarını üstlenen,• Bağımsız hareket eden,

Sorumluluk Sahibi Bireyler:

• Başkalarının haklarını çiğnemeden, kendi ihtiyaçlarını karşılayabilen,

• Öz eleştiri yapabilen,• İş birliğine yatkın,• Zamanı etkin kullanabilen kişilerdir.

Sorumluluk kazandırmaya yönelik her sürecin temel ve değişmez öğeleri ;

1-Bilgilendirme: Çocuğun davranışında istenen değişimin gerçekleşebilmesi için önce, çocuğun bu değişim hakkında bilgilendirilmesi gerekir.

• Çocuk davranışındaki değişimi bir ihtiyaç olarak görebilmeli..


2-Takip Etme: Çocuk, yapacağı iş hakkında bilgilendirildikten sonra, ona bir süre tanınması ve bu süre içinde işi yapıp yapmadığının takip edilmesi çocuğun sorumluluğu almasını kolaylaştırır.


3-Geri Bildirimde Bulunma: Eğer çocuk kendisine verilen sorumluluğu yerine getiriyorsa, olumlu sözler söylenerek motive edilmesi çocuğun kendine olan güvenini artırır, kendisiyle gurur duymasını sağlar.


4-Hatırlatma: Çocuk sorumluluğu almakta direnç gösteriyorsa yeniden bilgilendirme yapılması gereklidir.

5-Tekrar: Yapılması gerekenlerin sabırlı ve kararlı bir biçimde belirli aralıklarla tekrarlanması çocukta sorumluluk davranışının gelişmesine yardımcı olacaktır.

Sorumluluk bilincini geliştirmede ailenin rolü

•Beklentilerinizde gerçekçi olmaya çalışın.

* Prensip:Kuralları belirlerken çocuğunuzun yaşını ve özel durumlarını dikkate alın.


•Bazı davranışlarının yaşı gereği doğal ve geçici olduğunu unutmayın.

*Prensip:Bazı davranışlar gelişim sürecinin parçasıdırlar.


•Çocuğunuza davranışı ile ilgili beklentinizi tam olarak öğretin.

*Prensip:Bildiğini veya yaşı gereği

bilmesi gerektiğini varsaymayın.


•Sorunlarla karşılaşmadan önce doğru davranışı hatırlatın.

*Prensip:Kendisinden beklenenleri

bildiğinden emin olun.

• İyi davranışını kullanma olanağı veren uygun ortamlar

hazırlayın.

*Prensip:Deneyimlerle öğrenmesini

kolaylaştırın.


• Çocuğa kuralların düzenlenmesi ve uygulanmasında aktif rol ve sorumluluk verin.

. “Sabahleyin zamanında kalkabilmen

için odana saat koyuyorum.” *Prensip:Kuralları benimsemesi veuyması daha kolay olur.


• Her türlü durum için değil de, günlük yaşantınızı olumsuz biçimde etkileyen sorunlarla ilgili kural koyun.*Prensip:Kurallar karmaşası içinde

kalmayın.

• Kontrolün anne-babada olması, çocuğun yaptığı her şeyin kontrol edilmesi anlamına gelmemektedir.

*Prensip:Hayata hazırlayacak becerileri edinmesine fırsat verilmelidir.



• Aile üyeleri çocukla ilgili amaç ve

beklentilerde uyuşmalıdır.

*Prensip:Tutarlı kurallar, güven,düzen ve kontrol sağlar.


• Çocuğunuzun sizi tartışma ortamı içine çekmesine izin

vermeyin. • “Oynamak istemeni anlıyorum

ama şimdi yatman gerekiyor.”

*Prensip:Durumla ilgili bir ifade kullanarak çok açık bir şekilde ondan ne istediğinizi söyleyin.

• Çocuğunuza bütün özellikleri ile değer verdiğinizi, sevdiğinizi hissettirin.

*Prensip:Çocuğunuza “yanlış” bir kişi

olduğu izlenimi vermeden, istenilen

davranış değişikliklerini sağlayın.


•Çocuğunuzu değil, davranışını eleştirin.

•“Kardeşine vurman uygun bir davranış değil.”

*Prensip:Kişiliğine saygı gösterin,

etiketlendirmeyin.


• Suçluluk duygusuna kapılmadan hata yapabilme olanağını kendisine tanıyın.

*Prensip: Önemli olan yanılgıdan kurtulmak ve yanlışı düzeltmektir.

•Çocuğunuzun uygun davranışları için yüreklendirici mesajlar kullanın.

*Prensip:Övülen, yüreklendirilen

davranış tekrarlanır.


• Çabasına, davranışlarına ilişkin ifadeler kullanın.

* Prensip:Mesajlar, daha iyi seçimler, kabul edilebilir davranışlar,işbirliği,bağımsızlık ve gelişme üzerinde yoğunlaştığında daha güçlü etki bırakırlar.

İşbirliğini yüreklendiren mesajlar;

“Odanı ne kadar güzel düzenlemişsin.”

İşbirliğini yüreklendiren mesajlar;

“Yardımların çok işe yarıyor.”

Kabul edilebilir davranışları yüreklendirme;

"Bugün alışverişte tutturmadığın için ne kadar keyifliyim, teşekkürler."

Gelişmeye yüreklendiren mesajlar;

• "İstediğin notu alamamış

olabilirsin ama çok gayretliydin ve bu benim için çok daha önemli."

Bağımsızlığı yüreklendiren mesajlar;

"Bunu tek başına

yapabileceğini

biliyordum.",

Seçimleri yüreklendiren mesajlar;

• “Bir dahaki sefere kullanmak için iki uygun seçeneğin var.

Üstesinden geleceğine

inanıyorum.”

Cesaret kırıcı mesajlar;

• "Bana karşı saygılı olmanı beklemiyorum zaten."

• "Hep sorun yaratıyorsun."• "Hele bir daha dene de ne

olacağını gör."• "Bir kez olsun beni dinlesen." • "Yapabileceğin en iyi şey bu

mu?"• "Doğru seçim yapabildiğini bir

görebilsem."


• Duygularınızı ve düşüncelerinizi açıklarken ben-diliyle konuşun.

• “Arkadaşlarına vurduğun için üzülüyorum.”

* Prensip:Yargılama ve suçlama olmaksızın duygu ve düşüncelerinizi iletin.


• İstek ve kurallarınızı açık ve net yönergelerle iletin.

• “Bu oyuncakları sepetine koymanı istiyorum.” “Başkalarının eşyalarını

kullanmadan önce izin almalısın.”

* Prensip:İsteklerinizi net, doğrudan, kararlı ve tartışmasız bir tavırla

belirtin.

• Sınırlandırılmış seçenekler sunun.• “Bakkala şimdi mi gidersin maçtan

dönüşte mi?”• “Ispanak mı yersin, kabak mı?”* Prensip:Öz-disiplin kazandırır,

doğru kararlar alma yeteneğini geliştirir.


• Çocuğunuz için iyi bir dinleyici olmaya çalışın. Size iletmek istediğine dikkat edin.• “Ben onun yerinde olsam ne

düşünürdüm, ne hissederdim?”

* Prensip:Öğütlerden, yönlendirmelerden, gereksiz sorulardan, teşhiste bulunmaktan, teselli etmekten, konuyu değiştirmekten kaçının.


• Çocuğunuzun duygularını anladığınızı ifade edin.

• “Kardeşin seni rahatsız ettiği için sinirlenmiş görünüyorsun.”

• “Amacına ulaşmak için kopya çekmeye bile razıysan, okulda başarılı olmak senin için önemli olmalı.”

* Prensip:Bütün duygular ifade edilmelidir.


• Çocukların bir aktiviteyi bitirmesine yardımcı olmak için, zihinsel olarak bu değişikliğe hazırlanmalarını sağlayacak zaman tanıyın.

• “Beş dakika sonra gidiyoruz.”

*Prensip:Zihinsel hazırlık kontrol sağlar.


• Çocuğun problemleri üzerinde düşünmesini ve çözüme ulaşmasını sağlamak için çocuğa yardımcı

sorular yöneltin.

• “Sence kardeşin bu konuda ne hissedecek?” “Bu problemi nasıl çözmeyi düşünüyorsun?”

* Prensip:Problem çözme becerilerini ve özdenetimi geliştirir.


• Notlar ve şekiller çocuğunuzun işbirliğini sağlamak için uygun

yöntemlerdir.• “Diş fırçası” resmi,• “Yatağını toplamayı unutma” notu.

* Prensip:Görsel uyarıcılar görevleri hatırlatır, sorumluluk yükler.


• Çocuğunuz olumsuz bir davranış gösteriyorsa, bu davranışın altında yatan nedenleri anlamaya ve önlem almaya çalışın.

* Prensip:Çocuğunuz anlaşıldığını ve önemsendiğini hisseder, sorumluluk alır.


• Tahammülünüzün olmadığı bir gününüzde iseniz ya da kendinize kısa bir zaman dilimi ayırmak istiyorsanız, çocuğunuza durumu açıklayınız.

• “Bugün çok yorgunum,gürültü etmeden oturmanı istiyorum.

* Prensip:Problem çıkma olasılığını azaltır, sorumluluk verir.


• Kendinize düşünmek için zaman tanıyın.

• “Bu konuyu biraz düşünmeliyim.”

*Prensip:İsteklerine verdiğiniz önemi ve ona olan saygınızı iletir.


• Mümkünse “Hayır” kelimesi yerine “Evet” kelimesini kullanın.

• “Evet, yemekten sonra çikolata yiyebilirsin, ama şimdi olmaz.”

• *Prensip:İsteğine saygı gösterdiğinizi ve onu yerine getirmek istediğinizi iletir.


• Mümkünse sonuçları onun da görmesini ve anlamasını sağlayın.

• “Dışarısının ne kadar soğuk olduğunu

hissedebiliyor musun?”

*Prensip:Bir şeyin neden yapılamayacağını somut örneklerle açıklayın.


• Çocuğunuza iyi örnek olun.

*Prensip:Çocuklar bizim uyguladığımız yöntemleri kullanırlar.

• ÇOCUĞUNUZUN EVDE DAHA ÇOK SORUMLULUK SAHİBİ OLMASI VE BUNLARI UYGULAMASI DEMEK;OKULDA DA SORUMLULUKLARINA SAHİP ÇIKMASI DEMEKTİR.

* Genel kural:Daima çocuğun gelişimsel düzeyi göz önüne alınarak sorumluluklar verilmesidir.

4 yaş;• Sofrayı kurmak, • Oyun oynadıktan sonra oyuncaklarını veya

kendine ait eşyaları yerlerine kaldırmak, • Oyun oynarken nerede olacağını anne babasına

söylemek, • Toz alma gibi basit ev işlerinde yardımcı olmak, • Bulaşık makinesinin doldurulmasına yardım

etmek, • Alışveriş dönüşü malzemelerin yerleştirilmesine

yardımcı olmak, • Alışveriş sırasında malzemelerin raflardan

alınmasına yardımcı olmak, • Basit bazı yiyeceklerin hazırlanmasına yardım

etmek

5 yaş;

• Sofrayı, her şeyi yerli yerine koyarak hazırlamak,

• Yatakları düzeltmek ve odasını temizlemek, • Basit bir kahvaltıyı hazırlamak, • Yedikten sonra kirlilerini kendi başına

kaldırmak, • Giyeceklerini önerileri dikkate alarak

seçmek ve kendi başına giyinmek, • Kirli giyeceklerini sepete atmak, • Telefona gerektiği şekilde cevap vermek, • Ayakkabılarını bağlamayı öğrenmek, • Kendi kendine hazırlanmak (saçını tarama).

6 yaş;

• Havaya, özel olay ve günlere göre giyeceklerini seçmek,

• Çiçekleri sulamak, • Basit yiyecekleri (tost, yumurta,

sosis vb.) bir büyüğün desteği ile pişirmek.

7 yaş;

• Ödev ve projelerini ebeveyn kontrolünde yapmak,

• Okul çantasını yardım alarak hazırlamak ve okul malzemelerini eksiksiz olarak okula getirmek,

• Okul çantasını taşıyabilmek,• Evdeki hayvanları beslemek,• Alışveriş malzemelerini arabadan eve

taşımak, yerlerine yerleştirmek,• Sabahları çalar saatle kendi başına

kalkmak,• Kendi giysi alışverişinde anne babalara

yardımcı olmak

8YAŞ

• Yardım almadan banyo yapabilmek,• Çekmece ve dolaplarını temiz ve düzenli

tutmak,• Kimse söylemeden okul giysilerini

değiştirmek,• Kimse söylemeden derslerini düzenli olarak

yapmak,• Kardeşleri varsa onlarla ilgilenmek (yemek

yemesine, giyinmesine yardım etmek vb.),• Kendisine uygun hobileri bulmak ve

sürdürmek.

9-11YAŞ

• Kendi yatak çarşaflarını değiştirmek,• Yardım almadan bulaşık makinesini

yerleştirmek ve boşaltmak,• Kendi başına listelenmiş malzemeleri bakkal,

çarşıdan almak,• Kendi randevularını (dişçi, antrenman gibi)

takip etmek,• Doğum günü ya da özel günleri planlamak,• Basit yaralanmalarla başa çıkmak,• Kimse söylemeden belirli görevleri yerine

getirmek,• Para biriktirip uzun vadede almak

istediklerini planlamak .

12-17 yaşlar arası;

• Başkalarının haklarına saygı göstermek,

• Yardım gerektiren işlerde kendi isteği ile yardım önerisinde bulunmak,

• Eve dönüş saatlerine uymak,

• 15 yaşına kadar evde kısa süreli tek başına kalmak,15 yaş sonrası en fazla

1.5-2 saat tek başına kalmak.

*ÇOCUĞUN SORUMLUK DÜZEYİNİN NE OLDUĞUNU VE ÇOCUĞUNUZUN ALMASI GEREKEN SORUMLULUĞUNUN NE KADARINI ALDIĞINI ANLAMAK AŞAĞIDAKİ SORULARA VERİLEN CEVAPLAR İLE MÜMKÜNDÜR.

BİZİM SORUMLULUKLARIMIZ;

• Çocuğumdan neler bekliyorum?• Öğretmenler çocuğumdan neler

bekliyor?• Çocuğumun davranışları

beklentilerden ne kadar farklı?• Çocuğumun davranışları; akademik

başarı, arkadaşlık ilişkileri gibi durumları olumsuz etkiliyor mu?

• Çocuğumun davranışları başkalarının haklarını engelliyor mu?

KAYNAKÇA

• Civelek, B., 2-10 Yaş Çocuklar İçin Hayatı Kolaylaştıran Temel Alışkanlıklar, Epsilon Yayınları, Temmuz 2008, İstanbul.

• Eren-Yavuz K., 0-12 Yaş Dönemi Çocuklarında Duygusal Zeka Gelişimi, Ceceli Yayınları, Ekim 2004, Ankara.

• Martin M., Greenwood-Waltman C., Çocuğunuzun Okulla İlgili Sorunlarını Çözebilirisiniz, Sistem Yayıncılık, Kasım 2000, İstanbul.

• Salk, L., Çocuğun Duygusal Sorunları, Remzi Kitabevi, Mart 2002, İstanbul.

•KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.

•Gözde Aydemir• PSİ.DANIŞMAN

Documents

İSTEK ÖZEL ACIBADEM OKULLARI PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK BÖLÜMÜ