KlasseApart, februari 2016

In Oss groeit samenwerking uit tot kindcentrum

Newswise maakt Engelse les actueel en aansprekend

Opbrengstgericht werken

Groep wordt veilig met De Vreedzame School/Beste Burgers

februari 2016nummer 1 jaargang 14

Informatieblad relaties CED-Groep

met peuters

RotterdamBezoekadres: Dwerggras 303068 PC Rotterdam

Postadres CED-GroepPostbus 86393009 AP Rotterdam

KlasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660, jaargang 14, nummer 1, februari 2016 redactie: Frank Brouwer, Lot Hannik, Marijke Nijboer (eindredacteur), Carolien Rebel, Elly van der Zel redactie-adres: CED-Groep, Postbus 8639, 3009 AP Rotterdam, [email protected] website: www.cedgroep.nl fotografie: Jan van der Meijde vormgeving: Pressure Line druk: MediaCenter Rotterdam oplage: 14.000 KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: [email protected]

CED-Groep bereiktDe CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en

kinderopvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we

doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten

thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen.

Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om

kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

Volg ons

[email protected]

Opbrengstgericht werken met peuters

Stichting Kinderopvang De Bilt heeft sinds 2013 kinderen met een vve-indicatie in huis. Het programma Uk & Puk is ingevoerd en daarna volgden Peuterstappen en de Zo-lijsten. ‘Een mooi totaalpakket om opbrengstgericht te werken en spelen met onze peuters.’

Newswise maakt Engelse les actueel en aansprekend

Newswise is recent ontwikkeld als aanvullend lesmateriaal voor begrijpend lezen bij het vak Engels, met aandacht voor woordenschat. De aanpak is gebaseerd op het razend populaire Nieuwsbegrip.

6

4

10

In Oss groeit samenwerking uit tot kindcentrum

De partners van kindcentrum De Verbinding wilden dat kinderen tussen 2 en 13 jaar zich zonder drempels, in een doorgaande lijn konden ontwikkelen. De CED-Groep begeleidde de totstandkoming van het kindcentrum.

12

Groep wordt veilig met De Vreedzame School/Beste Burgers

Respect hebben voor elkaar, je zegje doen, verantwoordelijkheid nemen voor je gedrag: de meeste leerlingen moeten dat leren. STIP Voortgezet Speciaal Onderwijs in Utrecht werkt met Beste Burgers, een versie van het programma De Vreedzame School voor leerlingen met een verstandelijke beperking in het voortgezet onderwijs.

2 3KlasseApart februari 2016 nummer 1 KlasseApart februari 2016 nummer 1

Inhoud

8 Nieuws

14 MAGiTO, Uit de wetenschap, @cedgroep

15 Agenda 18 De werkweek van Hanni Bijl

Business as usualDe school is al lang niet meer een geïsoleerd instituut waar kennis wordt overge-

bracht. Vandaag de dag hebben de school en haar omgeving oog voor elkaar en invloed

op elkaar. Opvallende ontwikkelingen en gebeurtenissen in de buurt, het dorp of de

stad, het land en verder weg komen terug in kringgesprekken en in de les.

Scholen kunnen en willen de ogen niet sluiten voor het dichtgaan van de laatste winkel

in het dorp, voor de première van een spraakmakende nieuwe film, oorlog in Syrië,

vluchtelingen, de stijgende temperaturen, een aanslag op concertbezoekers… Door

hier aandacht aan te besteden maken zij niet alleen hun lessen actueler, maar krijgen

kinderen hopelijk ook meer grip op de wereld waarin zij leven.

Die actuele gebeurtenissen, groot en klein, onderstrepen het belang van de grotere

taak van scholen, die de waan van de dag overstijgt: het bieden van een prettige,

stabiele leeromgeving. Juist als het rommelt in die onrustige wereld, als de kranten

en televisie bol staan van geweld, als het op straat en misschien zelfs thuis niet altijd

veilig is, moet de school een veilige haven zijn. In die haven is het heel geruststellend

business as usual: je wordt er gezien, je hebt er vrienden en je mag er leren en spelen,

elke dag weer. Je voelt je er zo prettig dat de aangeboden kennis echt binnenkomt.

Ook wij gaan gewoon door met onze taak: het bieden van artikelen die u hopelijk

inzichten geven waarmee u verder kunt in uw klas en op uw school. Zodat u door kunt

met uw belangrijke werk: business as usual.

Correctie:

In de klasseApart van oktober 2015

stond een onjuiste bewering over de

herkomst van Taakspel. Taakspel is

geïnspireerd op The Good Behavior

Game uit Amerika.

Tekst Connie van der Zel

Stichting Kinderopvang De Bilt heeft sinds 2013 kinderen met een vve-

indicatie in huis. De organisatie werkte al ontwikkelingsgericht in de

reguliere groepen, maar wilde nu voor alle kinderen een verbeterslag

maken. Het programma Uk & Puk is ingevoerd en daarna volgden

Peuterstappen en de Zo observatielijsten. ‘Wij hebben nu een mooi

totaalpakket om opbrengstgericht te werken en spelen met onze peuters.’

Gerichter naar kinderen kijken en hun ontwikkeling stimuleren

Opbrengstgericht werken met peuters

In totaal volgden de pedagogisch medewer-

kers vijf trainingsavonden. Op elke bijeen-

komst stonden één van de vier D’s (data,

duiden, doelen, doen) en een van de Zo-lijsten

(zie kader) centraal. Pedagogisch coach

Ingrid Schimmel: ‘Na elke training gingen de

pedagogisch medewerkers aan de slag met

de besproken Zo observatielijst. Zij moesten

bijvoorbeeld voor één kind deze observatielijst

invullen en kijken wat dit opleverde of waar zij

tegenaan liepen. In de volgende training werd

dat weer teruggekoppeld. Zo heeft iedereen

stap voor stap met de lijsten leren werken.’

De laatste bijeenkomst werd gebruikt voor


algemene vragen en terugkoppeling naar de

eigen praktijk. Een ander onderdeel van het

traject bestond uit coachingbezoeken. Deze

waren vooral gericht op het opbrengstge-

richt werken met Peuterstappen. Ingrid: ‘Het

combinatietraject Peuterstappen en de Zo

observatielijsten was goed gestructureerd

en praktijkgericht. Marla van Berge Hene-

gouwen, onze trainer, is in elke groep op

bezoek geweest. Dit is van te voren ingepland

en voorbereid. Zo werden de pedagogisch

medewerkers gestimuleerd om heel goed na

te denken over waarom ze iets doen en met

welk doel.’

’Nee’? Dan volgt meteen een tip‘Iedereen is positief over het werken met de

Meer weten?Marla van Berge [email protected]/doenpratenbewegen

Zo observatielijsten’, zegt Ingrid. ‘Ze helpen je

om heel gericht naar een kind te kijken en je

handelen daarop af te stemmen. Wat kan een

kind wel, wat nog niet en hoe kun je het kind

daar gericht bij helpen? Het mooie is: als een

kind ‘nee’ scoort op een observatiepunt van de

lijst, krijg je direct handelingssuggesties om

daar aan te werken. Deze staan in de handlei-

ding en in het digitale registratiesysteem.’

Ze geeft een voorbeeld. ‘Een observatiepunt

is: voert een gesprekje met een ander kind.’

Hierop scoort een kind ‘nee’. Dan volgt direct

de handelingssuggestie: stimuleer kinderen

om onderling taal te gebruiken. Laat een ou-

dere peuter eens een taakje met een jongere

peuter doen zoals samen de klei opruimen of

koekjes uitdelen.’

Handvat voor oudergesprek Elk half jaar vullen de pedagogisch medewer-

kers voor ieder kind alle drie de Zo obser-

vatielijsten in. Ingrid: ‘Dat lijkt in het begin

veel werk, maar de lijsten zijn zo opgesteld

dat je al die ontwikkelingspunten makkelijk

in je hoofd krijgt. Door de herhaling weet je

wat de vragen zijn en leer je waar een kind

hoort te zitten. Dan is het invullen zo gebeurd.

De lijsten leveren ook een concreet handvat

voor gesprekken met de ouders. Je kunt heel

gericht de aandachtspunten van een kind

benoemen en ouders tips geven hoe ook zij

zelf hun kind verder kunnen helpen. Zo krijgt

de samenwerking met de ouders nog beter

vorm.’

Rustig en op maat invoeren Stichting Kinderopvang De Bilt is positief over

het werken met Uk & Puk, Peuterstappen en

de Zo observatielijsten. Peuterstappen biedt

een goede basis voor opbrengstgericht wer-

ken en met Uk & Puk en de observatielijsten

kun je hier praktisch vorm aan geven, vindt

Ingrid. ‘Maar je moet wel de tijd nemen voor

de invoering, want deze werkwijze vraagt best

veel van de pedagogisch medewerkers en

daar moeten ze langzaam in groeien.’

Zij vindt het ook belangrijk dat iemand van

het management aanwezig is bij de trainings-

bijeenkomsten. ‘Hij of zij moet de koppeling

maken naar de eigen praktijk. Je hoeft bij-

voorbeeld niet alles te doen wat Peuterstap-

pen aandraagt, je kunt dit op maat inpassen

in je organisatie. Hiermee kun je de pedago-

gisch medewerkers geruststellen wanneer zij

het gevoel krijgen dat er wel erg veel op hen

afkomt. Ik kijk terug op een leerzaam traject.

Wij hebben nu een mooi totaalpakket om op-

brengstgericht te werken met onze peuters.’

Trajecten op maatDe CED-Groep biedt meerdere trajecten om op-

brengstgericht te werken met peuters. Deze worden

afzonderlijk of in combinatie en op maat aangebo-

den. De trajecten die in dit artikel aan bod komen:

• Peuterstappen, Opbrengstgericht werken in 4D:

werken met data, duiden, doelen en doen.

• Uk & Puk: themagerichte spelactiviteiten gericht

op algemene ontwikkelingsstappen (doelen en

doen)

• Zo-Lijsten: kindgericht registratiesysteem van

individuele ontwikkelingsstappen met bijpassende

handelingssuggesties. Er zijn drie observatie-

lijsten: Zo doe ik, Zo praat ik, Zo beweeg ik (data,

duiden en doen).

Tekst Ronald Buitelaar

Newswise is recent ontwikkeld aanvullend lesmateriaal

voor begrijpend lezen bij het vak Engels, met aandacht

voor woordenschat. De aanpak is gebaseerd op het

razend populaire Nieuwsbegrip.

Actuele en aansprekende aanvulling voor het vak Engels

‘Newswise neemt docent veel werk uit handen’

‘What does sugar tax mean?’ De 22 meiden

van vmbo kader klas 3 van vakcollege De

Windroos in Gorinchem kijken hun docent

Engels, Gisela Kruiswijk, met vragende blik

aan. Op het digitale bord staat een Engelse

tekst geprojecteerd met als kop ‘Sugar tax’.

Gisela: ‘Denk aan wat je bij Nieuwsbegrip

geleerd hebt. Bij Newswise is het niet anders.

Kijk onderaan de tekst bij ‘words to help you’.

Het daar vermelde ’tax = money that you

have to pay to the government’ helpt de klas

verder op weg. Op vergelijkbare wijze wordt

de rest van de tekst klassikaal doorgelezen

en geanalyseerd. Na een filmpje waarin

televisiekok Jamie Oliver met behulp van een

kruiwagen vol suikerklontjes duidelijk maakt

hoeveel suiker een basisschoolleerling in vijf

jaar binnenkrijgt, gaat de klas groepsgewijs

aan de slag met de opdrachten. Als Gisela

een extra blad uitdeelt met informatie over

het aantal suikerklontjes per soort frisdrank,

slaat de schrik sommige leerlingen om het

hart: ‘Dat staat bij mij in de koelkast, dat koop

ik dus echt nooit meer.’

Interessant en begrijpelijkNewswise verschijnt iedere twee weken en

omvat op twee niveaus informatieve teksten

met opdrachten over een actueel onder-

werp. Het lesmateriaal is geschikt voor de

bovenbouw van het basisonderwijs en het

voortgezet-, middelbaar beroeps- en speciaal

onderwijs.

Newswise biedt, net als Nieuwsbegrip, een

veelheid aan activiteiten en onderwerpen uit

het (wereld)nieuws. Zodra Gisela hoorde over

Newswise, schreef zij zich in voor de pilotver-

sie en vroeg een proeflicentie aan. ‘We maken

al lang gebruik van Nieuwsbegrip en zien

aan de toetsresultaten dat het een positieve

invloed heeft op de prestaties bij begrijpend

lezen. Het afwisselende en actuele karakter

van de teksten spreekt de leerlingen enorm

aan. De keuze voor de Engelstalige versie van

Nieuwsbegrip was dan ook snel gemaakt.’

Tijdens de pilotfase met Newswise merkte

Gisela hoe ingewikkeld het moet zijn om

aansprekende inhoud te maken en tegelijk

de teksten op het juiste niveau te schrijven.

‘Klopt’, zegt Mignon van Hasselt, medewerker

Onderzoek & Innovatie en trainer Nieuwsbe-

grip/Newswise bij de CED-Groep. ‘De niveaus

binnen een klas lopen vaak sterk uiteen.

Daarom bieden we teksten op twee niveaus

aan. Voor de verwerkingsopdrachten bij de

teksten hebben de leerlingen echter wel een

zekere woordenschat nodig. Vandaar dat we

beginnen op niveau A2. Het onderwerp van de

teksten en wat de leerlingen daar al over we-

ten, speelt echter ook een rol. Door concrete

suggesties en leesstrategieën te bieden, pro-

beren we de leerlingen te helpen om de tekst

goed te begrijpen.’ Gisela vindt dat het News-

wiseteam daar best goed in geslaagd is en

dat het aan de leraar is om binnen de eigen

klas verder te differentiëren: ‘Als leerkracht

weet je hoe je leerlingen presteren en welke

aanpak het beste bij hen past.’ Ter illustratie

pakt ze er geanonimiseerde toetsuitslagen

bij waaruit blijkt dat de toetsscores van haar

leerlingen uiteenlopen van basis/kaderniveau

tot havo en zelfs vwo+. Gisela: ‘Daarom ben

ik altijd op zoek naar aanvullend lesmateriaal

en ben ik zo blij met Newswise. Het is niet al-

leen aansprekend materiaal, maar het neemt

me ook veel werk uit handen.’

Geschreven door native speakerDe aanpak van Newswise is gebaseerd op de

succesvolle aanpak van Nieuwsbegrip, dat

inmiddels op de meeste scholen in Nederland

wordt ingezet. Newswise verschijnt tweewe-

kelijks en biedt een actuele tekst op niveau A2

en B1 van het Common European Framework

of Reference for Languages (CEF). De teksten

zijn geschreven door een native speaker.

De bijbehorende opdrachten richten zich op

het aanleren van vijf 'evidence based' lees-

strategieën: voorspellen, verbanden leggen,

ophelderen van onduidelijkheden, vragen

stellen en samenvatten. Tijdens het lezen

van de tekst gebruiken de leerlingen een

stappenplan, de Step-by-Step Reading Guide,

waarin deze leesstrategieën verwerkt zijn. In

al het materiaal wordt Engels als voertaal ge-

hanteerd. Docenten kunnen suggesties voor

onderwerpen aandragen via de website(s) van

Newswise. Het lesmateriaal kan ook interna-

tionaal worden gebruikt dankzij de Engelsta-

lige website.


Meer weten? Mignon van [email protected]

Gratis proeflicentie. U kunt gratis een proeflicentie van

twee maanden aanvragen. Zie www.newswise.nl (Nederlandstalig) of www.newswise.eu (Engelstalig).

Meer informatie is verkrijgbaar via: [email protected].

Excellent Organiseren

Excellent Organiseren is een zeer succesvol organisatiemodel

waar scholen echt van profiteren. U gaat met ons aan de slag

op basis van een concrete aanpak waarmee u uw opbrengsten

verhoogt en de kwaliteit van uw organisatie duurzaam verbetert.

De werkwijze wordt ingezet in het po, so en vo en is er ook op be-

stuursniveau en voor de kinderopvang. Op basis van een nulme-

ting maakt de adviseur samen met u een plan op maat voor uw

school. Bij het traject liggen de accenten op heldere aansturing

en betrokkenheid van het team, haalbare planningen, effectieve

vergaderingen, duidelijke besluitprocedures en borging van

behaalde rendementen.

www.cedgroep.nl/excellentorganiseren

Nieuws

Rekenhuis Rekenhuis helpt de leerkracht om de rekenontwik-

keling van jonge kinderen in groep 1 en 2 van het

basisonderwijs te stimuleren. Een aantal activiteiten

is ook goed te gebruiken voor peuters en leerlin-

gen van groep 3. Rekenhuis kan worden ingezet

naast andere rekenmethodes. Rekenhuis bevat

23 doelenkaarten met foto’s van voorwerpen die

symbool staan voor verschillende rekendoelen. Op

de achterkant van elke kaart staat het betreffende

rekendoel in kindtaal. Met behulp van de kaart, het

aangereikte instructiemodel en de suggesties in de

handleiding bedenkt de leerkracht speelse themati-

sche activiteiten. Rekenhuis is gebaseerd op recent

wetenschappelijk onderzoek over wat onderwijs

effectief maakt. De kracht ligt in de doelgerichtheid,

het zichtbaar maken wat de leerlingen gaan leren

en het herhalen van de routines.

www.cedgroep.nl/rekenhuis

Vluchtelingen en nieuwkomersKinderen van vluchtelingen en andere nieuwkomers

hebben recht op onderwijs. De CED-Groep heeft in de

afgelopen jaren veel gedaan aan methodiekontwikke-

ling en begeleiding van directies en leerkrachten bij

het vormgeven van onderwijsopvang van nieuwkomers

en het geven van NT2-onderwijs. We beantwoorden de

laatste tijd veel vragen uit het onderwijs. Ook krijgen

we vragen van mensen die als vrijwilliger willen hel-

pen. Op onze website vindt u materialen, cursussen,

links naar websites, veel gestelde vragen en andere

relevante informatie.

www.cedgroep.nl/nieuwkomers

Onderwijs Research Dagen 2016

In Rotterdam vinden op 25, 26 en 27 mei 2016 de

Onderwijs Research Dagen plaats. Het thema is

‘Koersen op Kennis in de grote stad’. Hier presenteren

onderwijsonderzoekers hun werk. ‘ORD2016’ wil een

verzamelpunt zijn van goed onderzoek naar onderwijs

met een duidelijke koers. Daarnaast is er speciale

aandacht voor grotestad-thema’s: diversiteit en de re-

latief grote hoeveelheid kwetsbare kinderen. Keynote

speakers zijn prof. J. A. Banks, prof. dr. Geert ten Dam,

prof. dr. F. Kuiken en dr. J.M. Wicherts.

Voor een duidelijke koers is ook samenwerking nodig

binnen het onderwijs en tussen het onderwijs en

de partijen hieromheen. Daarom is er parallel aan

ORD2016 een uitgebreid programma voor professio-

nals in en rond het onderwijs: ORD2016 Over de brug.

ORD-deelnemers en andere onderwijsonderzoekers

worden uitgenodigd om hun resultaten te delen.

Geïnteresseerden uit het onderwijsveld zijn van harte

welkom om deel te nemen.

ORD2016 wordt georganiseerd door Erasmus Univer-

siteit Rotterdam, gemeente Rotterdam, Hogeschool

Rotterdam, Risbo, Kenniswerkplaats Rotterdams

Talent en de CED-Groep.

www.ord2016.nl

Nieuw: leerlijn Denken als een programmeur

Zelfstandig denkende en digitaal vaardige kin-

deren zijn beter voorbereid op de 21-ste eeuw.

Je kunt de denkkracht van leerlingen versterken

door hen te leren denken als een programmeur.

Voor dit doel ontwikkelden wij een leerlijn met

veel aandacht voor probleemoplossend denken.

Naast digitale toepassingen is deze manier van

denken ook bruikbaar in alledaagse situaties.

Met behulp van onze leerlijn kunt u ‘Denken

als een programmeur’ inplannen gedurende de

gehele basisschoolperiode, rekening houdend

met de ontwikkelingsfase van de leerlingen en

de aangeboden lesstof.

www.leerlijnen.cedgroep.nl

Leren met toekomst

Bereidt het huidige onderwijs onze kinderen wel voldoende voor op

hun toekomst? Deze vraag is van alle tijden: nadenken over leren

hebben we altijd gedaan. In de negentiende eeuw wilden we dat

iedereen zou leren lezen, schrijven en rekenen. In de 21ste eeuw

willen we daarnaast dat onze kinderen ook kritisch en creatief leren

denken. Net als goed samenwerken met allerlei mensen en ver-

antwoordelijkheid nemen. Wat kan de school daar aan bijdragen?

Bekijk het cursus- en begeleidingsaanbod op onze website.

www.cedgroep.nl/lerenmettoekomst

Trainingen seksuele vorming De CED-Groep en Rutgers hebben hun krachten gebundeld en

zich ingespannen voor een sterke verankering van het onderwerp

seksuele en relationele vorming binnen het speciaal onderwijs.

Binnen deze samenwerking zijn veel producten specifiek voor het

speciaal onderwijs ontwikkeld, zoals leerlijnen, een ouderbrochure

en een koppeling van materialen aan de leerlijn. Maar hoe kun

je als school al deze materialen goed inzetten? Hoe neem je het

onderwerp seksuele vorming op in het lesprogramma? En hoe ga

je om met lastige situaties wanneer je dit onderwerp in de klas

bespreekt? Voor al dit soort vragen ontwikkelden de CED-Groep en

Rutgers de training ‘Seksuele vorming in het (v)so’.

De training is specifiek ontwikkeld voor docenten en teams in het

(voortgezet) speciaal onderwijs. De training wordt ‘in company’

gegeven in twee dagdelen.

www.leerlijnen.cedgroep.nl


Geef uw mening op het Onderwijsforum!

Nieuws

Wilt u graag uw mening geven over trends in het onderwijs? Bevraagd worden over beleid en praktijk? De CED-Groep is op zoek naar betrokken professionals voor het CED Onderwijsforum. Dit is een groeiende groep van zeer betrokken leerkrachten, ib’ers en directeuren die door de CED-Groep regelmatig worden bevraagd over relevante thema’s in en rondom het onderwijs. Zo hopen wij beleidsvormers te kunnen informeren over de zin en onzin van hun plannen en maatregelen. Na aanmelding wordt u een aantal keren per jaar per e-mail benaderd en één keer per jaar uitgenodigd voor een gezamenlijke trendsessie. www.cedgroep.nl/onderwijsforum

Nieuw in de

webwinkel

Tekst Karin van Breugel

‘We willen dat kinderen tussen 2 en 13 jaar zich zonder drempels, in een

doorgaande lijn kunnen ontwikkelen’, zegt Jeanne van der Wouw, een

van de initiatiefnemers van kindcentrum De Verbinding. De CED-Groep

begeleidde de totstandkoming.

Oss is kindcentrum rijker

‘We zijn trots op onze daadkracht!’

Eigenlijk is de basis voor De Verbinding al zo’n

tien jaar geleden gelegd, toen het peuterwerk

en de onderbouw allebei Piramide gingen

gebruiken. Daarmee is het balletje gaan rol-

len. Er ontstond meer samenwerking en het

peuterwerk en de bso vestigden zich uiteinde-

lijk in hetzelfde gebouw.

De drie organisaties werkten weliswaar sa-

men, maar toch ontstond behoefte aan meer

structuur en afstemming. ‘Anders kan de sa-

menwerking snel vervluchtigen, dan blijft het

te vrijblijvend. Daarom wilden we graag een

kindcentrum oprichten. Mede dankzij een ge-

meentelijke subsidie konden we onze droom

realiseren’, vertelt Jeanne van de Wouw,

directeur van basisschool De Nieuwe Link.

Aanmodderen De drie partners gingen op eigen kracht en

vol enthousiasme aan de slag. ‘De gedre-

venheid was groot, maar na een half jaar

‘‘aanmodderen’’ kwamen we erachter dat we

het nooit zouden redden zonder professio-

nele ondersteuning. Er waren zóveel prikkels

en ideeën. We hadden iemand nodig om het

proces te stroomlijnen’, zegt Jeanne. De keus

viel op Simon van der Meer, onderwijsadvi-

seur van de CED-Groep. Jeanne: ‘Simon heeft

ons geholpen om te focussen, af te bakenen,

koers te zetten en op het pad te blijven. Hij

heeft steeds gezorgd dat we op het juiste

moment de goede dingen deden.’

Gezamenlijke thema’sOm daadwerkelijke samenwerking op de

werkvloer tot stand te brengen, werd Simons

collega, onderwijsadviseur Ester van den

Boog ingeschakeld. Zij organiseerde onder

andere studiedagen en begeleidde werkgroe-

pen. Inmiddels werken bso, peuterwerk en

school vanuit eenzelfde visie en pedagogisch

kader. Dat zorgt voor veiligheid en duidelijk-

heid. Ook werken alle betrokkenen steeds

gelijktijdig aan een thema. Trudel Ketelaars,

leerkracht van groep 1 en 2: ‘We kiezen

samen de thema’s en bereiden een geza-

menlijke opening en afsluiting voor. Doordat

je aan dezelfde thema’s werkt, krijg je een

doorgaande lijn en meer verdieping.’

Marije Zeger, manager van bso De Schaeps-

kooi: ‘Bij de bso gaat het om vrijtijdsbesteding

en zijn kinderen op een praktische manier

aan de slag met de thema’s. Bijvoorbeeld

door een uitstapje naar een winkel, station of

kinderboerderij. Of ze knutselen verkeersbor-

den voor het verkeersproject op school. Die

wisselwerking is interessant.’

Zorgvuldige overdrachtPeuterwerk en school gebruiken beide

observatiesysteem KIJK!, dus ook op dat

gebied is er nu een doorgaande lijn. Trudel

benadrukt de waarde daarvan: ‘De onder-

bouwleerkrachten krijgen van de peuterleid-

sters de rapporten en registraties van KIJK!

Zo zie je waar de ontwikkeling van een kind

hiaten heeft, wat het kind moeilijk vindt of

waarin het voorloopt. Daar kun je dan direct

op inspelen. De bso gebruikt weliswaar geen

KIJK!, maar we bespreken de kinderen wel

met hen. De pedagogisch medewerker van de

bso loopt ook regelmatig bij ons binnen. De

lijnen zijn kort.’

Ook ouders profiteren van de samenwerking.

Als het kind naar school gaat, vindt bijvoor-

beeld een ‘driehoeksgesprek’ plaats met de


Meer weten?Simon van der [email protected]

peuterleidster, leerkracht en ouders. Voor

kinderen die naar de bso gaan, vindt een

vergelijkbaar gesprek plaats. ‘Die gesprekken

zijn voor ouders efficiënt en geven hen veel

vertrouwen’, aldus Jeanne.

De Verbinding wil óók de verbindende schakel

zijn met de wijk, waar vrij veel mensen met

weinig draagkracht wonen. Daarom worden

uiteenlopende buitenschoolse activiteiten ge-

organiseerd waaraan alle kinderen uit de wijk

kunnen meedoen, zoals een cursus typen,

sport en een blazersklas. Voor de bekostiging

kunnen ouders terecht bij Stichting Leergeld.

Belemmerende regelgevingOnlangs opende kindcentrum De Verbinding

officieel haar deuren. Marije: ‘Ik ben trots op

onze samenwerking en daadkracht. We zijn

het gewoon gaan doen en hebben de hobbels

genomen die we onderweg tegenkwamen.

Dat is heel mooi.’

Toch is er nog veel te wensen. Zo zijn bouw-

kundige aanpassingen in het gebouw nodig

voor een onbelemmerde doorgang tussen

bso, peuterwerk en school. Ook zouden

betrokkenen graag combinatiefuncties

introduceren en meer mogelijkheden hebben

voor gezamenlijke activiteiten met peuters en

kleuters. Dit laatste wordt belemmerd door

de strenge regelgeving van de GGD.

Jeanne: ‘Als Kindcentrum kun je op verschil-

lende niveaus functioneren. Op het hoogste

niveau is er sprake van één organisatie; daar

is De Verbinding één niveau van verwijderd.

Dat is voor dit moment het maximaal haalba-

re. De regelgeving in Nederland loopt gewoon

nog niet in de pas met de realiteit.’

Vlnr: Ester van den Boog, Jeanne van de Wouw en Trudel Ketelaars

De Vreedzame School - Beste Burgers

STIP VSO gebruikt al enkele jaren het pro-

gramma Beste Burgers om leerlingen op

hun eigen niveau democratisch burgerschap

en sociale competenties bij te brengen. ‘Het

heeft alles te maken met leerlingenparticipa-

tie’, vertelt leerkracht Joke Meijs. ‘Leerlingen

leren elkaar kennen, ervaren verschillen en

aanvaarden dat van elkaar. Van daaruit leren

ze om eigen keuzes te maken en elkaar aan

te spreken.’

Het programma bevat vier blokken met een

eigen thema: ‘We horen bij elkaar’ voor de

groepsvorming, ‘We lossen ruzies zelf op’ over

het omgaan met conflicten, ‘We zijn aardig

voor elkaar’ over het omgaan met emoties,

en ‘We zijn allemaal anders’, over het omgaan

met verschillen en overeenkomsten.

OpstekersJokes collega Lidewij van den Bogaert begint

de les met een ‘binnenkomer’ waarmee ze

de kinderen activeert. Een paar leerlingen

veranderen iets aan zichzelf en de anderen

moeten raden wat.

‘Lidewij doet een moeilijke variant van het

spelletje, die vraagt om discipline en goed

Tekst Renate Mamber

Respect hebben voor elkaar, je eigen zegje doen en verantwoordelijkheid nemen voor je eigen

gedrag. De meeste leerlingen moeten deze vaardigheden leren. Ook in het speciaal onderwijs.

Op STIP Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) in Utrecht werken ze daarom met Beste Burgers, een

versie van het programma De Vreedzame School voor leerlingen met een verstandelijke beperking.

kijken naar elkaar’, licht Joke toe. ‘Je kunt dit

programma goed uitsplitsen naar niveau. Ik

heb leerlingen die minder gemakkelijk leren.

In mijn groep doen we een meer eenvoudige

versie van dit spelletje.’

Na de binnenkomer vraagt Lidewij of de klas

weet wat een opsteker is. Veel leerlingen

hebben wel een idee. ‘Bijvoorbeeld dat je zegt

dat iemand mooie kleren aan heeft’, zegt een

leerling.

Bij het begrip ‘afbreker’ kunnen de leerlingen

zich ook iets voorstellen: ‘Iets zeggen wat niet

zo aardig is.’ Een meisje bekent: ‘Soms kan ik

het niet inhouden. Dan floept het er gewoon

uit.’ Wat voor gevoel geeft dat?, vraagt Lide-

wij. ‘Niet zo leuk’, zegt het meisje.

De groep is het er over eens dat van een

opsteker iedereen blij wordt en van een afbre-

ker niet.

De les krijgt een nieuwe wending als de

leerlingen opstekers voor elkaar bedenken,

maar een paar leerlingen negatief doen over

anderen. Lidewij pakt dit meteen op en zo

verschuift het accent van de les. Joke: ‘Dat is

echt Beste Burgers: ingaan op wat er speelt

en vooral respect hebben voor elkaar.’

Meer dan een lesmethode Veel begrippen uit het programma Beste

Burgers worden gemeengoed in de school.

‘Iedereen weet wat een afbreker of een opste-

ker is,’ zegt Joke. ‘Maar ook bijvoorbeeld wat

bij conflicten een win-winsituatie is.’

Het programma blijft niet beperkt tot twee

lessen per week; het is meer dan een lesme-

thode. Joke: ‘Wat de leerlingen niet beseffen

is dat Beste Burgers de hele week doorgaat.’

Ze grijpt als leerkracht allerlei gebeurtenis-

sen aan om leerlingen inspraak te geven.

‘Bijvoorbeeld toen we een sportbeker hadden

gewonnen. De vraag was: waar gaan we hem

neerzetten? We zijn twintig minuten bezig

geweest om dat samen te beslissen.’

Bovendien doet de school regelmatig iets

schoolbreeds. Dit keer is dat een actie voor

vluchtelingen. ‘Het is niet voor alle leerlingen

even makkelijk om te begrijpen wat er met

vluchtelingen aan de hand is’, vertelt Joke.

‘Maar toch zei een van mijn zwakste leerlin-

gen op een gegeven moment: het zijn mensen

die geen bed hebben en geen huis. Dan gaan

ze meedenken en zijn ze heel betrokken. Ik

ben er zo trots op wat ze dan allemaal kunnen

bedenken.’

VeiligJoke: ‘Respect voor elkaar maakt het veilig

in de groep. Dat is waar we vooral mee bezig

zijn. Dan komt er ook ruimte voor inspraak.

Leerlingen kijken je vaak eerst met grote

ogen aan als je hen meer inspraak geeft.

Maar als je hen de tools geeft, raken ze er

gaandeweg mee vertrouwd. Soms moet je een

beetje sturen, maar je kunt leerlingen veel re-

gie geven. Zo krijgen ze het gevoel dat er echt

naar hen wordt geluisterd. Het mooie is dat

leerlingen die normaal geen minuut kunnen

stilzitten, opeens een half uur kunnen praten

om samen een beslissing te nemen.’


Meer weten?Fernanda de [email protected]

‘Respect voor elkaar maakt het veilig in de groep’

‘Leerlingen krijgen het gevoel dat er echt naar hen wordt geluisterd’

De Vreedzame School is een programma

voor sociale competentie en democratisch

burgerschap. Het richt zich schoolbreed

op een positief werkklimaat met actieve

en zorgzame leerlingen. De versie Beste

Burgers richt zich op het voortgezet

speciaal onderwijs; Beste Vrienden is

bestemd voor het speciaal onderwijs.

www.devreedzameschool.nl

Ze is een ervaren bestuurder van een grote

non-profitorganisatie die in haar schaarse vrije

tijd in Raden van Toezicht van maatschappelijke

organisaties zit. Via een van die raden ken ik

haar. Ze vertelt over een nieuwe functie in zo’n

Raad van Toezicht van een groot schoolbestuur

in een grote stad. En de werkbezoeken die ze

op al die scholen heeft afgelegd. Hoe ze diep

onder de indruk is geraakt van de motivatie en

inzet van het onderwijzend personeel. De passie

voor het vak en de leerlingen. En dat je je dat

als buitenstaander nauwelijks realiseert. Ze

vertelt enthousiast en bevlogen. Tot ze hapert…

en er een barst in haar stem komt. Als het gaat

over die ene school met die twee klassen met

vluchtelingenkinderen. De trots en inzet van die

docenten. Maar vooral dat toen ze die ene klas

binnenkwam en direct in de grote zwarte ogen

van een jong meisje keek… ogen waarin het leed

van de wereld te lezen was… ze even verdronk

in dat leed… en direct weer de gang op ging om

een potje te huilen.

Een waargebeurd, veelzeggend verhaal. Het

maakt duidelijk dat wie geraakt wordt door

zulke kinderogen wel moet helpen. En dat daar

voor het onderwijs een prachtige en moeilijke

taak ligt. Omdat juist bij kinderen met dergelijke

oorlogservaringen structuur, voorspelbaarheid,

pedagogische warmte en helderheid cruciaal

zijn. Om weer vertrouwen in de medemens

en de wereld op te bouwen. Om weer jezelf te

durven zijn met leeftijdsgenoten. Om weer te

durven leven en leren.

Voor die kinderen zou een warme onderwijs-

omgeving het einde van hun vlucht moeten zijn.

En het onderwijs zou optimaal in staat moeten

worden gesteld om die kinderen de structuur en

mentale veiligheid te bieden die ze nodig heb-

ben. Want ook voor ons geldt in deze situatie:

vluchten kan niet meer…

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder

van de CED-Groep.

@magitoT

Alle onderwijsonderzoeken op een rij Het NRO (Nationaal Regieorgaan Onderwijs-

onderzoek) heeft onlangs de Kennisportal

Onderwijs gelanceerd. Momenteel zijn al

ruim 15 Nederlandse databases en websites

aangesloten bij de NRO Kennisportal Onder-

wijs. Ook de onderzoekspublicaties van de

CED-Groep zijn in deze portal te vinden. Dat

geldt ook voor beschrijvingen van lopende onderzoeksprojecten waaraan

de CED-Groep meewerkt, zoals de langetermijnevaluatie passend onder-

wijs en onderzoeken naar doorstroom en hoe meer kan worden gedaan

met toetsresultaten.

Doel van de portal is om relevante en betrouwbare kennis uit onderwijs-

onderzoek te ontsluiten voor de onderwijspraktijk. Met één zoekactie

krijgt u hier de zoekresultaten uit alle aangesloten databases en web-

sites gepresenteerd. Die resultaten tonen in veel gevallen toegankelijke

samenvattingen van kennis uit onderwijsonderzoek, met een verwijzing

naar (wetenschappelijke) publicaties. Het grootste deel van de informatie

die u via de portal vindt, is gratis in te zien of te downloaden. In enkele

gevallen treft u informatie aan die alleen beschikbaar is voor abonnees.

U vindt de NRO Kennisportal Onderwijs op www.nro.nl > kennis vinden

> Kennisportal

Vluchten kan niet meer…

MAGiTOSTARTDATA CURSUSSEN

STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS

UIT DE WETENSCHAP

BINNENKORT

Wo 16/03 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprongDo 17/03 Trainersintervisie Ben ik in BeeldVr 11/03 Verantwoord plannen en borgenWo 23/03 Nieuwsbegrip: Omgaan met verschillen in de groepDo 07/04 Drama is leuk en stimulerendWo 13/04 Terugkomdag Heldere communicatieVr 15/04 Verantwoord plannen en borgen

13 april 2016 UtrechtStimuleren van jonge kinderen, wat werkt nu echt?Wat maakt dat vroegkinderlijke stimulering werkt en hoe kan opbrengstgericht spelen, werken en leren hieraan bijdragen? Antwoord op deze vragen krijgt u tijdens deze conferentie. www.cedgroep.nl/conferentiejongekind

14 april 2016 UtrechtTaalconferentie vo/mboOp deze dag doet u inspiratie op die u kunt toepassen in uw eigen praktijk. Na een prikkelende keynote zijn er tal van workshops over onder meer breinbewust lesgeven, begrijpend lezen met apps, schrijfvaardigheid, kijkonderwijs in Plot26 en fictieonderwijs. Ook is er een informatiemarkt.www.cedgroep.nl/taalconferentievo

25, 26 en 27 mei 2016 Rotterdam Brugprogramma Onderwijs Research DagenTijdens de Onderwijs Research Dagen (ORD2016) zijn er parallel aan het reguliere programma drie middagen waarop onderwijsonder-zoekers in gesprek gaan met de onderwijspraktijk. Per middag staat een andere doelgroep centraal: op woensdag praktijkmensen uit vve en po, op donderdag uit vo en mbo en op vrijdag uit hbo en wo.www.ord2016.nl

Agenda

@STIPHilversumTeach like a Champion! Meerdere Stip-scholen werken

sinds dit schooljaar met de technieken van Teach like a

champion.

@kenniscentrumTO

#koersenopkennis tijdens @ORD2016. Kom je ook?

@JenaZonnewereldZonnewereld werkt volop met deze breinsleutels om

onderwijsbehoeften te specificeren.

@Mr_VerschurenMC Bekijk dit lesidee op #Eduapp: Nieuwsbegrip even

anders.... https://eduapp.nl/profielen/jufstash/lesideeen/

nieuwsbegrip-even-anders

@sash2mummyHeb me net aangemeld voor bijscholingsmiddag "De

Vreedzame School voor nieuwe leerkrachten po" op 06

januari as. Zin in!

@CEDGROEP

15KlasseApart februari 2016 nummer 114 KlasseApart februari 2016 nummer 1

HET JONGE KINDWo 17/02 Gedrag en werkhouding bij kleutersDo 18/02 Intern begeleider voor kov en pszDi 08/03 Breinsleutels - Het jonge kindWo 09/03 Opbrengstgericht werken met kleutersWo 09/03 Het mag! Meer spelen en minder administratieDo 10/03 Opbrengstgericht werken met peuters Vr 11/03 Basiscursus Omgaan met opvallend gedrag bij jonge kinderenWo 16/03 Basiscursus Teach Like a Champion - Jonge kindWo 16/03 Heldere communicatie voor de kinderopvangWo 23/03 Doelgericht werken aan begrijpend luisteren voor 3-7 jarigen

PO EN SO

Do 03/03 Basiscursus Teach Like a Champion Wo 09/03 Basiscursus Passend omgaan met verschillen in de klas Wo 09/03 Het lerende breinWo 16/03 Heldere communicatie po/soWo 16/03 Werken met Nieuwsbegrip en WoordenschatWo 16/03 Psychische problemen bij leerlingenVr 18/03 Lead Like a ChampionDo 21/03 Sociaal veiligheidsbeleid op schoolWo 23/03 Coöperatieve leerstrategieënWo 23/03 Onderwijsassistent, gedragscompetent Do 24/03 Middenkadertraining po, so zonder consultenDi 29/03 Vernieuwde Masterclass OGW in 4DWo 30 /03 Vervolgcursus Teach Like a Champion: Structuur Wo 13/04 Basiscursus Teach Like a ChampionWo 13/04 Terugkomdag Heldere communicatieVr 15/04 De professional voor de klas

VO/MBODo 18/02 Basiscursus Teach Like a ChampionDo 18/02 Aan de slag met woordenschat vo en mboWo 23/03 Nieuwsbegrip: Omgaan met verschillen in de groep, bao, RotterdamVr 15/04 Bewust lesgeven met Breinsleutels, vo/mbo Rotterdam

Bekijk het complete aanbod op

www.cedgroep.nl/cursussen /cursusbureau

@cursusced

Meer weten?José van der [email protected]

Hanni Bijl – van Gelder werkt als medewerker Onderzoek en Innovatie bij de CED-Groep. Zij werkte onder andere mee aan de ontwikkeling van diverse producten over het lerende brein. Zij traint leerkrachten en docenten in het beter begrijpen van het leren van hun leerlingen en het daar beter op aan sluiten in hun lessen.

Daarna ga ik naar Kampen voor de training

‘Bewust lesgeven met Breinsleutels VO’ aan de

PZ-Academy.

Waarom zijn de technieken uit Teach Like a Champion zo effectief? Met de kennis die we hebben over het lerende brein kunnen we daar antwoord op geven. Met collega Robert Jacobs overleg ik op dinsdag hoe we de verbinding kunnen leggen tussen beide producten.

Op donderdag geef ik een training aan mensen uit het basisonderwijs. Binnen het samenwerkingsverband PPO Rotterdam hebben de scholen uit Hoogvliet gekozen voor het professionaliseringstraject ‘Bewust lesgeven met Breinsleutels PO’. Vandaag is de tweede bijeenkomst.

Op donderdag geef ik een training aan mensen uit het basisonderwijs. Binnen het samenwerkingsverband PPO Rotterdam hebben de scholen uit Hoogvliet gekozen voor het professionaliseringstraject ‘Bewust lesgeven met Breinsleutels PO’. Vandaag is de tweede bijeenkomst.

Op vrijdag duik ik zelf weer in de studieboeken. Ik wil zo-veel mogelijk weten over het functioneren van het brein. Daarover komt er ook steeds meer kennis beschikbaar. Het is belangrijk om deze ontwikkelingen nauwgezet te volgen.

Op vrijdag duik ik zelf weer in de studieboeken. Ik wil zo-veel mogelijk weten over het functioneren van het brein. Daarover komt er ook steeds meer kennis beschikbaar. Het is belangrijk om deze ontwikkelingen nauwgezet te volgen.

Op maandag ben ik bezig met

bureauwerk. Ik bereid dan diverse

trainingen voor.

HanniBijl-van Gelder

Documents

KlasseApart, februari 2016