1. UVOD

Sam pojam timski rad nije nov,jer su timovi postojali hiljadama godina prije.Plemenska društva su bili tim i u timskom radu su ostvarivali svoje ciljeve.U timskom radu ciljevi tima su bili važniji od individualnih ciljeva,pa su uvijek postavljani ispred njih.Timski rad ne nastaje odma,automatski vec postepeno,organizaciom i udruživanjem,i ne prestavljaju rezultat nametanja volje jednog vođe.Ono što je bitno za tim jeste da sve što se radi u timu bude rezultat timskog rada,da se uvijek radi timski i svijesno,da članovi timu uvijek međusobno razgovaraju i kontaktiraju o tome kako timski raditi i uvijek biti u toku šta se radi u timu.Danas se u dosta slučajeva timski rad gubi i postaje individualan,jer mnoge organizacije kreću se u krugu individualnih uloga i poslovnih etika,a radne grupe bivaju vođene od strane odgovornih nadzornika za nadgledanje uloga individua koje čine grupu.Može se reći da timski rad nije isto što i rad u grupama.Da bi grupa ljudi bila tim potrebno je da ima određene karakteristike o kojima ćemo reći nesto više.Potrebno je reći da je tim skup ljudi koji imaju zajedničke ciljeve i interese i koji djeluju zajednički da bi ih ostvarili.Z a tim je bitno još nešto da bi dobro funkcionisao i djelovao,jeste da postoji iskrenost među članovima tima,poštovanje prema članovima i cilju koji se radi i otvorenost članova tima.Možemo navesti i neke prednosti timskog rada za bolje funkcionisanje,a to su:Da je timska produktivnost veća od pojedinačne ukoliko bi svako djelovao pojedinačno,u timu se lakše dolazi do cilja nego pojedinačno,u timu se lakše dolati do znanja i iskustva članova,veća odgovornost,u timu ima manje grešaka i manje stresa nego kod individualnih radnji.Sada ćemo nešto reći o timskim ulogama i njihovim pozitivnim osobinama.

1

2. TIMSKA ULOGA

Timska uloga je sklonost pojedinca prepoznatljivom obliku ponašanja u grupi odnosno kontaktima sa drugim ljudima.Članovi djeluju u timu na različite načine koji nisu vezani za profesiju,zanimanje,radno mjesto poziciju ili funkciju.Bitno je imati na umu da ne postoje poželjnije ili nepoželjnije uloge u timu jer svaka uloga ima svoj značaj za tim.Mnogi stručnjaci pokušali su odgovoriti na pitanje,zasto su neki timovi uspješniji a druni nisu.Istraživanja su pokazala da je timski rad puno bolji i efikasniji ukoliko su dobro raspoređene uloge u timu.Svaki tim teži za različitim timskim ulogama.Poznato je da članovi tima moraju imati određene osobine i sposobnosti za obavljanje poslova,jer je puno bolje za tim ukoliko se ljudi razlikuju i ukoliko se mogu nositi sa poslom koji im je povjeren jer se tada dobijaju bolji rezultati,nego kod tima gdje su svi članovi slični.Sklad u timu je bitan da bi tim bio idealan i da bi davao dobre rezultate.Tuckman je jos 1970.godine odredio 4 stadijuma kroz koja tim mora da prođe da bi postigao uspjeh,a to su:-formiranje-orjentacija-izrastanje-i stadijum gdje je tim razvijen.

Prvi stadijum je formiranje.U ovome stadijumu članovi se međusobno upoznaju i zbližavaju,bore se za pravo mjesto u timu koje se određuje prema sposobnostima osobe,upoznaju se sa zadacima i ciljevima tima i timskog rada,i konačno određuju se uloge u timu.Treba još napomenuti da ovde još neme neke veće povezanosti među članovima jer su odnosi u timu još nerazvijeni i nema učinkovitosti u radu.

Drugi stadijum je orjentacija.Poslije zbližavanja,upoznavanja i privikavanja na zajednički rad,grupa postepeno poprima oblik i karakter tima.Članovi počinju da sudjeluju u zajedničkim aktivnostima,počinju da se zbližavaju i brinu jedni o drugima i pojačavaju međusobnu povezanost.U ovom stadijumu dolazi i do neslaganja i protivrječnosti u radu zbog neučinkovitosti u radi,što dovodi do frustracije,pada morala pri radu i pada raspoloženja.Tek otkrivanja metode rada u grupi i postepenoj saglasnosti,može se reci da počinje druga faza timskog rada.

Treći stadijum je izrastanje.Poslije prebrođavanja krize u radu zbog slabih rezultata i nesaglasnosti u radu,formiranja hijerarhije,dolazi do sredjivanja tima gdje tim postaje jedna cjelina.

Četvrti stadijum je razvijenost tima.Zajednički cilj postaje prvenstveno isti svim članovima grupe gdje mu se svi posvećuju u izradi.Članovi se sve vise okreću radu i međusobnom zbližavanju,dolazi do podizanja morala,članovi postaju zadovoljni jer je odnos u timu sve bolji.Svako obavlja svoju ulogu u timu,tim je sada okrenut zajedničkim ciljevima,svi su zadovoljni jer svi imaju priliku da zadovolje lične i zajedničke potrebe.

2

Sto se tiče velicine tima,smatra se da su najučinkovitiji timovi sa oko 7 članova.Razlikujemo male i velike timove.U malim timovima dolazi do zadovoljstva članova i javljaju se prisniji odnosi.Nerazumijevanje i nesaglasnosti članova dolazi kod većih timova jer kod njih može doći do formiranja manjih podgrupa koji mogu dovesti do konflikta.Pa možemo reći i koje su to efikasne a koje su neefikasne karakteristike nekog tima.Efikasne su:

-mala veličina-komplamentarne vještine-zajednički cilj-specifični ciljevi-zajednički pristup-zajednička odgovornost

Neefikasne su:

-frustracije-konflikti-konkurencija-neproduktivni sistem-nepovjerenje

Ono sto je bitno kod efikasnih i dobrih timova jeste da

-nastale probleme rješavaju zajednički,-da lakse prebrođavaju frustracije,-da su kreativniji u timskom radu,-da se javlja veća motivisanost za rad,-da postoji potencijal u grupi da mogu postati efikasni,-da postoji međusobno pomaganje,-da se stvara međusobna zavisnost,-da je bolja komunikacija u timu,-dolazi do boljeg odlučivanja i boljeg donosšenja odluka,-i povećava se zadovoljstvo u radu.

Pri formiranju tima potrebno je imati na umu da uspješni timovi obično imaju:

-dodjelu obaveza i definisanje cilja-međusobnu zavisnost-snažne odluke-metodologiju koja olakšava učenje-kombinaciju sposobnosti i vještina-međusobnu odgovornost-povjerenja-podršku-stimulans-raznolikost

3

-brze početke-vrijednosti i pravila-strukturu i raspodjelu uloga.

3. KARAKTERISTIKE TIMSKIH ULOGA

Što se tiče uloga u timu,svako može imati svoju ulogu.Prema Belbinu(Belbin 1981, prema Tudor i Srića,1998) postoji osam uloga u timu:

-kreativac,-istraživač,-poticatelj,-usklađivač,-procjenitelj,-provoditelj,-dovršitelj,i-graditelj.

Uloge u timovima se razlikuju i raspoređuju po zadacima koje treba da se izvrše i prema potrebama tima,tako u timu razlikujemo nekoliko uloga:

-kordinator,-pokretač,-izvršitelj,-kreativac,-istraživač,-promatrač,-timski radnik i-finalizator.

KORDINATOR-Osnovne karakteristike kordinatora i ono što njega opisuje je da vodi grupu,upravlja njom,organizuje aktivnosti,koristi sposobnosti tima u izradi zadatka i plana,provjerava dužnosti,osigurava radne uvjete radi lakšeg obavljanja zadatka,potiče donošenje odluka,dobro komunicira sa drugim članovima tima,smiruje i podstiče samopouzdanje u timu.

POKRETAČ-Osnovne karakteristike pokretača jesu da uvodi nove načine rada,daje nove ideje,rješava nastale i teške probleme,ignoriše poteškoće u radu,kreativan je,maštovit,ne drži do pravila,reaguje na kritike,može da radi sam,nekonvencionalan i slično.

IZVRŠITELJ-Osnovne karakteristike izvršitelja ili primjenjivača su da je učinkovit,pouzdan,pokretač planova ideja i akcija,pomalo konzervativan,disciplinovan,vodi računa o detaljima,prenosi planove u praksu,sistematski prilazi stvarima,nefleksibilan,sporo reaguje na nove opcije i uvjete,organizovan i predvidljiv,pomalo spor.

4

KREATIVAC-Osnovne karakteristike kreativca je da ima puno energije,oblikuje aktivnosti tima,odupire se inerciji,dinamičan je,izazivač,otvoren,pokretač je drugih,daje osjećaj hitnosti u radu,zaobilazi birokratiju,traži nove puteve,vrši pritisak,lako ga se izazove,sklon je razdražljivosti,nestrpljiv jje,lako se ljuti i slično.

ISTRAŽIVAČ-Osnovne karakteristike istraživača su da je pretjerano optimista,entuzijasta je,istrazivačke je prirode,komunikativan,razvija nove kontakte i odnose,energično istražuje nove ideje, mogućnosti i opcije,dobro komunicira u timu,dobar je radnik u timu i slično.

PROMATRAČ.Osnovne karakteristike promatrača su da pažljivo i tačno promišlja o stvarima,razmišlja strateški,oštrouman,racionalno prosuđuje stvari,razmatra sve moguće opcije,vrednuje date prijedloge,nadgleda ciljeve,uvijek je oprezan,neemotivan je,vješt,slabo je nadahnut i slabo inspiriše druge u timu.

TIMSKI RADNIK-Osnovne karakteristike timskog radnika su da pomaže pojedincima u radu,podstiče saradnju u timu,efikasan je u slučaju nastanka krize,brine za tim i za pojednice,spriječava sukobe i njihove nastanke,fleksibilan je,ima dobro opažanje,diplomata,društven,predusretljiv,ima dobro opažanje,prilagodljiv,dobar slušatelj i slično.

FINALIZATOR-Osnovne karakteristike finalizatorasu da vodi računa o detaljima,nerado povjerava svoje dužnosti drugima,pazi da se ništa ne propusti u radu i da se sve uradi po planu,vodi računa o procesu rada,pazi na detalje i slično.

5

4. ZAKLJUČAK

Timski rad ne nastaje odma,već postepeno i sporo.Za tim je bitna složnost,jer bez složnosti nema dobrih rezultata.Da bi jedan tim dobro djelovao i postigao uspješne rezultate,potrebno je na početku rada postaviti jasne ciljeve,odrediti nirme ponašanja i djelovanja i svakome dati ulogu u timu na osnovu njegovih sposobnosti,jer je za tim bitno i da postoji ravnoteža između različitih tipova ljudi.

6

LITERATURA

1)Galogaža,M. , Filozofija života, Banja Luka, 2005.godina

2)Zubanov,V.Karakteristike timskog rada // Link:Časopis za unapređenje lokalnog elektronskog emitovanja. 2003.godinaURL:http://www.mediart.org/index.php

3)Zorman,A. Uloge u timu i njihove obaveze,// Link:Uloge u timu i njihove obaveze,2007 godinaURL:http://cmc.foi.hr:8080/komwiki/index.php

4)Eđed,A.Timski rad//Link:www.knjiznicari.hr

5)Brimiša,M.Timski rad//Link:http://proactiva.hr

7

SADRŽAJ

UVOD...................................................................................................................................1

TIMSKA ULOGA................................................................................................................2

KARAKTERISTIKE TIMSKIH ULOGA...........................................................................4

ZAKLJUČAK......................................................................................................................6

LITERATURA.....................................................................................................................7

8