Kinh Tieu Bo - Tap 4 - HT Minh Chau Dich

8/3/2019 Kinh Tieu Bo - Tap 4 - HT Minh Chau Dich

1/394

i Tng Kinh Vit Nam

KINH TIU B

TP IVKhuddhaka Nikya

Vit Dch HT.Minh Chu - Pht Lch 2543 - 1999Ngunhttp://www.thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 2-7-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcLi Gii thiuChuyn Tin Thn c Pht (I) JtakaCHNG MT

PHM APANNAKA1. CHUYN PHP TI THNG (Tin thn Apannaka)2. CHUYN BI SA MC (Tin thn Vannupatha)3. CHUYN NGI BUN CH (Tin thn Serivnija)4. CHUYN TIU TRIU PH (Tin thn Cullakasetth)5. CHUYN U GO. (Tin thn Tandulanli)6. CHUYN THIN PHP (Tin thn Devadhamma)
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Dai%20Tang%20Kinh/Nam%20Tong/Tieu%20Bo%20Kinh/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Dai%20Tang%20Kinh/Nam%20Tong/Tieu%20Bo%20Kinh/


2/394

7. CHUYN NNG LM CI (Tin thn Katthahri)8. CHUYN VUA GMANI (Tin thn Gmani)9. CHUYN VUA MAKHDEVA (Tin thn Makhdeva)10. CHUYN TRNG LO SUKHAVIHRI (Tin thn Sukhavihri)

PHM GII.

11. CHUYN CON NAI IM LNH (Tin thn Lakkhana)12. CHUYN CON NAI CY A (Tin thn Nigrodhamiga)13. CHUYN MI TN (Tin thn Kandina)14. CHUYN CON NAI GI (Tin thn Vtamiga)15. CHUYN CON NAI KHARDIYA (Tin thn Khardiya)16. CHUYN CON NAI C BA C CH. (Tin thn Tipallatthamiga)17. CHUYN GI THI (Tin thn Mluta)18. CHUYN N CNG NGI CHT (Tin thn Matakabhatta)19. CHUYN L CNG DO C LI (Tin thn ycitabhatta)20. CHUYN H NALAKAPNA (Tin thn Nalakapna)

PHM KURUNGA

21. CHUYN CON NAI SN DNG (Tin thn Kurunga)22. CHUYN CON CH (Tin thn Kukkura)23. CHUYN CON NGA THUN CHNG (Tin thn Bhojanya)24. CHUYN I NGA NI TT (Tin thn janna)25. CHUYN BN TM (Tin thn Tittha)26. CHUYN CON VOI MAHILMUKHA (Tin thn Mahilmukha)27. CHUYN I BN THN THIT (Tin thn Abhinha)28. CHUYN CON B I H (Tin thn Nandivisla)29. CHUYN CON B EN (Tin thn Kanha)30. CHUYN CON HEO MUNIKA (Tin thn Munika)

PHM KULAVAKA31. CHUYN T CHIM CON (Tin thn Kulvaka)32. CHUYN MA CA (Tin thn Nacca)33. CHUYN SNG HA HP (Tin thn Sammodamna)34. CHUYN CON C (Tin thn Maccha)35.CHUYN CON CHIM CT (Tin thn Vattaka)36. CHUYN CON CHIM (Tin thn Sakuna)37. CHUYN CON CHIM TR (Tin thn Tittira)38. CHUYN CON C (Tin thn Baka)39. CHUYN NGI N L NANDA (Tin thn Nanda)40. CHUYN H THAN LA CY KEO (Tin thn Khadirangara)

PHM LI I41. CHUYN TRNG LO LOSAKA (Tin thn Losaka)42. CHUYN CHIM B CU (Tin thn Kopata)43. CHUYN CON RN TRE (Tin thn Veluka)44. CHUYN CON MUI (Tin thn Makasa)45. CHUYN N T ROHINI (Tin thn Rohini)46. CHUYN K LM HI VN (Tin thn rmadsaka)47. CHUYN RU MNH (Tin thn Vruni)48. CHUYN B-LA-MN VEDABBHA (Tin thn Vedabbha)


3/394

49. CHUYN CC V SAO (Tin thn Nakkhatta)50. CHUYN NHNG K V TR (Tin thn Dummedha)

PHM SIMSA51. CHUYN VUA I GII C (Tin thn Mahslav)52.CHUYN TIU JANAKA (Tin thn Cla Janaka)

53. CHUYN BNH RU Y (Tin thn Punnapti)54. CHUYN TRI CY (Tin thn Phala)55. CHUYN NM V KH (Tin thn Pncyudha)56. CHUYN KHI VNG (Tin thn Kancanakkhandha)57. CHUYN KH CHA (Tin thn Vnarinda)58. CHUYN BA PHP (Tin thn Tayodhamm)59. CHUYN TING TRNG (Tin thn Bherivda)60. CHUYN THI T V (Tin thn Sankhadhama)

PHM N NHN61. CHUYN BI KINH KH AU (Tin thn Astamanta)62. CHUYN C GI TRN LU BY TNG. (Tin thn Andabhuta)

63. CHUYN HIN S CH L (Tin thn Takka)64. CHUYN NGI V KH HIU (Tin thn Durjna)65. CHUYN NI BT MN. (Tin thn Anabhirati)66. CHUYN HONG HU T TM (Tin thn Mudulakkhana)67. CHUYN NGI N B THN QU (Tin thn Ucchanga)68. CHUYN THNH SAKETA (Tin thn Saketa)69. CHUYN CON RN PHUN NC C (Tin thn Visavanta)70. CHUYN HIN GI CI CUC (Tin thn Kuddla)

PHM VARANA71. CHUYN CY VARANA (Tin thn Vanara)72. CHUYN TNG VNG C HNH (Tin thn Slavanga)73.CHUYN NG VY CHNG? (Tin thn Saccankira)74. CHUYN LUT CY RNG (Tin thn Rukkadhamma)75. CHUYN CON C (Tin thn Maccha)76. CHUYN NGI KHNG S HI (Tin thn Asankiya)77. CHUYN GIC MNG LN (Tin thn Mahsupina)78. CHUYN V TRIU PH ILLSA (Tin thn Illsa).80. CHUYN NGI TH DT BHIMASENA (Tin thn Bhimasena)

PHM APAYIMHA81. CHUYN UNG RU (Tin thn Surpna)82. CHUYN NAM T MITTAVINDA (Tin thn Mittavinda)83. CHUYN IM XUI XO (Tin thn Klakanni)84. CHUYN CA NG HNH PHC (Tin thn Atthassadvra)85. CHUYN CY C TRI L (Tin thn Kimpakka)86. CHUYN TH THCH GII C (Tin thn Slavmamsana)87. CHUYN IM LNH D (Tin thn Mangala)88. CHUYN CON B SRAMBHA (Tin thn Srambha)89. CHUYN K LA O (Tin thn Kuhaka)90. CHUYN K VONG N (Tin thn Akatannu)

PHM LITTA


4/394

91. CHUYN CHI SC SC NG C (Tin thn Litta)92. CHUYN I BO VT (Tin thn Mahsra)93. CHUYN NG C DO LUYN I (Tin thn Visssabhojana)94. CHUYN NI KINH HONG (Tin thn Lomahamsa)95. CHUYN VUA I THIN KIN (Tin thn Mahsudassana)

96. CHUYN BT U (Tin thn Telapatta)97. CHUYN IM LNH CA TN (Tin thn Nmasiddhi)98. CHUYN NGI LI BUN LA O (Tin thn Ktavnija)99. CHUYN HN MT NGN K NGU (Tin thn Parosahassa)100. CHUYN SC THN BT LC. (Tin thn Astarpa)

PHM PAROSATA101. CHUYN HN MT TRM K NGU (Tin thn Parosata)102. CHUYN NGI BN RAU (Tin thn Pannika)103. CHUYN K TH (Tin thn Veri)104. CHUYN CHNG TRAI MITTAVIDA ( Tin thn Mittavinda)105. CHUYN CON VOI S CHT (Tin thn Dubbalakattha)

106. CHUYN MC NC (Tin thn Udancani)107. CHUYN NGH NM (Tin thn Slittaka)108. CHUYN L K (Tin thn Bhiya)109. CHUYN BNH BT TRU (Tin thn Kundakapva)110. CHUYN CU HI BAO QUT TT C. (Tin thn Sabbasabhraka-Panha)

PHM HAMSA111. CHUYN CU HI CA CON LA (Tin thn Gadrabha-Panha)112. CHUYN CU HI CA HONG HU BT T (Tin thn Amardevi-Panha)113. CHUYN CON CH RNG (Tin thn Sigla)115. CHUYN NGI GIO GII (Tin thn Anussika)116. CHUYN NGI MA GIO (Tin thn Dubbaca)117. CHUYN CHIM A A (Tin thn Tittira)118. CHUYN CHIM CUN CT (Tin thn Vattaka)119. CHUYN CON G GY PHI THI (Tin thn Aklarvi)120. CHUYN GII THOT S TRI BUC (Tin thn Bandhanamokkha)

-ooOoo-

Li Gii thiuHa thng Thch Minh Chu

Chng ti bt u dch tp Jtaka (Bn Sanh hay chuyn Tin Thn) ny,theo cch phn loi, y l tp th 10 trong b Khuddaka Nikya (Tiu BKinh). Nhng Kinh c dch l: Khuddakapta (Tiu Tng, s 1);


5/394

Dhammapada (Php C, s 2,); Udna (Pht T Thuyt Kinh, s 3);Itivuttaka (Pht Thuyt Nh Vy, s 4); Suttanipta (Kinh Tp, s 5);Theragth (Trng Lo Tng K, s 8); Thergth (Trng Lo Ni k, s9). Nay dch tp Jtaka (Bn Sanh, s 10).

V ln ny, chng ti ch mi dch 120 mu chuyn cho Tp I, nn con schnh xc c bao nhiu mu chuyn trong ton tp Jtaka cha c xcnh. Theo tp Jtaka bng ch Pli, thi con s cui cng l 547 muchuyn (Jtaka I, trang 596). Nhng, bn dch ting Anh ghi l 550chuyn, chia thnh 22 chng (Nipta). Phn loi ny phn ln da trn sk (gth) trong mi chuyn. V nh chng mt c 150 mu chuyn, mimu chuyn c mt bi k. Chng hai gm 100 mu chuyn, mi muchuyn c hai bi k. Chng ba, chng bn, mi chng gm 50 chuyn,mi chuyn c ba v bn bi k. Cho n chng hai mi mt c 5 cu

chuyn, mi chuyn c 80 bi k. Chng hai mi hai c 10 cu chuyn,vi mt s k nhiu hn. Mi Jtaka (Bn Sanh) gm c bn phn:

1) PACCUPPANNA-VATTHU: Cu chuyn hin ti, mt cu chuyn cxem l xy ra trong thi c Pht ti th, nn gi l cu chuyn hin ti, vv cu chuyn ny, c Pht k ra mt cu chuyn qu kh.

2) ATITAVATTHU: Cu chuyn qu kh, c lin h n nhng nhn vttrong cu chuyn hin ti. Trong cu chuyn qu kh, lun lun c s hindin ca B Tt (l Tin thn ca c Pht) trong mt vai tr no . C

mt hay nhiu bi k, khi th do B Tt ni, khi th do c Pht ni, phnln di hnh thc mt bi dy o c.

3) VEYYKARAN: Gii thch bi k hay mt vi danh t trong cuchuyn qu kh.

4) SAMODHNA: Phn kt hp, c Pht kt hp hai mu chuyn hin tiv qu kh, c khi thm mt bi thuyt php, kt qu ca bi y v cuicng l phn nhn din Bn Sanh, ch r s lin h gia nhng nhn vtchnh trong hai cu chuyn qu kh v hin ti.

Theo truyn thng Tch Lan, cu chuyn hin ti, cu chuyn qu kh, ligii thch v phn kt hp gm thnh tp Jtaka atthakath (Bn Sanh sgii). Tp ny c dch sang ting Singala (Tch Lan), tr cc bi k vngi ting Pli. Tp Jtaka Atthakath bng ting Singala (Tch Lan) li cdch qua ting Pli vi danh t l Jtakassa Atthavannan, m nay chng tiang dch ra ting Vit Nam. Truyn thng xem rng chnh Buddhaghosa


6/394

dch t ting Singala ra ting Pli, nhng truyn thng ny cha c cchc gi ng .

Chng ti khng dch Phn 3, Veyykaran, v phn ny c tnh cch sgii.

V ch mi dch c 120 mu chuyn thnh Tp I ny, nn chng ti ch cth da vo s 120 mu chuyn, ny phn tch v a n mt vi ktlun hay nhn xt cho ring 120 mu chuyn m thi. Ch khi no dch xongton b, s c nhng kt lun chung cho c tp Jtaka.

Trc ht l nhn xt v tr x ca cu chuyn hin ti v cu chuyn qukh:

Da theo nhng cng trnh ca cc v hc gi nghin cu trc, chngnhn thy cc cu chuyn qu kh c xy ra phn ln v phng Bc v

phng Ty nc n . Cn cc cu chuyn hin ti c xy ra phn lnv phng ng n . V d, trong cc cu chuyn qu kh, Ba-La-Nic cp n 428 ln, Gadhra 25 ln, cn trong cu chuyn hin ti,Kosala c cp 428 ln v Magadha 58 ln (xem Jtaka tp VII, trangVI). Ring trong 120 mu chuyn hin c phin dch, trong cc cuchuyn hin ti, K Vin c ni n 83 ln, Trc Lm 10 ln, X V 6ln, v.v...

Jtaka hay Bn Sanh l nhng mu chuyn din t cc i sng trc (tinthn) ca c Pht v danh t dng trong cc cu chuyn qu kh l B Tt.Chng ta phi xc nhn ni y, danh t B Tt trong cc chuyn BnSanh ch cho tin nhn ca c Pht trong nhng i sng qu kh, khi lmch thin, khi lm th vt, khi lm vua, khi lm hong t v.v... Trong cccu chuyn qu kh, nhn vt ni bt nht lun lun l B Tt, thng ngvai tr linh ng nht hay quan trng nht

Phn tch 120 cu chuyn qu khc dch trong tp I ny, chng ti xinghi nhn ni y nhng vai tr B Tt ng nh sau:

* 26 ln B Tt lm chim lm th: 1 ln lm ch, 2 ln lm nga, 4 ln lmb c, 1 ln lm voi, 2 ln lm c, 5 ln lm nai, 3 ln lm kh v 8 ln lmchim. V cc loi chim: ngng tri 1 ln, chim ct 3 ln, chim tr 1 ln, chimcha 2 ln, chim b cu 1 ln.


7/394

* B Tt lm vua 6 ln, lm con vua 6 ln, lm i thn 7 ln, lm triu ph10 ln, lm a ch 1 ln, lm B-La-Mn 4 ln, lm hin tr 11 ln, lm STrng 8 ln, lm n s 6 ln.

* B Tt hnh ngh cng rt rng ri v a dng: lm trng on l hnh 3ln, lm ngh i bun 2 ln, lm ngi cy rung 1 ln, lm ngi nhtrng 1 ln, lm ngi thi t-v 1 ln, lm thy thuc 1 ln, lm th ht tc1 ln, hc ngh on sao, ngh nho ln 2 ln, lm co trai mt gia nh 2 ln.

Ngoi ra, chng ta cn ghi nhn thm: B Tt lm ch thin 5 ln, lm thncy 8 ln.

y ch ni n 120 chuyn trong tp ny thi, cha cp n cc muchuyn cn li. Nhn chung, chng ta cng thy vai tr ca v B Tt tht la dng, tht l phong ph, v v ng vai tr tin thn c Pht, phong cch

o c ca B Tt tht hon ton tuyt diu t li ni, t suy t cho nvic lm.

Mi chuyn tin thn c mt bi k, phn ln do B Tt ni, c khi c Phtni. Nhng bi k ny, c th l mt li ph bnh khi nhn xt nhng s vic xy ra, c khi l mt li cnh co nhng nhn vt trng yu, sai tri, ckhi l mt li khuyn gio o c, da trn cu chuyn xy ra. Nghincu cc bi k ny cng l mt ngun cm hng c bit, v cc bi k cxem l phn c knh nht ca tp Bn Sanh ny.

Phn tch 120 cu chuyn hin ti trong Bn Sanh ny, chng ta nhn thynhng ti c cp lin h trc tip vi c Pht, vi cc v trng lok cn c Pht, vi cc v T-kheo, v mt s c s lin h nhiu vi oPht. Ngoi ra, c cp nhng ti thng thng nh n cho ngicht, l cng dng khi cu nguyn, cc chi l b chy v.v... ti sau nychim t l rt thp.

Nhng ti lin h trc tip n c Pht nh thn thng song hn (s 29),Devadatta lun lun tm cch hi Pht (s 11, 21, 26, 57, 58, 72, 113), nB-la-mn Cinca vu oan c Pht s (120), c Pht nhp Nit Bn (s 95).Tip n l mt s Trng Lo thn cn vi c Pht nh nanda (s 92,95), Rhula (s 167), Sriputta (s 37, 69), Cullapanthaka (4), Laludya (5)v.v...

Tip n na l cp n mt s T-kheo c cc hnh khng c tt pv cn c Pht gio gii, ti ny c th ni l chim a s. Nh T-kheothi tht tinh tn (s 2, 3, 23, 24, 51, 52, 55), T-kheo c nhiu vt (6, 32)


8/394

T-kheo kh ni (15, 43, 48, 59, 60, 82, 104, 116), T-kheo b i luyn (30,61, 63, 66, 85, 106), T-kheo ni khoc (80), T-kheo nm con ngng tri(107), T-kheo lm n phi thi (119), T-kheo ung nc khng c lc(31).

Tip theo l cc ti lin h n cc t c s, hoc ca c Pht hay cacc v Trng lo. Cp-C-c c ni n kh nhiu (s 1, 40, 45, 83, 90,103), t ca Sriputta (25, 39).

Li c mt s ti c th xem l khng lin h n o Pht, nh n chongi cht (s 18), l cng dng khi cu nguyn (19), lm li ch cho bcon (12), cc chi l b chy (36), cc cn mng (77) v ti lin h n nnhn (61, 62, 63, 64, 65, 66, 67).

Da trn cc ti c cp trong cc cu chuyn hin ti, chng ta cth ni, nhng ti phn ln cp n Gio hi Pht gio trong thi cPht cn ti th v khong 100 nm sau khi c Pht nhp Nit Bn, nht lmt s t trng cc T-kheo gp phi, sau khi o Pht c truyn b khpx n v khi bc o S khng cn na. Cc ti v cc mu chuyncng gip chng ta hiu c mt s nt v tnh trng x hi ng thi.

Chng ti phi gc mt bn, khng cho ng mt s mu chuyn v nnhn, c tnh cch chm bim thi qun, v cu chuyn 16 gic mng, ctnh cch sm k, s b hiu lm.

y, mt vn phi c t ra l "Ai l tc gi cc tp Jtaka ny?".Tuy B ny c phn loi vo Khuddaka Nikya (Tiu B Kinh), tc lmt trong nm tp Nikya, Kinh Tng, v mi cu chuyn u c din tnh l c Pht k li, chng ta c nhng l do xc ng khng nhtc gi cc tp ny phi l cc v T-kheo, hoc sng trong thi c Pht,hoc sau khong vi chc nm: v ch c nhng v ny mi thng hiuc t chc ca Gio hi v hiu c nhng mu chuyn dn gian ca n; v ch nhng ngi am hiu dn tnh, ng qu x s n mi c thghi nhn v trnh by c. Bi gii thiu khng cho php chng ti i suvo vn tc gi ca cc mu chuyn Bn Sanh ny. Nhng cn c trnngn ng hc, trn cch hnh vn, trn cc danh t c dng trong cc cuchuyn, cc gio l c cp, c Pht c din t, php mn c tutp v.v..., chng ta c nhng l do khng nh tp Jkata ny m mt knguyn mi trong vn hc Pht gio v trong cung cch truyn b o Pht,c xy ra sau khi Pht nhp Nit Bn.


9/394

Tuy vy, chng ta phi xc nhn rng nn vn hc Pht gio Jtaka ny tc dng rt ln, nh hng n s truyn b o Pht, trong qu kh cngnh trong hin ti, n cng nh ngoi n , khng nhng trong lnhvc vn hc m cn lan n lnh vc ngh thut, kin trc, i sng x hinhn dn, v.v...

Trc ht, mt s mu chuyn Jtaka c khc trn nhng tc phm iukhc ti cc cha, cc thp nh Sanchi, Amaravati, c bit Bharhut, n. Ti y, tn cc Jtaka c khc r rng. Ngy nay, mt s cng trnhiu khc y vn cn c gi kh nguyn vn ti cc di tch Pht gio n. Nhng cng trnh iu khc y chng t cc cu chuyn tin thn c bit n rt nhiu vo th k th ba trc k nguyn. Php Hin, nhchim bi Trung Quc, khi n thm Tch Lan vo th k th t sau knguyn, chng kin ti ngi cha Abhayagiri, s trnh din nm trm

chuyn tin thn ca c Pht, khi Ngi cn l B Tt, di hnh thc convoi, con nai, v.v... Chng ti khi cn Tch Lan, nhn ngy Pht n cchng kin cc tm Pandal rt ln, v cc mu chuyn Jtaka dn chngn xem v chim ngng. V ti cc Pandal y, c din xut cc v kchmu chuyn Jtaka na. V vy, ngy l Pht n Tch Lan l ngy m rtng dn chng i t Pandal ny qua Pandal khc, va d l, va xem dincc v kch v Jtaka; dn chng vui chi mt m trong ngy hi ln. Ccmu chuyn ny cng c dng lm ti thuyt php trong cc dp l, dnchng n nghe sut m, nghe cc v s Tch Lan k chuyn tin thnJtaka m khng bit mt.

Mt nh hng na m cc cu chuyn ny em li, nht l cc mu chuynv sc vt, nhiu khi vt qua bin gii tn gio n v tr thnh nhngchuyn c tch dn gian, na thn thoi, na thc t, khng l thuc tn giony hay x s no. Chng ti tin rng c mt s chuyn c tch Vit Namc bt ngun t nhng chuyn Jtaka ny nh chuyn Tm Cm chnghn. Nhng mu chuyn c tch ny tr thnh gia ti chung ca nn vnha dn gian, phn nh c nhng tnh cht bnh thng ca dn chng,di mi chn tri, trong i sng hng ngy ca dn chng, khi phi tip

xc vi nhng g hay, hoc xu ca cuc i. Chnh v vy m cc tpJtaka ny rt c ph bin, khng nhng trong gii Pht t m cn lantrn khp mi a phng, mi dn tc.

Tp Jtaka c khong nm trm nm mi mu chuyn. Nay mi dch xongtp I vi mt trm hai mi mu chuyn. Nh vy cn li khong bn trm

ba mi chuyn, s c tip tc dch v d tnh mt hai nm mi xong.


10/394

Qua vic dch tp Jtaka, chng ti gp phi mt th vn hon ton sai khcvi cc bn Nikya, danh t khc l, rt phong ph, rt nhiu ch mi. lth vn k chuyn, trc tip ghi chp cc cuc i thoi, nn va di valinh ng, dch cho gn v cho st vi nguyn bn tht l c mt vn .

Chng ti mun ni thm v mc ch phin dch kinh Tng Pli ra tingVit. T n v nc vo nm 1964, chng ti bt tay phin dch ngayhai b Mjjhima Nikya (Trung B Kinh) v Dgha Nikya (Trng BKinh) cho n nm 1975 mi dch xong. T nm 1975 n 1978, chng tidch xong hai b Samgutta Nikya (Tng ng B Kinh) v Anguttara

Nikya (Tng Chi B kinh). T nm 1978, chng ti bt u dch bKhuddaka Nikya (Tiu B Kinh) v cho n nay, dch c su tptrong mi lm tp, ang dch tp Jtaka th by. Dch xong Jtaka, chngti t xem l dch xong Kinh Tng Pli, s tp cn li trong Tiu B Kinh

xin nhng li cho cc v khc. Cn chng ti d nh duyt li cc bNikya phin dch, thng nht li cc danh t chuyn mn, thng nht licc on vn tng ng, hiu nh li cc on vn, cc danh t sai lm,c gng hon thnh cho c tt p nhng cng trnh phin dch ca chngti.

Chng ti phin dch Kinh Tng Pli hng v hai mc ch r rt:

1) Mc ch th nht l gii thiu Kinh Tng Pli cho Pht t v cho nhndn Vit Nam, nhng nguyn bn kinh in c xem l c xa nht v

cha ng nhng gio l trung thnh nht ca c Pht. c Pht dy ccPht t hy hc gio ca Ngi trong ngn ng ca mnh. Pht t Vit Nam,tt nhin phi hc gio l ca Ngi ngang qua ting Vit, v nh vy Pht tVit Nam vt qua c nhng tr ngi ngn ng v t m rng ca chnh

php v cho mnh v cho mi ngi.

Chng ti phin dch Kinh Tng v chng ti xem Kinh Tng gn gi cnhng li dy trung thnh nht ca c Pht cha b nh hng bi nhngchia r h phi v tng phi (Nam tng, Bc tng).

2) Mc ch th hai ca chng ti trong nhim v phin dch ny l xydng cho c mt i Tng Vit Nam. Ngy nay, chng ta c clp thng nht, chng ta phi c i Tng Vit Nam cho Pht t Vit Nam.

Ngn ng Vit Nam phong ph, trong v sc mnh ng vai trchuyn ng. Ngy no, chng ta cn l thuc vo Pli Tng hay Hn Tngv.v... ngy y, chng ta vn cn l thuc nhng vn t y. c lp ngn ng


11/394

cng c ngha l c lp dn tc. Xa kia, ng cha ta cao ting Nm lcng v vy, v ch c c lp ngn ng mi khi b ng ha bi vn hangoi bang.

Chng ta ang cn nghin cu Pli Tng v Hn Tng nhng nghin cukhng c ngha l cam tm l thuc v vn t Pli hay vn t Hn Tng.iu ct yu l thy r iu y, v thy r iu y cng tc l thy c scn thit phi xy dng cho c mt i Tng Vit Nam.

Vit ti Vin Pht Hc Vn Hnh trong ma An C nm 1980, k nim L Vu Lan nm Canh Thn.

T Kheo THCH MINH CHUVin Trng Vin Pht Hc Vn Hnh

Chuyn Tin Thn c Pht (I) Jtaka

CHNG MT

PHM APANNAKA

1. CHUYN PHP TI THNG (Tin thn Apannaka)

C nhng ngi ni ln...

c Th Tn, khi Tinh x K Vin, gn X-v, thuyt php thoi ny.V ai, php thoi ny c cp? V nm trm ngi bn ca v triu phCp C c (Anthapindika) u l t ngoi o.

Mt ngy kia, v triu ph Cp C c em nm trm ngi bn ca mnhu l t ngoi o, cho mang theo nhiu vng hoa, hng thm, duhng cng du thp, mt ong, mt ma, vi v o chong, i n K Vinnh l Th Tn, cng dng Ngi cc vt liu nh vng hoa v.v... v phn

pht cho ch Tng dc phm tr bnh v vi mc. Lm xong vic y, ng

ngoi xung mt bn v trnh su tt xu trong lc ngi.

Cng vy, cc t ngoi o nh l Th Tn, v ngi xung mt bn gnng Cp C c, nhn ln gng mt c Bn S chi sng nh trng rm,vn ton cc tng tt chnh v ph, nhn ln Phm thn ta nh sng rngmt tm v nhn ln ho quang rc r ca c Pht, nhng ho quang

phng ra nh th tng i vng, tng cp mt.


12/394

Ri ging con s t tr rng nh sm ng thung lng , nh my bot trong ma ma, nh sng Hng thin gii (di Thin H) o o

xung, v nh an dt mt chui chu bu, tuy vy, vi mt Phm m y tm phn tuyt ho, k diu lm tai thch th, Ngi thuyt php cho h,mt php thoi du ngt v chi sng vi nhiu v p khc nhau.

H nghe bc o S thuyt php, tm c tnh tn, lin ng dy nh lbc o S, ph v php quy y ngoi o, ri quy y Pht. T y, h lunlun i n tinh x vi ng Cp C c, tay cm hng thm, vng hoav.v... nghe php, b th, tr gii v th Bt quan trai gii.

Ri Th Tn t X-v li i n Vng X. Trong thi gian Nh Lai i vng,h ph v php quy y Pht. Ri h li quy y ngoi o, tr lui nguyn trngca h.

Sau by tm thng, Th Tn v li K Vin. ng Cp C c em nm trmngi bn ng tu i n yt kin bc o S, cng dng Ngi vi hngthm v.v... nh l ri ngi xung mt bn. ng Cp C c bo co choTh Tn bit sau khi Ngi ra i, h ph v php quy y th, chp nhn liquy y php ngoi o, tr lui nguyn trng ca h.

M ming hoa sen ca Ngi, nh m hp chu bu, y nhng hng thmsai bit, thm vi hng thm ch Thin, do uy lc ni li chn thc, triv lng c kip khng gin on, Th Tn pht ra m thanh du ngt v

hi:

- Ny cc nam c s, c tht chng cc ng ph v Tam quy y, v i theoquy y ngoi o?

V khi khng th che giu, h th nhn:

- Tht vy, bch Th Tn.

Bc o S ni:

- Ny cc c s, khng c mt ch no di t y a nguc, trn cho nch Thin, khng c mt ch no trong cc th gii v lng tri rng bngang, khng c ai bng, ch ng ni cao hn c Pht v nhng cngc nh gi gii v.v...


13/394

Ri Ngi trnh by cho h nhng cng c ca Ba ngi bu, nh cni n trong kinh in:

- Ny cc T-kheo, gia cc chng sanh khng chn, hai chn, hay bnchn, Nh Lai c gi l ti thng. Nu c nhng ti sn no i nyhay i sau... V tht vy, ti thng gia nhng tn ...

Ri Ngi ni tip:

- Khng c mt c s no, nam hay n quy y Ba ngi bu, nhng ngibu y cng c ti thng nh vy, phi ti sanh trong cc a ngcv.v... nhng h c thot khi sanh vo a x, h c sanh vo th giich Thin v c Thin chng ln. Do , khi cc ng ph v quy y nhvy, v i n quy y ngoi o, cc ng lm mt vic sai lc.

V y, nu r rng khng c ai quy y Ba ngi bu vi s gii thotti thng, li phi sanh vo a x, nhng on kinh ny phi c niln:

Nhng lai quy y PhtS khng i a x,T b thn lm ngiS trn y thin gii.

Nhng ai quy y PhpS khng i a x,T b thn lm ngiS trn y thin gii.

Nhng ai quy y TngS khng i a x,T b thn lm ngiS trn y thin gii.

Loi Ngi s hong ht,Tm nhiu cho quy y,

Hoc rng rm, ni non,Hoc vn cy, n thp,Quy y y khng n,

Khng quy y ti thng,


14/394

Quy y cc ch yKhng thot mi kh au.

Ai quy y c Pht,Chnh Php v ch Tng,

Ai dng chnh tri kinThy c Bn s tht,Thy Kh v Kh tp,Thy s kh vt qua,Thy ng Thnh tm ngnh

a n kh no tn.Tht quy y an n,Tht quy y ti thng,C quy y nh vy

Mi thot mi kh au.

Bc o S khng ch thuyt php cho h nh vy, Ngi cn ni tip:

- Ny cc nam c s, php hnh nim Pht, php hnh nim Php, phphnh nim Tng em li D lu o, D lu qu, Nht lai o, Nht laiqu, Bt lai o, Bt lai qu, A-la-hn o, A-la-hn qu.

V sau khi Ngi thuyt php cho h vi nhiu phng thc, Ngi ni:

- Vi s ph v quy y nh vy, cc ng lm mt vic sai lc.

V y, s em li cc D lu o, D lu qu v.v... cho nhng ai hnhtr nim Pht v.v... cn phi c nu r vi nhng on kinh nh sau:

- Ny cc T-kheo, c mt php, nu c tu tp, v c lm cho vinmn, a n hon ton ym ly, ly tham, on dit, an tnh, thng tr, Gicng, Nit-bn. Th no l mt Php? Chnh l nim Pht v.v... Nh vy, ThTn vi cc phng tin khc nhau, thuyt ging cho cc nam c s:

- Ny cc nam c s, cng vy, trong thi qu kh, nhng ai chp cht tlun, chp cht in o lun, ngh rng ci g khng phi l ch quy y, li

xem l ch quy y chn tht, nhng ngi y s b qu D-xoa n tht trongcnh sa mc, ch tr ca phi nhn, v b lm vo i nn. Cn nhng aichp cht s tht v h lun, chp cht php ti thng, chp cht phpkhng in o, th trong cnh sa mc y, h t c yn n, an ton.


15/394

Khi ni n y, Ngi im lng. Ri gia ch Cp C c t ch ngi ngdy, nh l Th Tn, tn thn Ngi vi hai tay t trn u v tha nh

sau:

- Bch Th Tn, nay tht r rng cho chng con thy trong thi hin ti,nhng ngi nam c s y, sau khi ph v php quy y ti thng, ri vorng rm t lun. Nhng trong qu kh, i nn ca nhng ai chp cht tlun ti sa mc, ch tr ca phi nhn, v s yn n an ton ca nhngngi chp cht php v h lun, i vi chng con ang b che lp, ch rrng i vi Ngi. Lnh thay, nu Th Tn, nh th khin mt trng trnmc ln, lm sng t s kin ny cho chng con.

Ri Th Tn ni:

- Ny gia ch, chnh v mc ch loi b cc nghi nan i, nh s thchnh trn vn mi hnh Ba-la-mt tri v lng kip m Ta chng cNht thit tr. Hy cn thn lng tai nghe, nh th cc ng ang ty cas t vo mt ci ng bng vng!

Sau khi khch l s ch ca ngi trieu ph, Ngi ni ln cu chuyn b ti sanh che lp, nh mt trng trn c gii ta, sau khi ph tan mmy tuyt.

*

Thu xa, trong nc Ksi, ti thnh Ba-la-ni, c v vua tn lBrahmadatta. Khi y, B-tt c sanh trong gia nh thng gia lm chon l hnh, v tip tc ln ln, i ch ny ch kia bun bn vi nm trmc xe, khi th i t ng qua ty, khi th i t ty qua ng. Ti thnh Ba-la-ni, c mt ngi ch on l hnh khc cn tr v ngu si, khng gii ty cng bin.

Lc by gi, sau khi cht y nm trm c xe vi hng ha c gi tr ln,B-tt sn sng ln ng. Ngi ch on l hnh tr v ngu kia cng cht

y hng ha tng t trn nm trm c xe khc, sn sng ln ng. B-ttsuy ngh: "Nu ngi ch on l hnh ngu si v tr ny i vi Ta, vi mtngn c xe, cng i mt ln trn con ng, th con ng s khng th chuni; tht s kh tm c ci, nc cho on ngi, v c cho cc con b.Hoc l n, hoc l ta phi i trc".

Ngi nhn tin mi ngi y n, trnh by s vic v ni:


16/394

- Hai chng ta khng th i cng mt ln c. Vy bn s i trc hay isau?

K y suy ngh: "Nu ta i trc, s c nhiu li ch. Ta s i con ngcha b h ph, cc con b s n c cha b ng chm; cn cc ngi nhta s hi c cc ngn l nu c-ri cha b ng chm, nc c tronglng; v sau cng nh gi bn theo s thch, ta s bn cc hng ha".

Ngh vy, k y ni:

- Ny bn, ti s i trc.

Cn B-tt thy i sau c nhiu li ch v ngi l lun nh vy: "Nhngngi i trc s san bng con ng cha c san bng. Ta s i conng c h i qua. Cc con b ca ta s n c mi mc v ngt;ngi ca ta s tm c cc l ngt nu c-ri mi mc ti ch cc l c hi i. Ti ch khng c nc, h phi o ly nc, chng ta sung nc trong cc ging c ngi khc o ln. Vic nh gi gingnh st hi mng sng con ngi, ta i sau s bn hng ha theo gi thngthng quy nh". Khi thy nhng li ch nh vy, B-tt ni:

- Ny bn, bn hy i trc.

- Lnh thay, ny bn.

Ngi ch on l hnh tr v ngu si ni vy ri cho thng cc c xe, ra i,th lp vt qua cc thn xom, v bt u n bin gii sa mc. Thu bygi, cc sa mc c nm loi: sa mc trm cp, sa mc th d, sa mc khngc nc, sa mc phi nhn v sa mc khng c n.

Trc tin, con ng no c trm cp tru n, ch y c gi l sa mctrm cp; th hai, con ng no c s t v.v... tr n, c gi l sa mcth d; th ba, ch no khng c nc tm hay ung, c gi l sa mckhng c nc; th t, con ng no c cc loi phi nhn (qu thn) tr n,

c gi l sa mc phi nhn; th nm, con ng no khng tm thy ccloi r c th n c v.v... c gi l sa mc khng c n.

Trong nm loi sa mc ny, c hai loai sa mc nguy him l sa mc khngc nc v sa mc phi nhn. Do vy, ngi ch on l hnh tr v ngu siy cho t ln xe nhng gh rt ln, y nc, v bt u di chuyn vo

bi sa mc di su mi dm ny.


17/394

Khi h i c na ng, con qu D-xoa tr sa mc ngh: "Ta s lmcho nhng ngi ny qung nc ct gi, lm cho h yu sc, ri ta s ntht tt c bn h". Ri n ha hin mt c xe p vi nhng con bmng trng tro. c h v vi mi mi hai phi nhn, tay cm cung,tn, khing v binh kh, n trang sc vi vng hoa sen xanh v hoa sngtrng trn u, vi tc t v o t, ngi trn c xe y nh mt v cha t,n dn bc trn ng vi cc bnh xe dnh bn. Cn on ty tng itrc v i sau, vi tc t, o t, trang sc vi vng hoa sen xanh v hoasng, vi nhng b sen trng, sen cm tay, nhai nhng cng sen, c sen,nh git nc v bn.

By gi, khi gi thi trc mt, nhng ngi ch on l hnh, theo lthng ngi trong c xe i trc vi nhng ngi hu h bao vy trnh

bi. Khi gi thi ng sau, h i xe pha sau. Nay gi thi pha trc, do

vy, ngi ch on l hnh tr i xe pha trc. Con qu D-xoa thyngi y n gn, lin cho u xe mt bn ng, cho n mt cch thntnh v hi i u. Ngi ch on l hnh cng cho u xe ca mnh mt

bn ng v ni vi qu D-xoa:

- Tha ng bn, chng ti i t Ba-na-li ti. Cc ng trang sc vi hoa senxanh v hoa sng, tay cm hoa sen trng v , ang nhai nhng cng sen vc sen, lm bn va i va chy nhng git nc. Vy phi trn ng ccng i c ma, c nhng h ao ph y vi hoa sen xanh chng? v.v..

Qu D-xoa, nghe hi, lin ni ln:

- Ny bn, bn ni g vy? ng kia hin r ng ln sm ca rngxanh. T tr i, ton l rng khng c g ngoi nc. Lun lun trima, cc h u ngp; khp ni u c nhng ao nc y hoa sen.

Sau khi ni nh vy v on xe i ngang qua, n hi:

- Nhng c xe ny i u vy?

V h tr li:

- i ti ch ny, ch kia.

- Trong mi c xe ny, c hng ha g vy?

- Nhiu loi hng ha.


18/394

Ri khi c xe cui cng i qua, ch rt nng n, n hi:

- Trong c xe ny ch g vy?

- Ch nc trong y.

- T ch khi hnh cho n ch ny, bn mang nc l tt. Nhng t chny tr i, khng cn phi mang nc na. T pha trc mt c nhiunc. Hy p v cc gh nc, i cho thoi mi.

V n ni thm:

- Cc ng hy i. Chng ti ln ng ko chm tr ri!

Ri n i mt lt, n ch khut dng, lin tr v thnh D-xoa. Ngi ch

l hnh ngu si y, do s ngu si ca mnh, nghe theo li qu D-xoa, cho pv cc gh, khng dnh li d ch mt bm nc, c tt c v ra lnhcc xe i. Cng i v pha trc, mt git nc cng khng c. Bn hkhng c nc ung tr thnh mt mi. H vn tip tc i cho n khimt tri ln.

Khi y, h tho dy buc xe ra, xp thnh mt vng trn, v buc cc con bvo bnh xe. Nhng chng cng khng c nc ung. Cn bn h khng ccho, khng c cm, nn yu sc, nm xung khp ni ri ng. Khi m

va xung, qu D-xoa t thnh D-xoa i n, dit tt c mng sng b vngi, n tht chng, ch li xng ri b i. Nh vy, ch v mt ngich on l hnh tr v ngu si, tt c mc vo i nn, xng ct cangi v vt ri khp ni, ch nm trm c xe cn ng yn vi y hngha.

Phn B-tt, i t ngy ngi ch on l hnh tr v ngu si ra i, mtthnh ri tri qua, vi nm trm c xe t thnh ph ra i, dn dn i n

bin gii sa mc. V y cho y nc vo cc gh nc, cho ly thmnhiu nc d tr ri nh trng hi hp on ngi li v ni nh sau:

- Nu khng hi ta, th mt bm nc cng khng c dng. C nhiu cyc trong bi sa mc, khng mt ai trong cc ch c n l, hoa, hay qucha n t trc, m khng hi ta.

Sau khi ch dy cho h nh vy, B-tt mi bt u i vo bi sa mc vinm trm c xe. Khi i n gia sa mc, qu D-xoa y hin hnh ra trn con


19/394

ng ca B-tt, nh cch thc trc. B-tt thy n lin nhn ra ngy vsuy ngh: "Ni ny khng c nc v c gi l sa mc khng c nc.

Ngi ny c con mt , b dng khng s hi, li khng c bng chiu.Khng nghi ng g na, ngi ch on l hnh ngu si v tr tui i trc bn xi gic, tt c nc, nn kit sc, v b n n tht cng c on tytng. Nhng n khng bit ta c ti tr v kho dng phng tin".

V vy, B-tt ni to vi con qu:

- ng hy i i, chng ti l ngi li bun. Cha thy c nc khc,chng toi khng nc c d tr. Ch no thy nc, chng ti miyn lng nc i, lm cho nh cc c xe.

Qu D-xoa i mt lt, un ch khut dng, lin v thnh D-xoa. Khi D-

xoa i, on ngi hi B-tt:- Tha ng ch, nhng ngi ny ch cho thy ng kia l dy rng xanh.Pha ngoi xa khu rng y, tri lun lun ma. H i trn u nhng vnghoa sen xanh v hoa sng; h cm nhng b hoa sen v trng; h hi ccc sen v cng sen; o b t, u b t; h i vi nhng git nc richy. Vy chng ta hy nc i, khin cho cc c xe c nh, chng tai mau hn.

B-tt nghe h ni nh vy, lin cho dng cc c xe, hp tt c bn ngi

li v hi:

- Trong cc ch, c ai trc y nghe ni rng bi sa mc ny c ao hay hkhng?

- Tha ng ch, khng c ai nghe c. V th ni ny c gi l bi sa mckhng c nc.

- Nay c mt s ngi ni rng xa hn dy rng xanh ng kia, tri c ma.Gi ma c th thi xa c bao nhiu?

- Tha ng ch, khong mt dm (do-tun).

- Gi ma c th thi n chm thn ca mt ai trong cc ch khng?

- Tha ng ch, khng.


20/394

- Cch xa bao nhiu, u my c th thy c?

- Khong mt dm, tha ng ch.

- C ai trong cc ch c thy mt u my khng?

- Tha ng ch, khng c ai.

- Xa bao nhiu, nh sng chp c th thay c?

- Tha ng ch, khong bn nm dm.

- C ai trong cc ch thy c nh sng chp?

- Tha ng ch, khng c ai!

- Ting sm xa bao nhiu c th nghe c?

- Tha ng ch, khong hai ba dm.

- C ai trong cc ch nghe c ting sm?

- Tha ng ch, khng c ai.

- Chng khng phi l ngi. Chng l qu D-xoa. D-xoa n v ngh:

"Chng ta xi on ngi nc, v khi on ngi yu sc, chng ta sn tht h! V ngi ch on l hnh ngu si v tr tui i trc khng cthin xo phng tin, chc chn b chng xui nc v khi mt nhc,h b qu D-xoa n. Cn nm trm c xe c li ng y hng hanh trc. Hm nay, chng ta s thy chng n. ng i, ngay c mt

bm nc cng phi gn gi. Hy i ti, cng mau cng tt.

c thc on ngi ca mnh i ti, B-tt tip tc i cho n khi thyc nm trm c xe y hnh ha, xng ct ca cc con b v on ngi

bt hnh trc ri rc khp mi ni. Ngi cho tho dy buc cc xe, t ccxe thnh vng trn, hp li thnh tri, cho on ngi v b n chiu sm,ri sp cc con b nm ngh gia bn h.

Ri ngi tuyn mt s ngi lnh o mnh m, t mnh ng canh gc vigm cm tay, sut ba canh ban m cho n khi rng ng. Sng sm ngyk tip, ngi cho lm xong cc cng vic cn thit, cho cc con b n, qung

b cc c xe yu t, ly cc c xe vng mnh, qung b loi hng ha t c


21/394

gi tr, cht ln hng ha c gi tr, i n ch nh trc, v bn cchng ha vi gi tin bng hai ba gi vn. Sau , ngi cng vi on tytng tr v thnh ph ca mnh.

*

Cu chuyn chm dt, bc o S ni:

- Ny c s, nh vy trong thi qu kh, nhng ai chp cht t lun, phigp i nn. Cn nhng ai chp nhn s tht v l lun thot khi taycc phi nhn, v n ch mnh mun mt cch an ton.

V sau khi kt hp hai cu chuyn vi nhau, v mc ch gii thiu li dyv s tht v h lun ny, bc Chnh Gic bi k:

C nhng ngi ni lnS tht v h lun,

Nhng cc hng ngi khcTuyn b v t lun.

K tr bit iu ny,Gi cht php ti thng.

Nh vy Th Tn dy v php chn tht v h lun ny, ri Ngi ni thm:

- Con ng chn chnh ny khng nhng em li ba thin s thnh tu,

su ci Tri dc gii, s thnh tu Phm Thin gii, m cui cng emqu A-la-hn. Cn con ng gi l t lun em n ti sanh trong bn ax v trong nm gia nh thp km.

Tip Ngi ging thm v Bn S tht vi mi su hnh tng. Cui biging y, tt c nm trm nam c s chng qu D lu.

Sau khi thuyt php, bc o S nu r nhng bi hc v k hai cu chuynri kt hp chng vi nhau, Ngi nhn din Tin thn nh sau:

- Trong thi y, ngi ch on l hnh tr v ngu si l -b-t-a(Devadatta), ty tng ca k y l ty tng ca -b-t-a, ty tng cangi ch on l hnh hin tr l ty tng ca c Pht, cn ngi chon l hnh Hin tr l Ta vy.

-ooOoo-


22/394

2. CHUYN BI SA MC (Tin thn Vannupatha)

Khng qun mt, h o...,

Php thoi ny c Th Tn ni ln khi Ngi X-v. V ai m Ngi ni?

V mt T-kheo t b tinh tn. Khi Th Tn ti X-v, c mt thin gianam t tr X-v i n K Vin, nghe bc o S thuyt php, tm sanhtnh tn, thy nguy him trong cc dc, nn xin xut gia. Sng nm nm chth C tc gii, ngi y hc thuc lng hai bi tm tt, tu tp php mnThin qun, nhn ly t bc o S mt ti Thin qun m mnh athch, ri i vo mt ngi rng.

Tri qua mt k an c ma ma, sau ba thng, v y khng th khi ln mttia sng hay mt qun tng g. Ri v y suy ngh: "Bc o S d co1 bn

hng ngi. Trong h, ta c phi l hnh thp km nht khng? Ta nghrng khng th c o v Qu cho t thn ta, vy ta sng trong rng lmg? Hy i v bc o S, sng chim ngng thn Pht vi dung sc tithng, nghe thuyt php du ngt cn hn.

Ngh vy, v y tr v K Vin. Cc bn thn tn ni vi v y:

- Ny Hin gi, bn nhn c t bc o S mt ti Thin qun, i vi quyt tm thc hin php Sa-mn. Nay bn li tr v, sng vui thchvi hi chng. Hay l bn t c mc ch ti thng ca bn phn

ngi xut gia, v chm dt ti sanh?

- Ny cc Hin gi, ti khng chng c c o ln Qu, t ngh mnh lngi khng c kh nng, nn ti t b tinh tn v v y.

- Ny Hin gi, bn lm mt vic khng phi, khi xut gia trong Giophp ca bc o S kin tr tinh tn, bn li t b tinh tn. Hy i n ytkin Nh Lai. Chng ta s trnh by Ngi r chuyn ny.

H a v ny n gn bc o S. Khi Ngi thy v y, lin ni:

- Ny cc T-kheo, cc ng em T-kheo ny n y ngoi mun ca vy. Ngi ny lm g?

- Bch Th Tn, T-kheo ny, sau khi xut gia trong Gio php chn chnhgii thot nh vy, sau khi thc hnh Sa-mn php, li t b tinh tn v trv y.


23/394

Th Tn ni vi T-kheo y:

- Ny T-kheo, c tht chng ng t b tinh tn?

- Tha tht vy, bch Th Tn.

- Ny T-kheo, v sao sau khi xut gia trong Gio php nh vy, ng likhng bit sng t dc, tri tc, vin ly hay tinh tn, nhng li l ngi t btinh tn? Do s tinh tn ca mt mnh ng, m trong bi sa mc ton ct,on ngi v n b ca nm trm c xe c nc ung, sng anlc. Nay v sao ng li t b tinh tn?

Vi nhng li nh vy, v T-kheo y cm thy c khch l sch tn. Ngheni nh vy, cc T-kheo yu cu Th Tn:

- Bch Th Tn, chng con r s t b tinh tn hin ny ca v T-kheony. Nhng thu trc, do s tinh tn ca mt mnh ngi ny, trong bi samc ton ct, cc n b v on ngi ung nc v sng an lc. Cuchuyn y ang cn b che y i vi chng con, ch c r rng vi ThTn l bc Nht thit tr. Hy ni cho chng con cu chuyn ny.

- Vy ny cc T-kheo, hy lng nghe.

Sau khi gi s ch ca cc T-kheo, Th Tn nu ln r rng s vic

xy ra trong qu kh.*

Thu trc, trong khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni nc Ksi, B-ttsanh ra trong gia nh ch on l hnh thng gia, ln ln v thng i

bun bn vi nm trm c xe. Mt thi B-tt i vo bi sa mc ton ct, disu mi dm, vi nm trm c xe. Trong sa mc y, ct rt mn, khi cvc trong nm tay, th n s chy xung ht. Khi mt tri mc ln, ct trthnh nng nh ng than hng, khng th no i ln trn c. Do vy,

nhng ai i qua bi sa mc y, em theo ci, nc, du, go... trn cc c xe,ch i ban m; khi mt tri mc, h xp cc c xe thnh hnh vng trn,lm mt ci tn che trn u, sau khi n xong tht sm, h thng ngi trong

bng mt trn ngy.

Khi mt tri ln, h n chiu sm, ct ngui, h cho thng cc c xe liv ra i. i qua bi sa mc ny ging nh i bin vy. Ngi hng dn,


24/394

c gi l "a l trng" hng dn on l hnh i qua nh s hiu bitcc ngi sao. Ngi ch on l hnh ny thi by gi i qua bi sa mc vi

phng tin nh vy.

Sau khi i ht nm mi dm, v y ngh: "Hm nay, cn mt m na, ta sra khi sa mc ny". Sau khi n chiu, v y ra lnh vt b ci v nc,thng cc xe v ra i. Ngi l hnh trng cho tri tm vi trong c xe iu ngi nhn cc ngi sao v t ni ln con ng s i, ri nmxung. V y c mt thi gian di khng ng, nn mt mi, ng say,khng bit rng cc con b i vng quanh v tr li con ng c. Cccon b sut em i nh vy.

Khi tri rng ng, v lnh o thc dy, nhn cc ngi sao v bo:

- Hy cho quay cc c xe tr li gp!Nhng khi cc c xe quay tr li, v xp thnh hng th tri sng. Ccngi trong on ni:

- Hm qua, chng ta cho cc c xe cm tri y. Ci v nc chng ta vt b ht. Nay chng ta b nguy khn ri.

H tho dy buc cc xe, xp thnh vng trn, dng mt mn che trn u,mi ngi nm xung di c xe ca mnh, su mun tuyt vng. B-tt

suy ngh: "Nu ta t b tinh tn, tt c s b nguy hi". Vo bui sng, khitri ang mt, v y i qua i li, thy mt m c dabbha, t ngh: "Dim c ny, chc th no cng c nc mch, c mi mc c", bn choly cuc v o ch y. H o n su mi khuu tay; n y, cucchm vo hn di. Khi y, tt c u tht vng, khng c gng na.B-tt ngh rng th no cng c nc di hn . Ngi i xung. ngtrn hn . Ci xung, Ngi lng tai nghe. Nghe c ting nc chy dihn , ngi leo ln li, ni vi ngi th gi hu cn:

- Ny bn thn, nu bn t b tinh tn, th tt c chng ta s b nguy hi. Bn

ch t b tinh tn. Hy cm ci ba ln, i xung v p trn hn y!

Vng theo li ch, trong khi tt c mi ngi u ng chn nn, ngi nykhng t b tinh tn, leo xung v p hn . Hn b v gia, rixung v dng nc phun ng ln, cao ngang thn cy tht nt. Tt c mingi u ung nc v tm, ri cht pht cc bnh xe, trc xe d tha, nucho v cm. Khi n xong, h cho b n.


25/394

n khi tri ln, h buc mt cy c cm gn dng nc, ri i n ch nh. Ti y, h bn hnh ha ly c tin li gp hai, gp bn ln tinvn, ri tr v nh. H sng ht tui th, v khi mnh chung i theo nghipca mnh. Cn B-tt, trn i b th v lm cc cng c, cng i theonghip ca mnh.

*

Khi ni xong php thoi ny, bc Chnh ng Gic c bi k:

Khng mt mi, h o,H o con ng ctn khi c dng ncTi y, h c nc!

Cng vy, bc n sVi sc mnh tinh tn,Khng thi ch mt mi,Tm c tm an tnh.

Ri Ngi ging v Bn S tht. Cui bi ging, v T-kheo t b tinh tny chng qu ti cao, qu A-la-hn.

Sau khi bc o S k xong hai cu chuyn v kt hp chng vi nhau,Ngi kt lun bng s nhn din Tin thn nh sau:

- Thi y, ngi th gi khng t b tinh tn, p v hn v em li nccho on ngi tc l v T-kheo t b tinh tn ny. Ty tng ca v chon l hnh l ty tng ca c Pht, cn v ch on l hnh l Ta vy.

-ooOoo-

3. CHUYN NGI BUN CH (Tin thn Serivnija)

Nu y ng thi tht...

Th Tn thuyt php thoi ny khi X-v, cng lin h n mt T-kheo tb tinh tn. Khi v y c cc T-kheo a n bc o S, trong trnghp ging nh cu chuyn trc, bc o S ni:

- Ny T-kheo, ng xut gia trong Gio php em li o v Qu nh vy,li t b tinh tn, ng s su mun lu di, nh ngi li bun Seriva mt mt ci bt bng vng tr gi trm ngn ng tin vng.


26/394

Cc T-kheo yu cu Th Tn phn tch s vic ny. Th Tn lm sng t ngha qua cu chuyn qu kh sau y:

*

Thu xa nm kip v trc, B-tt trong nc Seri, lm ngh i bun ghbt v c gi l Serivan. Serivan cng vi mt ngi li bun bn gh bttham lam khc, vt qua con sng Talavaha i vo thnh Andhapura, phnchia nhng con ng trong thnh, bn hng ha ca mnh ti con ng c phn chia. Cn ngi kia nhn con ng phn mnh. Trong thnh y,c mt gia nh triu ph b sa st. Tt c con trai, anh, em v ti sn u bmt sch. Nhng ngi sng st l mt ngi con gi v mt b ni, c hai

b chu sng bng ngh lm thu cho cc ngi khc. Nhng trong nh cmt ci bt bng vng, xa kia ngi i triu ph dng n cm. Bt y

lu ngy b qung vo gia cc chn bt khc khng c dng n v binhp dnh y. H khng bit ci bt y bng vng. Lc by gi, ngi libun tham lam kia, ang va i va rao:

- Hy ly gh nc, hy ly gh nc.

V n ca ngi nh. Ngi con gi thy k y lin ni vi b ni:

- Tha b, hy ly cho con mt trang sc.

- Ny con thn, chng ta rt ngho, em i ci g ly gh nc?- C mt ci bt khng gip ch g cho chng ta. Hy em ci ny i lygh.

B cho gi ngi li bun, ly gh mi ngi, a ci bt cho k y v ni:

- Ny ng, hy ly vt ny v i cho ch mt cht g.

Ngi li bun cm bt suy ngh: "Bt ny c th bng vng", xoay bt trn

tay, co mt ng vi mt cy kim sau lng bt, bit c bt bng vng,k y ngh: "Khng cn cho nhng ngi ny mt ci g c, ta s ly cibt", bn ni:

- Vt ny m gi bao nhiu? Gi ca n khng ng na ng xu.


27/394

K y qung bt xung t, t ch ngi ng du ri b i. By gi, gia haingi li bun c s tha thun rng khi mt ngi vo con ng ri bi, ngi kia c th vo con ung y c. V th B-tt i vo con ngy, rao hng:

- Ai ly gh nc khng?

V i n ca ngi nh y. C con gi ni vi b ni nh trc. B ni nivi c:

- Ny con thn, ngi li bun n trc qung bt xung t v b i,nay chng ta c th cho ci g ly c?

- Tha b, ngi li bun kia n ni th c. Cn ngi ny c dng mt dthng, n ni du dng. Rt c th ngi ny nhn ly.

- Vy hy gi h li.

C gi gi ngi ny li.

Khi v ny vo nh v ngi, h a ci bt cho xem. V ny bit ci bt lbng vng lin ni:

- Tha m, ci bt ny ng gi trm ngn ng tin vng. Ti khng ctrong tay ti hng ha gi tr bng ci bt ny.

- Ny ng, ngi li bun i n trc ni rng ci ny khng ng gi nang xu, qung bt xung t b i. Nay bt ny nh cng c ca ng,tr thnh bng vng. Vy chng ti cho ng ci bt ny. Hy cho chng timt cht t th g, ly cai bt v ra i.

Lc B-tt c trong tay tm trm ng tin vng v hng ho tr gi nmtrm ng tin vng, lin em cho tt c v ni:

- Hy cho ti gi li ci cn, ci gi v tm ng tin vng.Sau khi xin nh vy ri, ngi cm ly ci bt v ra i. Ngi i mau n bsng, cho ngi ch thuyn tm ng tin v leo ln thuyn. Khi y, ngili bun tham lam tr li v ni:

- Hy em ci bt ra y, ta s cho cc ngi mt t th g.


28/394

Nhng b gi mng li k y:

- Ch cho rng ci bt bng vng ca chng ta tr gi mt trm ngn ng likhng ng gi na ng xu! Nhng mt ngi li bun chn chnh, gingnh thy ca ch, cho chng ta mt ngn ng vng, ly ci bt v ra iri.

Nghe ni nh vy, k y than:

- Ta mt i ci bt bng vng tr gi mt trm ngn ng tin vng ri. Ntht l tn n cp hi ta.

Ngi li bun tham lam y sanh khi u t su mun, khng th tp trungtm tr, tr thnh in lon, t tay vung vi ngtin vng v hng ha trcca nh y, qung b o mc, o chong, v tay cm cn cn nh ci gy itheo con ng ca B-tt, n b sng. Thy B-tt i qua sng, k yliu ku:

- Hi bn li , hy quay li.

Nhng B-tt ngn chn v ni:

- ng quay li.

Thy B-tt dn dn i xa, su mun u t ca k y khi ln, qu tim nngran, mu nng tro ra ming v qu tim y b nt ra nh bn di y camt b nc. Do hn tm chng B-tt, k y mnh chung ngay ti ch. yl ln u tin -b-t-a c hn tm chng B-tt. Cn B-tt, trn ilm cc cng c nh b th... ri i theo nghip ca mnh.

*

Sau khi thuyt php thoi ny xong, bc Chnh Gic c bi k:

Nu y ng thi thtKhng hng ch diu php,ng s kh lu di

Nh ngi bun Se-ri.Nh vy, sau khi bc o S thuyt php thoi ny a n tt nh A-la-hn, Ngi ging Bn S tht. Cui bi ging y, v T-kheo t b tinh tnchng qu ti cao A-la-hn.


29/394

Sau khi k hai cu chuyn v kt hp chng vi nhau, bc o S nhn dinTin thn:

- Thi y, ngi li bun ngu si l -b-t-a, cn ngi li bun hin trl Ta vy.

-ooOoo-

4. CHUYN TIU TRIU PH (Tin thn Cullakasetth)

Bc tr vi t vn...

Php thoi ny c Th Tn thuyt khi Ngi Rng xoi Jivaka, gnVng X (Rajagaha), v Trng lo Cullapanthaka. y, cuc i caCullapanthaka cn c ni n. Rajagaha, con gi ca mt triu ph

giu c thong gian vi ngi n l ca mnh. S vic m ny b ngi khcbit, c gi ni vi ngi n l:

- Chng ta khng th sng ch ny. Nu cha m ta bit c ti li ny, sx xc chng ta. Chng ta nn i sng mt ch khc.

Vi c t trang cm tay, c hai cng trn ra khi ca t khi c m,tha thun vi nhau tm ch no khng ai bit n h v s sng ti y.Sau mt thi gian sng vi nhau, c gi th thai. n khi sinh n, ngi v

ni vi chng:- Nay em gn ti k sinh n, ch ny li khng c b con. n khi em

sinh n, hai chng ta s gp kh s. Vy chng ta hy i v nh.

Ngi chng c hn ln ht ngy ny qua ngy khc, v ngy thng triqua. Ngi v suy ngh: "Ngi ngu ny, thc ti li qu ln ca mnh,nn khng dm i. Cha m l bn tt nht ca mnh. Chng ta i hay li,ta cng phi i".

i ngi chng i ra khi nh, ngi v sp c trong nh, v tin chonhng ngi sng k cn bit l nng tr v nh cha m,, ri nng lnng.

Khi ngi chng v, khng thy nng, hi ngi lng ging, bit nng tr v gia nh, lin vi v i theo v bt gp nng gia ng. Ti y,nng sinh con. Ngi chng hi:


30/394

- Ny em thn, vic g vy?

- Ny chng, em sinh a con trai.

- Vy chng ta s lm g?

C hai ng rng mc ch i v nh l sinh , nhng gia ng vicy gii quyt xong nay cn i v lm g na. H lin tr v ch tr c.

V a con sinh ra gia ng, nn c t tn l Panthaka (L khch).Khng bao lu, ngi v li c thai. Tt c s vic nh ln trc dintin li. V a con th hai ny cng c sinh gia ng, h t tn au l Mahpanthaka (i L Khch) v a sau l Cullapanthaka (Tiu

L Khch). Ri h em c hai a con tr v nh ca h. Trong khi h sngti ch y, a tr Panthaka nghe cc a tr khc gi cc cu, cc ngni, b ni, n v hi m:

- Tha m, cc a tr khc gi cc cu, cc ng ni, b ni. Vy chng takhng c b con sao?

- Chng ta cng c. B m p. Nhng b con ca con khng y. ngca con l mt triu ph Vng X. Ti y, con c rt nhiu b con.

- Tha m, v sao chng ta khng i n y?

Nng ni cho con bit l do v sao khng i v nh ca mnh, v khi cc conhi na, nng ni vi chng:

- Nhng a tr con ny lm cho em rt mt. Khng l cha m thy chngta, li n tht chng ta? Hy i v cho my a tr bit nh ng chngn.

- Ta khng th ng gip mt vi cha m em c, nhng ta s a chngn y.

Nng ni:

- Nh vy cng c, lm cch no cho my a tr thy nh ng cachng l c.


31/394

Hai v chng em hai a tr v n Vng X, tm tr ti mt qun trgn ca thnh Vng X. Ri ngi v em hai con nh ngi a tin chocha m nng bit l h n. Khi nghe c tin ny, cha m nng ni:

- Sng i m khng c con trai, con gi l mt vic khng th c c.Nhng cng c ti qu ln i vi chng ta. Chng ta khng th gipmt c. y l s tin cho chng. Chng hy ly s tin y m sng thoimi ti mt ch no . Nhng phi giao hai a tr li y.

Ngi con gi v triu ph ly s tin cha m cho, v giao hai a tr tntay ngi a tin. Hai a tr ln ln trong gia nh ng ngoi chng.Cullapanthaka cn nh, nn Mahpanthaka thng i vi ng ngoi nnghe bc o S thuyt php. Thng nghe thuyt php, v thy bc oS, tm ca Mahpanthaka thin v xut gia. N ni vi ng ngoi n:

- Nu ng chp thun, chu s xut gia.

-Ny chu thn, chu ni g vy? i ! Ta s v cng vui sng c thychu xut gia, cn hn l thy ton th gii xut gia! Ny chu thn, nu cth c, hy xut gia.

ng ngoi chp nhn v a chu i gp bc o S. Bc o S hi:

- Ny triu ph, ng mang theo a tr no vy?

- Bch Th Tn! a tr ny l chu ca con, n mun xut gia vi ThTn.

Bc o S bo mt v Kht s cho a tr xut gia. V Trng lo, c ti Thin qun gm nm phn, t da tr i ... v lm php xut gia cho atr. a tr hc nhiu li dy ca c Pht, v khi cu n tui, cu cth i gii. Nh chuyn tm tinh cn, lm cc bn phn tu tp,Mahapanthaka chng qu A-la-hn. Trong khi th hng an lc Thin nhv an lc Thnh o, ngi anh ngh nn cho em l Culla-panthaka cng

hng c an lc y. Ri ngi anh i n gi ng ngoi triu ph v ni:

- Nu ng ngoi chp thun, con s lm l xut gia cho Cullpanthaka.

- Tha Tn gi, hy lm l xut gia cho n.


32/394


33/394

- Ny c s, Cullapanthaka l k m n, khng th ln mnh trong Giophp. Ti chp nhn li mi tt c, tr n ra.

Nghe vy, Cullapanthaka suy ngh: "V Trng lo nhn li mi tt c T-kheo v loi ta ra ngoi. Khng nghi ng g na, tnh cm ca anh ta ivi ta b v. Nay ta cn trong Gio php ny lm g na? Vy ta slm ngi c s, sng lm cc cng c nh b th, ...

Rng ngy hm sua Cullapanthaka ra i vi ngh: "Ta tr li i sng giach". Bc o S, vo sng sm, khi nhn khp th gii, thy s kin ny,nn ra i sm hn Cullapanthaka. Ngi i qua i li trc ca ng, trncon ng ca Cullapanthaka v ng li. Cullapanthaka, t nh i ra, thtbc o S, n gn Ngi v nh l. Thy Cullapanthaka, Th Tn hi:

- Ny Cullapanthaka, con i u vo gi ny?- Bch Th Tn, anh con ui con, cho nn con i lang thang.

- Ny Cullapanthaka, con xut gia vi Ta. Khi anh con ui, sao con khngn gp Ta? Con sng ti gia lm g? Hy n sng gn Ta.

Ri Th Tn em Cullapanthaka i, bo ngi trc Hng phng. Ngi aCullpanthaka mt ming vi sch m Ngi to bng thn thng, ri ni:

- Ny Cullapanthaka, hy hng mt v pha ng, dng ming vi ny lauqua lau li v ni: vt lau bi, vt lau bi.

ng gi nh, c Th Tn ni vi cc T-kheo vy quanh, i n nhJavaka v ngi trn ch son sn. Cn Cullapanthaka, vi mt hngpha mt tri, ngi cm ming vi lau qua lau li v ni: vt lau bi, vt lau bi, cho n khi ming vi tr thnh d bn. Roi Cullapanthaka suyngh: "Va ri, tm vi ny rt l sch s. Nhng ny v bn thn ta, n b nguyn trng ca n, v tr thnh d bn. Tht s cc hnh l vthng". Ngay khi Cullapanthaka thng hiu tnh on dit, Thin qun

c tng trng. Bc o S bit tm thin qun ca Cullapanthaka t vin mn, bn ni vi Cullapanthaka:

- Ch n ming vi ny b bi lm bn. Nhng trong con c bitham ... hy ty tr chng.


34/394

Ri Th Tn phng ho quang, ha hin mt danh sc do tr tu to thnh,ngi trc mt v y, v c cc bi k ny:

Tham mi gi l bi,Ch khng phi bi ny;Tham mi tht ng nghaVi ch bi thng dng;

Hi ny cc T-kheo,Hy t b bi ny,Hy sng trong Gio phpCa v khng bi bn.

Sn mi gi l bi,Ch khng phi bi ny,

Sn mi tht ng nghaVi ch bi thng dng.Hi ny cc T-kheo,Hy t b bi ny,Hy sng trong Gio phpCa v khng bi bn.

Si mi gi l bi,Ch khng phi bi ny;Si mi tht ng ngha

Vi ch bi thng dng.Hi ny cc T-kheo,Hy t b bi ny,Hy sng trong Gio PhpCa v khng bi bn.

Cui cu k, Cullapanthaka chng qu A-la-hn vi Bn V ngi gii, v ythu hiu tt c Tng kinh in. Tng truyn rng, trong thi qu kh, vy lm vua, v khi ang i b xung quanh thnh ph, m hi chy t trn, vy ly mt ming vi sch lau trn. Ming vi tr thnh bn. V y suy ngh:"Do thn ny ca ta, ming vi b nguyn trng trong trng v tr thnhd bn. Tht s cc hnh l v thng". V y nm c tng v thng.

Nh vy chnh nh s on tr bi bn ny to thnh nhn duyn gii thotcho v y. Trong khi y, Jivaka Komrabhacca dng nc b th ln ng

i Gic. Bc o S ly tay che bnh bt v ni:


35/394

- Ny Jivaka, trong tinh x cn c T-kheo no hay khng?

Mahapanthaka tha:

- Bch Th Tn, trong tinh x khng cn T-kheo no.

Nhng bc o S ni:

- Ny Javaka, cn c T-kheo.

Javaka lin sai mt ngi i xem th trong tinh x c T-kheo hay khng.Trong lc y, Cullapathaka bit ngi anh ca mnh ni khng c T-kheo trong tinh x v mun t cho ngi anh thy rng cn c nhiu T-kheo trong tinh x, lin lm cho ton rng xoi y nhng T-kheo. Mt s T-kheo ang lm y, mt s ang nhum, mt s ang hc kinh in.Cullapanthaka to ra mt ngn T-kheo, khng ai ging ai. Ngi kia thyrt nhiu T-kheo trong tinh x, tr v bo cho Javaka bit:

- Tha ng ch, ton rng xoi y nhng T-kheo! C bc trng lo tiy!.

Trng lo Pan-tha-caHa mnh thnh ngn ln,Ngi rng xoi xinh p,

Ch thi c gi n.Bc o S ni vi ngi y:

- Hy i n tinh x, ni Th Tn cho gi Cullapanthaka.

Ngi y i v khi ni nh vy, th ngn ming ni ln:

- Ti l Cullapanthaka! Ti l Cullapanthaka!

Ngi y v tha:

- Bch Th Tn, tt c u ni: "Ti l Cullapanthaka".

- Vy ng hy i n v nu ai ni u tin: Ti l Pathaka, hy nm tayngi y, tt c ngi cn li s bin mt.


36/394

Ngi y lm ng nh vy. Ngay lc y, c ngn T-kheo u bin mt. Vtrng lo i vi ngi y n bc o S. Sau khi dng ba n xong, bc

o S ni vi Jivaka:

- Ny Javaka, hy ly ci bt ca Cullapanthaka. V ny s ni li cm nng.

Jivaka lm nh li bc o S ni. V trng lo rng ting rng ca st, lm cho sng ng tt c cc Tnh Kinh in trong li ni cm n camnh.

Ri Th Tn, t ch ngi ng dy, vi chng T-kheo vy quanh, i tr vtinh x. Sau khi cc T-kheo phn bo cng vic xong, Th Tn t ch nging dy, ng trc Hng phng, thuyt li khuyn co ca bc Thin

Th cho chng T-kheo, cho h ti Thin qun, gii tn chng T-kheo,ri i vo Hng phng sc nc mi thm v nm xung pha hng bn mtnh dng nm con s t.

Vo bui chiu, cc T-kheo p y vng t nhiu ni quy t li trong Phpng, ngi xung nh th tri mt tm mn vng rc chung quanh bc

o S, v bt u tn thn cng c ca Ngi:

- Ny cc Hin gi, Mahapanthaka khng bit kh nng ca Cullapanthaka, ui Cullapanthaka ra khi tinh x, cho l ngu si m n, trong bn

thng hc khng thuc mt cu k. Nhng bc Chnh ng Gic, vi ctnh v thng Php Vng, ch trong mt ba n, em li choCullapanthaka qu A-la-hn vi cc V ngi gii. Vi cc V ngi gii y,Cullapanthaka nm c ton b cc Tng kinh in. i, Pht lc tht lnvy thay!

Th Tn bit c din tin cu chuyn trong Php ng, ngh rng naycn phi i n ch y, lin ng dy t ch nm ca c Pht, mc haitm o mu chi, tht ci nt thn nh chp nhong, v p li y. BcThin Th nh tm mn thm, t Hng phng i ra, i n Php ng

vi uy nghi v tn ca mt c Pht, di ng vi dng iu oai hng p ca con voi, con s t trong thi sung sc. Bc ln Pht ta c trnhby lng ly gia Php ng trang nghim. Ngi ngi trn Pht ta

phng ra nhng ho quang. Pht c su mu nh mt tri mi mc t trnnh ni Yugandahara, ngi chi sng n tn y bin.


37/394

Ngay khi bc Chnh Gic n, chng T-kheo chm dt cu chuyn v giim lng. Bc o S, vi tm t bi ha nh, nhn hi chng v suy ngh:"Hi chng ny tht rc sng, khng c mt ng tay, mt ng chn,khng mt ting ng hng, khng mt ting ho. Tt c v tn knh Ta, nuTa ngi khng ni cho n sut i, i chng u khng dm ni trc khiTa ni. Ta bit Ta cn phi ni trc. Ta s ni trc". Vi Phm m ngtdu, Th Tn ni vi cc T-kheo:

- Ny cc T-kheo, cc ng nay ngi y ni ti g v cu chuyn gcha c ni xong?

- Bch Th Tn, chng con ngi y khng n chuyn nhm. Chng conngi tn thn cng c ca Ngi nh sau: Ny cc Hin Gi,Mahapanthaka khng bit kh nng ca Cullapanthaka, ui

Cullapanthaka ra khi tinh x... i, Pht lc tht ln vy thay!Th Tn, nghe cc T-kheo ni vy, bn ni:

- Ny cc T-kheo, Cullapanthaka nay do nh Ta, t c s v itrong Chnh Php. Cn thi qu kh cng do nh Ta, v y t c ti

sn v i trong cc ti sn.

Cc T-kheo yu cu Th Tn gii thch ngha ny v Th Tn lin trnhby r s vic ti sanh che lp qua cu chuyn sau y.

*

Thu xa, ti nc Ksi, trong thnh Ba-la-ni, khi vua Brahamadatta angtr v, B-tt sanh ra trong mt gia nh triu ph v c gi l Tiu Triu

ph. Ngi c tr thng minh, bit tt c loi tng. Mt hm, trong khi in hu vua, gia ng thy mt con chut cht, ngay lc y ngi tnh toncc v sao v ni:

- Mt thin nam t no c mt, ch cn lm con chut ny ln c th xy

dng c nghip v nui mt ngi v.

By gi c mt thin nam t ang b tng thiu, nghe triu ph ni vy, suyngh: "Ngi ny bit ci g mi ni", bn lm con chut ln, bn cmt xu mt tim hng mua cho mo n. Vi ng xu y, chng mua ngmt v ly nc ung vi mt ci bnh. Gp nhng ngi lm vng hoa t


38/394

rng v, chng cho mi ngi mt t ng, mt v nc ung vi mt t cigo. Mi ngi lm vng hoa, cho chng mt nm hoa.

Ngy mai, vi s tin bn hoa y, chng ly ng, mt, mt gh nc ri in vn hoa. Ngy y, cc ngi lm vng hoa cho chng nhng cnh hoa hi cn st li ri b i. Khng bao lu vi phng tin ny, chng cc tm ng tin vng.

Ri vo mt ngy ma gi, trong vn ca vua c rt nhiu cnh cy kh vl b gi lm rng xung, ngi gi vn khng bit cch no qut chngcho sch. Chng i n, ni vi ngi gi vn:

- Ti s qut sch vi iu kin l ci v l ny thuc v ca ti.

Ngi gi vn chp thun. Ngi t ny ca v Tiu triu ph i nsn chi ca bn tr, cho chng ng mt, v nh chng dn sch ci, lcht thnh mt ng trc vn hoa trong mt thi gian ngn. Khi y, ngilm gm cho vua ang i tm ci t nung cc chn bt cho nh vua,thy ng ci y ti ca vn hoa, ng ta mua ngay v t tay mang n i.

Ngy y, t v Tiu triu ph bn ci c c mi su ng tin, ghbnh v nm ci bt. Sau khi c c hai mi bn ng tin, chng nghn mt k hoch, t mt gh nc khng xa ca thnh v em nc chonm trm ngi ct c ung. H ni:

- Bn gip ch cho chng ti rt nhiu. Bn mun chng ti lm g cho bn?

Chng tr li:

- Khi no ti c vic, ti s ni cho cc anh bit.

Trong khi i qua li, chng lm thn vi mt ngi bun bn trn b v mtngi bun bn trn bin. Ngi bun bn trn b bo tin cho chng bitngy mai s c ngi bun nga n ti thnh ny vi nm trm con nga.

Nghe vy, chng ni vi nhng ngi ct c:

- Hm nay, mi ngi hy cho ti mt b c, v khng bn c ca cc anhcho n khi ti bn xong c ca ti.

H bng lng v em n nh chng nm trm b c. Ngi li bun ngakhng tm c c trong ton thnh ph, lin cho chng mt ngn ng tin


39/394

v ly c ca chng. Sau mt vi ngy, ngi bun bn trn bin bo tin chochng bit s c mt chic tu ln cp bn. Chng ngh n mt k hochkhc. Vi tm ng tin chng thu mt c xe trang b y , c thutheo gi, v i n bn cng vi v rt uy nghi b v.

Sau khi a chic nhn lm bo chng cho chic tu, chng bo dng mtci lu khng xa bao nhiu, ngi trong lu v dn chng ngi lm cngnh sau:

- Khi c cc ngi li bun t ngoi n, hy bo cho ta bit qua ba ngigii thiu.

Khi nghe tin c tu n, khong mt trm ngi li bun t Ba-la-ni n mua hng. H c cho bit l hng khng th ly c v phi dnh cho

ngi li bun ti ch y c bo chng. H nghe vy lin i n gpchng. Nhng ngi hu, nh c dn trc, bo tin h n qua bangi gii thiu.

Mt trm ngi li bun y, mi ngi cho chng mt ngn ng lmngi hn vn trn tu v cho mt ngn ng na tr tin ly hng ha

phn ca mnh. Nh vy ngi t v Tiu triu ph ly c hai trmngn ng tin v i v Ba-la-ni.

by t s bit n i vi v Tiu triu ph, chng em theo mt trm

ngn ng tin v i n thm v Tiu triu ph. V Tiu triu ph hi chng lm g c s tin ny, chng tng thut tt c cu chuyn, t khitheo li v Tiu triu ph tri qua bn thng bt u vi vic chng lm conchut cht. V Tiu triu ph nghe chng ni nh vy, ngh rng khng th mt chng trai tr nh vy ri vo tay ngi khc, lin g con gi mi lnln ca mnh cho chng, v cho chng lm ch ton b gia sn. Khi ngitriu ph qua i, chng tr thnh v triu ph cua thnh y. V khimnh chung, B-tt i theo nghip ca mnh.

*

Sau khi ni ln php thoi ny, bc Chnh Gic c bi k:

Bc tr vi t vn,Bc c mt, t hng,T xy dng cho mnhTi sn ln nh vy,


40/394

Nh dng hi th mnhThi ln m la nh.

Th Tn ni:

- Ny cc T-kheo, chnh da vo Ta, Cullapanthaka ngy nay t cphp ti thng trong cc php, cng nh ngy xa t c ti sn tithng trong cc ti sn.

Sau khi ni xong Php thoi ny, bc o S kt hp hai mu chuyn vinhau, v kt lun bng s nhn din Tin thn nh sau:

- Trong thi y, t ca Tiu Triu ph l Cullapanthaka, cnCullakasetthi, Tiu triu ph, l Ta vy.

-ooOoo-

5. CHUYN U GO. (Tin thn Tandulanli)

Gi u go bao nhiu?...

Cu chuyn ny c Th Tn, khi ti K Vin, k v Trng loLaludayi. Trong thi y, Tn gi Dabba, con b tc Malla, lm ngi phnphi cm n cho chng Tng. Thi y, vo bui sng, trong khi phn phith cm, Trng lo Udyi khi th c go tt, khi th c go xu. Vo

ngy c go xu Udyi thng lm rn ln trong phng pht th v ni:- Sao ch c Dabba bit pht th, ch chng ti khng bit hay sao?

Mt hm, khi Udayi lm rn ln trong phng pht th, ngi ta a s phtth cho Udayi v ni:

- Hm nay, Hin gi hy pht th.

Bt u t hm y, Udyi pht th cho chng Tng. Nhng trong khi pht

th, Udyi khng bit go no l go tt, go no l go xu, Udyi cngkhng bit s h lp nh th no c pht go tt, s h lp nh th noc pht go xu. Khi lm s th t chia phn, Udyi khng ngh nth t h lp. Do vy, khi cc Tn gi ng vo v tr ca mnh, Udyi ghimt ci du trn sn hoc trn tng ch r hng ny ng ch ny,hng kia ng ch kia.


41/394

n ngy sau, trong phng phn phi th c t T-kheo hn trong hng ny,v c nhiu T-kheo hn trong hng kia. Hng no t t-kheo hn, th ccdu ghi qu thp, hng no nhiu T-kheo hn, th cc du ghi qu cao.

Nhng Udyi khng bit g v hng sp, phn phi cc th theo nhngdu ca mnh. Do vy, cc T-kheo ni vi Udyi:

- Cc du hoc l qu thp, hoc l qu cao. Go tt dnh cho nhng v chng lp nh th kia cn gao xu li dnh cho nhng v c hng lp nhth ny.

Nhng Udyi gt h ra mt bn v ni:

- Nu du ny l nh vy, sao cc Hin gi khng ng nh vy? Sao ti litin cc Hin gi? Ti tin cc du ca ti hn.

Cac v tr tui v cc Sa-di ko Udyi ra khi phng phn phi v ni:

- Ny Hin gi Udyi m n, khi Hin gi phn phi th, cc T-kheo nhnthiu phn h c nhn. Hin gi khng xng ng phn phi. Hy ira i.

Trong khi y, ti phng phn phi th, c ting n o ln. Nghe vy, bco s gi hi trng lo nanda:

- Ny nanda, khng phi hin nay, Udyi vi s ngu si ca mnh, mi lmcho ngi khc b thit hi khi nhn phn ca h. Thu trc, Udyi cng lm nh vy.

Trng lo nanda yu cu Th Tn lm sng t vn ny. Th Tn trnhby r s vic b ti sanh che lp qua cu chuyn qu kh.

*

Thu xa, nc Ksi, ti thnh Ba-la-ni, vua Brahmadatta ang tr v.

Lc y, B-tt ca chng ta lm ngi nh gi cho vua. Ngi nh gi voinga v.v... nh gi chu bu, vng v.v... v ngi thng tr cho nhngngi ch cc hng ha ng gia tin nh ngi quy nh. Nhng vua lngi tham lam v bn tnh tham ca vua khin vua suy ngh: "Ngi nhgi ny vi cch nh gi nh vy, khng bao lu s lm cho ti sn trongnh ca ta khnh kit. Ta phi tm mt ngi nh gi khc." M ca s,nhn xung sn, vua thy mt ngi qu ma tham v ngu ang i qua sn,


42/394

ngh rng k y c th lm ngi nh gi cho mnh, bn cho gi k y ln,v hi anh ta c th lm ngi nh gi cho vua c khng. K y tr li:

- Tha i Vng, ti c th lm c.

Vua lin t ngi ngu y vo chc v ngi nh gi, vi mc ch bo vti sn ca mnh. T khi y tr i, ngi ngu y nh gi voi, nga v.v...Khng m xa g n gi tr, ni gi ty theo s thch. V v gi chc v y,k y ni g, th gi tin l phi nh vy, khng th khc.

Lc by gi, t nc phng Bc, mt ngi bun nga i n vi nmtrm con nga. Vua cho gi k y ln v bo anh ta nh gi nga. K ynh gi nm trm con nga bng gi u go, bo tr cho ngi bun ngagi tin mt u go, v bo dt nga vo chung. Ngi bun nga i n

gp ngi nh gi c, thut li s vic ny v hi phi lm th no. B ttni:

- Hy cho ngi y mt s tin hi l v hi n: Bit rng gi tin cc connga chng ti ng gi mt u go, th ng c th cho chng ti bit, theong ta tin mt u go l bao nhiu, ng c th tuyn b gi y trc mtvua c khng? Nu n tr li c th c, th a n n ngay trc mtvua v ti cng s c mt y.

Ngi li bun nghe theo li B-tt, cho ngi nh gi mt s tin hi l,

v t vn vi k y. Khi k y nhn hi l v ni c th nh gi u goc, ngi bun nga a ngay anh ta n trc mt vua. B-tt cngnhiu i thn khc cng i n. Ngi bun nga, sau khi nh l vua, lintha:

- Tha i Vng, con bit gi tin nm trm con nga bng gi tin mtu go.

- Nhng gi tin mt u go l bao nhiu?

- ai Vng hy hi ngi nh gi ny.

Khng bit s vic xy ra, vua ni:

- Ny ngi nh gi, khanh ni cho chng ta bit gi tin nm trm connga.


43/394

- Tha i Vng, l gi tin mt u go.

- Hy l vy, ny khanh. Nm trm con nga ny tr gi mt u go. Vygi tr mt u go l bao nhiu?

Ngi ngu si y tr li:

- Mt u go tr gi bng tt c thnh Ba-la-ni vi nhiu ngoi !

Nh vy, chng ta c bit rng, lm vui lng ng vua, k y tr gi cccon nga bng mt u go; nhng sau khi ly tin hi l t tay ngi li

bun, anh ta nh gi mt u go bng ton b ni ngoi thnh Ba-la-ni.Lc by gi, ton thnh bao bc Ba-la-ni di n mi hai dm, cn nithnh v ngoi thnh Ba-la-ni rng ln ba trm dm! Tuy vy, k ngu y trgi ni thnh v ngoi thnh Ba-la-ni rng ln ny ch bng mt u go!

Nghe k y ni vy, cc i thn v tay ci v ni:

- Trc kia chng ta thng ngh rng qu t v quc l v gi. Nhngnay chng ta c bit rng thnh ph ln Ba-la-ni ny cng vi v vua trgi ch c mt u go m thi. i, ke nh gi tht y tr tu! Sao nc th gi a v ca n lu nh vy! Nhng tht s k nh gi ny ph hpvi vua chng ta mt cch tuyt diu!

Cc i nhn v tay, ci a v ma mai nh vy.

Ri B-tt c bi k:

Gi u go bao nhiu?- Bng c ni ngoi thnh,Thnh ph Ba-la-niC nm trm con ngaCng ch bng gi tinMt u go m thi.

Lc by gi, vua xu h ui k ngu y i v t B-tt vo chc v nh

gi nh c. Ri n khi mnh chung, B-tt i theo nghip ca mnh.

*

Sau khi trnh by php thoi ny, bc o S kt hp hai cu chuyn vinhau, v kt lun bng s nhn din Tin thn nh sau:


44/394

- Thi y, k nh gi qu ma ngu si l Udyi, cn v nh gi c tr l Tavy.

-ooOoo-

6. CHUYN THIN PHP (Tin thn Devadhamma)

y tm v qu...

Khi K Vin, Th Tn k cu chuyn ny v mt T-kheo c nhiu vt. X-v, c mt v trng gi giu c, sau khi v cht, mi xut gia. Trckhi xut gia, v y c lm mt phng , mt phng la, v mt khocha , cho cht y kho cha vi b sa, go v.v... ri mi xut gia.Sau khi xut gia, v y cho gi nhng ngi y t ca mnh, bo nu cc n theo s thch v th dng cc mn n y. V y c rt nhiu vt dng,ban m c b lt, c o chong ring; ban ngy c b lt, c ochong ring, v sng cch bit sau bin a ngi tinh x.

Mt hm, trong khi v y ly cc y v tm, tri chng trong phng phi cho kh, mt s ng T-kheo cc tnh, i t tr x ny n tr xkhc, n phng kia, thy cc y o v.v... lin hi chng thuc v ai. V y trli:

- Ca ti, tha cc Hin gi.

- Tha Hin gi, y ny, o lt ny, nm ny, tt c ca Hin gi phikhng?

- Vng, ca ti.

H ni:

- Ny Hin gi, Th Tn ch cho php ba y. Hin gi xut gia trong Giophp c Pht t dc nh vy, li cht y c kho vt dng nh vy. Chng

ti s a Hin gi n bc o S.Ri cc T-kheo ny em v y i n bc o S. Thy vy, bc o Sni:

- Ny cc T-kheo, phi chng cc ng em n y mt T-kheo ngoi mun ca v y?


45/394

- Bch Th Tn, T-kheo ny c nhiu vt, v c c kho vt dng.

- Ny T-kheo, c phi ng c nhiu vt dng?

- Tht vy, bch Th Tn.

- Ny T-kheo, sao ng li c nhiu vt dng nh vy? C phi ta ni litn thn hnh t dc, bit ... vin ly, tinh tn khng?

Nghe bc o S ni vy, v y sanh phn n v ni:

- Nay ti s ci v i nh th ny.

V y qung y chong ngoi, ch mc mt y trong v ng gia hi chng.

Bc o S mun khch l, lin ni:

- Ny T-kheo, thu trc, ng l con qu nc Da-xoa i tm tm qu,sng trong mi hai nm i tm tm qu. Sao ny ng xut gia trongGio php Pht c tn knh ny, li qung y chong ngoi gia bnchng, t b tm qu v ng nh vy?

Khi nghe li bc o S, tm qu khi ln, v y p y, nh l bc o S,ri ngi xung mt bn. Cc T-kheo yu cu Th Tn gii thch r rng ngha ny. Th Tn trnh by ngha s vic b ti sanh che lp qua cu

chuyn sau y:

*

Vo thi, vua Brahmadatta ang tr v nc Ksi ti Ba-la-ni, B-tt tisanh lm con b hong hu ca vua, v trong ngy t tn, c t tn lhong t Mahimssa (Ngu Vng). Khi B-tt bt u i c, chy c,mt con trai th hai ra i v c t tn l Candakumara (Mt Trng). Khia tr ny bt u i c, chy c, m B-tt mnh chung. Vua t mt

ngi khc ln lm hong hu rt c vua sng i. B hong hu ny, trongtnh thng yu y, sanh c mt con trai t tn l hong t Suriya (Mttri). Vua cha thy con, tm t ht sc hoan h, ha cho b hong hu mtli yu cu nhn danh con b. B hong hu gi li ha li, mong c thchin mun mai sau. Khi con b ln ln, b tu vi vua:


46/394

- Khi sanh con ca thip, i Vng c ha cho mt iu yu cu. Vy hycho con thip lm vua.

Vua t chi, v ni:

- Ta c hai con trai, sng chi nh m la. Ta khng th giao vng quccho con hong hu c.

Nhng sau, thy hong hu c tip tc yu cu mi, vua ngi b c m muc hi cc con ca mnh, nn cho gi h li v bo:

- Ny cc con thn, khi sinh hong t Suriya, ta c cho mt iu yu cu.Nay m c yu cu vng quc, ta khng mun cho n. Nhng n b hayc tnh c, c th m mu c hi cc con. Vy hai con hy i vo rng, vkhi no ta mnh chung hy tr v tr v thnh ny l gia sn ca nh.

Ni vy, vi nc mt v li than, vua hn hai con trn u v a h ra i.Sau khi nh l vua cha, hai hong t t gi lu i ra i. Hong t Suriyaang chi trong sn, thy vy, bit c s vic, lin quyt nh cng ra ivi hai anh, v ra i vi h.

H i vo ni Tuyt. B-tt bc xung ng, ngi trn mt gc cy vbo hong t Suriya:

- Ny Suriya thn, hy i n h nc ny. Sau khi tm v ung, hy emcho chng ta nc ung trong cc l sen.

Ci h y do Thin Vng T-sa-mn (Vessavana) cho mt con qu ncD-xoa vi li dn: Tr nhng ngi bit c thin php, cn tt c nhngai xung h nc ny, ngi c quyn bt n tht. Nhng ai khng xungnc, th ngi khng c quyn.

T v sau, qu D-xoa hi thin php nhng ai xung h nc y, aikhng bit th n n tht. Hong t Suriya i n h nc y, khng quan st

g, c bc xung h. Qu D-xoa bt c v hi:

- Ngi c bit thin php khng?

Hong t p:

- Ta bit. l mt tri, mt trng.


47/394

Qu D-xoa ni:

- Ngi khng bit thin php.

Ri bt chng xung nc, v giam chng ti thy cung ca mnh. B-tt

thy em mnh i qu lu, lin sai hong t Canda i. Qu D-xoa cng btchng, hi v thin php l bn phng. Qu D-xoa ni chng khng bitthin php, bt chng v cng giam ti ch y.

B-tt thy Canda i qu lu, ngh rng chc c tr ngi g xy ra cho mingi, lin t mnh i n ch y. Thy c du chn ca hai ngi ixung, ngh rng h y c th l ch tr n ca qu D-xoa, B-tt lin rtkim ra, cm cung v ng sn sng. Con qu nc D-xoa bit B-ttkhng chu xung nc, ha hin mt ngi i lm rng, ni vi B-tt:

- Ny bn, bn i ng mt, sao bn khng xung h ny tm, ung nc,n c sen, trang im vi hoa sen, ri i ch no bn a thch.

B-tt thy vy, bit n l qu D-xoa, lin hi n:

- C phi ngi bt cc ngi em ca ta?

- Phi, ta bt.

- V sao?

- V ai xung h ny u thuc v ta.

- C phi tt c u thuc v ngi?

- Tr nhng ai bit c thin php, cn li u thuc v ta.

- Ngi c mun bit thin php khng?

- C, ta mun bit.

- Nu nh vy, ta s ni cho ngi v thin php.

- Vy bn hy ni i, ta s nghe thin php.

B-tt ni:


48/394

- Ta c th n thin php, nhng tay chn u lm bi.

Qu D-xoa tm cho B-tt, cho ngi n, cho ung nc, cho trang sc vibng hoa, cho thoa vi hng thm v tri mt ta sng gia mt ci rpc trang hong lng ly. B-tt ngi trn ta sng, bt qu D-xoa ngidi chn, v ni:

- Hy lng tai, cn thn nghe thin php.

Ngi ni ln bi k ny:

y tm v qu,Chuyn tm v bch php,An tnh bc chn nhn, i gi thin php.

D-xoa nghe php thoi ny, tm sanh tnh tn, tha vi B-tt:

- Tha bc Hin tr, ti cm thy tnh tn i vi ngi v mun cho ngi mtngi em. Vy ti em n ngi no?

- Hy em n a tr nht.

- Tha bc Hin tr, du ngi bit hon ton thin php, ngi li khng x stheo thin php.

- Sao vy?

- Sao ngi li chn ngi em, b ngi anh? Ngi khng knh trng tui lnhn ca n.

- Ny D-xoa, ta khng nhng bit thin php, m cn x s ng thinphp. Chnh v a em y m chng ta i vo rng ny. Chnh v hnh phccho a em y m me n xin vua cha quc . V ph vng chng ta tchi, khng chp nhn li yu cu, bng lng cho chng ta sng trong

rng vi mc ch bo v chng ta. a tr y khng ngh n tr v, itheo chng ta. Nu nh ai nghe c rng trong rng, mt D-xoa n nri th khng ai c th tin c. Chnh v s b qu trch m ta bo ngiem n cho ta.

- Lnh thay, lnh thay, bc Hin tr. Ngi khng nhng bit thin php, mngi cn thc hnh thin php.


49/394

Qu D-xoa ni ln s ng tnh ca mnh, v em tr c hai ngi em. RiB-tt ni vi n:

- Ny bn, do kt qu vic c ngi lm t trc, nn nay ngi sanh lmD-xoa, n tht v mu ca nhng ngi khc. Nay ngi li lm iu cna. Vic c ny khng th lm ngi thot khi a ngc v.v... Do vy, tnay tr i, hy b vic c, lm vic lnh...

V B-tt nhip phc qu D-xoa.

Khi nhip phc qu Da-xoa, B-tt sng y vi s bo v ca qu D-xoa. Mt ngy kia, nhn ln cc v sao, bit c ph vng mnh chung,B-tt em theo qu D-xoa v Ba-la-ni, ly li vng quc, phong hongt Canda lm ph vng, t hong t Suriya lm tng t lnh qun i.

Cn i vi qu D-xoa, B-tt cho lm tr x ti mt a im tt p, chon nhn c vng hoa tt nht, cc hoa tt nht, cc n tt nht. RingB-tt tr v theo Chnh Php v khi mnh chung, i theo nghip ca mnh.

*

Sau khi k php thoi, bc o S lin thuyt ging cc S tht. Cui biging, T-kheo y chng qu D lu. Bc Chnh ng Chnh Gic k xonghai cu chuyn, kt hp chng vi nhau, v kt lun vi s nhn din Tinthn nh sau:

Thi y, Qu D-xoa l T-kheo c nhiu vt, hong t Suriya l nanda, hong t Canda l Sriputta (X-li-pht), v hong tMahimssa l Ta vy.

-ooOoo-

7. CHUYN NNG LM CI (Tin thn Katthahri)

Knh tha bc i Vng...

Cu chuyn ny c bc o S k khi K Vin v nngVsabhakhattiy. Cu chuyn s c tm thy trong Chng mi hai,Tin thn Bhaddasala (s 465). Truyn thuyt k rng nng l con gi cav Thch-ca tn Mahnma vi mt n t ln l Ngamund, v v sau trthnh hong hu vua nc Kosala. Nng sanh mt con trai cho vua. V sauvua bit c dng h n t ca nng, lin trut ph a v ca nng, v


50/394

trut ph lun ngi con trai l Vidudabha. C hai ch sng trong nicung. Th Tn bit c s vic ny, vo bui sng, vi nm trm T-kheovy quanh, i n s tr x ca vua, ngi trn ch ngi son sn, v ni:

- Tha i Vng, Vsabhakhattiy u?

Vua k li cu chuyn y.

- Tha i Vng, Vsabhakhattiy l con gi ca ai?

- Bch Th Tn, ca Mahnma.

- Khi nng n, nng l v ca ai?

- Bch Th Tn, ca ti.

- Tha i Vng, nng l con gi ca vua. Nng n lm v vua. Nngsanh a con trai cho vua. a con trai y, do l do g li khng lm chvng quc thuc s hu ca ngi cha? Thu xa, mt v vua c a contrai t mt ngi con gi i lm ci, v mt cuc gp g tnh c chongi con trai y vng quc.

Vua yu cu Th Tn lm sng t ngha cu chuyn. Th Tn lin k cuchuyn qu kh.

*

Thu xa, Ba-la-ni, vua Brahmadatta i vo ng uyn vi uy nghi lnca nh vua. ang i qua li tm tri cy v bng hoa, vua gp mt thiu

ph ang lm ci, va lm va ht. Vua m say nng v n vi nng.B-tt c th thai trong bng nng. Nng cm thy bng nng nng nnh mang li tm st (li ba) ca Thch. Bit rng mnh c thai,nng tu nh vua vic y. Vua a cho nng mt chic nhn v ni:

- Nu sanh con gi, hy gi chic nhn ny ly tin nui dng n. Nusanh con trai, hy em n n ta vi chic nhn ny.

Ni xong vua ra i. Khi bo thai ng thi, nng sanh B-tt. n tui B-tt i c, chy c, trong khi chi sn chi, c ting la:

- Ta b a khng c cha nh.


51/394

Nghe vy, B-tt i n m v hi:

- Ai l cha con?

- Ny con thn, con l con vua Ba-la-ni.

- Tha m, c ci g lm chng?

- Ny con thn, vua c cho chic nhn ny v ni: "Nu sanh con gi, th gichic nhn ny nui dng n. Nu sanh con trai, hy em n n cho tavi chic nhn ny." Ni xong, nh vua ra i.

- Tha m, s tnh l nh vy, sao m khng a con n gp cha?

Nng bit nh ca con, nn em con n ca cung in v xin kin vua.

Khi c gi vo, nng nh l vua v tu:

- Tha i Vng, y l con ca i Vng.

Vua bit vy, nhng cm thy xu h trc ong o qun chng nn ni:

- N khng phi con ca ta.

- Tu i Vng, y l chic nhn ca ngi. Chc ngi nhn ra c chicnhn ny?

- y khng phi l chic nhn ca ta!

- Tu i Vng, ti khng c vt g khc bo chng cho s tht. Nua tr ny l con ngi, n s ng trn h khng. Nu khng phi, n s rixung t v cht!

Ri nng cm chn B-tt qung ln h khng. B-tt ngi kit-gi trn hkhng v vi m thanh du ngt, tuyn b php cho ph vng, c bi kny:

Knh tha bc i Vng.Ti l con trai ngi,Knh tha bc nhn ch,Hy nui dng con ln!Vua nui dng ngi khc,Khng nui con mnh sao?


52/394

Nghe B-tt ngi trn h khng thuyt php nh vy, vua bn ni:

- Hy n, ny con thn, ta s nui con! Ta s nui con!

V vua a hai tay ln. Mt ngn bn tay a ln n B tt, nhng B-

tt khng xung bn tay no khc, ch xung vo bn tay nh vua, v ngitrn bp v vua. Vua phong cho con lm ph vng, phong cho m lmhong hu. Sau khi vua mnh chung, B-tt ln lm vua c tn lKatthavhanaraja (vua ca ngi lm ci), tr v quc vi Chnh php, vkhi mnh chung ngi i theo nghip ca mnh.

*

Sau khi k php thoi ny cho vua nc Kosala, trnh by hai cu chuyn vkt hp chng vi nhau, bc o S kt lun vi s nhn din Tin thnnh sau:

- Thi y, ngi m l Mahmaya, ngi cha l Tnh Phn vng, v vuaKatthavhana l Ta vy.

-ooOoo-

8. CHUYN VUA GMANI (Tin thn Gmani)

Khng vi v vt qua...,

Cu chuyn c bc o S k khi K Vin, v mt T-kheo t b tinhtn. Trong Tin thn ny, cu chuyn v hin ti v qu kh s c trnhby Chng mi mt, lin h n Tin thn Samvara. Cu chuyn y vcu chuyn ny ging nhau, nhng cc bi k khc nhau.

*

Hong t Gmani an tr trong li dy ca B-tt, l em t ca mt trm anh

em, c vy quanh vi mt trm anh em, ngi di lng trng, trn chngi huy hong rc r, nhn s quang vinh ca mnh, v ngh: "Tt c squang vinh ny ta c c l do v o S ca chng ta", ri cm thy bnglng thoi mi, ni ln li cm hng ny:

Khng vi v vt qua,Thnh tu qu mong i,


53/394

G-ma-ni hy bitPhm hnh ta thnh phc.

By hay tm ngy sau khi v y ln ngi vua, tt c nhng ngi anh u iv tr x ca mnh. Vua Gmani v theo Chnh Php, v khi mnh chung, itheo nghip ca mnh. B-tt lm cc cng c, v khi mnh chung cng itheo nghip ca mnh.

*

Sau khi trnh by php thoi ny, bc o S thuyt ging v cc Stht. Cui bi ging y, v T-kheo t b tinh tn chng A-la-hn. Bco S, k hai cu chuyn v kt hp chng vi nhau, ri kt lun vis nhn din Tin thn.

-ooOoo-9. CHUYN VUA MAKHDEVA (Tin thn Makhdeva)

Nhng tc bc u ta...,

Cu chuyn ny c bc o S k khi K Vin, v s kin xut gia ln c k trong tp Nidana-kahth. Khi y, cc T-kheo ang ngi tnthn s ra i ca ng i Gic, th Th Tn i n Php ng, ngi trn

Pht ta, hi cc T-kheo:

- Ny cc T-kheo, cc ng nay ngi ni chuyn g?

- Bch Th Tn, khng c chuyn g khc. Chng con ngi tn thn hnh rai ca Th Tn!

- Ny cc T-kheo, khng phi nay Nh Lai mi ra i, trc y, Ta cng rai ri.

Cc T-kheo yu cu Th Tn gii thch cu chuyn y. Th Tn trnh by

cu chuyn qu kh sau y.*

Thu y, ti nc Vidaha, c v vua tn l Makha-deva Mithil, hnh trng php ca mt v Php Vng. Tri qua tm mi bn ngn nm, ngi


54/394

vui chi trong a v i Vng. Sau mt thi gian di, vua sng nhvy. Mt hm, ngi gi ngi ct tc v ni:

- Ny khanh, khi no khanh thy tc bc trn u ta, hy bo cho ta bit.

Ngi ct tc, sau mt thi gian di, thy gia m tc en nhnh ca vua,c mt si tc bc, lin bo cho vua bit. Vua bo:

- Hy nh si tc bc y v t n trn tay ta.

Nghe ni vy, ngi ct tc ly ci nhp bng vng nh si tc bc v tln bn tay vua. Lc y, nh vua ang c tm mi bn ngn nm cn li sng. Tuy vy, thy si tc bc, ngi cm thy xc ng mnh, nh thncht n ng gn , nh b nht vo trong ngi nh l ang bc chy.

Nh vua suy ngh: "Ny Makhdeva ngu si i, tc bc mc ln, nhngngi cha c th loi tr nhng phin no ny".

V khi ngh n xut hin ca si tc bc, nh vua cm thy b nung t nitm, t thn m hi tot ra, o qun nh nn nh vua v tr thnh khngth chu ni. Nh vua ngh: "Hm nay, ta phi ra i xut gia".

Sau khi cho ngi ct tc hng li tc mt lng tr gi mt trm ngn ng,vua cho gi ngi con u v ni:

-Ny con thn, trn u ta, tc bc hin ra. Ta nay gi ri. Cc dcvng lin h n con ngi, ta hng th y . Nay ta mun tm cucc dc lc thin gii. Nay l thi ta phi ra i. Con hy tr v vng qucny. Sau khi xut gia, ta s trong Rng xoi ca Makhdeva v sng theo

php Sa-mn.

Cc i thn nghe tin vua mun xut gia, lin n hi vua v sao li munxut gia, vua cm si tc bc trong tay v ni bi k vi ci i thn:

Nhng tc bc u ta,

Xut hin, cp tui xanh,Cc Thin s n,L thi ta xut gia.

Sau khi ni vy, ngay trong ngy y, nh vua t b vng quc, xut gialm n s trong Rng xoi Makhdeva. Tri qua tm mi bn ngn nm tutp bn Phm tr, an tr thin khng c gin on, ngi mnh chung, vsanh ln Phm thin gii; t y li sanh Mithil v lm vua tn Nimi. Sau


55/394

khi quy t gia nh ly tn, ngi xut gia ti Rng Xoi y, tu tp Bn Phmtr, v ti sanh Phm Thin gii.

*

Bc o S ni rng Nh Lai khng phi ch nay mi ra i vi s xut giay, m thu trc cng ra i nh vy ri. Trnh by php thoi ny xong,

Ngi thuyt v Bn S tht. Mt s chng c qu D lu. Mt s chngc qu Nht Lai. Mt s chng c qu Bt lai.

Sau khi k xong hai cu chuyn ny v kt hp chng vi nhau, bc o Snhn din Tin thn nh sau:

- Thi y, ngi ct tc l nanda, ngi con trai l La-hu-la (Rhula), vvua Makhdeva l Ta vy.

-ooOoo-

10. CHUYN TRNG LO SUKHAVIHRI (Tin thn Sukhavihri)

Ngi khng c bo v...,

Cu chuyn ny, khi ti rng xoi Anupiya, bc o S k v Trnglo Bhaddiya Sukhavihri. Trng lo Bhaddiya Sukhavihri xut giacng vi su v trong hong tc, cng Upali l ngi th by. Trng lo

Bhaddiya, trng lo Kimbila, Trng lo Bhagu v Trng lo Uplichng qu A-la-hn, Trng lo nanda chng qu D Lu, Trng lo

Anuruddha chng c thin nhn, Trng lo -b-t-a chng cthin nh. Cu chuyn ca su v trong hong tc ny dn n s kin

Anupiya, s c trnh by trong Tin thn Khandahla (s 534).

Trong thi k lm vua, Tn gi Bhaddiya t bo v mnh nh mt v Thinsp t s bo v, nay ngh n tm trng s hi m v y sng, duc bo v vi nhiu s bo v, vn nm ln qua tr li trn i sng ta

t trn lu cao. V y so snh s s hi y vi trng thi khng s hi, vnay v y chng qu A-la-hn, khi v y i lang thang y trong cckhu rng v.v... Khi ngh vy, v y ni ln li cm hng:

- i hnh phc thay! i hnh phc thay!


56/394

Cc T-kheo ngh rng Tn gi Bhaddiya ni ln chnh tr ca mnh, nntrnh ln Th Tn. Th Tn ni:

- Ny cc T-kheo, Bhaddiya khng phi ch nay mi sng hnh phc, mthu trc v y cng l sng hnh phc!

Cc T-kheo thnh thong cu Th Tn trnh by r ngha ny. Th Tnlm sng t ngha qua cu chuyn qu kh.

*

Thu xa, Ba-la-ni, trong khi vua Brahmadatta ang tr v vng quc,B-tt sinh lm mt v B-la-mn giu c phng Bc. Thy nguy himtrong cc dc, li ch trong xut ly, ngi t b cc dc, vo ni Tuyt xutgia lm n s, t c lm tm Thin chng. S ty tng ca ngi ln nnm trm v kh hnh.

Khi ma ma n, ngi ri ni Tuyt vi chng kh hnh vy quanh i bqua lng, qua th trn, n Ba-la-ni, ngi tr ngi vn ca vua, nngta nh vua. Ti y, sau khi sng bn thng trong ma ma, ngi n t

bit nh vua. Nh vua ni:

- Tha Tn gi, Tn gi ln tui, Tn gi sng ni Tuyt lm g? Hy cc t n ni Tuyt, cn Tn gi li y.

B-tt giao nm trm ngi kh hnh cho t trng v ni:

- Con hy i, sng ni Tuyt vi nhng ngi ny. Cn ta s sng y.

V t trng y, trc kia lm vua, sau t b vng quc ln, xut gia,ly ti lm Thin qun, chng c tm Thin chng. V y sng niTuyt vi cc v kh hnh.

Mt hm, mun yt kin bn s, v y gi cc v kh hnh kia v bo:

- Hy sng thoi mi y, ta i nh l bn s ri li v.

V y i n bn s, nh l ngi, cho mng ngi rt chn tnh, ri tri tmthm, nm xung bn cnh bn s. Lc by gi, nh vua i n ngi vn yt kin v kh hnh, nh l ngi ri ngi xung mt bn. V t kh


57/394

hnh thy vua n, nhng khng ng dy, vn nm di v ni li cmhng:

- i hnh phc thay! i hnh phc thay!

Nh vua khng hoan h vi v kh hnh thy vua m khng ng dy, nnni vi B-tt.

- Tha Tn gi, ngi kh hnh ny c l n qu y nn nm sungsng, ni ln li cm hng.

- Tha i Vng, ngi kh hnh ny trc cng lm vua nh ngi. V ysuy ngh: "Trc kia cn l c s, y uy quyn nh vua, c bo v binhiu ngi c binh kh cm tay, nhng khng c hnh phc nh th ny.

Nay do t mnh c hnh phc xut gia, c hnh phc thin nh, nnni ln li cm hng nh vy".

ging php thoi cho nh vua, B-tt c bi k ny:

Ngi khng c bo v,Khng bo v ngi khc,Tha i Vng, ngi y.Tht s c an lc.V khng ch i g,

i vi cc dc vng.Nh vua nghe php thoi xong, cm thy thoi mi, nh l, roi i v cung.V t nh l bn s, ri i v ni Tuyt. B-tt tip tc sng ti y,thin nh khng gin on v khi mng chung, sanh ln Phm thin gii.

*

Bc o s, k li hai cu chuyn, kt hp chng vi nhau ri nhn dinTin thn:

- Lc y, v t l Tn gi Bhaddiya, cn v bn s chnh l Ta y.

-ooOoo-

PHM GII.

11. CHUYN CON NAI IM LNH (Tin thn Lakkhana)


58/394

Con ngi c gii hnh...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, gn thnh Vng X, c Pht k v -b-t-a. Cu chuyn v -b-t-a s c k cho n khi lm tngcp trong Tin thn Khandahala (s 533), cho n khi b ui i khi chcv ngi gi kho bc trong Tin thn Cullapanthaka (s 533), cho n khib qu t nut sng trong Chng th mi su Tin thn Samud-davanija (s 466).

Mt thi, -b-t-a yu cu nm iu kin, nhng khng c, bn phha hp Tng, em theo nm tram T-kheo n ti Gaysisa. Ri khi trca nhng T-kheo y c thun thc, bit vy, bc o S bo hai tu tay:

- Ny X-li-pht, nm trm T-kheo t ca ng, thch th s c ca-b-t-a, i vi k y. Nay tr ca h c thun phc. ng hyi n y vi nhiu T-kheo, thuyt php cho h lm h gic ng v ov Qu, v a h v.

- Theo li Th Tn, Tn gi X-li-pht i n , thuyt php cho h lmh gic ng v o v Qu; n ngy hm sau, khi tri mi rng ng, Tn

gi em cc T-kheo y v Trc Lm. Sau khi v, Trng lo X-li-phtnh l Th Tn. Khi ang ng ti y, cc T-kheo tn thn v Trng lovi Th Tn nh sau:

- Bch Th Tn, sng chi huy hong l Php huynh nin trng ca chngcon, bc Tng qun Chnh php, vi nm trm T-kheo vy quanh itr v. Cn -b-t-a mt ht nhng ngi theo k ly.

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay X-li-pht mi sng chi huy hongkhi v vi b con hi chng vy quanh, nhng trong thi qu kh, cng

sng chi huy hong nh vy!

Cc T-kheo yu cu Th Tn lm sng t vn ny. Th Tn trnh by r

rng cu chuyn qu kh sau y.

*

Thu sau, ti nc Ma-kit-, trong thnh Vng X, mt v vua Ma-kit- ang tr v. Lc y, B-tt ra i lm con nai, ln ln v trong rng vi


59/394

n nai mt ngn con. B-tt sanh c hai con nai, tn l Lakkhana (imlnh) v Kala (en). Khi gi, B-tt ni vi hai con:

- Ny con thn, ta nay gi, cc con hy coi sc n nai.

Ri B-tt giao nm trm nai cho mi con. T y v sau, hai con nai ychm sc n nai.

Trong nc Ma-kit-, vo ma la chn, khi la tr y, c nhiu nguyhim cho n nai. Vi mc ch git hi nhng con th n la, dn lng ohm h, cm chng, by by , t by sp v cc loi cm by khc.

Nhiu con nai b nn phi cht.

B-tt bit l thi la chn tr y, cho gi hai con li v ni:

- Ny con thn, nay l thi la chn tr y, nhiu con nai gn nn. Tanay gi s dng bt c phng tin no li mt ch. Cn cc con hyem n nai ca cc con, n vo nhng con ng ni trong rng, i khila gt hi xong, s tr v li!

Chng vng theo li dy ca cha, ra i vi n nai ty tng. Dn lng bitc con ng ca chng i. Trong thi ny, cc con nai leo ni; trong thiny, chng xung ni nn h n np ti cc ch kn, y dc ng,

bn v git chng v s.

Con nai Kala, vi s ngu si ca mnh, khng bit thi no nn i, thi nokhng nn i, c em n nai i sng, chiu, khi chng vng, khi rng ng,ngang qua ca lng. V cc nng dn hoc l liu hoac n np ch ny chkia git chng, khin nhiu con nai gp nn. Nh vy, vi s ngu si camnh, nai Kala lm cho nhiu con nai gp nn, s cn li i vo rng vi nrt t.

Cn nai Lakkhana nh c tr, thng minh, thin xo, bit thi no nn i,thi no khng nn i, n khng i ngang qua ca lng, khng i ban ngy,

khng i lc hong hn, khi rng ng, m ch em n nai i vo lc nam. Do vy, khng mt nai no gp nn, v chung cng n i vo rng.Chng sng bn thng ti y khi la c gt hi, mi xung ni.

Kala, trn ng v, lp li hnh ng ngu si trc, khin nhng con nai cnli gp nn, mt ln na, ch c mt mnh n tr v. Con nai Lakkhanakhng lm mt nai no b nn, cng vi nm trm nai vy quanh, i v vi


60/394

cha m. Khi B-tt thy hai con i v, ngh v n nai, lin ni ln bi kny:

Con ngi c gii hnhc phn thng n mng,Xem Lak-kha-na v,Cm u chng b con,Hy xem Ca-la nyVi b con hy dit.

Nh vy, B-tt n mng nai con, sng ti y cho ht tui th ri i theonghip ca mnh.

*

Bc o S ni:- X-li-pht khng phi ch hm nay mi c chi sng vi b con vyquanh, m trc kia cng chi sng nh vy. Cn -b-t-a khng

phi ch hm nay mi lm cho quyn thuc b hy dit, m trc kia cngnh vy.

Sau khi thuyt php thoi ny xong, so snh hai cu chuyn, v kt hpchng vi nhau, Ngi kt lun vi s nhn din Tin thn nh sau:

- Thi y, con nai Kala l -b-t-a, on ty tng ca n l n tytng ca -b-t-a; con nai Lakkhana l X-li-pht; nai m l m caRhula (La-hu-la) v nai cha l Ta vy.

-ooOoo-

12. CHUYN CON NAI CY A (Tin thn Nigrodhamiga)

Sng vi Nigrodha...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v m ca Trng loCumarakassapa (Cu-ma-la Ca-dip). Tc truyn rng thu cn l con gimt triu ph giu c thnh Vng X, nng y thin cn chm dtcc hnh, sng i cui cng nh cy n trong gh, ni tm nng sngchi nim hy vng chng qu A-la-hn. T khi hiu bit v mnh, nngkhng vui trong i sng gia nh, v mun xut gia. Nng tha vi cha m:


61/394

- Tha cha m thn, tm con khng vui vi i sng gia nh, con munxut gia trong Gio php gii thot ca c Pht. Hy cho php con xutgia.

- Ny con, con ni g vy? Gia nh ny rt giu c. Con l con gi cnht ca chng ta. Con khng c xut gia!

Nng tip tc xin, khng c cha m cho xut gia, nng ngh: "Thi, hychp nhn l vy. Khi no v nh chng, c chng bng lng, ta s xut

gia!"

Nng ln ln, i v nh chng, tr thnh ngi v trung thnh, sng tronggia nh c gii hnh v theo thin php. Khi nng sng trong gia nh,nng th thai, nhng khng bit mnh th thai.

Mt ngy hi ln c tuyn b trong thnh y v mi ngi trong thnhph vui chi hi ln. Thnh ph c trang hong nh thnh ph ChThin. Nhng trong khi l hi ln t n cao , nng vn khng thoa

phn son, khng eo trang sc, n mc nh ngy thng. Chng nngni vi nng:

- Ny hin th, ton thnh ph vui chi hi ln. Cn em th khng sn sc gcho thn mnh.

- Tha hin phu, thn ny ca em y ba mi hai b phn ca thn xc,trang im thn ny lm g? Thn ny khng do ch Thin ha sanh, khngdo Phm thin ha sanh, khng lm bng vng, khng lm bng chu bu,khng lm bng g chin-n vng, khng sanh t i sen trng, sen hnghay sen xanh, khng ng y thuc trng sanh. Thn ny u nhim docha m san

Documents

Kinh Tieu Bo - Tap 4 - HT Minh Chau Dich