Kinh Tieu Bo - Tap 5 - HT Minh Chau Dich

8/3/2019 Kinh Tieu Bo - Tap 5 - HT Minh Chau Dich

1/419

i Tng Kinh Vit NamKINH TIU B

TP VKhuddhaka Nikya

Vit Dch HT.Minh Chu - Pht Lch 2543 - 1999Ngun

http://www.thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 2-7-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc Lc

Chuyn Tin Thn c Pht (II) JtakaCHNG IPHM KUSANLI

121. CHUYN THN CY C KUSA (Tin thn Kusanli)122. CHUYN K NGU (Tin thn Dummedha)123. CHUYN CI CN CY (Tin thn Nangalisa)124. CHUYN TRI XOI (Tin thn Amba)125. CHUYN NGI N L KATHAKA (Tin thn Kathaka)
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Dai%20Tang%20Kinh/Nam%20Tong/Tieu%20Bo%20Kinh/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Dai%20Tang%20Kinh/Nam%20Tong/Tieu%20Bo%20Kinh/


2/419

126. CHUYN TNG CA KIM (Tin thn Asilakkhana)127. CHUYN NGI N L KALANDUKA (Tin thn Kalanduka)128. CHUYN CON MO (Tin thn Bilra)129. CHUYN K TH LA (Tin thn Aggika)130. CHUYN N B-LA-MN KOSIYA (Tin thn Kosiya)

PHM ASAMPADNA131. CHUYN K VONG N (Tin thn Asampadna)132. CHUYN NG DC LC (Tin thn Pancagaru)133. CHUYN LA CHY (Tin thn Ghatsana)134. CHUYN THIN QUN (Tin thn Thnasodhana)135. CHUYN NGUYT QUANG (Tin thn Candbha)136. CHUYN THIN NGA VNG (Tin thn Suvannahamsa)137. CHUYN CON MO (Tin thn Babbu)138. CHUYN CON CC K (Tin thn Godha)139. CHUYN C HAI MT THT BI (Tin thn Ubhatobhattha)140. CHUYN CON QU (Tin thn Kka).

PHM KAKANTAKA141. CHUYN CON TC K (Tin thn Godha)142. CHUYN CON CH RNG (Tin thn Sigla)143. CHUYN CHIU SNG NH MT TRI (Tin thn Virocana)144. CHUYN CI UI B (Tin thn Nanguttha)145. CHUYN CON VT RADHA (Tin thn Radha)146. CHUYN CON QU (Tin thn Kaka)147. CHUYN O VI MU (Tin thn Puppharatta)148. CHUYN CON CH RNG (Tin thn Sigl)149. CHUYN CY MT L (Tin thn Ekapanna)150. CHUYN THANH NIN SANJIVA (Tin thn Sanjiva)

CHNG II(HAI BI K)

PHM DALHA151. CHUYN LI GIO GII CHO VUA (Tin thn Rjovda)152. CHUYN CON CH RNG (Tin thn Sigla)153. CHUYN CON HEO RNG (Tin thn Skara)154. CHUYN CON RN (Tin thn Uraga)155. CHUYN NHY MI (Tin thn Gagga)156. CHUYN HONG T C TM THU PHC (Tin thn Alnacitta)157. CHUYN CNG C (Tin thn Guna)158. CHUYN CON NGA SUHANU (Tin thn Suhanu)159. CHUYN CON CNG (Tin thn Mora)160. CHUYN CON NGNG XANH SM (Tin thn Vinlaka)

PHM SANTAHAVA161. CHUYN N S INDASAMNAGOTTA (Tin thn Indasamnagotta)162. CHUYN MI THN GIAO (Tin thn Santhava)163. CHUYN VUA SUSMA (Tin thn Susma)164. CHUYN CHIM DIU HU (Tin thn Gijjha)165. CHUYN CON CHUT RNG (Tin thn Nakula)


3/419

166. CHUYN B-LA-MN UPASLHA (Tin thn Upaslha)167. CHUYN TRNG LO SAMIDDHI (Tin thn Samiddhi)168. CHUYN CHIM DIU HU (Tin thn Sakunagghi)169. CHUYN O S ARAKA (Tin thn Araka)170. CHUYN CON K NHNG (Tin thn Kakantaka)

PHM THIN PHP171. CHUYN THIN PHP (Tin thn Kalyna-dhamma)172. CHUYN NI DADDARA (Tin thn Daddara)173. CHUYN CON VN (Tin thn Makkata)174. CHUYN CON VN LA DI ( Tin thn Dubhidamakkatta)175. CHUYN NH L MT TRI (Tin thn dicupatthna)176. CHUYN MT NM U (Tin thn Kalya-Mutthi)177. CHUYN CY TINDUKA (Tin thn Tinduka)178. CHUYN CON RA (Tin thn Kacchapa)179. CHUYN B-LA-MN SATADHAMMA (Tin thn Satadhamma)180. CHUYN KH CHO (Tin thn Duddada)

PHM ASADISA181. CHUYN HONG T V CH (Tin thn Asadisa)182. CHUYN CON VOI THIN CHIN (Tin thn Sangmvacara)183. CHUYN TN THC (Tin thn Vlodakka)184. CHUYN NGI LUYN NGA GIRIDANTA (Tin thn Giridanta)185. CHUYN TM BT TNH (Tin thn Anabhirati)186. CHUYN VUA MANG SA NG (Tin thn Dadhivhana)187. CHUYN BN V P (Tin thn Catumatta)188. CHUYN S T LAI CH RNG (Tin thn Shakottuka)189. CHUYN TM DA S T (Tin thn Shacamma)190. CHUYN GI GII (Tin thn Slnisamsa)

PHM RUHAKA191. CHUYN T S RUHAKA (Tin thn Ruhaka)192. CHUYN THIN N SIRIKLAKANNI (Tin thn Siriklakanni)193. CHUYN HONG T LIN HOA (Tin thn Cullapaduma)194. CHUYN K TRM NGC (Tin thn Manicora)195. CHUYN HN NI P (Tin thn Pabbatupatthara)196. CHUYN CON NGA BAY (Tin thn Valhassa)198. CHUYN CON VT RDHA (Tin thn Rdha)199. CHUYN NGI GIA CH (Tin thn Gahapati)200. CHUYN GII HNH TT LNH (Tin thn Sdhusla)

PHM NATAMDAIHA201. CHUYN NH T TRI BUC (Tin thn Bandhangara)202. CHUYN TNH NGHCH NGM (Tin thn Kelisla)203. CHUYN TU TP T TM (Tin thn Khandha-Vatta)204. CHUYN CON QU VIRAKA (Tin thn Viraka)205. CHUYN C SNG HNG (Tin thn Gangeyya)206. CHUYN CON NAI NI (Tin thn Kurungamiga)207. CHUYN VUA ASSAKA (Tin thn Assaka)208. CHUYN CON C SU (Tin thn Sumsumra)


4/419

209. CHUYN CON CHIM MI (Tin thn Kakkara)210. CHUYN CON CHIM G M (Tin thn Kandagalaka)

PHM BIRANATTHAMBHAKA(m c thm)

211. CHUYN CHNG TRAI SOMADATTA (Tin thn Somadatta)

212. CHUYN THC N THA (Tin thn Uchitthabhatta)213.CHUYN VUA BHARU (Tin thn Bharu)214. CHUYN CON SNG Y (Tin thn Punna-Nadi)215. CHUYN CON RA (Tin thn Kachapa)216. CHUYN CON C (Tin thn Maccha)217. CHUYN NGI BN RAU (Tin thn Seggu)218. CHUYN NGI LI BUN LA O (Tin thn Ktavnija)219. CHUYN NG CH TRCH (Tin thn Garahita)220. CHUYN T S DHAMMADHAJA (Tin thn Dhammadhaja)

PHM KHSVA221. CHUYN TM Y VNG (Tin thn Ksva)

222. CHUYN CON KH CLLANANDIYA (Tin thn Cllanandiya)223. CHUYN THC N I NG (Tin thn Puta-Bhatta)224. CHUYN CON C SU (Tin thn Kumbhila)225. CHUYN CAO TNH KHAM NHN (Tin thn Khanti-Vannana)226. CHUYN CON C (Tin thn Kosiya)227. CHUYN CON B N PHN (Tin thn Gthapna)228. CHUYN B-LA-MN KMANTA (Tin thn Kmanta)229. CHUYN DU S PALYI (Tin thn Palyi)230. CHUYN DU S PALYI TH HAI (Tin thn Palyi)

PHM UPHANA231. CHUYN CHIC GIY (Tin thn Uphana).232. CHUYN KHNG C HNG DN (Tin thn Vinthna)233. CHUYN MI TN (Tin thn Bikannaka)234. CHUYN NNG ASITBH (Tin thn Aistbh)235. CHUYN V N S VACCHA-NAKHA (Tin thn Vaccha-Nakha)236. CHUYN CON C (Tin thn Baka)237. CHUYN THNH SKETA (Tin thn Sketa)238. CHUYN MT CH (Tin thn Ekapada)239. CHUYN CON NHI XANH (Tin thn Harita-Mta)240. CHUYN VUA MAHPINGALA (Tin thn Mahpingala)

PHM SIGLA(Ch rng)

241. CHUYN VUA CH RNG SABBADTHA (Tin thn Sabbadtha)242. CHUYN CON CH (Tin thn Sunakha)243. CHUYN NHC S GUTTILA (Tin thn Guttila)244. CHUYN LY DC (Tin thn Viticcha)245. CHUYN KINH PHP MN CN BN (Tin thn Mlapariyya)246. CHUYN LI PH BNG (Tin thn Telovda)247. CHUYN HONG T PDANJALI (Tin thn Pdanjali)249. CHUYN CON KH SLAKA (Tin thn Slaka)


5/419

250. CHUYN CON KH (Tin thn Kapi)CHNG BA

PHM SANKAPPA251. CHUYN DC TM (Tin thn Sankappa)252. CHUYN MT NM M (Tin thn Tilamutthi)

253. CHUYN VUA RN MANIKANTHA (Tin thn Manikantha)254. CHUYN CON NGA QU N CM GO (Tin thn Kundaka-Kucchi-Sindhava)255. CHUYN CON VT (Tin thn Suka)256. CHUYN CI GING C (Tin thn Jarudapna)257. CHUYN NGI HU CN GMANI-CANDA (Tin thn Gmani-Canda)258. CHUYN I VNG MANDAHT (Tin thn Mandaht)259. CHUYN N S TIRTA-VACCHA (Tin thn Tirta-Vaccha)260. CHUYN S GI CA CI BNG (Tin thn Duta)

PHM KOSYA261. CHUYN HOA SEN (Tin thn Paduma)

262. CHUYN BN TAY MM MI (Tin thn Mudupni)263. CHUYN TIU DC THAM (Tin thn Culla-Palobhana)

Chuyn Tin Thn c Pht (II) JtakaCHNG I (Mt bi k)

CHNG I

PHM KUSANLI

121. CHUYN THN CY C KUSA (Tin thn Kusanli)

Hy cho mi ngi ...,

Cu chuyn ny khi K Vin, bc o S k v mt ngi bn chn thtca ng Cp C c. Cc thn hu, bn b quen bit, cc thn tc ca ngCp C c ngn chn ng:

- Tha i trng gi, ngi ny khng ngang bng, khng hn Trng giv th sanh, dng h, ti sn, ng cc. Trng gi ch chi thn vi ngiy.

Cp C c tr li:


6/419

- Tnh bn thn ch nn da vo s so snh thp hn, bng nhau hay caohn.

Trng gi khng nghe li can ngn, v i v lng m Trng gi lm thntrng, mi ngi y lm qun l gia sn ca mnh. Mi vic xy ra nhtrong chuyn Tin thn Klakanni (s 83). Nhng trong trng hp ny, khiTrng gi tng thut s vic xy n cho nh mnh ln bc o S, Ngini:

- Ny gia ch, mt ngi bn chn tht khng bao gi nh hn. y, so lng tnh bn nm kh nng bo v tnh bn. Mt ngi bn chntht bng mnh hay km hn mnh phi c xem l cao hn. Tt c ngibn y s gii quyt gnh nng, s kh khn dnh cho mnh. Nay chnhnh ngi bn chn tht ca mnh m gia ch cu c ti sn ca

mnh. Thu trc, bn b chn tht cu c cung in ca mt thncy.

Ni vy xong, theo li yu cu ca v y, bc o S k cu chuyn qu kh

*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm v thnmt khm c lau kusa trong cng vin ca vua. Trong cng vin y gn nitm vua thng ngi, c mt cy m c, thn cy cao thng, cnh l

sum su, rt c vua a thch. Ti y sanh ra mt thn cy, trc kia lmt ng vua c uy quyn ln. B-tt l bn thn vi thn cy y..

Lc by gi, vua sng trong lu i c mt ct tr chng , nhng cyct y b lung lay. Tnh trng y c bo ln vua. Vua cho gi th mc v

bo:

- Ct tr c nht chng lu i ca trm b ln, hy ly mt cy ctkhc, c li cng rn thay vo.

Tp th mc vng theo li vua, i tm mt cy thch hp, nhng cha tmc. H i vo cng vin, thy cy c m lin n yt kin vua. Khi vuahi c tm c cy no thch hp khng, h tha:

- Tu i vng, chng ti thy, nhng khng dm n cy y.

c vua hi v sao, h tha:


7/419

- Chng ti khng tm thy mt cy no khc nn i vo cng vin. Tiy tr cy im lnh ca vua, chng ti khng tm thy cy no khc.

Nhng chng ti khng dm n cy im lnh y.

- Hy n cy y v lm tr ct cho lu i ca trm. Trm s trng mt cyim lnh khc.

Cc ngi y vng li, em theo cng thn, i n cng vin, dng l vtcng cho cy, trnh thn cy bit ngy mai s n cy, ri i v. N thn cy

bit c s vic ny suy ngh: "Ngy mai, nh ca ta b hy hoi, ri mcc con, ta s i u by gi?

N thn cy khng tm thy ch cn i, phi cng con trn lng ri khc.Cc thn rng, bn b thn thch ca n thn cy y, ti hi nguyn do. Sau

khi nghe s vic, thy mnh khng c phng tin g chn tay cc ngith mc li, lin m n thn cy y v bt u khc. Lc by gi B-tt in thm n thn cy, bit c s vic lin ni:

- Ch lo ngh, ta s khng cho cht cy. Ngy mai, khi th mc n, ta sc cch i ph.

Ngy hm sau khi tp th mc n, B-tt ha lm con cc k n trc thmc, chui vo gia r ca cy im lnh, lm cho cy y nh trng rng, cck leo ln chnh gia cy, chui ra khi u thn cy ri nm xung, lc u

qua li. Ngi t trng th mc thy vy, ly tay p vo thn cy v ni:

- Cy ny trng rng, khng c li. Ba qua, khng nhn k, chng ta lml cng dng.

Ri anh ta b i, y khinh b i vi cy to ln m khng chc y. Nhvy, n thn cy nh B-tt, vn lm ch ch ca mnh. V nhiu thn cythn hu quen bit t hp chc mng nng. N thn cy hi lng vi vthn cho nng tr x, gia cc v thn y, nng tn thn cng c ca B-tt:

- Tha ch thn, chng ta c phc c, c quyn lc ln, nhng vi tr tuchm chp, khng bit phng tin ny. Cn v thn khim tn ca cy clau, vi tr thng minh ca mnh, cho chng ta lm ch ngi nh cachng ta. Tht vy, chng ta cn phi lm bn vi cc v bng ta, hn ta, vthua ta. Tt c cc v, ty theo sc mnh ca mnh, c th cc bn thot khiau kh, v an tr trong hnh phc.


8/419

Sau khi tn thn tnh bn, n thn cy ni bi k ny:

Hy cho tt cBng, hn hay thua ta,Lm ht sc ca mnh,Trong thi hon nn n

Nh ta c gip Nh thn cy c lau!

Do vy, nhng ai mun gii thot khi au kh, ch phn bit bn bng tahay hn ta, hy lm bn vi nhng bc c tr d a v ra sao.

Nh vy, n thn cy thuyt php cho ch thn vi bi k ny. Nng sngcho n trn i, v sau cng vi v thn ca cy c lau, mng chung ri itheo nghip ca mnh.

*

Sau khi ni ln php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn nh sau:

- Thi y, n thn cy l nanda, cn thn cy c lau l Ta vy.

-ooOoo-

122. CHUYN K NGU (Tin thn Dummedha)

K ngu c danh xng ...,

Cu chuyn ny, khi Trc lm, bc o S k v -b-t-a. TrongChnh php ng, cc T-kheo ni v c c ca -b-t-a:

- Ny cc Hin gi, khi -b-t-a nhn ln t thn chi sng ti thngca Nh Lai vi gng mt sng nh trng rm, thn vn ton ba mi haitng tt v tm mi v p ca bc i nhn sng ta rng mt tm, viho quang chi sng ca c Pht, phng ra chiu tng i vng, tng cp

mt. -b-t-a khng hoan h v khi lng ganh ght. -b-t-akhng chu ni nhng li tn thn c Pht y Gii, nh, Tu, Giithot, Gii thot tri kin v cng ganh ght hn.

Bc i S n v hi:

- Ny cc T-kheo, nay cc ng ngi hp y v ni ln vn g?


9/419

Khi dc bit vn trn, bc o S ni:

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay khi nghe li tn thn v ta, -b-t-a mi sanh lng ganh ght. Lc trc, -b-t-a cng nh vyri.

Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.

*

Thu xa, khi vua Ma-kit- tr v thnh Vng X, B-tt sanh ra lmcon voi trng, y dung sc tuyt ho. V y cc tng nh vy, nhvua phong n ln a v vng tng. Trong mt ngy l, thnh ph ctrang hong ton b nh thnh ph ch Thin, vua ng ln vng tngc trang im p , i din hnh khp thnh ph vi uy lc ca bc ivng. Qun chng, ng ch ny ch kia, thy thn hnh dung sc tuytp ca vng tng, lin tn thn:

- i dung sc! i c ch! i dng i uyn chuyn lm sao! i cc tngc thnh tu, mt con voi ton trng nh vy xng ng thuc v vuaChuyn lun.

Nh vua nghe li tn thn vng tng, khng th chu ng ni, khi tmganh ght v suy ngh: "Hm nay ta s qung n xung vc thm ca ni v

chm dt mng sng ca n". Ngh vy, vua cho gi ngi ni n v hi:- Con voi ny c ngi hun luyn nh th no?

- Tha i vng, n c kho hun luyn!

- N khng c kho hun luyn, n c hun luyn d.

- Tha i vng, n c kho hun luyn!

- Nu n c kho hun luyn, ngi c th cho n leo ln nh niVepulle khng?

- Tha c, tu i vng.

- Vy hy i ln.


10/419

Sau khi t mnh xung voi, vua bo ngi ni ngi trn lng voi leo ln nhni Vepulla. Ri vua c cc i thn vy quanh cng tro ln nh ni,

bo con voi ng bn b vc thm v ni:

- Ngi ni con voi ny c ngi kho hun luyn, vy hy bo n ngba chn. Ngi ni ngi trn lng voi v ni:

- Ny bn, hy ng ln ba chn.

V vi ci gy thc, ngi y lm du cho con voi. Ri vua ni:

- Hy lm cho n ng vi hai chn trc.

Bc i S gi hai chn sau ln, v ng hai chn trc. Vua truyn:

- Hy ng vi bn chn sau.

Con voi gi hai chn trc ln v ng vi hai chn sau. Vua truyn:

- Hy ng vi mt chn.

Con voi gi c ba chn ln v ng mt chn!

Bit rng con voi khng th ng xung, vua ni:

- Nu c, hy bo n ng gia h khng.

Ngi ni voi suy ngh: "Khp ci Dim-ph- (n ) khng c con voino c hun luyn kho nh con voi ny, khng nghi ng g na, ng vuamun lm con voi ri xung vc thm v git n".

V vy ngi ni ni thm vo tai con voi:

- Ny bn thn, vua mun bn ri xung vc thm v git bn. N khngxng ng vi bn. Nu bn c sc mnh bay ln h khng v cho ti ngi

trn lng, hy bay trn h khng v Ba-la-ni.

Bc i s y thn lc v y, ngay lc y, ng trn h khng. Ngini tha:

- Tha i vng, con voi ny y thn lc v y, khng tng xng vimt ngi ngu si yu km nh i vng. Con voi ch xng ng vi mt v


11/419

vua y cng c v hin tr. Nu nhng ngi c cng c yu km nhi vng lm ch con voi nh th ny, h s khng bit c c tnh can. V vy h s mt con voi y v hy dit mi danh vng cn li.

Ni nh vy xong, ngi trn lng voi, ngi ni c bi k:

K ngu c danh xng,T mnh gy nguy him,em hi n cho mnh,em hi cho ng khc.

Sau khi thuyt php khin trch vua, ngi ni ni:

- Nay i vng hy ng y, xin t bit.

Ngi ni v voi cng bay ln h khng v Ba-la-ni, v ng trn hkhng gia sn chu ca cung vua. Ton thnh no ng c ln, mi ngiu la to:

- Con voi qu n vi vua chng ta ngang qua h khng v ang ngtrn sn chu vua.

H mau chng trnh ln vua hay. Vua lin i khi cung in v ni:

- Nu cc qu v n v li ch cho chng ti, th hy h xung t.

Con voi lin ng xung t. Ngi ni leo xung, nh l vua v khi chi t u n, ng ta tr li:

- T Vng X n.

V ng ta tng thut tt c s vic. Vua ni:

- Cc bn thn, cc bn n y tht l mt vic p va lng.

Nh vua hn hoan, truyn lnh trang hong thnh ph, t con voi vo a vvng tng, chia ton quc thnh ba phn. Mt phn cho con voi, mt

phn cho ngi ni, v mt phn vua gi li cho mnh. T , ton ciDim-ph- u nm vo trong tay vua. Vua tr thng i nc Dim-

ph-, chuyn tm lm cc cng c nh b th v.v... ri i theo nghip camnh.


12/419

*

Thuyt php thoi ny xong, bc i S nhn din Tin thn:

- Thi y vua nc Ma-kit- l -b-t-a, vua Ba-la-ni l X-li-

pht, ngi ni voi l nanda, v con voi l Ta vy.

-ooOoo-

123. CHUYN CI CN CY (Tin thn Nangalisa)

K ngu ni hn ch ...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Trng lo Lludyi(Udyi kh kho). Theo truyn thuyt, khi ni, Trng lo y khng bit ci

g thch ng, ci g khng thch ng: Trong trng hp ny, nn ni ci ny,trong trng hp ny, khng nn ni ci ny. Nu chc l hi im lnh,Trng lo ni ln im g. Ngang qua cc ng i, ti cc ng ngdn chng ng, nu l l tang, Trng lo ni li ty h im vui. Mthm, ti Chnh php ng, cc T-kheo khi ln cu chuyn:

- Ny cc Hin gi, Lludyi khng bit ci g thch ng, ci g khng thchng.

Bc o S n v hi:

- Ny cc T-kheo, nay cc ng ngi t hp ang bn lun vn g?

Khi bit ti cu chuyn, bc o S ni:

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Lludyi ni li n n, khng bitci g nn ni, ci g khng nn ni. Thu trc, v y cng nh vy ri. Vy lun lun ngu n.


*

Thu trc, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mtgia nh B-la-mn giu c. n tui trng thnh B-tt i hc Takkasil, tr thnh mt v S trng c danh ting nhiu phng Ba-la-ni v B-tt dy ngh cho nm trm thanh nin B-la-mn.


13/419

Lc by gi, trong cc thanh nin B-la-mn y, c mt thanh nin n nhay ni li ng ngn, v bn tnh n n nn khng hc ngh c. Thanhnin y hu h B-tt, lm mi cng vic nh ngi n l. Mt hm, vo

bui chiu, sau khi n xong, B-tt ang nm ngh trn ging, thanh niny n xoa bp tay chn v lng ngi. Khi anh ta lm xong nh i, th B-tt ni:

- Ny con thn, chm cao chn ci ging ln.

Thanh nin y chm c mt chn ging ln cao, cn chn kia khng tmc chm ging, anh ta dng bp v ca mnh lm chm ging vtri qua mt m nh vy. Vo bui sng thc dy, B-tt thy vy lin hi:

- Ny con thn, con ngi lm g y?

- Tha S trng, con khng tm thy chm ging nn dng bp v thayvo v ngi y.

B-tt cm thy xc ng, suy ngh: "N l ngi th gi rt ch thnh cata, nhng so vi cc thanh nin B-la-mn, n l a n n, khng th hcc ngh, vy ta hy gip cho n tr thnh ngi c tr". Ri B-tt suyngh: "Nay c phng tin ny, ta s a thanh nin B-la-mn ny i nhtci v l. Khi n v, ta s hi: Hm nay con thy g lm g? Chc n str li: Hm nay con thy ci ny, lm ci ny; ri ta s hi: iu con thy,

con lm, ging ci g? N s dng v d, tm l do ni: Con thy nh thny ... iu y khin n ni v d v l do mi hoi. Vi phng tin ny tac th lm cho n tr thnh ngi c tr". Ngh vy, B-tt ku anh ta li vni:

- Ny con thn, bt u t hm nay, con hy i lm ci v l, v ti chcon i, con thy ci g, n ci g, ung ci g, nhai ci g, lc v con hy boco cho ta bit.

Anh ta vng theo li dy. Mt hm anh ta i vo rng lm ci v l

cng vi cc thanh nin B-la-mn khc, anh ta thy mt con rn. Khi vanh ta bo co li:

- Tha S trng, con c thy con rn.

- Ny con thn, con rn ging ci g?


14/419

- N ging cn cy.

B-tt ni:

- Tt lm, ny con thn, cc v d con trnh by rt hp l, con rn tht ging

nh ci cn cy.

Ri B-tt suy ngh: "Cc v d do thanh nin ny trnh by rt hp . Ta cth lm cho ngi ny thnh ngi c tr".

Li mt ngy khc, thanh nin B-la-mn ny thy con voi trong rng, v iv tha:

- Tha S trng, con c thy con voi.

- Ny con thn, con voi ging ci g?

- N ging nh ci cn cy.

B-tt suy ngh: "Ci vi voi ging nh cn cy. Ci ng voi cng vy.Ngi ny phn tch mt cch ngu si, khng th ni nh vy". Ngh vy B-tt gi im lng.

Ri mt hm c mi i n ma, anh ta v tha:

- Tha S trng, hm nay con c n ma.

- Cy ma ging ci g?

- Tha, ging ci cn cy. Anh ta ni.

V S trng suy ngh "N ni cng c mt phn ng", nn gi im lng.Li na, mt hm c mi cng mt s thanh nin n ng cc vi sang v ung sa, khi v anh ta tha:

- Tha S trng, hm nay chng con c n sa ng v ung sa.

Khi c hi v sa ng v sa ging ci g, anh ta tr li:

- Tha, ging ci cn cy.


15/419

V S trng suy ngh: "Thanh nin B-la-mn ny khi ni: con rn gingci cn cy, vy l kho. Khi n ni: con voi ging nh ci cn cy, v linh n ci vi, l ni mt cch gng p. Khi n ni cy ma ging nh cicn cy, vy cng l ni hi gng p. Cn sa ng v sa lun lun mutrng, ly theo hnh dng vt chng c t vo, vy ci v d n nihon ton khng th chp nhn. Ta khng th dy cho k ng ngn ny hcc.

Ngh xong, B-tt ni ln bi k:

K ngu ni hn ch,Ti ch khng hn ch,

N khng bit sa ng,Cng khng bit cn cy,

N ngh l sa ng,Ging nh ci cn cy.*

Sau khi nghe php thoi ny, bc o s nhn din Tin thn nh sau:

- Thi y, thanh nin ng ngn l Lludyi, v S trng c danh nhiuphng l Ta vy.

-ooOoo-

124. CHUYN TRI XOI (Tin thn Amba)

Ny ngi hy tinh tn ...

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt B-la-mn lmy cc nhim v. Theo truyn thuyt, con trai mt thng gia X Vhin dng tm tr cho Chnh php v xut gia lm y cc nhim v. Vy lm tt cc bn phn i vi S trng, i vi Gio th, cc nhim vv n ung, nh hp B-tt, nh tm v.v... hon ton y trong mi

bn nhim v quan trng v tm mi nhim v nh. V y thng hay quttinh x, qut phng ring, hnh lang, con ng a n tinh x, em nccho nhng ngi kht. Dn chng hoan h v s vn ton nhim v ca vny nn cng dng nm trm phn n hng ngy cho chng Tng vem li li dng danh vng ln cho tinh x. Nh v ny, nhiu ngi cthoi mi lc tr trong tinh x.


16/419

Ri mt hm, cc T-kheo hp Chnh php ng, bt u cu chuyn:

- Tha cc Hin gi, T-kheo tn y, thnh tu cc nhim v ca mnh, to nn li dng danh vng ln. Ch nh mt mnh ngi y, nhiu ngi t c lc tr.

Th Tn n v hi cc T-kheo ang ngi ni vn g, v khi c bitvn y, bc o S ni:

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay T-kheo ny lm y nhim v.Thu xa, ch nh mt mnh ngi y, nm trm n s i hi tri cy c cung cp cc tri cy do ngi y em li.


*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mtgia nh B-la-mn phng bc, v khi n tui trng thnh, ngi xutgia lm v n s c vy quanh vi nm trm n s sng di chn ni.

Thi y, ni Hy-m (Tuyt Sn), mt nn hn hn khc nghit xy ra,ch ny ch kia nc ung b thiu ht, cc loi th khng c nc ungcm thy kh cc. Mt v trong s nhng ngi tu kh hnh y, thy cc

loi th au kh v kht nc, n mt cy lm thnh ci mng, cht chiutt c nc ung ng y ci mng v cho chng ung nc.

Cc loi th tp hp rt nhiu, v trong khi cho chng ung nc, ngi tukh hnh khng c th gi i hi tri. Du khng c thc n, v y vncho chng ung nc. n th suy ngh: "V ny v cho chng ta ung nc,khng c th gi hi qu. V khng c thc n, v y tr thnh mi mt.Vy chng ta hy giao c vi nhau nh sau: Bt u t hm nay, nhng ain ung nc, hy ty theo sc mnh, hi cc loi tri cy v em li cngdng v tu kh hnh".

T v sau, mi con mi th, hi cc loi tri ngt nh xoi, o, mt v.v...em n cho v tu kh hnh ng y hai trm nm mi c xe. Nh vy,nm trm v kh hnh n ung y , v c d dnh na. Thy vy,B-tt ni:


17/419

- Nh vy ch nh mt ngi lm y nhim v nn c cung cp tricy v.v... s lng cho cc v tu kh hnh khc. Tht vy, chng ta cn

phi lun tinh tn lm thin s.

Ni vy xong, B-tt c bi k:

Ny, ngi hy tinh tn,Bc hin tr khng nn,Xem qu ca tinh tn,Xoi c n tha thch.

*

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn:

- Lc by gi, v tu kh hnh lm y nhim v l T-kheo, v bc oS hi chng l Ta vy.

-ooOoo-

125. CHUYN NGI N L KATHAKA (Tin thn Kathaka)

N ni nhiu, i ngn ...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo ni khoclc. (Chuyn ny ging nh chuyn k trc).

*

Thu xa, khi vua Barhmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l mt nh triuph giu c v b v triu ph sanh mt con trai. Cng trong ngy y, mtngi n t sanh mt con trai. Hai tr y ln ln cng tui vi nhau. Khi contrai v triu ph hc vit, con trai ngi n t mang tm g cng xin hc vitlun vi cu ch. Ri n hc hai hay ba cng ngh, ln ln n tr thnh mtthanh nin n ni gii, p trai v c t tn l Kathaka.

Khi lm qun l cho cc kho trong nh triu ph, anh ta suy ngh: "Nhngngi ny s khng bt ta lm qun l cc kho sut i c. Nu thy ta cli g, h s nh ta, tri ta, ng du vo ta, cho ta n ca bn n l. Ti

bin a, c ngi triu ph l bn ca triu ph ny, ta s vit th, nhndanh ngi triu ph cm i n y, v ni: Ta l con ca triu ph, la di


18/419

v triu ph bin a ly con gi ca ng ta, hng hnh phc v sng anlc sut i".

Ngh vy, anh ta ly giy v vit th nh sau: "Ti gi ngi con trai ca titn l Kathaka n vi bn. Tht l xng ng nu hai gia nh chng ta ktlm sui gia vi nhau: Con ca ti ly con ca bn. Do vy, hy g con gica bn cho con trai ca chng ti, cho n sng ti y, v khi no c c hiti s n". Vit xong, anh ta ng trin ca ngi triu ph, em theo nhiutin bc, o qun, hng thm v.v.... a n bin a, nh l v triu phv ng ch. Ngi triu ph hi:

- Ny con thn, con t u li?

Anh ta p:

- T Ba-la-ni.

- Con l ai?

- L con v triu ph Ba-la-ni.

- V mc ch g, con n y?

Lc by gi Kathaka a bc th v ni:

- ng xem bc th ny ri s r.

Ngi triu ph c th xong ri ni:

- Nay mi tht l ta sng cuc i mi.

ng hoan h g con gi v xy dng cho anh ta. c tn qu nh vy,Kathaka tr thnh kiu ngo. i vi cc mn n nh cho, n cng ...v cc loi vi hng c em li, anh ta ch trch nh sau:

- Chng nu cho nh th ny, nu n cng nh th ny. i! Tht lnhng ngi bin a.

Anh ta ch trch nhng ngi th dt vi, v nhng ngi th khc:

- Vi bn cht ca ngi sng bin a, nhng ngi ny khng bit dt y.Chng khng bit chn hng, khng bit b hoa.


19/419

Khi thy vng ngi n l, B-tt hi:

- Ta khng thy mt Kathaka, n i u? Hy cho i tm n khp ni.

Mt trong nhng ngi i tm kim n ti ch y, thy Kathaka, nhn din

c anh ta, nhng khng l tng tch ca mnh, v i v trnh vi B-tt.B-tt nghe tin nh vy, lin ni:

- N lm mt vic khng phi, ta s i em n tr v.

Sau khi xin php vua, ngi ra i vi mt s ty tng ln. Khp ni, mingi u bit v triu ph i ra bin a. Kathaka nghe tin B-tt n linsuy ngh: "Khng c l do g khc v triu ph n. Chnh v ta. Nu tachy trn, th sau khng th tr v c". Anh ta ngh ra phng k. "Ta hyi n ng ch, lm bn phn mt ngi n l, v lm vui lng ng ch cata". Bt u t y, gia hi chng, anh ta ni nh sau:

- Nhng k ngu khc, v ngu si, khng bit cc cng c ca cha m, khi cham n, h khng hu h, li ngi n vi cha m. Cn chng ti, khi cha mn, chng ti em li bt, ng nh, chn a, qut v nc ung. Nh vy,chng ti ht lng hu h cha m. Cho n khi cha m i i tiu tin, chngti cng em li bnh nc.

Tt c mi bn phn phi lm ca ngi n l i vi ch, Kathaka u

trnh by r. Sau khi dy cho m ty tng nh vy, Kathaka tha ving cha v:

- Tha cha thn: con nghe tin cha ca con sp n thm cha. Cha hy sason cc mn n loi cng v loi mm. Cn con em theo qu tng, con si n cha con.

Nhc ph chp thun:

- Tt lm, ny con.

Kathaka em theo nhiu qu tng i vi mt s gia nhn, nh l B-tt, vdng qu tng. B-tt nhn qu tng, i x vi anh ta rt thn tnh. Khi ngi n sng, ngi cho dng tri, i vo ch kn gii quyt mi bc bchca thn. Kathaka ngn nga ty tng ca mnh, li t cm bnh nc, in gn B-tt, v sau khi lo hu h xong, anh ta qu xung chn B-tt vtha:


20/419

- Tha ng ch, ng ch cn ti sn bao nhiu con xin dng , xin ch lmcho danh gi con mt i.

B-tt bng lng vi bn phn y ca n v ni:

- Ch s hi, khng c g nguy him n vi ngi t li ni ca ta c.

B-tt an i anh ta, ri i vo thnh ph bin a v c tip n longtrng. Cn Kathaka lun lun lm bn phn ca ngi n l. Mt thi, khiB-tt ngi thoi mi, ngi triu ph bin a tha vi ngi:

- Tha i triu ph, khi nhn c th ca ngi, ti g con gi ca ticho con trai ngi.

B-tt dng li thn i thch hp ni v Kathaka, khin cho ngi triu phht sc hn hoan. Nhng t y tr i, B-tt khng th ng vo mt caKathaka!

Mt hm, B-tt cho gi c con gi ca v triu ph v ni:

- Ny con thn, hy tm v bt gip chy trn u ta.

C con gi n bt gip. B-tt ni li thn i vi ngi con gi ang ngv hi:

- Con ta i vi con, khi vui khi bun, x s c tt p chng? Hai con sngc hoan h, ha hp vi nhau khng?

- Tha cha thn, anh con khng c li g khc. Ch c tt hay ch bai nthi.

- Ny con thn, n lun lun c tnh xu y. Nhng cha s ch cho con mtcch lm cho chng con cm ming. Con hy hc thuc cch ta ch trong gi n, khi no con ta m ming ch bai, con hy ng trc mt

chng con v ni ln cch ta ch.Ni vy xong, B-tt dy cho c hc thuc lng bi k v li vi ngy,ri i tr v Ba-la-ni. Kathaka mang theo nhiu n loi cng v mm,i tin a ng ch mt chng ng, cng dng nhiu ti sn, nh l ritr v.


21/419

T khi B-tt i v, Kathaka li cng sanh lng kiu mn. Mt hm, khicon gi v triu ph em li mt mn n rt ngon, mang mung n v michng n, Kathaka bt u ch trch mn n. C lin c ln bi k m B-tt dy:

N ni nhiu, i ngn,Khi n x s l,V y s tr lui,V ph hoi tt c,Vy Ka-t-ha-ka,Hy n mn ny gp!

Kathaka suy ngh: "i thi! Chc v triu ph ni cho nng bit tn ta vk li ton b cu chuyn ri!"

T tr i, anh ta khng dm ch bai mn n, cng khng dm kiu mnv vi h mnh, anh ta n cc mn c em n. Ri v sau, khi t trn,anh ta i theo nghip ca mnh.

*


- Thi y, Kathaka l T-kheo ni i ngn, cn v triu ph Ba-la-ni lTa vy.

-ooOoo-

126. CHUYN TNG CA KIM (Tin thn Asilakkhana)

Cng ng mt s vic ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt B-la-mn giion tng ca kim ti cung vua Kosala. Nghe ni v ny khi c ngith ca vua em kim li, ch ngi cy kim cng c th ni ln tng ca

cy kim. Khi c li dng t tay ca ngi no, v ny ni cy kim cah c tng tt, im lnh. Khi khng c li dng t tay ca ngikhc, v ny ch trch cy kim ca h c tng xu.

Th ri c mt ngi th lm cy kim xong, b n vo trong bao vi bttiu mn ri em cy kim dng vua. Vua cho gi ngi B-la-mn v both cy kim. Khi v B-la-mn rt cy kim ra v ngi, bt tiu vo l mi


22/419

khin v ny mun ht hi. Khi v y ht hi, l mi va chm vo li kimv b ct t lm hai. Cu chuyn l mi ca v y b t c chng T-kheo bit n. Mt hm, cc T-kheo ta Chnh php ng bt u cuchuyn:

- Ny cc Hin gi, ngi gii on tng kim ca vua, trong khi ontng cy kim, b cht t l mi.

Bc o S n v hi:

- Ny cc T-kheo, cc ng ang ngi hp v bn vn g?

Khi c nghe vn y, bc o S ni:

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay B-la-mn y ngi cy kim v bcht t mi. Thu xa, v y cng b nh vy ri.

Ni xong bc o S k cu chuyn qu kh.

*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, c ngi B-la-mn giion tng ca kim. (Tt c ging nh cu chuyn hin ti). Vua truyngi nhng ngi gii phu, bo h gn mt ci mi gi vo mi v y v chov y lm vic li. Vua Ba-la-ni khng c con trai, ch c con gi v mtngi chu trai, v th vua nui dng c hai bn cnh vua cho n ln. Vh ln ln gn nhau, h sanh tm luyn i nhau. Vua cho gi cc v i thnv ni:

- Chu trai ca ta s lm vua t nc ny. Sau khi g con gi, ta lm lqun nh cho n.

Sau khi ni vy, vua li suy ngh: "Chu ta l con chu ta ri. Hy ci chon mt cng cha ca v vua khc, ri lm l qun nh. Ta s g con gi ta

cho mt v vua khc. Nh vy con chu ca ta s ng hn v chng ta slm ch c hai vng quc". Sau khi bn bc vi cc v i thn, vua nghcn phi phn ly hai ngi y, nn cho chu trai sng mt ni, v cho congi sng mt ch khc. By gi c hai c mi su tui, v ht sc luyni nhau. Hong t suy ngh: "Dng phng tin g ta c th bt cc con gica cu ta khi cung vua?". Ri chng ngh ra mt phng k, bo mi mt

b thy bi, v cho b mt gi mt ngn ng tin vng. Ba hi:


23/419

- Ti phi lm g?

- B lm cch no cho ti c nng. B hy by cho mt mu k, nh vyti em c cng cha ra khi nh.

- Tha, ngi c. Ti s i n hu c vua v ni nh sau: - Tha ivng, cng cha b ma qu m nh, i khi no ma qu b i khng ,vo ngy y, ti s ch cng cha ln xe, em theo nhiu ngi tay cm vkh, vi mt s ty tng ng c a n ngha a, ti y, trong mt vngtrn c ba php, sau khi t mt ngi cht nm trn ging pha di, tis t cng cha nm pha trn y, v vi mt trm l tm bnh nc thm,ti s lm cho ma qu ri cng cha". Ni vy xong, ti s a cng chan ngha a. Trong ngy chng ti i n, xin ngi i n sm mt cht,cm theo mt t bt tiu vi mt s ty tng ca ngi mang v kh cm tay

vy quanh leo ln xe. Khi n ngha a, ngi hy cho u xe vo mt phacng, ri a nhng ngi c v kh vo trong rng ngha a. Cn ngi tmnh i n ch c vng trn ba php v nm trn y, che ph li nhngi cht. Ri ti n ch y, tri mt ch nm nh trn ngi, v bo cngcha nm ln. Khi y, ngi s b ht tiu vo l mi ht hi ba ln. Khi ngiht hi, chng ti s b cng cha li v chy trn. Khi y ngi n, hy ani cng cha ri em cng cha v nh.

Hong t chp thun, cho l mt mu chc tuyt iu.

Ba thy bi i n trnh vua vn y v vua chp thun. Ri b nichuyn ring vi cng cha v nng cng chp nhn. Ngy ra i, b tin chohong t bit, v i n ngha a cng vi mt on ty tng ng c. Vimc ch lm cho h s hi, b bo cc ngi bo v:

- Khi ta t cng cha ln ging, ngi cht ging di ht hi v tchic ging di i ra, n thy ai trc s bt ngi y. Hy ht sc coichng.

Hong t n trc, v nm trn ch dn. B thy bi cng cha i

n ch vng trn c ba php, dn cng cha ch s hi, v t nng trnging. Trong lc y, hong t b bt tiu vo l mi v ht hi. Khi hongt va mi ht hi, b thy bi b cng cha li, ht mt ting rt ln richy trc hn ai ht. Khi b ta chy, khng mt ngi no dm ng li,tt c u qung b v kh mang theo v chy thot thn.


24/419

Hong t lm tt c mi vic nh bn t trc v em cng cha i v trx ca mnh, cn b gi i v trnh vua mi vic xy ra. Nh vua suyngh: "T trc, ta c dng dnh cng cha cho n ri. Chng nh bchn b trong cho sa".

Sau mt thi gian, vua cho chu trai tr v vng quc v t cng cha lnlm hong hu. Ngi chu vua, sng ha hp vi cng cha v tr ncng php. Ngi i thn gii on tng kim vn hu cn vua mi. Mthm, v i thn ny hu vua ng gia tri nng, keo dn mi gi ca v ychy ra v ci mi gi ri xung t. V i thn xu h ng dy ci mtxung. Vua ci v ni:

- Ny S trng, ch . Nhy mi l tt i vi ngi ny, l xu i vingi kia. Khanh v nhy mi nn b t mi. Cn ta nh nhy mi c

v v c c vng quc.Ni xong vua c bi k ny:

Cng ng mt s vic,Vi ngi ny l tt,Vi ngi kia l xu,Khng tt cho tt c,Cng khng xu tt c.

Nh vy vi bi k ny, vua k s vic c, v trn i lm cng c nh b

th v.v... ri i theo nghip ca mnh.

*

Vi bi thuyt php ny, bc i S nu r khng c vn hon ton thinhay hon ton c nh th gian ngh. Ri bc o S nhn din Tin thn:

- Lc by gi, v i thn gii an tng kim l v gii on tng kimngy nay, cn Ta l ngi chu vua c vng v.

-ooOoo-

127. CHUYN NGI N L KALANDUKA (Tin thn Kalanduka)

Dng h, tr x anh ...,


25/419

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt T-kheo nikhoc. y, c hai chuyn (hin ti v qu kh u ging chuyn Tinthn Kathaka s 125).

*

y, ngi n l ca triu ph Ba-la-ni tn l Kalanduka. Sau khi chytrn v ly con gi ngi triu ph bin a, anh ta sng ti y vi mton ty tng ng o. V triu ph Ba-la-ni thy vng anh ta khng bitanh ta i u, bn sai con vt qu ca mnh i tm Kalanduka. Con vt baych ny, ch kia v n tn th trn y.

Lc by gi, Kalanduka mun i chi di nc, em theo nhiu vnghoa, hng thm, thuc xoa, cng nhiu n loi cng v loi mm, n

con sng, leo ln thuyn vi con gi ngi triu ph v chi gin trongnc. Ti a phng y, khi ang chi trn sng, cc gia ch thng ungsa trn vi mt loi thuc cay, khi ngm mnh trong mt thi gian khi

b cm lnh. Nhng khi Kalanduka ny ung mt ngm sa, li sc mingv nh sa ra. Khi nh sa ra anh ta khng nh trong nc, li nh trn ungi con gi v triu ph. Con vt i n b sng, u trn cnh cy sung,nhn xung v nhn din c Kalanduka, thy anh ta nh trn u con gitriu ph lin ni:

- Ny n l Kalanduka, hy nh th sanh v v tr ca anh. Ch ngm bm

sa, sc ming ri nh trn u con gi nh triu ph c tn ngng, c chnh v y th sanh. Hy bit lng kh nng ca mnh.

Ni xong con chim vt c bi k:

Dng h, tr x anh,Tuy l chim rng,Ta hiu c s tht,S khin ngi bt anh,Hi Ka-lan-du-ka,

Hy ung sa i thi!Kalanduka nhn ra con vt, s n s t co mnh lin ni:

- Ny ng ch, hy n y, ng ch n hi no?

Con vt ngh: "y khng phi v li ch cho ta. N ni vy nhng trong tmn ch mun vn c git ta thi". Bit vy, vt ni:


26/419

- Ta khng cn g anh.

N lin bay ln, n Ba-la-ni, k li cho v triu ph s vic nh nhnthy. V triu ph ni:

- la o lm mt vic khng phi.

V ng cho ngi em anh ta v Ba-la-ni, bt anh ta sng lm ngi n lnh c.

*

Sau khi ni ln php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn:

- Lc by gi, Kalanduka l T-kheo ny, cn v triu ph Ba-la-ni l Ta

vy.

-ooOoo-

128. CHUYN CON MO (Tin thn Bilra)

Ai yu c Chnh php ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt T-kheo la o.Khi tnh la o ca T-kheo ny c trnh ln bc o S, Ngi ni:

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay n l nh vy. Xa kia n cng lao nh vy ri.

Ni xong, bc o S k li cu chuyn qu kh.

*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm conchut, thng minh sng sut, vi thn hnh to ln, ging nh heo con, c

vy quanh vi vi trm con chut, sng trong rng. C con ch rng langthang ch ny ch kia, thy n chut lin suy ngh: "Ta hy la di nchut ny v n tht chng". Ngh vy, n lin n khng xa hang cc conchut y, ng ln mt chn, mt hng v mt tri v hng gi, ngi gi,ht gi vo.


27/419

B-tt i tm n thy con ch rng, suy ngh: "y l mt sinh vt c giihnh", bn i n gn n v hi:

- Tha Tn gi, Tn gi tn g?

- Ta tn l Dhammika (Chnh php).

- Sao Tn gi khng ng ln bn chn, m ch ng mt chn thi?

- Nu ti ng bn chn, th tri t khng th ch ni. Do vy ti ch ngmt chn.

- V sao Tn gi ng, li h ming?

- Ti khng n g khc, ti ch n gi m thi.

- Ti sao Tn gi ng v hng mt pha mt tri?

- Ti nh l mt tri.

B-tt nghe n ni nh vy, suy ngh: "y l mt sinh vt c gii hnh".T v sau, bui sng v bui chiu, B-tt cng vi n chut, i ti hucon ch rng. Khi n chut hu xong, trn ng i v, con ch rng btcon chut sau cng n tht, nut n xong, chi ming ri ng nh c.

Dn dn, n chut t i. Cc con chut khc suy ngh: "Lc trc, ci hangny khng th cha chng ta. Chng ta ng khng c k h, nay lng lo.

Nh vy, ci hang cha khng y. V sao li nh th ny?" Chng trnh svic ln B-tt bit. B-tt suy ngh: "Do l do g cc con chut dn dn ti?". Nghi ng con ch rng, B-tt li ngh "Ta s th n xem". Khi nhu con ch rng. B-tt n chut i trc, cn mnh i sau cng. Conch rng nhy ln cha chut. B-tt thy n nhy n v mnh, lin quaythn mnh v ni:

- Tn gi ch rng, nh vy l s hnh gii cm ca ngi khng ngChnh php. Vi mc ch lm hi nhng k khc, nh ngi hnh tr phiphp bu xu ngn c Chnh php".

Ri B-tt c bi k:


28/419

Ai yu c Chnh php,B mt lm iu c,Dng lng gtCc loi sinh vt khc,Gii cm k nh vyc gi hnh con mo.

Cha n chut ni nh vy xong nhy vo cn c hng di hm con chrng lm t cung hng, v chm dt i sng ca n. C n chut trlui, n tht con ch rng vi ting ku mum mum ri b i. Nghe ni, nhngcon n trc c c tht n, nhng con n sau khng c c g. T yv sau n chut sng an n khng s hi.

*

Sau khi k li php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn:- Thi y con ch rng l T-kheo la o, cn chut cha l Ta vy

-ooOoo-

129. CHUYN K TH LA (Tin thn Aggika)

Co chm trn u ny ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt ngi la o.*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt lm cha nchut, sng trong rng. By gi la bng ln, c con ch rng khng thchy trn c, ng gc u vo mt thn cy, cho la chy lng tonthn ca n. Trn nh u, ti ch gc vo cy, mt nm tc cn li, gingnh ci chm.

Mt hm n ang ung nc ti mt vng nc trn tng , n nhn bngmnh thy ci chm v ngh: "Nay ta c tin mua ri". N i langthang trong rng, thy ci hang c n chut v ngh: "Ta s la di, v nnhng con chut ny". Nh trc ni, n ng khng xa ci hang chut

bao nhiu. Vua loi chut, trong khi i tm n, thy con ch rng, tngrng n c gii hnh lin i n gn v hi:


29/419

- Ngi tn g?

-Ta tn l Bhradvja, k th la.

- Sao ngi n y?

- V mun bo v cc bn.

- Lm th no ngi bo v chng ti?

- Ti bit m vi ngn tay. Bui sng, khi cc bn i ra tm n, ti sm bao nhiu con. Khi cc bn v, ti s m bao nhiu con v. Nh vy,nh m bui sng v bui chiu ti s bo v cc bn.

- Ny cu thn, vy hy bo v chng ti.

Con ch rng chp nhn. Khi n gi ra i, con ch rng m mt hai ba,khi n gi v con ch rng cng m nh vy. N bt con i sau cng vn tht. Mi chuyn xy ra nh cu chuyn trc. y, con chut chaquay tr lui, ng li v ni:

- Ny Tn gi th la Bhradvja, y khng phi l ci chm trn u dothin php ca ng to nn m chnh do nhn duyn ci bng (tham n) ngto nn.

Ri chut cha c bi k ny:

Ci chm trn u nyKhng do cng c to,Ci chm trn u nyDo duyn ci bng to,m ngn tay lm g?Va ri, k th la!

*

Khi bc o S ni php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn:

- Lc by gi con ch rng l T-kheo ny, cn cha n chut l Ta vy.

-ooOoo-

130. CHUYN N B-LA-MN KOSIYA (Tin thn Kosiya)


30/419

Hy n nh ni...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt ngi n b X-V. Nghe ni, nng l v mt B-la-mn c s c lng tin. Nhng nng hnhc gii, theo c php, ban m hnh t hnh, cn ban ngy khng lm cngvic g, c gi b au m nm rn. Ngi B-la-mn hi nng:

- Hin th au lm sao?

Nng tr li:

- Ti b gi hnh.

- Hin th mun g?

- Mun n bo, bnh ngt,cc mn n c bit nh cho, mn n c duv.v...

Nng mun g ngi B-la-mn u em li cho nng, v ng ta lm tt cmi cng vic nh mt ngi n l. Khi v B-la-mn c mt nh, th nngnm ngh. Khi v B-la-mn i ra ngoi, nng sng vi cc tnh nhn.

V B-la-mn suy ngh: "Gi hnh h thn v ta khng c triu chng chmdt". Ngh vy, v B-la-mn em hng, vng hoa i n K Vin, nh lbc o S ri ngi xung mt bn. Bc o S hi:

- Ny B-la-mn, sao my lc ny khng thy mt ng?

V B-la-mn tha:

- Bch Th Tn, n B-la-mn v con b gi hnh h. Con phi tm b chn,du v.v... v cc mn n c bit cho v con. Nay thn nng bo tt, v muda nng sng ti. Nhng bnh v gi khng c triu chng chm dt. Vcon sn sc v con nn khng c c hi n y.

Bc o S bit c c hnh ca n B-la-mn, lin hi:

- Ny B-la-mn, do t ng cht cha nhiu i, ng khng nh li ca ccbc hin tr ni vi ng thi xa. Cn phi lm nhng thuc ny, thucny i vi chng bnh ca ngi n b nm nh vy.


31/419

Ni vy xong, theo yu cu ca v B-la-mn, bc o S k cu chuynqu kh.

*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt l mt v B-la-mn sanh ra trong mt gia nh rt cao qu, i hc tt c ti ngh Takkasil v tr thnh mt bc S trng c danh ting nhiu phng. Ccthanh nin hong tc v cc thanh nin B-la-mn ti kinh phn lnn hc ngh t B-tt.

Mt B-la-mn tnh thnh hc ba tp V- v mi tm hc minh viB-tt; v y c t vo chc v a ch Ba-la-ni, hng ngy hai ln in B-tt. V v y l n B-la-mn c c gii, theo c hnh. (Tt c cu

chuyn ging nh cu chuyn hin ti). Khi B-tt hi v c nghe: "Donhn duyn ny ... con khng c c hi nghe thuyt ging", B-tt bit ngia ch ny la o v B-la-mn, bn ngh: "Ta s ni mt phng thucthch hp vi chng bnh ca n B-la-mn". V vy, B-tt ni vi v B-la-mn y:

- Ny c s thn, bt u t hm nay, ch cho n B-la-mn b chn, sa,cc v ngt v.v... Hy ly nm loi tri cy v phn b, b chng vo trongmt ci ni bng ng mi, khin chng thm nhim mi ca ng, ri cmsi dy thng hay cy roi my v ni: "y l mn thch hp vi bnh ca

b, hy ung thuc ny hoc ng dy lm cc cng vic cho xng vi ccmn b n". Sau , hy c ln bi k ny. Nu v ng khng chu nung, hy ly dy thng hay cy roi my nh b ta vi ci, hoc nm tcko i, hoc ly ci ch nh nh, th no b ta cng dy v lm cng vic.

Ngi B-la-mn ni:

- Lnh thay!

V nh c nghe ni, khi v nh, v y lm mn thuc v ni vi b v:

- Ny hin th, hy ung thuc ny!

- Ai ni lm thuc ny?

- Bc S trng, hin th .


32/419

- Hy em i, ti khng ung u.

Thanh nin B-la-mn ni:

- Ngi khng thch ung sao?

V y cm si dy v ni:

- Hoc l ung thuc ny thch hp vi bnh ca ngi, hoc l lm cngvic cho xng ng vi mn n c cung cp.

Ri v y c bi k:

Hy n nh ni,hy ni nh n,

Ngi khng lm c hai,C ni v c n,Hi ny Ko-si-ya.

Nghe vy, n B-la-mn Ksiya s hi, v bit c s can thip ca v Strng. "Ta khng th la o c na". Sau , nng lin ngi dy lmcc cng vic. V lng knh trng bc o S, nng t b c hnh v trthnh c gii c.

*

Khi nghe chuyn xong, n B-la-mn nhn thy c Pht hiu c hnhca mnh, bn s hi v khng dm phm ti na.

Sau khi k cu chuyn ny, bc o S nhn din Tin thn:

- Ngi chng v ngi v thi y l ngi chng v ngi v hin ti, cnv S trng l Ta vy.

PHM ASAMPADNA

131. CHUYN K VONG N (Tin thn Asampadna)

Nu ngi ny ngi kia ...

Cu chuyn ny, khi ti Trc Lm, bc o s k v -b-t-a. Lcby gi, cc T kheo ti Chnh php ng, khi ln cu chuyn :


33/419

- Tha cc Hin gi, -b-t-a khng bit n, khng bit cng c caNh Lai.

Bc o S i n v hi :

- Ny cc T kheo, nay cc ng ngi hp y bn vn g ?

Khi c nghe vn y, bc o S ni :

- Ny cc T kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi v n. Trong qakh, k y cng v n nh vy ri.

Ni xong bc o S k cu chuyn qa kh.

*

Thu xa, trong nc Ma-kit- Vng X, khi mt v vua Ma-kit-ang tr v, B-tt l mt v triu ph c gia sn tr gi tm trm triu, tn lSankha. Ti Ba-la-ni, mt triu ph tn l Piliya cng c gia sn tr gi tmtrm triu. Hai v y l bn thn vi nhau. Trong thi y, v mt l do no, triu ph Piliya gp i nn v tt c gia sn u b mt sch. Tr thnhngho tng, khng ni nng ta, Piliya on bit triu ph Sankha l chc th nh cy c lin em v ra khi Ba-la-ni, i b n Vng X tntr x ca triu ph Sankha. Khi triu ph Sankha thy Piliya, lin ra n v

ni:- O bn thn ca ti n.

- V ng i x vi bn rt knh trng. Sau khi cho bn vi ngy, mthm ng hi:

- Ny bn, bn n c mc ch g?

- Ny bn, i nn xy n cho ti. Tt c ti sn u mt sch. Hy gip

ti!- Lnh thay ny bn, ch s hi.

Sankha m kho bc, cho bn bn trm triu ng tin vng, ri chia tt cgia sn cn li ca mnh, k c vt ni, vt chm, ng sn, bt ng sn,


34/419

thnh hai phn v cho bn mt na. Piliya em ti sn y i v Ba-la-ni vsng ti y.

Sau mt thi gian, mt tai nn tng t n vi triu ph Sankha. ng tmch nng ta v suy ngh: "Ta gip rt nhiu cho bn ta. Ta cho

bn na gia sn. Thy ta, bn s khng t chi. Ta hy i n bn ca ta".Ngh vy, hai v chng ng i n Ba-la-ni, ri Sankha ni vi v:

- Ny hin th, tht khng thch hp nu b i b vi ti gia ng xa thny. B hy i n sau. Ti nay ti s cho xe n vi mt ngi ty tng a b vo thnh cho ng php, hy ch ti y.

Sau , Sankha ngi v trong mt nh tr, t mnh i vo thnh, nnh triu ph v bo tin cho bit:

- Bn ca ngi tn l triu ph Sankha t Vng X n.

Khi thy Sankha, Piliya t gh ng dy, khng n mng thn mt, ch hi:

- Bn n y c mc ch g?

- Ti n thm bn.

- Hin nay bn u?

- Cho n nay, ti cha c ch . Ti v ti ti nh tr v n y.

- y, khng c ch cho bn. Hy ly mt t go, nu ti mt ch no, n xong ri i. ng ti thy mt bn na.

Ri ng sai mt ngi n l:

- Hy cho bn ta mt lon go c nhiu tru v gi vo mt gc vi.

Ngi ta nghe rng ngy trc n c c go tt ch y mtngn c xe v sau khi cho sng go, cht y kho. Tn Piliya ngy trc c bn cho bn trm triu ng ti sn v i v khng bit n, nay tni cp ch cho bn n nhn mt lon go nhiu tru! Theo lnh ch, ngin l ong mt lon go tru trong mt ci gi ri i n B-tt. B-tt suyngh: "Con ngi phi nhn ngha ny, c ta cho bn trm triu ng, naych cho ta mt lon go tru, khng bit ta c nn nhn hay khng?". Ri B-


35/419

tt suy ngh: "Ngi bn c v n ny ph v tnh bn vi ta, khi ta gpnn. Nu ta khng nhn lon go tru qu t, ta s ph v tnh bn. K m longu si khng nhn vt cho t i, s ph hoi tnh bn. Nhng ta, nh ch ngc cn gin v lon go tru do n cho, s duy tr c tnh bn".

Do vy Sankha ct vo vt o lon go c cho v t lu i bc xung in nh tr. V Sankha hi:

- Ny ng, ng nhn c g?

- Ny hin th, triu ph Piliya, bn ca chng ta, cho mt lon go tru vui chng ta i.

B v ni:

- V sao ng li nhn ? V no c xng ng g vi bn trm triu ng tisn?

Ri b v khc, B-tt ni:

- Ny hin th, ch khc. V s ph v tnh bn nn ta nhn duy tr tnhbn. Sao b li su mun?

Ni xong B-tt c bi k ny:

Nu ngi ny ngi kiaKhng c cho cht g.Vi k ngu si, tnh bni n ch ti enDo vy ta vn nhnLng c na phn tru.Ta khng tnh bnV ta b hy dit,Ta mun tnh bn ny

Mi mi c trng cu.Tuy nghe ni vy, b v triu ph vn khc. Trong lc y, mt ngi n ldo triu ph Sankha cho triu ph Piliya, i ngang qua ca tr, nghe tingkhc ca b triu ph, lin i vo nh tr. Thy ng b ch ca mnh, anh tanh l di chn h, khc than v hi:

- Tha ng b ch, ng ch n y c vic g?


36/419

Triu ph k li tt c s vic. Ngi n l ni:

- Tha ng b ch, hy s vic nh vy. Ch lo ngh.

Sau khi an i c hai ngi, anh ta a h v nh mnh dng nc thm

hai ngi tm ra, mi h n cm v tin cho cc ngi n l khc bit:

- ng ch b ch c ca cc bn n.

V anh ta bo h n thm. Mt vi ngy sau, anh ta hp ton th n l cngi n sn chu vua, to ra ting vang ln. Vua cho gi h vo v hi c vicg. H trnh ln vua ht tt c s vic. Vua nghe li ca h xong, lin chomi hai v chng triu ph n v hi triu ph Sankha:

- C ng s tht chng, ny i triu ph, khanh cho triu ph Piliya bntrm triu ng tin vng?

- Tha i vng, khi bn ti i n Vng X, v t lng tin vo ti, tikhng cho ton th ti sn ca ti, nhng ti chia tt c ng sn v bt ngsn ca ti thnh hai phn ng u v cho bn ti mt na.

Vua hi triu ph Piliya:

- C ng s tht chng?

Piliya tr li:

- Tha i vng, ng s tht.

- Cn khi bn ca ngi n t lng tin vo ngi, ngi c lng cung knhtn trng bn ngi khng?

Piliya im lng.

- C phi ngi bo mt lon go tru vo mt gc o v cho bn cangi chng?

Nghe ni vy Piliya vn gi im lng. Sau , nh vua hi kin cc nhthn nn x tr th no. Cui cng, khi quyt nh xong, vua ra lnh:

- Hy i ly tt c ti sn trong nh ca triu ph Piliya giao cho triu phSankha.


37/419

B-tt tha:

- Tu i vng, ti khng mun gia sn ca ngi khc, ti ch xin nhnti sn trc y ti cho.

Nh vua giao gia sn theo yu cu ca B-tt. Sau khi nhn li gia sn mnh cho, B-tt cng vi on n l vy quanh i v Vng X, gy dng cnghip, v trn i lm cc cng c nh b th v.v..., ri i theo nghip camnh.

*


- Lc by gi, triu ph Piliya l -b-t-a, cn triu ph Sankha l Tavy.

-ooOoo-

132. CHUYN NG DC LC (Tin thn Pancagaru)

Nghe theo li khuyn tt ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v s cm d ca cc cgi ca Ma vng (Mra) ti cy bng Ajapla ca Ngi chn d.

Bc o S c bi kinh bt u vi nhng li ny:

Rc r sng, chng n,i, bt lc v tham,Ngay ti y, o SThi chng bay tn lon,Chng khc bay tn lon,Chng khc g bng ri,

Tan tc trc gi thi!Sau khi Th Tn c xong bi kinh, cc T-kheo hp ti Chnh php ng,bt u cu chuyn:

- Tha cc Hin gi, trong khi cc con gi ca Mra t to ra hng trmthin sc i n vi mc ch, cm d, bc Chnh ng gic vn khngthm m mt nhn. i, Pht lc tht l vi diu!


38/419

Bc o S i n v hi:

- Ny cc T-kheo, cc ng ngi hp y v bn vn g?

Khi nghe vn y, bc o S ni:

- Ny cc T-kheo, tht khng c g vi diu nu Ta khng nhn cc con gica Mra, khi Ta chng c Ton Gic v on tn tt c cc luhoc. Trong thi qu kh, khi Ta ang tm o B-, khi ang cn cc kit

s, Ta cng quyt khng nhn cc thin sc ha hin n nh vy v dos ch ng y, Ta t c i vng quc.


*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l em trai t camt gia nh c mt trm anh em. Tt c cu chuyn mo him ca ngi cnc din t y y cng nh Tin thn Telapatta (s 96). Lc bygi dn chng tr thnh Takkasil dng vng quc cho B-tt ang nhtr ngoi thnh. v sau khi ngi c lm l qun nh phong vng, dnchng trang hong thnh ph nh thnh ph ch Thin v trang hong cungin ca vua nh cung in ca Thin ch Indra (tc l Sakka hay Thch).

Khi y B-tt vo thnh, i ngang qua hnh lang ln trong cung vua, ng lnvng ta lm bng chu bu vi diu, di mt lng trng c ging cao,v ngi xung vi v p siu phm ca v Thin ch.

Cc i thn, B-la-mn, gia ch v.v... cc hong t trong vng tc, tt cu trang sc lng ly, ng bao vy xung quanh. Trong khi y mi sungn v n, p nh cc Thin n, rt gii v n ma, ht, y sc ptuyt trn, biu din cc iu ma, cc bi ht v cc loi n, cho n khiton cung in vang di ting ht, ting n, ging nh lng i dng vang

di ting sm st. B-tt ngi nhn cnh huy hong lng ly ca mnh, vsuy ngh: "Nu ta nhn thin sc huyn ha ca cc n D-xoa y, th ta mnh chung ri. Nh ta khng nhn chng, nn mi c cnh huy hong lngly ny. Nh nghe theo li khuyn ca cc v c Gic Pht, nn ta mi tc kt qu ny". Sau khi suy ngh nh vy, ngi ni ln li cm hng vi

bi k:


39/419

Nghe theo li khuyn tt,Kin tr, khng lay ng,Tip tc con ng,Khng c g s hi.Ta khng mun i voCh cm d D-xoa,

Nn ta c an ton,Khi s s hi ln.

Nh vy, bc i S thuyt php vi bi k ny, ri ngi tr v quc ngphp, v trn i lm cc cng c nh b th v.v... cho n khi mngchung, ngi i theo nghip ca mnh.

*

Sau khi k php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn:- Lc by gi, Ta l hong t i n Takkasil v t c vng quc.

-ooOoo-

133. CHUYN LA CHY (Tin thn Ghatsana)

Ti ch c an n ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt v T-kheo. T-kheony ly mt ti thin qun t bc o S, i n bin a an c ma mati mt tr x trong rng gn mt ngi lng nh. Trong thng u, khi ivo lng kht thc, ci chi l b chy, b mt mi v khng c ch tr n,T-kheo ni cho cc v h tr bit, h p:

- Tha Tn gi, hy yn tm. Chng ti s lm chi l li cho Tn gi.

Ban u h n ni vy, nhng ba thng tri qua, h vn cha lm. Vkhng c tr x thch hp, T-kheo y khng t c kt qu ti thin

qun. Ngay c mt tia nh sng cng khng khi ln cho v y.

Khi an c ma ma xong, v y i n K Vin nh l Th Tn v ngixung mt bn. Bc o S tip n T-kheo y thn mt v hi:

- Ny T-kheo, ti thin qun ca ng c thch hp khng?


40/419

T-kheo y trnh ln Th Tn bit v tr x ca mnh. Bc o S ni:

- Thu xa, ny cc T-kheo, ngay cc loi bng sanh cng bit c trx ca mnh, khi thch hp th chng sng, khi khng thch hp th chng tb tr x y i n ch khc trc khi tr x an lc ca chng tr thnhnguy him. V nu loi bng sanh cng bit nh vy, v sao ng likhng bit tr x thch hp hay khng thch hp cho mnh?

Ni vy xong, theo li yu cu, bc o S k cu chuyn qu kh.

*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sinh lm con chim.Khi n tui trng thnh, t c dung sc ti thng, lm vua cc loichim, li trong rng, sng vi n chim ty tng, nng ta mt cy ln.Cy y c nhiu l sum su, vi cc cnh l vn ra trn mt h nc, vnhiu con chim sng trn cc cnh cy lm cho phn ri trong nc.

By gi c con rn cha tn Canada sng trong h nc y. N suy ngh:"Nhng con chim ny lm ri phn trong h nc ca ta. Vy ta hy lmcho la t trong nc chy ln thiu ri cy v ui chng i". Trong cnnng gin, con rn cha i ban m trong khi tt c n chim ang nmng. u tin n lm cho nc h si; k lm cho khi bc ln v phuncao hn cy tht nt. B-tt thy la t nc phun ln, lin gi by chim:

- Ny cc bn chim, nc thng hay dp tt la. Nay chnh nc t chy.Chng ta khng th y c. Chng ta s i tm ch khc.

Ni xong, B-tt c bi k:

Ni chn c an n,Ti y, rn ni ln,Chnh gia lng nc,La t y chy ln,

Nay khng nn tr Ti cy mc trn t,Hy bay tn cc phng,H ny rt ng s.

Sau , B-tt em cc con chim nghe theo mnh bay i tm ch khc. Cnnhng con chim khng nghe li B-tt vn li, u b thiu chy.


41/419

*

Sau khi k php thoi ny, bc o S ging Bn s tht. Cui bi gingy, v T-kheo chng c qu A-la-hn v Ngi nhn din tin thn:

- Lc by gi my con chim nghe theo li B-tt l hi chng ca c Pht,cn vua loi chim l Ta vy.

-ooOoo-

134. CHUYN THIN QUN (Tin thn Thnasodhana)

Nhng ai cn c tng ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v li gii thch rng ri

ca v Tng qun Chnh php X-li-pht (Sariputta), ti ca thnhSankassa lin h n mt vn do bc i S thuyt ging vn tt. Cuchuyn qu kh c k nh sau:

*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt mnh chung trong rng ni:

- Phi tng phi phi tng.

Cc v tu kh hnh khng tin li gii thch ca v t u tay v li dyca v o S. V vy B-tt t ci tri Quang m tr v, v ng trn hkhng c ln bi k ny:

Nhng ai cn c tng,Chng cng i c th;

Nhng ai khng c tng,Chng cng i c th,

Hy t b c hai,t c lc thin chng,Khng cn cc u nhim.

Nh vy B-tt thuyt php, tn thn v t ca ngi v i ln ci PhmThin. Khi y, cc v tu hnh kh hnh cn li tin v t u tay.

*


42/419

Sau khi k php thoi, bc o S nhn din Tin thn:

- Lc by gi v t u tin l X-li-pht, cn v i Phm Thin l Tavy.

-ooOoo-

135. CHUYN NGUYT QUANG (Tin thn Candbha)

Nguyt quang v nht quang ...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v li gii thch mt vn ca trng lo X-li-pht ti ca thnh Sankassa.

*

Thu trc, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt vo lc mnhchung trong rng, tr li cc cu hi ca cc t vi cc ch: "nhsng ca mt trng, nh sng ca mt tri", ni xong, ngi sanh ln Quangm thin.

By gi v t u tay gii thch li ca bc o S, cc v kh hnhkhng tin tng v y. Cho nn sau , B-tt t Quang m thin xut hinxung, ng trn h khng v c ln bi k:

Nguyt quang v nht quang,Ai tu vi tr tuVi thin khng tm ny,c sanh Quang m thin.

Nh vy, B-tt dy cho cc v tu kh hnh hiu v tn thn c hnh ca v t u tay, ri tr li ci Phm Thin.

*

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn:- Lc by gi, v t u tay l X-li-pht, cn i Phm Thin l Tavy.

-ooOoo-

136. CHUYN THIN NGA VNG (Tin thn Suvannahamsa)


43/419

c g, hy bit l ...,

Cu chuyn ny, khi tr K Vin, bc o S k v T-kheo-niThhullanand (Nand Mp). Mt nam c s X V mun cng dng ticho chng T-kheo-ni bo ngi gi rung:

- Khi no cc T-kheo-ni n, hy cho mi T-kheo-ni hai hay ba nhnh ti.

T khi y tr i, cc T-kheo-ni thng i n nh ngi y, hay ra ngrung ly ti, Mt hm, vo mt ngy l, trong nh ngi y ti khngcn na. T-kheo-ni Thullanand n nh ngi y vi mt s ty tng vhi:

- Tha ng c ti khng?

- Tha ni s, ti khng c. Ti em v dng ht ri. Ni s hy i ra ngoing.

Nghe ni vy, Thullanand i ra ngoi ng, khng ch ng c lngtham, mang ti v qu nhiu. Ngi gi rung tc gin:

- V sao cc T-kheo-ni khng bit va , em ti i qu nhiu vy?

Nghe ni vy, cc T-kheo-ni thiu dc cng bc bi phin mun; v ccT-kheo nh nghe cc T-kheo-ni y ni cng bc bi v phin munkhng km. S phin mun ca ch Ni c cc T-kheo trnh ln Th Tnr. Th Tn ph bnh T-kheo-ni Thullanand v ni:

- Ny cc T-kheo, mt ngi c lng dc ln x s khng thn i, khnglm va ngay c m sanh ra mnh, khng gy c lng tin i vi nhngngi cha tin, khng th lm tng trng lng tin ca nhng ngi clng tin; khng to nn cc li dng cha c to nn. V i vi lidng c ri, cng khng th duy tr c. Cn ngi t dc c th lmkhi ln lng tin ngi cha c lng tin, c th lm tng trng lng tin

vi nhng ngi c lng tin, to nn cc li dng cha c to nn,v i vi li dng c ri vn c th duy tr c.

Vi phng php y, bc o S thuyt gio thch hp cho cc T-kheo yv ni:


44/419

- Ny cc T-kheo khng phi ch nay Thullanada mi c tham dc ln,trong qu kh Thullanand cng c lng dc ln nh vy ri.

Ni vy xong, bc o S k chuyn qu kh.

*

Thu xa, khi vua brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mtgia nh B-la-mn. Khi n tui trng thnh, h ci cho B-tt mtngi v t mt gia nh ngang hng. Vi ngi v y, B-tt c c bacon gi u tn l Nand. Khi B-tt mnh chung, v v cc con gi phi in vi cc gia nh khc.

B-tt ti sanh lm con ngng tri vng c tr nh c cc i trc. Khicon ngng tri vng n tui trng thnh, thy thn th to ln ca mnh,vi lng vng che thn, vi sc p tuyt trn, n hng tm tm hiu: "Tat u mng chung m n y?"

Bit c mnh t loi ngi n, B-tt hiu: "Nay n B-la-mn v cccon gi ta u?". c bit h ang lm thu cho ngi khc v sng mtcch kh khn, B-tt suy ngh: "Trong cc lng bng vng trn thn ta hinnay, nu ta cho h mt ci lng bng vng ca ta, th vi lng vng y, v vcc con gi ta s sng hnh phc". V vy, B-tt i n ch h v u trncy x ngang chnh. N B-la-mn v cc con gi thy B-tt, lin hi:

- Tha ngi, ngi t u n?

B-tt tr li:

- Ta l cha cc con. Ta mnh chung c sanh lm con ngng tri vng. Tan thm cc con. Bt u t nay cc con khng cn phi lm thu chongi khc v sng mt cch kh s nh vy na. Ta s cho cc con mi lnmt ci lng vng ca ta. Cc con bn lng y v sng hnh phc.

Ni xong, B-tt cho h mt ci lng vng v bay i. T vi cch thcny, B-tt tip tc i n v mi ln cho h mt ci lng vng. V cc nB-la-mn c sng sung tc v hnh phc. Mt hm, n B-la-mn nivi cc con gi:


45/419

- Ny cc con, tm ca loi sc sanh kh m tin c. Mt ngy no , chacc con c th khng n y, vy khi no cha cc con n, chng ta hynh tt c lng vng v ly cc lng y dnh.

Cc c gi khng chu, lin ni:

- Lm nh vy cha chng con s au n.

Tuy vy n B-la-mn, v lng ham mun qu ln, mt hm, thy conngng tri vng n, b ku con ngng n gn b, vi hai tay bt gi ngngv nh tt c lng. Nhng cc lng ca B-tt c c im l nu b nh ln

bng sc mnh ngoi mun ca mnh, th chng tr thnh nh lng con cthng. By gi B-tt xe hai cnh ra, nhng khng c th bay c. NB-la-mn qung B-tt vo mt ci thng ln v cho B-tt n y. Theo

thi gian, cc lng ca B-tt c mc ln, nhng chng ton mu trng.Vi cnh c mc li, B-tt v ch ca mnh, v khng bao gi tr lina.

*

Sau khi k cu chuyn qu kh ny, bc o S li ni:

- Ny cc T-kheo, Thullanand khng phi nay mi c ham mun ln.Thu trc nng cng c ham mun ln ri. Lng ham mun ln ca nng

lc y lm cho nng mt vng, cng nh lng ham mun ln ca nng hmnay lm cho nng mt ti. Cng nh Thullanand, chnh v nng, chng T-kheo cn li khng c ti. Do vy, nu c nhiu, phi bit lng va; nu c t, phi bng lng vi nhn c. Ch mong mi nhiuhn.

Ri bc o S c bi k:

c g, hy bit ,Qu tham l c php,

Do bt cha ngng tri,Bao nhiu vng tiu ht.

Ni xong, bc o S dng nhiu phng tin ch trch ri t ra hc gii:"T-kheo-ni no n ti, phi b ti a a ngc".

Ni xong php thoi, bc o S nhn din Tin thn:


46/419

- Lc by gi, n B-la-mn l Thullanand, ba ngi con gi y l ba chem ca nng, v con ngng tri vng l Ta vy. (Cu chuyn ny c nin trong Lut tng, tp IV).

-ooOoo-

137. CHUYN CON MO (Tin thn Babbu)

Ti ch, cho mt mo...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt hc gii lin hn m ca Kn. X-v c mt n c s, c bit qua ngi con gi, tnl Knmata (m ca Kn). N c s ny chng qu D lu, mt Thnh t. B g con gi cho mt ngi n ng ng giai cp th sanh ti mtngi lng khc. V mt vi cng vic, Kn i n nh m. Chng ca Kn,

sau mt vi ngy, sai mt ngi a tin rng chng mun Kn hy v.Kn nghe li a tin, hi m:

- Tha m, con c nn i v ngay khng?

B m ni:

- Con y lu nh vy, sao con c th v tay khng?

Ri b m bt u lm bnh. Lc by gi, mt T-kheo kht thc i n nhn c s y. B mi v y ngi, v cng dng bnh y bt. V y ra i, lini vi mt ngi khc n kht thc, v b m cng cng dng ngi ynh vy. V y ra i li ni vi mt ngi khc na, v b m cng dng,cho n bn ngi cng c cng dng nh vy. V vy, bnh c lmra u ht sch. V Kn gi ngi a tin th hai, ri th ba. n ln gingi a tin th ba, ngi chng nhn: Nu nng khng v, ta s ly vkhc.

Ln th ba cng v l do y, Kn khng i v c. Chng Kn ly mt

ngi v khc. Kn nghe tin y lin ng khc.

Bc o S bit c nguyn do, vo bui sng p y, cm y bt, i nnh m ca Kn, ngi trn ch son sn v hi m ca Kn:

- V sao, Kn ny li khc?


47/419

Khi c nghe ni l do, bc o S an i m ca Kn, thuyt php thoixong, t ch ng dy v i v tinh x. Cu chuyn bn T-kheo, ba lnnhn ly bnh nh m Kn v tnh ngn chn vic Kn i v, cchng T-kheo bit n. Mt hm, cc T-kheo, hp ti Chnh php ng,bt u ni chuyn:

- Ny cc Hin gi, bn T-kheo trong ba ln n bnh do m ca Kn nu lm tr ngi vic Kn i v, do nguyn nhn y, ngi con gi b chngrung b, khin cho i n c s su mun.

Bc o S n v hi:

- Ny cc T-kheo, nay cc ng ngi hp ti y ang bn vn g?

Khi c nghe vn trn, bc o S ni:

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay bn T-kheo mi n ti vt ca mKn, khin b y sinh su mun. Thu trc, h cng lm nh vy ri.


*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gianh mt ngi th o v khi n tui trng thnh, tr thnh tinh xotrong ngh. Trong nc Ksi, ti mt th trn, c mt nh triu ph rt giu.S tin ct gi ln n bn trm triu ng tin vng. V v triu ph mnhchung, v v qu luyn i ti sn nn ti sanh lm con chut sng trn ngti sn. Nh vy, dn dn tt c gia nh i n hy dit. Ngi chng cngcht. Ngi lng tr thnh hoang ph v vng ngi.

Lc y B-tt ang o v o d ti ngi lng c. Ri con chut y i tm n, thy B-tt nhiu ln, khi ln tm luyn i, ngh nh sau: "Ti snln ca ta v c b hy dit. Ta s n tiu ti sn cng chung vi ngi

ny!". Ngh vy, mt hm n ngm trong ming mt ng tin vng v in B-tt, B-tt thy n, lin ni ln li thn i:

- Ny bn, c g khin bn n y vi ng tin vng?

- Ny ng ch, tin ny ng ch tiu dng cho mnh v em tht cho ta.


48/419

B-tt chp nhn ni:

- Tt lm!

Ri ly ng tin vng i v nh, dng mt na mua tht v em n cho

con chut. Con chut ly tht em v hang ca mnh v n tht tha thch.T y tr i, vi cch thc ny, hng ngy n em n cho B-tt mtng tin vng, v B-tt li cung cp tht cho n. Mt hm con chut bmt con mo bt c. N ni:

- Ny bn, ch git ta.

- V sao? Ta nay ang i mun n tht. Ta khng th khng git my c.

- Trc ht hy ni cho ta bit ngy no bn cng i hay ch i hm naythi.

- ngy no ta cng i c.

- Vy nu bn mun n tht hng ngy, xin hy th ta ra.

Con mo ni:

- My nh y.

V n th con chut ra. T y tr i, con chut chia thnh hai phn tht,mt phn cho n, mt phn cho con mo. Mt ngy kia, n b mt con mokhc bt, n cng ha tng t v c th ra. T y tr i chng chia thtthnh bn phn, v chng n. Ri mt con mo khc bt n, n cng hatng t v c th ra. Gi li ha, chng chia tht thnh nm phn v n.Con chut, v n t, b mt mi v tr thnh m yu, gy cm. B-tt thycon chut nh vy, bn hi: - Ny bn, sao bn m yu th?

Khi c bit l do, B-tt ni:

- Lu nay sao bn khng ni vi ti? y, ti s bit vic g nn lm.

B-tt an i con chut, ri lm mt ci hang bng pha l trong sut, emn v ni vi con chut:

_ Ny bn, hy vo trong hang ny m nm. Vi nhng ai n y, hy dant chng vi nhng li tht l c c.


49/419

Con chut vo trong hang nm. Ri mt con mo n v ni:

- Hy em tht cho ta.

Con chut ni vi n:

- i con mo c c kia, sao ta li em tht cho my? Hy v n tht cc conmo con ca my i!

Con mo khng bit con chut nm trong hang bng pha l, qu tc gin,lin dng sc mnh nhy n bt con chut, qu tim n p mnh vo cihang bng pha l, b v khin hai con mt li ra. Nh vy, con mo cht vri xung ti mt ch kn. Cng vi cch thc y, bn con mo u cht.

T y tr i, con chut khng cn s hi na v hng ngy em cho B-tthai ba ng tin vng. Nh vy dn dn n cho B-tt tt c ti sn. C haisng vi nhau cho n trn i vi tnh thn i khng chia r, ri khi mngchung i theo nghip ca mnh.

Khi bc o S k cu chuyn qu kh ny xong, vi danh ngha bc Chnhng Gic, Ngi ni ln bi k:

Ti ch cho mt mo,Mo th hai hin ra,

Ri mo th ba, bn,Tt c con mo cht,V chm hang gng ny.

*

Sau khi bc o S k php thoi ny, Ngi nhn din Tin thn:

- Lc by gi, bn con mo l bn T-kheo y, con chut l m ca Kn,v ngi th o l Ta vy.

-ooOoo-138. CHUYN CON CC K (Tin thn Godha)

K ngu c ch g...,


50/419

Cu chuyn ny, khi ti K vin, bc o S k v mt ngi la o.Cc chi tit cu chuyn cng ging nh Tin thn Bilra s 128.

*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con cck. Lc by gi mt v tu kh hnh chng c nm Thng tr, sng trongmt chi l ti mt khu rng, gn mt ngi lng bin a. Nhng ngilng hu h v tu kh hnh rt knh trng v y. B-tt sng trong mt gmi ti cui con ng i kinh hnh ca v tu hnh. Sng ti y, B-tthng ngy hai ba ln i n v tu kh hnh, nghe nhng li lin h n php,lin h n ngha, v nh l v tu kh hnh ri i v tr x ca mnh.

Sau mt thi gian, v tu kh hnh y bo tin cho nhng ngi trong lng bit

mnh s ra i. Khi v tu kh hnh c gii c ny ra i, mt v tu kh hnhgi di n ti am tht y. B-tt suy ngh: "y l v c gii hnh" vcng i n v y vi cch thc nh trc. Mt hm, trong ma nng hn,mt cn dng tri ma khi ln, nhng con kin mi t nhng g mi b ra;v cc con cc k cng b ra n chng. Nhng ngi trong lng i ra btnhiu con cc k, nu chng, xo trn chua ngt ri cng ng cho v tukh hnh. V tu kh hnh n tht cc k, tham m v ngon, lin hi:

- Mn tht tht l ngon ngt, l tht g vy?

Khi c tr li l tht cc k, v y suy ngh: "C con cc k ln thng nvi ta. Ta s git n n tht". Ngh vy v y em li son cho nu, bchn, mui... cc mn gia v, chng mt bn, cm mt ci v ly o cheli, ri ngi ti ca chi l ch B-tt n vi mt dng iu ht sc antnh.

B-tt i ra, suy ngh: "Vo bui chiu, ta s i n v tu kh hnh". Khiang i n, B-tt thy sc din ca ngi tu kh hnh ny i khc, linsuy ngh: "Ngi tu kh hnh ny ngi vi dng iu khc vi ngy trc.Hm nay, v y ang nhn ta vi cp mt nh mun nut sng ta v suy

ngh: ta s bt n".

Con cc k l hin thn ca B-tt, v ng trong gi di v tu kh hnh,ngi c mi tht cc k, suy ngh: "Ngi tu kh hnh di tr ny hmqua c n tht cc k, b tri buc bi lng tham v, hm nay n ch tan gn ly v nh ta, nu v n ta". Ngh vy, B-tt khng i n gnn na, v tr lui ch khc.


51/419

Ngi tu kh hnh bit rng B-tt khng ti na, lin ngh: "Chc con cck ny bit ta mun git n nn n khng n, nhng du n khng n, lmsao n thot c?". Ngh vy, v y rt v v nm vo con cc k nhng chtrng ci chp ui ca con cc k, B-tt chy mau vo g mi, th u rat mt l khc, v ni:

- Ny k bn tc gi di kia, ta i n gn ngi v ta ngh ngi l k cgii hnh. Nay ta bit ngi l k gi di. Mt k i n cp nh ngith xut gia lm g?

Sau khi ch trch ngi tu kh hnh y, B-tt c bi k trong Php c(394):

K ngu c ch g,

Bn tc vi da d,Ni tm y phin no,Ngoi mt nh bng sung?

Nh vy, sau khi ln n k tu kh hnh gi di, B-tt lin i vo g mi.Cn ngi tu kh hnh c c b i ch khc.

*

Sau khi k li php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn:

- Lc by gi, ngi tu kh hnh gi di l k la o ny, ngi tu khhnh c gii c trc l X-li-pht v con cc k l Ta vy.

-ooOoo-

139. CHUYN C HAI MT THT BI (Tin thn Ubhatobhattha)

Mt h, o b mt...

Cu chuyn ny khi Trc Lm, bc o S k v -b-t-a. Lc by

gi, ngi ta nghe ni cc T-kheo ti Chnh Php ng bt u nichuyn:

- Tha cc Hin gi, nh mt que ci t ngha a, b chy hai u, giab dnh phn, khng th dng lm ci rng, cng khng th dng lm cilng, cng vy, -b-t-a c xut gia trong Gio php dn n gii


52/419

thot nhng c hai mt u tht bi, c hai mt b vt b, l ti sn tigia b on tn, v Sa-mn hnh khng vin mn.

Trong lc y bc o S i n v hi:

- Ny cc T-kheo, cc ng nay ang ngi hp v tho lun vn g?

Khi c nghe vn trn, bc o S ni:

- Ny cc T-kheo, -b-t-a khng phi ch nay mi gp tht bi c haimt, thu xa, cng tht bi nh vy ri.


*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm mtthn cy. Lc by gi, ti mt ngi lng nhng ngi cu c ang sng, cmt ngi cu c mang theo li cu, cng vi a con trai n mt mnc m cc ngi chi li thng bt c. Anh ta i ch ny ch kia qungli cu. Li cu mc vo mt khc cy ang n kn trong nc. Nginh c khng th ko li cu ln. Anh ta suy ngh: "Li cu ny chcmc vo con c ln. Ta hy bo a con trai i v nh, bo cho m n bit".

Ngh vy anh ta ni vi a con:

- Con thn, hy i tin cho m bit chng ta cu c con c ln, v ni vim hy tm cch gy s vi hng xm gi h nh, v th s khng ain i chia phn c ca ta c.

a con ra i, cn anh ta li, ko li cu nhng v s t dy, bn ongoi trn b, i xung nc. V say m tm bt con c nn anh ta va chmvo khc cy, b h hai con mt. Mt tn n trm ly cp ci o anh ta trn b. Trong cn au n, anh ta ly tay bt hai con mt m t nc i ln,run ry i tm ci o.

Trong lc y, v anh ta hunh hoang vi nh: "Ta s lm cho khng mtai n i chia phn". Ngh vy, ch eo mt l tht nt trn mt tai, ly lni bi mt con mt, m trong nch mt con ch, v i n gi ngi hngxm. Mt ngi bn ni vi ch:


53/419

- Chao i! eo l tht nt vo tai ca bn, bi mt con mt, m mt con chnh a con thn yu, bn i t nh mnh n nh ngi ta, bn in risao?

- Ta khng in. Ngi khng c l do g li mng ta, nhic ta? Nay hy in thn trng, ta s lm cho ngi b pht tm ng tin v ti mng nhicta.

Sau khi ci v nh vy, c hai cng i n gp ngi thn trng. Nhngsau khi cuc ci v c gii quyt th chnh v ngi nh c b pht.

Ngi ta tri v nh ch i ch tr tin pht. Khi v thn cy thy svic xy ra cho v ngi nh c lng, v s bt hnh xy ra cho nginh c trong rng, va ng trn nhnh cha ba ca thn cy, v thncy va ni:

- Ny bn cu c i, vic c bn lm di nc v trn cn, c hai u thtbi.

Ni vy xong, v thn c bi k:

Mt m, o b mt,Ci v, v b nh,Hai vic u h hng,Di nc v trn cn.

*


- Thu y, ngi cu c l -b-t-a, cn v thn l Ta vy.

-ooOoo-

140. CHUYN CON QU (Tin thn Kka).

Tm thng b chn ng...,Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt v S Trng cdanh. Cc chi tit ca chuyn s c k trong Chng mi mt, Tinthn Bhaddasla (s 465).

*


54/419

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con qu.Mt hm, v c vn t t ca vua i tm trong mt con sng ngoi thnh,sau thoa nc thm, eo vng hoa, mc o p ri i vo thnh. C haicon qu ang u trn lu cnh ca thnh, mt con ni vi con kia:

- Ny bn, ti s i i tin trn u ngi B-la-mn ny.

Con kia can:

- Ch lm nh vy, v B-la-mn ny c quyn th, chng ta khng nn gyhn th vi ngi c quyn th. Ngi ny phn n c th st hi tt c loiqu.

Nhng n cng quyt:

- Ti khng th khng lm c.

- Nu khng nghe ti, ri bn s c nm mi.

Ni vy xong con qu kia bay i. Khi ngi B-la-mn i n di lu canh,con qu lm ri phn trn u ng nh lm ri mt trng hoa. V B-la-mn

phn n v nui lng hn th vi loi qu.

Lc by gi, mt n t c thu p v phi la gia nng. Ti ca nyn ngi gi la ri ng gt. Bit n khng , mt con d lng di in n la. Ngi n t thc dy, thy con d bn ui i. Ln th hai, lnth ba, khi ngi n t ang ng nh vy, con d li n n la. Ngi nt, sau ba ln ui con d, suy ngh: "Con vt ny tip tc n, n ht na

phn la, s thit hi nhiu cho ta, nay ta s chn con d n n la". Nng dy ly que la nh con d. Lng con d bt la. Con vt vi thn bchy, chy tht mau n mt kho cha c gn mt chung voi dp tt la,v ch thn vo kho cha c lm cho kho c chy ln, v t , bt chy quachung voi. Khi chung voi b chy, lng voi b chy, v nhiu con voi bvt thng thn. Cc thy thuc voi khng th no cha cc con voi lnh

bnh, bo cho vua bit. Vua hi v c vn t t:

- Ny S trng, cc thy thuc khng th cha tr cc con voi lnh bnh.Khanh c bit th thuc no khng?

- Tha i Vng, thn bit.


55/419

- Cn ly thuc g?

- Tha i Vng, cn ly m qu.

Vua ni:

- Vy hy git qu v em m qu li.

T y tr i h git cc con qu nhng khng tm c m. Ti ch nych khc, h cht thy qu thnh ng. Mt ni s hi ln khi ln trongloi qu. Lc by gi B-tt sng vi tm mi ngn con qu vy quanh timt khu rng ln dng lm bi tha ma. Mt con qu n, bo cho B-tt bitv s s hi khi ln cho loi qu. B-tt suy ngh: "Ngoi ta ra, khng cmt ai c th gii ta s s hi khi ln cho b con ta. Ta s gii ta s shi khng khip y". Ri B-tt hng nim mi Ba-la-mt, cao lng tB-la-mt, bay mt mch n cung vua, vo ca s m ln, v n np dichic ngai ca vua. Lc by gi mt ngi mun bt con qu, nhng vuava i vo cung ngn anh ta li. Bc i S ngh mt mt lt, ri nim lngt Ba-la-mt, v t di chic ngai i ra, tha vi vua:

- Tu i Vng, mt v vua tr v quc khng nn i theo cc dc v.v...Khi cn lm vic g, phi quan st, v r bit ton b vn , ri mi lm.

Nu v vua lm mt vic khng c kt qu th khng nn lm, v cng vicy a n s hi hoc cht chc cho mi loi. V c vn t t b hn th xi

gic ni lo: V cc con qu khng c m.

Khi nghe ni vy, vua rt bng lng vi B-tt, cho B-tt ngi trn ghbng vng, ti y B-tt c xoa i cnh vi nhng loi du c nutrm ln ngn ln, ri cho B-tt n cc mn tht ngon dnh cho vua, cng trong cc bt a bng vng. Sau khi cho B-tt ung nc c anlc, vua ni vi bc i S:

- Tha bc Hin tr, ngi ni cc loi qu khng c m? V l do g chngkhng c m?

B-tt ni:

- V l do sau y:

Vi ting ni ln vang dy c cung in, B-tt thuyt php qua bi k ny:


56/419

Tm thng b chn ng,B th gii lm hi,Do vy khng c m,B con qu chng ti.

Nh vy, sau khi ni ln l do ny, bc i S dy vua nh sau:

- Tha i Vng, cc v vua ch lm nhng vic g m khng quan st,khng bit r ton b vn .

Nh vua vi tm t tha mn, cng dng B-tt c vng quc. NhngB-tt khng nhn vng quc ca vua, dy vua gi Nm gii, v xin vuach lm cho mi loi chng sanh s hi.

Vua xc ng trc nhng li ny nn ban lnh tha cht cho mi loi, v

c bit vua thng xuyn b th cho cc loi qu. Mi ngy vua bo nusu u go ri nm gia v thm ngon v b th cho by qu. Ring bc iS c ban cc th n ch mnh vua dng.

*

Sau khi k php thoi ny xong bc o S nhn din Tin thn:

- Lc by gi, vua Ba-la-ni l nand, v vua loi qu l Ta vy.

PHM KAKANTAKA

141. CHUYN CON TC K (Tin thn Godha)

Giao du vi k c...,

Cu chuyn ny, khi ti Trc Lm, bc o S k v T-kheo phn bi.Chuyn ny ging nh chuyn trong Tin thn Mahihmukha (s 26).

*

Thu trc, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con cck. Khi n tui trng thnh, B-tt sng trong mt ci hang ln trn bsng, vi vi trm con tc k khc vy quanh. B-tt c mt con. Con tc kc ny lm bn vi mt con k nhng, sng thn mt vi n, v thng in m qun ly n. S thn mt y c bo ln cho cc k cha bit. Cck cha cho gi con mnh ln v ni:


57/419

- Ny con thn, con thn tnh vi ch khng ng thn tnh. Con k nhngthuc gia nh h tin, khng nn lm thn vi chng. Nu con lm thn vicon k nhng y, ton b gia nh cc k s lm nn. Bt u t nay con chthn mt vi n.

Tuy vy, cc k con vn thn vi bn nh trc. B-tt ni i ni li nhiuln nhng khng th ngn cn s thn mt ca con mnh vi con k nhng.B-tt suy ngh: "Rt c th, v con k nhng ny, s s hi s khi ln chochng ta. Khi s s hi y khi ln, ta phi tm con ng chy trn". RiB-tt bo o mt l thng gi pha bn cnh hang c li thot khi cn.

Con cc k c dn dn ln vi thn hnh to ln. Cn con k nhng vn cthn th nh nh xa. Khi con cc k m cht con k nhng hn n, conk nhng c cm gic nh b hn ni nng. Con k nhng b mt mi,

suy ngh: "Nu con cc k m hn ta nh vy vi ngy na, th ta cht mt.Vy ta hy m mu vi mt ngi th sn st hi gia nh cc k ny".

Mt hm, nhn c cn dng ni ln gia ma h, nhiu con kin mi bay ra,v cc con cc k t ch ny ch kia b ra n mi. Mt ngi th sn cck, cm cuc o hang cc k, i vo rng vi nhng con ch. Con knhng thy ngi, lin ngh: "Hm nay, ta s tha mn nguyn vng camnh". N lin b n, nm khng xa v hi:

- Tha ng, ng vo rng lm g?

Ngi th sn y ni:

- bt cc con cc k.

- Ti bit mt ci hang c hng trm con cc k, hy em la v rm n.

Ri n dn ngi th sn n y v ni:

- Hy b rm vo ch ny, t la xng khi, t cc con ch xung quanh.

ng hy cm mt ci v ln, p cc con cc k chy ra, git chng v vunthnh ng.

Ni vy xong, n ngh: "Hm nay, ta s thy k th i bi b chy", nghvy xong, n n nm mt ch v ngc u ln. Ngi th sn xng khirm v khi bay vo trong hang. Cc con cc k b khi lm m mt, hongs, b ra vi nh chy trn. Ngi th sn p cc con chy ra v git ht.


58/419

Nhng con no chy thot tay anh ta, th cc con ch chn bt. i nn khiln cho cc con cc k. B-tt bit rng do con k nhng, nn s hi khiln, B-tt than:

- Tht khng nn giao du vi loi c c. Do loi c c nn an lc khngc. Chnh do mt con k nhng c c, cc con cc k ny b hy dit.

Trong khi chy trn thng qua l khi, B-tt ni ln bi k:

Giao du vi k cKhng a n an lc,Do mt con k nhng,Ton gia nh cc k ri vo i nn.

*Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn:

- Lc by gi, con k nhng l -b-t-a, cc k con ca B-tt khngnghe li gio hun l T-kheo phn bi, cn cha loi cc k l Ta vy.

-ooOoo-

142. CHUYN CON CH RNG (Tin thn Sigla)

Nh vy kh bit ngi...,

Cu chuyn ny, khi tr Trc lm, bc o S k v -b-t-a mmu st hi Pht. Khi nghe cu chuyn cc T-kheo hp Chnh phpng bn lun, bc o S ni:

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi m mu st hiTa. Trong qu kh k y cng m mu nh vy ri. Nhng n khng th

git Ta c, n ch t lm cc nhc mnh thi.


*

Trong thi qu kh, khi vua Brahmadatta tr v nc Ba-la-ni, B-tt sinhra lm con ch rng ri tr thnh ch rng cha, vi n ch rng vy


59/419

quanh, sng ti mt ngi rng dng lm bi tha ma. Lc by gi, VngX c ngy hi ln. Phn ng ngi ta u ung ru. Ti y, mt sngi n chi, cho em nhiu ru v tht, mc o qun p, ung ru ntht. Vo canh mt, h n ht tht v cn li nhiu ru. Mt ngi trongm y ni:

- Hy cho ti tht.

Khi nghe ni l tht ht ri, anh ta ni:

- Khi ta cn ng y th tht khng th ht c. Ta s git cc con chrng n n xc cht trong ngha a ny v em tht v.

Ni vy, anh ta ly mt ci v, theo con ng ng cng, i ra khi thnh,n bi tha ma, cm ci v v nm xung gi b cht. Lc by gi B-ttvi cc con ch rng n vy quanh ngi y. Thy ngi y, B-tt ni:

- Ngi ny khng cht. Ta s quan st k lng hn.

B-tt i n pha di gi, ngi mi thn th, bit ng s tht l ngi ycha cht, lin suy ngh: "Ta s lm cho n xu h", lin i n, cn u civ v ko. K n chi y khng thy B-tt n, c nm cht ci v li! B-tt lin n gn anh ta v ni:

- Hi ng kia, nu ng cht th khi ta ko ci v, ng s khng nm chtly. Chnh v vy, ta bit ng cha cht.

Ri B-tt c bi k:

Nh vy, kh bit ngi,Khi ngi nm gi cht,Khi ta ko gy ngi,

Ngi khng th chic gy,Do vy ta bit c,

Nh ngi cha tht cht!Nghe ni vy, k n chi y ng dy, ly gy nm B-tt v ni:

- Con vt ny bit ta cha cht.

Cy gy nm khng trng. Ngi n chi y ni:


60/419

- Hy i i, ln ny ngi thot khi tay ta.

B-tt quay li v ni:

- Ny con ngi kia, phi, ta thot tay ngi. Nhng ngi khng th thot

c mi su a ngc nh trong i a ngc.

Ni vy xong, B-tt b i. K n chi y khng c mt cht g, i rakhi bi tha ma. Sau khi tm trong mt vng nc, anh ta i vo thnh theocon ng i ti trc.

*


- Lc by gi, k n chi l -b-t-a, cn con ch rng cha l Ta vy.

-ooOoo-

143. CHUYN CHIU SNG NH MT TRI (Tin thn Virocana)

Vi c no nt by...,

Cu chuyn ny, khi tr Trc Lm, Bc o S k v -b-t-a ngvai tr bc Thin Th Gayssa.

Khi thin chng bin mt, li dng v danh vng b tiu tan, -b-t-a ngh n mt phng tin xin bc o S chp nhn cho nm php. Khib t chi, v y lin ph ha hp Tng, b i n Gaysisa vi nm trm t ca hai bc Thnh t ca c Pht. Nhng t ny mi xut giakhng bao lu nn khng thin xo trong Php v Lut. V y lm cc Tng

s ring bit vi hi chng ny, trong mt gii x ring.

Bc o S bit c tr ca nhng ngi ny n thi thun thc lingi hai t u tay n . Khi thy hai v ny, -b-t-a rt hoan h,thuyt pht sut m, v suy ngh: "Ta s lm theo uy nghi c ca Pht,bt chc bc Thin Th ni vi hai v t u tay:

- Tha Hin gi X-li-pht, chng T-kheo khng hn trm, thy min, hythuyt php cho chng T-kheo. Lng ta au mi, ta s nm ngh chclt.


61/419

Ni vy xong, -b-t-a i nm ngh. Hai t u tay thuyt php chocc T-kheo, lm h gic ng v o, v qu, v em tt c i v Trc Lm.

Koklika thy tinh x trng khng, lin i n gp -b-t-a, v ni:

- Ny Hin gi -b-t-a, hi chng ca Hin gi b ph v, hai vi t ca Th Tn lm cho tinh x trng khng v i ri. Cn

Hin gi th vn nm ngh.

Ni vy xong, Koklika lt thng y ca -b-t-a, vo ngc -b-t-a vi gt chn, ging nh ng mt ci nm vo bc tng, khin chomu tro ra t ming v y. T tr i, -b-t-a b au lun. Bc

o S hi v Trng lo:

- Ny X-li-pht, khi ng n, -b-t-a lm g?

- Bch Th Tn, -b-t-a thy chng con, lin ni: Ta s lm theo uynghi c ca Pht, ri bt chc bc Thin Th v lm vo nn ln.

Bc o S ni:

- Ny X-li-pht, khng phi ch nay -b-t-a mi bt chc Ta vgp nn. Thu xa, k y cng gp nn nh vy ri.

Ri theo li Trng lo yu cu, bc o S k cu chuyn qu kh.

*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con st c lng di v tr hang Kancana (Vng) trong ni Hy-m. Mt hm, st hang Vng i ra, dui thn nhn bn phng, rng ting rng ca loi st xong, lin nhy i tm mi. S t git mt con tru ln, n phn tht ttnht, i xung mt ci h ung y bng nc trong nh pha l, ri i vhang.

Mt hm mt con ch rng hp tp i tm mi, thy s t, khng th chytrn c, ri xung chn trc mt s t v nm xung. S t hi:

- Ny ch rng, ngi mun g?

Con ch rng ni:


62/419

- Tha ngi, con mun hu h di chn ngi.

S t ni:

- Tt lm, hy n hu ta. Ta s cho n phn tht ngon.

Ni xong s t em con ch rng v hang Vng. T y tr i, con ch rngn phn tht cn li ca cc con th do s t git. Sau mt thi gian, chrng tr thnh to ln. Mt hm, ang nm trong hang, s t ni:

- Ny ch rng, hy ng trn chp ni nhn, khi thy cc con voi, nga,tru ang i di chn ni, h con no ngi mun n tht, hy n ni: Conmun n tht con ny.

Ch rng nh l v leo ln chp ni, nhn cc con th, h thy con no nmun n tht, n lin i vo hang Vng v bo cho s t bit:

- Tha ngi, c mi ri.

S t lp tc nhy i, v du l con voi ang trong thi k pht dc, s tcng lp tc git n, t mnh n phn tht ngon v cho ch rng phn cnli. Ch rng n tht y bng, ri i v hang nm ng. Sau nhiu ngy qua, ch rng tr thnh kiu mn. N suy ngh: "Ta cng l con th c bnchn. V sao, ngy li ngy, ta sng nh loi khc nui dng? Bt u t

nay, ta s git cc con voi v.v... v n tht. Ta s bo s t ni vi ta: Thangi ch rng, c mi. Ta s git con voi tt v n tht". Ngh vy, n in bn s t v ni:

- Tha ngi, lu ngy, ti n tht cc con voi tt do ngi git. Nay timun n tht voi do ti git. Ti s nm trong hang Vng ti ch ngi nm.Cn ngi xem c con voi no i di chn ni, th ngi n ti v ni: Thangi ch rng, hy bt mi.

N yu cu con s t ch min cng khi cho php n lm vic ny.

S t ni:

- Ny ch rng, kh nng git cc con voi thuc gia nh s t. i chrng khng c kh nng git voi. Ch a thch lm nh vy. Hy sng v ntht cc con voi do ta git.


63/419

Tuy s t ni nh vy, ch rng khng mun t b nh, vn tip tc yucu. Su t khng th ngn chn, cui cng chp thun v ni:

- Vy hy vo ch ca ta v nm ti y.

Sau khi bo ch rng nm trong hang Vng, s t nhn thy con voi phtdc di chn ni, lin n ca hang v ni:

- Tha ngi ch rng, hy bt mi.

Con ch rng i ra khi hang, dui thn, nhn bn hng, h ln ba ln,nhy ln v ngh: "Ta s cn trn u con voi ang pht dc", nhng n liri xung chn voi. Con voi gi chn phi ln, p trn u con ch rng,nghin nt xng u thnh bt. Ri vi ci chn, con voi p nt thn chrng lm thnh mt ng, i i tin trn y, v rng ln ri i vo rng.B-tt thy s vic nh vy lin ni ln bi k:

Vi c no nt by,Vi u b v tan,Vi xng sn gy nt,

Nay ngi mt u.*

Sau khi ni bi k ny, bc o S nhn din Tin thn:

- Lc by gi, con ch rng l -b-t-a, cn con s t l Ta vy.

-ooOoo-

144. CHUYN CI UI B (Tin thn Nanguttha)

i thn la sinh nht...,

Cu chuyn ny, khi tr ti K Vin, bc o S k v t kh hnh ca cc

tu s t mng jivaka. Lc by gi, cc du s t mng ang sng hnh t khhnh khc nhau sau lng K vin. Mt s ln T-kheo thy h hnh tr cct kh hnh phc khc nhau nh tinh tn ngi chm hm, lc qua lc linh di, nm da trn gai, nng thn vi nm ng la, lin hi Th Tn:

- Bch Th Tn, do t kh hnh ny, c g tt chng?


64/419

Bc o S ni:

- Ny cc T-kheo, do t kh hnh ny, khng c g tt c. Cc bc Hin trthu xa, ngh rng do kh hnh ny s c g tt hn ln. V vy, h emla sinh nht vo rng, nhng h khng thy c g li lc t nhng phpth la v.v... h bn dng nc dp tt la y. Nh ly mt ti thin qun tu tp v c cc Thng tr v cc Thin chng, h t cu cnh Phmthin gii.


*

Trong thi qu kh, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ratrong mt gia nh B-la-mn phng bc. Ngy B-tt sanh, cha m t lnngn la sanh nht v nui dng la y. Khi B-tt c mi su tui,cha m ngi ni vi con:

- Ny con, chng ta gn gi ngn la sanh nht ca con. Nu con munsng trong gia nh, hy hc ba tp V-, nu con mun ln Phm thingii, hy ly ngn la, c i Phm thin n sng v t c cucnh Phm thin gii.

B-tt ni:

- Con khng thch i sng gia nh.

Ngi cm ly la, i vo rng xy dng mt chi am v sng trong rng thla. Mt hm, B-tt c cng mt con b ti mt lng bin a, bn dtcon b y n chi am vi nh: "Ta s cng dng v thn la n tht con

b". Ri B-tt suy ngh: " y khng c mui. Thn la khng th n thtm khng c mui. Ta s em mui lng v v cng dng thn la nc mui".

B-tt ct con b ti y v i n lng tm mui. Trong khi B-tt i,nhiu ngi th sn i n ti ch y, thy con b, git n, nu tht n, vvt li ui, ng chn v da ri mang theo tht cn li v ra i. V B-la-mntr v, ch thy ui v.v... suy ngh: "Thn la ny khng th h tr gia snca chnh mnh, chc khng th h tr ta c. Phi sn sc ngn la v chny, t y khng tng trng mt iu tt g cho ta".


65/419

V vy, B-tt mt ht mi nguyn sn sc ngn la. B-tt ni:

- Tha thn la, nu ngi khng c th h tr gia sn ca ngi, lm sao ngih tr ti c? Tht khng cn, ngi phi t bng lng vi nhng vt nyvy.

B-tt qung ui vo la v.v... v c bi k ny:

i thn la sanh nht,Thn la khng gi tr,Ta ch cng ci ui,Hy xem l nhiu vy,Cc loi tht xng ngHin nay khng c na,

Ngi hy vui chp nhnCh b phn ci ui!Ni vy xong, bc i S ly nc dp tt la, ri xut gia lm n s, chngc cc Thng tr v cc Thin chng, v t cu cnh ci Phm Thin.

*

Sau khi k php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn:

- Thi y, V kh hnh dp tt ngn la l Ta vy.

-ooOoo-

145. CHUYN CON VT RADHA (Tin thn Radha)

Radha, em khng bit...

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v s i luyn ngi v c.Cu chuyn hin ti s c k trong Tin thn Indriya (s 423). Bc oS gi T-kheo y vo ni:

- Khng th canh gi n nhn. Du c sp t s canh gi, cng khng thcanh gi c n nhn. Thu xa, ng c sp t s canh gi i vi nnhn y nhng khng th c; th nay lm sao ng canh gi nng?



66/419

*

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm mtcon vt. Mt B-la-mn Ksi, nhn B-tt v em ca B-tt nh con trongnh v nui dng c hai. B-tt c t tn l Potthada v vt em tn lRdha. V ca v B-la-mn y hnh t hnh v c gii.

Mt hm v B-la-mn y ra i v mt vi cng vic, ng ni vi anh emcon vt:

- Ny hai con thn, nu

Documents

Kinh Tieu Bo - Tap 5 - HT Minh Chau Dich