KLINIKA CHOROBY HUNTINGTONA I ATAKSJI RDZENIOWO … · WYRÓŻNIA SIĘ TRZY POSTACIE CHOROBY: WIEKU MŁODZIEŃCZEGO - WIEK ZACHOROWANIA < 20r.ż ... POSTAĆ WIEKU PODESZŁEGO -

KLINIKA CHOROBY HUNTINGTONA I

ATAKSJI RDZENIOWO-MÓŻDŻKOWEJ

Maria Rakowicz

Zakład Neurofizjologii Klinicznej,

Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa.

Choroba Huntingtona

• Opisana klinicznie w 1842 przez Watersa, w 1872 roku w pełni opisana przez Georga Huntingtona

• PODŁOŻE HD - mutacja dynamiczna polegająca na niestabilności i zwielokrotnieniu sekwencji trójnukleotydów CAG (cytozyna, adenina, guanina) w obrębie genu położonego na chromosomie 4, (locus 4p63)

• Gen zidentyfikowano w 1993 roku i nazwano skrótowo IT15 (Interesting Transcript), aktualna nazwa HTT.

• Sekwencja ta jest wysoce polimorficzna: w populacji osób zdrowych liczba powtórzeń wynosi od 9 do 35, u chorych jest zwiększona powyżej 36, a w przypadkach młodzieńczych HD > 50 (do 250).

WSTĘP - HD

CHOROBA HUNTINGTONA (HD) JEST

POSTĘPUJĄCĄ CHOROBĄ NEURODEGENERACYJNĄ

OUN PRZEKAZYWANĄ AUTOSOMALNIE

DOMINUJĄCO Z PEŁNĄ PENETRACJĄ

WSPÓCZYNNIK ROZPOWSZECHNIENIA HD W EUROPIE

5 - 10/100000

WSTĘP- HD

• GEN HTT KODUJE HUNTINGTYNĘ - BIAŁKO CYTO-

PLAZMATYCZNE, KTÓREGO ZMUTOWANA FORMA

odkłada się w cytoplazmie i jądrze komórek.

• POWODUJE APOPTOZĘ NEURONÓW I GLEJOZĘ

KORY PŁATÓW CZOŁOWYCH, JĄDER PODSTAWY

(głowa jadra ogoniastego, skorupa),

WZGÓRZA, PODWZGÓRZA, ISTOTY CZARNEJ,

MÓŻDŻKU I HIPOKAMPA.

CHARAKTERYSTYKA KLINICZNA - HD

•DOTYCZY KAŻDEGO WIEKU I PŁCI

• WIEK ZACHOROWANIA - ZWYKLE TRZECIA DEKADA ŻYCIA

• WYRÓŻNIA SIĘ TRZY POSTACIE CHOROBY:

WIEKU MŁODZIEŃCZEGO - WIEK ZACHOROWANIA < 20r.ż

POSTAĆ DOROSŁA - TRZECIA DEKADA ŻYCIA

POSTAĆ WIEKU PODESZŁEGO - WIEK ZACHOROWANIA > 50r.ż.

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE I CECHY

KLINICZNE - POSTAĆ MŁODZIEŃCZA

3 - 11% WSZYSTKICH PRZYPADKÓW HD

ZWYKLE PRZEKAZYWANA PRZEZ CHOREGO OJCA (5-6% od 1 do 12%)

LICZBA POWTORZEŃ CAG > 50

OBJAWY KLINICZNE:

ZABURZENIA EMOCJONALNE, INTELEKTUALNE, OTĘPIENIE

SZTYWNOŚĆ POZAPIRAMIDOWA I BRADYKINEZJA - POSTAĆ

WESTPHALA

PADACZKA W 1/3 PRZYPADKÓW

RUCHY MIMOWOLNE: TIKI I MIOKLIONIE POWIEK, MIĘŚNI TWARZY,

RUCHY PLĄSAWICZE


KLINICZNE - POSTAĆ DOROSŁA HD

LICZBA POWTORZEŃ CAG < 50

TYPOWE RUCHY PLĄSAWICZE

OBJAWY OTĘPIENNE

OBJAWY PIRAMIDOWE W 1/3 PRZYPADKÓW

ZABURZENIA PSYCHICZNE W 1/3 PRZYPADKÓW

RZADKO SZTYWNOŚĆ POZAPIRAMIDOWA, BRADYKINEZJA,

PADACZKA


KLINICZNE - POSTAĆ HD WIEKU PODESZŁEGO

• LICZBA POWTORZEŃ CAG < 50

• DOMINUJĄ RUCHY PLĄSAWICZE

• RZADKO OTĘPIENIE I OBJAWY PSYCHICZNE

DANE KLINICZNE I GENETYCZNE PACJENTÓW Z HD

P PATIENT’S

GROUP

SEX

F M

AGE

[Years]

AT STUDY AT ONSET

ENTRY

DURATION

OF ILLNESS

[Years]

INHERI-

TANCE

No of

CAG

REPEATS

JUVENILE

ONSET

< 20 years

N=17

10

7

19.9 6.6

[9 - 36]

****

12.1 5.1

[5 – 20]

****

7.9 3.8

[2 - 16]

N.S.

PATERNAL

=15

MARERNAL

= 2

67.4 12.1

[50 - 92]

****

ADULT

ONSET

> 20 years

N=25

14

11

45.9 8.8

[26 - 68]

39.0 9.1

[22 - 60]

6.9 4.4

[2 - 21]

PATERNAL

= 12

MATRERNAL

=13

44.7 2.6

[40 - 51]

**** Significant differences between examined group of patients at p<0.00000,

N.S. no significant differences

ZALEŻNOŚĆ WIEKU ZACHOROWANIA OD LICZBY

POWTÓRZEŃ CAG

JUVENILE

r= -0.751

p< 0.0001

ADULT

r= -0.626

p< 0.001

0

10

20

30

40

50

60

70

80

30 40 50 60 70 80 90 100

No of CAG repeats

Ag

e a

t o

nse

t [

years

]

RODOWODY RODZIN Z ANTYCYPACJĄ W DZIEDZICZENIU

ODMATCZYNYM (1a) I ODOJCOWSKIM (1b)

mężczyznamale

płeć nieznanasex unknown

kobietafemale

chorzyaffected

proband

osoby u których badano DNAsubjects whose DNA was analysed

CAG liczba powtórzeń w genie IT15 number of CAG repeats in IT15 gene

Ryc.1 Przykładowe rodowody rodzin z antycypacją w dziedziczeniu odmatczynym (1a; rodz.RA, Tab nr 11) i odojcowskim Fig 1 Pedigree of two families where anticipation in maternal

(1a; rodz. AT, Tab nr 12)(1a; fam.RA, Tab nr 11)and paternal

(1b; fam.AT, Tab nr 12) inheritance has occured.

3

2

II-2/3 II-4CAG 62/15

II-1

III-2CAG 85/17

I-1

III-1CAG 65/18

III-1CAG 69/17

II-1CAG 57/19

II-2

I-1’CAG 19/18

I-1

*

*

*

III-2

1a

1b

OBJAWY NEUROLOGICZNE W MŁODZIEŃCZEJ I DOROSŁEJ HD

CLINICAL EVALUATION

DISEASE FORM

JUVENILE ADULT

N = 17 N = 25

INVOLUNTARY MOVEMENT

none

slight

evident

severe

3

6

5

3

1

7

9

8

MUSCLE TONE

physiological

slight rigidity

severe rigidity

3

9

5

12

10

3

COGNITIVE FUNCTIONS

INTELLIGENCE QUOTIENT X ± SD

(IQ) RANGE

59.4 ±17.8

[30 -90] ***

83.7 ±17.6

[35 -108]

MINI-MENTAL STATE X ±SD

EXAMINATION (MMSE) RANGE

22,6 ±3,2

[18 -27]

N.S.

23.4 ±4.0

[15 -28]

*** Significant differences between examined group of patients at p< 0.0001,

N.S. no significant differences.

ZALEŻNOŚĆ ILORAZU INTELIGENCJI OD LICZBY

POWTÓRZEŃ CAG

JUVENILE

r= -0.600

p< 0.01

ADULT

r= -0.442

p< 0.01

0

20

40

60

80

100

120

140

30 40 50 60 70 80 90 100

No of CAG repeats

Inte

ligent quotie

nt [IQ

]

CZĘŚTOŚĆ ODCHYLEŃ W BADANIU MRI

ZMIANY W MRI POSTAĆ CHOROBY MŁODZIEŃCZA DOROSŁYCH

N = 17 N = 25

PODWYŻSZENIEINTENSYWNOŚCISYGNAŁU JĄDERPODSTAWY

15 (88%) 13 (52%)

ZANIKJĄDEROGONIASTYCHSKORUP

11 (67%) 22 (88%)

ZANIKKOROWYI PODKOROWY

7 (41%) 21 (84%)

Pacj. RK,lat 25

• W 17rż. Zaburzenia zachowania, kłopoty w szkole,

wyrzucony z wojska z powodu nadużywania narkotyków

• Od około 3 lat pojawiły się trudności z chodzeniem i

zwiększenie napięcia mięśni

• Od roku zaburzenia mowy, mowa niewyraźna

dyzartyczna

• Częste mrugania powiek – mioklonie barku lewego

• Mimowolne ruchy ramion i głowy

• Mimowolne ruchy palców rąk L>P

Badanie neurologiczne

Zespół hipertoniczno-hipokinetyczny:

• Twarz maskowata amimiczna, mowa dyzartryczna

• Mioklonie powiek

• Napięcie mięśniowe wzmożone plastycznie, bradykinezja kończyn górnych i dolnych z przewagą po stronie lewej

• Dyskinezy tułowia i barków

• Dyskretne ruchu mimowolne w obrębie kończyn górnych palców rąk L>P

• Odruchy wygórowane, P=L

• Dysmetria lewych kończyn

CAG 58

CAG 68

Rodowód JHD RK, lat 25

Wywiad rodzinny: chorował ojciec od 30rż., zmarł w 46 rż Siostra MK, ur. 1981r, hospitalizowana kilka razy w IPiN, chorowała od 8 rż, zmarła w 19 rż.

CAG 47

CAG 51 1953-1999

1958

1982-2012 1983

1981-2000

*

*

* 1946

1922-1980

1930-1986 1926

Badania neuroobrazowe pacjent RK, lat 25

WNIOSKI 1 - HD • STWIERDZONO STATYSTYCZNIE ZNAMIENNĄ ZALEŻNOŚĆ

MIĘDZY LICZBĄ POWTÓRZEŃ CAG A WIEKIEM

ZACHOROWANIA I ZABURZENIAMI FUNKCJI POZNAWCZYCH.

• LICZBA POWTÓRZEŃ CAG U CHORYCH MŁODOCIANYCH

ZAWSZE PRZEKRACZA 50.

• W POSTACI MŁODZIEŃCZEJ HD OBSERWUJE SIĘ ZJAWISKO

ANTYCYPACJI, ZWIĄZANE GŁÓWNIE Z DZIEDZICZENIEM

ODOJCOWSKIM.

WNIOSKI 2 - HD

• W POSTACI MŁODZIEŃCZEJ DOMINUJE WARIANT

WESTPHALA, A PROCES OTĘPIENNY WYPRZEDZA POJAWIE-

NIE SIĘ ZABURZEŃ RUCHOWYCH.

• W BADANIACH MRI U MŁODYCH CHORYCH DOMINUJE POD-

WYŻSZENIE INTENSYWNOŚCI SYGNAŁU JĄDER PODSTAWY,

A U DOROSŁYCH PRZEWAŻAJĄ ZANIK KOROWY I PODKO-

ROWY ORAZ ZANIK JĄDER OGONIASTYCH I SKORUP.

ul. Rękodzielnicza 17 A, 02 - 267 Warszawa,

Tel./fax 48 22 846 41 51;

[email protected], [email protected]

www.huntington.pl

Polskie Stowarzyszenie Choroby Huntingtona

Polish Huntington’s Disease Association

Organizacja Pożytku Publicznego

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

www. huntington.pl

Działania Stowarzyszenia HD

mają na celu poprawę jakości życia osób chorych i ich rodzin:

• popularyzacja idei szerzenia wiedzy o chorobie Huntingtona,

• edukowanie społeczności z różnych środowisk,

• uświadamianie przedstawicielom organów władzy i administracji państwowej z jakimi problemami borykają się chorzy na choroby rzadkie

• przedstawianie możliwości wyeliminowania trudności, na jakie narażeni są chorzy i ich rodziny w obecnym systemie zdrowia i ubezpieczeń

• poszukiwanie miejsc terapii zajęciowej dla osób z postępującą chorobą i niepełnosprawnością

• świadczenie pomocy psychologicznej i prawnej

• interwencję w placówkach pomocy społecznej,

• poszukiwanie domów opieki i hospicjów dla osób wymagających całodobowej opieki pielęgnacyjnej.

• edukowanie opiekunów domowych i pracowników domów opieki

SCA

ATAKSJE RDZENIOWO – MÓŻDŻKOWE

O DZIEDZICZENIU AUTOSOMALNIE

DOMINUJACYM

WSTĘP 1 - SCA

• ATAKSJE RDZENIOWO-MÓŻDŻKOWE TO:

HETEROGENNA GENETYCZNIE I KLINICZNIE GRUPA

CHORÓB ZWYRODNIENIOWYCH CENTRALNEGO I

OBWODOWEGO UKŁADU NERWOWEGO.

• DZIEDZICZĄ SIĘ AUTOSOMALNIE DOMINUJĄCO.

• DOMINUJĄCY BEZŁAD MÓŻDŻKOWY (AUTOSOMAL DOMINANT

CEREBELLAR ATAXIA - ADCA) OBEJMUJE TRZY GRUPY

ATAKSJI.

WSTĘP 2 - SCA

• ADCA I - ATAKSJA + OBJAWY PIRAMIDOWE,

POZAPIRAMIDOWE, NEUROPATIA OBWODOWA

- WIĘKSZOŚĆ ATAKSJI RDZENIOWO-MÓŻDŻKOWYCH

(SPINOCEREBELLAR ATAXIA - SCA)

• ADCA II - FENOTYP PODOBNY + OBJAWY OCZNE (retinopatia,

zwyrodnienie plamkowe)

• ADCA III - „CZYSTE” POSTACIE MÓŻDŻKOWE

• ZLOKALIZOWANO 20 LOCI GENOWYCH DLA ADCA

WSTĘP 3 - SCA

• FORMY SCA WYKAZUJĄ RÓŻNĄ CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA

W POPULACJACH, NAJCZĘSTSZE TO:

• SCA1 - 6 - 27% WSZYSTKICH ATAKSJI,

• SCA2 - 13 - 18% WSZYSTKICH ATAKSJI,

• SCA3 / MACHADO-JOSEPH - 23 - 36% ATAKSJI.

•SCA1, SCA2, SCA3 WYWOŁANE SĄ MUTACJAMI

DYNAMICZNYMI - AMPLIFIKACJĄ SEKWENCJI CAG

W GENACH POŁOŻONYCH NA RÓŻNYCH CHROMOSOMACH.

Podtyp

SCA

CAG

Wiek (lata)

zachorowa

nia

Objawy ogólne

SCA1

37 (4-74) Ataksja, dyzartria, oczopląs, spastyczność, spowolnienie

sakad, oftalmoplegia, zespoły pozapiramidowe.

Polineuropatia aksonalna, czuciowa lub czuciowo-

ruchowa

SCA2

32 (1-65) Stan kliniczny podobny do SCA1, częściej spowolnienie

sakad, drżenie lub zataczanie się, mioklonie. Niekiedy

wyłącznie parkinsonizm rodzinny bez objawów

móżdżkowych. Polineuropatia aksonalna, czuciowa,

czuciowo-ruchowa, rzadko wyłącznie ruchowa.

SCA3

(MJD)

36 (5-70) U większości chorych objawy jak w SCA1, niekiedy:

wyłącznie ataksja móżdżkowa, rodzinny parkinsonizm,

dziedziczna paraplegia spastyczna, zespół

niespokojnych nóg, okresowe przysenne ruchy nóg,

pseudowytrzeszcz gałek ocznych (retrakcja powiek),

miokimie twarzy i języka, dystonia.

Polineuropatia aksonalna czuciowo-ruchowa

SCA4 39 (19-59)

rodziny

skandynawskie

Ataksja, dyzartria, objawy piramidowe.

Polineuropatia aksonalna czuciowo-ruchowa, z przewagą

czuciowej

56 (45-72)

rodziny

japońskie

Wyłącznie zespół móżdżwy

SCA5 33 (15-50) „czysta” ataksja, dyzartria rzadziej, objawy opuszkowe,

miokimie twarzy.

SCA6 30 (25-27)

wyższa liczba

powtórzeń CAG

„czysta” ataksja, dyzartria, oczopląs, objawy piramidowe i

pozapiramidowe.


podjednostka alfa 1A kanału wapniowego 40-50 (21-24)

SCA7 35 (0-70) Ataksja, dyzartria, zwyrodnienie siatkówki z osłabieniem

wzroku lub ślepotą, osłabienie słuchu, zanik nerwu

wzrokowego, spowolnienie sakad, objawy piramidowe.


SCA8 40 (1-73)

CTG

Ataksja, dyzartria, oczopląs, drżenie. Polineuropatia

aksonalna czuciowo-ruchowa

SCA10 36 (26-45) Ataksja, dyzartria, oczopląs, padaczka.

SCA11 25 (15-43) Ataksja, dyzartria, wzmożenie odruchów

SCA12 35 (8-55) Ataksja, oczopląs, drżenie, spowolnienie sakad, wzmożenie

odruchów, bradykinezja, dystonia. Polineuropatia aksonalna

SCA13 Wiek dziecięcy

(<1-45)

Ataksja, dyzartria, oczopląs, wzmożenie odruchów,

opóźniony rozwój ruchowy i umysłowy. Polineuropatia

aksonalna

SCA14 27 (12-42) Ataksja, dyzartria, „czysta” ataksja przy późniejszym wieku

zachorowania, drżenie głowy, mioklonie.

SCA15 26 (10-50) „czysta” ataksja móżdżkowa, dyzartria, oczopląs.

SCA16 40 (20-66) „czysta” ataksja, dyzartria, oczopląs, drżenie głowy.

SCA17 33 (6-48) Ataksja, dyzartria, oczopląs, spowolnienie sakad, objawy

spastyczne, otępienie, zaburzenia psychiczne, autyzm,

padaczka, parkinsonizm, dystonia, pląsawica.

SCA18 15 (12-25) Ataksja, dyzartria, oczopląs, objawy spastyczne.

Polineuropatia aksonalna czuciowo-ruchowa.

SCA19 34 (11-45) Umiarkowana ataksja, dyzartria, oczopląs, zaburzenia

poznawcze, drżenie, mioklonie, osłabienie odruchów,

wzmożenie odruchów. Polineuropatia aksonalna - rzadko

SCA20 46 (19-64) Ataksja, dystonia, drżenie podniebienia, bradykineza.

SCA21 17 (6-30) Ataksja, dyzartria, akinezja, sztywność, drżenie, osłabienie

odruchów, zaburzenia poznawcze.

SCA22 ? (10-46) „czysta ataksja móżdżkowa”, ataksja, dyzartria, oczopląs,

dysfagia, osłabienie odruchów.

SCA23 50 (43-56) Ataksja, spowolnienie sakad, osłabienie czucia wibracji w

kkd, objawy spastyczne.

SCA25 ? 17 miesięcy –

39 lat

Ataksja, oczopląs, dyzartria, napadowy ból brzucha,

miokimie twarzy. Polineuropatia aksonalna

SCA26 (26-60) „czysta” ataksja móżdżkowa, dyzartria, oczopląs.

SCA27 Postać

dziecięca

(27-40)

Ataksja, dyzartria, oczopląs, drżenie kończyn i głowy,

dyskinezy twarzowo-oralne, agresja, depresja,

zaburzenia poznawcze, osłabienie czucia wibracji.

SCA28 19 (12-36) Ataksja, dyzartria, oczopląs, oftalmopareza, ptoza,

spowolnienie sakad, objawy spastyczne.

DRPLA >40 (21-40) Ataksja, choreoatetoza, otępienie, napady padaczkowe,

mioklonie.

Postać

młodzieńcza

Padaczka miokloniczna, ataksja, otępienie, pląsawica,

autyzm.

SCA1 i SCA2

• Stan kliniczny i badania neuropatologiczne u pacjentów

z SCA1 i SCA2 wskazują na obecność zmian

neurodegeneracyjnych głównie w móżdżku i korze

mózgowej, a także w drogach rdzeniowo-móżdżkowych,

jądrach Clarka, komórkach ruchowych rogów przednich,

zwojach międzykręgowych i sznurach tylnych rdzenia.

Main postmortem macroscopic

neuropathological findings

• preserved substantia

nigra, typical of SCA1

E.Bertrand, Dept. Neuropat IPiN, Warszawa

• pontine base atrophy •pyramidal atrophy of medulla oblongata

Cerebellar atrophy predominant in the superior part

of the cortex and dorsal vermis

E.Bertrand, Dept. Neuropat IPiN, Warsaw, Poland

Main microscopic findings

(Kluver-Barrera stain)

• Degeneration of the

pontine nuclei and

transverse fibers

• Degeneration of the

cerebellar dentate nucleus

• Secondary

degeneration of

the inferior olives


Degeneration of the posterior funiculi and

spinocerebellar tracts of the spinal cord

(Kluver-Barrera stain)

• cervical level • thoracic level • lumbar level


•Gen ATXN1 zlokalizowany jest na chromosomie 6p23.

•Prawidłowy zakres powtórzeń 6 – 39 CAG, patologiczny to 40 – 88.

•SCA1 to 6 – 50% przypadków ADCA typu I i od 5 – 33% wszystkich

ataksji o dziedziczeniu autosomalnym dominującym.

W Polsce SCA1 (70% przypadków).

•Obraz histopatologiczny SCA1: zmiany zanikowe móżdżku ze

znaczną utratą komórek Purkinjego, szczególnie w grzbietowej części

robaka. Ponadto dochodzi do utraty neuronów w dolnym jądrze oliwki i

jądrach nerwów czaszkowych III, X i XII.

•Wiek zachorowania 6 - 74 roku życia, najczęściej w 4 dekadzie życia,

czas trwania - od wystąpienia objawów do zgonu - szacuje się na 12 -

38 lat, średnio 15 lat.

OBJAWY KLINICZNE SCA1


Najwcześniej występuje niezborność kkg i kkd z postępującymi

zaburzeniami równowagi i chodu,mowa dyzartryczna. Inne objawy

początkowe to niezborność kończyn górnych i hipermetria oraz.

Drżenie zamiarowe i dysmetria w kończynach górnych. Obserwuje się

oczopląs i zwolnienie ruchów sakkadowych, Często obserwuje się

objawy piramidowe, zwłaszcza wygórowanie odruchów okostnowo-

ścięgnistych.

W miarę trwania choroby nasila się niezborność i dysmetria, stwierdza

się i wyraźne obniżenie napięcia mięśniowego. W najbardziej

zaawansowanym stadium choroby nasilenie ataksji znacznie wzrasta i

pojawiają się objawy znamionujące uszkodzenie pnia mózgu i

komórek ruchowych rdzenia kręgowego: osłabienie i zanik mięśni

twarzy i języka, zaburzenia połykania i czynności oddechowej.

MRI - obrazy w T1 pacjentka FL., lat 26 z SCA1:

- wyraźny zanik móżdżku, znaczne spłaszczenie podstawy mostu i poszerzenie

przestrzeni tylnej jamy czaszki.

- znaczne zwężenie rdzenia szyjnego ze zwiększeniem rezerwy płynowej.

MRI-SCA1

4

BADANIA WŁASNE

41,2 ± 3,7 51,1 ± 5,4 •LICZBA POWTÓRZEŃ CAG:

• CZAS TRWANIA

•WIEK WYSTĄPIENIA

OBJAWÓW CHOROBY:

• WIEK

• PŁEĆ

GRUPY

LICZBA BADANYCH

42,0 ± 14,2 42,6 ± 9,8

32,4 ± 11,5 34,7 ± 8,7

SCA2

37 chorych

SCA1

58 chorych

9,6 ± 7,8 7,9 ± 4,7

14 K i 17M 29 K i 16 M

ZALEŻNOŚĆ WIEKU ZACHOROWANIA OD LICZBY

POWTÓRZEŃ CAG

r = -0,7791

r= -0,7908

5

15

25

35

45

55

65

20 30 40 50 60 70 80

Liczba powtórzeń CAG

Wie

k z

ach

oro

wa

nia

[la

ta]

SCA1

SCA2

ZALEŻNOŚĆ SKALI ATAKSJI OD LICZBY POWTÓRZEŃ CAG

r= 0,4226

r = 0,1669

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

20 30 40 50 60 70

Liczba powtórzeń CAG

ICA

RS

SCA1

SCA2

Linear (SCA2)

Linear (SCA1)

ZALEŻNOŚĆ SKALI ATAKSJI OD CZASU TRWANIA

OBJAWÓW KLINICZNYCH

r=0,4026

r = 0,2923

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40

Czas trwania choroby [lata]

ICA

RS

SCA1

SCA2

6

OCENA KLINICZNA 1

U wszystkich chorych stwierdzono ataksję tułowia i kończyn w połączeniu z innymi zespołami neurologicznymi, z których najczęściej występowały:

• Dyzartria

• Zespół piramidowy

• Dysfagia

SCA2 SCA1

n -37 n - 58

25% 53%

16% 58%

32% 68%

7

OCENA KLINICZNA 2

Zanik mięśni

Osłabienie odruchów okostnowo-

ścięgnistych

Fascykulacje

Osłabienie czucia wibracji

Cechy neuropatii

16% 23%

11% 18%

SCA2

n –37

SCA1

n – 58

11% 10%

63% 13%

58% 45%

•Gen ATXN2 zlokalizowany jest na chromosomie 12q24, Prawidłowy

zakres liczby powtórzeń 14 – 30, a patologiczny 33 - 77 CAG.

•Częstość SCA2 szacuje się średnio na kilkanaście procent ADCA.

W Polsce jest to druga, co do częstości występowania postać SCA (ok.

11%).

•Neuropatologia: zanik liczby komórek Purkinjego, utrata neuronów w

jądrach oliwkowo-mostowo-móżdżkowych i zanik istoty szarej, znaczna

demielinizacja w obrębie sznurów tylnych rdzenia kręgowego; mniej

nasilone zmiany w szlakach rdzeniowo-móżdżkowych.


•Początek wystąpienia objawów obserwuje się w wieku 2 - 65 lat

średnio – podobnie jak w SCA 1 w 4 dekadzie życia. Początkowo

typowe objawy móżdżkowe: zaburzenia chodu i mowy, którym często

towarzyszą kurcze mięśniowe w kończynach dolnych.

•U wielu pacjentów występuje zwolnienie sakkadowych ruchów gałek

ocznych, wyraźniejsze niż w SCA1, poprzedzające oftalmoplegię.

•Obserwowano u 23% pacjentów objawy pozapiramidowe, a w

niektórych przypadkach zespół chorobowy zbliżony jest do

parkinsonizmu. Obserwuje się także dystonię i pląsawicę (38%) oraz

otępienie (37%).

•Często występuje również polineuropatia, z przewagą uszkodzenia

nerwów czuciowych.


Rodowód rodziny z dziedziczeniem odmatczynym SCA2

Wiek zachorowania

Czas trwania choroby

MRI – of SCA2 patient MC., a 25 y. old woman: A – T1 - midsagittal plane of brain and posterior fossa - atrophy of the brainstem and flattening of pontine base. B - T2 -axial image at the level of middle cerebellar peduncules – significant atrophy of cerebellum. C - shrinkage of the cervical spinal cord

B C A

Pedigree of family with paternal transmission SCA2

Age of onset

Disease duration

MRI

Ojciec (48l.)

Syn (25l.)

zanik pnia mózgu i spłaszczenie podstawy mostu

zwężenie rdzenia szyjnego

Zanik móżdżku

CZĘŚTOŚĆ ODCHYLEŃ W BADANIU MRI

LOKALIZACJA ZMIAN SCA1 SCA2

• ZANIK MÓŻDŻKU (PÓŁKUL I ROBAKA) 94% 100%

• POSZERZENIE IV KOMORY 82% 80%

• POSZERZENIE KOMÓR BOCZNYCH 35% 60%

• ZANIK KORY PŁATA CZOŁOWEGO 59% 47%

• SPŁASZCZENIE PODSTAWY MOSTU 67% 45%

• ŚCIEŃCZENIE RDZENIA W

ODCINKU SZYJNYM 47% 87%

WNIOSKI - 1

• POTWIERDZONO STATYSTYCZNIE ZNAMIENNĄ ZALEŻNOŚĆ

WIEKU ZACHOROWANIA I LICZBY POWTÓRZEŃ CAG.

• WIODĄCYMI OBJAWAMI U WSZYSTKICH PACJENTÓW BYŁY

ZABURZENIA CHODU, ATAKSJA TUŁOWIA I KOŃCZYN ORAZ

DYZARTRIA.

• KLINICZNE OBJAWY NEUROPATII OBSERWOWANO TYLKO

U 18% CHORYCH, PODCZAS GDY BADANIE NEUROGRAFICZNE

UJAWNIŁO MIERNIE I ZNACZNIE NASILONE USZKODZENIE

RUCHOWEGO I CZUCIOWEGO NEURONU OBWODOWEGO

TYPU AKSONALNEGO.

WNIOSKI 2

• Klinicznie objawy zajęcia dróg

piramidowych stwierdza się u większości

pacjentów z SCA1

• Uszkodzenie czucia prioproceptywnego w

obu typach SCA

LECZENIE????

•NIE MA SKUTECZNEGO LECZENIA OBJAWOWEGO

FARMAKOLOGICZNEGO !

• REHABILITACJA NASTAWIONA NA ZABURZENIE BALANSU

I RUCHY MANIPULACYJNE RĄK ORAZ ĆWICZENIA

LOGOPEDYCZNE I ODDECHOWE NIECO SPOWALNIĄ POSTĘP

PROCESU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

WSTĘP 3 - SCA • WSPÓLNE CECHY WSZYSTKICH SCA TO ATAKSJA CHODU I DYZARTRIA

• KLINICZNE RÓŻNICOWANIE POSZCZEGÓLNYCH SCA JEST TRUDNE

• WEDŁUG DANYCH ZAKŁADU GENETYKI IPiN W POLSCE DOTYCHCZAS

ZDIAGNOZOWANO MOLEKULARNIE TYPY SCA:

• SCA1 – 434 pacjentów objawowych i przedklinicznych z 200 rodzin

• SCA2 – 91 przypadków objawowych i przedklinicznych z 40 rodzin

• SCA8 - 30 pacjentów z 18 rodzin

• SCA17 – 10 chorych z 3 rodzin

• SCA36 – 9 osób z 5 rodzin

• NIE STWIERDZONO PRZYPADKÓW SCA3 / MACHADO-JOSEPH

59

4

4

4

2

3

2

2 9

3 3 8

1

1

2

4

2

2 2

4

Rodziny SCA

w Polsce Sułek i wsp. Występowanie

ataksji rdzeniowo-

móżdżkowych spowodowanych

mutacjami dynamicznymi u

pacjentów w populacji polskiej.

Neurol.Neurochir.Pol 2010.

1

200

Rodziny SCA1

40

Rodziny SCA2

1

1

1

1

1

3

Rodziny SCA17

2

1

1

Documents

KLINIKA CHOROBY HUNTINGTONA I ATAKSJI RDZENIOWO … · WYRÓŻNIA SIĘ TRZY POSTACIE CHOROBY: WIEKU MŁODZIEŃCZEGO - WIEK ZACHOROWANIA < 20r.ż ... POSTAĆ WIEKU PODESZŁEGO -