Embed Size (px)
Citation preview
} }2 1 E K İ M 2 0 1 1
SAYFA 11
eko-magazİn
HAFTALIK İsmailŞen
KARİKATÜRLERDEKİ TARİH 21 Ekim1879 yılında bugün Thomas
Edison, dünyanın gecelerinigündüze çevirecek, mesaikavramını değiştirecek, göçmenkuşların yolunu şaşırtarak doğaldengenin bozulmasını başlatacak elektrikampulünü icat etti. Ampul içinde olması gerekengazı tespit etmek için binlerce deney yaptı,sonunda havasız bir ortam gerektiğini idrak etti veortağı, rakibi, düşmanı Nikola Tesla’ya bu sözüettirdi: “Edison’la aramızdaki fark, onunsamanlıktaki iğneyi bulmak için tüm samantanelerini tek tek incelemeye kalkması, benimsemıknatıs kullanacak olmamdır.”
22 Ekim1931 yılında bugün, kendini
“işadamı” olarak tanımlamasıylameşhur, Amerika’nın en şöhretlimafya lideri Al Capone 11 yıl hapiscezasına çarptırıldı. Al Capone’nunişlediği düşünülen, içki kaçakçılığı,
cinayet, hırsızlık gibi suçları ispat edilemediği için11 yıl ceza, vergi kaçakçılığı gerekçesiyleverilebildi ve Amerikan atasözlerinden biri doğdu:“Azrail’den ve vergi memurundan kaçılmaz.”Dönemin gazeteleri Al Capone’nun ünlügülümsemesini alaya alıyordu:“Şimdi gülemiyor.”
23 Ekim1993 yılında bugün, tarihin en
meşhur hazinelerinden Karun
Hazinesi, Türkiye’ye getirildi. Hazine 1960’lardaUşak bölgesinde kaçak kazılarla çıkarılaraksatılmış ve New York Metropolitan Müzesi’ndesergilenmeye başlamıştı. 40 milyon dolara malolan hukuki bir süreç sonucu Türkiye’ye getirilenve Uşak Müzesi’nde sergilenmeye başlananhazine, 1996-2001 yılları arasında 769 yabancıturist tarafından görüldü. Aynı dönemde Uşak’takiotellerde 16 bin 762 kişi konakladı. Fotoğraftakihazinenin en önemli parçalarından uçan at…
24 Ekim1929 yılında bugün New
York Borsası’nda hissesenetlerinin değeri düşmeyebaşladı. Bu düşüş sürecinibir bunalım izleyecek ve tümdünya gibi Türkiye’deetkilenecekti. 1923 yılında
başlayan “devlet kapitalizmi” dönemi bitecek,“devletçilik” dönemi başlayacaktı. Devletçilik, kimidönem “sert”, kimi dönem “daha sert” olarak1983 yılına kadar uygulanacaktı.
25 Ekim1924 yılında bugün, bir yıl
önce gerçekleşen İzmir İktisatKongresi’nin İktisat Yemini’nihazırlayan heyetin başkanı ZiyaGökalp öldü. İlkeleri 1930’lardaterk edilecek iktisadi yeminin“Türk mikroptan, pis havadan,salgından ve pislikten çekinir, bol ve saf hava, bolgüneş ve temizliği sever” gibi maddeleri vardı.
24 Mart 1340 / 24 Mart 1924 Akbaba Dergisi
Hırs bir teknenin,yelkenini şişirenrüzgara benzer.Fazlası tekneyibatırır, azı daolduğu yerde
saydırır.
‘‘
”1694 - 1778 yılları
arasında yaşamış, asıladı François Marie
Arouet’den çok mahlasıile tanınan, öğrenim
hayatı boyunca “Latinceve aptallıklar” dışındabir şey öğrenmediğini
düşünüp kendiniyetiştiren, FransızDevrimi’ni en çok
etkileyendüşünürlerden…
Hoşagitmeyen
resimTicaret
serbesttir!Tabela, gümrük,
damga gibi vergilerinticari hayatın
gelişmesini engellediğiiddiasındaki bu
karikatür, ticaret vetüccarın taleplerinindillendirildiği enderkarikatürlerdendir.
Vergilerve
ticaret
14 Mayıs 1984’te New York eyaletininWhite Plains kentinde doğdu. BabasıEdward diş hekimi, annesi Karen birpsikiyatrist.
Öğrenim hayatı boyunca parlak biröğrenci oldu. Lise yıllarında çeşitli bilimdallarında birçok ödül aldı.
Böylesine başarılı bir öğrencidenbeklendiği gibi Amerika’nın en saygınüniversitelerinden Harvard’a girdi. Ondanbeklenmeyecek bir biçimde okulubıraktığında 20 yaşındaydı ve okulubırakma nedeni sayesinde bir milyoneradayıydı. Harvard’daki tüm öğrencilerinfotoğraflarının yer aldığı facemash.comsitesini kurmak için okulun veri tabanınıhacklediği anlaşılan Mark Zuckerberg,disipline verilince okulu bıraktı.
Daha sonra facebook.com sitesini kurdu.Site bir buçuk yıl içinde ABD’nin en büyükarkadaşlık sitesi haline gelince yatırımcılarındikkatini çekti ve yapılan yatırımlarla hızladünya çapına yayıldı.
Mark Zuckerberg, Facebook sitesindehak iddia eden eski arkadaşlarının açtığıbirçok davayla uğraştı. Davalar genellikleMark Zuckerberg’in yaptığı ödemelersonucu “anlaşmayla” sonuçlandı.
Facebook, 2011’de The Brand FinanceGlobal 500 listesine dünyanın en değerli283. Markası olarak giriş yaptı.
Bu arada marttaki Forbes’a göre, üyesayısı milyara yaklaşan Facebook sayesindeZuckerberg’in kişisel serveti 17.5 milyardolarını aştı. Bu rakama göre Zuckerberg,bugün dünyanın en zengin genci unvanınasahip. Üstelik bu parayı kendi kazandı.
O BİR İŞADAMI
Dünyanınen zengin
genci
Daha az çal›flarak, daha çok kazanma mücadelesiAli Şen dillendirmiş, bir Rumeli atasözü
varmış; “erken kalkan işine, altın takar dişine.”Benzeri mesajlar veren, “erken kalktım işime, şeker
kattım aşıma”, “erken kalkan işine, geç kalkan düşüne”ve “erken kalkan yol alır” da güzel sözlerdir.
Çalışma saatlerinin gün ışığından daha fazlayararlanmak için sabah 6’ya çekilmesini önerenEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ınönerisi tartışılıyor.
Sabah işe erken gelmesi ve cumartesi deçalışması gündeme gelen “çalışanlar”, durumdanfevkalade rahatsız. Patronların bu “yeni oyunu”karşısında direneceklerini belirtiyor ve ekliyorlar,“Kazanılmış haklarımızdan vazgeçmeyeceğiz.”
Sendikacılar, erken kalkmanın “israfa” yolaçacağını belirtiyor ve ekliyorlar, “kimse erkensaatte vergisini yatırmaya gitmez.”
★★★
Film, dizi, roman ve karikatürlerde kocagöbeğiyle öğle saatleri uyanıp robdöşambr keyfiyapan patronlar diyor ki, “Zaten sabahları erkenkalkıyoruz, memur ve işçiler de gelsin,çalışalım.”
Patron Ali Şen, “sabah kalkmak spor yapmakgibidir” diyor ve ekliyor, “erken kalkan işinealtın takar dişine.”
Patron Abdülkadir Konukoğlu, “ABtembelliğin cezasını çekiyor. Şimdi çalışmasaatlerini uzatmak ve emeklilik yaşını artırmakiçin çalışıyorlar” diyor ve ekliyor, “Başbakan bile
birkaç saat uyuyor.”Patron Ali Ağaoğlu, “hayatım boyunca 7’yi 1
geçe kalktığımı hatırlamam” diyor ve ekliyor,
“cumartesi değil pazar günleri de çalışılsınisterim.”
Patron Nihat Özdemir, “dünya sırf bu yüzdenpatladı, biz onların hatalarına düşmemeliyiz”diyor ve ekliyor, “daha çabuk ve hızlı büyümeçok çalışmakla olur.”
Patron Ahmet Nazif Zorlu, “ABD bu şekildeçalışıyor” diyor ve ekliyor, “biz onlardan çok muileriyiz ki bu kadar tatil yapıyoruz?”
Tüm bu patronlar da 5 ile 7 saatleri arasında işebaşladıklarını söylüyor.
★★★
Bakan’ın derdi ise enerji verimliliği. Günışığından daha fazla yararlanılacak ve böyleceenerji sarfiyatı azalacak, enerjiden kaynaklanancari açık düşecek, sanayicinin enerji giderleri
azalacak, kârlılığı ve rekabet gücü artacak.İşin asıl muhatabı Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanı Faruk Çelik ise konuyla ilgilibakanlıklarının bir çalışması olmadığını belirtmişve eklemiş, “çalışma saatleri kanunla düzenlenir,konu gündemimizde değil.”
★★★
Aslında mesele “olmak ya da olmamak” kadarönemli…
Tüm ekonomik değerlerin, emeğin,sermayenin, hammaddenin, bilginin “sınırtanımaz” bir biçimde “dünyalılaşması” rekabetibilinen anlam ve sınırının çok dışına taşıdı.
Bugün Chang’ın iş bulması, Hristo’nun işinikaybetmesine yol açıyor.
New York’taki müşterinin, İstanbul firmasınınürününü tercih etmesi, Sydney’deki firmayı zorasokuyor.
“Daha az çalışarak, daha çok kazanmamücadelesi” veren başta Yunanlıların anlamasıgerekiyor; Avrupa tipi refah toplumu bir hayal, biryanılsama, bir ütopyadır. Katma değeri yüksekürünler üretmeniz de bunu sağlamaz çünkü aynıürünleri, bilginin dolaşımı sayesinde, kısa süredeherkes üretmeye başlar.
Binlerce yıldır geçerli olan acı gerçeğihatırlamanın zamanıdır diyor ve ekliyorum, “nekadar ekmek, o kadar köfte.”
Ya da tarım toplumunda söylendiği gibi, “neekersen onu biçersin.”
TARİHTE BU HAFTA
Mark Zuckerberg
Voltaire
BULMACAHaz›rlayan
Nalan M. ALAKENTile ti sim@so rus hop.com
SOLDAN SAĞA: 1- 1951 yılında kurulan;otomotiv, inşaat, medya, turizm,gayrimenkul ve enerji alanlarında faaliyetgösteren; geçen günlerde Star TV’yi demedya kuruluşları arasına katan holding…2- Genişlik… Öğrencilerin, sporcuların, bazımesleklerde çalışanların giydikleri, bağlıbulundukları okul, spor kulübü veyameslekleri belirten tek tip giysi… Kırmızı ilemavinin karışmasından oluşan renk… 3-Kraft Foods’un mısır cipsi markalarındanbiri… Elginkan Topluluğu’nun armatürmarkası… 4- İnsanın, makinenin ve çevreninbir arada uyumlu ve verimli bir biçimdeçalışmasını inceleyen bilim dalı, iş bilimi… 5-Sivas’ın bir ilçesiyle aynı ismi taşıyanİspanya merkezli bir giyim firması… Günlükkazanç… 6- Bir bağlaç… Baryumelementinin simgesi… Avrupa Konseyianlamındaki kısaltma… 7- Bir konservemarkası… Ekonomik İşbirliği ve KalkınmaTeşkilatı’nı simgeleyen İngilizce kısaltma…8- New York için kullanılan kısaltma… Birkimsenin, bir tüzel kişinin mülkiyeti altındabulunan, taşınır veya taşınmaz varlıklarınbütünü… Bir futbol terimi… 9- Bir yarışınbelirli uzaklığı kapsayan bölümlerinden herbiri… 10-12 kişilik oturma kapasitesi olanküçük otobüs… 10- Ürün tanıtımlarında “Biriyilik yap kendine” sloganını kullanan bitki vemeyve çayı üreticisi… Bir şeyin fiyatınıartırma… 11- İplik… “Aşk-ı Memnu” ve“Fatmagül’ün Suçu Ne” dizilerinin baş kadınoyuncusu (… Saat)… 12- Hesap işlerininyürütüldüğü yer… Onun gibi yar olmaz.
YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1- Herhangi birsorumluluk yerine getirilmediğinde karşıtarafça el konulacak olan para… Alacaklınınisteyebileceği ve borçlunun yapmakzorunda olduğu davranış… 2- Marsa’nın sıvıyağ markalarından biri… Tenise verilen diğerad… 3- Ülker Gıda’nın margarinmarkalarından biri… 4- Bir vantilatörmarkası… Devletçe bastırılan, üzerinde
değeri yazılı kâğıt veya metalden ödeme aracı,nakit… 5- Genellikle taş kırıkları üzerine kumdöşenip silindir geçirilerek yapılan yol…Bankalararası Kart Merkezi anlamındakikısaltma… 6- Hırvatistan’ın plaka işareti…Ribonükleik asit için kullanılan kısaltma… Bir işiyapmaya hazır… 7- İsviçre merkezli bir saatfirması… Edirne Yağ Sanayi’nin ayçiçeğimarkası… 8- Ürünlerinde timsah logosunukullanan Fransa merkezli tekstil ve aksesuarmarkası… Berilyum elementinin simgesi… 9-Ansızın, birdenbire… Şairlerin kasidelerle övdükleribüyükler tarafından kendilerine verilen bahşiş…10- İşaret… (Tersi) İtalya’da bir nehir… Oyunda,atılan zarlardan ikisinin de iki benekli yüzünün üstegelmesi… 11- Uyulması gereken kural… Tugaylakolordu arasında yer alan birlik… 12-Yunanistan’ın internet harfleri… İstanbul MenkulKıymetler Borsası’nı simgeleyen harfler… Sodyumelementinin simgesi.
BULMACANIN ÇÖZÜMÜ 9. SAYFADA
Sakal ve tıraş - 1Sakal, erkeklerin yüzlerinde
çıkan kıllara verilen isim. Sakalıolmayan erkeklere “köse” denir.
Sakal, bu işten ekmek yiyenbizlerin velinimeti gibigörünmektedir. Sakaldan kimlerekmek yer sizce? Berberler, tıraşbıçağı, tıraş makinesi, köpüğü, jeli,tıraş öncesi, sonrası ürünleri, sakalbakım ürünleri imal edenler, önmaddelerini sağlayanlar,paketleyenler, lojistiğini,nakliyesini, depolamasını,perakende satışını yapanlar, tanıtımelemanları, müşteri temsilcileri, ürün müdürleri,reklâmcılar, gazete ve televizyon çalışanları diyeliste uzayıp gider.
Sakal tarih boyunca erkek görünümündeönemli bir yer tutmuş, kesilip atıldığı dönemlerolduğu gibi imajın önde gelen nesnesi olarak baştacı edildiği, değişik modellerle modanın biruzantısı olduğu dönemler de olmuştur. EskiYunan’da Romalılar, Araplar ve Persler’de sakalınvar olduğu ve erkeklik ve güç simgesi olarakyerini aldığını görüyoruz. Eski Yunan’da,“Sakalsız iki tip insan vardır. Oğlan çocukları vekadınlar; ben ikisi de değilim” şeklinde,Araplar’da “Sakalsız adam, kuyruksuz kedigibidir” şeklinde deyişler vardır. Kralların,sultanların da çoğunun sakallı olduğunugörmekteyiz.
İskambildeki kral (Rua, king, papaz) bilesakallıdır.
Daha sonra yakın dövüşlü savaşlardadüşmanın sakalından yakalamanın onu etkisizhale getirmede önemli bir yöntem olduğunungörülmesi sakalın gözden düşmesine nedenolmuş, Büyük İskender askerlerine tıraş olmalarınıönerirken, Romalılar da sakallarını kesmişlerdir.“Sakalı kaptırmak” deyimi de buradan kaynakalıyor gibi görünmektedir. Daha sonraları tüfeğinicat olunup, mertliğin bozulması üzerine, sakalınzamanın modasına uygun olarak yine erkeklerin
önemli bir aksesuarı olduğunu görmeyebaşlıyoruz. Bu sefer güç ve erkeklik değil,asalet, kibarlık, zarafet ve özen sembolüolarak karşımızdadır. Birinci DünyaSavaşı’ndan sonra sakal kesme modasıyaygınlaşmış, imaj meraklıları ve dinadamlarıyla dini açıdan sakalı gerekli görengruplarda sınırlı kalmıştır. 1960-70’lerdehippilerle birlikte başkaldırı, doğallık vebiraz da pasaklılık simgesi olarak yenidengündeme gelmişse de pek ömürlüolmamıştır.
Acaba bir erkeğin yüzünde kaç tanesakal vardır? 30 bin, günde ve ayda ne
kadar uzar? 0.38 mm/gün, 1cm/ay, 10-12 cm/yıl.İnsanların sakallarını ilkin ne zaman ve nasıl
kesmeye başladıklarını biliyor muyuz? M.Ö. 3000civarında ve deniz kabuklarının keskinkenarlarıyla. Daha sonra, bakır, tunç ve demirbıçaklar, ardından ustura ve jiletler, çok sonra daelektrikli tıraş makineleri devreye girmiştir.
Bir sakal tıraşı ortalama 3 dakika sürmektedir.Bu hesapla bir ayda 90, bir yılda 1080, ortalamainsan ömrünü 70 yıl, tıraşa başlama yaşını da 15sayarsak yaşam boyunca da 59.400 dakika=990saat=37 günü tıraş olurken geçirmiş oluyoruz.Doğal olarak burada dikkat edilmesi gerekennokta, 59.400 dakikanın tamamında aynı jiletinkullanılmaması gereğidir. Bir jiletin ortalamaömrü 9-15 tıraş olarak hesaplanmıştır. Bu da ömürboyu 2250 jilet anlamına gelir.
Acaba biz erkekler, yüzümüze yaşam boyusürttürdüğümüz 2250 jiletle ne gibi hasarlarveriyoruz? Normal, sağlıklı bir bünyede, usulüneuygun yapılan tıraşla 10 bin jilet de eskitsek, 100bin dakika da tıraş olsak jilete bağlı ciddi bir sorungörülmez. Usulüne uygun tıraş deyince ilk kuralyeni (tercihen 10 tıraş hakkını geçmemiş) vekaliteli, ikili veya üçlü bir jilet kullanmaktır. Yenijilet, daha keskin, daha kaygan yüzeyiyle dahayumuşak ve rahat bir tıraş sağlar. Yüzde jiletin iyikaymadığı hissedildiğinde hemendeğiştirilmelidir.
Bilgeliğin ve ermişliğin simgesiSakal, kendisine farklı anlamlar yüklenmek
suretiyle tarihi ve içtimai bir önem detaşımaktadır.■ Sakala bilgelik yüklenmiştir. “Sakalımız yok ki
sözümüzü dinletelim” deriz. ■ Sakala yaşlılık yüklenmiştir. Genellikle
kendimize yakıştıramayız.■ Sakal, ermişliğin, evliyalığın da simgesidir.
Ak saçlı, ak sakallı, nur yüzlü ihtiyarlar doğruyolu gösterir, talihimizi belirler.
■ Sakal güç ifade eder. Erkek aslan bunun engüzel örneğidir.
■ Buna karşılık sakal pasaklılık, bakımsızlık,kirlilik ve ciddiyetsizliğin de ifadesi olabilir.İkilemlerimizde ise aşağı tükürsek sakal,yukarı tükürsek bıyıktır.
Kalp krizi riski yüzde 70 azGünümüzde 15 yaşın üzerindeki
erkeklerin yüzde 90’ı düzenli tıraşolmaktadır. (Yüzde 70’inin de ıslak tıraşolduğu bildirilmektedir.) Ne yararı varderseniz, son zamanlarda yapılmış birçalışmada düzenli olarak tıraş olanlarda kalpkrizi ve beyin kanaması riskinin olmayanlaragöre yüzde 70 daha az olduğu bildirilmiş,fakat neden-sonuç ilişkisi kurulamamıştır.
Peygamberlerin hepsi sakal bıraktıSakalın dinsel alanda da önemli bir yeri
bulunmaktadır. Mitolojideki erkektanrıların hepsinin sakallı olduğunugörürüz. Ayrıca tüm peygamberler desakallıdır. Başta tek tanrılı dinler olmaküzere (imam, papaz, haham) çoğuinanışta din adamları sakallıdırlar. Bununbir kural mı, gelenek mi, inanış mıolduğunu ise bilemiyoruz. Bazı inanışlardatüm mensuplar sakallıdır. Musevilerin birgrubu, bazı Müslüman gruplar,mormonlar gibi. İslami inanışlarda sakalkesmek haramdır. Sakal bırakmak için dehanımdan izin almaya gerek yoktur.
PROF. DR.ERTUĞRUL H.
AYDEMİR
Mesai... Biterken...
26 Ekim1932 yılında bugün İstanbul’da
satılmaya başlayan Yo Yooyuncağı, büyük sükse yapacaktı.Yo Yo, neredeyse 2500 yıldır bilinenbir oyuncak olmasına rağmenAmerika’da 1920’lerin sonunda seri
üretimi yapılmaya başlamasıyla “küreselleşmişti”…Fotoğrafta İ.Ö. 440 yıllarına ait bir Yunanvazosunda Yo Yo oynayan çocuk tasviri…
27 Ekim1957 yılında bugün yapılan genel
seçimler sonrası Demokrat PartiTBMM’sindeki 610 milletvekilinin424’ünü kazandı. Üç yıl sonra aynıgün, genel seçimlere bir yıl varkendarbe yapan Milli Birlik Komitesi, “tembel”,“yeteneksiz” ve “reform düşmanı” olduklarıgerekçesiyle 147 profesör, doçent ve asistanıgörevinden alacaktı. Fotoğrafta, BaşbakanMenderes son seçiminde oy kullanıyor.
Sayfa11.qxd_Sayfa 10.qxd 20.10.2011 21:23 Page 1
