3Kajet nr 82 (5/2009)

Choinka

Ziemio, ziemiątko,Nocą nad łóżkiemŚwiecisz i krążyszRóżowym jabłuszkiem.Sny wyogromniały,Ziemio, zieminko,Wszechświat stał w pokojuŚwiąteczną choinką.Ziemio, ziemeczko,Dróżki gwiaździstePo gałązkach błyskałyMlekiem wieczystem.Trzaskały świeczki,Świerkowe świerszcze,Anioł zaniemówiłNajpiękniejszym wierszem.

Julian Tuwim

Drodzy Czytelnicy,

jest Coś przed czym w świecie nic nie uciecze, Co gnie żelazo, przegryza miecze.

Pożera ptaki, zwierzęta, ziele. Najtwardszy kamień na mąkę miele, Królów nie

szczędzi, rozwala mury, Poniża nawet najwyższe góry. (J. R. Tolkien: Hobitt czyli tam

i z powrotem). Czas. Odciska na nas swoje piętno, czy jesteśmy tego świadomi czy

nie. Sprawia, że my dzisiejsi jesteśmy różni od nas wczorajszych. Jedno jest

niezmienne - nadchodzące święta Bożego Narodzenia, czy zbliżający się koniec

roku. Zastanawiamy się, jak szybko ten czas minął. Potem przyjdą dni

powszednie…niejeden świt powróci zwątpień mgłą, brzemieniem spraw i trosk…

Zanim wróci codzienność życzę Państwu Świąt wypełnionych radością,

bliskością i spokojem. Zadumy i refleksji nad minionym rokiem, nadziei na

lepsze jutro i wzajemnej życzliwości, by rozjaśniała nasze życie. Dzielmy się nią

jak chlebem.

Barbara Królkowska-Wunderlich

Kajet nr 82 (5/2009)4

Nie wszystkie dzieci komunikują się w sposób płynny.Niektórym zdarzają się „zająknięcia” podczas odpowiedzina zadany temat, czy podczas swobodnej rozmowy.Nieznaczne „zająknięcia”, które nie zakłócają wypowiedzisą normą, natomiast te, które znacznie utrudniająwypowiadanie się należy zdiagnozować. Rozwojowaniepłynność mówienia (normalna) może przerodzić się wjąkanie wczesnodziecięce (patologiczne), a ono w trwałejąkanie.

Wyniki badań epidemiologicznych w zakresie jąkaniawskazują, że u około 60% dzieci z niepłynnościąmówienia, przed ukończeniem siódmego roku życia,ustępuje ona samoistnie, natomiast u 40% dzieciutrzymuje się (M.Chęciek, 1987, 2007).

Trwająca dłużej niepłynność w mowie dziecka, powinnabyć powodem do niezwłocznej konsultacji z logopedą ipsychologiem. Punktem wyjścia w podjęciu jakichkolwiekdziałań powinna być diagnoza.

Logopeda podczas badania, wywiadu z rodzicami,obserwacji określi i oceni ilość i stopień niepłynności,okoliczności występowania niepłynności, sytuacje wktórych występują, zachowania świadczące o unikaniutrudności z mówieniem, zmierzające do ukrycianiepłynności.

Diagnoza psychologiczna poszerzy i uzupełni pełny„obraz” dziecka i jego rodziny.

O jąkaniu wczesnodziecięcym mówimy wówczas, gdyw wypowiedzi obserwuje się: (zob. M.Chęciek, 2007;Z.Tarkowski, 1997):

• więcej niż 10 niepłynnie wypowiedzianych wyrazówna 100

• więcej niż 9% niepłynnie wymawianych sylab• więcej niż 5% niepłynnie wymawianych wyrazów w

większości sytuacji komunikacyjnych,obserwowanych co najmniej przez pół roku

• niepłynności trwające dłużej niż 2 sekundy• niepłynności składające się z więcej niż dwóch

elementów• powtarzanie części wyrazu i przeciąganie głosek• nierytmicznie wymawiane głoski• napięte pauzy w wypowiedzi• przerzutki (odejścia od tematu wypowiedzi)O jąkaniu wczesnodziecięcym świadczy:• świadomość zaburzenia• negatywne nastawienie do własnej mowy, sytuacji

komunikacyjnych i samego siebieWyżej wymienione objawy mogą występować w izolacji

lub łącznie (tzn. kilka objawów niepłynności pojawia sięobok siebie) i mogą im towarzyszyć reakcje: (zob.Z.Tarkowski, 1997; D.Kamińska, 2006)

• współruchy głowy, twarzy, szyi, tułowia, kończyngórnych i dolnych, np. marszczenie czoła, brwi,

wzmożone mruganie oczami, drżenie policzków,warg, nozdrzy, podbródka, żuchwy, zaciskanie warg,rąk, współruchy nóg, kołysanie się

• czerwienienie się, blednięcie, nadmierne pocenie się,oziębienie dłoni, przyspieszone bicie serca

• niepokój, zamartwianie się, poczucie winy, lękfrustracja, agresja.

Jakie mogą być przyczyny jąkaniawczesnodziecięcego (zob. Z.Tarkowski, 1997):

• dziedziczność, uszkodzenia okołoporodowe,przestawianie z lewej ręki na prawą, słabiejfunkcjonujący aparat mowy, stan zmęczenia,uszkodzenia mózgu, niektóre choroby dziecięce

• poczucie niskiej wartości, zmuszanie do mówienia,nieostrożność i brak uwagi, zdenerwowanie,nieśmiałość, lęk, brak pewności siebie, frustracja

• wzmożona pobudliwość, nerwowość - stan ciągłego,wysokiego napięcia

• naśladownictwo innych osób jąkających się• zaburzona koordynacja myślenia i mówienia - zbyt

szybkie mówienie, nie nadążanie za tokiemmyślowym, mówienie bez namysłu

• niewłaściwa reakcja rodziców – karanie dziecka,nadopiekuńczość, zbyt duża koncentracja rodzicówna niepłynności mówienia dziecka, zbyt wysokiewymagania rodziców wobec dziecka.

Działania, które warto podjąć. Wskazówki dla rodziców.• Nie szukaj winy w sobie, ani w innych z powodu

jąkania dziecka. Podejmij odpowiednie działania, byrozwiązać problem.

• Zgłoś się do logopedy w celu zdiagnozowanianiepłynnej mowy dziecka.

• Skorzystaj z konsultacji psychologicznej w celuposzerzenia diagnozy i ustalenia sposobówpostępowania.

• W razie potrzeby, udaj się na spotkanie do Klubu J”w celu uzyskania informacji dotyczących terapiijąkania lub turnusów rehabilitacyjnych dla osóbjąkających się (informacje o klubach wposzczególnych województwach można znaleźć nastronie www.frogos.org.pl).

• Okazuj dziecku wsparcie i zrozumienie, zaakceptujjego uczucia.

• Poświęcaj dziecku więcej czasu – wybierzcie sięrazem na spacer, do kina.

• Znajdź czas na spokojną rozmowę, słuchaj tego, oczym dziecko mówi, a nie jak mówi. Podczasrozmowy utrzymuj z dzieckiem kontakt wzrokowy.

• Okazuj radość ze wspólnie spędzanych chwil.• Nie poprawiaj dziecka podczas niepłynnej

wypowiedzi.• Nie zmuszaj dziecka do wypowiadania się, jeśli tego

nie chce.

Jąkanie wczesnodziecięce.Jak podjąć właściwe działania?

5Kajet nr 82 (5/2009)

• Zwolnij tempo mówienia skierowane do dziecka.• Śpiewajcie razem ulubione piosenki, recytujcie

wiersze (w zwolnionym tempie).• Uczęszczaj systematycznie z dzieckiem na terapię

logopedyczną, najlepiej grupową.• Uwierz w sukces dziecka – poprawę płynności

mówienia, okazuj dziecku zaufanie i szacunek.• Doceniaj jego wytrwałość i gotowość do

pokonywania trudności.• Nie porównuj dziecka z innymi dziećmi.• Umożliwiaj dziecku dokonywania wyborów i

samodzielnego rozwiązywania problemów.• Zachowaj stały rytm dnia (pory posiłków, snu), zadbaj

o odpowiednią ilość czasu na wyciszenie, relaks.• Zapewnij dziecku poczucie bezpieczeństwa – w domu

i w grupie rówieśniczej.• Zachęcaj dziecko do pływania (w bezpiecznym

miejscu), które korzystnie wpływa na układoddechowy i krążenia.

• Dostrzegaj mocne strony dziecka – pozwól dziecku„podsłuchać”, gdy mówisz o nim z dumą i radością.

Wychowywać, to znaczy nie uzależniać. Miłość nie możebyć bojaźliwa. Rodzice często mają zwyczaj trzymaniadziecka „pod kloszem”, wyręczania go. To nie jest miłość,to zwykła zaborczość i wstrzymywanie rozwoju. Czy takograniczone dziecko będzie umiało się zmagać z życiem,jeśli wcześniej nie nauczyło się pokonywania trudności?Nie uczyni tego, jeśli o wszystkim zawsze decydowali inni.Za każdym razem, kiedy wykonujemy coś za dziecko,odbieramy mu część jego życia. Prawdziwa miłość musibyć mocna, skromna, wymagająca od siebie i od innych,ofiarna, a czasami nie pozbawiona bólu. Jedynie takamiłość czyni życie ludzkim. Samodzielność dziecka możnarozwijać lub tłumić. Zależnie od postępowania rodziców,mamy do czynienia z dwudziestolatkiem, który nie wie, jak

załatwić najprostszą sprawę lub z młodym człowiekiem,który w sposób odpowiedzialny potrafi podejmowaćdecyzje, samodzielnie uporać się z wieloma problemami.(Pellegrino)

Literatura:1. Biddulph S.: Sekrety szczęśliwego dzieciństwa. Dom

wydawniczy REBIS, Poznań 19972. Byrne R.: Pomówmy o zacinaniu. PZWL, Warszawa 19893. Chęciek M.: Jąkanie. Diagnoza – Terapia – Program.

Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 20074. Faber A., Mazlish E.: Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały.

Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Media Rodzinaof Poznań, Poznań 1997

5. Kamińska D.: Wspomaganie płynności mówienia mowydziecka – profilaktyka, diagnoza i terapia jąkaniawczesnodziecięcego. Oficyna Wydawnicza „Impuls”,Kraków 2006

6. Kostecka W.: Dziecko i jąkanie. PTL, Lublin 20007. Kurkowski Z.M.: Próba Sylabowa do Oceny Niepłynności

Mówienia. IFPS, Warszawa 20038. Lichota E.J.: Profilaktyka jąkania i niepłynności mówienia.

Wyd. Harmonia, Gdańsk 20089. Sakowska J.: Szkoła dla rodziców i wychowawców.

CMPPP MEN, Warszawa199910. Tarkowski Z.: Jąkanie wczesnodziecięce. WSiP, Warszawa

199711. Tarkowski Z.: Jąkanie. PWN, Warszawa 199912. Zeszyty metodyczne, nr 7. Szkoła dla rodziców i

wychowawców. Niezbędnik dla uczestników warsztatów,CMPPP, Warszawa 2008

Zenobia BogdanowskaPoradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 2

w Olsztynie

Do napisania tego tekstu skłoniły mnie uwagi zgłaszaneprzez nauczycieli opiekujących się studentami specjalizacjinauczycielskiej odbywającymi praktyki przedmiotowo-metodyczne. Co jakiś czas wracają do mnie pytaniadotyczące długości i szczegółowości kon-spektów lekcjiprzygotowywanych przez praktykantów. Inspirowanaprzez nauczycieli i zachęcana przez moich studentówpostanowiłam podjąć próbę sformułowania kilku uwag naten temat.

Konspekt lekcyjny przyjmuje rozmaitą formę zapisu.Warto zastanowić się, co wynika z owej różnorodności ijakie są jej konsekwencje. Zapewne konspekt zajęć,którym posłuży się w procesie planowania swojej pracydoświadczony nauczyciel różnić się będzie od projektu,który zredagowany został przez adepta w zawodzie.Różnica ta dotyczyć będzie nie tyle elementówkoniecznych zapisu, co stopnia ich uszczegółowienia.Komu potrzebny jest konspekt lekcyjny? Jaką powinien

przyjąć formę redakcji? Jakich konspektów lekcyjnychuczą metodycy, a czego potrzebują adepci w zawodzie?Na postawione pytania warto znajdować odpowiedzi,ponieważ szkoła ciągle się zmienia, a wzory konspektówtylko w niewielkim stopniu za zamianami nadążają.

Tradycyjnie przyjmuje się, że konspekt zbudowany jestz trzech zasadniczych części. Pierwsza zawiera informacjefaktograficzne, a więc nazwę szkoły, w której planowanalekcja się odbędzie. Prawidłowo zredagowany konspektpowinien zawierać także datę lekcji i konkretne wskazanieklasy, dla której jest przeznaczony. Scenariusz lekcyjnypowinien zawierać także nazwisko nauczycielaprowadzącego zajęcia, a w przypadku studentaspecjalizacji nauczycielskiej także nazwisko metodyka,który kieruje przygotowaniem zawodowym praktykanta.Zwykle podaje się także nazwisko nauczyciela – opiekunapraktyki.

Komu służy konspekt lekcji?

Kajet nr 82 (5/2009)6

Część druga konspektu lekcyjnego to obudowametodyczna planowanych zajęć. Obok tematu lekcjinajważniejsze są w niej cele planowanych czynności.Można sformułować cele ogólne i cele szczegółowe, atakże wypoziomować je w zależności od tego, jaki obszarobowiązkowej aktywności uczniowskiej będzie poprzeznie nazywany. Wokół tego, jaką formę językową nadaćcelom lekcji powstało wiele zamieszania. Wartouporządkować rozważania na ten temat.

Wraz z początkiem lat dziewięćdziesiątych pojawiły sięw literaturze metodycznej postulaty dotycząceukierunkowania działalności nauczyciela na planowanieosiągnięć uczniów, a więc wyniki lekcji. Tak zrodziła sięidea planów wynikowych. Planowanie osiągnięćpowiązano z nauczaniem operacyjnym, które wynika zfundamentalnej dla reformy przemiany w myśleniu o lekcji.W edukacji polonistycznej myślenie przedmiotowezastąpiono podmiotowym.1 Zaprzestano planowania treścinauczania na rzecz czynności, które uczniowie powinnipodczas lekcji podjąć, aby przyswoić wiedzę i nabyćumiejętności. Cele lekcji powinny być sprawdzalne, cooznacza, że w części końcowej lekcji uczniowie będąmogli potwierdzić kształcone na lekcji umiejętności, a więcokreślić skuteczność podejmowanych działań, czyli wynikpracy. Zmiana formy językowej, w jakiej redagowano celelekcji, polegająca na zamianie odsłowników, np.:redagowanie, pisanie, czytanie na czasowniki osobowe,np.: redaguje, pisze, czyta ma oczywiste znaczenie dlapodstawowych rozstrzygnięć dydaktycznych. Uwagaredagującego konspekt skierowana zostaje w ten sposóbna operacje, które powinny zostać podjęte przez uczniów.Wymiar podmiotowy i czynnościowy projektowanychzajęć ujawnia się poprzez planowanie osiągnięć uczniów,ich sprawności w zakresie poziomu wiedzy, umiejętnościi postaw.

Cele lekcji mogą być redagowane bardzo różnie.Często spotyka się poprzedzenie zamierzeńszczegółowych wskazaniem bardziej ogólnym, którypozwala lokować lekcję w wybranym obszarze zadańprogramowych. Takie określenie dominanty lekcyjnejbywa przydatne w przypadku projektu integrującegozadania z różnych działów programowych. Celeszczegółowe dotyczą zadań rozpisanych na konkretnesprawności uczniowskie. Ponieważ projektowaniupoddawana jest czynność, jaką uczeń powinien wykonać,to wykorzystanie czasowników osobowych znajduje swojeuzasadnienie. Cele operacyjne wpisane być mogą wpoziomach planowanych osiągnięć zgodnie z tradycyjnieobecnym w polskiej dydaktyce przedmiotowej podziałemna zadania w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw.

Poziom wiedzy zawiera w sobie projektowaneosiągnięcia uczniów w zakresie podstawowej wiedzy,którą uczeń powinien podczas lekcji opanować.Deklarowane w tekstach dydaktycznych, a nawet wPodstawie programowej kształcenia ogólnego, odejścieod encyklopedyzmu nie oznacza, że podczas lekcji nienależy wprowadzać ucznia w świat wiedzy. Oczywiścielekcja służy także temu, aby wyposażyć ucznia w wiedzę.

Ten fakt wydaje się czasem umykać uwadze publikującychswoje projekty nauczycieli. Różnica między konspektamii lekcjami dawnymi a współczesnymi polega głównie nametodzie, jaką wykorzystuje nauczyciel podczaszetknięcia ucznia z wiedzą. Odkrywanie praw, jakimi rządzisię język i formułowanie uogólnień wynikających zsamodzielnych obserwacji jest przecież zdobywaniemwiedzy, ale nie wiąże się z podawaniem i mechanicznymodtwarzaniem. Wskazana różnica dotyczy takżesposobów uruchomienia tej wiedzy w procesie nabywaniakompetencji językowych i badania tekstów literackich.Poziom umiejętności zawiera najistotniejsze dla uczniasprawności językowe i czytelnicze. Trzeci z wskazanychwyżej poziomów, w jakie wpisywane są cele zajęć, dotyczyzadań aksjologicznych i dawniej nazywany był celamiwychowawczymi lekcji. Także w tym przypadku wskazanejest użycie czasowników osobowych, które nazywać będąpożądane postawy uczniowskie.

Na fali działań reformatorskich tradycyjna budowa lekcjipoddana została modyfikacji, w wyniku której powstałschemat zajęć o pięciu etapach. Wprowadzenie do zajęć,rozwinięcie i zakończenie lekcji zostały zastąpionenastępującymi elementami budującymi zajęcia:

• zaangażowanie,• badanie tekstu,• przekształcanie,• prezentacja,• refleksja powiązana z ewaluacją.Nietrudno zauważyć, iż taka struktura bardziej

przydatna jest w projektowaniu lekcji, w której dominujązadania związane z kształceniem literackim.

Spór o to z ilu formalnych części powinna byćzbudowana lekcja wydaje mi się drugorzędny2. Uważam,że istotniejsze jest wypełnienie zadań, jakie jej stawiamy.W części wstępnej uczeń powinien zostać poinformowanyo celach lekcji i zmotywowany do aktywnego w niejuczestniczenia. W części właściwej należy podjąćzaplanowaną działalność skierowaną na analizę tekstuliterackiego lub obserwację zjawisk językowych oraztwórczą aktywność uczniów. Ostatni etap lekcji musiprowokować do uogólnień i badać stopień realizacjizałożonych celów.

Tradycyjnie redagowany konspekt przyjmuje zapisciągły lub tabelaryczny, ale jego adresat pozostajenieujawniony. Pora postawić pytanie, dla kogo pisane sąkonspekty? Odpowiedź najprostsza wskazuje naprowadzącego lekcję. Inaczej jednak należy redagowaćplan lekcji, którą prowadzić będzie autor konspektu,inaczej zaś trzeba przygotować projekt przeznaczony dopublikacji. Zajmijmy się jednak konspektami studenckimi.

Przyjmuje się, że konspekt powinien odpowiadaćogólnie przyjętemu wzorowi. Jaki jednak jest ten wzór?Wymagania metodyków są tu rozbieżne. Niektórychnauczycieli zawodu satysfakcjonuje skreślony w formiekilku punktów ledwie zarys projektu lekcji, inni natomiastwymagają szczegółowego panu działań wraz zprojektowanymi odpowiedziami uczniów. Wydaje się, żeoba skrajne stanowiska są niewłaściwe. Upomnieć należy

7Kajet nr 82 (5/2009)

się o dostosowanie formy zapisu do stopniazaawansowania studenta w przygotowania do zawodunauczyciela. Postulowałabym, aby w fazie początkowejnauki zawodu szczegółowo planować czynnościnauczyciela i uczniów. Zapis przewidywanej odpowiedziuczniowskiej pozwala prawidłowo zredagować pytanie.Już starożytni twierdzili „Nie ty źle odpowiadasz, lecz jaźle pytam”. Mniej istotne jest tutaj prawdopodobieństwo,iż uczniowie podadzą odpowiedzi inne niż planowane.Redakcja pożądanej odpowiedzi pozwala uświadomićsobie, czego od uczniów oczekujemy i tak modyfikowaćpytanie, by ukierunkować myślenie uczniów. Docierającedo mnie po raz kolejny uwagi o niecelowości takich działańujawniają brak zrozumienia intencji towarzyszącejprojektowaniu odpowiedzi uczniowskich. Nie sposóbprzecenić rangi, jaką należy nadać kształceniuumiejętności redagowania pytań.3

Wydaje się, iż po pierwszej ciągłej praktyce studenckiejw szkole można dopuścić redakcję mniej szczegółową.Jeśli konspekt służy tylko jego autorowi, a więc ma jasnookreślonego adresata, to dopuścić można redakcję dośćswobodną. Jednak student redaguje konspekty także poto, aby przedstawić je metodykowi, który prowadziprzygotowanie do zawodu. Można przyjąć nawet, żepraktyki przedmiotowo-metodyczne zaliczane są napodstawie przedstawianej do oceny dokumentacji, a więcsprawozdań z lekcji hospitowanych i konspektów lekcjipoprowadzonych. Nawet jeśli metodyk hospituje zajęciastudenta prowadzone w ramach praktyki ciągłej, to widzijedną lub dwie lekcje, pozostałe zaś ocenia na podstawiedokumentacji. W ten sposób zmienia się adresatredagowanego tekstu. Konspekt nadal jest planemkolejnych czynności praktykanta i uczniów, alewyposażony być musi w szczegółowe omówienieteoretyczne, bowiem ono pozwala ocenić stopieńprzygotowania do zadań nauczycielskich.

Dla metodyka istotna jest obudowa metodyczna tokulekcji. Za szczególnie ważny uważam spójny dobórelementów budujących lekcję. Wybór typu lekcji,podejmowanych strategii dydaktycznych, wynikających znich metod nauczania dostosowany być musi do celów,jakie stawia się lekcji. Student powinien dostrzegać, żeukładanka ta nie może być przypadkowa. Jeśli jeszczeuda się wpleść tu świadomie wybrane zasadydydaktyczne i formy pracy, to obudowa metodycznapowinna satysfakcjonować najbardziej wymagającegometodyka. Konspekty studenckie z konieczności stają sięschematyczne i szczegółowe. Swobodny wybór kształtugraficznego, jaki przyjmuje projekt lekcji na ogół niedotyczy adeptów w zawodzie. Związane jest to w znacznejmierze z celami dydaktycznymi, jakie stawiają metodycyzadaniu redagowania konspektu.

Inne wymagania stawiane są konspektomprzeznaczonym do publikacji.4 Tu dopuszczona jestznaczna dowolność, z której jednak tworzący projektylekcji korzystają niezwykle rzadko. Czy łatwo znaleźć wpublikatorach metodycznych konspekt lekcji przyjmującejformę mapy mentalnej? Być może są nauczyciele, którzy

takie notatki stosują, bowiem ich kształt graficznyodpowiada preferencjom sensorycznym autora projektulub dominującemu typowi inteligencji, jednak nie są onepublikowane. Wielka to szkoda, ponieważ lekcjenowatorskie zostają usztywnione w tradycyjnymschemacie zapisu. Ze względów dydaktycznych rygoryzmzapisu wymagany jest od adepta w zawodzie, bowiemwielokrotne powtórzenia służą utrwaleniu, tym samym sąpożądane. Nie stawia się mistrzom w zawodzie (tylko tacypowinni publikować) wymagań sztywnego przestrzeganiawzoru zapisu. Warto dopuścić do publikacji zapisy lekcjinieschematycznych, nowatorskich w zakresiewykorzystanych metod i form pracy. Wydaje się jednak,że na żadnym etapie przygotowania, a nawetdoskonalenia zawodowego nie podejmuje się zadańzmierzających do odświeżenia formy graficznejkonspektu.5

Nowatorskie lekcje wymagają czasem zapisuodbiegającego od standardu. Poniżej umieszczamprzykład konspektu lekcji sporządzonego techniką mapymentalnej, która polega na notowaniu wykorzystującymskojarzenia wywołane schematami poznawczyminotującego. Rysowanie map mentalnych polega naetykietowaniu fragmentów treści za pomocą uprzednioprzyswojonych i łatwo rozpoznawalnych symboli (ikon),a następnie reprezentowaniu relacji między nimi (zarównorzeczowych, jak i przyczynowo-skutkowych). Czytelnośćmapy jest tutaj priorytetowa. Mapy mentalne rysowaćmożna w kilku technikach: pajęczyny, schematublokowego, rankingu, łańcucha przyczynowo-skutkowego, diagramu Venna, diagramu Ishikawy(diagramu ryby) lub sieci.

Cytowaną lekcję przygotowała i poprowadziła w roku2007 studentka V roku filologii polskiej UWM, WeronikaRudnik.

Konspekt lekcyjny przygotowany w takiej formiezgodny jest z tokiem przygotowań do zajęć i odpowiadapreferencjom prowadzącego. Zwracam uwagę, iż zawieraon wszystkie istotne elementy wymagane od planu tokuzajęć. Studentka wyznaczyła etapy budowy lekcji iumieściła w nich podejmowane treści. Graficzniewyodrębniła temat zajęć, który umieszczony centralnie iwyróżniony kolorem czerwonym w naturalny sposóbprzywołuje uwagę. Pierwszy etap lekcji odwołuje się dokontekstu muzycznego zasadniczych rozważań. Zapisopatrzony został symbolami graficznymi (nutki) orazemotikonami, które ujawniają emocjonalnezaangażowanie przygotowującej lekcje praktykantki.Przywołane utwory muzyczne wybrano celowo irozważnie. Stanowią one dobre wprowadzenie do tematu.Przejście do drugiej części zajęć wyznaczono w sposóbpłynny. Zaznaczono przy tym sygnalnie preferowanąmetodę pracy. Także i tu znajdujemy symbole graficzne(rysunek otwartej książki) będące czytelnym akcentemprzywołującym pomoce dydaktyczne. W całości zapisudrugiego etap lekcyjnego zwraca uwagę zastosowaniesygnałów kolorystycznych i celowa zmiana kształtu liter.Wyraźnie wyznaczone linie porządkują kolejność

Kajet nr 82 (5/2009)8

podejmowanych treści. Część końcowa lekcji zawierapodsumowanie i zadanie pracy domowej. Studentkaponownie posłużyła się symbolem graficznym, tym razemrysując dom.

Prezentowana mapa mentalna pozwala dostrzecpowiązania kolejnych etapów budujących lekcje. Zapistreści i działań otoczył temat lekcji, który jestnajważniejszym elementem planu. Zastosowaniesygnałów kolorystycznych i wyraźne ślady późniejumieszczanych dopisków świadczą o tym, że procesbudowania tego projektu miał charakter wieloetapowy.Najwyraźniej studentka czytała ten zapis wielokrotnie iuzupełniała go o kolejne elementy. Pogrubione linie mogąbyć odczytane jako potwierdzenia przyjętych rozwiązań.Informacje o stosowanych metodach są niepełne i nieabsorbują uwagi czytającego. Na tym etapieprzygotowania do zawodu (trzeci semestr ćwiczeń zmetodyki nauczania języka polskiego) wydaje mi się tonaturalne, ponieważ studenci opanowali już podstawydydaktyki przedmiotu, w tym biegłe operowanieogólnodydaktyczną klasyfikacją metod nauczania orazklasyfikacjami metod autonomicznych, typowych dlanauczania języka polskiego.6 Warto dodać, iż na potrzebyćwiczeń studentka przygotowała także konspekt zapisanytradycyjnie i przed poprowadzeniem lekcji przedłożyła go

metodykowi, jednak, co symptomatyczne, podczasprowadzenia lekcji posługiwała się powyższą mapąmentalną.

W trakcie zajęć z metodyki nauczania języka polskiegodążymy do uświadomienia słuchaczom wagidostosowania podejmowanych metod do możliwości ipreferencji sensorycznych naszych uczniów. Czy jednakta teoria podlega wdrożeniu w odniesieniu do słuchaczyspecjalizacji nauczycielskiej? Czy metodycy unikająmonotonii metodycznej? Nauczanie polisensorycznepodejmowane jest tylko podczas realizacji zadań w szkolećwiczeń, ćwiczenia teoretyczne uruchamiają główniekanał słuchowy. Wydaje się także, że adepci w zawodzienie mają świadomości własnych preferencjisensorycznych. Łatwo dostrzec, że narzucają oni uczniomwłasny styl uczenia się. Wniosek taki można wysnuć napodstawie leksyki, jaką posługują się w swoichkonspektach. Oto wzrokowcy zachęcają do „oglądania,dostrzegania, śledzenia”, natomiast słuchowcy do„słuchania”. Tymczasem nauczyciele powinni miećświadomość własnych preferencji sensorycznych,7 abynie narzucać własnego stylu uczenia się uczniom. Abylekcja trafiała do uczniów preferujących różne styleuczenia się, nauczyciel powinien podejmować różnorodnemetody nauczania. Oczywiście większość uczniów

9Kajet nr 82 (5/2009)

Przegląd Wydawnictw Regionalnych Moje TwojeNasze 2009 odbył się 18 września 2009 r. w WojewódzkiejBibliotece Publicznej w Olsztynie. W jednym miejscu i tymsamym czasie spotkali się ludzie książki: wydawcy,autorzy, ilustratorzy, redaktorzy, bibliotekarze, animatorzykultury, pedagodzy i, co najważniejsze, czytelnicy.

Kultura na książce

posiadło zdolność przełączenia kanału odbioru informacjido aktualnych potrzeb, jednak wymaga to dodatkowegowysiłku i jest skuteczne w krótkich odcinkach czasowych.

W części końcowej uwag o sposobach redagowaniakonspektów przywołam teorię inteligencji wielorakichHowarda Gardnera8, która wielokrotnie podejmowana wpracach teoretycznych, rzadko znajduje odzwierciedleniew publikacjach metodycznych bliskich praktyce. Czy ktośuwzględnia w projekcie lekcji fakt, iż w klasie znajdują siędzieci o bardzo zróżnicowanych profilach inteligencji? Tobyłoby rzeczywiste nowatorstwo w odróżnieniu odnowinkarstwa, do którego zaliczam przesyceniekonspektów metodami z grupy tzw. metodaktywizujących. Zachwianie proporcji w zakresie doborumetod i form pracy zwiane jest z tendencjami hołdowaniawzorom preferowanym przez nadzór pedagogiczny iwymagania ministerialne.

Podsumowując rozważania poświęcone konspektomstwierdzam, że ich zawartość powinna być zróżnicowanazgodnie z kategorią adresata tekstu i podlegaćmodyfikacjom z tej kategorii wynikającym. Obecny kształtgraficzny projektu lekcji nie uwzględnia preferencjisensorycznych i typu inteligencji ich autorów i w żadensposób nie podejmuje tych zmiennych w odniesieniu douczniów. Zagadnienia te wymagają szczegółowychrozważań i ustaleń, które pozwoliłyby wypracować nowyschemat notowania projektów lekcyjnych. Sygnalizowanaproblematyka nie została wyczerpana. Konstatacja wydajesię oczywista: sposoby redagowania konspektówlekcyjnych powinny podlegać zmianom, bowiem naszawiedza o procesach nauczania jest coraz bogatsza.

dr Renata MakarewiczUniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

1. Jędrychowska M., Najpierw człowiek. Szkolna edukacjakulturowo-literacka a problem kształcenia dydaktycznegopolonistów. Refleksja teleologiczna, Kraków 1998

2. Rusek M., Lekcje polskiego – typy i struktura, w: Polonistaw szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty, podred. Anny Janus-Sitarz, Kraków 2004, s. 27-54

3. Literatura metodyczna zawiera liczne wskazówki w tymzakresie, dlatego zbędne wydaje się prowadzenie w tymmiejscu szczegółowych rozważań o powyższymzagadnieniu.

4. Warto prześledzić konspekty lekcyjne umieszczane nastronach internetowych uznanych wydawnictwpedagogicznych, np. www.stentor.pl, www.operon.pl,www.wszpwn.com.pl

5. Kwiatkowska –Ratajczak M., Od konspektu do artykułu, w:Kompetencje szkolnego polonisty 2, Warszawa 1997, s. 40-46

6. Podczas ćwiczeń z metodyki nauczania języka polskiegostosuję powszechne zasady dydaktyczne, w tym takżezasadę stopniowania trudności. Początkowo studencipoznają podstawy metod nauczania w oparciu o dydaktykęogólną, dopiero później przywołane zostają podstawoweklasyfikacje metod typowo polonistycznych. W zakresiekształcenia językowego, jako najbliższe moim poglądom na

te zagadnienia, przywołuję klasyfikacje Anny Dyduchowej, atakże w pewnym zakresie Marii Nagajowej, natomiast wzakresie kształcenia literackiego za najtrafniejsze uważamklasyfikacje Zenona Urygi oraz Anieli Książek-Szczepanikowej.

7. Taraszkiewicz, Rose, Atlas efektywnego uczenia (się) nietylko dla nauczycieli, część 1., (brak miejsca wydania) 2006

8. Suświłło M., Inteligencje wielorakie w nowoczesnymkształceniu, Olsztyn 2004

Kajet nr 82 (5/2009)10

18 książek dowolnie wybranych z prezentowanych naPrzeglądzie, powędrowała do Filii nr 18 Miejskiej BibliotekiPublicznej w Olsztynie.

Z warsztatów ph. „Twórcze spotkania z książką”,skorzystali bibliotekarze, pedagodzy i animatorzy kulturyzajmujący się organizacją czasu wolnego czytelników,zarówno dzieci, młodzieży jak i dorosłych. Uczestnicypoznali propozycje różnorodnych form pracy z tekstem,zabaw słowem, a także metod aktywizującychpołączonych z elementami pedagogiki zabawy. Formy tewzbogacone były o proste techniki plastyczne, muzycznei teatralne.

Uzupełnieniem działań edukacyjnych były wystawy.Pierwsza - książek albumowych tematycznie związanychz hasłem tegorocznych Dni Dziedzictwa Zabytkom naodsiecz! Szlakiem grodów, zamków i twierdz przybliżającahistorię regionu Warmii i Mazur. Druga, ilustracji EdwardaRatuszyńskiego, przedstawiająca w bajkowej konwencjimiejsca znane i rozpoznawane w Olsztynie, nierozerwalniezwiązane z tekstem książki Miasto bajek AgatyGrzegorczyk-Wosiek.

Clou imprezy okazała się ekspozycja maszyn dopisania, która pozwoliła pokazać, zwłaszcza dzieciom imłodzieży, stare a często zabytkowe maszyny do pisania,jako jedno z narzędzi z którego wywodzi się współczesnaklawiatura komputerowa. Dodatkową atrakcją byływarsztaty pisania na tych maszynach. Dowcipne teksty iposzukiwanie przez młodzież szkolną maszynowegoentera, caps locka, shift-u czy backspace sprawiły, żekolejka do pisania nie miała końca.

Podobnym zainteresowaniem cieszyły się warsztatyczerpania papieru, podczas których można było poznaćproces powstawania i dekoracji papieru, tajemnicęreceptury tworzenia pulpy oraz technikę produkcjisposobem ręcznym papieru zwanego czasemholenderskim. Samodzielnie wytworzony papier byłwykorzystany w kolejnych warsztatach pisania gęsimpiórem. Sala biblioteczna zamieniła się w skriptoriumdawnych szkół kaligraficznych klasycznych form pisaniahumanistycznego, gdzie przywołano tradycję ręcznegopisania antykwą, kursywą, minuskułą czy majuskułą

W targach wzięło udział 26 wydawnictw z województwawarmińsko-mazurskiego. Wśród oficyn były takie, którezaistniały w ubiegłorocznym przeglądzie, między innymiArta, Borussia, Elset, ale również te, które w bibliotecezaprezentowały się po raz pierwszy - Regionalista zOlsztyna, Retman z Dąbrówna czy Uran z Elbląga. Własnestoisko miały roczniki – pisma popularnonaukowe inaukowe reprezentowane przez tytuły Znad Pisy, OkoliceOstródy, Masovia, Festa Boyen, Rocznik Działdowski czyStudia Angerburgica.

Na stoiskach znalazła się bogata oferta wydawnicza.Wśród książek można było znaleźć powieści, tomikipoezji, wydawnictwa dla dzieci oraz literaturępopularnonaukową i naukową. Nie zabrakło specjalnieprzygotowanych na wrześniowy przegląd tytułów. Wśródnich Spadek Erwina Kruka, na kartach któregoodnajdujemy znamienne, zwłaszcza w tym dniu, słowaOd Gutenberga się wszystko zaczęło. To wówczas wsposób widoczny ufundowano kulturę na książce.

Książki prezentowane były na stoiskach nie tylko przezwydawców, ale również przez autorów, ilustratorów iredaktorów. Czytelnicy skorzystali z okazji poznaniawarsztatu pisarskiego oraz zdobycia autografów znanychi lubianych autorów Tomasza Białkowskiego, KazimierzaBrakonieckiego, Bernadetty Darskiej, Tekli Żurkowskiej,Tamary Bołdak-Janowskiej, Iwony Liżewskiej oraz wieluinnych. Uczestnicy spotkali się też z prof. JanuszemMałłkiem, tego dnia uhonorowanym tytułem honoris causaUniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.Spotkania z autorami uzupełniało „głośne czytanie”fragmentów tekstów przez studentów studium aktorskiego.

Targom towarzyszyły liczne imprezy. Po raz pierwszyorganizatorzy wydali Katalog Przeglądu i ogłosili konkursARS Libris dla wydawców. W Katalogu znalazły sięprezentacje wydawnictw zgłoszonych do przeglądu,krótka ich charakterystyka ze wskazaniem ostatnichpublikacji oraz zdaniem wydawców najciekawiejedytorsko wydane tytuły zgłoszone do konkursu ARSLibris. Z wytypowanych tytułów umieszczonych wKatalogu, pokazywanych też na stronie internetowej WBPi w bibliotece, czytelnicy wybrali w rankingukomputerowym i tradycyjnym na kuponach, najciekawiejedytorsko wydane książki. Najwięcej głosów uzyskałyMazury Garbate wydawnictwa QMIKA, następnie Alejeprzydrożne BORUSSII i Regionaliści Warmii i Mazurujawniają tajemnice z wydawnictwa Regionalista.Trzystopniowe nagrody w postaci statuetek i piórwręczono reprezentantom oficyn: WojciechowiKujawskiemu, Iwonie Annie Ndiaye i TomaszowiSowińskiemu. Mazury Garbate otrzymały dodatkowonagrodę specjalną w postaci ekslibrisu ARS Librisufundowanego przez Prezydenta Olsztyna.

Targi książki regionalnej dały możliwość zapoznaniasię z aktualną ofertą wydawniczą, pozwoliły uzupełnićksięgozbiory domowe i bibliotek. Na odwiedzającychczekały też liczne gratisy. Dzięki wydawcom bibliotekiwzbogaciły swoje księgozbiory o tytuły przekazane dowylosowania podczas loterii. Nagroda główna, w postaci

11Kajet nr 82 (5/2009)

Filmowa edukacja w Awangardzie

Olsztyńska Awangarda jest ostatnim tradycyjnym kinemw naszym mieście. Już za rok obchodzić będzie 100-lecieswojej nieustannej działalności. Obok szczecińskiego kina„Pionier” i poznańskiej „Muzy” jesteśmy najstarszymkinem w Polsce, a także i w Europie.

Od 5 lat mamy status kina studyjnego, a od ubiegłegoroku weszliśmy do elitarnej sieci Europa Cinemas, doktórego należy tylko 20 kin w Polsce.

Na ekranie Awangardy prezentujemy repertuarartystyczny, ambitny, nierzadko kontrowersyjny,nastawiony szczególnie na młodego widza, dlatego zprawdziwą przyjemnością włączyliśmy się w ogólnopolskiprogram Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej.

Jest to projekt, który ma już swoją renomę i ósmy rokcieszy się dużym zainteresowaniem. Główną ideąprogramu NHEF jest pokazanie młodym widzom filmówciekawych, wartościowych, mówiących o ich problemachi prowokujących do dyskusji o poważnych, nurtującychich tematach.

Spotkanie z filmem artystycznym, rozszerzanie wiedzyna temat sztuki filmowej, rozwijanie wrażliwości,inspirowanie do szukania odpowiedzi na wiele ważnych itrudnych pytań - to główny cel naszych spotkań. Jednymsłowem mamy okazję do uczestniczenia w przemyślanejedukacji filmowej. Chcemy przełamać stereotyp szkolnych

pennem niepodzielnie panującym od IV w. n.e. aż poXIX w. Niewątpliwie ciekawostką był też spektakl wwykonaniu aktorów z Teatru Lalek z Wrocławia,promujących ideę XIX wiecznego familijnego teatru.Widzowie przenieśli się w krainę literatury z papierowymipostaciami i papierową makietą teatru sztuki AleksandraDumas’a Bracia Korsykańscy. Następnie uczestniczyli wwarsztatach tworzenia takiego teatru i próbowalipodkładać głosy pod poszczególne postaci.

Dzięki informacjom o projekcie szeroko reklamowanymw mediach: prasie lokalnej, serwisach internetowych iradiu w przeglądzie wzięło udział ponad 2500 osób. Pokazwalk i obyczajów rycerskich przed Starym Ratuszem wwykonaniu Bractwa Rycerskiego Konwent św. Piotra zOlsztynka dodatkowo wzbogacił działania projektu iprzyciągnął widzów. Odwiedzający korzystali nie tylko zestoisk z wydawnictwami regionalnymi, ale zainteresowanibyli pozostałymi propozycjami. Potencjalni uczestnicymieli możliwość zapisania się on-line na warsztaty imonitorowania na stronie internetowej bieżących działańprojektu.

Przegląd Wydawnictw Regionalnych MojeTwojeNasze2009 zrealizowano dzięki środkom finansowym w ramachProgramu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego„Literatura i piśmiennictwo” Priorytet 1: Promocja literaturyi piśmiennictwa kulturalnego. Przegląd WydawnictwRegionalnych jako impreza o zasięgu regionalnym,zaplanowana również w 2010 roku na stałe wpisała się wkalendarz wydarzeń kulturalnych w Olsztynie.

Więcej informacji na temat programu, regulaminów:Przeglądu Wydawnictw Regionalnych, loterii, konkursuARS Libris, rankingu książek, przyznanych nagródznajduje się na stronie internetowej WojewódzkiejBiblioteki Publicznej w Olsztynie www.wbp.olsztyn.pl/programy/mojetwojenasze/2009/� Tytuł artykułu i cytat zaczerpnięty za E. Kruk / Spadek.

Olsztyn 2009 s. 26W imieniu organizatorów: Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej,

Polskiego Towarzystwa Czytelniczego Oddział w Olsztynie,Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego

Magdalena StrzyżKoordynator projektu

Kajet nr 82 (5/2009)12

2 października 2009 r. w Olsztynie odbyło się uroczystePodsumowanie XI Warmińsko-Mazurskich Dni Rodziny.Wydarzenie to odbyło się w ramach dwudniowej IIWojewódzkiej Konferencji z Okazji MiędzynarodowegoDnia Seniora.

W tym roku Dni Rodziny przebiegały na tereniewojewództwa warmińsko-mazurskiego w dniach 14 maja– 10 czerwca. Ich organizacji podjął się SamorządWojewództwa Warmińsko-Mazurskiego oraz Rada ds.Rodzin Województwa Warmińsko-Mazurskiego przywspółudziale Wydziału Polityki Społecznej Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie. KomitetHonorowy stanowili: Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego – Jacek Protas, Wojewoda Warmińsko-Mazurski – Marian Podziewski oraz Metropolita Warmiński– ks. abp. Wojciech Ziemba.

XI Warmińsko-Mazurskie Dni Rodziny odbyły się podhasłem „Człowiek starszy we współczesnej rodzinie ispołeczeństwie”. Temat ten nawiązywał doWojewódzkiego Programu na rzecz Osób Starszych nalata 2009-2013 Pogodna i bezpieczna jesień życia naWarmii i Mazurach, przyjętego do realizacji uchwałąZarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego wstyczniu 2009 r.

Głównym założeniem tegorocznych Dni Rodziny byłopogłębienie refleksji nad rolą seniorów w dzisiejszymspołeczeństwie. Szereg inicjatyw podjętych przezdziesiątki lokalnych samorządów z terenu całegowojewództwa nakierowano na utworzenie warunkówzmierzających do poprawy sytuacji osób starszych m. in.poprzez zapobieganie ich wykluczeniu społecznemu,aktywizację zawodową i społeczną, promowanie dialogumiędzypokoleniowego, integrację społeczności lokalnychoraz wzmacnianie więzi rodzinnych.

Człowiek starszy we współczesnej rodzinie i społeczeństwiePodsumowanie XI Warmińsko-Mazurskich Dni Rodziny

wyjść do kina jako czasu straconego z punktu widzeniaszkoły. Do współpracy zapraszamy ludzi ciekawych,nietuzinkowych, specjalistów w danych dziedzinach,mających dobry kontakt z dziećmi, młodzieżą. Krótkiewprowadzenie do filmu, zasygnalizowanie problemu przezprelegenta na pewno sprzyja lepszemu odbiorowi filmu.

Po obejrzeniu filmu – kontynuacja „filmowej lekcji” jużw szkole, na wybranych przedmiotach: języku polskim,historii, godzinie wychowawczej, wiedzy o społeczeństwie.

Przed filmem nauczyciele dostają materiałydydaktyczne do pracy z uczniami: informacje o filmie iscenariusz lekcji przygotowany przez specjalistów. Dziękitemu uczeń ma możliwość „przegadania” problemu zfilmu, dokładniejszej analizy dzieła filmowego, zapoznaniasię z sylwetką i dorobkiem reżysera. Nauczyciel zaś maokazję do potraktowania filmu jako doskonałegonarzędzia do pracy edukacyjnej i wychowawczej

Uroczyste Podsumowanie XI Warmińsko-MazurskichDni Rodziny otworzyło przemówienie WicemarszałekWojewództwa Warmińsko-Mazurskiego, Jolanty Szulc.Zgromadzeni w Sali Dębowej Hotelu Warmińskiegowysłuchali również okolicznościowych wystąpieńPrzewodniczącego Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Juliana Osieckiego, przemawiającej wimieniu Wojewody Warmińsko-Mazurskiego SylwiiKicińskiej oraz ks. kanonika dr Andrzeja Lesińskiego,reprezentującego Metropolitę Warmińskiego.

Obecni na uroczystości przedstawiciele lokalnychsamorządów, jednostek organizacyjnych pomocyspołecznej, organizacji pozarządowych, Uniwersytetów IIIWieku, placówek oświatowych i innych podmiotów zuwagą wysłuchali podsumowania wydarzeńzorganizowanych w ramach tegorocznych Dni Rodziny,które przedstawiła Dyrektor Regionalnego OśrodkaPolityki Społecznej Urzędu MarszałkowskiegoWojewództwa Warmińsko-Mazurskiego, WiesławaPrzybysz.

Z zainteresowaniem przyjęto również prezentacjedobrych praktyk zrealizowanych na terenie naszegowojewództwa: Grażyna Laskowska z Iłowa-Osadyzaprezentowała wyniki badań ankietowych dotyczącychrelacji międzypokoleniowych młodzieży i osób starszych,które przeprowadzili nauczyciele Zespołu Szkół nr 1 orazpracownicy Środowiskowego Domu Samopomocy wIłowie-Osadzie, natomiast Karol Kossakowski z DomuPomocy Społecznej „Kombatant” w Olsztynie przedstawiłgłówne założenia projektu „Wystarczy byś był”realizowanego w tej placówce, dotyczącego wspólnegospędzania czasu osób starszych i młodzieży.

na lekcjach. Nastały czasy, w których już nie literatura,ale film jest najpowszechniejszą formą kontaktu ludzi zkulturą. Film dociera do milionów ludzi. Działa silnie naich emocje, bawi, wzrusza, ale też kształtuje gusty,wrażliwość i estetykę. Jest pretekstem do dyskusji, krytyki,samodzielnej oceny nie tylko filmowych obrazówbohaterów i ich postaw, ale i otaczającej nasrzeczywistości.

Program NHEF otrzymał poparcie Warmińsko-Mazurskiego Kuratora Oświaty, Ministra Kulturyi Dziedzictwa Narodowego, Polskiego Instytutu SztukiFilmowej, patronat Europejskiego Roku Kreatywnościi Innowacji 2009.

Lidia Hyczko-Lenkiewiczkoordynator

13Kajet nr 82 (5/2009)

Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego orazRada ds. Rodzin Województwa Warmińsko-Mazurskiegorozpoczęły prace nad organizacją przyszłorocznych, XIIWarmińsko-Mazurskich Dni Rodziny. Przy współpracy zKomisją Rodziny Rady Miasta Olsztyn zostałyzaaranżowane dwa spotkania, mające na celumerytoryczne przygotowanie tego przedsięwzięcia,realizowanego w naszym województwie cyklicznie od1999 r.

Pierwsze ze spotkań odbyło się w dniu 5 listopada br.w Sali Sesyjnej Urzędu Miasta Olsztyn. Zaproszono nanie m. in. przedstawicieli lokalnych samorządów,jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, placówekedukacji i kultury, organizacji pozarządowych i innychpodmiotów zaangażowanych w działania na rzecz rodzin.

Celem zebrania prowadzonego przez DyrektorRegionalnego Ośrodka Polityki Społecznej UrzęduMarszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Wiesławę Przybysz, było ustalenie terminuprzyszłorocznych Dni Rodziny oraz wybór ich hasłaprzewodniego.

Blisko stu uczestników spotkania chętnie brało udziałw dyskusji, zgłaszając wiele ciekawych propozycjitematów, m. in.: „Czy umiem się cieszyć z tego, co mam– współczesna hierarchia wartości”, „Przeciwdziałanieubóstwu warunkiem godnego życia”, „Rodzina ostojąwartości w społeczeństwie obywatelskim”,„Odpowiedzialne rodzicielstwo” czy „Rodzina wolna odkryzysu”.

Ostatecznie zgromadzeni na sali zdecydowanąwiększością głosów uzgodnili, że hasło przewodnieprzyszłorocznych, XII Warmińsko-Mazurskich Dni Rodziny

Silna i aktywna rodzina szansą na godne życiePrzygotowania do XII Warmińsko-Mazurskich Dni Rodziny – 2010 r.

Blisko dwustu uczestników spotkania zapoznało się teżz dotychczasowymi efektami wdrażania WojewódzkiegoProgramu na rzecz Osób Starszych na lata 2009-2013„Pogodna i bezpieczna jesień życia na Warmii iMazurach”, które omówił Prezes współorganizującejPodsumowanie XI Dni Rodziny Federacji OrganizacjiSocjalnych Województwa Warmińsko-Mazurskiego FOSa,Bartłomiej Głuszak. Druga część jego wystąpieniapoświęcona była prezentacji sieci organizacji seniorskichw województwie warmińsko-mazurskim.

W tym roku w ramach Dni Rodziny po raz kolejnyodbyły się również dwa konkursy wojewódzkie, którychtematy korespondowały z hasłem przewodnim Dni:„Seniorzy bogactwem rodziny i społeczeństwa” orazkonkursu plastycznego i grafiki komputerowej „Mądrośćżyciowa człowieka starszego – przyszłością młodego”.Laureatom wręczono nagrody.

W trakcie uroczystości nagrody otrzymali też laureacilokalnych edycji promującego wolontariat młodzieżowySamorządowego Konkursu Nastolatków „OśmiuWspaniałych”, organizowanego przez Fundację „Świat naTak” w Warszawie.

Oficjalną część uroczystości Podsumowania DniRodziny urozmaicił występ zespołu „Gwintówki” zolsztyńskiego Domu Pomocy Społecznej „Kombatant”pod kierunkiem Elżbiety Ignaciuk.

Relacje z wydarzeń zorganizowanych w ramach XIWarmińsko-Mazurskich Dni Rodziny na tereniewojewództwa, podobnie jak i podsumowujący tegoroczneDni Biuletyn nr 24 Rady ds. Rodzin WojewództwaWarmińsko-Mazurskiego, już wkrótce znajdą się na stronieinternetowej Urzędu Marszałkowskiego WojewództwaWarmińsko-Mazurskiego www.wrota.warmia.mazury.pl/w zakładce „Polityka Społeczna”, w dziale „Działania narzecz rodziny”.

Mateusz Świątecki

będzie brzmiało: Silna i aktywna rodzina szansą nagodne życie.

Podjęto również decyzję, że Dni Rodziny w 2010 r.odbędą się w dniach 14 maja – 9 czerwca.

Kolejne spotkanie, które odbyło się w dniu 16 listopadabr. również w Sali Sesyjnej Urzędu Miasta Olsztyn, miałoza zadanie przygotować lokalnych koordynatorów XII DniRodziny do jak najefektywniejszego zrealizowania tegoprzedsięwzięcia w swych środowiskach. Wzięło w nimudział ok. sześćdziesięciu przedstawicieli lokalnychsamorządów, pracowników jednostek organizacyjnychpomocy społecznej oraz placówek edukacji i kultury,oddelegowanych przez lokalnych samorządowców dopełnienia funkcji koordynatorów przyszłorocznych DniRodziny w danym powiecie, mieście czy gminie.

Spotkanie miało charakter warsztatowo-szkoleniowy,a prowadziła je Nela Chojnowska-Ochnik z ForumProrodzinnego. Uczestnicy zajęć uzyskali od niej szeregniezbędnych informacji dotyczących działań, jakie należypodejmować, by skutecznie wywiązywać się zobowiązków koordynatora i zapewnić sprawnąorganizację lokalnych Dni Rodziny.

Zgromadzeni na sali dowiedzieli się m. in. o potrzebietworzenia zespołów współrealizujących z koordynatoramiposzczególne inicjatywy, o podnoszeniu rangi DniRodziny poprzez organizację uroczystego otwarcia,zakończenia i podsumowania tego przedsięwzięcia wdanym środowisku oraz o sposobach dokumentowaniawydarzeń organizowanych na swym terenie, celem ichpóźniejszej promocji. Wśród poruszanych tematówznalazły się też kwestie dotyczące pozyskiwania środkówna sfinansowanie lokalnych Dni Rodziny.

Kajet nr 82 (5/2009)14

Góra Grosza

Kilka lat temu założyłam w Zespole SzkółChemicznych i Ogólnokształcących w OlsztynieSzkolne Koło Przyjaciół Dzieci im. Janusza Korczaka.Skupia ono młodzież szczególnie wrażliwą na potrzebydrugiego człowieka i chcącą nieść pomoc słabszym.

Członków Koła obowiązuje kodeks, który promuje takiewartości jak radość życia, dobroć, sprawiedliwość,odwaga, skromność, współdziałanie. Młodzi„korczakowcy” propagują w gablocie szkolnej główneidee i założenia reformy systemu opieki nad dzieckiemosamotnionym. W wolnym czasie współpracują z DomemDziennego Pobytu Dziecka „Arka” i biorą udział wróżnorodnych akcjach charytatywnych, z którychnajwiększym powodzeniem cieszy się „Góra Grosza”,współuczestniczą również w obchodach Warmińsko-Mazurskich Dni Rodziny.

Dom Dziennego Pobytu Dziecka „Arka” funkcjonuje wOlsztynie już 10 lat. Swoim wsparciem obejmuje rocznieponad sto dzieci. Są to dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. W„Arce” pod staranną opieką wychowawców iwolontariuszy mają one zapewnioną pomoc przyodrabianiu lekcji, ciepły posiłek, gry i zabawy. Młodziwolontariusze uczą się w „Arce” otwartości i ofiarności wniesieniu pomocy innym, zwłaszcza dzieciom. Myślę, żeklimat współpracy najlepiej oddają słowa BasiRomanowskiej, uczennicy naszej szkoły, długoletniejprzewodniczącej Koła im. Janusza Korczaka.

Dzieciom z Arki pomagam w lekcjach. Są to dzieci wróżnym wieku, ale zwykle ze szkół podstawowych. Niemam więc problemu z pomocą przy odrabianiu lekcji. Jestto nawet dla mnie w jakimś stopniu przydatne, bo zawszemogę sobie powtórzyć materiał przerabiany w ichszkołach. Dzieci z Arki są bardzo miłe. Kiedy zobaczyłamje pierwszy raz byłam trochę onieśmielona, bo było ichdużo i były wszędzie. Kiedy jednak odwiedziłam je po raz

kolejny przekonałam się, że nie jest tak źle. Myślałam, żebędzie ciężko i że będę zmęczona – ale się myliłam.Wychodzę z Arki w pełni sił i czuję się taka potrzebna.Patrzę w kalendarz, kiedy mam wolną chwilę, abyodwiedzić małych przyjaciół. Chociaż jestem już prawiedorosła nie wstydzę się bawić zabawkami z dziećmi.Sprawia mi to radość, bo przypomina minione dzieciństwo.

Akcja charytatywna „Góra Grosza” polega na zbiórcemonet groszowych, w szkołach i przedszkolach całegokraju, na rzecz dzieci z domów dziecka. Inicjatorem igłównym organizatorem akcji jest Towarzystwo „NaszDom”.

Z „Górą Grosza” związana jestem od samego początkutj.2000 roku. „Góra Grosza” stawiała wtedy pierwsze kroki,a ja propagowałam w Kuratorium Oświaty zbiórkę monetgroszowych wśród dyrektorów i uczniów nadzorowanychplacówek. Do tej pory pamiętam przekazaną na moje ręceskarbonkę pełną grosików oraz pudło z ręcznie uszytymimaskotkami – dar serca od dzieci i ich rodziców zośrodków rehabilitacyjno-edukacyjno–wychowawczych.Otrzymane monety wpłaciłam na konto Towarzystwa„Nasz Dom”, a zabawki przesłałam do korczakowskiegoDomu Dziecka na Bielanach. Cóż to była za radość, gdyza jakiś czas wpłynęło z TND serdeczne podziękowanie,które mogłam rozesłać do moich podopiecznych.

W tym roku „Góra Grosza” obchodzi jubileusz. Już poraz 10, dzieci i młodzież będą zbierać, na przełomielistopada i grudnia, w szkołach i przedszkolach całegokraju monety groszowe na przysłowiowe „szczęście” dladzieci z domów dziecka. W akcji tej, której od samegopoczątku patronuje MInisterstwo Edukacji Narodowej jużod kilku lat biorą udział również uczniowie naszej szkoły.Na kilka tygodni przed rozpoczęciem akcji wolontariuszeorganizują akcję plakatową i wykonują specjalneokolicznościowe skarbonki. Młodzież uczestniczy równieżw opracowaniu albumu poświęconego osamotnionymdzieciom, który przesyłamy do TND. W tym roku z okazjiJubileuszu pragniemy pobić ubiegłoroczny szkolny rekordi zebrać ponad 4 tysiące monet groszowych.

Myślę, że ten coroczny zryw dzieci i młodzieży szkolnejoraz nauczycieli to piękny dowód wrażliwości ich serc nasmutny los wychowanków domów dziecka. W wyniku 10edycji akcji „Góra Grosza”, Towarzystwo „Nasz Dom”zebrało na pomoc osieroconym dzieciom ogromną ilośćgroszy o łącznej wartości ponad 13 mln złotych.

Nasz wielki rodak Jan Paweł II pisał: Nie może i niepowinno być dzieci porzuconych. Ani dzieci bez rodzin.Ani dzieci ulicy.

Myślę, że przesłaniu temu w jakiś sposób służądziałania młodych „korczakowców” z Zespołu SzkółChemicznych i Ogólnokształcących w Olsztynie, którychpracę koordynuję wspólnie z moimi koleżankamiKatarzyną Jabłonowską (nauczyciel matematyki) i JoannąWojno (nauczyciel języka niemieckiego).

Aleksandra DrzazgowskaZespół Szkół Chemicznych i Ogólnokształcących

w Olsztynie

Na spotkaniu uzgodniono wstępnie, że w lutym 2010 r.zorganizowane zostanie seminarium wprowadzające wtemat XII Warmińsko-Mazurskich Dni Rodziny. Propozycjezagadnień do wykorzystania w ramach przyszłorocznychDni już wkrótce znajdą się na stronie internetowej UrzęduMarszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego www.wrota.warmia.mazury.pl w zakładce„Polityka Społeczna”, w dziale „Działania na rzeczrodziny”.

Mateusz Świątecki

15Kajet nr 82 (5/2009)

BIBLIOTEKAW-M ODN

PROPONUJE

Bielak Bolesław: Jak pomóc uczniom w wyborzezawodu. Warszawa, WSiP 2009

Wybór zawodu to bardzo trudna decyzja w życiukażdego młodego człowieka. Jednym z obowiązkówwspółczesnej szkoły jest przygotowanie uczniów dopodejmowania świadomych decyzji związanych zwyborem zawodu, decyzji, które mogą zaważyć na ichcałym przyszłym życiu. Prezentowana publikacja to zbiórscenariuszy lekcyjnych, które pomogą uczniom lepiejpoznać siebie, własne preferencje i oczekiwania wobecprzyszłej drogi życiowej.

Biskupski Marek, Krzyżanowska Elżbieta: Z namiprzemoc nie ma szans. Warszawa, WSiP 2009

Poradnik, napisany przez socjoterapeutę orazinstruktorkę terapii uzależnień, skierowany jest dowychowawców klas 4-6 szkoły podstawowej i gimnazjum.Jego autorzy wychodzą z założenia, żenajskuteczniejszym i najtańszym sposobem zapobieganianiepożądanym zjawiskom występującym w szkole jestprofilaktyka. Książka pomaga nauczycielom rozwiązywaćtrudne problemy w klasie takie jak przemoc, narkotyki,subkultury młodzieżowe, przez podanie przykładów

scenariuszy zajęć, programów profilaktycznych, któremają na celu przeciwdziałać zachowaniom agresywnymwśród młodzieży, jednocześnie rozwijając ich umiejętnościspołeczne.

Piotrowska Helena, Triebling Andrzej: Trzeba miećserce. Olsztyn, Agencja Wydawnicza „Remix" 2009

Dzięki publikacjom Heleny Piotrowskiej ocalimy odzapomnienia wybitne postaci kultury, które mieszkały itworzyły na Warmii. Dzięki niej powstały książki oWojciechu Muchlado, Hieronimie Skurpskim, BarbarzeHulanickiej. Książka, którą polecamy, to ciepłewspomnienia o kolejnej wybitnej postaci - pedagogu,nietuzinkowym człowieku, jakim była Janina Triebling.Znajdziemy w niej mnóstwo rozmów z osobami, któreznały i pamiętały tę wyjatkową dyrektorkę szkołyspecjalnej w Olsztynie. Książka ważna szczególnie dlanas, nauczycieli - gdy narzekamy na brak autorytetów,ona właśnie nam przypomina, przedstawiając sylwetkę J.Triebling, że nie trzeba ich szukać daleko.

Podzielska Małgorzata: Nauczyciel lider. Jakbudować autorytet. Warszawa, WSiP 2009

Autorka tego poradnika uważa, że sam fakt bycianauczycielem nie zapewnia człowiekowi szacunku, gdyżdziś upadł mit autorytetów formalnych - związanych zzajmowanym stanowiskiem lub pełnieniem zaszczytnychfunkcji w społeczeństwie. Dziś należy go sobiewypracować, aby zdobyć uznanie młodego pokolenia iwywierać na nie wpływ. Książka prezentuje siedem zasad,

Kajet nr 82 (5/2009)16

Galeria BakałarzGaleria BakałarzGaleria BakałarzGaleria BakałarzGaleria Bakałarz

OtwarteZasoby Edukacyjne

Świat cudownie zwielokrotniony. Juliusz Słowacki –współczesne interpretacje.

Konferencje w Warmińsko-Mazurskiej BibliotecePedagogicznej w Olsztynie

W listopadzie w Warmińsko-Mazurskiej BibliotecePedagogicznej miały miejsce dwa istotne dla środowiskaoświatowego wydarzenia – seminarium podejmującewciąż dyskutowany temat otwartych zasobówedukacyjnych oraz konferencja kontynuująca rozpoczętyw ubiegłym roku „Herbertowską lekcją poezji” cykl,organizowanych na dużą skalę, konferencji literackich.Obydwa wydarzenia cieszyły się bardzo dużymzainteresowaniem w środowisku szkolnym iakademickim.

Współorganizowane z Serwisem ElektronicznaBiblioteka Pedagogiczna SBP seminarium na tematotwartych zasobów edukacyjnych adresowane było dobibliotekarzy szkolnych i pedagogicznych województwawarmińsko-mazurskiego. Ponieważ sieć internetowaoferuje nauczycielom coraz to nowsze koncepcjeedukacyjne (nie zawsze wartościowe) – rodzi się potrzebauporządkowania i przybliżenia informacji na temat tegorodzaju inicjatyw. Istotnym przedsięwzięciem jest właśniekoncepcja otwartych zasobów edukacyjnych, stanowiącazbiór wspólny dla wielu projektów, publicznie dostępnychw Internecie wraz z prawem do sukcesywnego rozwijaniaw otwarty sposób. Celem spotkania było przybliżenie tejkoncepcji, a tym samym możliwości wykorzystania wpracy dydaktycznej nauczyciela programów Open Sourcei projektów: Open Access, Wikimedia, Wolne Lektury.Bożena Bednarek-Michalska (z Biblioteki Głównej UMKw Toruniu) w referacie Otwarta edukacja, nauka i kultura.Podstawowe informacje dla bibliotekarzy i użytkownikówbibliotek pedagogicznych przedstawiła najważniejszeinformacje dotyczące wyżej wymienionej koncepcji,koncentrując się na rozwoju otwartych zasobówedukacyjnych w Polsce. Praktyczne sposobywykorzystania tych zasobów natomiast ukazali: dr MarcinGoździkiewicz (Zakłady Chemiczne „Zachem” wBydgoszczy) w wystąpieniu pt. Projekty Wikimedia i ichpotencjał edukacyjny oraz Mariusz Jarocki (InstytutInformacji Naukowej i Biologii UMK w Toruniu) w referacieOtwarte oprogramowanie edukacyjne w szkole i bibliotece– wybór rozwiązań. Joanna Łazicka (Warmińsko-MazurskaBiblioteka Pedagogiczna w Olsztynie) z perspektywyużytkownika zaprezentowała refleksje na temat projektuWolne Lektury.

Konferencja „Świat cudownie zwielokrotniony”.Juliusz Słowacki – współczesne interpretacjezorganizowana została przede wszystkim z myślą onauczycielach języka polskiego i bibliotekarzach.Zaproszenie na konferencję przyjęli wybitni badaczeliteratury romantyzmu i twórczości Juliusza Słowackiego– prof. Aleksander Nawarecki z Uniwersytetu Śląskiegooraz prof. Jarosław Ławski reprezentujący Uniwersytet wBiałymstoku. Aleksander Nawarecki przedstawił 7 tez odzisiejszej recepcji Słowackiego. Zaprezentował

które pomogą tak pracować w szkole, by stać się dlamłodzieży niekwestionowanym wzorem, a także byrozwinąć swoje zdolności w kierowaniu grupą, nauczyćsię działać szybko i efektywnie.

Danuta Wróblewska

17Kajet nr 82 (5/2009)

najbardziej aktualne spostrzeżenia dotyczącewspółczesnego odbioru twórczości poety, podkreślającprzy tym zjawisko końca paradygmatu romantycznego.Jarosław Ławski natomiast postawił tezę o ironicznejpredyspozycji wyobraźni poety i, odnosząc się doutworów z kanonu lektur szkolnych, zaproponowałczytanie tekstów Słowackiego poprzez kategorię ironii. Wdrugiej części spotkania nauczyciele – MariolaKrzyworączka (V LO w Olsztynie) oraz Wojciech Tański(Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieliw Olsztynie) opowiadali o doświadczeniach w pracy zuczniami nad tekstami Słowackiego, przedstawiającwłasne propozycje odczytania utworów poetyuwzględniające możliwości interpretacyjne młodzieży.

Konferencja była kolejną współczesną próbą spojrzeniana twórczość poety z wielu perspektyw – naukowo-badawczej, z perspektywy nauczyciela pracującego zmłodzieżą, a także z punktu widzenia artysty. Głos artystyzabrzmiał w inspirowanych twórczością Słowackiegowierszach poetów współczesnych – Julii Hartwig, UrszuliKozioł, Krzysztofa Karaska i Adama Zagajewskiego orazpoprzez wystawę fotografii teatralnej Konrada AdamaMickiewicza (w przestrzeni której odbywała siękonferencja), będącej swobodną interpretacją„Beniowskiego.”

Żywa dyskusja wieńcząca spotkanie o Słowackim,zaangażowanie uczestników obydwu konferencji, bardzoduże zainteresowanie zaproponowanymi tematami,wyjątkowa atmosfera, jaka zaistniała podczas spotkań -to wystarczająco mocny sygnał dla organizatorów, żetakie wydarzenia mają głęboki sens.

Sylwia Sawicka, Aneta Świder-Pióro

Edukacja dlabezpieczeństwa

Potrzeba bezpieczeństwa jest jedną z podstawowychpotrzeb oraz niezbywalnym prawem człowieka.Bezpieczeństwo indywidualne i zbiorowe jest corazbardziej pożądane we współczesnym świecie. Skalazagrożeń i rozmiar narastających niebezpieczeństw każąedukację w tym zakresie rozpocząć jak najwcześniej.

Wychodząc naprzeciw potrzebom społecznym i zmianomw tym obszarze reforma edukacji wprowadza nowyprzedmiot, edukację dla bezpieczeństwa doobowiązkowego kanonu nauczania na III etapieedukacyjnym. Dzięki temu już gimnazjalista w sposóbuporządkowany będzie uczył się, jak budowaćelementarne bezpieczeństwo swoje, swoich bliskich,kolegów i innych.

Programy edukacji dla bezpieczeństwa w gimnazjumsą adresowane do nauczycieli przygotowanych w tejdziedzinie. Umożliwiają realizacje celów nauczania orazprzekazywanie wiedzy interdyscyplinarnej w sposóbciekawy i prosty zarazem, uwzględniający możliwościpsychorozwojowe młodzieży na III etapie edukacyjnym.

Ogólne cele kształcenia zgodne z podstawąprogramową to:

1. Znajomość powszechnej samoobrony i obronycywilnej. Uczeń rozumie znaczenie powszechnejsamoobrony i ochrony cywilnej.

2. Przygotowanie do działania ratowniczego. Uczeń znazasady prawidłowego działania w przypadkuwystąpienia zagrożenia życia i zdrowia.

3. Nabycie umiejętności udzielania pierwszej pomocy.Uczeń umie udzielać pierwszej pomocy w nagłych

wypadkach. Zadania szkoły wyłaniające się w związku znowym przedmiotem kształcenia ogólnego.

1. Organizowanie zajęć w małych grupach, co maumożliwić ćwiczenia i nabywanie umiejętnościpraktycznych udzielania pierwszej pomocy.

2. Zapewnienie niezbędnych pomocy dydaktycznych(fantom do resuscytacji, AED, filmy)

3. Zapewnienie kontaktów z instytucjamiwspomagającymi proces dydaktyczny t.j.: StrażPożarna, Państwowe Ratownictwo Medyczne, DziałyZarządzania Kryzysowego, Policja, Siły Zbrojne RP.

4. Kształtowanie postaw humanitarnych i obywatelskichoraz promowanie przykładów dobrej praktyki.

5. Wyrabianie nawyków oraz opanowanie zasaddziałania ratowniczego, szczególnie w zakresiepierwszej pomocy podczas wypadków i zagrożeń.

Z założeń nowej reformy programowej wynika sugestiamaksymalnej redukcji treści i położenia nacisku nakształtowanie umiejętności i pewnego rodzaju nawykóww działaniu skierowanych do ucznia. Najważniejszymjednak zadaniem jakie stawia nowa podstawaprogramowa wydaje się być kształtowanie odpowiednichpostaw szacunku do życia i zdrowia, ratowania i udzielaniapomocy poszkodowanym.

Zatem wdrożenie nauczania nowego przedmiotuEdukacja dla bezpieczeństwa w gimnazjum jest dużymwyzwaniem w sensie organizacyjnym dla dyrektorówszkół a także dla nauczycieli, którzy podejmą sięnauczania tego przedmiotu. Przed nimi bowiem nie tylkowizja studiów podyplomowych w zakresie Edukacji dlabezpieczeństwa, ale także zdobywanie uprawnień donauczania pierwszej pomocy przedlekarskiej w ramachtego przedmiotu (zgodnie z ustaleniami MEN).

Olga Bielan

Kajet nr 82 (5/2009)18

O uczniach zdolnychz Anglikami

W dniach 25-31.10.09 W-M ODN w Olsztynie gościło14 nauczycieli z okolic Birmingham w Wielkiej Brytanii.Tematem wizyty studyjnej była „Praca z uczniem zdolnymw polskich szkołach”, a celem wymiana doświadczeń iodwiedzenie szkół i placówek edukacyjnych w naszymmieście. Goście odwiedzili Gimnazjum nr 3, GimnazjumAkademickie, Szkołę Podstawową nr 2 i PoradnięPedagogiczno-Psychologiczną nr 1 w Olsztynie.

Z polskim systemem edukacyjnym i formamidoskonalenia nauczycieli zapoznali sie w naszymOśrodku. W programie znalazł sie też czas na odrobinęturystyki. Anglicy podziwiali Olsztyn i jego okolice, Bazylikęw Gietrzwałdzie, św. Lipkę i Gierłoż.

Nauczyciele z Wielkiej Brytanii zrzeszeni są worganizacji TiPD, której celem jest rozwój i dokształcanienauczycieli brytyjskich. To już druga taka wizyta w naszymOśrodku i naszym mieście. Pierwsza grupa nauczycieligościła u nas w kwietniu tego roku.

Goście spotkali się z Kurator Oświaty- MałgorzatąBogdanowicz-Bartnikowską, Marszałkiem Województwa- Jackiem Protasem i Prezydentem Miasta - JerzymSzmitem. Wszędzie byli miło i ciepło przyjmowani.

Współpraca W-M ODN w Olsztynie z podobnąplacówką w Anglii jaką jest TiPD, rozwija się bardzoprężnie i obiecująco. W planie już jest następna takawizyta.

Elżbieta Szymborska

AD REM

Ogólnopolski Konkurs Debat o Gospodarowaniu ADREM został zorganizowany przez Fundację MłodzieżowejPrzedsiębiorczości pod patronatem Ministra Skarbu- Aleksandra Grada.

Nadrzędnym celem Konkursu było zachęcenie uczniówdo poznawania i rozumienia problemów związanych zfunkcjonowaniem gospodarki oraz kształtowanieumiejętności przewidywania mikro- i makro-ekonomicznych konsekwencji zdarzeń gospodarczych, aw szczególności zrozumienia znaczenia własności dlarozwoju gospodarczego.

Do konkursu zaproszeni zostali uczniowie wszystkichtypów szkół ponadgimnazjalnych.

Konkurs odbył się w czterech etapach:Etap I odbył się 24 września 2009 r. Był to etap szkolny

podczas którego odbyła się kwalifikacja wstępna.Uczniowie rozwiązywali test kwalifikacyjny, któryweryfikował ich wiedzę i umiejętności z zakresufunkcjonowania gospodarki.

Etap II odbył się w dniach: 30.09 - 1.10.2009 r.Uczniowie w zespołach 3 - osobowych rozwiązywali

zadanie problemowe dotyczące prywatyzacji.32 zespoły, które osiągnęły najlepsze wyniki zostały

zakwalifikowane do III etapu konkursu.Etap III - regionalny, odbył się w dniach: 27-29 .10.2009W 8 ośrodkach: Poznań, Toruń, Kielce, Rzeszów, Łódź,

Szczecin, Opole, Olsztyn - odbyły się rozgrywki debatowepomiędzy czterema zespołami.

Do konkursu w Olsztynie, który odbył się29 października 2009 r. w V LO zakwalifikowały sięnastępujące zespoły szkół:

1. Zespół Szkół Ekonomicznych - Elbląg w składzie:Beata Olszewska, Arkadiusz Kiciek, KatarzynaBetlejewska. Opiekun zespołu Zdzisława Żwiryn

2. Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcącychnr 6 - Łomża w składzie: Adriana Samełko, AnnaŻebrowska, Patryk Kokosiński. Opiekun zespołuKrystyna Marusiak

Debata oceniana była przez zespół sędziowski.

W rozgrywkach regionalnych zwyciężyła drużyna zZespołu Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcącychnr 6 z Łomży.

Uczniowie z Łomży zakwalifikowali się do IV etapuogólnopolskiego. Czwarty etap wyłonił laureata konkursuogólnopolskiego.

Zwycięzcami tegorocznej edycji Ad Rem zostali:I miejsce - Liceum Ogólnokształcące Sióstr

Nazaretanek w KielcachII miejsce - II Liceum Ogólnokształcące w Tomaszowie

MazowieckimZwycięzcom gratulujemy!

Ewa WierczukKoordynator regionalny konkursu AD REM

19Kajet nr 82 (5/2009)

Z ŻYCIA SZKÓŁ

Złoto w Hiszpaniidla SOSW w KętrzynieW Europejskim Mityngu Pływackim Olimpiad

Specjalnych, odbywającym się w stolicy hiszpańskiejwyspy Majorki – Palma de Mallorka, udział wzięłyreprezentacje z 32 krajów Europy, w tym 8 osobowareprezentacja z Polski. W sumie 350 zawodników, 150trenerów, 200 wolontariuszy, gościło na tej pięknej,słonecznej wyspie.

W reprezentacji Polski znalazł się wychowanekOśrodka Szkolno-Wychowawczego w Kętrzynie, jedynyprzedstawiciel województwa warmińsko-mazurskiego,Krystian Kubicki.

Europejski mityng poprzedził obóz przygotowawczy wWarszawie, na którym zawodnicy mieli możliwość„doszlifować” formę i dokładniej przygotować się dowyjazdu na zawody.

Dużym przeżyciem była podróż na Majorkę, przelot,widoki z samolotu i przesiadki na lotniskach w Zurychu iMonachium.

Cała impreza odbywała się w bardzo miłej i ciepłejatmosferze. Słoneczna pogoda (27 oC w październiku)oraz wycieczki nad Morze Śródziemne i do centrumPalmy, dostarczyły niezapomnianych przeżyć.

Na długo pozostanie w pamięci uroczysta ceremoniaotwarcia i udział w zawodach.

Organizatorzy i wolontariusze dokładali wszelkichstarań, aby uczestnicy czuli się jak najlepiej. To wszystkosprawiło, że wspaniale przygotowani zawodnicy w pełnizaprezentowali swoje umiejętności i dzielnie walczyli omedale.

Łącznie reprezentacja Polski zdobyła 4 złote, 2 srebrnei 3 brązowe medale. Wychowanek Kętrzyńskiego OśrodkaKrystian Kubicki zdobył złoty medal na dystansie 25mstylem dowolnym i 4 miejsce na 25m stylem grzbietowym.

Podsumowując - udział polskich pływaków wEuropejskim Mityngu Pływackim Olimpiad Specjalnych wHiszpanii był sukcesem.

Krystian trenuje w sekcji „Herkules” OlimpiadSpecjalnych działającej przy SOSW w Kętrzynie podopieką instruktora pływania Barbary Kowszuk. Opróczpływania gra w tenisa ziemnego (srebrny medal naIgrzyskach Letnich OS 2009) i trenuje gimnastykęsportową (złoty i srebrny medal w Regionalnym MitynguOS w Gimnastyce Sportowej 2009).

Wielką przyjemnością jest pracować z takimwychowankiem. Jesteśmy z Krystiana dumni.

Życzymy mu dalszych sukcesów.

Ewa LipkaOśrodek Szkolno-Wychowawczy w Kętrzynie

W krainie baśniPasowanie pierwszaków na czytelników

Nareszcie!!! Z takim okrzykiem powitały nauczycielabibliotekarza w Szkole Podstawowej nr 6 - MałgorzatęJeziorną najmłodsi uczniowie szkoły – pierwszaki, którzyprzybyli 28 października 2009 do biblioteki szkolnej nauroczystość pasowania na czytelników. Już nie moglidoczekać się, kiedy samodzielnie wypożyczą pierwsząksiążeczkę.

W bibliotece dzieciaki powitały kolorowe postaci z baśni(Kopciuszek, Czerwony Kapturek, Królowa Śniegu, Zorro,czarnoksiężnik, rycerz, księżniczki). Potem członkowieszkolnego koła czytelniczo-literackiego „Woluminki”zaprezentowali gościom wiersze klasyków twórczości dladzieci - Juliana Tuwima i Jana Brzechwy. Następnie dzieciodgadywały na podstawie strojów i rekwizytów z jakiejbajki czy baśni pochodzą postaci i prezentowane przeznich przedmioty jak baryłka miodu, Baba Jaga, czypantofelek. Co odważniejsze dziewczynki konieczniechciały zmierzyć pantofelek i sprawdzić, czy nie szuka ichjakiś książę.

Kajet nr 82 (5/2009)20

Po krótkiej części artystycznej nastąpiło uroczystepasowanie na rycerzy książek. Wybrani uczniowie wrycerskich czapkach, z tarczą i mieczem przyrzekali, żebędą zawsze bronić książek i je szanować, a nauczycielbibliotekarz w asyście wiernego rycerza pasował uczniówna prawdziwych czytelników wypowiadając formułkę:

Pasuję Was na rycerzy książek i mianuję ichprzyjaciółmi.

Po pasowaniu i przyrzeczeniu młodzi czytelnicyotrzymali legitymację czytelnika oraz korzystając zpomocy postaci bajkowych wypożyczyli pierwsząksiążeczkę.

Małgorzata JeziornaSzkoła Podstawowa nr 6 w Olsztynie

Wychowanieobywatelsko-patriotyczneW teorii aksjologii stanowiącej jeden z elementów

wyjściowych do prowadzenia pracy pedagogicznej,przekazywanie wartości odgrywa ważną rolę w realizacjiprocesu wychowawczego. Służy jako podbudowa dokonstruowania zadań mających na celu kształtowaniepożądanych ze społecznego punktu widzenia postaw.

W założeniach teoretycznych działalności opiekuńczo-wychowawczej opieka jest pojmowana jako zaspokajanieróżnorodnych potrzeb podopiecznych, natomiastwychowanie polega na podejmowaniu określonychzadań, których celem jest wpływanie za ichpośrednictwem na formowanie osobowości wychowankazgodnie z przyjętymi wcześniej założeniami, wzorcami lubmodelem.

Punktem wyjścia do podjęcia tego przedsięwzięcia byłyrozmowy okazjonalne z wychowankami internatuZespołu Szkół Elektronicznych i Telekomunikacyjnychw Olsztynie, doświadczenia dydaktyczne wyniesione zpracy w szkole oraz wnioski wypływające z wieloletniejobserwacji młodzieży w szkole, w której pracujemy. Dałonam to podstawę do stwierdzenia, że wiedza uczniów –

wychowanków internatu, na temat określonych wydarzeń,wydawać by się mogło nieźle poznanych na lekcjach, niejest zadowalająca, A przecież ranga wielu z nich byładoniosła i posiadała ogromny wpływ na losy Polaków ipaństwa polskiego w XIX i XX wieku. Wiele z tychwydarzeń wywarło z pewnością wpływ na formowanie sięhierarchii wartości u uczniów. Postanowiliśmy przybliżyćwychowankom internatu i pogłębić wiedzę o niektórych znich – takich jak zrywy powstańcze Polaków w dwóchpoprzednich stuleciach, przypomnienie wydarzeń poprzezspotkania z sędziwymi już uczestnikami lub członkami ichrodzin z lat 1939-1945, dramatycznych momentów latPolski powojennej, np. czasów stalinowskich orazwydarzeń, które miały miejsce w latach 1980-1981 czy wprzełomowym 1989 roku.

Tematyka spotkań obejmowała istotne fakty historycznezwiązane z dziejami Olsztyna w 1945 roku w świetlenajnowszych ustaleń, a także dziejów Warmii i Mazur wróżnych okresach czasu.

Kierując się przesłanką, że spotkania te powinny byćprowadzone przez osoby kompetentne skorzystaliśmy zuprzejmości wykładowców Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Ośrodka Badań Naukowych im. WojciechaKętrzyńskiego w Olsztynie, autorów opracowańdotyczących dziejów Olsztyna i regionu oraz z nauczycielihistorii ze szkół średnich. W wielu spotkaniach brali udziałbezpośredni uczestnicy wydarzeń. Były to więc relacje zautopsji. Do takich należały wspomnienia osóbdeportowanych na Wschód w latach II wojny światowej iw pierwszych latach powojennych. Korzystaliśmy z wiedzyi dramatycznych doświadczeń ludzi, którzy torowali szlakido przemian ustrojowo-politycznych w pierwszychmiesiącach po podpisaniu porozumień sierpniowych 1980roku i doświadczeń stanu wojennego.

O ile na pierwsze spotkanie, które odbyło się w końcuroku szkolnego 1997-1998 przybyło dosłownie kilka osób,to następne spotkania gromadziły wielokrotnie więcejuczestników i trwały niekiedy po kilka godzin. Pozakończeniu spotkania niektórzy wychowankowieinternatu zgłaszali się do nas sugerując i „podpowiadając”,z kim chcieliby się spotkać.

Tadeusz Tabędzki opowiada o przebiegu walk pod Tobrukiemi Monte Casino.

21Kajet nr 82 (5/2009)

Młodzieżw działaniu

Z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół, Absolwentów iSympatyków Zespołu Szkół Chemicznychi Ogólnokształcących im. Jędrzeja Śniadeckiegow Olsztynie – grupa młodzieży szkolnej w dniach 21.09– 26.09.2009 r. w ramach programu „Młodzież wdziałaniu”, przystąpiła do realizacji projektu unijnego pt.„Wpływ tradycji i kultury na życie młodego pokolenia”.

W międzynarodowym tygodniu projektowym wzięliudział uczniowie i nauczyciele ZSCHiO oraz młodzież zeszkół partnerskich: Holandii, Niemiec, Szwecji i Węgier.

Założenia programu realizowaliśmy w formiewarsztatów tematycznych, spotkań integracyjnych,wycieczek, wspólnych zabaw – w czasie, których młodzieżnawiązywała nowe przyjaźnie i spontanicznie się bawiła.Pokonywaliśmy wiele barier, odrzucaliśmy stereotypowemyślenie, umacnialiśmy współpracę w oparciu o dialog itolerancję. W trakcie zajęć warsztatowych z etnografii,plastyki, kulinariów i tańca, młodzież poznawała tajnikiwykonywania naczyń z gliny, malowania kafli, tworzeniabatiku. Uczono się tańców charakterystycznych dlaposzczególnych państw i przyrządzano potrawyregionalne. Młodzież pracowała w grupachmiędzynarodowych, gdzie poprzez wspólną pracę,bezpośredni kontakt przybliżała swoją kulturę i tradycjęnarodową, wymieniała swoje poglądy, promowała własnątożsamość narodową i europejską.

Bogaty harmonogram wymiany obejmował równieżzwiedzanie zabytków Olsztyna, regionu oraz Trójmiasta iMalborka. Efektywny tydzień projektowy zostałpodsumowany przez wszystkich uczestników.Zorganizowaliśmy wernisaż prac plastycznych, pokaztańców, degustację potraw oraz wystawę prac zezdjęciami z wymiany. Te działania przyniosły wszystkimdużo satysfakcji.

Aby dalej przekazać ideę tworzenia takich projektów winnych szkołach i środowisku lokalnym, młodzież

Biorąc pod uwagę te sugestie, ale licząc się także zmożliwościami uczestników spotkań młodzież internackauczestniczyła w spotkaniach:� z Tadeuszem Tabędzkim, uczestnikiem walk pod

Tobrukiem i Monte Cassino.� z Józefem Szołkiewiczem, żołnierzem Armii Krajowej

– uczestnikiem walk zbrojnych na Wileńszczyźnie wlatach 1943-1944.

� z członkami rodzin zamordowanych w Katyniu – ZofiąAleksandrowicz, przewodniczącą StowarzyszeniaRodzina Katyńska, oddział w Olsztynie i MariąSwianiewicz-Nagięć, której ojciec StanisławSwianiewicz szczęśliwym zbiegiem okolicznościocalał.

� z uczestnikiem deportacji na Wschód – EugeniuszemGrabskim, wywiezionym jako dziecko wraz zrodzicami, współautorem wspomnień: „Jak pisklętaz gniazd” i „Świadkowie Golgoty Wschodu.Syberyjskie losy polskich dzieci podczas drugiejwojny światowej”.

� z Bogumiłem Kuźniewskim, autorem opracowańdotyczących dziejów Warmii i Mazur w XIX i XX wieku.

� z Wojciechem Ciesielskim, współzałożycielem NSZZ„Solidarność” w Olsztynie

� z Stanisławem Piechockim, autorem opracowań olosach Olsztyna w 1945 roku i w latach powojennych.

� z Zenonem Złakowskim, współautorem wspomnień:„Solidarność olsztyńska w latach 1980-1981 – próbazestawienia faktów” i „Solidarność olsztyńska wstanie wojennym i w latach następnych 1980-1989”

Z wykładowcami Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego� z prof. prof. Stanisławem Achremczykiem, prof.

Stanisławem Łańcem, prof. BogdanemŁukaszewiczem. Tematyka spotkań obejmowałapowstania narodowe Polaków, powstanie państwapodziemnego, rocznice odzyskania niepodległościprzez Polskę w 1918 roku

� z Waldemarem Żebrowskim, autorem publikacji: „Rok1989 w olsztyńskim”

� z pracownikami Regionalnego Centrum IntegracjiEuropejskiej w Olsztynie.

W ramach wychowania obywatelsko-patriotycznego18 kwietnia 2009 roku uczniowie ZSEiT i wychowankowieinternatu z pocztem sztandarowym szkoły brali udział wuroczystości upamiętniającej rocznicę katyńską.Natomiast 30 września 2009 roku odbyło się w internaciespotkanie dla wychowanków w celu upamiętnieniawybuchu II wojny światowej, podczas któregozaprezentowano bogaty wybór pieśni i poezji oproblematyce wojennej.

Wszystkie przedsięwzięcia zostały odpowiednioudokumentowane w Kronice Internatu.

Bogusława Okońska, Adam SuchowieckiZespół Szkół Elektronicznych i Telekomunikacyjnych

w Olsztynie

Kajet nr 82 (5/2009)22

stworzyła stronę internetową, nakręciła film, opracowałabroszurę promującą projekt unijny i przeprowadziłaewaluację.

W październiku zorganizowaliśmy w naszej szkolespotkanie z uczniami innych szkół. Młodzież z ZSCHiObiorąca udział w projekcie, dzieliła się wrażeniami irezultatami tygodnia projektowego. Zaprezentowała efektyróżnych form pracy uczestników projektu „Młodzież wdziałaniu” i zachęcała inne szkoły do realizacji programówunijnych.

Jesteśmy przekonani, że po zakończeniu działańprzewidzianych w projekcie nadal będziemy utrzymywaćkontakt ze szkołami partnerskimi, spotykać się, e-mailować, a zdobyte doświadczenia wykorzystamy wprzyszłości do tworzenia nowego projektu, kolejnychwymian międzynarodowych, na które już mamy ciekawepomysły. Chcemy też stworzyć katalog dobrych praktykz naszego projektu.

Zespół Szkół Chemicznych i Ogólnokształcących wOlsztynie od ponad 10 lat uczestniczy w programiewymian międzynarodowych. Tegoroczne spotkanie byłopierwszym w oparciu o środki unijne z programu„Młodzież w działaniu”, „Młodzież dla Europy”.

Hanna KamińskaZespół Szkół Chemicznych i Ogólnokształcących

w Olsztynie

Następnego dnia na trasie naszej wycieczki byłomuzeum Mazurskiego Parku Krajobrazowego, tu równieżmogliśmy oglądać dzikie zwierzęta, których nie spotkamypodczas codziennych spacerów po lesie. Większośćeksponatów muzeum to ofiary wypadków. Z muzeumudaliśmy się na ścieżkę rezerwatu „Zakręt”, gdzie z koleipoznawaliśmy florę mazurską. Spotkaliśmy na swejdrodze dąb szypułkowy nazywany „Dębem Krutyńskim”oraz inny pomnik przyrody „Zakochaną Parę”. Jest toponad stuletni dąb oplatający konarami sosnę. Po bokachścieżki mijaliśmy roślinność torfowiskową m.in. mechtorfowiec, wełniankę szerokolistną, turzyce. Z pomostuoglądaliśmy panoramę jeziora dystroficznego. Uczniowiepo raz pierwszy mieli okazję zobaczyć bagno zwyczajne,żurawinę błotną i owadożerną rosiczkę okrągłolistną. Bylitrochę zawiedzeni, że jest taka mała. Wzbogaceni owiedzę botaniczną udaliśmy się do Piecek by obejrzećkolekcję sztuki ludowej pań Walentyny i Marii Dermackiej.Naszym oczom ukazały się pomieszczenia wypełnioneod podłogi po sufit wytworami sztuki ludowej, a przedewszystkim ceramiką zaprojektowaną właśnie przez paniąWalentynę oraz drewnianymi rzeźbami i starymi sprzętamidomowymi.

Wracaliśmy wzbogaceni o nowe wiadomości, mającpod powiekami przepiękne polodowcowe mazurskiekrajobrazy. Długo będziemy jeszcze wspominać te dwadni spędzone na terenie Mazurskiego ParkuKrajobrazowego oraz oglądać zdjęcia, które tamzrobiliśmy.

Maria Trojanowska, Iwona Tetkowska-MorszczyznaZespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania

w Bartoszycach

Poznajemy MazurskiPark Krajobrazowy

Uczniowie Zespołu Szkół z Ukraińskim JęzykiemNauczania w Bartoszycach realizowali projektekologiczny współfinansowany przez Elbląskie CentrumEdukacji Ekologicznej przy Warmińsko-MazurskimOśrodku Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu, któregocelem było poznanie Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

Pierwszym punktem naszej wyprawy był Park DzikichZwierząt w Kadzidłowie. Uczniowie mogli stanąć oko woko ze zwierzętami zwykle kryjącymi się w ostępachleśnych, które niekoniecznie chcielibyśmy spotkać naswojej drodze. Były to wilki, łosie, daniele, jelenie.Z ptaków podziwialiśmy bociany czarne, orły bieliki, sowy,bażanty, żurawie, pawie i kilka gatunków ozdobnegoptactwa domowego.

Z Kadzidłowa udaliśmy się do Wojnowa, gdzie z koleimieliśmy możliwość podziwiać klasztorstaroobrzędowców z pierwszej połowy XVIII wieku, a wnim stare (oprawione w skórę) księgi z XVII wieku pisanecyrylicą w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, z pięknymiiluminacjami. Kolejnym punktem naszej trasy byładrewniana cerkiew prawosławna. Siostra zakonnaopowiedziała nam ciekawie jej historię oraz opisała wyglądwnętrza i przeznaczenie poszczególnych pomieszczeń.Po całodziennych wojażach dotarliśmy do stanicy wodnejw Ukcie, gdzie w domkach kempingowych mogliśmyodpocząć po dniu pełnym nowych wiadomości i wrażeń.

23Kajet nr 82 (5/2009)

należy zauważyć, że największą, niechlubną (dla nas,dorosłych) serduszkową popularnością „cieszyło się” sięprawo dziecka do życia bez przemocy, w całym tegosłowa znaczeniu. Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić,bić, wyzywać, I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać(artykuły 19, 28, 34, 36 i 37 KoPD)

Na kolejnych miejscach plasowały się prawa do:prywatności, własnego zdania czy tajemnicykorespondencji ( to głównie starsze klasy). Uwieńczeniemdziałań związanych ze świętowaniem Dnia Praw Dzieckabył kolejny happening. Tym razem, zgromadzony w saligimnastycznej tłumek młodocianych walecznych(dociekających swoich praw) po wspólnym pompowaniukolorowych balonów i wypisaniu na nich oczekiwanychpraw wystartował ze swoimi wychowawcami na szkolnekorytarze, żeby umieścić balony w widocznym dla innychmiejscu. I tak, po kilkunastu minutach szkoła zamieniłasię w jeden wielobarwny balon napełniony oczekiwaniamii nadzieją dzieci, że ich prawa będą przestrzegane narówni z obowiązkami.

Dzień Praw Dziecka dobiegł końca. Pozostawił (miejmynadzieję) sporo wrażeń i przemyśleń nie tylko u dzieci.Jednak, żeby takie emocje zostały wyzwolone potrzebnabyła praca wielu ludzi, którzy zadbali o to, by braćuczniowska mogła dowiedzieć się, czy i do czego maprawa oraz w różnej formie i postaci zaakcentować teprawa. Dlatego pragnę gorąco podziękować wszystkimwychowawcom, którzy włączyli się do organizacji DniaPraw Dziecka, a przede wszystkim chylę czoło przedswoimi wpółkoordynatorkami: Bożeną Czachorowską(nauczycielem nauczania zintegrowanego) orazAgnieszką Okonowicz, które nie szczędząc sił i czasupomogły mi zorganizować i sprawnie przeprowadzić tęakcję.

Małgorzata JeziornaKoordynator „ Dnia Praw Dziecka”oraz programu

„Szkoła z prawami dziecka”Szkoła Podstawowa nr 6 w Olsztynie

„Czy mam prawodo…”

Nad takim problemem zastanawiali się uczniowie w SP6 w Olsztynie 20 listopada 2009. Tego dnia zajęciadydaktyczne w szkole przybrały inny wymiar i miałyzdecydowanie korzystniejszy i łagodniejszy przebieg.Wszystko zaczęło się od inscenizacji pt. „Baśń o prawachdziecka”, a to z racji przyłączenia się szkoły doogólnopolskiego programu „Szkoła z prawami dziecka”zainicjowanej przez UNICEF. Przedstawienie w wykonaniuczłonków szkolnego koła literacko – czytelniczego„Woluminki” pod kierunkiem Małgorzaty Jeziornej(opiekuna koła) rozpoczęło obchody w szkole „Dnia PrawDziecka” ustalonego na 20 XI 2009 r., kiedy to przypadła20 rocznica uchwalenia Konwencji Praw Dziecka. Młodziaktorzy, po krótkim wprowadzeniu w tematykędziecięcych praw zaprezentowali trzy scenki ze znanychdzieciom baśni: „Kopciuszka”., „Księżniczki na ziarnkugrochu” i „Czerwonego Kapturka”. W „Kopciuszku”przedstawiciel UNICEFU zwrócił uwagę na prawo dziecido życia bez przemocy (wykorzystywanie Kopciuszka dociężkiej pracy, poniżanie). W „Księżniczce na ziarnkugrochu” uwagę młodych widzów skierowano na prawodzieci do wypoczynku (księżniczka nie wyspała się, miałaniewygodne łóżko). Natomiast w baśni „CzerwonyKapturek” silnie zaakcentowane zostało prawo doprawdziwej informacji (wilk okłamał CzerwonegoKapturka, udawał babcię i podawał nieprawdzieinformacje). Na zakończenie części artystycznej zostałaodczytana wierszowana wersja Konwencji o PrawachDziecka, autorstwa Marcina Brykczyńskiego oraz wspólnieodśpiewana i odtańczona razem z widzami piosenka MajkiJeżowskiej „Wszystkie dzieci nasze są…” Dodatkowąatrakcją podczas wspólnego śpiewania było zakładaniedzieciom na głowy różnych śmiesznych czapek, perukczy kapeluszy, z różnych stron świata. Przedstawieniechyba przypadło do gustu młodym odbiorcom, boobejrzeli je w skupieniu i z dużym zainteresowaniem, cojest najlepszym oraz najbardziej skutecznym miernikiemudanej imprezy w szkole.

Po inscenizacji brać uczniowska udała się do swoichklas, gdzie wychowawcy prowadzili różne zajęciazwiązane z tematem Konwencji Praw Dziecka, wgmateriałów zaproponowanych przez UNICEF bądź wedlewłasnego pomysłu. I tak jedni przedstawiali scenkipokazujące łamanie podstawowych praw dzieci, innisłuchali opowieści o życiu rówieśników z innych krajów,gdzie nie zawsze pamięta się o prawach dzieci. Jeszczeinni wyrażali swoje prawa w pracach plastycznychuwiecznionych na wystawie pt. „Konwencja Praw Dzieckaw oczach samych dzieci”. W przerwie miedzy zajęciamiuczniowie uczestniczyli w happeningu z przyklejaniemserduszek. Pod prawem, wg nich najsłabiej lub w ogólenie przestrzeganym przez dorosłych mieli za zadanieumieścić serduszko ze swoimi imionami. I tu ze smutkiem

Kajet nr 82 (5/2009)24

Konkurspieśni patriotycznej

Obchody Dnia Odzyskania Niepodległości w SzkolePodstawowej im. T. Pezały w Purdzie.

Dzień Odzyskania Niepodległości jest dla większościPolaków bardzo istotnym wydarzeniem w historii Polski.W tym dniu, w każdej polskiej szkole odbywa się uroczystaakademia. Zwykle sprowadza się to do przedstawieniasytuacji politycznej w Europie oraz ukazania wkładumarszałka Józefa Piłsudskiego w odzyskanieniepodległości, a wszystko to przeplatane jest pieśniamilegionowymi. W naszej szkole dzień ten obchodzimy niecoinaczej….

6 listopada 2009 roku już po raz drugi w naszej szkoleodbył się konkurs pieśni patriotycznej. Pieśni patriotycznenależą do tej grupy pieśni, które stają się coraz bardziej„historią”, szczególnie dla kolejnego pokolenia Polaków.Stąd narodził się pomysł takiego konkursu, by poprzezzabawę ocalić je od zapomnienia i sprawić, by stały sięłącznikiem między tradycją a teraźniejszością.

Na miesiąc przed konkursem uczniowie klas I - VIzgłaszali swój udział w konkursie podając tytuł pieśni,którą będą wykonywać. Zgłosiło się 23 uczniów. Repertuarobejmował pieśni legionowe, wojskowe oraz o Polsce.Oprócz zmagań indywidualnych w kategoriach klas I-III iIV-VI, odbył się konkurs klasowy. Za przygotowaniemłodzieży do konkursu, odpowiedzialni byli ichopiekunowie oraz wychowawcy klas. Tydzień przedkonkursem odbyły się konsultacje muzyczne z TomaszemŁukaszukiem - nauczycielem muzyki, na których ustalonoz każdym uczestnikiem tonację utworu oraz formę.

W dniu konkursu usłyszeliśmy wiele pieśni m.in.„Raduje się serce”, „Wojenko, wojenko”, „Przybyli ułanipod okienno”, „Ułani, ułani”, „O mój rozmarynie”, „Deszczjesienny, deszcz”, „Serce w plecaku”, „Pierwsza brygada”,„Rozszumiały się wierzby”, „Marsz pierwszego korpusu”,„ Pałacyk Michla”, „Jak długo na Wawelu”, „Płynie Wisła,płynie” a nawet piosenkę z filmu „Jak rozpętałem II wojnęświatową” – „Róża i bez”.

Twórcze sobotnieporanki

Jeszcze tylko do końca grudnia 2009r. w SzkolePodstawowej nr 2 w Olsztynie trwa realizacja projektu„Twórcze sobotnie poranki” w ramach ProgramuOperacyjnego Kapitał Ludzki. Ponad 40 % uczniów naszejszkoły od stycznia 2009r. mogło rozwijać swojezainteresowania korzystając z szerokiej oferty zajęćpozalekcyjnych współfinansowanych ze środkówunijnych. Mijający rok pokazał, że dzieci chętnie spędzająw szkole długie popołudnia i soboty, a szkoła może byćatrakcyjna. Zaproponowane w ramach projektu zajęciapozalekcyjne w głównej mierze przyczyniły się do rozwojuumiejętności kluczowych i uzdolnień kierunkowych.Uczestnicy zajęć mieli okazję rozwijać zainteresowaniajęzykowe (język angielski- 5 grup, język niemiecki-3grupy), umiejętności matematyczne (10 grup), pasjeprzyrodnicze (4 grupy), mogli odkrywać uzdolnieniaartystyczne (4 grupy) oraz rozwijać kompetencje kluczowew zakresie ICT (2 grupy).

Treści zajęć matematyczno-przyrodniczychrealizowane były również podczas licznych wycieczekedukacyjnych (np. badanie źródeł rzeki Łyny, zajęciaterenowe w Lidzbarku Warmińskim, Kudypach,Kadzidłowie, Krutyni, zajęcia w Multicentrum, Planetarium,Obserwatorium, Muzeum Przyrody w Olsztynie).Uczniowie nabywali praktyczne umiejętnościmatematyczne poprzez doświadczenie i zabawę, nazajęciach przyrodniczych dzieci m. in. mierzyłytemperaturę gleby, rozpoznawały ślady zwierząt, badaływarstwy lasu, pogłębiały wiedzę o kosmosie. Efektywnośći przydatność tych zajęć najlepiej oceniają samiuczestnicy:

Lepiej zrozumiałam matematykę oraz bardziej jąpolubiłam (Magda V e).

Zajęcia pomogły mi w szkole (Kasia V a). - Mogłampoznać wiele ciekawych sposobów uczenia sięmatematyki (Alicja V a).

Jury w składzie Rafał Gajewski – muzyk z Olsztyna,Danuta Adamowicz – dyrektor Szkoły Podstawowej wPurdzie oraz Malwina Grossmann- pracownik szkołyustaliło: w kategorii klas I – III: I miejsce – Kasia Obidzińska(kl. III), II miejsce – Jessica Turał (kl.III), III- ZiemowitSoliński (kl.II), natomiast w kategorii klas IV – VI : I miejsceKlaudia Abramska (kl. VI), II miejsce – Ewa Rychlik (kl. V),III miejsce – Kasia Gołaszewska (kl.V). Nagrody w postacipłyt CD i śpiewników ufundowała Rada Rodziców.W konkursie klas najlepiej zaprezentowała się klasa V,która w nagrodę otrzymała dyplom oraz kosz słodyczy.

Tomasz ŁukaszukSzkoła Podstawowa w Purdzie

25Kajet nr 82 (5/2009)

Przekonałam się, że matematyka jest ciekawa (Zosia III a).Jak rozróżnić sosnę, modrzew i jałowiec, dlaczego liść

zmienia barwę jesienią – tego nauczyłam się dziękizajęciom „Odkrywcy przyrody” (Wiktoria V e).

Wiele nauczyły mnie ciekawe doświadczenia (MagdaV e).

Zajęcia miały na celu również rozwijanie twórczego isamodzielnego myślenia, rozbudzanie chęciposzukiwania i zdobywania wiedzy. Zakupione w ramachprogramu nowoczesne pomoce dydaktyczne niewątpliwiewpłynęły na atrakcyjność zajęć: atlasy, przewodniki,klucze, lupy, programy multimedialne, mikroskopybadawcze, mikroskop stereoskopowy, kameramikroskopowa itd.

Dużą popularnością cieszyły się zajęcia z językówobcych, zwłaszcza te prowadzone przy pomocy tablicyinteraktywnej.

Lubię układanie przedstawień po angielsku. Bardzofajne są zajęcia z tablicą dotykową. (Marta VI f)

Najbardziej podobała mi się tablica interaktywna isłowniki, które dostaliśmy w prezencie (Paweł IV b).

Zajęcia pomogły mi nauczyć się lepiej mówić i pisaćpo angielsku (Rafał VI a).

Nauczyłem się wielu słówek, poprawnej wymowy iukładania zdań w języku angielskim (Jakub V b).

Najbardziej lubiłam bawić się w podchody z językiemniemieckim (Zuzia IV c).

Utrwalaliśmy wyrazy niemieckie za pomocą chusty(Wiktoria II d)

Dostaliśmy paczkę z Niemiec od Dziadka Piaskowego(Ola II d)

Uczestnicy zajęć artystycznych zostali przygotowani doodbioru kultury i sztuki, zwiedzili Muzeum Narodowe wWarszawie, bywali w olsztyńskich galeriach, uczestniczyliw plenerach malarskich. Dzięki zajęciom poznali wieletechnik plastycznych, pracowali profesjonalnyminarzędziami na fachowym sprzęcie.

Obok rozwijania zainteresowań i umiejętnościkluczowych uczestnicy zajęć doskonalili umiejętnościwspółpracy w grupie i porozumiewania się, nawiązywaniaprawidłowych relacji interpersonalnych oraz kształcilinawyk racjonalnego spędzania wolnego czasu.

Czuję się tu dobrze, bo znam wiele osób (Rafał VI a).Dobrze się czuję w tym towarzystwie. Myślę, że wszyscy

się tu czegoś nauczyliśmy (Marta VI f).Była miła atmosfera, miałem nowych kolegów – mówi

Kuba (V b).Przychodziłam na zajęcia, bo chciałam miło spędzić

czas i więcej dowiedzieć się o przyrodzie (Monika II b).Istotnym czynnikiem motywującym uczestników zajęć

do aktywności było stwarzanie klimatu akceptacji,dostrzeganie i docenienie każdej formy ich działalności.Wszelkie ich poczynania i osiągnięcia były nagradzane.

Ostatnie spotkanie dla uczniów i rodzicówpodsumowujące realizację projektu „Twórcze sobotnieporanki” będzie miało miejsce 12 grudnia w godzinach9.00 – 11.00 w budynku szkoły. Jakie są odczucia samychuczestników?

Nie mogło być lepiej – o zajęciach z angielskiego(Wojtek III b).

Chciałbym chodzić na te zajęcia w przyszłym roku(Mateusz V e).

To były najwspanialsze zajęcia na całym świecie(Martyna III c)

Na pewno wzrosły również osobiste aspiracjeedukacyjne uczestników zajęć:

W przyszłości chciałabym zostać naukowcem (WiktoriaV e)

W przyszłości chciałabym być przyrodnikiem (WiktoriaIV a).

Możliwość korzystania ze środków unijnych w ramachPOKL jest dużym wyzwaniem dla placówek oświatowych.Projekty wzbogacają ofertę szkoły, jej bazę, a conajważniejsze – wpływają na zwiększenie potencjałurozwojowego dzieci i wyrównanie szans edukacyjnychrównież w przyszłości.

Anna Kotyńska-BuryłaAsystent koordynatora projektu

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramachEuropejskiego Funduszu Społecznego

Kajet nr 82 (5/2009)26

Do marca 2009 znane były jedynie rzadkie przypadkizakażeń ludzi wirusem grypy A/H1N1/v – głównie wskutekbezpośredniego kontaktu ze świniami. W okresie odgrudnia 2005 r. do lutego 2009 r. w USA (w 10 stanach)stwierdzono razem jedynie 12 przypadków zakażeń.Jednakże została stwierdzona możliwość ichprzenoszenia z człowieka na człowieka. Od marca 2009roku potwierdzano przypadki zakażeń nowym szczepemwirusa typu A/H1N1/v w Kalifornii i Teksasie. W maju 2009roku potwierdzono pierwszy przypadek zakażenia wPolsce. 11 czerwca 2009 Światowa Organizacja Zdrowiaogłosiła najwyższy, szósty stopień zagrożeniaoznaczający pandemię.

Grypa sezonowa jest ostrą chorobą wirusową, któraprzenosi się drogą kropelkową, bądź też przez kontaktbezpośredni z zakażoną osobą lub ze skażonymipowierzchniami. Pamiętać należy, że wirusy grypy [w tymrównież wirus A(H1N1)v] poza organizmem żywym mogąprzetrwać jedynie kilka godzin (średnio 2-3 godziny).Charakterystyczny jest dla niej gwałtowny początek. Wciągu około 24-48 godzin od zakażenia pojawiają siępierwsze objawy: wysoka gorączka, nawet do 39.5°C,dreszcze, bóle mięśniowo-stawowe, ból gardła, ból głowy,kaszel, ogólne osłabienie i katar. U niektórych chorych,zwłaszcza u dzieci może wystąpić biegunka i bólebrzucha. Nowa grypa A/H1N1/v jest chorobą układuoddechowego, która przenosi się również drogąkropelkową bądź przez kontakt bezpośredni z zakażonąosobą lub ze skażonymi powierzchniami i wywołujepodobne objawy jak grypa sezonowa.

Jak można zarazić się wirusem?

Zarażenie grypą następuje drogą kropelkową. Gdyosoba chora na grypę mówi, kaszle lub kicha wydalaniewielkie kropelki śliny razem z wirusem, które trafiajądo dróg oddechowych innych osób. W ten sposób wirusdostaje się do organizmu, a potem zaczyna się rozwijać ipowoduje grypę. Zarażenie może również nastąpić

Pandemia grypy 2009 - zaleceniapoprzez kontakt bezpośredni. Jeśli chora osoba na grypędotyka swoich ust lub nosa, np. podczas oczyszczanianosa chusteczką, na rękach pozostają jej mikroskopijneślady śluzu wraz z wirusem. Dotknięcie tą ręką innej osobypowoduje przekazanie wirusów, a następnie ich rozsiewpodczas dotykania ust i nosa np. podczas ziewania.

Objawy podejrzenia zakażenia wirusem A/H1N1/v

Jeżeli, w okresie do 7 dni od prawdopodobnegomomentu narażenia na zakażenie (kontakt z chorym,powrót z kraju gdzie występują liczne zachorowania)wystąpią objawy chorobowe takie jak:� gorączka powyżej 380C,� kichanie lub kaszel,� wodnisty katar,� ból gardła,� dusznościNależy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki

zdrowotnej.

Profilaktyka grypy w szkole

Szkoła jest miejscem, w którym uczniowie przebywająw bliskiej odległości, dlatego choroby szerzące się drogąkropelkową, mogą przenosić się szczególnie łatwo.Chorzy uczniowie mogą też stanowić źródło zakażeniadla członków swoich rodzin oraz innych osób, z którymikontaktują się w życiu codziennym. Skutecznośćzapobiegania szerzeniu się zakażeń wirusem grypy wśróduczniów zależy w dużym stopniu od dobrej współpracyśrodowiska szkolnego z rodzicami oraz z dziećmi imłodzieżą. Koordynatorami tych działań powinni byćdyrektorzy szkół, którzy współdziałają w tym zakresie zlokalną służbą zdrowia, stacją sanitarno-epidemiologiczną, szkolną pielęgniarką. Przygotowaniado działań profilaktycznych, w tym zaopatrzenie szkół wśrodki czystości oraz przeprowadzenie edukacji rodziców,uczniów oraz personelu szkół powinno być wykonane jaknajwcześniej, na początku każdego sezonu grypowego.

Pomagamy zwierzętomW dniach od 10 września do 2 października 2009 roku

członkowie SK PCK wraz z opiekunem panią MagdalenąKuć w porozumieniu z Wojskowym Kołem Łowieckim„DZIK” nr 112 w Ornecie zorganizowali zbiórkę żołędzi ikasztanów, w celu zimowego dokarmiania zwierzyny.

Dzieci z klas I-V bardzo chętnie i z dużymzaangażowaniem włączyły się do akcji, chcąc poprawićbyt zwierzyny leśnej w okresie zimowym. Zebrano około40 kg żołędzi.

Magdalena KućSzkoła Podstawowa nr 4 w Ornecie

27Kajet nr 82 (5/2009)

Informacje dla pracowników szkółnależy:

� dla uczniów, rodziców oraz personelu szkołyzorganizować spotkania edukacyjne dotyczącepodstawowych metod zapobiegania szerzeniu sięzakażeń wirusem grypy sezonowej lub nowej grypyA(H1N1)v;

� sprawdzić kanały łączności szkoły z rodzicami imożliwości szybkiego ich powiadamiania;

� prowadzić cykliczną edukację dotyczącązapobiegania zakażeniom poprzez dostarczaniemateriałów informacyjnych na temat zachowania sięw szkole, w domu i innych miejscach przebywania wczasie wolnym oraz promować wszelkie zachowaniazmniejszające prawdopodobieństwo zakażenia;

Informacje dla rodziców

Proponuje się również, aby wychowawcy klas,nauczyciele i dyrektorzy placówek oświatowychinformowali rodziców o zasadach profilaktyki grypysezonowej jak i grypy A/H1N1/v w środowisku domowym.Należy:� obserwować domowników wykazujących objawy

grypopodobne. W przypadku wystąpienia objawówu domowników należy skontaktować się z lekarzemrodzinnym i pozostać w domu;

� myć ręce mydłem pod bieżącą, ciepłą wodą przez20-30 sekund, także między palcami; pokazać małymdzieciom jak należy to robić (używając mydła, podciepłą bieżącą wodą,);

� zadbać, by dziecko zawsze miało przy sobiejednorazowe chusteczki higieniczne do nosa;

� zasłaniać nos jednorazową chusteczką higienicznąpodczas kichania i usta podczas kasłania, wyrzucaćją do kosza po jednorazowym użyciu;

� w przypadku braku jednorazowych chusteczekkichać i kasłać w rękaw w okolicy łokcia, a nie wdłonie;

� unikać przebywania wśród ludzi, którzy wykazująobjawy grypopodobne;

� spędzać z dzieckiem aktywnie wolny czas naświeżym powietrzu;

� wietrzyć zamknięte pomieszczenia 3-4 razy dziennie,każdorazowo przez 10 minut;

� zadbać o porządek w mieszkaniu, szczególnie wkuchni i łazience.

Informacje dla uczniów

Należy:� myć ręce przez 20-30 sekund mydłem pod bieżącą,

ciepłą wodą, także między palcami, wielokrotnie wciągu dnia;

� unikać dotykania błon śluzowych ust, oczu i nosa;� zachować odległość (1-2 metry) od innych osób

podczas kichania i kasłania;� zasłaniać nos jednorazową chusteczką higieniczną

podczas kichania i usta podczas kasłania, wyrzucaćją do kosza po jednokrotnym użyciu;

� umyć ręce pod bieżącą wodą po kasłaniu lubkichaniu;

� w przypadku braku jednorazowych chusteczekhigienicznych kichać i kasłać w rękaw w okolicyłokcia, a nie w dłonie;

� unikać kontaktu z osobami, które kichają i kaszlą;� spędzać wolny czas na świeżym powietrzu;� wietrzyć pokój 3-4 razy dziennie, każdorazowo przez

10 minut;� w przypadku wystąpienia objawów grypy,

poinformować o swoim stanie zdrowia rodziców lubopiekunów, którzy skontaktują się z lekarzemrodzinnym.

Działania podczas występowania zachorowańw szkole

� w trakcie pobytu w szkole obserwować dzieci imłodzież pod kątem pojawienia się u nich objawówgrypopodobnych (takich jak: gorączka, kaszel, bólgardła, ból mięśni, ból głowy, dreszcze, osłabienie,biegunka);

� w razie wystąpienia typowych objawów grypy uuczniów, poinformować rodziców o koniecznościzgłoszenia się z dzieckiem do lekarza i stosować siędo jego zaleceń; w przypadku wystąpienia objawówchorobowych u ucznia w szkole, należy natychmiastumieścić go w osobnym pomieszczeniu. Jeśli są toobjawy o niewielkim nasileniu należy powiadomićrodziców o konieczności odebrania ucznia ze szkoły;w przypadku ciężkiego zachorowania zorganizowaćdla ucznia transport do szpitala, uzgadniając to zrodzicami/opiekunami dziecka;

� zadbać o ciągły dostęp do standardowych środkówhigienicznych w toaletach i dołożyć starań ozapewnienie optymalnych warunków higieniczno-sanitarnych we wszystkich pomieszczeniach;

� zapewnić miejsca do mycia rąk lub ich dezynfekcjiodpowiednimi preparatami na bazie alkoholu (60%)i zapewnić wyposażenie tych miejsc w odpowiednieśrodki i materiały higieniczne;

� zapewnić higienę miejsc przebywania uczniów w tymm.in. codzienne czyszczenie powierzchni, z którymiuczniowie mają kontakt;

� zorganizować w ramach możliwości jak najczęstszypobyt uczniów na świeżym powietrzu w czasie przerwi lekcji wychowania fizycznego;

� systematycznie wietrzyć sale lekcyjne i innepomieszczenia (np. salę gimnastyczną),każdorazowo przez 10 minut.

Na pytania dotyczące zakażenia wirusem A/H1N1/vodpowiadają eksperci Narodowego Instytutu ZdrowiaPublicznego. Numery telefonów stacjonarnych: (22) 54214 12 – całodobowo (22) 542 14 13 – od 8:00 do 16:00

Artykuł opracowano na podstawie zaleceń GłównegoInspektora Sanitarnego (Departament Zdrowia Publicznego iPromocji Zdrowia) Warszawa, sierpień 2009 r.

Olga Bielan, dr Wojciech D. MarchlikUniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie