Kompetencje rodziny zastępczej w przygotowaniu dziecka do zmiany

sytuacji życiowej

Elżbieta TrubiłowiczSpecjalistyczna Poradnia dla Rodzin MOPR

Lublin, Katolicki Uniwersytet Lubelski

Jana Pawła II

Art. 33. Piecza zastępcza zapewnia:

• 1) pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub gdy jest to niemożliwe – dążenie do przysposobienia dziecka;

• 2) przygotowanie dziecka do: • a) godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia, • b) pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, • c) nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i

społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych;

• 3) zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyj-nych.

Art. 40 Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę

i wychowanie a w szczególności

• 1) traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;

• 2) zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych; • 3) zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i

szkolnych; • 4) zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań; • 5) zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe,

społeczne oraz religijne; • 6) zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w

życie prywatne dziecka; • 7) umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba

że sąd postanowi inaczej.

Trauma

• prosta- jednokrotna ekspozycja na traumę• złożona - wielokrotna ekspozycja na traumę• indywidualna – wypadek komunikacyjny- gwałt, kazirodztwo (70% PTSD)- nagła śmierć bliskiegomasowa –klęska żywiołowa (20% - PTSD)- skażenie- obóz jeniecki

Trauma odrzucenia

• indywidualna przemoc• utrata najbliższych (sieroctwo lub brak

poczucia wsparcia)• deprywacja emocjonalna (odrzucenie

emocjonalne przez rodziców)

Typ przywiązania

• 1. bezpieczne- matki troskliwe, nienarzucające lecz dostrojone do dzieci, wrażliwe, akceptujące, gotowe raczej do współpracy niż kontroli, uważne

• 2. unikowe – dziecko reaguje na matkę pozorną obojętnością, jest pełne rezygnacji – matki są odrzucające, szorstkie, niechętne

Przywiązanie cd.

• 3. ambiwalentne - matki są nieprzewidywalne, mało wrażliwe, choć nie odrzucające, zniechęcają dzieci do autonomii, są niekonsekwentne (Ainsworth i in. 1978)

• 4. zdezorganizowana – zachowania matek są sprzeczne ,niezdecydowane, matka jednocześnie jest bezpieczna i zagraża, matka boi się i przeraża (Main, Hesse. 1992)

Skutki u dzieci• 1. bezpieczna więź – dzieci z wysoką samooceną, zdrowe

emocjonalnie, prężne, kompetentne społecznie, elastyczność• 2. unikowa więź – postrzegane jako naburmuszone i

aroganckie, pełne buntu, często przemocowe, psychopatologia obsesyjnych, narcystyczne i shizoidalne

• 3. ambiwalentna więź – postrzegane jako infantylne, często nadmiernie lgnące, są czasem ofiarami przemocy rówieśniczej

• 4. zdezorganizowana więź - częste psychopatologie np. borderlain

NIEPEWNOŚĆ

POCZUCIE WINY

OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

KONFLIKT LOJALNOŚCI

POSZUKIWANIE TOŻSAMOŚCI

niepewność

Poczucie winy

OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

Konflikt lojalności

Poszukiwanie tożsamości

Problemy w regulacji emocji

• Zagrożenie wywołuje nadmierne- pobudzenie (niepokój, rozdrażnienie, agresja,

panika)- zamrożenie (odrętwienie, odpłynięcie,

zaburzenia uwagi, pamięci,

Pomoc• I. Bezpieczeństwo • fizyczne – brak zagrożeń,• zdrowotne – diagnoza i leczenie np. PTSD,• emocjonalne – zrozumienie mechanizmów zachowań przez

otoczenie• II. Budowanie więzi dziecko – opiekun• III. Kształtowanie autoregulacji fizjologicznej i emocjonalnej• IV. Kształtowanie kompetencji społecznych• V. Psychoterapia traumy

(Drozdowski, 2011)

Identyfikacja

• Identyfikacja podstawową strategią rozwoju.• „Identyfikacja jest strategią obronną po traumie

stosowaną po to by np. zaprzeczyć bolesnym uczuciom straty i porzucenia, uniezależnić się od obiektu lub traumatycznego przeżycia, poradzić sobie z lękiem lub pozbyć się poczucia winy i wstydu”(Srinath,2010)

• Procesy identyfikacyjne są zawsze złożone, po traumie są szczególnie skomplikowane.

• Obiekty pozytywnej identyfikacji ????

W zdrowej rodzinie rodzice są po to by zaspakajać potrzeby dzieci.

W niezdrowej rodzinie dzieci są po to, żeby zaspakajać potrzeby rodziców.

(Wirginia Satir, 2000)