KANAMALAR VE ŞOK KANAMALAR VE ŞOK İLKYARDIMİLKYARDIM

Kanama nedir?Kanama nedir?

Damar bütünlüğünün bozulması Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun sonucu kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına doğru) doğru içine veya dışına doğru) doğru akmasıdır. Kanamanın ciddiyeti akmasıdır. Kanamanın ciddiyeti aşağıdaki durumlara bağlıdır:aşağıdaki durumlara bağlıdır:Kanamanın hızına,Kanamanın hızına,Vücutta kanın aktığı bölgeye,Vücutta kanın aktığı bölgeye,Kanama miktarına,Kanama miktarına,Kişinin fiziksel durumu ve yaşına.Kişinin fiziksel durumu ve yaşına.

Kaç çeşit kanama vardır?Kaç çeşit kanama vardır?

Vücutta kanın aktığı bölgeye göre 3 çeşit Vücutta kanın aktığı bölgeye göre 3 çeşit kanama vardır :kanama vardır :Dış kanamalarDış kanamalar:: Kanama yaradan vücut Kanama yaradan vücut dışına doğru olur.dışına doğru olur.İç kanamalarİç kanamalar:: Kanama vücut içine olduğu Kanama vücut içine olduğu için gözle görülemez ( zaman içinde için gözle görülemez ( zaman içinde kanama ile ilgili yan belirtiler görülebilir ).kanama ile ilgili yan belirtiler görülebilir ). Doğal deliklerden olan kanamalarDoğal deliklerden olan kanamalar: : Kulak, burun, ağız, anüs, üreme Kulak, burun, ağız, anüs, üreme organlarından olan kanamalardır.organlarından olan kanamalardır.

Kanama Kanama atardamar, toplardamaratardamar, toplardamar yada yada kılcal damarkılcal damar kanaması olabilir. kanaması olabilir.

Atardamar kanamaları Atardamar kanamaları ; ; kalp atımları ile kalp atımları ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve açık uyumlu olarak kesik kesik akar ve açık renklidir.renklidir.

Toplardamar kanamalarıToplardamar kanamaları ; ; koyu renkli ve koyu renkli ve sızıntı şeklindedir. sızıntı şeklindedir.

Kılcal damar kanamasıKılcal damar kanaması ; ; küçük kabarcıklar küçük kabarcıklar şeklindedir.şeklindedir.

Kanamanın değerlendirilmesinde, şok Kanamanın değerlendirilmesinde, şok belirtilerinin izlenmesi çok önemlidir.belirtilerinin izlenmesi çok önemlidir.

Kanamalarda ilkyardım Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir?uygulamaları nelerdir?

Dış kanamalarda ilkyardım:Dış kanamalarda ilkyardım:

Hasta/yaralının durumu Hasta/yaralının durumu değerlendirilirdeğerlendirilir ((AABBCC)), ,

Tıbbi yardım istenirTıbbi yardım istenir - -112 112 ,,

Yara yada kanama değerlendirilir,Yara yada kanama değerlendirilir,

Kanayan yer üzerine temiz bir bezle Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır,bastırılır,

Kanama durmazsa ikinci bir bez Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı arttırılır,koyarak basıncı arttırılır,

Gerekirse bandaj ile sararak basınç Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır,uygulanır,

Kanayan yere en yakın basınç Kanayan yere en yakın basınç noktasına ( ana atardamar yada noktasına ( ana atardamar yada toplardamar ) baskı uygulanır,toplardamar ) baskı uygulanır,

Kanayan bölge yukarı kaldırılır,Kanayan bölge yukarı kaldırılır,

Çok sayıda yaralının bulunduğu bir Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa, yaralı ortamda tek ilkyardımcı varsa, yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa, güç koşullarda bir yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya baskı uzuv kopması varsa ve/veya baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa olmuyorsa turniketurnike uygulanır, uygulanır,Şok pozisyonu verilir,Şok pozisyonu verilir,Sık aralıklarla (2-3dakikada bir) Sık aralıklarla (2-3dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir,yaşam bulguları değerlendirilir,

Kanayan bölge dışarıda kalacak Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde hasta/yaralının üstü şekilde hasta/yaralının üstü örtülür,örtülür,

Yapılan uygulamalar ile ilgili Yapılan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulaması gibi) bilgiler (turnike uygulaması gibi) hasta/yaralının üzerine yazılır,hasta/yaralının üzerine yazılır,

Hızla sevk edilmesi sağlanır.Hızla sevk edilmesi sağlanır.

Vücutta baskı uygulanacak Vücutta baskı uygulanacak noktalar nerelerdir?noktalar nerelerdir?

Atardamar kanamalarında kan basınç Atardamar kanamalarında kan basınç ile fışkırır tarzda olur. Bu nedenle, ile fışkırır tarzda olur. Bu nedenle, kısa zamanda çok kan kaybedilir.kısa zamanda çok kan kaybedilir.

Bu tür kanamalarda asıl yapılması Bu tür kanamalarda asıl yapılması gereken, kanayan yer üzerine veya gereken, kanayan yer üzerine veya kanayan yere yakın olan bir üst kanayan yere yakın olan bir üst atardamar bölgesine baskı atardamar bölgesine baskı uygulanmasıdır. uygulanmasıdır.

BASKI NOKTALARIBASKI NOKTALARI

1-Boyun 1-Boyun : : Boyun atardamarı Boyun atardamarı (şah (şah damarı) baskı yeri damarı) baskı yeri

2-Köprücük kemiği üzeri2-Köprücük kemiği üzeri : : Kol atardamarı Kol atardamarı baskı baskı yeriyeri

3-Koltukaltı3-Koltukaltı :: Kol atardamarı baskı Kol atardamarı baskı yeri yeri

4-Kolun üst bölümü4-Kolun üst bölümü :: Kol atardamarı Kol atardamarı baskı baskı yeri yeri

5-Kasık5-Kasık :: Bacak atardamarı Bacak atardamarı baskı yeri baskı yeri

6-Uyluk6-Uyluk :: Bacak atardamarı Bacak atardamarı baskı yeri baskı yeri

Hangi durumlarda turnike Hangi durumlarda turnike uygulanmalıdır?uygulanmalıdır?

Çok sayıda yaralının bulunduğu bir Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa (kanamayı ortamda tek ilkyardımcı varsa (kanamayı durdurmak ve daha sonra da diğer durdurmak ve daha sonra da diğer yaralılarla ilgilenebilmek için),yaralılarla ilgilenebilmek için),

Yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa,Yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa, Uzuv kopması varsa,Uzuv kopması varsa, Baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli Baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli

olmuyorsa olmuyorsa

TURNİKE UYGULAMASITURNİKE UYGULAMASI

Turnike uygulaması kanamanın Turnike uygulaması kanamanın durdurulamadığı durumlarda durdurulamadığı durumlarda başvurulacak en son uygulamadır. başvurulacak en son uygulamadır.

Ancak eskisi kadar sık Ancak eskisi kadar sık uygulanmamaktadır.uygulanmamaktadır.

Uzun süreli turnike uygulanması Uzun süreli turnike uygulanması sonucu doku hasarı meydana sonucu doku hasarı meydana gelebilir ya da uzvun tamamen gelebilir ya da uzvun tamamen kaybına neden olunabilir.kaybına neden olunabilir.

Turnike, kol ve uyluk gibi tek Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli bölgelere uygulanır, kemikli bölgelere uygulanır,

Önkol ve bacağa el ve ayağın Önkol ve bacağa el ve ayağın beslenmesini bozabileceği için beslenmesini bozabileceği için

uygulanmaz. uygulanmaz. Uzuv kopması durumlarında, Uzuv kopması durumlarında, önkol ve bacağa da turnike önkol ve bacağa da turnike

uygulanabilir.uygulanabilir.

Turnike uygulamasında dikkat Turnike uygulamasında dikkat edilmesi gerekenler :edilmesi gerekenler :

Baskı noktasına bir elle baskı Baskı noktasına bir elle baskı uygulamaya devam ediliruygulamaya devam edilir

Diğer ele geniş , kuvvetli ve Diğer ele geniş , kuvvetli ve esnemeyen materyal alınıresnemeyen materyal alınır

Şerit yarı uzunluğundan katlanır, Şerit yarı uzunluğundan katlanır, uzuv etrafına sarılıruzuv etrafına sarılır

Bir ucu halkadan geçirilip çekilir Bir ucu halkadan geçirilip çekilir ve iki ucu bir araya getirilirve iki ucu bir araya getirilir

Turnike uygulamasında dikkat Turnike uygulamasında dikkat edilmesi gerekenler :edilmesi gerekenler :

Turnike uygulamasında kullanılacak Turnike uygulamasında kullanılacak malzemelerin genişliği en az 8-10 malzemelerin genişliği en az 8-10 cm olmalıdır.cm olmalıdır.

Turnike uygulamasında ip, tel gibi Turnike uygulamasında ip, tel gibi kesici malzemeler kullanılmamalıdır.kesici malzemeler kullanılmamalıdır.

Turnikeyi sıkmak için tahta parçası, Turnikeyi sıkmak için tahta parçası, kalem gibi malzemeler kullanılabilir.kalem gibi malzemeler kullanılabilir.

Turnike kanama duruncaya kadar sıkılır, Turnike kanama duruncaya kadar sıkılır, kanama durduktan sonra daha fazla kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz.sıkılmaz.

Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir şey örtülmez.şey örtülmez.

Turnike uygulamasının yapıldığı saat bir Turnike uygulamasının yapıldığı saat bir kağıda yazılmalı ve yaralının üzerine kağıda yazılmalı ve yaralının üzerine asılmalıdır.asılmalıdır.

Uzun süreli kanamalardaki turnike Uzun süreli kanamalardaki turnike uygulamalarında, kanayan bölgeye göre uygulamalarında, kanayan bölgeye göre 15-20 dakikada bir turnike gevşetilmelidir.15-20 dakikada bir turnike gevşetilmelidir.

El ve ayak kopmalarında El ve ayak kopmalarında ilkyardım nasıl uygulanır?ilkyardım nasıl uygulanır?

Uzuv kopmaları, atardamar yaralanmaları Uzuv kopmaları, atardamar yaralanmaları nedeniyle ölüme yol açmaktadır.nedeniyle ölüme yol açmaktadır.

Hasta/yaralı sırt üstü yatırılır.Bacakları 30 Hasta/yaralı sırt üstü yatırılır.Bacakları 30 cm kadar yükseltilir.cm kadar yükseltilir.

Kanamayı durdurmak için kanayan yere Kanamayı durdurmak için kanayan yere veya baskı noktalarına bası uygulanır.Bu veya baskı noktalarına bası uygulanır.Bu önlemlerle kanama kontrol edilemiyorsa önlemlerle kanama kontrol edilemiyorsa turnike uygulanır turnike uygulanır

Turnike uygulandıktan sonra Turnike uygulandıktan sonra sıkılaştırılarak uzuvdaki kanama sıkılaştırılarak uzuvdaki kanama kontrol edilir.kontrol edilir.

Kopmuş uzuv parçası, su geçirmeyen Kopmuş uzuv parçası, su geçirmeyen bir plastik torbaya konur.bir plastik torbaya konur.

Daha sonra kopmuş uzuv parçasının Daha sonra kopmuş uzuv parçasının konduğu plastik torba ağzı konduğu plastik torba ağzı kapatıldıktan sonra, içerisinde 1 kapatıldıktan sonra, içerisinde 1 ölçek suya 2 ölçek buz konulmuş ölçek suya 2 ölçek buz konulmuş ikinci bir torbaya yada kovaya ikinci bir torbaya yada kovaya konulur. Bu şekilde, kopmuş uzuv konulur. Bu şekilde, kopmuş uzuv parçasının buz ile direkt teması parçasının buz ile direkt teması önlenmiş ve soğuk bir ortamda önlenmiş ve soğuk bir ortamda taşınması sağlanmış olur.taşınması sağlanmış olur.

Torbanın üzerine kopan uzuv Torbanın üzerine kopan uzuv parçasının sahibine ait kimlik bilgileri parçasının sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilir ve yaralı ile aynı araca kaydedilir ve yaralı ile aynı araca konarak konarak en çok 6 saat içerisindeen çok 6 saat içerisinde sağlık kuruşuna sevki sağlanırsağlık kuruşuna sevki sağlanır

Kanamalarda üçgen bandaj Kanamalarda üçgen bandaj uygulaması nasıl yapılmalıdır?uygulaması nasıl yapılmalıdır?

Üçgen bandaj, vücudun değişik Üçgen bandaj, vücudun değişik bölümlerinde bölümlerinde bandajbandaj ve/veya ve/veya askıaskı olarak kullanılabilir. Üçgen bezin olarak kullanılabilir. Üçgen bezin tepesi tabanına doğru getirilip tepesi tabanına doğru getirilip yerleştirilir, sonra bir yada iki kez yerleştirilir, sonra bir yada iki kez daha bunun üzerine katlanarak daha bunun üzerine katlanarak istenilen genişlikte bir sargı bezi elde istenilen genişlikte bir sargı bezi elde edilmiş olur.edilmiş olur.

Elde üçgen bandaj uygulamaElde üçgen bandaj uygulama

Parmaklar, üçgenin tepesine ve elin Parmaklar, üçgenin tepesine ve elin sırtı gelecek şekilde el üçgen sırtı gelecek şekilde el üçgen sargının üzerine yerleştirilir. Üçgenin sargının üzerine yerleştirilir. Üçgenin tepesi bileğe doğru katlanır. Elin tepesi bileğe doğru katlanır. Elin sırtında, üçgenin alt uçları karşı sırtında, üçgenin alt uçları karşı karşıya getirilir , tepe ucu altında karşıya getirilir , tepe ucu altında kalacak şekilde çaprazlanır, bilek kalacak şekilde çaprazlanır, bilek seviyesinde düğümlenir seviyesinde düğümlenir

Ayağa üçgen bandaj uygulama:Ayağa üçgen bandaj uygulama:

Ayak, üçgenin üzerine düz olarak, Ayak, üçgenin üzerine düz olarak, parmaklar üçgenin tepesine bakacak parmaklar üçgenin tepesine bakacak şekilde yerleştirilir. Üçgen bandajın şekilde yerleştirilir. Üçgen bandajın tepesini ayağın üzerinde tepesini ayağın üzerinde çaprazlayacak şekilde öne doğru çaprazlayacak şekilde öne doğru getirilir. İki ucu ayak bileği etrafında getirilir. İki ucu ayak bileği etrafında düğümlenir.düğümlenir.

Dize üçgen bandaj uygulama:Dize üçgen bandaj uygulama:

Üçgenin tabanı dizin 3-4 parmak Üçgenin tabanı dizin 3-4 parmak altında ve ucu dizin üzerine gelecek altında ve ucu dizin üzerine gelecek şekilde yerleştirilir. Dizin arkasından şekilde yerleştirilir. Dizin arkasından uçları çaprazlanır, dizin üstünde uçları çaprazlanır, dizin üstünde uçları düğümlenir.uçları düğümlenir.

Göğse üçgen bandaj uygulama:Göğse üçgen bandaj uygulama:

Üçgenin tepesi omuza yerleştirilir ve Üçgenin tepesi omuza yerleştirilir ve tabanı göğsü saracak şekilde sırtta tabanı göğsü saracak şekilde sırtta düğümlenir. Bu düğüm ile üçgenin düğümlenir. Bu düğüm ile üçgenin tepesi, bir başka bez kullanılarak tepesi, bir başka bez kullanılarak birbirine yaklaştırılarak bağlanır birbirine yaklaştırılarak bağlanır

Kalçaya üçgen bandaj uygulama:Kalçaya üçgen bandaj uygulama:

Üçgenin tabanı uyluğun alt kısmının Üçgenin tabanı uyluğun alt kısmının etrafında düğümlenir, tepesi ise belin etrafında düğümlenir, tepesi ise belin etrafını saran bir kemer yada beze etrafını saran bir kemer yada beze bağlanır.bağlanır.

İç kanamalarda ilkyardım:İç kanamalarda ilkyardım:

İç kanamalar, şiddetli travma, darbe, İç kanamalar, şiddetli travma, darbe, kırık, silahla yaralanma nedeniyle kırık, silahla yaralanma nedeniyle oluşabilir. Hasta/yaralıda şok oluşabilir. Hasta/yaralıda şok belirtileri vardır. İç kanama şüphesi belirtileri vardır. İç kanama şüphesi olanlarda aşağıdaki uygulamalar olanlarda aşağıdaki uygulamalar yapılmalıdır.yapılmalıdır.

Hasta/yaralının bilinci ve Hasta/yaralının bilinci ve AABBCC si si değerlendirilir,değerlendirilir,

Üzeri örtülerek ayakları 30 cm yukarı Üzeri örtülerek ayakları 30 cm yukarı kaldırılır,kaldırılır,

Tıbbi yardım istenir Tıbbi yardım istenir (112)(112),,

Asla yiyecek ve içecek verilmez,Asla yiyecek ve içecek verilmez,

Hareket ettirilmez (özellikle kırık Hareket ettirilmez (özellikle kırık varsa),varsa),

Yaşamsal bulguları incelenir,Yaşamsal bulguları incelenir,

Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır

Doğal deliklerden çıkan Doğal deliklerden çıkan kanamalarda ilkyardım:kanamalarda ilkyardım:

Burun kanaması:Burun kanaması:

Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,giderilir,

Oturtulur,Oturtulur,

Başı hafifçe öne eğilir,Başı hafifçe öne eğilir,

Burun kanatları Burun kanatları 5 dakika süre ile5 dakika süre ile sıkılır,sıkılır,

Uzman bir doktora gitmesi sağlanır.Uzman bir doktora gitmesi sağlanır.

Kulak kanaması:Kulak kanaması:

Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,Kanama ciddi ise, kulağı tıkamadan temiz bezlerle Kanama ciddi ise, kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapanır,kapanır,Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt üstü Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt üstü yatırılır, bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır, bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır,yatırılır,Kulak kanaması, kan kusma, anüs, üreme Kulak kanaması, kan kusma, anüs, üreme organlarından gelen kanamalarda hasta/yaralı organlarından gelen kanamalarda hasta/yaralı kanama örnekleri ile uzman bir doktora sevk kanama örnekleri ile uzman bir doktora sevk edilir.edilir.

ŞOKŞOK

Şok nedir?Şok nedir?

Kalp-damar sisteminin yaşamsal Kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya çıkan yapamaması nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden bir akut dolaşım yetmezliğidir.bir akut dolaşım yetmezliğidir.

Kaç çeşit şok vardır?Kaç çeşit şok vardır?

Nedenlerine göre 4 çeşit şok vardır:Nedenlerine göre 4 çeşit şok vardır:

Kardiojenik ( kalp kökenli ) şokKardiojenik ( kalp kökenli ) şok

Hipovolemik ( damardaki sıvının Hipovolemik ( damardaki sıvının azalması ) şokazalması ) şok

Toksik ( yabancı maddelere bağlı ) Toksik ( yabancı maddelere bağlı ) şok .şok .

Anaflaktik ( arı, böcek sokmaları vb) Anaflaktik ( arı, böcek sokmaları vb) şok şok

Şok belirtileri nelerdir?Şok belirtileri nelerdir?

Kan basıncında düşmeKan basıncında düşme

Hızlı ve zayıf nabızHızlı ve zayıf nabız

Hızlı ve yüzeyel solunumHızlı ve yüzeyel solunum

Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilikCiltte soğukluk, solukluk ve nemlilik

Endişe, huzursuzlukEndişe, huzursuzluk

Baş dönmesi,Baş dönmesi,

Dudak çevresinde solukluk ya da Dudak çevresinde solukluk ya da morarmamorarma

Susuzluk hissiSusuzluk hissi

Bilinç seviyesinde azalmaBilinç seviyesinde azalma

Şokta ilkyardım uygulamaları Şokta ilkyardım uygulamaları nelerdir?nelerdir?

Kendinin ve çevrenin güvenliği Kendinin ve çevrenin güvenliği sağlanır,sağlanır,

Hava yolunun açıklığı sağlanır,Hava yolunun açıklığı sağlanır,

Hasta/yaralının mümkün olduğunca Hasta/yaralının mümkün olduğunca temiz hava soluması sağlanır,temiz hava soluması sağlanır,

Varsa kanama hemen durdurulur,Varsa kanama hemen durdurulur,

Şok pozisyonu verilir,Şok pozisyonu verilir,

Hasta/yaralı sıcak tutulur,Hasta/yaralı sıcak tutulur,

Hareket ettirilmez,Hareket ettirilmez,

Hızlı bir şekilde sağlık kuruluşuna Hızlı bir şekilde sağlık kuruluşuna sevki sağlanır sevki sağlanır (112)(112),,

Hasta/yaralının endişe ve korkuları Hasta/yaralının endişe ve korkuları giderilerek psikolojik destek sağlanır.giderilerek psikolojik destek sağlanır.

Şok pozisyonu nasıl verilir?Şok pozisyonu nasıl verilir?

Hasta/yaralı düz olarak sırt üstü Hasta/yaralı düz olarak sırt üstü yatırılır,yatırılır,

Hasta/yaralının bacakları 30 cm Hasta/yaralının bacakları 30 cm kadar yukarı kaldırılarak, bacakların kadar yukarı kaldırılarak, bacakların altına destek konulur ( Çarşaf, altına destek konulur ( Çarşaf, battaniye yastık, kıvrılmış giysi vb. ),battaniye yastık, kıvrılmış giysi vb. ),

Üzeri örtülerek ısıtılır,Üzeri örtülerek ısıtılır,

Yardım gelinceye kadar hasta / Yardım gelinceye kadar hasta / yaralının yanında kalınır,yaralının yanında kalınır,

Belli aralıklarla (2-3 dakikada bir) bir Belli aralıklarla (2-3 dakikada bir) bir yaşam bulguları değerlendirilir yaşam bulguları değerlendirilir