John Berger - Domuz Toprak

7/24/2019 John Berger - Domuz Toprak

1/240


2/240

J

Domuz ToprakP

EVEN


3/240

NDEKLER

Bir Yer runu 9Bir klaa13

a Na M' m 24Hatrlanan Bir Dana

Kepe33Byk Beyazlk 35

Pa a ya 41Basz Bir adn 42Meve54

Rzgr da Ulur Ky oua 4

Varln Kruyanlara han a m 90

arann Deeri 91ama12

Lucie Cabrl'un Hayat 24Pa a e 222

Tarihsel nsz 223

5


4/240

Bu kitap bze bunlar reten be dosta:

Thophil JorAngeine CouurierAndr CouduerThophil Gie Rond

nmemze yamc ola doslara:

Raymond Berther, Luc ve Mare-Threse Bertrand, Grvs veMlna Besson, Jea-Paul Besson Dens Besson chel Besson,rard Bson Cstan Bessn Mrus Chvanne, Roge veNoelle Coudurer, chl Coudurer, La Doe, Rgs ut,

Gaston Forrester, Marguerte Gay, Noel ve Hlne Gay, Marlle Gay, Jenne Jorat, Armo Jorat, Danel ve Yvette Jorat,Norbet Jorat, Maur ve Clare Jorat, Frans ve GrmaneMalrand, Francs ve Joelle Malgran, Marcel Ncoud, Andr_Pee, Yves ve Babete Peter, Jean-Mare ve Jo8ephne Pttet,Roger ve olande Pttet, Beadette Ptt, Franos ael,Frans ve one Raymond, Basl Raymd, Guy ve Anne

Mare Roux, Volon, Water

ve brlke rendm Beverly'ye adantr.

7


5/240

NEN anna ou yah een bi mae gep boy-nuaa bayo Dei uamatan aam ne hibiey gemyo Hyatna e gece gene benbe

nm ne nce b aa be gemen oaan aaca B y boyunca ei mae abaaah emebaha oa aana on am yee yim aatgece ayo

Mebaay eene ya b aam ninen on beya a e ym e yana oua

Hb ey geme n ne haeet etme onuuna

cenyo ama oan boynuana ba p eyo an-ne e aaan uyuu tutaa yo"Bunu tutaym" yo y en enne "bua-

yana aa aha ay beeyecet Stn aamaya-at Douman ona a o ayeecet En uygun a-man m

Mebahann apna ne gene ayo Sona e-meene n eyoeie taana yan b yete em ay b i

tem a Raaan maa geyo maaanucu enge b ubu ao Bu enge ba t y


6/240

ou bir at leini on dt yanda br ou oaylla ald-rabilr ya da indirilebilir

Ol mengen ilin inn bana gerdi damsrasnda mase urbanndaa edilgin olmsn salar ellat da ubann glerindei son aan rtarr. Buradamase onu sersemletee tomatan inen asn evir-memesini salyor.

Baala blyor ve gvdesi o n devriliyor. Bir viya-

d t zaman uatan baldnda talar aadavadiye yava yava der Bi atlamadan sonra bir binannduarlarnn yl da yle grnr Ama ine ime -zya dt. Onun bedenini yata tutan imento deilenerjiydi.

Neden onu dn esmeiler i? dedi yl ndi en-die

Oul afatasndai bir deliten inen beynie bi ubsouyor. Yimi santim adar derine tyor. ubu oynata-ra ayvann btn aslarnn gevemi olmasndan emiolma istiyor sonra eiyor Anne inen touuna y

bir yerden nbaa ii eliyle avryor. Oul boazn es-meye balyor ve seller gibi an yere ayor. Bir an, aan

a ini beli yarann duda olan geni adife bir etebiimini alyor sonra ibir eye benzemeden amaya devam ediyor.

Hayat svdr. inliler aslolan nestir deren yanlyor-lard. Beli ru nefestir. nein embe buru delileri ltitreiyor Gzleri grmeden bayor ili ann enarndandar sarm.

Kesilen di ier ve ban yana aslaa. Btn balardiler ve ierler esi birden ayn srada asl duruyor. eneemileri a dilsiz ve dilern emberne biraz an buam sani btn drm etyemez br ayvann birden et yemesi ynden balam gibi Cierlerin altna isabe eden

0


7/240

beon znin zerinde parak, a kan ekeer va yi a-karnda, kzla dneden ncegeincikerin renginde

He kan he bein i ekedine kar koak sercesine inein gvdesi iddee rpnyor ve arka bacakarhavay epiyor. Byk br ayvann kk bir hayvan kadarabk esi arc.

Ana, n baca brakr sanki ark naz, sayaya deeyecek kadar zayad iin ve bacak ke gibi der.

O, boynzarn evresinde baayarak pos syrayabaar O iin hzn babasndan eni, aa idya adan harekeeri ok ar. Mezbahnn arksnda dne aa, b a ikie ayryor

-

Ana, rasnda bir sorakl var. i hi kona-dan birlie zaanyorar. ra sra birbierine z ayorr, gseeden aa anay idesiye. Ana, zn ve ko

caan, dz aban bir yk arabasn andran, dr ekrek-i bir earabas geiryor. O, her bir baca kck bca-ya yarp deinin arasna engeeri skyor. Ana, deye basp eekriki vnci aryor. nen s ikisininzerine, kar kadror sonra ekrar arabaa iniiyorBirike arabay ieye bayorar.

erzi gibi ayorar. Po anda, derisi beeyaz.Pos eseden kyra kadar ayorlar, b haiye iikenei bir paoya benziyor.

nen sahibi oan ky, arabann yanna geiyor nedenb hayvan kesirek zornda odn aklaak iin; ikieesi ryorq, ark sn saa iknszd. Bir eeyi, eliye kadryor. Ahrda on sad zaanki kadar s-

cak Ana ve o on diniyor, aan ayor aa cevapvermeden ierne deva ediorar

Oan dr oyn esp kpar ve arabaya aar Anas orbasn karr. Sora kesik pos arasndan o gs

keiini baaya krar. B, kesien bir aac yere yka

11


8/240

dan nce son baltaana benzer nk andan balayarak ine artk bir hayvan deldr yemekli ete dnm-

tr tpk aacn kereseye dnmesi biBaba at brakr, ayaklarn syerek mezbahay geerve dar iemeye gder Bn her sabh ya da drt ezyapar Baka bir ama in yrrken admlar daha canldrma imdi, sidik torbasnn basncndan m yoksa kendisin-den k gen oan kana, kocam bi insan oarak dru-

mnn acnaslna karn otoritesinin amansz oldnhatrlatmak iin mi byle yrdn sylemek zorKapya lancaya kadar, kars, idesiz bir yzle on

seyeder onra ciddiyetle gene nndeki ete dner ve yka-mayabala sonra br beze sn alr Hayann vcdbtn ewesini sarmtr ama ark gerili yoktr B ki-eri dzenliyor da labilir ncak, etteki lier kesilme o

kndan sonra hl titremektedir , tpk yazn zerine konan sinekleri kovak iin bir ini boynnn titremesi gbi

Ol sr eti olacak paray ksrsz bir simetr iideikye ayrr imdi bnlar, alarn yzyllardr binyllardr,hayal etii et paalardr Ana, bunu rayl sistemde iterek

kantara getirir Top, iki y elli yedi kilo ederKyl, kantarn lsn kontol eder. ilo bana dokzanka anlamtr Dil cier, toynaklar, ba ve br sakatatiin hibir ey almaz Kentli ya da kyl yosllara satlanparalar para etmez Post iin de bir ey denmez

Eve dnce, ahrda, kesilen inen yeri botr Gen dvelerden birni oraya koyar Bir sonraki yl yaz geldiinde

bray bellemi olacaktr, bylece, her sabah ve kan, sal-mak iin otlaktan getirildiinde, ahrda kedi yerinn hani-si oldn biir


9/240

IA

okur sorablr aan hakknda yaz yer ve nslarla ils ner?

Bu az i leden sonra ne at e e arabann kamaya-

a kadar d br trlada haran ypyordum; bn saa-n tarann aasda dzlenm br torak parasa kadarbellemek zorundaydk Saat drt suarnad ama gegre kyd Hava ok ard dk yamata saman gb kurumu ekn dperne basarak kap dmek en be dedzermde br yeeke ayordm ayaklma ar zmelergtm, daha sk bsableym dye. Baba, aaya te

gtm a gtrmek in. Anne tarann en yksek yernde,saman kaldrdmz yerde trmka ayrdu. Ben ya yo-u trmnp br trk dousu daha sman aaya tmeyayordum. Baadmzdan ber yz ke durdum,trn tahta sap bir eme tutuyordum br eme, s-rskam omu, toa buanm br mende yzdek tr

sdm. erm anmdan gzleme dor r yo zyor vegrmem engeeyeek kada yakyor. em ymdak btn haranar g br apka gyseydm dha y urduama bu akn ednmedm. Bek geeek y kenmebir apka arm O g, bi ay sren hamandan sonra son

3


10/240

saman arladan kaldryorduk; yl apka lmaya demezdi Orada yzm silerk duruyordum. Hava ok d

gundu ve ge ay zgara gii syordu. Sama rmklamak eviek kaldrmak ir oyun gi olailir ama year ehlikeli, alarla dolu ir le sonrasnda saan aadou rmklamak delik uvalla un amaya enziyordu.Scaa lne eim Scak ark ir ku olmakan kmceza haline gelmii Ve cezacy lne eim. Yokua ve hl

meyen ie lne eim. Gnee ve scana vurmam mmkn olsayd vururdum. Aadaki ilik einin kiremilerineakm ve gyzne kem. Ya sa sonra samanier almadan ok nce yam ve gkrls alad. zaman da geirdi aze havadan memnun olmakla rlikeama keim.

O gnk em eni arlaya ayra samana iiird.

Baka zamanlarda uayla ve insanlarla ilikim daha asiir. Ben ir kyl deil. Ben azarm yazlarm hm iralan hem de ir enge

Hiir zaman meslek olarak yazmay dnmedim. Yalnz ana yaplan amz ir ekinlik u ve zun yllaryaplsa da u onu yapana hiir zaman yala edinilen usalk ya da a}cal kazndrmaz. Allahan herkes u ekinlie gireilir. ser siyasal iser kiisel en yazmaya iendrler ne olursa olsun ir kez yazmaya aladkan sonra u yaaya anlam verme mcadelesine dnyor. Hermeslen yekinlik snrla vardr ama ayn zamanda kendi

alan da vardr. Yzmak enim ldiim kadayla kendineai ir snrl alana ship deildi. Yazma edimi hakknda

azlan yaana yakama ediminen aka ir ey deildir pk umarm ki yazl meini okuma eyleminin de uunla karlarlailr ir yaklama edimi olmas ii.

Ne ar ki ir yanya yaklamak eve yakamayenzemez "Haya" ir Rus aasznn dedii ii_ "ak ir

4


11/240

alann ortasndan yp gemek deldir." Yaant blnmez ve reklidir hi deilse bir kinin m iinde ve belki

birden ok mr boyunca. Ben hi kendi yaantlarmn alnzca bana ait olduu izlenimni edinmiyorum, ou zaman,bnden nceye uzanyor bi geliyor ana. Her ne ise deneyim knd ende ktlanr geriye ve ilerye kendi kendinegndee yapar korku ve uut gnderme noktalaryla vedilin kkeni olan mecaz kulanarak seli qenzeyen ve benzemeyn eyleri kaslar, kk olan byk olanla, yakolan uzak olanla. Ve bylece verili bir yaant anna yklama edimi hem titizbir inceleme (yaknlk) hen de ilikilendirmeaama (uzaklk) yetenei gerekiir. Yazmann hareketi, dokma tezgahndaki mekiin hareetie benzer tekrar tekrar yakla ve geri ekilir, kaanr ve kendi mesasi ne eklir. Am bir yazma hareketinin meki benzemeyen

yan, onun gibi bir erevee sabitletirilmi lmamasdr.Yazma areketi kendini tekrar ettii srece yaantya yaknl artar. Sonunda ansnz varsa, anlm, bu zel yaknlnmeyvasdr

Benim kylle hakknda yamam, hem beni onlardanaryor hem de beni onlara yaklatryor. Ne var ki ben, yalnzca bir yazar delim. Ben ayn zamand kk bir ocuun babasym, gerektii zaman ekmek paras iin alanik elim, hkyelern znesiyim konuu ev sahibiyim. y-leyse yaamlarmz, aralnda yaadmz yllerle nasl karlatlabilir Belki iki list bir ey gsterebilir

Oa

ocuk doa/ocukbytme

Temel kol ileriyaants

Oa Oma ya

Ana dil

in

5


12/240

Himet deiimineak lmak

Evii knrnrsulltler

Ky trenlerin katlmcenaelerdnler vb

Havmevsimler e atedilen sayg

ktisadi tasarmlar

Babadan kalan tpr

mrn ek bir yerde gemesi

Fiiksel dayankllk derecesiAkraalk ilikleri

Onlardan ayr yaamyr ve eremideki insanlarabirk prati paylayru. ene de bu ik iste eit delBi burad yaamay semi kiiler yabanc kay. Kydebir k hayat belirlemi lan gerekirliliklerden kutulm i. Semek ve ayklamak daha balangta bir ayrcalkt ene de biim yapyaln ve ay yaamay del de i ve

tpluluk ayatn seme bmimi ayn anda biim aleyhimie bir nktay da aa kd hatta yerel terimlerle birayrcalk eksikliiL Aleyhimie lan bu kta biim hemgndeik hem de tplumsal hayat knusundaki grece cehaletimidi Okul cuklarndan bybabalara kadar herkes

buradaki hayatn ba ynleri knusunda bden daha k

ey biliyrdu. Herkes kadn ya da rkek eer isteseyi biebr ey retecek bie bilg verecek yardm edecek krumasaayacak knumdayd burada. Ve biru bunu yapt

renci le retmen arasndaki iliki karnaktr. Biretenler biim yerel knulardki cehaletimiin biim baka bir blgi btnne erkesi evreleyen ama ak lan udayl ilgili bilgilre eriebiliriimle ilikili bir lgu ldunun frkndaydlar Tehdit eden ve vaad eden ama genee rguanaan sruar evp rmeyen dnyada irerde biim bilglemiin nln rak keni hayalak yakndan/iinden eyen bigi rne ene bir big lduu vsaylr. Bu varsaym hkl ksn kmasn bir iti


13/240

ft deidir mantka bir sonr ve nn mant bizimkyden bamsz bir hayat grne sahip olabilecemizikabl eder. Byleikle cehaletimz iinde yeni yetmeler gibi-yiz ve frzoluan denmimize, bamsz tanklaz

Son cmlenin deeri, aklama gerektiriyor. Btn y-erde hikyeer anlatr. Gemie, hatta, ok zk gemieilikin hikyeler. Bir serinde yetmi yanda bir dostmladaarda yryordk. Yksek bir yarn dibnde geerken,

gen bir zn nas, yarda 'da harman yaparenbraya dp ldn anatt. Savatan nce miyd b di-ye sordm. 1833te, dedi. e tpk bnn gbi heen, gneilikin hikeer anatt. Gn iinde olp bitenerin o,

bitmeden, birisi tarandan anlatr. iyeler olgsaldr,gzleme dayanr ya da birinciazdan anatlr n keskingzleer, gnn olayla ya da karlalan drmla ve birm boy sren ainaklar, ky euu denn yioltrr

Bazan hiyenin iinde rk bir ahlki yarg vardrma yarg adl olsn omasn fk br ayrntdr: hikye-nn de bir hogr pay vardr k, hikyeyi ana-tanla dineyenlern bndan byle de birkte yaamaya de

vam _edeceker gz nnde bdur.ok hikye yceltmek ya da slamak iin anlatlr:daha ok, oabiirin byeitiii arsnda her zamandya ha aknn tankn yaparar. Gnk olay-lara ikin omaa birikte, kyeer esrarengizir. indeok titiz olan nas or da saman arabasn deviriras or da L.. seviisi J 'yi soyp soana evrir ve J..

kimseye zk kokatmazken nas olr da sevgilisi tarand bye yonmaya raz or

Hikye yom gerektirir. bete bn yaratr d nktam bir sessizike karansa bile b da br yormr Yormlar, kskank ya da banazk beirtebilir ama yeyse


14/240

buna da hyeye dnecek ve belke bener yormlara k


15/240

her yom ki b hikyei takla old kadr-portreye katkda blr ve k varol dolar

o portrede frkl olark b srekli portre ysekdozda gerekidir, rahattr (resmiyetsiz) ve poz veilmede

yalmtr erkes gibi, belki herkeste ok kylli, a-yatlarda gvelikte yoks old veri alrsak, kyller bir esmiyete geeksiim dyarlar ve resmiyet treledeve ayerde ifde edilir, ama kd ortak portrelerii yap

cs olarak resmyt ddadrlar k resmiyetsizlikdrya daha yakdr: tre ve ayilei acak belirli lde detleyebildi doya Bt dler birbirleiebezer ama her evlik frldr m herkes iidir ama i-sa yalz baa as ttar Blar dorlardr

Kyde bir isa hakkda iielerle bilimeyeler aasdaki frk ok azdr okiyisakaa bka sr olabilirama geel olarak aldatma o ederdir k imkaszdrKy bir birey hakkndaki bilgleri, aa ykar Taro hakkda bildikleride daha az deildir o yargsrk olsa Bylelke kelime zli eler araak(tecesss) alamda mrak azdr k ba pek fzla gerek dylmaz

Gizli ya da esrarl kala bilere saklaa eylerde k daha ce syledim bi olabilirii artc lde geiyelpazesidir e bylelikle de, ok az tiyatro aal daa- vardr: kyller, ketlier gibi yamaz a B olardaha basit ya da daha ak daval olalarda kayalamaz, yalzca bir ki hakkda bilie ile geellklebilimeyeler arasdaki yer ve b bt rol oyamagerekletii yerdir ok dar olmasdadr

Kyller oy oyamak isterlerse (aka yapmak da) geellikle, hareketlere dayal akalar yaparlar Bir pazar sabah bt ky aydeyke, drt adam, ydeki ahrlar temiz-lemek i kllala bt el aabalar getirip kilisenii


16/240

nne dizdiler, bylece kiliseden kanar, kendi el arabasn

bulup Pazar ebiseleriyle k yolundn bunlar iterek ge-mek zorunda kaldla Kyn sekl presinin, ie ilemesi ak yrekli ve

azan abartl olas, ender olarak da celtilmi ya da ki-yzl lmas ite bundadr. Ve bunun geerli olmasnn ne-deni, ikiyzllk ie celtmenin sorula kapatmas ak y-reklliin ise sorula ak brakasdr.

Kyn srekl portreini yapaken, her tank bw1a kendyumn ya da kendi ynnden bakn ekerse tank n yaanc da belirli koullar atnda katkda bulunabili. O,yi yabanc ak kalan sorula nasl cevap verecektir?

Kyler genellikle kn tesindki haatla ilglenirler.Ama bir kylnn hem kyl kalmas hem de hareket ee

bilmesi k ender rastlanan ir durumdur. Onun mekan se-imi yokt. Bylelikle doduu yere kendi dnyasnn mer kezi gibi daranmas antkldr. Yabancnn b merkezeait olmamas onun yabanc kalmaya mahkum olduu anlamna gelir. Ama, yabancnn kar komusunun karl-

yla eliyorsa toprak san r ya da inaat yaparsa bueliki derhal ortaya kacatr v varolan portreyi tanrsabu adla ve yzler tanmaktan daha azlasn gerektirrkad ya da erkek, o da bu portreye katkda bulunabilir alakgnllkle, ama kendisi asndan esiz bir tada. Ve unu hi unutmama gerekir ki bu sekli portreyi yapmak bi

bbrlenme rac ya da bo bir vkt geirme elencesi del-dir: kyn hayann orgaik bir pasdr Bu dursayd k

zlp dalrd Yabancnn katks kktr aa o t-mel bir eye yaplan katkd bu.Bylelikle yeni yetme ve bamsz tank larak ie _ol-

mze, eni ir kark olutu o zaman bir yeni ymeolara bana velen bir ders yn zamanda kendimin bir tank olarak annmas veyormlanmas iin benden bi ey -

0


17/240

a edmesi dm T l hi tantn m? Hayr m? y

leyse gel Seni tantracam Belki br gn azdn br hikyeye onu da koyarsn

mdi uzaklatna gre seini sessizlikte duybilirimBu ses vadinn bir tarafndan br tarana tanr O bunuhi zorlanmadan karr ve ses br kement gibi iler Seslenme inleyeni seslenene doru eker Sesleneni merkeze koyar nekeri de ke gibi buna cea verir Bir aam e-sini ahra zincirledikten onra iki inei yerlernde olmadklan grdk Dar kt ve seslendi nc sesleninde or-mann derinliklerinden ik inein cevab gel e birka da

kika sonra ta karanlk batrrken ahrn kasndaydlaAaya ittii o n saat iki sularnd vadden btsryle birlikte dnd ineklere ve arlan kasn amamin bana barark ougre dourmak zeey iki nyak dar kmt bile Onu geri getirmenin tek yolu btn geri getirmekti n ayalar il balarken eller ttrordu ki qakia ektikten sonra buza a kmt bi-le Yalasn diye ougree verdi Bir inein_ baka hi bir d rmda ac ekerkn bile kardn itmeim bir seslbrd TiZ delici ldrm br sesti Yaknmadan dhagl selamlamadan daha ail bir sesti Biraz bi lin ses-n dryordu Buza yatrmak iin saman getiri Onuniin blar ar anlardr gere azan nla; bunlar til

gibi ku hrs srt yorlmak nedir bilez r obanma onu eleyn dnayl irleiren nldSabah altn sonr onla birlkt kahe irdik

y latrd. H laketn ldu gnn aihi blirdHakda ir hkye anlatabilece btn dlein tarhini de hatrlard edinden ncekiler de olmk ere btn


18/240

le zinirini ikini kuzenlerine kad izleyebiliyrdu Zaman

zaman gzlernde b su takl fdesi kuyrdum Neeie? pak rta an frkllklama aen palatmz br ey iin mi? Bizi birbirimize balayan ama hibr

biimde dudan drua gnderme yaplamayan bir eyiin mi? Elbette na sunduum kk hzmetler iin dele labileeini zun zaman dndm nra gnn birin-de anladm nun kin etliini anmayd bu ikimiz

de hkye anlatsydk ikye anlatlar larak ikimiz delaylarn birbirlerine nasl balandn grebiliyr Gznde yakaladm ifde, parlakt aynzamanda yattr


19/240

ZLEYEN hkyee (iie de) yadka ya on97478deki saya basda y geike hikyeeinanama biimi deir Bu deiim ieee keimesiniyakmyoum nk ikei bi n pan odak nokasnabi imdik a duygusuna ki u anda buna ben kendmuaaam sahip odukana inanyom e ne ise hik

yee bibieini iedike daha uun ouyoa ve anaka hayaan eine daha enden bakyoa ikye

e oua ban eik edebisin ve bu youuu biikeyanyana yapabieim diye bu dende basda


20/240

.NNM

rt ne taukara pa'

arlamaya ne deorbann 1patatesn doramayaa kalmayna ta da kesld

ekmee leve yeme yeme oldu

dam ked resmn yapyordusya dallara konmukargalar kovalamak n

artk ykseklerden umayanama yere yakn geen

obadan ble akoturdu penernn ndedad prasala byrke

dun nn yamalarao tamt srnda buraabada adam yere t vestnde odu kestklektk oldu


21/240

Gelini

tavklara yem verdiocaa odu a

Gee yaan yakan siyah ainbanda he ik yana da uznd damNeir senin zdd? diye sordu adn nS ded adam iahl

unduvarlarn araaile ead e omular izleler

soluk almk i verdii sava

Dan a epesindekara ve bza iedi adamdeeyi eimek in

Ban koltuun kolunaaslamak daha i geiyordukadna

damn sdiisarka biiminded ve onun gbirenkiz

linde mnilin uu kadn

azn kurulamak iinsilinmesi icap eiinde

Konuklar giderken bann epn plerepsini adseserinden


22/240

2

Adam elaabas devrddomu be y zere scak

etm c evllk yldmmutkta krlp gerdara sra zerde salladterlkl ayaklaryla ayy adra olua

seleerek soyadylaapt tek hatalm br sarho gb alamaz

yaamamalyd

e br hrsz deldm dedcevap olarak

Gel olduu amak gbuzu boylu gryordelbses ve izmeleryle

yataa l yatrlca

ama sa omuzu sol omuzudadaha alaktbt tadklasoucu

Ceesdeyumuak karou mezarcda ce gmd grdkyer


23/240

B

UBERT ana kaona biniri v bonnaki tasm-nn kancasn kar. aa onra bn saanlktaki iviasacak bir sonraki ana iin azr olsn i. Hbrt ir

bir aam ama kl krk arar. ltmnin zn sat alma rvlisi

0at sor. Hbt bir koa knmak ist

mii zaman rkt klmlr nmn, ama inan-rc v atta bir r z bir az sanlabiln konma-taklii sslr karr Mari o n n aptn soracak ol-sa v onn akl l zaklarasa cvabn b kibar anla-

lmaz ill vriri. imi at nc alca sltsin iapor bn. Fiat canl avan paarna o kz ol- ibi kiloa r il avann nn ri.Hbrt bankntlar katlap kk bir rtn apt v pantolon cbinin rinliklrin tt. Sonra iki aam birlikt mt-fa im ittilr.

Hbrt ara n zaman nnn es ana ani v b-

criksiz bir arktl ri kiliri. Zinci vara ok ksabalanmt. Yapabil n ni arkt bala varnibin or bir aml ip at bacaklan avaa tpmkti. varn alt ars varaki an alkaa balanmbr analarn ksnan kavrni nmt.


24/240

dykt nk Mae yanlarnda ttmayacalar dana-lara ad koymazd. Dana n gnlkken k rkkti. B, ba-

tn n lyrd Kayalklardan akan derecikler, bz saak-r kadar tembel ve saydamd. er ta ld in dana -mesin diye kydkla br tahtann zerinde yatard Yemierece zaan ayaa kalkp bekledi Tkme atmay -rendi. Dvardan belirli bir mesae zaklanca bynndakiyakalnyapt basnc endi. Yaknla za ayrt etmeyi

endi Ona aktan balayarak yaklamak bir tehdit anla-m kazand.Be gnlkken ert, atn samann yemesin dye

aza tasma yerine, bi yncak plastik kva balad. hrak az g rerdi. Belki b alacakaranlk, ineklern byk k sabrna yardmc lyrdr. lt ay bynca ep ayk hmelene ayn ahap yemlklrin payandalarna ba-

kyrlard. Drt n rasndaki zaman, yiyerek, gevi eterek, yendn gev getirrek yalaarak balan ar arkaldrp indirerek, dldlar Hibir zaman geceleyi biesngenlerin y da yyan bi yarasann valmay d

mna gemezle Geselerdi st yapamalard

Baz danala hemen ierler balann enmes zaman

al. Kvay kenandan, brnnn ucyla iterdi, hi aznamadan ki gnlkt ve daha dilni azndan dar karmay bilmiyrdu. Hbert paaklan ste daldrp, aznask. St pamalarndan emd nc ernde, yala-mak iin dl dar kt

ak zaman suk ynlar Elma aala beyaz si-sin inde smsiyah grnrler. Hibir yerde renk ykt ve

bahenin tesinde hi ses ykt. Keydu rzga esiyrd. B ynden esen rgar en kam kmala ble delip g-er ve insann kemiklerne iler, lmn bir atrlatc.nekern st azalr Tpra kaya gbi setletirr "mkadar hznl hibir ey yk" dedi, Marie, "ve ayn zamandar


25/240

o kada abuk unutulan

Rga, dudan doruya ahrdan ei giremyordu.Ahrda, bk br at, onbr nen be danann bir dnetaann aylk brik ss ard Ama Hubert gereksiztehlkelere meydan vermezd Moselle'in, n buzalayannen, zere br val bala ve ona ekerl scak elmaarab verd

Bundan nce ona tuz vermt. Byk br gle kocma

dilyle Moselle kahverengj kaba tuzu avucundan yaladneklerin kflar dllern erecek byklktedr Dlleryl,ekini aldr, balya yaa beller e mdelerne ndrrler

ok esk, buzulzamanarna ait, ad Audumla oa brnen hikyes vardr ne br adamn hapsdld brbuzda yalam B tuz stunu yalar gb adam serbest

klana kadar yalam Sonr ona stten rt rmak arman etmDanan hayatnda lk tatt ey tzdu Hubert, tuu a

za ve burnuna srtmt Sonra onu samaa sard, danaheme uumutu

Muko br korumadr b tr sevgi Daa, da ilk ktnda yen yeer br yapak gb btkn yatyordu yle

mukozadan keelemt Hae, havann lk kokusunu a hepmz n nceleen kokudan kokuyordu Hubertdanay havluya kuruayarak yatrd, boksrn kurulayanbir antrenr gb Mutlulu heyecanszd; seyrek olan amabldik br eye ar duyulan uzun sre beklenm br zevknkarlyd; md onu zleyen sknete kedni brakan br

olaa gsterlen tepkyd, borcuun kolu hl havadayke,br ffr son notasnn ssszlkte asl kalmas gb Mutluluu uzun sre tutulmu kk br grur duygusu bmn ald ve btn gn srd.

anay havlyla kuulamadan nce bacaklan ayrpcnsyetne bakt Di Ahrda belk tavanladan brka er

2


26/240

keki, buu dda m ava epsi idMaie, domu soua dou Mlle'i ba uu-

d vp utmuu i elle ozuda umub eli pamaklala, ava kocama buu delikle-ii tkamt Hadi, Moselle die ielemt Had, a-di a ble tutulmas e aa kalkmasa imkaveiodu Moselle, sol taaa atmt Daa iki to-a gmt be Hubet, ipi iki ucua kemet d-

m at ve toaklada bcaklaa geidi Soa, daaak i zeleile u oluua basaak, ipe aslp ekeebalad Daa ba d, uzu kipklei l kapalola bi gz da kt Kedisii ee paalel duua getiicee kada ipe daa sk aslp ek ajia esedi, ve b-t da, bi ses gibi kt, iki ka deeciile bilikte

Hbe, Maie am saat ce am Moselle bacakla zeide km, buula ede bi ele o,k kze e ediou z ddaki av a-lodu, az ise sacda gelmti Sala dzesiz bibimde kslp gelio, deetimsiz bi eeile dolup boalolad; dalgala ou ame vamada, gste klpkaodu Sa emi bi ava at gibi, ae kaa

bulam sia beaz bi daa toa, vajiada da -kp eme emilmi gibi gei giioduOalk kaamt Hbet, doum azl ii getidi

sama balas zee att Muguet iedi Heme a-da dua Maquise bekled sona o da ed Sda dtiek de a biimde devam etti Hoozla ez uamamlad Hubet de a su oluua iemek zee kalkt Edielid i l ce, Moselle buzaladda, ami tesdmt, veteiei amak, dolasla da bi s paademek zouda kalmt

Dt aa bide ste basaak Moselle geile,st keme apaak kuuu kaldd eke ap]


27/240

gbi, dimdik kadmamt bi e iziyodu imi e sakm ajinann zeine kuyruktan bi e yayodu eiye

doru ekimesi, iinden da bi ey itmek istemesindedeidi de aatszndan beiz bi bde kaank aann akasnda keni iine itecei bi ey aramsdand sanki Hubet ka yakmamt nk danaankaankta daa abuk oacana inanyodu An brucndaki enceeden ayn gebiliyodu ak akti

koyuaan sis, enz ay tecek kad youn ddiEiye onun ne giden yu yokad B kumanya tobasnn a kada koay ad k n ayak aasnda kafy isseti omas geken delin inde anaya dokunuan ik

and bu

Maie yataktayd Saa saban 2siyd Buzun stndegeeken sanki izmeei maden bi ye ayodu Beki

baka bi adde bi yede bi komu, baka bi danann doumu in yatandan kakyodu Ama enksi gecede bunun ibi iaeti yoktu Yakan bi dou suyu ajinasndan damad

ankta, st sma tabuesinin zene otudu afs eeinin aasnda, nefs a nekeinkindn ayt edie

iyodu An kendisi de bi hayann ii gibiyi Nefs,su, ge getime iine iiyodu; osuuk, i, bok da kyodu

Sk sk i geiyodu imdi e aa, yukadaki samana daa ok k dike, kocaman yem bayaan nasazadn e dua tataa aasndak atakadan gnein nas biaz daa za szdn dnd aya kada

inekei kaacakt adan, beyaz ma ieke, indibaaa beneki yemyei otakaa saacakt ek ada ie ye otun kokusunu aa Ve tezekei de yei ene decekt Aa sa syodu, tbueden dee gbi ounca

omam danann daa imdiden gme eenei ad


28/240

bu gkn ynk baka ynk b aada b snuhab ydu anann g yn kaann yaas bydu Hubr uyuuu ba n d ns gsnd

G ys a da kn ya da d ncyn kaanka ada dana kd

3


29/240

Kala opurkepenn adanzernden kselpenceree dalornesllere zme veren

buar enomdan een araklaabaedepaaesle koululmuepmzn mr krraap kzdemuk duvarnn

orba daan anannduman en kala memesdamarlar uzdanboa b aocuklarn besleen

akam opralaakla lekelenmekmekse erkek kardardmcs anann


30/240

34

epeduman en ky dka ez ydzar dmz pran yakyn erken dkkepenermz rba dk

eceermz n uyku dkckarm n mr dk


31/240

B BEYI

D llerL oussit nnde hatrlanr. imilerinere llerin yaayanlar yarlad dr bu mezarlklara konan iekler de bu yarnn daha ha olmas iindir

L oussit ir hata sonra Hlne biri kocasnnbr babs mezarna onmu olan ik krizaem sksn almaya mezarla itti. Son iki ece kyz olaanstbulutsuz olmutu yldzlar vi kadar sertti ve kra ieklerdeki btn haat yutmutu imdi kra kklerine irmeden nce alrsa bir sonraki ilkbahar yeniden ekebilirdi ve

ya sonunda ee llei honut etmek zere iek amolurlard.

ocasnn mezarnn banda: "Yalnzca bir iki kemikkald" ded. Sonra ha kad siyah altosunun erinde deil yere doru kocasnn ndirildii toran zerine.

a olmayan sadece tahtadan bir ha bulunan babasnnmezarnn baucunda: Ah babacm imdi kzn rmeliy

din" dedi.

Dncelerin yksek sesle sylemekten ekinmezdi.Mezarlk da baka her ey ibi bir bayrn zeindeydi

onun iin eve dn yolu ksalsn diye st kadan kt ikikolunda iki saks tayordu ta araklnn ucu kra y

5


32/240

znden kahverengi, arap saa nm iekler, her iki yannda bann hizasna geliyordu. Yetmi be yanda bir ka

dnEve gelince, siya palOsunu kap bir nlk takt, hr

ka giydi ve bana gri bir al rtt. hrdan da karrken"Da vit var!" dedi, keilerden birine.

Kei ormndaki patikada, ynnda ekin yry tutturutu. Yde Hlne'nin izmeler yaprl hrdat

yordu, bz yerlerde, ka tuz gibi krayla kaplyd, yapraklar. Keiy ksa bir iple tutuyordu, br elinde ise sopasv. Yarm saat sonra ir meenin alnda ddu, nlnn kocama ceplerini mee pamulayla doldurdu.

"sa, Meem adna!" dedi, keiye. "Utanmyor musunsen? Yal bi kadnakendin inmee palamudu oplatyors"

Kei ona, kara gzlerinin eri merkezinden bkt. Brkk taneci, la tozundn daha iri dei, aalrnarasnad.

knda byk beyk stz kalayac," ded veip

Ba da etmeye alyo ama aklm baka eyler

geli ve dikati daor Tatm yle. Zava babamda ey sylei Hem fn inde hem dermende ay-n a lak iyosu, ded, on ii a i eye vrem Nee benzr, syiy m saa, han brada varm br kada ona: eer Ta Duasn h aan ban so okran sana n atm verecem" dem. Aam, Tamam" demi ve baa, Babamz,sen k."

Yal a ve ilerideki nehrin ultusnu duorlard. Nhro karemi ksuustgibikpyor

"...sonra aamdnn ysna gelince, dup,'bna atkoularndaverece misin?" demi.


33/240

Gl grl aan su e keinin boynuna konan kar taneikleri dnd her ey giydi Patika omandan aylp tarla

lrn asnda trmanyodu Kei daa zl ymye balad al kadn da ynnda srkleyerek kisinden dal olan yal kadnd ama keiyi konol edeeine arkasndan s giordu Bir yede yol btnyle bz tutmutu

nekler, aaklrn belirli b zerafetle yer basrlr, sanki ysk topuklu ayakkab gyiyorlarm gbi; keiler buna

karn, buz patenleri gibidirler. Kei buzun stnde dansediyodu Hlne, ipi salererek, itiyatl kenardaki allara tutunarak admlarn yoklaya yoklaya gidiyordu Buzun br tarafna geine, kei ona ou gelmeyi kabul etmedi. Sopasn kaldp teit eti Kr yayor, dye omurdan, nredeyse ge olaak Sanki bt ektiklerimyetmezmi bi bok, bok, bokun oyu bir de bana oyular

edeksinBa duumlard e onu knzlatrd Tal d

a kardnda, gidip iekleri didiklemeye balarlarsa, bir sese onlar arp auunda yem am gibi yapar tanesini yakaayna kada: sona onu iki eliyle tyleri

yolup uuunaya kadar tatalayp, bann zerinde z

la erirdi. Tauklar o kadar aptld ki ezalarn ekmekzere ie birer gelmeye deam edelerdi.Aptal lmayan kei o sopasn salladka gzleini ondan

ayrmaan byordu: Seni gidi bir boka yaramaz kei leiBi se sonra kei buzdan dar admn att e ikisi bir

likte yollana deam ettilr. Bylsine yalnz bir manzaann ortasda, ikisi sanki su ortaydlar Tepelerinde koa

n kayk kseliyodu. z elli metrelik bir dua gibi Akam karal basarken lle seilebiln kayalntesndei koaman am aalr ktles, ot sapla kadarkk gyorlar.

Hlne, kiyi duara doru gtrd, ay zamanda ses

7


34/240

enyrdu. Seslenmesi akla beseren kard sesten rkl deildi. Ama daha tiz e ksa bir sesleniti aradaezke nktal 1yrd

Birka seslenite snra hibir sesin taklt edemeyeceibir ceap sesi geldi. Belki tulum gibi bir alg buna en yaknses_i arablirdi. De br trba kan en at. Ynanllar kard ese gos delr bundan traedi kelimesin tretmiledir

eke ea saran karanlktan daha kyu renkteyd eazan aacn gdesi ikiye arldnda dallar nasl birbirinedlanrsa drt bynuzu d birbirne le dlant. Y

y telasdlne mesin diye sl elini sa kltuun altna

salad Sa eliyle ipi tutuyrdu. Kei durmu bekliyrdu.K ar nktacklar i iri tanelere dnmt cukluundan beri ilk kar taneleri dtnde hep ayn eyi yapa-d. Dlin kard. lk kar anesi yetmi be yandaki dlininzerini erbet ibi gdklad.

Kei kuyruunu kaldrd e sallamaya balad Dairebir hreket yapyrdu kartrmak iin bir kan hzla erilmesi gibi Teke gelip kuyrun altn yalad. Snra bynu

nu gerdi dudaklarnn kenarlar erye dru krld aznn iini gsterdi. nce krmz ulu penisi tylerin arasndan kt. Bi kay gibi harketsiz dudu. Bir an snra penisgeri ekildi. Belki bu kullar nun iin bile la ekici deildi

sa Meem Jseph adna! diye hmurdand Acele et-sene biraz! Ellerm dndu. Gece ldu.

Teke sludu diinin kuuy alnn kamasna katland.

Gece kar yaarsa keiyi teka dar karamayacake ilkbaharda satacabirka tane daha l lacakt.

Teke sanki br eyin gemesini bekler gbi duru bekli


35/240

rdu. Hle sabrszlk de dzler bkp bada kurdu kar taeckler al ste kuydu bt umuta

btt m ye hayva alta bakt. Hl krmz br u gryrdu

"em gce dtrebleydm dye syled u kaya palatd. abuk l! au saa!"

ke ke b ayaklarda byle tp tp vrdu. Brka kere. Sra br tarafa br ayayla vur

du. e pzs gece s kp e grd.ayal atda kar taeckler ve teke kalalar dda grrde la baka hbr ey kmldamyrdu.Otz amlede sra bt bede sarsld Sra bacak

lar kei srtda aa kaydHle bt aryla ke bel rtasa abad

Bu spem kamas salamak d. kl ky luu

tutu. aha uzun ama daha ge ola yldan ddler haud'u turduu de getler

Llyse Arthaud'u kars kayalkta yuvarlaa bk br ta altda kalp lmt. ks de evde yataklarda uyrlard aya praa lk vurduu yerde br atgmecek kadar r br delk almt Gee de ta bayrda

aa varlamaya devam ett. ava yava eve varcadda dya ezp gemed. alzca br duvara arppyata yas ezd. Llyse ld ve Arthaud kayayabada uyad hbr ey lmamt a. Bu yrm ylceyd. a yerde kaldrlaaycak kadar ard. Bylecetahta ve ta paralar temzleyerek Arthaud ev br tarafda kede ye br oda yapt md rada uyuyrdu

Hle ve ke getide das peceresde k yayrdu ve kyal br yamac daha mdde karda ldyrdu.

Hle eklem yerler t parmaklar hbr zama btle aama el hyva srta kdu e

9


36/240

ded "embe e yaramaz ke e en kaybeme ndekn

U kar k be dayana pemeraa ynnn erie ne dor yzmekeyder

Rzg ka eezonar ande aryord neaya kayman dye kenn yaka yryord.

40


37/240

ece ounca uz saktaaa da uaaydamkemgenen degndn damaaka ennden

Beyaz t kakadeeede katanenm meyve aemdaan moguduema aaadaudanan

u nceyamaa gn aamau ota kutuuogun aanm aet vemeyecek kada cz

oozun ayak ztoan okuge yn kada kaagky kada gndnyann tavuunu tmek zee

4


38/240

BIMSIZ Bi

CTHENE iki erkei de ykaayp kucakad Uzun klaryla kendi uzun edenine eki. nce ardei choaonra komuu JeanFranoiy kiini de iki yanakarn

dan azarna yakn bir yrden p. emi dr yandaher ikinin de byyd.

Bir mere aada gm" dei Caherine. Ma-heunn eri h kuamda Bir mere derinde".

"Trd ede gyor diye ba ichoa.Ozan ilki Ei yl epey uzun bir zaman ama

onun bir mere aada dedin haryoumki a ce kardeine ikinci aman ekmeine yardmederken evin yanndaki yaaa gide uyun ark akmadn yemii Bundan onra bir daha konuyu amam.meye baml omayacak. Ama imdi gzerinde heyecan bir ide vard anki iki adamn gemeini iemi gibi.

"kbahar yukarya gemi oma dedi Jeananoi ve

araya doru rmanmaya baayp iin iinde gzden kaybodu

"JeanFranoie diye bard gzmn nnde ayrma Baka ir eve dou oayd Caherin keinike evle

2


39/240

di, ama hayad g y daha za k kykdiyo, ou i g pa i gigid azaydu v

by Cah id kki hibii vm kidmyod

Ja Faoi'y kouda yaaa B bi gda mmiydi bua g ii

Bouya dik aya gk biid bi m kazaz Yukada baayp iiz y apaak ki ha buamak

mkazVbu ha bizi kayaa g ! a, Mym v Jophada! kaz biiiiz bu ii

zmaya baada a ada, opak z dmam

Cai yk bzid i oba ii badaka, bahi ak aap, biaz kmk pyi vd k;

kki hm gmdi ama ii iibiyodu Ymi m d, byaz , ydi byaz kaa kyodu

JaFaoi kazay opa h vuuuda homudayodu V Cahi Nihoa, opak yapma iy, kazd iiiydu

Ekid bi zamaa Pai' a d Lo yaka

da bi d gaouk yapm Bouyu dy v igaada Amaa aada d kadi Mahiu io, aii i aa ik yiydi V buu yapmak iikii d Pai' gimid O hama odu Cah goCahi'i bak k ka zim_i, paayd,dumakz dii paa Oada, paa omaya, kimi dz aamya hibi y yapamazdz Su bi imzdii Cai a aabi, u ayyodu b kokk oa bi

k, uuu am bi m diid kazda Aaa durup yoad zd v kuuuza raa, iimzlm Bi aa, im, kk, b aaf opak

3


40/240

birkntisi atlmt kn talarn si istif dilmitiNcolas spr biimini alan urdan dar trmd

JFroi k in bnd kaybolmasn istr biki topraa saplad Dan aasnda bir kd tk bana yaad iin, birtakm iddtli arktr yapma alkanl dnmiti alzlnd iddt arktlr sanki o ar-adalk diyordu Carin scak arab bltrd. damlar yudumlar arasnda bardaklarn dudaklarnn izasnda

tutuyorlard burunlar karanl tarn kokan dumaniindanr akna uralarda olma" dy omdand Nico

las"Bak sana sylyorum, r o boru bu arlada oksa c

nnd d at yokGnn ikinci yarsnda Niclas, balanm olan uzun si

pr kazmaya dam tti JanFranois yukarda bir ukurdaa a Ve hrn cy yanyaa dan k lacnn yan baad Ksklri ksinc, yaa kmdnc karla mlordu Catri llri ya da yakla msndn ok atsz olurdu Gc yatana scakula alrd ikis ayak bri d nss iin Kazmay sau

rrkn, nfsi slk i kyordu, JnFranois omur tusna pk bnzmyn bir ssGar d Lyon'daki lokantadan sonra bir doktorun nd

izmtlik ypmt Doktor St. Antonin Hastansindalyor bir ka sokak edeki V Carls sokanda otu-ruordu. Bc il ocak zaralan tmizlmk yrlrimk mar ykmak. k kz mar arkn, odunkn y oru "Od l m?" diy tkrarld ah,inanamayara. "araa byzlatmk in" dy aklCatn A ona, ar ki boklarnn yan dnms]yldi Catrin'in kelimsini ilk kz akart olarakiitiydi bu


41/240

is aka aranln iine emene kadar altl.JeanFrois aaya imdi on be metreyi bulan sipe

ine bak."ir tabut sdracak kadar geni del.mz de sskayz" dedi Catherine." mzar her bi brm i.Hepimize bir mezar! diye kahkahay patlatt NiolasParisten dnnce Catherine grcesini lohusa hum

masndan lrken buldu undn onr n be yl ik ye-enini z kzla gbi bytt.Jeananois aniden bi ta eline alp tarlaa doru

karanln ne rlatt.Catherne ii adam iteek eve greye ura ut-

fk kapsnn dna bir anak slm su getirdi ykansn-lar diye JeanFranoisn bilelerin tutup ell$rin suyun

iinebastd onra boynuna bir havlu sardn birlikte son kz bi masaya bilkte turmaar

Catherinein leceine inand gnd. Doktor zatlcenp demiti Hasthaeye gtmeyi kabul etmemiti. lecekse tan-d eyle arndan geip geni siyodu lm iodas pakt ne perde ne hal n koltuk vard. Ama bal

olduu birka nese vard: sa kahvedenli tmarlanmbir yh at kadar prl prl temiz tttuu ca yksek ya-t yatan zeinde asl duran aonna esmi i sepeilm bunlan meydan oumasna ar koymalyd. Hrgece amarlan ve oraplar bir kye sererdi Ncolasnu tabta koymak in gydirirken eylarn klayca bul-su diye.

ir gece eve eldiinde erili aarlar Nicolasndkkatini ekti.

nlar ne iin?" diye ordu.ece emsiyemi kaparsa saahleyn beni gydirebi

len diye.

45


42/240

O srada kapda br e es odu ve a b br eyakad

Dr yaba ouzu Gzee grd, epeden aa boa gdyorardJeaFraos, sedeeyerek er g, e kap.

Sarho br hade yata dbe ge

Caee bz sesz e yaparz ok hasa oduusyeder

Sah dou u? dye sdadSah oa verd, Cahere karuar kard.Dokoru ede ake, Maheude, kars ok

hasa oduuu ve hee kyedes syeye br ekup a ye asz den ayc k aylk aakaybe Dooru karsa, hasa e z geece kse cede beeyece syere raz eteye

a. Vee ceap, hasak hasahaeer vardr, d.Cahee her sabah paa e ubukarda bee ad Dokou kars da dye bard. Yarda ah ged, koarak. Ev hbes, sak pak yakaa g

b perdeere sar budu Ve Savoyu de hzet, edebr ubuka eye bakarak duruyordu

Ya ded JeaFraos, ge sra hacaa yaparz a, Ncoas?

br arata daha raha edebr ded aherear dye hakrd, karde, ye koua. ar

sabah geyoru.Gedkerde k erek oca odua dodurduar. Cahe

re bee kadar rpak soyuup br sadayeye ourdu.

k de kad gryor des ya/ ded JeaFraosyau e rkeder k ded Ncoas, Se yerecezMasa zerde br bardak akya br u vad

JeaFraos uu yakp, bardakarda br sd, brpara gazee kad yr, uu aeve uu ve yaarke,

46


43/240

bardan ne koydu Ncoas, bardan azn kardennsrna smsk bastrd emen o anda aev snd muz ke-

minn anda et, beaz ve yumuakt, gen br kad o-duu zamanara gre ok rk ded okayarak, Ncoas'n kocaan e barda brakt haa bouu bardaetn zernde tutacak m de grmek n Bardak ve et sm-s_k kenetemerd

JeaFranos knc bardan de aev yakt"nu", ded, "etn ok odu yere koy""Asa be kemnn zerine konmaz," dy akad, Nco-

as"Et oan er dedm!"Be bardak yaptar Bardakarn nde ders, nda

brek gb kabaryord Aca kar kendsn tutmak in masann kenarna tutundu

Bardm dumanz stemyorum""ark syerm" dye nerdi, Ncoasarkya baad

H

Sra bardaka karmaya genc, Jeanranosdead nk Noas'nn rnaka ok krkt Tanbardan aznda gezdrp, braz hava grsn dye dersnekk br zgi yapyordu

"Ah" dye ne, Catherne, her bardan karnda"Teekkr ederm, dostum!" k n onra et

imdi ayn mutkta oturken, btn gn yptka iten br sonu aamam omann skntsn kmtzerlerine

"Maknala ar," ye dan dagn syend Jean-anos yratdak suyu bumk n, tpk su kn g

47


44/240

b yaz onlarn s9pas eletroni Ve yirmi santime adarsuyun erede olduunu bulabiliyor

"Nerede?" diye so Caeie sandalyesinin enarnaayara.

"Gnl ras yetmi bin anBoun bou!" dedi Caherine Ertesi sabah brlite sipereri tei ettler.Geceleyin, san nlarn azmasndan esaret alm gbi,

stebele_ de tarlann biro yerni azmlard B, onla-rn azsn sistemli grnmn biraz bozmutu"Bu topra," gye rledi Niola her elimedn sonra

spasyla yere vara bu hrolasjoprata, bu ahroassiste, bu ahrolas tarlada, eytanla randevm var!

leden sonra, hl borudan hibir iaret yotu. ArasraCatheine mutta onlardan birinin sesini yselttiini du-

yuyordu Szcler ayrt edemiyordu ama, ses tonundan, neadar cesaretleri rld belli oluyordu "Eer bug bula-mzlaa yarn gelmezle"

Oc daha fazla odun oydu terlilern ocan iindear e frnn apn apatt "i nlerni boa har-ctm" diye sylendi. Hamur hazrlamaya balad Hamuru

anca her bi bir an alaca bylte u paralarabd. lerine elma presi doldurdu Yirmibe tane yaptbunardan

abiyeleri paetleyp ahvedeni g e ncan-larla birlite bez torbaya dolddu ve meyve bahesinen y-rd Sisin iinden erelr grnmeden nce durdu, ban-dai earb dzeltti eerli zatt, ahvelerini istedileri

adar tatlandrsnl diye incanlarna au--vll endieliyle bo bol oydu Ereler, ncanlarn ii elleryle tut-mu gzler sisi iine tal almt

Mathieu! diy homudad, Nicolas, "Mathieu o ur-nazd, boruyu sesen santm aaya deseydi, gene de en

8


45/240

sert radan korumu olrdu Ama hayr Mathiu yleyapmaz. Bir metreye gmer."

"Kstebekler boruyu yemiler."Boru, La Rohe'a gtm, yorum sze Kurabiyeler sard peeeleri keernden at. Haf

kahverengiye dnene kadar kzartlm kurabiyelerin duma-n hl ttyordu. Kokusu, iki adam birbirerine baktrp,su ortaymlar gbi gmsetti.

"Biz bunlar Noel'de gee yasndan sor yerdik," ded,Niolas, usula.

"am geri geliyor dei, ean Fanois.aheyuduma arasnda, kurabiyeleri teker teker at

trdar.

Bitirdiklernde atherne, emrini bidirdi:;Bugn artk almk yok"

ki adam paltolarn giydier, ve oak bir erbye iinde ,kmse etesi gnden sz etmediGn aarmadan uyand. Erkeklen n bir gn daha

almak zere dnmelerni beklemiyordu Keileri besleyipahr temizedikten sonra, gk artk masmaviydi ve anak dalarn tepesinde olduu adar usz buakszt. Saba-hn erken saatlerinde, saydam sisin iinde grnenler kilisemandra mezalk iki cafe, e postahaneydi : kyn tm.Gerek sisn e kt yan bir perde gbi kare biiminde askamasdr. Yaay ve diey Sis akmasnda en ge ey,btn barlan grnmesi ve er ei ok keskin htl olmasdr.

Taralar geip tepeden aaya su getirmeye gitti. Su ku-

uduundan ber her sabah bu ii yapmt Babas ve bk-babasnn hayata olduu, kovala doldurma iinin ok koayolduu zamanlar, su sesi hemen ein yan bandan gelirdi.

Korktu ey buzdu. Yaknda buz tutaakt. La ohe adoru yz metre yukardaki am aala kaya beyaz

4


46/240

anmt, br tk am s a da rmck a bu baz kn atndan kurtumu dd. Bar buzdan donduu za

man, kovaa tarkn aa kap dmktn bacan krmaktan v kms onu buamadan bt gn orada yatpkamaktan korkuordu.

br tara bsck bakacak krm omaacak, topaacak patatsr omaacak, douracak tvuk omaacak Btn zaman nm oacak, md apamadm btnzartr rn gtrm. Ama n dnda mkstmorm mn, brkt aadm n arasndangmsn storum. zaman dkkatm vrbm, kamdamaz.

Artk ssr bukatrmaan ak avada, ukada,mva basnd, anFranosnn ssn dudu.

Sana sorum rn! Burada! Bas grrim k bura

da. urada, arm m nd br rdKovaarn brakarak bard amorum!aFranosnn dda tt nokta brtmk zr

krn sapad rdn kazmaa aamada. Sondaonun art tt r varmak zr uzun spr sstmtkbr bmd kzmaa dvam ttr.

k saat sonra coas Burada toprak nm, dd.Bk nc ama burada toprak nm.

Sabrsznn tk art kazmasn daa ksa arakara apamasd.

Ddm, sz!prn dbn art tt, kk r k boutarnda,

krmzms br k gstrd

50

Pas!Pas!Catrn! brdn, sprn dbndk borua baktar.mm br duumda.


47/240

o y yerletrlm br boruJeanFranos, er atlayp, asyla zern zmaya

balad"tnda, met parloPas grne anlamtmep oradayd, bn bu zaman boyuna"am br metre aada lJean anos lt am br metemd e yapaamz ey bunu zlemeKayna buralarda olmalSert otlara baara durdularevam etseyd dn bulablrd, dye bard Nolas

evesnde her e nelordu: arl zrveler, ayallartopra ntlan, eyaz orman, vady uar do azaama aaya dou azsaydm, bulaatm onu ve Jean-

anos, tam ded yerde buldu!Catene sarsza otla esmye balad ereuzalatlar pantolonlarn atlar ve edler

Ya saat daha azdtan sonra depoyu btnyle aa ardr.

Kosoaman br ta, ded JeanFrano, metre genlne olmal, apa

Nolas yss tn oaa masn g uula seyettByle br ta nereden bulmu olablr? La Rochetan!

Bunu aldrma n manela gereee."ep t br ta m?o yerletrm Blm nasl yapaan, atheu

Sze urnaz oldunu sle

rl br ton eee!"Nasl getr onu buraya?""Kosoaman.B me aa by!""sann meza!"

5


48/240

"sann mezar iye tekrarla, CateneJeanFranois ta kaz, sakal zam yz nreeyse

taa eeek kaar yakn"Yuvarlamamz gerekeek"Caterine, ara bulabilii btn ua benzer eyle-

ri getieye gitti kisiyle engelemeye altlar, birisiylee kalrlar Yass ta kalkma btn gleriyle kal-rmaya uratlar

sann meza""Ayoruz onu"

"Ayoruz""Ya"Yuka"ine ne var"JeanFranois aralanan tan altnaki ar yere gz at

Bok"sann mzr bokla olmu, iyor""imi kayr"ava, yava""Olu"l kakaalarnn aknts iine, aa ne kullan-

klar szkler zeye grn evrili evrili, kayboluyenien beliri ve kakaayla bastrlarak avam etti

sa, Meryem ve JoseMaieu ne yatn biliyoruOnu iin kolayBir kounu gmebileek kaa byksann mezar, bu tastamam

Kollarn koltuk altlarna kaar eoya alrlar, bo-altma borsnun yerine bakmak i Kolla a kt-na kakaray Kovalarla, birikmi islii balttlar suy tamasnn nn alana kaa

Yalaa ko Caterine, bak bakalm akyor mu"

52


49/240

"eliyor" de haykrd. Kahve kadar kahvere bir su

geliyor.i illr balla tammla egne batmt.

Erkekler aletleri eve tadalar. Duvara yakn br yerde,saaklarn koruna altnda borunun andan su gl gl akyordu. Dklrken m renne nyordu.

Mutfn ii scackt. Catherine odann iinde dola-

yor, zellikle ocakla masa arasnda gidip geliyor servis yap-yordu. "tur be, kadn!"Bugn gelecenizi hi bekleiyordum," dedi, CatheineBu gece don olacak.""Kaynaktaki su hi donmayacak," dedi, Catherine.

"Bugn kazabileceimiz son gnd""Bu sabah hi, ikinizin de geleceini dnmeim"Catherine, hi bir zaman ok ey beklemezsin sen," diye

aklad JeaFanois."Bir dakika dinleyin! diye kkredi, icolas., baklarn masann zerne braktlar ve pencere-

den gelen, akan suyun sradan sesini dinlediler


50/240

RDN

Dirkr aman basamakar bak

hr basamak arasnagn aarn mn

br kaar sr

rvnn bnsrskarn kabarm kmk gib br konbacakar havaancckbr mak sanasnnbacakar kaarn s braan ok karm

maaarknkarnn aamk kar ansgri osn rin konorkaranka br ara sanbrc


51/240

kemiriyor kuan

ndoumunda iki kargasgee gagayodieenidonuk geri ak

Her merdivenakrkeyifir

son basamakaohumar iekenirdnyann bn renkeineve iki keebek beyaakordiyon noaar gibibirbrini kovaaan

dokunarakrarakmavi ge rmanyor

Merdivenin yukarsndabir andabeya kanaar maviye dnyor

ve gden kaybouyorarer gibi

Benseinerekve karak

bu merdiendenyayorum


52/240

ZG DA UL

geler rzgarn uuduunu dnlerken, hatrad ok para ard eiz ay btn bir yl, kamz

dourmak iyinmek snmak re eekenin asgaisini

retmek iin toprakta ardk Ama kn doa lrd eanak o zaman paraszmz tehlikeli noktaya geird Bireyler satnalabilmek iin paraya ihtiya olduundan deli yapmaya yeteek kadan bulmakt sorun ouk kar yada ksa gnler boyua sobann etranda oturmak deil debuydu kn bir t zindanda yaamamzn nedeni

rkeklern ou ateilik hamallk, baa temizleyiilii

gibi retli iler iin arise giderlerdi Gitmeden ne amaede askalya sonrasna yeteek kadar odun saman e patates olmasn garantiye alrlard Arkada klanlar, kadn-lar, yallar e oklard boyna babamn olmamasgib bir olg dkkate deer bir an yoktu bile; benim yatamn yars geii seler iin babaszd

O k bykbabam, yaknda eenee olan kzkardeime artk ayn yatakta yatmayaym diye bana bir atak yardu Annem de den ilte yapyordu ksrak ye-lesi ile nek kuu klna denirdi Her sabah, gee kar ya-msa annem haberler ayn biimde bildirirdi Biz gene

56


53/240

yadd" Kadan sanki yenemeece da k yemem g sz ededi

neen s sada sna ykaa ve n av-udai a sd Bu ydan sa maangzezgahna gde ense u iin ya madan nce a sa-nun ede a va m dye amaya gdedim Vasa, s-dm

Ta sa vuda duvaa yan i yerde aaeseri a gama ve ia aa saadmz nzu mahzenin a-snn yannda durudu vuyu sdmzde he seinde e dieine ada gmezdi nun iin a sanun ada gzde aymas ehiesi vad

K he eyn gzden ayma mevsmiydi Ee gi-diyad nee ahda aayd Ka yamaa aee- ge ynan aaa aydu eayn aa a

anan evlein dama yamaadan ay edimez hae gei-ydu uduum andan iiaen sanun gzdenaymasna zin vermedim

Gn yedi Ta mai eeei an eyams

eneydi Bi adama geydi yam iine sumdaana geidu ez gdmde yerindenad gadun anda dan cizden yama saaa aarma isedim Gadu yaan adam u i inn i am ve y dedem cunu admn ye

7


54/240

ypt n ta ksr dmii. Adamn adnn baharr AB. idi v ddm bunu kapnn zrin kazm . nr A. gnd rd Snrrok dalgnlat v sonuda kapsnn zrind ad kazl olan

yn vd ndni drd. Saboyu kadrya uatmdayrindn bi kprdatamamtm

"Pp ndn avuda ta bir sabo vr?" dy sordum bykbabama Esrarngiz oan hr onuda onu otorit saya-

dm Soruma cvap vrmsi birka ay ad.Sonra anatt. Bir akam babas ya bnim byk ddm, ahn kapsndan kp mt grk ayn mutkimdi bizm oturdumuz "ra gzm kard" diy bil-dirmi "Ay!" di lk atm kas aa zn bkn-ca" Hayr kma gzn" dmi Gzri maiydi. Bnisst" diy stlmi "yni ydirirkn."

Pp babasnn zn bakm. ndan snraki b daki-ka iind korkun v acnas bir biimd mavi gzrndnbiri kpkmz ksilmi kan krmzs v bir daha o gzhi grmmi. d gzn kaybtmnin okunu ynbi-mi. znn irnbirbiimd bozuduuna inanm.

am gzr kolay bulunmuyordu Br dostlardan biri

at arabasyla A. dan grkn bir brbr dkkannda bir i- dolusu cam gz bulmu. "Bana unlarn mavsindnvr bir an dmi dostumuz Pp'nin babas bnu takma-m da, olundan n k v n svdii olan Pp, hrsokaa knda onun nndn p glip gnlri babasnn gz bakmasnar diy uyarmak zornda kal.

Bir yl sonra Pp aisin gitmk itn bidmi.Pari gdckmi Drt ink anin ginin ytiyomu. Aabyri onuna tartmamar n o gitmz oardan biri gitmk zorda kaacakm. O man onb yandaym. Babas vd kalmasn mrtmi.

Dngni hazrlarkn babasnn bir i izmsni bulm.

8


55/240

Evdeki e iyi ve e dayakl zeler olar o ioar giyi Babas evi ykarsdaki kayalkta ta kesi-m Y veda t ere sarlay tya zaa ayadaki izelere iaet eti bayr-da aa ierke bar: "yilr gdiyor!" tler kalyor!

Pariste birka yl hi eve dede al E so iiLe Grad Palace' iaat aladay yyl al ktlaa sergisie ev sahii yapacak bia

O yokke aba tek gzyle szerek kedi eza taolacak bir istavoz yot tata zere ad oy vedo yl d eklei: 1840 N apoleo' aa tHelea'd Ivalids'e tad yl ora zetti kedil tarihii d ta zere oy B socs dork k o yl taalaada ld Mezalkta okabrii yada geti Napoleo' eve d tarihiiise oklda edi

Pp Paris'te dce avlda ta saboy g Babas o oraya izelri gtr aettii bdirebr iaret os diye yapt sledi

Hesi b kadardBaba sei balad erede biliyors? diye

sord bir se sora"Hi kise ta saboy alp gtreez diye akadKayaa oy r evde bile uz oaca e eliola da bu Bei gtd izeler esizdi B

bilei istediPp'i hikyeyi alata tarzda b baka i

kiseye alata old alad Baa alatas ba-a tad bir ayrcalkt B alad ii ta abokarla tiziyord Be sabou erie ei grd zaa glserdi

Pazarla gei Taihlei kartraya badk Zidada isa aa dyg ytiiyor dada Bi

5


56/240

z gn yadrd diy krarlyordu krar kra aluyupdk Kdki kar y byd, bir oda kadar koca-

mn du Hr gn iki i kra ayn lma acnn psinkondu Bykannm onladan n drdi k auklarardii da anlni yrlrdi Pp, kargalardan binin

kndisindn daha yal odunu iddia i "Hr mi rirdim" diy mrdand, "on grd kadar ok y gr-mk ii kagalar aalar, Zoua* akrlini, ormanda

in ilriOcak aynda bir akam bykbabam karar rdi "a-rn, ddi domzu kciz" Domuz kiimiz hrk- bir i drdi. o gdn sonra biliyorduk ki n kadaruzak olura olun ilkbaha gliyordu Sabahla daha aydnlk olacak Dznli olarak dil ylnzca hann buluuzolduu zamanlar

Bybabamla birlikw domuza akmaya giim"Bir kili ra kadar uzun," di Pp, gurulaGn ylkin4n daha byk," ddim, duydu uruu

paylamak isyl"Harladlarm aranda n by bu Hp Mmnin

ona rdi paalr ayind Mbur kala, kndi akam

ymni bil ona vri"Elini, hayann uz rnda girdi, bykannnin -dmlrni kular gibi

Mm, Ppyl lnmy karar mk glk -mi Dnn bir ora yaak odalanda uuyordu Pp Pas' alrkn bikirdi payla, rkk kardlri-nin hilrini alm, ail ilii na gmii Dn o-

randa ikisinin d yz kksz, lma gibi yuyuarlakDn oranda bil Pp, knaz gnyordu ilki gi

bi gzlri ard dikkali, zki karanlka bir pl gibi B

{*) Franzlarn Magrip lkelernden topladklar akerler.

60


57/240

d zlrindki bu idydi Mm'yi kararsza itnPp, arkada Marus'a, Mm'nin bir trl karar vr-

mdi konusunu am Ta sabo hikysindn sonra, banahayatnn aka hiylrini anlatt akda oturupbir oy oynamaya karar vrmilr Tam byl yl boyu ki, sonunda i yarasn

Paskalyadan ncki Pazar gn, Pp, svglisin or-manda yr kmay nrdi O srada mnkr v b-yaz kayklar am ourdu Bir n soyunacak kadar scak,rtsi gn kar yaacak kadar souk olablir Onlan yrt ldn sonra, souktu Mmy kullanmayan bir

aplin iin soktu, zgardan korumak in Onu pt vlini gsnn stn koydu apl, Tanr'ya adanmam-t, ddi bana cid bir tola Mm bluunu zmy balad Bunu bana o sylmdi O, Onu okamaya baladm, d

di O hikyyi anlatrkn gslri bn hayal ttimnszn bir anahtarn kilitt vrldin v atnn stndi ann almaya baladn iittilr an, yangn duyurmak, ya da frtnal havalarda yldm dmsini nlmk amacyla alnrd i ora alin iind tuzaa ya-kalanmt Pp, darya kaabilc bir yol arar gibi yatBkannm blunu dzltti onu kapya itip srtna sald oygunculaa yakalandklrna inanyodu bykannmv ann grltsnd ykbabamn n ddiini bil iit-myordu

Kqmular ssl duynca koaak ormana gldilr vMausu, dam tpsin ata binr gibi oturmu bir hald dlilr gibi an alarkn buldular slnilr ama Marus iit-

miyord Grbildklr tk y, Marius ya alyor ya da g1-yord aya ininc, parmn dudana gtp suniart yapak apin ps i da na Ksnin saklayamaya ii y d, bri br ak! rtsi haa vlnm katla askya kt

6


58/240

Pp ahra omula onumaya ala Her eitr hayanla Pp ayr br sesle onuu srala yumu-a e alalp yselmeyen br sesle onuuru ensntrar ett aan an sa olmu br osta onuurgby Domzla onuuren yse tona an e es esi br l ullanr aaya br s eme strr Ppomzla onuuren hnye benzer sesler arr

"Ar o a ar Ju!

Bu ses arren o smamaya at eere omu-zun buna br lme ge Dmuz onu taate leyere

be ne e br sra get ah apsnan arn sert -na t raa omz br an urasa

Btn hayat boyunca omuz tat etmt Mm onu

hp aenin br yesmi gib beslemt a enne e-n yapm her gn losunu lmt Y r iloyu Yr br Y r m l ez urasyoru

ne t aamn uruunu g& elle sutanounma n cepleine el ne uzatlmt Byan-nem mutfn apsna elne yem oas olmaszn gr- Bel annemn mut penceresen hesle ban

a grHe ne se ban ne e easa paalarnn altnart ayayla br am geri att Pp pi et lme aranca omuz hay e gelemeye alt Br anPp omuzu te ba tuttu imse onu en stene

ramen ep tremeyecet Br onra a omul a

jp eme n gelmlerPpnn ostu Maus e ben aaan tyoru zna omuzun btn hatla uctr el br mlen e lnen b elr nu uyruunan tuttum

6


59/240

Be dakika ekme ve itmede soa byk tahta kzayaa geirp bahei bir kesie getdik Bu babam

lde kzatPp ve e dt y oa ol eklemledi "Hav ve a," derdi Pp bildikeii okulaBaam ola k ocuuydu ki yl soa haam geldi. Baka ocukla olmad By bymez babam Ppye yadm etmesi geeki_odu. Kak ou otuz yada ldd,be iki yadaydm. p aa saa tayodu. Yolik ve yaklak klometeydi Ba yeled byk kayalataafda kesilyodu baz yelei amuluydu, baz yelede keski kelee kaba tala demi, ealaa baketyaplmt Haia'da ieklei p kamak ii Eyll'de ise idimek ii bu yolu kulladk Ppye hayvalar karmasa yad etim gle oluu ldye

de hi dumad. ada tepede bir kt yapa ektebi kaya vad, bi balia ka gibi sakodu Yuka kake del, aa ieke sobahada hep bu kaya altda duuduk ve Pp: "Baan devam emesie ie buada ye izi vemedi, dedi.

Douzu kza ste kap sa taaf zeie yatmak oudaydk. Baheyi geeke veile mcadele sa

sda akada itilme ve iple ekilmeye ka demek iayaklar olaca gcye yee saplamaya amt. Kagatulumbaedildiii hissedice dt ya bide mitsi bihz v gle deeeeek yei bumaya a, ay zaadadha yksek sesle armaya balad Hayatda buda ce kedi gc ada kefettii bi hi kefetemiti

Ekekle zeie atdla. Bi a, adam y atda grmez oldu ve saki dudu Gzeid ii gebliyodum. Domuzu zek gzleri va ve imdi gzdkikoku d zekiydi. sz kedi flat ve teklyeekb erkek gbi dvt hszlaa boua bi ekek gibi.


60/240

Budn snaki on iki ay bounca orbalamza, patatesyemeimize lezzet katacakt lahanalamzn, sosisleimizin

ni dolduracakt. Butu ve gs tuzlp kurutulduktansonra, y1e Mmnn yatan stnde tavandki kalasa alacakt.

Homurdanarak ve dzlerimizi ve yumruklarmz kulla-narak onu zapttetik. Pp, aya iple kzan kenar de-mirine balad. Bir aya balanr balanmaz domuz onu d-mden kurarmaya alt Kn zerne oturmak iin s-tne trmandm Erkekler kediyor lyorlard Mmavluu geerken na el salladm:

Babm, ld gn, aaya kez saman indirmitiKasm ayyd, tam kar balamadan nce Saman kzan zerin yr ve skca balanr. Yolun tepesinde, inmeye balamadan nce, alan arasna girersinz, l bir hamleyle

kaldrrsnz, sonra kzan ayakla kilometrelik yoldayapakan, talan ve oz dumann iinde hzla kayarkensrekli en yaarsnz. opuklarnz opraa bastrarak ebelinizi arkaya bp, yke yaslanarak en yaparsnzEer yukarda, ykn ok ar olduunu kestirrseniz, yedeken iin kzan arkasndan srklenerek h kesen br ikiktk balarsnz.

Bbam drdnc kez saman ykn aaya indirirkenne olduunu hi kimse bimiyr zan altnda l bulun-mutu. Herkes, kza gsn stnden tebilmesi gerekti-ini syledi. Belki, Kasm aynda ktan hemen nceki osonbhar leden sonrasnda yorgunluu ve hn yle ar-d k, iradesni toparlayama. Ya da belki kzak nce ona

vurp baylmasna yolatBykannem bana baryordu "Dikkat et, tepmesn se-ni!" Sonra Ppye bir bak verdj kk lan, soada ku-landmzdan daha uzun deildi, sonra elinde br tas, yeremeld


61/240

Pp aada ok k bir kesik yapt ka buradankd sanki ep byle fkrmay beklerm gibi omuzark k ge ounu bile bil made tt Beminarl onun iin ok fazlayd lkla derin sollara dn lm bir tasn boaltlmas gibiydi.

br tas douyordu Bykannem kabaetinn zerine melmi kann evirip alkalyordu ptlamasn nlemekiin kde bir iinde oluan beyaz lieri eliyle toplayp dar

atyorduGzleri kapalyd indeki kan boalarak brakt yerbir tr uyku dolduruyordu nk enz lmemiti. zanzerinden arius sol ayan yumuak areketlerl br aa- bir yuka pompalayarakkalbini boaltmaya alyorduPp bana bakt e dndn anladm sanyorumbir gn ben ok yalannca domzu sen keseceksin

amur tenesini getirdik Bir adamn iine grp yatacakadar bykt omuzu iine yuvalamadan nce kemer bkulanmak zere bir zinr alak teknenin iinde de onuevrbiek bu zinci ekeektik Tekney bir banyo gbidduabmk iin ik m dousu sck su kullandk Ora

da emen emen tamamn suyla rtlm olarak yatyordu

aklarla dersini kazyarak tra ettik ve yakndan bkaakaladka des daha da k bi nan desine benziyordu.Scak suda kla kolayca kyoru yden bir adama benze-miyordu buun iin zayla iman e gne gemi birigibi beyaz tenliydi da ok alma zorunluu olmayan biradama benziyordu Tra etmi en ok glk karan yerdizleryd dersi burada narlamt

"Bir raiptn bile ok dua eti dd aius Gee em-liine d kp dua et.

Ayak takarnn kenar dene varncaya kadar u-sus bir biimde soyulunca Pp bununa bi alka gir- ve makarann ipine aslp onu aldrdk. akara ocuklu


62/240

umda oyun oyadm aap balkona balnmt Balkonai k iin tek yol samanla ala kapyd; medven

yoktu onun iin bi telike olmadan avlunun zende oadatek bama emekleken ya da oynaken anemin i aat ededi om eangi biimizdn daa bykt keklezeine kovalaca su boalttla ve kutlamak zee ilk badak leini itile

Bi seeinde Pp bana lmden sz etmiti n ece

demiti saa klemi bi paa odun etiiyodum bidenie akamda lm issettim ndm baktm kamda biaz nce indiimiz yol ceviz aac ad alla ze

yosunlu kayala kyznde bika bulut ve kde akapna vad l bunladan biinin akasnda saklanyodu Bam evii eviez sakanmt

omuzun aka ayala yeden on santim avaya kalk mt

af vdeden ayyouz OP diye bad ve kbayla n bi izialinde kafy vdeden ayd

Gvde dtaf senin diye bana baaak ban sallad Ne yap

mam eektiini biliyodum lp avludaki ka y ze

inde ayak izlei baka baka koaak tepeye vadm Oad beyaz bi ykseklin zeine domuzun kafsn yeletidim

kekle ikinci ade leini iiyolade ik bu kemiklein aasa Pp kk bie en

el sktd Bu kez ayvan aldp baaa ask aala avludaki kalabalkan kokla iin ka tepeinin

zeindeki kafya yaklamyoladncelikle ansten boyuna kada kann izasndan b

akla bi izik ataak Pp deyi ve ya zd Anddiye dileinin aasndan adm syledi nk btn dikkatini yapt ie toplamt

66


63/240

Domuzu yaayan byyen bir an yapan n varsagz nne ar. Kar eecinn rnde kalan beyn ka dna ar te rg lan d itavann iindekilerle aynyd Byklklerydi bu kadar etkleyii olmalarnn nedeni. lan k bir maarnm azibydi.

Pp bir sernde bana altn bulmak iin denecilik yaptn anlatt Bir yaz o ve bir arkada her sabh kaz

yapmk iin iki saat daha erken kalkmlard Hi bir eybulamamlard; ama bana a gsterdi ayn i srdrmekistersem diye Aalkl dik bir yamata bi kayann altndasaklyd burada kayalr aa kkleri ve topran kendsiyosnlarla rtlyd . Neye dok\sanz bir hayann kkn ellemi bi olurunuz.

inko leenin bir ucunu be b ucunu arus tutarak,barsaklar ve ikembeleri dar dklmesin bekledik. Bann yalnza ucunu kullanak, tpk teyel sken kadnlarn makasn ucuyla dikiler toplamalar bi Pp, bunla ayrd. Gr barsaklar tavadan dar ta elleriizle iinetktrmak zorunda kaldk Ilktr ve lm kokusu veryorlard

Domuzun karaciei douzun bir if efali iei gbibeyazms akcierleri, domzun ye, tek ek Pp bunlarda kad.

ene kar ynn oraya tepeye kotum ve ba, ii boalm hayvaa dor evrdim. an altndaki kar bira erimiti, krmz bir oyuk yapark Kar ynn zerinde duruken bam ik yrmeye baladm zmanlar oynadmahap balkonun korkulklarla ayn hizadayd. Adamlar do-muzunu stne kova kova su dkp llnde bezlrle iinidn ovuyorlard onra yemek yemek iin ieri girdler

asann ortasnda, tze ekmek ve elma arab vad. kitr arap vad, biri daha ik ay ce ezdimiz tatl arap

7


64/240

tki gn yldan kalan daha kuvvtli olan Eskisini s-

bilmk kolay nk tortulu gbiyd Kadnln ou yni-sindn itilrOcan stnd duran kocaman siyah dkm dmir tn-

crdn annm orba anan doldurup masaa vrdi Ynidomuzun ldrlmsini kutlama iin skisindn arta kalan bitircktik

Tlnm omurgalardan yaplan orbada havu, al-gam turp, prasa v lahana vard Ekmk dolatrld vsonra bir dili ksmk zr gs dou tutuldu Sonrakakla ld, orbaya gitik

Ekklrin kimis savatan s tm baladlar irkahaa nc, ykskld bir yarn iid bir lman ask-nin edi dha bunmutu Bu 1950ylnn kyd

Evind otursayd, imdi karsyla yatanda uyuyor ola-caktKuvvtli olan lma arabndan irk, konumala dinli-

yordumH yl domuz ksildnd, btn komular, y papaz

v rtmn ym dav dlilrdi tmn masann banda, Pp'nin yanda otuyordu Ppy kirpiyi anlatrm diy koruyordum Krpi, rtmnin paltosun ast o-lab iin bulunmutu Ona da, Krpi ddk nk salarnsesind dimdik drd Ell d ok t Hm gz-lk takyordu Snn nnd ayakta duru, kiyi dolaba

kim koyduysa glip kaasn sylmiti ms kalkmadKims bnim yzm bakmay csart edmdi Sonra r-

pil ndn kokar, iinizd biln var m dy sodu Bykbir ptallk drk imi kaldrdm v orktla zaman koku saldlarn syldim

Madm sn b koda hksn daha billis, ltngl kar onu tkilr glmy baladlar bazlar da yl

bir Bavo di bardlar ki, sulunun kim olduunu anlad


65/240

Ceza olarak irpiler hakknda bir saa ay eberlep -nfn nde okuttu. Kta eesi kendsi geird ve ez

berleyee kad san dar brakmad. Nasl baladh atrlru. "Tliler b s kk ele brleama kpi byk bir ey bilir. u yy kendisi okuuuydu bilmiyorum, nk brk satr aad omuilikeiyznde kirpilern baka hayvanla gibi ileemediklerini, tpk kadn ve erkek gibi bunu yze yapmak zorundaolduklarn yayordu.

orkm geti nk retmen pyi ldyordu.Karmda, bii tarlalarn aasnda ev ola ve anklariyletrn Fine otuyou, bacana Joseph hakkndb ik anlatyodu. Festival ve bando oldu bir gC ye gtmiti Gece ge v_akit eve dndde, lerdenbiinde ltn br pisuvara iedine inanyordu andoda bi-

inin gotuna iedii anad!n h otrmad. Masann ceeside dnerek servisapyordu ahana dolmasn getirdiinde hepimiz neeylebtk Hele bir tadn da!" diye bard, kendinden okmin Sabahn eren saatenden beri dein bir tencere iineoturtlmu bir lenin inde pimekteydle ne lenindibine bir tabak koymu, sonra iine bir sra lahana yaprarleiri, sonra ir sra, doz kymas, mura yabanisasak ve mercankk otundan yaplm harc demitisonra bir sra lahana sonra bir sra har koya koya le dolupredese bir ka kadar arlaana kadar devam etmi.Daha kkken yaparken onu seyretmitim. imdi, geen yl elma arabndan iiyordum bir erkek gibi.

O ne hayat asld, bilmek isterdm, diyordu, p k sk nrm, bunu oann an lunu sanyorm yn aalar, ayn toprak an bulutlar otlar kapla-yan v laharda eren n ar nsanlr doadaki dei-imlei, doy hafe alak in abartyorlar." omulardan

9


66/240

brnin askrd izi elen olyla ouuyordu "Doa,deiime denr Bir ey deecek olsa, doa bu deiim de-

vam edebilcek mi dye ekler , eer evam edemiyorsa, btr arya onu eze n n y c hrde alabak bgk alabalkla aynyd!"

"Domuzlar herhald ayn deildi!"Oun iin ra ediyoum eiyi! bun bizim bildi-

miz eyler ilk enildiklerinde nasld Kei peynirini elealalm Bait Keiyi saarsn st n ayp kayan ezersi Btn bnun yapn daha yrmey enme-den nc grmtk Ama lk kezst armann en iyi olu-nun bir olak ikembesini alp balon bi iirp, kurtmak,aside yatrmak un erpmek bu undan birka topa stlmstn iie atmak olduunu nas} bulduar? Kadnlar bununasl kettiler biek istedim dou!"

Masan br ucunda konuklar, bir hikye anlatan Mmyi dinliyorlrd Komu kylerden birinde bitiik evlerdeotura iki kuzen vard, bunlar ayn maln miraslayd

"Onun iin bilmek isterdim eer aaca koan bir karaolsaydm" diyordu, Pp Btn yaplma ereken o ha-lar! Ve adm adm, yava yava ilerleme!"

ki kuzen sounda kavgaya tuurlar Biri tekinin bur-nunu srp bir parakoparr kisi de yle korkarlar ki kav-gay srdremezler Birka sonra slan kuzen be-sini kazmaktadr, nu bir bezle rtldr itin b tara-ndan br kuzenin kapdan kp geliini gr yi iyi!"diye barr arnn a m bugn? elip kalann da bitir ba-ri u bUun!

Tabaklardan biri balrsa annem hemen lahana dolma-sn tepeleme dolduryorduDoann koparmad bilgi iplii kayada bir alt ama-

r gibidr" diyordu PpYler scakta parlyordu masan st gitgide dal

70


67/240

yru. Anne asaya araba tekerle byknde bir ema ttas getird

Sonra birka bin yl ileriye de gitmek isterdim zaa h k kalmaacak .O kadar kesin del! Krk bin yl demedim, birka bin

yl! Yal kargann bize bakt gbi bakardm, onlar!Kendimi younlatrp, dnmelerini urduramazsam,

mutn duvarlar yerlerinde durmuyorlard. Elma trtndurduu masada kahve ncan la e gl druyordu. Koca-

man yudumlarla bir miktar kahve itim.tn iikler dz arazierde oacak diye aklad -

retmen. Avludaki souk hava beynm tmizledi. Yemein sonun-

da konuklar, ir dahaki sere kadar! dierek ayldlar.kula gitmemek iin bi bahne aryordum. ok eenek

yoktu nk tek bahane bir i iin gerekli olmad ve artk ok i yoktu. p testereyle gvdeyi ikie arrken domu-zn n bacakar tuttum.

mzunu hayvann bnn altndan geirdi, ben en-ed kadm, o arl trtt ve avlu boyunca tad, tasaboyu ei ve ddaki aha merdivenden ykaya, tonozlu mahzene gtrd. omuzun tad bu yas p'den

daha undu. A r yrd ve merdivendkn bir kezdurdu kinci araf tadnda, kere durup dinledi.

Etesi gn eti kesip dzenli br biimde pebe hezeraniekle gbi sereceti, sehpa zeine kuuan masaya. Heryl yle dizerdi.

7


68/240

Sonra anne, et tata saloir iinde uzayacak ve at aa inde Ppye ben, pastra v beykn danda pi

rk iin ard touu aaaya kacaktk.Mutk aa dzenine uygun biide derenip topant. Ouu asnn erinde kadnar, doun ikebeerin teiziyorar, kanndan boudin yapak iin azranyorard steksizce dik odan inp okua gtt.

ar knca yaan krdan tr gzer ksak zo runda kad M, ayakara iee kar getireyeyidiye bana bir uyada buunad, nk ayordu v ane Ppi yatana yatrad

Avuda ere yvert Yarn, bizie yeek yiyenkouarz ona son kez saygarn sunak zere gene bize geecekerd.

Hi bir da nun yz kadar sk ve arekeiz ddi.

Yznn areket etesini bekedi Btn gece beker,dedi. Aa on durgunuu beni yend. arya avuy kt, ta saboya bakak in. nu gr

ee yetecek kadar ay vardene Ppnin Aaca konu br karga osayd b

2


69/240

mek isteyecem ey dedini duydumGece boyunca daa ok kar yad, ve ertesi saba avluda

ki kar ynn ortasnda beyaz bir kumaa sarnm gii beklenmik il gd mun kan unumtmBir kez da btn yokuu koup tepeye ktm Kar temiledim Gzlri kapanm derisi buz gibi soumutu. O zaman ite ulumaya aladm rada ne kadar oturduumubilmiyorum, kar ynn erinde uluyarak


70/240

7

KY OI

nne bastrryeniou gn

gsne

turlar

kataslar gibi ev boyuylr

kan ykanadn ncegkynn bacaklarnda


71/240

VALIGINI KORLAA THAFEN

OSA ad dern vadlede elaleler yaparak etktensonra le ulaan karde nehren r olan bo'dan am r soyun yesyd zkahveren ve yaz

rnkteyd ama eyaz lekeler daha ok acaklarnn taranda erdannda ve kand oldu _n r s nehrdnhez km kzlkaheren r nek zlenmn rakrdDrt danas olmutu Drt kez kzlkahveren ve eyaztyleryle lerde kacak oynuzlarn yerndek sert noktalarla toynaklayla krpkleryle dleyle kulaklayla

cnsel oranlaryla dr kusursuz hayvan onun en aldrlar arasndak matrste olumu ve sonra dar atlmtDrt kez doum onun r tepenn ardndan ykselen dolunay andran koca memelene st aktmt

Martne'n alt ne vard ve u altsndan en y stRousa verrd uzaladktan sonra nde yrm ltre kadarst veryordu

"Stler damtma maknalana enzer ded Martne"y st almak n y otlak erekrlpg ales dan tepesne yaknd Orada onun

yapt tereya kyn en y ul ldMane'n ya elly et Kocas vaddek te

7


72/240

lerinden birine aloru a onula bilite al ad Jeanoui oldu halde herein Joeh dedi yal bir adam alyordu

Joeh a o, dalarn ba bir yeiden gelmiti. Hayat boyunca obanl ytn iddia eder ve bumuhtemelen doruydu, ama ime onun iddialarna ulaamazd n genellile ieren bu tr iddalarda bulrdu. Martine ile ocann evinde alyor e endiie alanan bu barna arnda onlara alyordu Bir onuma

randa : hang oeh? diye orulaca ola he, Joeh,Mainein hzmeti olan Joeh die tanmanrdRoua azd, diye bildirdi Joeh bir aam MartineeNedenmi? ez tohum veidi, de tutmadBir drdnc de denerz.yda ki ez zaca, onra da ldraca Onu daha

nce atmanz gereird, diye mrldad adayen ylemtim

Bizm en iy ineimiz, oMartinein yumua, oyna bir ei vardElli yldr inelere bayorm, diye homurdand, elli yarabn bitti galiba

Maadan alaren yledi bunu. Kendii ya da ararurayabilece onula iin evde alad bira litre aaba el zatmana izin vermezdi Joeh, de endi heabna,fala o yamatan holanazd Onlan eynirlerni gtrm ya da eme alma bahaneiyle ye indii zamanar torbanda drt be e arala dnmeyi tercih ederdi

arab kouunda alan yoruma aldrmad.Kadn ie deva ett. alarda yaayalnz yaa

en, bir tara yalaca ilei kyardm, br tarafada bti le ve e ey kola ata bir an vaa hbrey ola deldir

6


73/240

Zaall Joseph! imd de Rousa ldrd! 9

alnn karan ah d da dk amaras gii Kapdan n uzak kede yaak olarakkullanlan ahadan eni ir raf druodu

Joseph ir ek kelim daha sylmden ayaa sye srye kapya yneldi R hali ok auk deiirdi Neei yerindyken kapdan dans ed gi kard. Ksknken

dnyay kend elalaryla aa ramak sresi erkededi oday Odas ahra paralldi v yalnza ahap lmelerle ahdan ayrlm arne yaandan keilrn imeini duyar ma duar ka daha kaln olsayd ile ogee onu yndran dar esini gen duyaak Sanki n aleye ir ey arm gii s derinden yanlad

kisi ayn anda ahra gelmlerdiNe oldu? diye sordu arinal adam heyeanlnly nees yerine geli gi g

rnyorduRousa ayakayd gzleri nrin na dalm r

e ink huzur iinde yerde yamakayda Keier akk e alaylk aras gidip gelen olaan elikili aklaryla

szyorlad onarldrm ssi dld ded Joseph Gkz Ne iim ir sesi? diye kesi arine ydu mu

sen?Ee duydumUyuyor muydun? ayryleyse n asl ir ssi?Sanki irii demeleri yaak isyordu Sen sandm

Ssini iemedim arona i oldu dedim kendi kndime a ia olmal Gidp ona akaym

Daya ak aklm ne oluyor


74/240

l ev admlarla dar t, at ayaar srmyordu

Bi g kadar sai dars diye bldirdi Ba deymleri duruma ya da yerie uygu olup olmada aldrmas, sai edi gmiide ola bir eye gderme yapyormu gib, la arasa strma huyu var

Esrareg, dedi, MartieSaa Rousa'yd, diyorm

arpma sesi bei uyadrdda ryamda ousa'y gryordum, dedi, MartieYal adam bira adm daha yalat Kalar, aala

r, buuu emer, st a gibi rt Martie,bir a oa br ey soram gibi durasad Sora herhalde vage Joseph'i gemii bilmiyordu sorulara evapvermedii ii deil, evap vrirdi hep yal sorularsoruldu ii

Evet, ya gyordum Brada alee deildi, aadd Be mutata yatyordum Ryada byleydi mabuda e sede yata itmeme yardm etmei stedimyata odasdai by yata, atro'u doduu yata,uu pere eara gelee biimde itmei istedi Birli

te itti Rousa dar tlamas diye yapt bu ii Yata yle yma bir tr egel oluyordu ma uyadmd Rousa' gitmi olduuu biliordum

Ryalar ou samadr, dedi Ertesi saba ieler yuar otlamaya gtrmede e

Matie bir gee e olar uyadr ey e olduuualama ii ahr iyie ieledi

Joseph'i adlar her i gletirdilerie ili amas hasd O yl d aldta sora _iisi de,her g yaplaa ileri rp tartmaya bile gere duymuyorlard Joseph ielere eileri ap gidiyordu; olargri getiryordu; ah temiliyordu; odu eiyordu; ata a

78


75/240

kyordu t Ptrou dei de keds iim gibi dyordu eki bu yd doy byeyd k t otuz keds yeti t yd1 "r y gre" dediJoseh "bu bede dh y ouyor Mrte st srdterey eyir yrd e ikisii yemei hzrrd

imdi hr durr her iki ydki kr Josehi kreke durdki bir dekte dr srd iekgbreery dou ukuru ok k oduu ii Joseh b

eerek geebidi kedisiise td geerke b dedi kirier yemii ieker bd zicirer ceedi or uydr ey e oduu iiki hibirucu bumd

t rs sm kt Smr iide Jo-sehi ytt yerde bycek bir ukur rd Hibir e d- memiti Josehi brk gyecei ir kirii ste sm-t Mti kmk zerydi smr heme kedkrm bir r iesii boyuu grd mei ieigeri k r m hiir ey bumd Dizerii zee km dururke tht rkrd y grebiiyordu

hr dd etekerii kdrd e bck ik y

rk iekeri iie iedii tht ouu stde durduKedi rhttrke ks yukr kdrd Rousytt yer stdeki deme thtr gmt hee birbtye krmt

Joseh geri dce o thtrdki yr gsterdi"m bem yttm yeri at ouyor burs" dedi J-

seh "S drd o dyorum""icire byke s teebir ek drd zm eer ybiece r-

s Derisii brk gider e sor gee iie grer de hbei omz

eki td o ger eskide de rd


76/240

Olabiir""yleyse ses nereden geldi""us'dn " Bt z buturdu Martie

bu kadarak lan bir eyi gremiyuBirka snra, inek Jsep'in stne kmaya altamdan geldiini grdm n baktm v geldi

ini grdm iin anslym Tpeden aa gemi azya alm kuyrdu, nayaklar sanki yerden kesilmiti Be y

killuk ayvan yle ksayd stme beli krlrd etmialt yldr srtm beni bu bacaklarn rinde tuttu ve fnabacak deildir bunlar

"e yaptn" diye srdu MarineBunlar erkek baca"Peki, ne yaptn ana du kup yere yattm.""ere mi yatt"Tpran zerine Ona edef lmayaym diye ldrm

ir inek bile lsa yerdeki bir glgenin zerne kamazMartne elini kucana vurdu, elendii bellydi Sa

dyd1, rbalar btiiyrlardaten bir glge kaar zayfsn"

Ozla genti, ama bedenin geri klan, bl eiseleriin ktla iinde bell lmazdre yatarsam daa gvenli lacam biliyrdu"Seni ineyip geebilirdi"stme ksayd, belimi krard"Tanr krusun"Ben yalym, iinden dnyaya km kk delikten

recei by dele ym"ma k l seni ilgilendiryr"an a inecem" dedj ibr u rtkln rme

den ve ardandaki suyu iti "yarn eden snra""Peyniri de gtrrsn," de, Martine

80


77/240

Joeph ara ra alp ap da rere arala ourup igara imee eyif alyordu ma yaa

da ele aral Mariei uzuuz ederdi uuyora ouma ierdi evdi iaplar dya aa yererihada olalard i Pari Tahii Joephi yz ararala glle eileiliyordu Kydei aa yal ialar yzleridei izgiler arllar arihleri elliola ve alalaile olaylara alaailirdi ouiler erar oruyordu hiir hiyeye alamada p aa a

uuu zerdei izgler gii"Dyorum da dedi Joeph gece ou epeide

yam yerde eim oumu alm olailirMarie a allad eiz ahrda ieler yamaya

alam Darda yldzlar alda dalar a dyordu O gece Joeph apda da admlaryla

Marie zeridei giyileri ouu ard Dardaap yada duvara al oyu a ylde ir ayay iii ora ullayorlard aahlaMarie a ou de arard hafada ir ez de Joeph ra olurdu da hi ime edii al grd ilmez Joeph geri ddde Maie yalaya ayaayd

"aa ldrd diyorum dedi JoephBo ver Joeph dedii doruya oaharda ou aa

rz."

Taha raf zere rmada ora ii lm eil ava alal yzde Joeph uluduu yerdeou eliriz ama ir ml uluu adar dolu eyaz

cuduu ve ii gii uzaya calar greiliyorduy ede yamayacam dedi Joeph ou ahriediyor"

"ece doru ola eye u yap"" iyii darda uyuma Beim oumu alyor

8


78/240

Hayd Joseh hayd boa delsn ya sen "Yal boaym ok ok yal br boa

hap duvrl odann derinlklerinden haf khkahasduyuduErtes gn aaya gitmeden nce homurdna homurd-

na Martnee gn neklerden ayrmamsn tembih ett.Belki de, yal nsanlarn slern dnletememelernn ne-delernden br de glemlernn gerekl konusunda oksrar etmemeleridr bunun da nedeni hakknda h konu-madkla tek byk geree kyasla bu tr kl gereklerikk ve nems bulmaladr.

ekmek ve be e arala dndnde nde ala-m br nsan des vard Bu ik buuk aat sen eve tr-man boyunca br ey btrd anlamn gelrd. nek-ler ge germeye gderkn yamata yen br arkadan kol-

larna der gb br k ke sendeled. ma br eyrek sonrayalnca be nekle dndnde olduka ayktRousa gtm dye aklad, cddi br tavrla"aha ykseklere kmtr."id baktm h i yoktu seni de duymadm."ulaklarn y tmyor" ded Martne "Ben de gid

bakaymSar lblrsn dye ceva verd "ya da ok keskn

kulalarn olablr ama duyulacak ses yos bu rketme."aha nce h byle ban al tmemt"aha nce ldrmamt k. n benm stme k-

may alt Sana ne yatm syledm m nun geldinigrnce yere yattm. Bugn havada boa kkusu ad.

tek nekler saldktan sonra ks Rousa'y aramayaktlar. ekigeler arka ayaklar kalkk ylanlar b tsl-yorlard. Yrm otu kiloetre ua greblyordun. Mar-tine osh'den ah rordu belk olnara dahaok ard n aha aadak srlerden gelen an ses

2


79/240

r hr akam uulan sn tpatp ans Ama Rou-a blma

l nk anlarnn ssini am olarak haramakmmkn rnn gcrnan lzar gbibi arklan nutur inan An biim b kzgik onra hm n hm alrn sou gbi grn Haian gclrnn n kaaruzun oluunu hatrla-mak a mmk ilir Bu sonuz ata kta aat onao Joph Rousa aln z mtr uzakta r a

tn bul Onu bu kaar rahat v u kaar akna gr-k Josphi ikiltt

a ana! fla N zamanr buraasn?G oaa inklr bir saat kaar atp gv gtirir-

lr O l vkti hpi kalktklarna Rousa tkilrn anlana alp alnin arkasnaki zrvy trmanmt B

alp tk bana uzakamasna blmn br amav zan Z a zakkumlann tit v bazrlr macn otuz rc iklti kar tp gnolu bulu Ova in olsa mutlaka lr Ama Rousa altlr alra ims olma zaman ahrn kapsn bi-l aablioru; kap o aar br inklr arkasnan glr grrlri Roua bir onraki vainin aasnaki

oan gmiti ama amlarna ok kkat tmii nka aalann kklr arasna svr ulu kaaar ar birhaan pbaca krmas in kurulmu tuzak gb-rlr Orman gtikt sonra nc br va bakan ba-ka br tp tmanmt

Bu vi sksn nkl ki boann uunu br s

var Boalar baz Charoas cns onar Rous b-r Bunu ki krn zla aak zona kalm nk boalrn biri uk zsi grnn nn kzmounu anlamt rrl i o ou tanknciboa a akanan gli


80/240

Rousa, iknc by bdn snmy t m? Yzy br m1 dyd ys rsn m y

vermt? zgn dh d rtt n nc br by yd bn nn terr gr dnmesn m elem?s bin by b ettten snr th ytm dundn rn bnen y r m gemt? Bn tbn rnddr B srn ceb h bnemeyece b y np srerne tdr Rs d en

yn tnden gec p rnd bernce zerne br yrgn t e yere nd Znn b ntsnd beh herhng br hsr grmemt Br dnendten snr n bcr zrne bnp y m e hr m sted Am srr tebye, n rmnn br rngtmeye ryn dnn r tr, c yerde

n srt st yere derd e btn c bn yd mtn yrnrd He d n yrnnemer gynn emer gsn yr e enden yererpren, n ere spmy yr e her eferde c gdesnn znd h g dndn br dh tyrd e her sefende dh h yrd

Jseph srd e y metre dr yrndn-nd Am gene de t mnnd drm Br metred, ym r be derece deyrd mn hrey n rmd Ad yr rpp, stmsmns br et e em ynn dnecet

"Rs ger gem!"Mrne r ged, h beemed br bmde n

yerde ytren buc nden dd"Bc m rm?"Jsph hyr nmnd b sdBrte Rs'y d n tp mee a

mdmyrd

4


81/240

Onu kmldaaayaa ikimi kend bama

Sbah aa iner yardm geiririm u ln n ur bk d rine

l. r.

nk havandr ded Josephen burada kalyorum Aadaki kayalara yuvarlanab

Joeph kederli yryyle uakla

rmi yedi yl oluyor ineklerimden birinin kaaya ura-n lk ke grorum u sakn bir avrla sylediinein kulaklarn ve boynuarn eliyle yoklarken Samabir kaa ama bir inek kaas!

Rousa munis gleriyle kadnn harekelerin iledioynular salks deneek lde souku

Joseph srna a birka baanyele ger dnd ire onu yamen kalrm onla dedasolsa uymayaam ben ded inee olduunu anlyor dedi arineCan ayan inekler genellke hi ses kamalar En

la koaman burun delkleyle derin drin solurlaraanyeler Rousann erne rler ve ondan sonra

kendi erlerini rleraaniyelerin alndan iksi aada vadeki uak k-

la seyreiler Gky ak samanyolu bir srahnn an gagalayan koaman beya dumandan bir kaa beniyor-du.

ir hareke edebilse dye sldad arine Onu saabilrdarine inein bana yakn yayordu kaln ip bileine

oamJosep nn dr ban rsa yamKylerde klar sabaha kadar yanyor ded Joseph

ir ik drte a yedi ama unladan hibiri bnim


82/240

kym deil

Cebinden bir az mzkas kard. Askere zamada eri, ell yldr bu zka ynnda tard Bir zaman daha genken, yalzca ellei ve dudak oatgrnmez bir boru alyormu ibi taklit yapard stenilirseolmayan boruyu alarak, btn kou halkn eendrrdiBir akam, iyi niyetli bir avu :Bir algy hk edeck kadar iyi alyorsun Al ite, bende iki tane var Bu senin ol

s demiti Blece bir a mzks sahibi olduimdi banda alarken, ayan yere yor ve_a

dki kck, kn dklen eker aeciklede daha byk olmayan, k kmeerni seyediyordu

Bir polka, br kadil, bir vals ald, bir de Gzl a Blbl adl dans parasn Ne o, e Maine, aha

sonra onun ne kadar sre aldn bilemezlerdi Gece havassumaya balad ya da banda empo uken ad ellei, sanki algsnn stne konm bir ku okargibi, her melodiyi dzeltiyor, pzleini taryordu Bzik ir vakalma hakkndadr, varklanlara ithaf edilirRusa br kere kmldad ama hissz arka blgesini hareketttiremedi

almay kesince, Martine, sanki yeni doan ir ocu aknda konuuyou gibi ok ymuk bir tonda, "Bize ilkgeldiin zamanlr mzkan aldn harlyorum," dedi.

On iki yl nce.""Patron sana soruyordu," Martine imdi lyordu,

"Charing Rosalie'yi alabilir misin diye.

"On ii yl e ki a."An da atryorsunEvt, Nisan'd r vard Kay aldm ve ambrda ge

clbir myim diy sordum. Et ddi Eesi n karlareridi ve bir sonraki n patates ekmeye yardm ettim arlaeriesiydi o gn, imdi burada olmayacaktm."


83/240

Yalnz kzlarmz vard dedi bir aklamada bulun-mak iin

kisi Rousann glle nefes alasn dinedilerPatro tii gibi kaz deil mi Masa stde pa-

ra brakrd Buu bilior musun Drst mm anlamakiin Bir gn ona Merak etme Kedi param erim ama neseninkini ne de hanm patrounkini ieek deilim! de-dim

On l neki bu ann dnesi Josephde bir arklapatlad:

Bo o r Bo r! f er a a

Szlerin geri kalann hatrlaamana mzkala devametti artinee serenad apt Ona Rousann ere aslambann stnden hitap etti Arada bir nezaketinden gzle-rni ondan arp kar zirvee bakordu Daa ve kadnamini ald llere ve doam olanlara

Sonra glerek gene szlere dnd:

o o r Bo o r er a a

Son notada sesi frtnada ataan bir am aa gibi k-rld Yamata bir ns rzgar bile oktu Sonra beresini kulann zerine ekp uumak iin ban ere aslad

Be dakika sonra Martine Yarn ahrda onu aaa kaldrabilirsem bir umt ar Aaa kalkma istior sephbunu hissediorum dei

izlrn bk oktn uuutu Aucu ak eli inen memesinin erine dmt Yannda bo bir arap i-esi duordu battanielerin arasnda getiri olmald


84/240

rtesi sabah sekizde koular her bacana bir halatbalayarak Rusa'y ahra ekeye geldiler. Ayaa kald-

ak ii ara ve ip kullantn z ediyorlard aahrn tavan bnun iin ok alakt. Onlar gittikten sonraMartine, inei ktarak iin binbir eit yol dneyedeva etti.

Altna tahta kalaslar yerletirip kaldra gibi kullanarakonu kaldray uuyordu. Joseph'e kalasn br ucuna k-

asn syledi. Joseph btn arlla kalasn stnde,pantolunu aa dene kada zplad Aa hibir ey inekldatyordu. Gzlerndeki unis ide, ilgisizlie dn-eye balt Beyaz lekeleri dk ve zerinde ekildiitoprakla arlant.

Martinenin eirlerini yerine getirekle uaan Joseph arada bir ban iki yana sallyordu

idi Martne'in aklna, inein aka ayaklarnn bulu-duu yere deeye tata lokl akak geliti, ayaakalk isterse, dayanacak bir ey olsun diye. Joseph odun-lardan blokl kesip deeye akt.

Kasabn kayonunun geldi Rousa kapdan kar-lp, kayonun akasna konan kpden ekilerek arabaya

bindirildi. i ses karad. apt tek ey gzlerini evirekti, yukar doru ta dipteki gria gz kur grnene kadar.

Kayonda son kez, l vcudunun btn arln ken-disini bir boa uuna ldtan ve onu gnde yri litre stveren bir inek yapan kaslan, dokularn, organlarn, geitlerini kald

Documents

John Berger - Domuz Toprak