Kartoteka wzorcowa Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w Bibliotece Narodowej

Kartoteka wzorcowa Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej

w Bibliotece Narodowej

Jolanta Hys

Joanna Kwiatkowska

Warsztaty UKD, 11 maja 2012

Prezentacja kartoteki wzorcowej UKD onlineStruktura kartoteki wzorcowej UKD Indeks UKD w MillenniumPropozycja dodania do struktury kartoteki wzorcowej UKD pola 856 Lokalizacja i dostęp do elektronicznych dokumentów zdalnych

Kartoteka wzorcowa UKD online

W listopadzie 2011 r. udostępniono w Internecie kartotekę wzorcową Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej.

Kartoteka UKD została przygotowana przez Pracownię UKD w Instytucie Bibliograficznym Biblioteki Narodowej. Nad stroną techniczną czuwał Zakład Technologii Informatycznych BN.

http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=3

Baza udostępniona online jest aktualizowana co miesiąc.


Baza oparta jest na tablicach Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna: publikacja nr UDC-P058 autoryzowana przez Konsorcjum UKD nr licencji UDC-2005/06. Wydanie skrócone dla bieżącej bibliografii narodowej i bibliotek publicznych.

Do kartoteki UKD wprowadzono symbole z tablic skróconych:

– 5.300 symboli głównych

- 20 poddziałów wspólnych formy


Miesiąc Rekordy wzorcowe

Styczeń 2011 r. 5.320

Czerwiec 2011 r. 8.625

Styczeń 2012 r. 10.228

Maj 2012 r. 10.959


Kartoteka UKD prezentuje symbole UKD budowane zgodnie z przyjętą w Bibliotece Narodowej metodą zapisu pionowego symboli UKD.

Zapis pionowy symboli UKD jest stosowany w „Przewodniku Bibliograficznym” od 2011 r.

W zapisie pionowym każdy symbol UKD stanowiący w kartotece osobną jednostkę zapisu stanowi wejście do indeksu.


Kartoteka wzorcowa UKD jest kontrolowana przez Pracownię Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. Oznacza to, że wszystkie symbole wprowadzone do rekordu bibliograficznego „Przewodnika Bibliograficznego” i zapisane w polu 080 mają odwzorowanie w rekordach wzorcowych.

Kartoteka UKD nie jest automatycznie powiązana z rekordami bibliograficznymi. Stanowi rodzaj słownika UKD zbudowanego zgodnie z metodą zapisu pionowego.


Stworzona w Bibliotece Narodowej kartoteka wzorcowa UKD zawiera:

- poddziały wspólne formy z tablic UDC-P058,

- symbole proste, rozwinięte i złożone z tablic UDC-P058,

- symbole rozwinięte i złożone spoza tablic skróconych UDC-P058 stworzone zgodnie z przyjętą metodą zapisu pionowego,

- hasła indeksowe do symboli UKD,

- noty stosowania,

- instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli z przykładami.

Udostępnioną bazę można przeszukiwać przez trzy indeksy:

- termin indeksowy

- symbol UKD

- tropy




Przygotowana w BN kartoteka wzorcowa UKD zapewnia wyszukiwanie:

przez symbol UKD umieszczony odpowiednio w polach: 153 Symbol UKD; 453 Symbol odrzucony; 553 Tropy.

z pomocą wyrażeń języka naturalnego, tj. indeksu terminów (haseł indeksowych umieszczonych w polu 753) oraz wybranych słów z rekordu wzorcowego.


Indeks przedmiotowy wymienia w układzie alfabetycznym zarówno:

wyrażenia występujące w odpowiednikach słownych symboli UKD,

ich synonimy lub wyrażenia bliskoznaczne,

inwersyjne zapisy haseł wielowyrazowych, co pozwala odnaleźć je pod każdym tzw. znaczącym elementem składowym hasła.


Rekordy wzorcowe prezentowane są na dwa sposoby.

W pierwszym sposobie prezentowane są następujące etykiety:

Symbol UKD

Nie używaj (symbol UKD odrzucony)

Trop UKD

Uwaga (nota stosowania)

Hasło (termin indeksowy)

Rozbudowa (instrukcja rozbudowy wraz z przykładami)

W drugim sposobie prezentowane są etykiety pól i podpól formatu MARC21 Format for Classification Data.


W indeksie terminów znajdują się:

- terminy jednowyrazowe, np. Filozofia,

- terminy wielowyrazowe, np. Prawo lokalowe,

- terminy z określnikami, np. Demografia – Polska,

- terminy odsyłające do instrukcji dalszego podziału, umieszczonej w polu 761 (Rozbudowa), np.: Biblia dla dzieci zobacz rozbudowę 27-235/-236


Pole 761 Instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli

$i Tekst objaśniający

$e Przykłady symboli

np.

761 $i Poddział .038 dodawany jest do odpowiednich symboli z działów 72/76, np. $e 75.038 Abstrakcjonizm - malarstwo


153 $a 75.038 $j Malarstwo abstrakcyjne

753 $a Abstrakcjonizm - malarstwo

753 $a Malarstwo abstrakcyjne


$i Tekst objaśniający

$e Przykłady symboli

np.

761 $e Konflikt palestyńsko-izraelski: 94(569.4-076)"19" oraz 94(569.4-076)"20"


Symbol UKD 94(569.4-076)"19" Historia terytoriów spornych Izraela i Palestyny 20 wieku Hasło Gaza, strefa - historia - 20 w. Hasło Historia Izraela - terytoria sporne - 20 w. Hasło Historia Palestyny - terytoria sporne - 20 w. Hasło Izrael - terytoria sporne - historia - 20 w. Hasło Palestyna - terytoria sporne - historia - 20 w. Hasło Strefa Gazy - historia - 20 w. Hasło Zachodni Brzeg Jordanu - historia - 20 w. Rozbudowa Konflikt palestyńsko-izraelski: 94(569.4-076)"19" oraz 94(569.4-076)"20"


153 $a 94(569.4-076)"19" $j Historia terytoriów spornych Izraela i Palestyny 20 wieku

753 $a Gaza, strefa - historia - 20 w.

753 $a Historia Izraela - terytoria sporne - 20 w.

753 $a Historia Palestyny - terytoria sporne - 20 w.

753 $a Izrael - terytoria sporne - historia - 20 w.

753 $a Palestyna - terytoria sporne - historia - 20 w.

753 $a Strefa Gazy - historia - 20 w.

753 $a Zachodni Brzeg Jordanu - historia - 20 w.

753 $e Konflikt palestyńsko-izraelski zobacz rozbudowę 94(569.4-076)"19"




Zapisany po wyrazie „oraz" symbol UKD w rekordzie bibliograficznym umieszcza się w kolejnym polu 080, tj.

Rekord bibliograficzny080 $a 94(569.4-076)"19"

080 $a 94(569.4-076)"20"

Termin indeksowy w kartotece wzorcowej

KONFISKATA MIENIA KONFISKATA MIENIA POLSKA KONFISKATA MIENIA UNIA EUROPEJSKA KONFLIKT PALESTYŃSKO IZRAELSKI ZOBACZ ROZBUDOWĘ 94 569 4 076 19 KONFLIKT POKOLEŃ KONFLIKT POKOLEŃ BIAŁORUŚ KONFLIKT POKOLEŃ EUROPA KONFLIKT POKOLEŃ EUROPA ŚRODKOWO WSCHODNIA

Pole 753 podpole e – zobacz rozbudowę (etykiety MARC)

153 $a 94(569.4-076)"19" $j Historia terytoriów spornych Izraela i Palestyny 20 wieku

753 $a Gaza, strefa - historia - 20 w.

753 $a Historia Izraela - terytoria sporne - 20 w.

753 $a Historia Palestyny - terytoria sporne - 20 w.

753 $a Izrael - terytoria sporne - historia - 20 w.

753 $a Palestyna - terytoria sporne - historia - 20 w.

753 $a Strefa Gazy - historia - 20 w.

753 $a Zachodni Brzeg Jordanu - historia - 20 w.

753 $e Konflikt palestyńsko-izraelski zobacz rozbudowę 94(569.4-076)"19"761 $e Konflikt palestyńsko-izraelski: 94(569.4-076)"19" oraz 94(569.4-076)"20"

Symbole w zapisie pionowym w kartotece UKD – pole 761

Przykłady symboli zapisywanych w dwóch odrębnych polach 080

Zapis pionowy – metodahttp://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/ukd/aktualnosci-ukd

Decyzje szczegółowe

Symbol główny oraz poddział formy

761 $i Albumy fotograficzne architektury klasyfikuje się symbolem 72(4/9) oraz poddziału wspólnego formy (084.1), np.:

$e Album fotograficzny architektury Krakowa: 72(438) oraz (084.1)

761 $e Biblia dla dzieci: 27-235/-236 oraz (02.053.2)

Historia kultury, migracji, politykiSymbol główny oraz 008; 314.15; 32

761 $i Historię kultury danego kraju (narodu) zapisuje się w dwóch polach 080 z pomocą symboli wyrażających historię kraju (narodu) i symbolu 008, np. $e Historia kultury polskiej: 94(438) oraz 008(438)

761 $e Emigracja polska we Francji w 19 w.: 94(44)"18" oraz 314.15-026.49(=162.1)

761 $e Wojna domowa w Rwandzie (od 1990 r.): 94(675.98)"19" oraz 323.27(675.98)

Biografie, PamiętnikiSymbol główny oraz 929

761 $e Biografie fizyków: 53 oraz 929-052

761 $i Relacje z podróży klasyfikuje się właściwym symbolem z działu 913(4/9) oraz symbolem 929-051, np.: $e Relacje z podróży po Japonii w polskiej literaturze podróżniczej 19 w.: 913(520) oraz 929-051(438)"18"

Symbol główny oraz 006; 061; 069

761 $e Normy ISO 14000: 502.13/.14 oraz 006.3/.8

761 $e UNESCO: 001 oraz 061.1

761 $e Muzea sztuki: 7 oraz 069

Symbol główny oraz kategorie osób

761 $e Inteligencja dzieci: 159.95 oraz 159.922.7

761 $e Emancypacja kobiet: 316.423 oraz 316.346.2-055.2

761 $e Stomatologia dziecięca: 616.31 oraz 616-053.2

Symbol główny oraz kategorie osób

761 $e Powołanie kapłańskie: 272-733 oraz 272-725

761 $e Powołanie zakonne: 272-733 oraz 272-788/-789

761 $e Duchowość zakonna: 272-788/-789 oraz 272-58

Zagadnienia opisywane z różnych punktów widzenia

153 $a 339.92(438-11) $j Regiony współpracy przygranicznej Polski wschodniej

753 $a Euroregion Bug - część polska

761 $e Euroregion Bug: 339.92(438-11) oraz 339.92(476-15) oraz 339.92(477-15)

153 $a 94(438).081"1919/1920" $j Wojna polsko-radziecka 1919-1920 roku

753 $a Wojna 1919-1920 r. polsko-radziecka - historia Polski

761 $e Wojna polsko-radziecka 1919-1920 r. (z punktu widzenia historii Polski i historii ZSRR): 94(438).081"1919/1920" oraz 94(47+57)"19"

Ujęcie tematu, aspekt zagadnienia

761 $e Wydatki na oświatę: 37 oraz 336.5

761 $e Rolnictwo - programy i fundusze

wspólnotowe - Polska: 338.43(438) oraz 339.7(4-67)

761 $e Program Operacyjny Kapitał Ludzki: 331.5(438) oraz 339.7(4-67)

761 $e Markery genetyczne - botanika: 581.1 oraz 575.1.08

Struktura kartoteki wzorcowej UKD

Struktura kartoteki stanowi adaptację formatu dla klasyfikacji MARC 21 Format for Classification Data.

http://www.loc.gov/marc/classification/eccdhome.html

Zawartość tablic skróconych UKD z bazy lokalnej MAK została umieszczona w odpowiednich polach formatu MARC 21 Format for Classification Data.

Struktura kartoteki wzorcowej UKD

MARC LEADER008 Dane kontrolne040 Instytucja sporządzająca rekord084 Schemat klasyfikacji i wydanie153 Symbol klasyfikacji i odpowiednik słowny symbolu353 Odsyłacz uzupełniający (zob. też)453 Symbol klasyfikacji odrzucony (NU)553 Symbol klasyfikacji - Tropy (TK) i odpowiednik słowny symbolu680 Tekst objaśniający - Nota stosowania 753 Termin indeksowy 761 Tekst objaśniający - Instrukcje dalszego podziału i łączenia symboli i przykłady symboli

Przykład rekordu wzorcowego – symbol rozwinięty

153 $a 27-36 $j Święci

453 $a 271.2-36

453 $a 272-36

680 $i Poddziału analitycznego 27-36 nie dopisuje się do symboli poszczególnych wyznań chrześcijańskich

753 $a Błogosławieni

753 $a Święci

761 $e Duchowość św. Franciszka z Asyżu: 27-36 oraz 272-58

http://alpha.bn.org.pl/screens*pol/kartoteki_pol.html

Przykład rekordu wzorcowego – poddział wspólny formy

153 $a (075.2-021.64) $j Podręczniki do nauczania początkowego

753 $a Podręczniki do nauczania początkowego - poddziały wspólne

761 $i Materiał dla ucznia do nauczania początkowego (kształcenia zintegrowanego bez wyodrębnienia przedmiotów nauczania) wyrażany jest z pomocą zapisanych w dwóch polach 080 symboli 373.3.046-021.64 oraz (075.2-021.64). W edukacji wczesnoszkolnej nie wyodrębnia się języka polskiego, matematyki, przyrody, plastyki, muzyki, edukacji regionalnej, zajęć technicznych i komputerowych, np.: $e Podręcznik do języka polskiego na poziomie nauczania początkowego: 373.3.046-021.64 oraz (075.2-021.64)

153 $a 338.4:004.7 $j Gospodarka elektroniczna

553 $a 004.7 $j Komunikacja komputerowa. Sieci komputerowe

553 $a 339.3:004.738.5 $j Handel elektroniczny

753 $a E-biznes

753 $a E-gospodarka

753 $a E-usługi

753 $a Elektroniczna gospodarka

753 $a Gospodarka elektroniczna

753 $a Usługi elektroniczne

Przykład rekordu wzorcowego – symbol złożony

Indeks UKD w Millennium

W 2011 r. uruchomiono indeks UKD w Millennium. Na razie jest widoczny z poziomu interfejsu dla pracowników BN.

Zawiera on symbole zapisane zgodnie z metodą zapisu pionowego.

Obecnie indeks zawiera symbole UKD z Przewodnika Bibliograficznego za rok 2011 i 2012, częściowo za 2010 r.

Przewiduje się udostępnienie w indeksie symboli UKD za lata 2007-2010 (po przeprowadzeniu konwersji z zapisu poziomego na zapis pionowy).


Indeks UKD może służyć celom statystycznym.

np.

częstotliwość stosowania poddziałów wspólnych formy

(stan na 2 maja 2012)

(075.8) – 3.084 rekordów

(07) – 2.138 rekordów

(084.1) – 1.070 rekordów


W indeksie UKD w Millennium umieszczono również symbole UKD z:

- Bibliografii Dokumentów Elektronicznych (BDE),

- Bibliografii Dokumentów Kartograficznych (BDK),

- Bibliografii Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł (BWC).


Od 2012 stosowany jest zapis pionowy w BDE, BDK, BWC.

Symbole dla odróżnienia od symboli umieszczonych w Przewodniku Bibliograficznym są uzupełniane o odpowiednie poddziały wspólne formy:

- (0.034) dla BDE, np. 33(0.034)

- (084.3) dla BDK, np. 912(438)MZ(084.3)

- (05) dla BWC, np. 37(05).

Kartoteka wzorcowa UKD – pole 856 - propozycja

856 Lokalizacja i dostęp do elektronicznych

dokumentów zdalnych

Pole stosujemy przy opisywaniu dokumentów elektronicznych dostępnych online lub zdigitalizowanych wersji dokumentów nieelektronicznych będących przedmiotem opisu.

Pole zawiera informacje potrzebne do zlokalizowania dokumentu.

856 - Electronic Location and Access

$3 Materials specified Part of the entity to which the field applies.

$u Uniform Resource Identifier Uniform Resource Identifier (URI), which provides standard syntax for locating an object using existing Internet protocols. Field 856 is structured to allow for the creation of a URL from the concatenation of other separate 856 subfields.

$z Public note Note relating to the electronic location of the source identified in the field. The note is written in a form that is adequate or intended for public display.

MARC 21 Format for Classification Data: http://www.loc.gov/marc/classification/eccdhome.html

856 Lokalizacja i dostęp do elektronicznychdokumentów zdalnych

$3 Wyszczególnienie materiału

$u Uniform Resource Identifier URI Podajemy link URI (Uniform Resource Identifier) pozwalający zlokalizować dokument elektroniczny. Najczęściej jest to URL (Uniform Resource Locator).

$z Uwaga przeznaczona do użytku publicznego

Pole 856 – CZENAShttp://sigma.nkp.cz/F

Záhlaví Varšava (Polsko)

MDT (438)

Angl. ekvivalent

Warsaw (Poland)

GPS 52°13’46.8"N, 21°0’44"E

Pole 856 - CZENAS

089

$a (438)

151

$a Varšava (Polsko)

680 $a Hlavní město Polska.

751

$a Warsaw (Poland) $2 eczenas

856

$u http://aleph.nkp.cz/aleph-cgi/show_map?ll=52.22967,21.01222&z=12 |$y Zobrazit na mapě |$4 N

Pole 856 - Rekord bibliograficzny „Przewodnika Bibliograficznego”

080 $a 821.162.1-3

245 $a 45 pomysłów na powieść :|bstrony B singli 1992-1996 /|cKrzysztof Varga.

655 $a Proza polska|y20 w.

856 $u http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=38095 $z Reprodukcja cyfrowa w cBN Polona

Pole 856 - Rekord bibliograficzny BZCz

TYTUŁ Koncepcje struktur organizacyjnych w turbulentnym otoczeniu / Jan Macias.

HASŁO Otoczenie firmy

HASŁO Przedsiębiorstwo - organizacja

UKD 658.1/.5:005

Zob. streszczenie http://www.przegladorganizacji.pl/archiwum/str/PO2011_01_str.pdf (28.07.2011)

080$a 658.1/.5:005

245$a Koncepcje struktur organizacyjnych w turbulentnym otoczeniu / $c Jan Macias.

650$a Otoczenie firmy

650$a Przedsiębiorstwo %x organizacja

856$3 streszczenie $u http://www.przegladorganizacji.pl/archiwum/str/PO2011_01_str.pdf $z (28.07.2011)

Pole 856 - Rekord bibliograficzny BZCz

Pole 856 - Rekord bibliograficzny Biblioteki Politechniki Białostockiej

080 $a 005

080 $a 82-3

245$a Czego nie nauczyłem się na studiach biznesowych / $c Jay B. Barney, Trish Gorman Clifford

UKD$a 005 $h Zarządzanie

UKD$a 82-3 $h Powieści, nowele, opowiadania

856$u http://biblioteka.pb.edu.pl/spisy/153481.pdf $z Spis treści

Propozycja przeniesienia adresu internetowego z pola 680 do 856

Odesłanie do Biuletynu UKD

153$a 004.42 $j Programy komputerowe

680 $i Decyzje na poszczególne programy komputerowe znajdują się w Biuletynie UKD nr 3/2011 http://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/ukd/biuletyn-ukd

753 $a Komputery - programy

753 $a Programy komputerowe


Odesłanie do Biuletynu UKD

153 $a 004.42 $j Programy komputerowe

753 $a Komputery - programy

753 $a Programy komputerowe

856 $3 Biuletyn UKD nr 3/2011 $u http://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/ukd/biuletyn-ukd $z (26.04.2012)


153 $a 338.46(1-22) $j Działalność pozarolnicza na wsi. Usługi na wsi

680 $i Działalność pozarolnicza obejmuje: usługi dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa; dla ludności; sprzedaż hurtową i detaliczną; rzemiosło; roboty i usługi budowlane oraz instalacyjne; usługi turystyczne; usługi transportowe; usługi komunalne; przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych; wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy

http://funduszeue.info/blog/2007/12/05

753 $a Działalność pozarolnicza na wsi

753 $a Wieś – usługi


153 $a 338.46(1-22) $j Działalność pozarolnicza na wsi. Usługi na wsi

753 $a Działalność pozarolnicza na wsi

753 $a Wieś – usługi

856 $3 Definicja $u http://funduszeue.info/blog/2007/12/05

$z (22.04.2011)

Dziękujemy za uwagę

Jolanta Hys

Joanna Kwiatkowska

Documents

Kartoteka wzorcowa Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w Bibliotece Narodowej