Kåre Lilleholt

Brussel eller Løvebakken? Kontraktsretten og framtida

Emnet

• Internasjonale innslag i norsk kontraktsrett• Særleg om EU-reglar om forbrukarvern i

kontraktsretten• Utkastet til sams europeisk kjøpsrett

Kjeldene i kontraktsretten – historikk

• Inga sivillovbok• «Sedvaneretten» (rettspraksis,

rettsoppfatningar, litteratur)• Nordisk lovsamarbeid• Lovgjevinga om kontraktstypar• Kjøpslovkonvensjonen• EØS-avtalen og EU-lovgjevinga

Forbrukarlovgjeving

• Reglar om forbrukaren som kontraktspart• Andre reglar i obligasjonsretten

(forseinkingsrentelova)• Reglar om tryggleik m.m.

– produktkontroll, produktansvar, mattilsyn, osv.)

Føremålet med reglar om forbrukarkontraktar• Verne part med ufullstendig informasjon

– opplysningsplikt, angrerett, rådgjeving

• Verne svakare avtalepart– ufråvikelege reglar– urimelege vilkår

• Tillit til marknaden

Offentlegrettsleg og privatrettsleg regulering• Offentlegrettsleg lovgjeving

– marknadsføringslova (jf. direktiv 2005/29 om urimeleg handelspraksis)

– ehandelslova

• Privatrettsleg lovgjeving– mange kontraktslover– avtalelova §§ 36 og 37– angrerettlova

Typar av kontraktsreglar i forbrukarlover• Fråvikelege bakgrunnsreglar• Bakgrunnsreglar som ikkje kan fråvikast til

skade for forbrukaren• Partane kan avtala kva som skal ytast• Ufråvikelege reglar om mishaldsverknader

EU-reglar om forbrukarkontraktar

• Viktige direktiv– dørsal (85/577)– pakkereiser (90/314)– urimelege avtalevilkår (93/13)– fjernsal (97/7)– forbrukarkjøp (99/44)– forbrukarkreditt (2008/48)– tidspartar (2008/122)– forbrukarrettar (2011/83)

Gjennomslag i norsk rett?

• Nokre saker der vi kunne ha venta drøfting av direktivet om urimelege avtalevilkår– Rt. 2011 s. 670 Nye Major– Rt. 2011 s. 679 Krusesgate– Rt. 2012 s. 355 Lognvik

Minimumsharmonisering eller fullharmonisering• Minimumsharmonisering har vore det

vanlege (nasjonale reglar kan stille forbrukaren sterkare)

• Fullharmonisering er utgangspunktet i nye direktiv (nasjonale reglar kan ikkje stille forbrukaren sterkare eller svakare)– forbrukarkreditt– tidspartar– forbrukarrettar

Mot ein sams europeisk kjøpsrett

• KOM(2011) 635 endeleg• Framlegg til rettsleg regulering

– som partane kan velje i staden for elles gjeldande nasjonal rett

– i avtalar over landegrensene– mellom næringsdrivande og forbrukarar, mellom

næringsdrivande der minst ein part er lite eller mellomstort føretak

Eit andre «regime» i kvart land

Norsk rettTysk rett

Fransk rett

Dagens reglar

Dagens reglar

Dagens reglarESL

ESL

ESL

Verkeområde

• Kjøp• Levering av digitalt innhald• Tilknytte tenester

Omfang av reguleringa

• Avtaleinngåing– informasjon før avtaleinngåing– avtalemekanismen– angrerett– ugyldige avtalar (tilvertingsmanglar)

• Avtaleinnhald– tolking– urimelege avtalevilkår

Omfang (framhald)

• Kontraktsplikter og mishaldsverknader– for kjøp og avtalar om digitalt innhald– for avtalar om tilknytte tenester

• Eigne avsnitt om skadebot og om restitusjon• Forelding

Nokre skilnader i forbrukarvern mellom utkastet og norsk rett• Forbrukardefinisjon• Avbestillingsrett• Kontrollansvar også ved mangel• Leveringstid• Risikoovergang• Direktekrav• Seljars rett til avhjelp• Relativ reklamasjonsfrist• Urimelege avtalevilkår

Forbrukardefinisjonen

• Ikkje hovudsakleg-kriterium i ESL• Kjøparen som vel ESL, kan bli rekna som

næringsdrivande

Norsk rett

ESLDagens reglar

Avbestillingsrett

• Forbrukarkjøpslova § 41 gjev noko vidare rett til avbestilling før levering enn ESL art. 132

• Også avbestilling etter handverkartenestelova for tilknytte tenester?

Norsk rett

ESLDagens reglar

Kontrollansvar også ved mangel

• Forbrukarkjøpslova § 33 har objektivt ansvar, medan ESL art. 159 har kontrollansvar– men ESL har ikkje avgrensing mot tap i næring

eller mot tap mot personskade (som fkjl. § 52 har)– ESL har heller ingen lempingsregel som fkjl. § 54

Norsk rett

ESLDagens reglar

Leveringstid

• Etter ESL art. 95 kan 30 dagar oppfattast som bakgrunnsregel for leveringstid

• Forbrukarkjøpslova § 6 har «innen rimelig tid»

Norsk rett

ESLDagens reglar

Risikovergang

• Kanskje mindre forbrukarvenleg ved sendekjøp som ikkje er fjernsal (ESL art. 142)

Norsk rett

ESLDagens reglar

Direktekrav?

• Ingen reglar om krav mot bakre ledd i ESL• Rekkjevidda av gjeldande reglar om krav mot

bakre ledd der seljaren ikkje er norsk?– overføring av krav frå seljar til kjøpar, i så fall etter

dagens reglar men ikkje etter ESL?

Norsk rett

ESLDagens reglar

Bakre ledd(utland)

Seljar

Kjøpar

Ingen rett for seljar til avhjelp

• Etter ESL kan ikkje seljar møte eit mishaldskrav med retting (annleis etter fkjl. § 29 tredje ledd)– dermed mindre viktig med avgrensing til to

retteforsøk og erstatningsting

Norsk rett

ESLDagens reglar

Ingen relativ reklamasjonsfrist

• I forbrukarkjøp har ESL ikkje vilkår om reklamasjon innan rimeleg tid

• Foreldingsreglane er avgjerande

Norsk rett

ESLDagens reglar

Klårare reglar om urimelege avtalevilkår• ESL har «svarteliste» og «gråliste»• ESL gjer det tydeleg at avtalevilkår kan vera

urimelege åleine av den grunn at dei er uklåre

Norsk rett

ESLDagens reglar