KONCEPCJA PRACY I ROZWOJU

PORADNI

PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ NR 4

we Wrocławiu

na lata 2011 - 2016

Ewa Załęcka

dyrektor PPP nr 4

od 1.09.1995 r. do nadal

Wrocław 2011 rok

2

Spis treści:

I. Założenia „Koncepcji pracy i rozwoju PPP nr 4” w dobie trwającej reformy

oświaty……………………………………………………………………… str. 3

II Stan aktualny Poradni bazą do dalszego jej rozwoju oraz świadczenia

efektywnej pomocy………………………………………………………… str. 5

1. Misja Poradni.

2. Charakterystyka warunków działania Poradni.

2.1. Lokalizacja i jej wpływ na dostępność usług psychologiczno-

pedagogicznych.

2.2. Kadra warunkiem profesjonalnej pomocy.

2.3. Klienci wyznacznikiem celu i kierunku działań:

- uczniowie

- rodzice

- nauczyciele

III. Merytoryczny zakres usług w odniesieniu do reformy…………………. str.17

1. Diagnoza problemu.

2. Przykłady dobrych praktyk.

3. Ewaluacja działań Poradni – istotną strategią rozwoju i wprowadzania

zmian w Poradni

4. Analiza SWOT.

IV. Strategiczne obszary pomocy na najbliższe lata: ……………………… str. 37

1. Upowszechnienie wychowania przedszkolnego.

2. Obniżenie wieku obowiązku szkolnego.

3. Indywidualizacja nauczania.

4. Priorytetowe zadania.

V . Zakończenie: …………………………………………………………… str. 44

3

I. Założenia „Koncepcji pracy i rozwoju PPP nr 4” w

dobie trwającej reformy oświaty.

Koncepcja pracy PPP nr 4 na najbliższe lata opracowania została w oparciu o główne idee

i założenia nowej polityki edukacyjnej aktualnie wdrażanej w polskim systemie oświaty

przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, których istotą jest zapewnienie wysokiej jakości

edukacji dla każdego dziecka stosownie do jego potrzeb i możliwości.

Promowana tak polityka edukacyjna jest zgodna z ogólnymi tendencjami europejskiej

polityki uczenia się przez całe życie, w której w centrum zainteresowania jest człowiek.

Budując koncepcję pracy Poradni w dobie oczekiwanych zmian ukierunkowanych na

zapewnienie dobrej jakości edukacji oraz w ogólnej filozofii pomocy i wsparcia

świadczonej w procesie edukacji każdemu dziecku – jako szczególnie istotne postawiłam

sobie kluczowe pytanie:

Jakie są moje, jako dyrektora placówki świadczącej pomoc

psychologiczno-pedagogiczną różnym grupom odbiorców

zaangażowanym w proces edukacji, aktualne cele zawodowe i

wyzwania związane z dalszym rozwojem Poradni jako jednego

z ogniw w polskim systemie oświaty?

W odpowiedzi na tak postawione pytanie - analizując obecnie obowiązujące przepisy

prawa oświatowego, a także nowe przepisy, w tym pakiet rozporządzeń MEN o pomocy

psychologiczno-pedagogicznej, wcześniej konsultowane społecznie a sukcesywnie

wdrażane począwszy od 1 lutego 2011 r. – za najważniejsze uznałam konieczność

włączenia działań Poradni w realizację reformy systemu edukacji w zakresie efektywnej

pomocy psychologiczno-pedagogicznej świadczonej przede wszystkim grupom

odbiorców: uczniom – rodzicom – nauczycielom.

4

Jako najważniejsze determinanty rozwoju Poradni w dobie wdrażanych zmian

uznałam:

1. Wysoką jakość zarządzania i dobrze funkcjonującą strukturę organizacyjną

placówki sprzyjającą realizacji zadań.

2. Jasno sformułowane cele, główne kierunki i strategie działania Poradni na rzecz jej

klientów.

3. Przyjęcie przez wszystkich pracowników Poradni oraz promowanie wartości

edukacyjnych i wychowawczych określonych w misji Poradni.

4. Kompetentna realizacja zadań przez wysoko kwalifikowaną kadrę.

5. Pedagogiczne zaangażowanie całego zespołu współpracowników, doskonalenie

własnej wiedzy i umiejętności traktowane jako ciągłe działanie instytucjonalne.

6. Otwartość na potrzeby środowiska, rozumienie potrzeb klientów.

7. Systematyczne monitorowanie własnej pracy, podejmowanie wewnętrznej

ewaluacji umożliwiającej pozyskiwanie informacji, ocenę skuteczności działań,

odkrywanie deficytów jakości i ich korygowanie, a także planowanie nowych

przedsięwzięć.

5

II. Stan aktualny Poradni bazą do dalszego jej rozwoju

oraz świadczenia efektywnej pomocy.

1. Misja Poradni

Przyjęty w Poradni system wartości jest wciąż aktualny:

„Jesteśmy po to, by zawsze znaleźć sposób i czas na pomoc i wsparcie

drugiemu człowiekowi, gdy on jej potrzebuje.

Akceptując człowieka z wszystkimi jego niedostatkami i talentami – dbamy o

jakość naszych usług, ich skuteczność i zadowolenie klienta. Dbamy także o

własny profesjonalizm, samorozwój i partnerstwo.

W realizacji zadań przyjęliśmy zasadę:

Każdy Klient Naszej Poradni jest wyjątkowy, a jakość usług jest sprawą

wszystkich pracowników.”

Misja Poradni tak sformułowana bezpośrednio urzeczywistnia nową filozofię zmian

edukacyjnych zawartych w przepisach prawa:

Otwiera nieograniczony katalog potrzeb klienta, z którym może się on zgłosić

po pomoc i wsparcie do Poradni – pełni tym samym rolę dostępności i otwartości

dla każdego oczekującego pomocy, z każdym problemem, do każdego specjalisty

Zakłada indywidualne podejście do każdego klienta, budujące jego podstawową

potrzebę poczucia bezpieczeństwa.

Wskazuje na wagę jakości świadczonych usług przez poradnię w oparciu o

wiedzę, umiejętności, własne doskonalenie, współpracę z innymi podmiotami

Wytycza kierunek skuteczności działań w oparciu o badanie potrzeb klienta,

ewaluację - służące sprostaniu jego oczekiwaniom, zadowoleniu…

6

2. Charakterystyka warunków działania Poradni

2.1. Lokalizacja Poradni i jej wpływ na dostępność do usług psychologiczno-

pedagogicznych.

PPP nr 4 funkcjonuje w systemie gabinetów pomocy psychologiczno-pedagogicznej

zlokalizowanych w siedmiu obiektach szkolnych, w rozległej dzielnicy Wrocław-

Fabryczna. Siedziba Poradni – baza – mieści się w budynku LO nr VII, a gabinety

terenowe w: SP nr 95, ZSP nr 21, ZS nr 24, ZSP nr 1, SP nr 118, ZSP nr 2.

Aktualny stan lokalowy jest wynikiem kilku dokonanych wcześniej zmian w usytuowaniu

gabinetów Poradni. Zmiany te spowodowane były:

potrzebą miasta Wrocławia innego zagospodarowania całego obiektu szkolnego, w

którym usytuowane były gabinety Poradni (dot. gabinetów usytuowanych

wcześniej na ternie ZSOŚ w Praczach)

potrzebą zwrotnego pozyskania przez szkołę na cele dydaktyczno-wychowawcze

użyczonych wcześniej Poradni gabinetów (dot. gabinetu w SP nr 118 oraz gabinetu

w ZS nr 24).

Trudności organizacyjne związane z koniecznością opuszczenia gabinetów Poradni

przyczyniły się do pozyskania innych lokalizacji:

- 1 gabinet w ZSP nr 2

- 3 gabinety w zmodernizowanym skrzydle budynku SP nr 95

- 2 gabinety w pozyskanym skrzydle-przybudówce w ZS nr 24

ponadto, w staraniach o poszerzenie bazy Poradni pozyskaliśmy dodatkowo:

- 2 gabinety w LO nr VII

SCHEMAT ORGANIZACYJNY PORADNI

D Z I E L N I C A F A B R Y C Z N A

G a b i n e t y w t e r e n i e

Poradnia

Psychologiczno-Pedagogiczna nr 4

Siedziba: budynek LO nr VII

Wrocław ul. Jemiołowa 59

/9 gabinetów diagnostycznych/

Gimnazjum nr 12

ul. Eluarda

Os. Leśnica

SP nr 95

ul. Starogajowa

Os. Stabłowice

2 gabinety

SP nr 118

ul. Bulwar Ikara

Os. Gądów

2 gabinety

SP nr 38

ul. Horbaczewskiego

Os. Gądów

SP nr 113

ul. Zemska

Oś. Nowy Dwór

2 gabinety

ZS nr 21

ul. Ignuta

Os. Kozanów

Szkoły i placówki w rejonie działania Poradni

Cała Poradnia obejmuje merytorycznie opieką w bieżącym roku szkolnym 2010/2011 -

103 placówki, w tym:

- żłobki - 6

- przedszkola - 39

- szkoły podstawowe - 25

- gimnazja - 20

- szkoły ponadgimnazjalne - 9

- placówki specjalne - 4

Łączna liczba dzieci objętych rejonem działania Poradni, w tym w opiece

niezinstytucjonalizowanej wynosi ok. 30.000. Liczba placówek i dzieci od lat nie ulega

większym zmianom. Warto zwrócić uwagę na obserwowaną już w ostatnim czasie

wzrastającą we Wrocławiu liczbę niepublicznych przedszkoli oraz punktów i zespołów

przedszkolnych, które tworzone są również w rejonie działania Poradni - w związku z

ustawowym obniżeniem wieku obowiązku szkolnego i potrzebą zapewniania małym

dzieciom zinstytucjonalizowanej opieki na poziomie przedszkoli.

Zarówno baza Poradni, jak i każdy gabinet terenowy obsługuje przedszkola, szkoły i

placówki położone w najbliższym jej otoczeniu (odległości) tak, aby zapewnić optymalny

dla klienta Poradni dostęp do pomocy i usług Poradni. Stanowi to jednocześnie wyzwanie

dla pracowników gabinetów terenowych Poradni, którzy mając pod opieką różne typy

placówek oświatowych świadczą pomoc dzieciom i młodzieży w dużej rozpiętości wieku i

etapu rozwojowego, a to z kolei bezpośrednio wiąże się z kluczowym problemem

zapewnienia szerokich kompetencji kadry Poradni do załatwiania spraw klientów.

Diagnoza wieloletniego już systemu pracy gabinetowej pozwala na sformułowanie

następujących wniosków:

9

1. System pracy gabinetowej:

ułatwia uczniom, rodzicom i nauczycielom dostęp do Poradni z uwagi na

możliwość korzystania z usług gabinetu blisko szkoły, miejsca zamieszkania

pozwala pracownikom na bliższe poznanie środowiska dziecka uwzględniające

możliwość inicjatyw i angażowania się we wspólne działania na jego rzecz

umożliwia wzrost autonomii, niezależności pracowników pedagogicznych

Poradni świadczących pracę w gabinetach – a tym samym odpowiedzialności

za organizację własnej pracy

ale też:

2. Z systemem pracy gabinetowej wiążą się pewne zagrożenia

utrudnienia organizacyjne – w zakresie przepływu informacji merytorycznych

między bazą Poradni a gabinetami, bieżącego przekazywania dokumentów

usytuowanie gabinetów Poradni na terenie szkół nie zawsze sprzyja

optymalnemu procesowi świadczonych usług z uwagi na:

- warunki zewnętrzne np. hałas, brak poczekalni dla rodziców

- zachwiane poczucie bezpieczeństwa uczniów i rodziców w zakresie

odrębności, bezstronności i niezależności gabinetu Poradni od szkoły, w

której jest on usytuowany

ograniczone możliwości bieżącego wspierania pracowników gabinetu Poradni

w rozwiązywaniu przez nich trudnych, nagłych, kryzysowych problemów

Warto podkreślić, że obecna lokalizacja Poradni z usytuowaniem gabinetów pomocy

psychologiczno-pedagogicznej na terenie szkół dzielnicy Wrocław-Fabryczna w

odniesieniu do reformy edukacji:

sprzyjać będzie wdrożeniu idei pomocy dziecku w jak najbliższym dla

niego środowisku

ułatwi budowanie szerszej i spójnej współpracy między szkołą a Poradnią

w świadczeniu bezpośredniej pomocy dzieciom ze Specjalnymi Potrzebami

Edukacyjnymi (SPE)

10

2.2. Kadra Poradni – warunkiem profesjonalnej pomocy

Aktualny stan kadry wynika z:

- przepisów prawa

- arkusza organizacyjnego opracowanego z uwzględnieniem zasad Wydziału

Edukacji w sprawie opracowywania arkuszy

- polityki kadrowej przyjętej w PPP nr 4 z uwzględnieniem bieżących potrzeb

KADRA

pracownicy pedagogiczni – 31 osób – 30,5 etatu

pracownicy administracyjni – 4 osoby – 3,25 etatu

pracownicy obsługi – 2 osoby – 0,5 etatu

specjaliści:

lekarz konsultant – 1 osoba – umowa zlecenie

specjalista ds. bhp – 1 osoba – umowa zlecenie

pedagodzy

14

logopedzi

2

specjaliści

2

DYREKTOR

psycholog 1

V-CE DYREKTOR

psycholog 1

pracownik

obsługi

2

pracownicy

administracyjni

4

psycholodzy

13

11

Stan kadry:

Kryterium/ stanowiska pracy

- pracownicy pedagogiczni - 31 osób - 30,5 etatu

- pracownicy administracji - 4 osoby - 3,25 etatu

- pracownicy obsługi - 2 osoby - 0,50 etatu

- lekarz konsultant - 1 osoba - umowa zlecenie

- specjalista ds. bhp - 1 osoba - umowa zlecenie

Kryterium/wiek

pracownicy pedagogiczni - psycholog/pedagog/logopeda

- 25 – 30 lat - 1 osoba

- 31 – 40 lat - 9 osób

- 41 – 50 lat - 11 osób

- 51 – 60 lat - 10 osób

Pracownicy administracji – specjalista/referent

- 25 – 30 lat - 0 osób

- 31 – 40 lat - 4 osoby

- 41 – 50 lat - 0 osób

Kryterium/stopień awansu zawodowego

- nauczyciel stażysta - 0 osób

- nauczyciel kontraktowy - 4 osoby

- nauczyciel mianowany - 10 osób

- nauczyciel dyplomowany - 17 osób

Kryterium/ dodatkowe kwalifikacje*

- studia podyplomowe - 10 osób/ 14 form/ 3 osoby więcej niż 1 forma

- kursy kwalifikacyjne - 18 osób/ 22 formy/ 3 osoby więcej niż 1 forma

*dodatkowe kwalifikacje to: studia logopedyczne, neurologopedyczne,

zarządzanie oświatą, oraz kursy kwalifikacyjne z zakresu socjoterapii,

oligofrenopedagogiki, surdopedagogiki, terapii uzależnień, terapii kształtowania

środowiska szkolnego

12

Czym wyróżnia się kadra PPP nr 4?

1. Wszyscy pracownicy pedagogiczni posiadają pełne kwalifikacje do zajmowanych

stanowisk pracy.

2. Kadra jest uczącą się organizacją – pracownicy pedagogiczni systematycznie

uczestniczą w formach doskonalenia zawodowego skutkujących uzyskaniem

dodatkowych kwalifikacji zawodowych, poszerzaniem wiedzy i umiejętności –

kompetencji profesjonalnych.

3. Kadra stanowi połączenie doświadczenia zawodowego wynikającego z

długotrwałego zatrudnienia w jednej placówce z młodzieńczą energią

nowozatrudnionych młodych pracowników.

4. Pracowników Poradni wyróżnia gotowość i otwartość na realizację zadań

wynikających z bieżących potrzeb.

5. Pracownicy Poradni podejmują zadania interwencyjne w trybie natychmiastowym,

wielopłaszczyznowym, wieloetapowym.

6. Stałą kadrę Poradni wspierają studenci i wolontariusze.

Aktualnie, pracownicy Poradni przygotowują się do zmian w pracy Poradni

wyszczególnionych w pakiecie rozporządzeń MEN dotyczących pomocy

psychologiczno-pedagogicznej w szkołach i placówkach oraz kształcenia uczniów ze

SPE poprzez:

uczestnictwo w RP szkoleniowych dotyczących nowych zadań szkół i poradni

psychologiczno-pedagogicznych w pracy z uczniami ze SPE

podejmowanie własnego doskonalenia zawodowego przygotowującego do

realizacji nowych zadań na potrzeby szkół

monitorowanie własnej pracy i prowadzenie ewaluacji własnych działań.

13

2.3. Klienci Poradni wyznacznikiem celu i kierunku działań Poradni

Dziecko/uczeń

Gama problemów, z którymi dziecko trafia po pomoc i wsparcie do Poradni jest bardzo

szeroka. Najczęstsze powody wizyty w Poradni to:

specyficzne trudności w uczeniu się o charakterze dysleksji, dysortografii, dysgrafii

trudności dydaktyczne i niemożność sprostania wymaganiom szkolnym z

towarzyszącymi im kłopotami w przyswajaniu wiedzy, problemami z pamięcią,

uwagą, spostrzeganiem, logicznym myśleniem

trudności wychowawcze w zakresie zachowania przystosowawczego – często

związane z nadpobudliwością psychoruchową, nie podporządkowywaniem się do

obowiązujących norm i zasad życia społecznego, lekceważeniem obowiązków

szkolnych

zaburzenia ogólnorozwojowe i emocjonalne, w tym trudności komunikacyjne,

adaptacyjne, lęki, fobie szkolne, stany depresyjne

niepełnosprawności – umysłowe i ruchowe wymagające dostosowania form i

metod pracy do potrzeb i ograniczonych możliwości

Przedstawione powyżej przyczyny zgłaszania dzieci do Poradni nie wyczerpują

katalogu potrzeb i realizowanych form pomocy.

Ogółem, w ostatnich trzech latach ilość dzieci przyjętych do Poradni wyniosła 17.503

osoby, w tym:

- w formie indywidualnej - 8564 osób

- w formie grupowej np. zajęcia psychoedukacyjne, profilaktyczne, integracyjne,

warsztaty tematyczne, terapie pedagogiczne - 5561 osób

- w formie badań przesiewowych – 3378 osób

Zgodnie z nową ideą reformy w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej

dzieciom w szkołach i placówkach, katalog potrzeb klienta staje się otwarty na każdy

występujący i zgłaszany problem. Poszerzeniu ulega też zakres adresatów pomocy w

szkołach i placówkach. Adresatami tej pomocy są bowiem wszyscy uczniowie, którzy

14

z uwagi na rozpoznane potrzeby edukacyjne i rozwojowe potrzebują wsparcia.

Rozpoznanie indywidualnych potrzeb i możliwości może więc dotyczyć zarówno

trudności w uczeniu się, jak również uzdolnień dziecka. Stąd – w istotny sposób

poszerzono w nowych rozporządzeniach MEN kategorie dzieci ze SPE. W nowym

rozumieniu, do tej kategorii należą zarówno dzieci, które posiadają orzeczenia do

kształcenia specjalnego, jak i te, które mają trudności w realizacji standardów

wymagań programowych, wynikające ze specyfiki ich funkcjonowania poznawczo-

percepcyjnego, zdrowotnego czy też ograniczeń środowiskowych.

Rodzice

Rodzic to wyjątkowy klient Poradni. Każde zgłoszenie – to inny rodzaj problemu i inne

oczekiwanie pod adresem specjalistów Poradni. W większości przypadków oczekuje

pomocy i wsparcia swojemu dziecku – na skutek sugestii nauczycieli przedszkola lub

szkoły, do której dziecko uczęszcza. W procesie doradczym, bardziej lub mniej

świadomie, sam staje się zaangażowanym współuczstnikiem pomagania swojemu dziecku,

ukierunkowanym i często wyposażonym przez specjalistów Poradni w podstawową wiedzę

i umiejętności wychowawcze.

Spektrum problemów, z jakimi zgłaszają się rodzice do Poradni jest wieloprofilowe i

najczęściej dotyczy:

trudności dydaktycznych dziecka, głównie związanych z niemożliwością realizacji

programu nauczania

problemów wychowawczych, głównie dotyczących nieposłuszeństwa, agresji,

łamania norm społecznych, konfliktowości

problemów objawowych tj. nadpobudliwość, lęki i fobie, epizody depresji,

moczenie nocne, tiki, wycofywanie się z kontaktów

wad wymowy, opóźnień w płynności mowy

sytuacji kryzysowych w rodzinie tj. problemów okołorozwodowych, pojawienia się

nowego partnera jednego z rodziców, pójścia do przedszkola, zmiany szkoły,

urodzenia się rodzeństwa.

15

Najczęściej stosowane formy wsparcia i pomocy Poradni wynikające z oczekiwań

rodziców to:

indywidualne konsultacje o charakterze doradczo-informacyjnym w szerokim

zakresie zagadnień natury dydaktycznej i wychowawczej

/w ostatnich 3-ech latach liczba konsultacji indywidualnych wyniosła 2800/

warsztaty:

- wspierające wychowawczą funkcję rodziny, pozwalające na rekonstrukcję

systemu wychowawczego i zmianę postaw

- ukierunkowujące pracę dziecka w środowisku domowym

- doskonalące komunikację rodzic-dziecko

/w ostatnich 3-ech latach liczba uczestników warsztatów wyniosła 161 osób/

prelekcje, spotkania grupowe psychoedukacyjne na terenie przedszkoli i szkół

wynikające ze zgłaszanego zapotrzebowania tematycznego, a dotyczącego:

- dojrzałości szkolnej

- rozwoju mowy i komunikacji słownej

- ukierunkowania pracy z dzieckiem o specyficznych problemach w uczeniu się

- agresji i zachowań problemowych

- lęków, problemów adaptacyjnych, wycofywania się z kontaktów

- zaburzeń uwagi, koncentracji, pamięci

- nadpobudliwości

/w ostatnich 3-ech latach liczba rodziców, którzy skorzystali z tych form pomocy

wyniosła 1974 osób/

terapie rodzin, mediacje podejmowane wówczas, gdy podczas rekonstrukcji

sytuacji wychowawczej okazuje się, że rodzice nie potrafią dokonać zmian z

powodu własnych psychologicznych ograniczeń lub celowo bojkotują wzajemne

postanowienia albo też z powodu konfliktu nie potrafią uzgodnić jednolitego

systemu wychowawczego

/w ostatnich 3-ech latach 42 rodziców uczestniczyło w terapii rodzin, a 73

skorzystało z mediacji/

16

Istotnym sukcesem pracy z rodzicami jest osiąganie stanu pobudzenia ich świadomości i

zmiana roli biernego rodzica w rodzica aktywnego, zaangażowanego w proces

dydaktyczny i wychowawczy własnego dziecka.

W świetle nowych rozporządzeń MEN podkreśla się znaczącą rolę rodzica w procesie

dydaktyczno-wychowawczym własnego dziecka i pozyskiwania go do

współpartnerstwa. Dlatego też Poradnia pełnić będzie szczególną rolę w codziennej

współpracy z rodzicami dziecka począwszy już od etapu diagnozy.

Nauczyciele

Nauczyciel to wymagający klient Poradni – to profesjonalista w swojej dziedzinie wiedzy,

opiekun i wychowawca dzieci i młodzieży w szerokim przekroju ich wieku rozwojowego.

Zatem, gama problemów do rozwiązania przez nauczycieli przedszkoli i szkół różnego

typu wymaga ukierunkowania i wsparcia przez specjalistów Poradni.

Poradnia systematycznie poszerza zakres usług kierowanych pod adresem nauczycieli. W

najszerszym zakresie to:

indywidualne konsultacje wyjaśniające problemy dzieci i młodzieży, realizowane

m.in. w ramach punktów konsultacyjnych na terenie szkół i placówek

/w ostatnich 3-ech latach z indywidualnych konsultacji skorzystało 2100

nauczycieli/

psychoedukacja w formie wykładów na konferencjach tematycznych, prelekcji w

przedszkolach i szkołach, warsztatów i grup wsparcia

/w ostatnich 3-ech latach z tych form skorzystało 767 nauczycieli/

udział czynny w RP na terenie przedszkoli i szkół o charakterze szkoleniowym,

doradczym

/w ostatnich 3-ech latach tym rodzajem pomocy objęto 645 nauczycieli/

Nowym zadaniem dla Poradni w związku z reformą oświaty jest szerokoprofilowe,

merytoryczne wsparcie nauczycieli w pełnieniu przez nich zadań ukierunkowanych

na indywidualizację nauczania i wychowania w oparciu o rzetelną znajomość

dziecka/ucznia, jego potrzeby, możliwości, ograniczenia, zainteresowania,

uzdolnienia.

17

III. MERYTORYCZNY ZAKRES USŁUG

MERYTORYCZNY ZAKRES USŁUG

PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ NR 4

(czym się zajmujemy, co rozwijamy)

WSPÓŁPRACA ZE

SZKOŁAMI I

PLACÓWKAMI (szkolny Zespół ds.

uczniów ze SPE)

WSPÓŁPRACA Z

RODZICAMI (aktywizacja w

procesie edukacyjno-

wychowawczym)

diagnoza

opiniowanie

orzecznictwo

porady postdiagnostyczne

wspomaganie rozwoju

terapie

indywidualne

grupowe

grupy wsparcia

interwencje kryzysowe,

mediacje

profilaktyka

uzależnień i innych problemów

poradnictwo zawodowe

działalność

informacyjno-szkoleniowa

wybór kierunku kształcenia

wybór ścieżki zawodowej

upowszechnianie wiedzy

merytorycznej i umiejętności

problematycznych

18

1. Diagnoza problemu

Merytoryczny zakres usług Poradni jest bardzo szeroki – dotyczy bowiem każdego

problemu związanego z funkcjonowaniem dziecka w przedszkolu/szkole/placówce,

rodzinie i społeczności. Analiza zgłaszanych do Poradni potrzeb od kilku lat wskazuje

tendencję zwyżkową. Wynika to z dwóch powodów:

Akty prawa oświatowego rozporządzenia MEN określają powinności szkół i

placówek oświatowych wobec dziecka, ucznia, młodocianego pracownika

Trwająca transformacja społeczno-ekonomiczna rodzi szereg problemów

cywilizacyjnych natury dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, z którymi ani

dziecko, ani rodzic czy nauczyciel nie potrafią sobie skutecznie radzić.

Zatem:

1. Rośnie zapotrzebowanie na diagnozę związaną z przepisami prawa – a

szczególnie w zakresie:

specyficznych trudności dziecka w uczeniu się (dysleksja, dysortografia,

dysgrafia) – tu często mamy do czynienia z postawą rodzica „ochraniającą”

dziecko zarówno w procesie dydaktycznym, jak i w sytuacji sprawdzianów i

egzaminów zewnętrznych

kwalifikacji dziecka ze SPE do kształcenia w określonych typach szkół i

placówek oświatowych – tu obserwuje się dwie skrajne postawy rodziców

dzieci z deficytami rozwojowymi: o charakterze roszczeniowym („należy mi

się”) lub rzeczywistego oczekiwania pomocy i wsparcia.

Ten typ diagnozy - kwalifikacji dziecka do kształcenia specjalnego ma

szczególną rangę, gdyż w istotny sposób może decydować o dalszych losach

edukacyjnych i zawodowych dziecka.

19

2. Wzrasta potrzeba specjalistycznej pomocy w kierunku problemów:

trudności wychowawczych obejmujących takie zachowania jak:

nieposłuszeństwo, zachowania agresywne, buntowniczo-opozycyjne,

autoagresję

zaburzenia emocjonalne – objawowe, wśród których dominują: lęki i fobie,

odmowa chodzenia do szkoły, izolacja, mutyzm, zaburzenia snu, tiki, moczenie

nocne, zachowania określane przez rodziców jako „dziwne”

kryzysowe sytuacje w rodzinie z coraz szerszą gamą problemów takich jak:

urodzenie się rodzeństwa, przeprowadzka, pójście do przedszkola, rozwód,

nowy partner jednego z rodziców, śmierć w rodzinie.

Z diagnozą bezpośrednio wiąże się pomoc postdiagnostyczna polegająca każdorazowo na

wskazaniu form i metod pracy służących – w zależności od problemu – złagodzeniu

niepokojących zmian w zachowaniu lub ich całkowitej likwidacji.

2. Przykłady dobrych praktyk

Efektywne działania Poradni – jako przykłady dobrej praktyki to:

Badania przesiewowe:

pełnią rolę profilaktyczną i pozwalają na wczesne wykrycie dysfunkcji i zaburzeń

rozwojowych oraz na zapewnienie dzieciom działań stymulująco-korygujących, a tym

samym zapobiegającym niepowodzeniom szkolnym w początkowym okresie kształcenia.

Badania te pełnią także rolę psychoedukacji dla rodziców i nauczycieli, którzy otrzymują

wsparcie i ukierunkowanie pracy z dzieckiem wymagającym pomocy. Istotnym walorem

tej formy pracy jest możliwość objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczno-

logopedyczną dużych grup dzieci w środowisku ich codziennego funkcjonowania – w

przedszkolu lub szkole. Dotyczą one w szczególności:

- oceny funkcji percepcyjno-motorycznych istotnych w nauce szkolnej

- ryzyka występowania zaburzeń dyslektycznych, w tym z wykorzystaniem

ogólnopolskich programów „Słyszę” i „Widzę”

- oceny rozwoju mowy

Corocznie w Poradni badaniami przesiewowymi obejmujemy ok. 1000 dzieci w wieku

przedszkolnym lub wczesnoszkolnym

20

Programy (profilaktyczne, edukacyjne, promocji zdrowia):

1. Szkoła dla rodziców wg programu C. Sutton

Jest to forma cyklicznych zajęć z rodzicami realizowana w Poradni od kilku lat.

Program zyskał wysoką ocenę odbiorców – rodziców dzieci przedszkolnych i w

młodszym wieku szkolnym pragnących skutecznie radzić sobie z codziennymi,

utrzymującymi się trudnymi zachowaniami np. kłopoty ze snem, nie

reagowanie na polecenia, napady złości, odmowa jedzenia, używanie brzydkich

słów, płacz przed rozstaniem z matką. Najistotniejsze atuty programu

wskazywane przez rodziców to:

- poznanie skutecznych metod postępowania z dzieckiem

- nabycie umiejętności budowania relacji rodzic-dziecko w duchu

podmiotowości i dialogu oraz umiejętności porozumiewania się w rodzinie

- uruchomienie rodzicielskiej refleksji i zapoczątkowywania gotowości do

zmian.

2. Program profilaktyczny nt. kształtowania prawidłowych więzi między

rodzicami i dziećmi – na podstawie opracowania Mazlish-Faber „Jak mówić,

żeby dzieci słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”

Program ten efektywnie wspomaga wychowawczą funkcję rodzica pogłębiając

jego samoświadomość i refleksję nt. skuteczności określonych metod

wychowania oraz uświadamiając rodzicom, że skuteczność ta w znacznym

stopniu zależy od wychowującego - aby zmienić dziecko należy często zacząć

od siebie.

3. Program edukacyjny dla gimnazjalistów „Młody mediator”

Program ten to nowoczesna i rzadko jeszcze stosowana metoda uczenia

młodzieży konstruktywnego rozwiązywania konfliktów metodą mediacji

rówieśniczej pozwalająca na zapobieganiu agresji i przemocy u młodzieży na

poziomie ich wiedzy i umiejętności społecznych, znajomości specyficznego

funkcjonowania w codziennym środowisku.

21

4. Program profilaktyczno-edukacyjny dla gimnazjalistów „Klasa szkolna

zespołem osób stale rozwijających się”

Program skierowany do trzech grup odbiorców: uczniów, rodziców i

nauczycieli. Wyposaża uczestników w wiedzę z zakresu psychologicznych

mechanizmów zachowań uczniów wynikających z faz rozwojowych, uczy

skutecznego zapobiegania konfliktom i mobbingowi wśród uczniów na bazie

rozwijania ich umiejętności interpersonalnych.

5. Program edukacyjny „Mam pomysł”

Program skierowany jest do uczniów zdolnych z I etapu edukacyjnego. Ma w

Poradni wieloletnią tradycję, cieszy się w środowisku dużym

zainteresowaniem.

Podkreślanymi przez rodziców i nauczycieli atutami programu jest rozwijanie

aktywności twórczej dzieci jako ważnego czynnika stymulującego i

poprawiającego efektywność nauczania, budzącego i rozwijającego ciekawość

poznawczą, zachęcającego do podejmowania inicjatyw społecznych, uczącego

wzajemnej współpracy zadaniowej i dobrej komunikacji.

Aktualnie, program ten jest też dobrym łącznikiem wdrażania nowej idei

reformy – pracy na rzecz dzieci zdolnych

6. Program promocji zdrowia „Różowa wstążeczka”

Program o kilkuletniej tradycji w Poradni, opracowany na bazie ogólnopolskich

programów promocji zdrowia, skierowany do uczennic gimnazjum,

zapoczątkowujący istotny etap profilaktyki przeciwdziałania chorobom

nowotworowym. Atutem jest oswajanie młodych dziewcząt z samoobserwacją,

samokontrolą i odpowiedzialnością za własne zdrowie, uczy przełamywania

bariery strachu oraz oporu i wstydu. Służy uczeniu prozdrowotnych form

zachowania.

22

Stałe Punkty Konsultacyjne

1. Punkt Konsultacyjny Mediacje i Porady

Punkt, działający od 2007 r., adresowany jest do osób w konflikcie – młodzieży i

dorosłych. Jego główna idea to pomoc w określaniu kwestii spornych, analizie

sytuacji trudnych, wyrażeniu potrzeb i oczekiwań, dostosowaniu odpowiedniej

formy i pomocy do postawionego problemu. Szczególną jego zaletą jest stworzenie

bezpiecznych warunków do otwarcia się klientów na szeroko rozumianą

komunikację społeczną sprzyjającą rozwiązywaniu trudnych problemów i przyjęciu

satysfakcjonujących rozwiązań.

Z pomocy punktu korzystają m.in. rodzice diagnozowanych w Poradni dzieci,

którzy pozostają w sytuacji konfliktu, separacji lub rozwodu. Istotą pracy z

mediatorami jest wówczas ukierunkowanie na ustalenie i przyjęcie rodzicielskiego

planu wychowawczego bezpośrednio służącemu pomocy dziecku zgłoszonemu do

Poradni. Klientami punktu bywają także dyrektorzy i nauczyciele w sytuacji

konfliktu.

2. Punkt konsultacyjny Porad dla Rodzin „Plus”

Działa w Poradni od 2005 r. jako ogniwo pierwszego wsparcia psychologicznego

rodzinom wielodzietnym w ramach wrocławskiego programu „:Pomocy dla rodzin

wielodzietnych – dwa plus trzy i jeszcze więcej”. Jego istotą jest preferencyjny

dostęp do usług diagnostycznych w Poradni oraz pomocy doradczo-konsultacyjnej

w sytuacjach trudnych wychowawczo i kryzysowych. Główne działanie punktu to:

indywidualne wsparcie rodziców w podnoszeniu ich umiejętności wychowawczych

oraz specjalistyczna pomoc udzielana dzieciom.

23

3. Punkt Konsultacyjny dla osób z problemem onkologicznym

Działa w Poradni od 2005 r.. Jego powstanie to efekt wspólnej inicjatywy i

współpracy psychologa Poradni ze specjalistyczną placówką służby zdrowia w

rozwiązywaniu problemów dydaktyczno-wychowawczych dzieci i ich rodziców w

sytuacji trudnej – choroby nowotworowej. Istotą działania punktu jest wsparcie i

pomoc psychologiczna w sytuacji kryzysu.

Z porad w punkcie korzystają:

- rodzice dzieci kwalifikowanych w Poradni do indywidualnego nauczania

- dzieci i młodzież po okresie leczenia nowotworowego i powrotu do nauki

w warunkach szkolnych

- osoby dorosłe skierowane przez lekarza specjalistę w stanach załamania

psychicznego wobec postawionej diagnozy

24

3. Ewaluacja działań Poradni – istotną strategią rozwoju i wprowadzania

zmian w Poradni

Jedną z najważniejszych, wdrażanych w systemie oświaty zmian jest zmodernizowany

Nadzór Pedagogiczny (Rozporządzenie MEN z dnia 7.10.2009 r. w sprawie nadzoru

pedagogicznego). Główną ideą nowego nadzoru pedagogicznego jest planowanie rozwoju i

działań szkoły lub placówki oświatowej w oparciu o ewaluację. Celem nadrzędnym

ewaluacji w kierowanej przeze mnie Poradni jest potrzeba zaspokajania wymagań i

oczekiwań klientów, ich zadowolenie i zaufanie – w odniesieniu do zakresu, poziomu i

jakości oferowanych usług wynikających z przepisów prawa i powinności poradni. Rodzi

to potrzebę systematycznego diagnozowania i monitorowania działań oraz sprawdzania,

czy ich kierunek jest prawidłowy, czy wymaga projektowania zmian.

W PPP nr 4 ewaluacja nieodłącznie związana jest z jakością pracy Poradni i stanowi

jednocześnie wewnątrzporadniany system zapewniania jakości świadczonych usług. Jako

podstawę tego systemu przyjęte zostały dwie tezy:

1. Wprowadzanie do pracy Poradni modyfikacji, zmian wymaga woli i

zaangażowania kierownictwa placówki – dyrekcji

2. Jakość powstaje wewnątrz Poradni jako uczącej się organizacji – zatem projektując

zmiany należy działać z tymi, którzy ten system współtworzą – z zespołem

pracowniczym

Istotą tak rozumianej strategii – dla potrzeb organizacyjnych i merytorycznych Poradni,

decyzyjnych, strategicznych i marketingowych – stała się konieczność rozumienia przez

wszystkich pracowników Poradni potrzeby systematycznego podejmowania działań

ewaluacyjnych, nieodłącznie związanych z:

doskonaleniem pracy placówki

korygowaniem jej działań

wytyczaniem krótko- i długoterminowych celów

określaniem priorytetów

Zadanie to zostało podjęte przez PPP nr 4 wraz z wejściem w życie nowego

rozporządzenia o nadzorze.

25

W nowej formule nadzoru w roku szkolnym 2009/10 poddane zostały ewaluacji

następujące zagadnienia:

1. Wieloaspektowa psychoedukacja grupowa rodziców jako ważna komponenta w

procesie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży w wymiarze

dydaktycznym i wychowawczym.

2. Efektywność podejmowanej w Poradni terapii pedagogicznej dla dzieci z

trudnościami w nauce.

Wnioski z ewaluacji w roku szkolnym 2009/10 stanowiły podstawę do planowania dalszej

pracy Poradni na rok szkolny 2010/11. Planowana na ten rok ewaluacja miała na celu

zaangażowanie pracowników pedagogicznych do działań projakościowych Poradni w

dobie zapowiadanych przez MEN zmian w pomocy psychologiczno-pedagogicznej w

szkołach i placówkach. Stąd wybór tematów do ewaluacji obejmuje zarówno obszar

organizacyjny Poradni, jak też merytoryczny zakres działań.

W bieżącym roku szkolnym 2010/2011 ewaluacji poddano 5 obszarów, z których trzy

zostały zakończone raportami końcowymi w grudniu 2010, natomiast dwa –

pozostają w toku realizacji, zakończą się raportami w czerwcu 2011 r.

OBSZAR PIERWSZY

Współpraca organizacyjno-merytoryczna Poradnia – szkoły, w których

usytuowane są gabinety Poradni.

Cele:

Doskonalenie współpracy organizacyjno-merytorycznej Poradnia – szkoły, w

których usytuowane są gabinety Poradni

Zebranie oczekiwań szkół pod adresem pracowników Poradni w aspekcie

nowych rozporządzeń MEN regulujących pomoc psychologiczno-pedagogiczną

w szkołach i placówkach

26

Procedura ewaluacyjna:

Ankietowaniu poddano 9 dyrektorów szkół, w których usytuowane są gabinety Poradni

oraz 24 specjalistów (psychologów, pedagogów i logopedów szkolnych zatrudnionych w

tych szkołach). Analiza danych uzyskanych w wyniku ewaluacji pozwala na

sformułowanie wniosków również istotnych w odniesieniu do nowych zadań Poradni

wynikających z reformy systemu edukacji.

Wnioski:

1. Usytuowanie gabinetów Poradni na terenie szkół oceniane jest pozytywnie

przez zdecydowaną większość dyrektorów tych szkół (89%). Większość

dyrektorów nie postrzega jako utrudnienia dla szkół obecności klientów

Poradni z innych szkół i placówek (78%). Natomiast dyrektorzy (22%), którzy

uznają, że obecność klientów Poradni spoza szkoły stanowi pewne utrudnienie

wiążą to z potrzebą sprawowania przez pracowników szkoły dodatkowego

nadzoru.

2. Poradnia dba o promocję swoich działań i skutecznie dociera z ofertą do

klientów. Głównym sposobem przedstawiania szkołom i placówkom propozycji

form pomocy udzielanych przez pracowników Poradni, a pozytywnie

przyjmowaną przez odbiorców, są spotkania grupowe.

3. Nauczyciele, w tym specjaliści zatrudnieni w szkołach korzystający z form

pomocy oferowanej przez Poradnię, wskazują na ich szerokoprofilowy zakres,

który, ich zdaniem, w dobrym stopniu zabezpiecza potrzeby szkoły – dotyczy

to także sytuacji trudnych, nagłych i kryzysowych. Specjaliści zatrudnieni w

szkole widzą jednak potrzebę poszerzenia działań Poradni o:

zwiększenie ilości proponowanych przez Poradnię różnych form

pomocy terapeutycznej dla uczniów

szerszą pracę Poradni na rzecz rodziców w zakresie uświadamiania im

wagi ich roli w procesie edukacji i wychowania we współpracy z

nauczycielami

pomoc szkoleniową nauczycielom w rozwiązywaniu bieżących,

trudnych problemów dydaktyczno-wychowawczych.

27

4. Dyrektorzy i specjaliści zatrudnieni w szkołach wysoko oceniają wartość

merytoryczną opinii i orzeczeń wydawanych przez Poradnię i to zarówno w

zakresie rozumienia stosowanego w nich języka, wyjaśniania przyczyn

zaburzeń, przedstawiania sposobów rozwiązywania problemów, jak też

możliwości realizacji proponowanych zaleceń do pracy z uczniem.

Jednak w dalszym ciągu część respondentów widzi potrzebę wspólnych

spotkań mających na celu polepszenie rozumienia specjalistycznego języka

stosowanego w tych dokumentach przez pracowników Poradni. Dalszego

dopracowania na linii Poradnia – szkoła wymaga też dostosowywanie zaleceń i

wskazań postdiagnostycznych do możliwości ich realizacji na terenie szkoły.

5. Dyrektorzy i specjaliści szkoły wysoko oceniają skuteczność udzielanej im

przez pracowników Poradni pomocy w rozwiązywaniu spraw dzieci i

młodzieży; zwracają uwagę na dobre bezpośrednie kontakty.

6. Ankietowani pracownicy szkół - w związku z wdrażanymi zmianami w pomocy

psychologiczno-pedagogicznej oczekują od Poradni:

aktywnego udziału w zespołach ds. planowania a nawet koordynowania

pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów o specjalnych

potrzebach edukacyjnych

pomocy w działalności diagnostycznej, doradczej oraz terapeutycznej

Wniosek podsumowujący:

Dobrze oceniona, pod względem organizacyjnym i merytorycznym, praca gabinetów

na terenie szkół stanowi bazę do realizacji głównej idei nowych założeń pomocy

psychologiczno-pedagogicznej w szkołach i placówkach – udzielanie tej pomocy jak

najbliżej ucznia w placówce, szkole i środowisku rodzinnym. Sprzyjać też będzie

indywidualizacji pracy z uczniem.

28

OBSZAR DRUGI

Wieloaspektowa psychoedukacja grupowa rodziców jako ważna komponenta w

procesie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży w wymiarze

dydaktycznym i wychowawczym – kontynuacja działań ewaluacyjnych podjętych w

roku szkolnym 2009/10 wynikająca z wniosków przeprowadzonej ewaluacji.

Cel:

Dostosowanie działań Poradni w aspekcie grupowego wsparcia rodziców do ich

potrzeb i oczekiwań w zmieniającej się sytuacji edukacyjnej związanej z reformą –

obniżenie wieku obowiązku szkolnego.

Procedura ewaluacyjna:

Punktem wyjścia do pracy zespołu ewaluacyjnego były wnioski wynikające z ewaluacji

ww. tematu, która została przeprowadzona w roku szkolnym 2009/10, a w szczególności:

1. Psychoedukacja grupowa rodziców w roku szkolnym 2009/10 stanowiła istotny

element pracy profilaktycznej PPP nr 4 i powinna być nadal kontynuowana.

2. Pracownicy Poradni prowadzący zajęcia wskazali na konieczność wprowadzenia

modyfikacji psychoedukacji w zakresie:

- organizacji zajęć

- formy zajęć

- strony merytorycznej zajęć

- ewaluacji zajęć.

Z analizy ubiegłorocznych wniosków zrodziła się potrzeba zbadania oczekiwań rodziców

dzieci 5 i 6-letnich w odniesieniu do proponowanej im przez pracowników Poradni

tematyki psychoedukacji oraz wypracowanie ujednoliconego narzędzia ewaluacyjnego

zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców – realizowanych przez pracowników Poradni.

Ankietowaniu poddano 107 rodziców.

29

Wnioski:

1. Oferta działań Poradni w zakresie grupowej psychoedukacji rodziców dzieci w

wieku przedszkolnym została przez 97,2% ankietowanych oceniona jako

dostosowana do ich potrzeb i oczekiwań. Wszystkie oferowane tematy spotkań

spotkały się z zainteresowaniem rodziców, zatem warto je kontynuować.

2. Rodzice w najwyższym stopniu zainteresowani są tematami związanymi z

rozwojem edukacyjnym i emocjonalnym swoich dzieci. Najmniejsze

zainteresowanie wzbudziły tematy dotyczące migracji zarobkowej i rozwodu

rodziców.

3. Rodzice w propozycjach poszerzenia oferty tematów zgłaszają głównie potrzebę

zajęć związanych z agresją radzeniem sobie z negatywnymi zachowaniami u

dzieci. (w ofercie pomocy Poradni na rok szkolny 2011/12 należy ten postulat

uwzględnić).

Wniosek podsumowujący:

Zgodnie z nowym rozporządzeniem o pomocy psychologiczno-pedagogicznej

zrezygnowano z wyodrębnienia zajęć psychoedukacyjnych jako jednej z form tej

pomocy. Zatem, dotychczas prowadzone zajęcia psychoedukacyjne, pozytywnie

ocenione przez rodziców i nadal oczekiwane, zostaną włączone w inne formy

pracy Poradni (warsztaty, spotkania, instruktaże, konsultacje).

30

OBSZAR TRZECI

Doskonalenie zawodowe nauczycieli pozostających w awansie a efektywność i

poszerzanie działań pomocowych na rzecz klientów Poradni i podnoszenie jakości

pracy Poradni.

Cel:

Wpływ doskonalenia zawodowego nauczycieli realizujących awans na podnoszenie

jakości pracy Poradni.

Procedura ewaluacyjna:

Ewaluacji poddano 12 nauczycieli Poradni, którzy w latach 2007/08 -2009/10

przystąpili do awansu, kontynuowali go i zakończyli lub kontynuują nadal,

w tym: 5 psychologów, 5 pedagogów, 2 logopedów

w tym: 9 osób ubiegało się o stopień nauczyciela dyplomowanego, 3 – mianowanego

w tym: 1 osoba zakończyła staż w 2007 r., 4 – w 2008 r., 3 – w 2009 r., 1 – w 2010 r., a

3 osoby pozostają w trakcie stażu (zakończenie przewidywane jest na 2011 r. i2012 r.).

Wnioski:

1. Nauczyciele Poradni realizujący awans w latach 2007/08 – 2009/10 wykazali

wysoką aktywność w zakresie doskonalenia zawodowego – w ciągu 3-ech

kolejnych lat 12 osób uczestniczyło w 114 formach.

2. Szeroki i wieloaspektowy wybór tematyki zrealizowanych form doskonalenia

zawodowego stanowi odpowiedź zarówno na politykę rozwoju Poradni ujmującą

priorytety wskazywane corocznie przez MEN, Wydział Edukacji i dyrektora

Poradni, jak i na indywidualne zainteresowania nauczycieli ważne z punktu

widzenia ich indywidualnego rozwoju.

3. Znacząca część wybranych form doskonalenia zawodowego (58 %) to kursy/

szkolenia/studia podyplomowe, czyli te formy, które dostarczają ich uczestnikom

nie tylko nowej wiedzy, ale przede wszystkim nowych umiejętności.

31

4. Nauczyciele Poradni pozostający w awansie, jako grupa objęta w Poradni

priorytetem w korzystaniu z dofinansowania do wybranych form doskonalenia

zawodowego, mieli możliwość skorzystania w 41% w całości, a w 8% częściowo

z dofinansowania w ramach posiadanych przez Poradnię środków finansowych;

32% - to formy doskonalenia (głównie udział w konferencjach) zrealizowane

bezpłatnie.

6. Podstawowym motywem wymienianym przez ankietowanych nauczycieli przy

wyborze formy i tematyki doskonalenia zawodowego była potrzeba poszerzania

warsztatu pracy w celu podnoszenia jakości prowadzonej diagnozy i terapii.

7. Wdrażanie wiedzy i umiejętności uzyskanych przez nauczycieli w wyniku

zrealizowanych form doskonalenia zawodowego przyjęło zróżnicowane formy

działań na rzecz klientów Poradni, widocznie wzbogaciło ofertę Poradni oraz

angażowało wszystkich ankietowanych nauczycieli.

8. Ankietowana grupa nauczycieli wykazała znaczącą aktywność w zakresie dzielenia

się wiedzą zarówno w formach działań zewnętrznych na rzecz uczniów, rodziców i

nauczycieli, jak i w formach wewnętrznych – organizacja i prowadzenie zespołów

samokształceniowych w Poradni.

Wniosek podsumowujący:

Polityka Poradni w obszarze doskonalenia zawodowego – dobór szkoleń,

uwzględnianie priorytetów zewnętrznych i wewnętrznych, wykorzystanie środków

finansowych, zilustrowana na przykładzie grupy nauczycieli w awansie –

prowadzona jest prawidłowo, służy podnoszeniu jakości pracy Poradni i będzie

kontynuowana w następnych latach.

32

OBSZAR CZWARTY

Efektywność terapii logopedycznej dzieci przedszkolnych w odniesieniu do osiągania

przez nie gotowości szkolnej.

Cel:

Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci z zaburzeniami mowy korzystających z

terapii logopedycznej w Poradni u progu podjęcia przez nie obowiązku szkolnego.

Procedura ewaluacyjna:

Czas i harmonogram ewaluacji w ww. obszarze zaplanowany został na okres od sierpnia

2010 do czerwca 2011. Na dzień 31 grudnia 2010 r. z zaplanowanych zadań zespół

ewaluacyjny zrealizował dwa tj.:

w październiku 2010 r. przeprowadzono na terenie SP nr 3, SP nr 82 i SP nr 118

oraz P nr 95 we Wrocławiu badania przesiewowe dzieci 5 i 6-letnich, którymi

objęto 135 dzieci

na terenie ww. placówek przeprowadzono ankietowanie wśród 135 rodziców

wszystkich przebadanych dzieci (ponadto ankietowaniu poddano 7 rodziców,

których dzieci pozostają już w terapii na terenie Poradni).

Wnioski – z I etapu ewaluacji:

1. W wyniku badań przesiewowych wyłoniono 61 dzieci wymagających podjęcia

systematycznej terapii logopedycznej; terapię na terenie Poradni zaproponowano

rodzicom tych dzieci; terapię podjęło 24 dzieci

2. Wszyscy ankietowani rodzice zwracają uwagę na poprawność mówienia swojego

dziecka, zatem mają świadomość, że wymowa dziecka jest ważna dla jego rozwoju.

33

3. Przeważająca część rodziców (87%) uważa, że wada wymowy u dziecka wymaga

zgłoszenia problemu do logopedy, ale już 72% respondentów wskazuje, że dziecko

wcześniej objęte terapią logopedyczną – winno ja kontynuować.

4. Pomimo wysokiej świadomości rodziców, że wymowa dziecka jest ważna dla jego

rozwoju:

aż 54% rodziców uważa, że wada wymowy nie ma wpływu na kontakty

rówieśnicze

natomiast

72% rodziców uważa, że wada wymowy ma wpływ na naukę czytania i

pisania.

Korzystnym zjawiskiem, zaobserwowanym w wyniku ankietowania rodziców, jest ich

wysoka świadomość w zakresie potrzeby obserwowania dzieci pod kątem poprawności

mówienia i konieczności zgłaszania się do logopedy w przypadku stwierdzenia

nieprawidłowości rozwoju mowy. Natomiast szczególnego ustosunkowania się wymaga

potrzeba pobudzenia świadomości rodziców w kierunku rozumienia wagi wpływu wad

wymowy nie tylko na powodzenie w edukacji (nauka czytania i pisania), ale też na rozwój

społeczny (satysfakcjonujące kontakty rówieśnicze).

Ewaluacja pozostaje w toku.

34

OBSZAR PIĄTY

Efektywność współpracy Poradni z kuratorami w celu optymalizacji pomocy

dzieciom i młodzieży

Cel:

Optymalizacja pomocy dzieciom i młodzieży przejawiających zaburzenia

zachowania i zagrożonych niedostosowaniem społecznym we współpracy Poradnia –

kuratorzy.

Procedura ewaluacyjna:

Czas i harmonogram ewaluacji w ww. obszarze zaplanowany został na okres od sierpnia

2010 do czerwca 2011. Na dzień 31 grudnia 2010 r. z zaplanowanych zadań zespół

ewaluacyjny zrealizował trzy zadania tj.:

zebranie oczekiwań pracowników Poradni odnośnie pracy kuratora (26.08.2010 r.)

zorganizowanie RP szkoleniowej z udziałem kierownika kuratorów przy Sądzie

Rodzinnym Wrocław- Fabryczna, w ramach której, w odpowiedzi na oczekiwania

pracowników Poradni, omówiono procedury w pracy kuratora zawodowego i

społecznego, zakres pracy i kompetencje, skonfrontowano obustronne potrzeby i

oczekiwania

zespół ewaluacyjny opracował wzór tabeli do bieżącego, ujednoliconego

rejestrowania uczniów z rejonu działania Poradni wymagających kontaktów z

kuratorem lub objętych kuratelą sądową w okresie od 1.09.2010 r. do 31.05.2011 r.

Ewaluacja pozostaje w toku.

35

4. Analiza SWOT

Analiza SWOT w PPP nr 4 to wynik systematycznego diagnozowania, monitorowania

działań Poradni. Jej nadrzędnym celem jest potrzeba zaspokajania wymagań i oczekiwań

klientów, ich zadowolenie i zaufanie do zakresu, poziomu i jakości oferowanych usług.

Na przestrzeni kilku minionych lat w mierzeniu jakości pracy placówki, badaniu jej

obszarów, ewaluacji – poszukiwano odpowiedzi na najistotniejsze pytania z punktu

widzenia efektywnego funkcjonowania Poradni:

Czy Poradnia spełnia oczekiwania klientów oferując określony rodzaj i

jakość świadczonych usług?

Czy treść opinii i orzeczeń zawiera pełne informacje o dziecku celem

wdrożenia niezbędnych form pomocy służących jego rozwojowi?

Czy odraczanie obowiązku szkolnego dzieciom przedszkolnym o

nieharmonijnym rozwoju stanowi dla nich szansę na wyrównanie braków w

przygotowaniu ich do nauki szkolnej?

Czy prowadzone na szeroką skalę w przedszkolach i szkołach przesiewowe

badania logopedyczne stanowią istotną diagnostycznie pomoc we wczesnej

profilaktyce zakłóceń rozwoju mowy?

Czy istotnie potrzebne i efektywne dla rodziców są cyklicznie prowadzone

w Poradni zajęcia z zakresu umiejętności wychowawczych metodą

C. Sutton?

W jakim zakresie orzekanie o potrzebie indywidualnego nauczania uczniom

okresowo i przewlekle chorym jest zasadne jako forma efektywnej pomocy?

Czy diagnoza i zalecenia dla dzieci upośledzonych, zawartych w

orzeczeniach Poradni, a realizujących kształcenie w warunkach integracji

stanowi czytelną i wyczerpującą podstawę pomocną w konstruowaniu

IPET?

Systematyczne monitorowanie, mierzenie jakości pracy, badanie obszarów działalności

Poradni, a od roku szkolnego 2009/10 – ewaluacja stały się podstawą wypracowania dla

PPP nr 4 analizy SWOT. W wyniku analizy SWOT ustalono dla PPP nr 4 mocne i słabe

strony, szanse na rozwój oraz zagrożenia.

36

Mocne strony:

1. Wysokie kompetencje kadry kierowniczej i pracowników Poradni.

2. Szeroki zakres form pomocy.

3. Dostępność do świadczonych usług – blisko klienta w sieci gabinetów.

4. Otwartość na potrzeby klientów, szybkie reagowanie na zmiany.

Słabe strony:

1. Ograniczony zakres usług terapeutycznych.

2. Utrudniony przepływ informacji merytorycznych, przekazywanych

dokumentów w systemie gabinetów usytuowanych w terenie.

Szanse na rozwój związane z reformą:

1. Przyjęcie roli wsparcia merytorycznego nauczycieli szkół i placówek

pozwoli na bliższe poznanie środowiska ucznia w procesie wdrażania

działań postdiagnostycznych.

2. Odciążenie Poradni od części zadań z zakresu wstępnego rozpoznawania

trudności dziecka/ucznia pozwoli na poszerzenie i rozwinięcie terapii

krótkoterminowej jako oczekiwanej przez klientów formy pomocy

dzieciom i młodzieży.

3. Transzowy system dofinansowywania doskonalenia zawodowego

nauczycieli pozwoli na racjonalne planowanie i poszerzanie kwalifikacji i

umiejętności pracowników pedagogicznych zgodnie z priorytetami

związanymi z wymaganiami reformy.

Zagrożenia:

1. Obawa o ograniczone możliwości sprostania oczekiwaniom wszystkich

szkół w rejonie działania Poradni w zakresie opieki merytorycznej

związanej z nowymi zapisami rozporządzeń MEN o pomocy

psychologiczno-pedagogicznej.

2. Usytuowanie gabinetów na terenie szkół nie zawsze sprzyja optymalnemu

procesowi świadczonych usług z uwagi na zachwiane poczucie

bezpieczeństwa klientów Poradni o bezstronność pomocy.

37

IV. Strategiczne obszary pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Poradni na najbliższe lata

Trwa proces reformy edukacji zapoczątkowany 1 września 2009 r. wdrażaniem w szkołach

i placówkach oświatowych nowej podstawy kształcenia ogólnego. Proces ten rozpoczął

pierwszy, ważny etap zmian dla wszystkich podmiotów (w tym poradni) uczestniczących

w procesie edukacji – uczniów, rodziców, nauczycieli. Nowa podstawa programowa

zakłada bowiem takie organizowanie pracy edukacyjno-wychowawczej, by jak

najskuteczniej wychodzić naprzeciw zainteresowaniom uczniów służącym efektywności

ich kształcenia.

Konsekwencją wdrażania nowej podstawy programowej są zmiany w kształceniu

specjalnym, poradnictwie oraz pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Zmiany dotyczą

zatem działań wszystkich podmiotów pracujących na rzecz dziecka z niepełnosprawnością

i jego rodziny. Jednym z nich jest Poradnia.

U podstaw koncepcji rozwoju Poradni leży założenie wpisania działań Poradni w

nadrzędne cele reformy edukacji w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która

stanowi istotę działania tego typu placówki, a także wszystkich podmiotów

zaangażowanych w pomoc, a współpracujących z Poradnią.

Idea zmian – ukierunkowanie na pomoc dziecku w jego najbliższym środowisku

funkcjonowania, przy zaangażowaniu wszystkich pracowników pedagogicznych szkoły

oraz innych placówek oświatowych wspierających szkołę, a także rodziców – wydaje się

bezsprzecznie dobrym rozwiązaniem efektywnego kształcenia i wychowania dzieci.

Zatem –

- Jak tę ideę pomocy szkołom i innym placówkom oświatowym ma urzeczywistnić

Poradnia, w jakich dziedzinach kształcenia i wychowania dzieci może pomóc?

- Jak najefektywniej wesprzeć dziecko, rodzica, nauczyciela?

Strategiczne obszary włączenia działań Poradni w proces reformy to:

38

1. Upowszechnienie wychowania przedszkolnego.

Jednym z głównych celów MEN jest upowszechnienie wychowania

przedszkolnego u dzieci w wieku 3-5 lat służące wyrównywaniu ich szans

edukacyjnych. Realizacja tego celu możliwa jest dzięki wprowadzeniu przez MEN

nowych regulacji prawnych gwarantujących wszystkim 5-latkom prawo do

wychowania przedszkolnego. Już od 1 września 2011 dzieci 5-letnie objęte zostaną

obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym. Sprzyjać temu będą

obecnie tworzone nowopowstałe punkty i zespoły wychowania przedszkolnego,

których zadaniem jest uzupełnienie tradycyjnej sieci przedszkoli.

Poradnia aktywnie włącza się w trwający proces upowszechniania

wychowania przedszkolnego w formie objęcia pomocą nowopowstałych w roku

szkolnym 2009/2010 punktów i zespołów wychowania przedszkolnego

utworzonych w obsługiwanym przez siebie rejonie działania.

Formy udzielanej tym placówkom pomocy to:

określanie obserwowanych przez nauczycieli przedszkoli i rodziców

odchyleń i deficytów rozwojowych

ukierunkowywanie pracy z dziećmi prowadzonej przez nauczycieli i

rodziców służących wyrównywaniu ich rozwoju

podejmowanie pracy korekcyjnej z dziećmi

kwalifikowanie do wczesnego wspomagania rozwoju i kształcenia

specjalnego

39

2. Obniżenie obowiązku szkolnego.

W polskim systemie oświatowym od roku 2009/2010 dzieci mają możliwość

skorzystania z podjęcia nauki w 6-tym roku życia. Jest to wynikiem rządowej

nowelizacji Ustawy o systemie oświaty. Obligatoryjnie dzieci 6-letnie podejmą

naukę w szkole począwszy od roku szkolnego 2012/2013. W bieżący roku

szkolnym z możliwości wcześniejszego pójścia do szkoły według statystyk

podawanych przez MEN skorzystało 12,5 % 6-latków spośród tych, które rok

wcześnie chodziły do przedszkola. Obecnie można przewidywać, że liczba dzieci,

które w 6-tym roku życia skorzystają z możliwości podjęcia o rok wcześniej nauki

w szkole – zwiększy się. Jest to prawdopodobnie efekt stopniowego

przygotowywania rodziców do zmiany, w czym rolę doradczą odgrywa także

Poradnia.

Trwający 3-letni okres przejściowy, rozpoczęty w roku szkolnym 2009/2010,

poprzedzający obligatoryjne obniżenie obowiązku szkolnego, to także czas dla

Poradni – przygotowania się do zmian na poziomie mentalnym i organizacyjnym

Tak rewolucyjna w polskim systemie oświaty zmiana pociąga za sobą nowe

zadania dla Poradni:

poszerzona, rzetelna diagnoza zgłaszanych do Poradni dzieci pod kątem

osiągnięcia dojrzałości szkolne i przygotowania ich do podjęcia nauki w

szkole

pomoc nauczycielom przedszkoli w prowadzonej przez nich diagnozie

dzieci niezbędnej do opracowywania indywidualnych programów

wspomagania i korygowania rozwoju dziecka. Przewiduję, że w okresie

przejściowym, nauczyciele przedszkoli będą nadal korzystali z pomocy

specjalistów Poradni w diagnozowaniu dzieci w formie badań

przesiewowych.

praca na rzecz rodziców:

- wspierająca i ukierunkowująca podjęcie decyzji o wcześniejszym posłaniu

dziecka do szkoły w okresie przejściowym (jeszcze w roku szkolny

2011/2012)

- przygotowująca rodziców do wspierania własnych dzieci i radzenia sobie

w rozwiązywaniu trudności – pokonywania procesu adaptacyjnego,

odkrywania i rozwijania zasobów i możliwości dziecka, dostosowywania

wymagań do indywidualnych predyspozycji dziecka

40

3. Indywidualizacja nauczania

Indywidualne podejście do ucznia to główna idea wprowadzanych zmian w

pakiecie rozporządzeń MEN dotyczącym pomocy psychologiczno-pedagogicznej w

szkołach i placówkach. Podejście takie do problemów edukacyjnych dziecka oparte

jest na wymaganiach zawartych w podstawach programowych wychowania

przedszkolnego i kształcenia ogólnego oraz na przyjętej zasadzie uczenia się przez

całe życie.

Na pierwszy plan wysuwa się potrzeba świadczenia pomocy psychologiczno-

pedagogicznej jak najbliżej środowiska ucznia, w miejscu jego nauczania i

wychowania tj. w przedszkolu, szkole, placówce oświatowej. Potrzeba ta może być

optymalnie realizowana wówczas, gdy:

nauczyciele i specjaliści zatrudnieni w szkołach podejmą pracę z uczniami

w oparciu o rzetelną wiedzę dotyczącą ich indywidualnych możliwości

psychofizycznych, potrzeb, zainteresowań, uzdolnień

otrzymają wsparcie i pomoc ze strony innych podmiotów działających na

rzecz uczniów, w tym również ze strony Poradni

Nowe zadania dla Poradni nieodłącznie związane z wdrażanym procesem

indywidualizacji nauczania w różnych typach szkół i placówek i na każdym etapie

edukacyjnym, w ścisłej współpracy ze szkołami to:

rozpoznawanie możliwości psychofizycznych i indywidualnych potrzeb

rozwojowych i edukacyjnych uczniów, w tym uczniów wybitnie zdolnych

(specjalistyczna, pogłębiona diagnoza, w szczególności w sytuacjach gdy

udzielone w przedszkolu, szkole czy placówce wsparcie okaże się

niewystarczające)

określanie form i sposobów udzielania pomocy odpowiednio do diagnozy

problemu, w tym rozpoznawanie specyficznych trudności w uczeniu się

41

opiniowanie w sprawie dostosowania warunków przeprowadzania

sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, maturalnego oraz potwierdzającego

kwalifikacje zawodowe

udzielanie pomocy uczniom niepełnosprawnym oraz niedostosowanym

społecznie wymagającym specjalnej organizacji nauki i metod pracy, a

także uczniom z chorobami przewlekłymi i zaburzeniami psychicznymi

prowadzenie terapii dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi, z

zachowaniami dysfunkcyjnymi, niepełnosprawnych i niedostosowanych

społecznie i ich rodzin

realizowanie zadań z zakresu doradztwa zawodowego i przygotowania

uczniów do wyboru ścieżki edukacyjnej i zawodowej zapewniającej dostęp

do informacji i poradnictwa zawodowego

udział w pracach szkolnych zespołów ds. dzieci ze SPE

pomoc nauczycielom w opracowywaniu i wdrażaniu IPT-ów dla uczniów z

orzeczeniami do kształcenia specjalnego

pomoc nauczycielom w opracowywaniu programów wsparcia dla uczniów

ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, nauczanych indywidualnie

oraz innych wymagających wsparcia i pomocy, a zakwalifikowanych do

kategorii uczniów ze SPE

pomoc metodyczna i merytoryczna nauczycielom w udzielaniu i

rozwiązywaniu bieżących problemów w pracy z dziećmi ze SPE oraz

organizowanie i prowadzenie konsultacji i szkoleń odpowiednio do

zgłaszanych potrzeb

podejmowanie działań interwencyjnych, kryzysowych, mediacji

współpraca z rodzicami w kierunku aktywizowania ich do pracy z własnym

dzieckiem oraz w podejmowaniu decyzji o wyborze odpowiedniej ścieżki

kształcenia

42

4. Priorytetowe zadania

W najbliższym czasie tj. w roku szkolnym 2011/2012…

nowe działania Poradni ukierunkowane zostaną na przedszkola i gimnazja, w

których wdrożona zostanie reforma pomocy psychologiczno-pedagogicznej

wskazane będzie wzajemne dopasowanie oczekiwań Poradnia –

szkoła/placówka w zakresie uporządkowania kompetencji i odpowiedzialności

w procesie pomocy psychologiczno-pedagogicznej

przyjęcie roli moderatora, animatora pomocy świadczonej dziecku – uściślenie

współpracy ze szkołą/placówką

przygotowanie się merytoryczne pracowników Poradni do pracy z

nauczycielami w zakresie rozwijania ich kompetencji poprzez doskonalenie

własnych umiejętności pracy z dorosłymi partnerami

doprecyzowanie katalogu zadań podstawowych i czynności dodatkowych oraz

standardów pracy Poradni

dalsze rozwijanie umiejętności terapeutycznych pracowników Poradni

poszerzanie kwalifikacji merytorycznych do prowadzenia interwencji

kryzysowych, mediacji

Na bazie doświadczeń w realizacji nowych zadań w przedszkolach i gimnazjach wszyscy

pracownicy Poradni będą przygotowywali się do pracy w szkołach podstawowych i

ponadgimnazjalnych, gdzie reforma pomocy psychologiczno-pedagogicznej w nowej

formule zapoczątkowana zostanie od roku szkolnego 2012/2013.

43

Jak w Poradni trwa proces przygotowywania się do nadchodzących zmian?

Począwszy od zapoczątkowanych przez Ministra Edukacji Narodowej K. Hall

ogólnopolskich konsultacji społecznych w sprawie zmian w oświacie – trwa proces

przygotowywania Poradni do zmian:

Pracownicy Poradni:

uczestniczą w radach pedagogicznych z wyodrębnioną częścią szkoleniową

dotyczącą reformy oświaty z uwzględnieniem wizji pracy Poradni na następne lata

zapoznają się z nowymi regulacjami prawnymi i rozporządzeniami MEN

otrzymują opracowane przez dyrekcję Poradni materiały szkoleniowe w formie

pisemnej

podejmują szkolenia zewnętrzne przygotowujące ich do nowych zadań

realizują zadania z zakresu ewaluacji własnych działań ucząc się tym samym

nowego spojrzenia na efektywność pracy własnej oraz pracy placówki dążącej do

spełniania ogólnopolskich wymagań jakości

W Poradni przygotowuje się także bazę lokalową oraz zasoby materiałowe do nowych

zadań Poradni.

44

VI. Zakończenie

Przedstawiona przeze mnie „Koncepcja pracy i rozwoju Poradni” na najbliższe lata

wpisuje się w ogólne założenia wdrażanej reformy w polskim systemie oświaty. Za

najistotniejsze standardy pracy Poradni, w nowych uwarunkowaniach edukacyjnych,

przyjęłam:

JAKOŚĆ - SKUTECZNOŚĆ - EFEKTYWNOŚĆ

Dążę do budowania placówki odnoszącej sukcesy edukacyjne i wychowawcze w

odniesieniu do przypisanych nam, jako Poradni, zadań określonych w znowelizowanych

aktach prawa oświatowego. Za szczególnie istotne uważam dobrą współpracę ze szkołami

i placówkami opartą o realizację wspólnych celów ukierunkowanych na dobrą jakość

edukacji, indywidualizację nauczania i pomoc dzieciom ze specjalnymi potrzebami

edukacyjnymi (SPE), a także wszystkim innym dzieciom potrzebującym wsparcia i

pomocy. Realizacja tych celów jest możliwa z jednoczesnym włączaniem wszystkich

podmiotów odpowiedzialnych za proces edukacji i wychowania dziecka tj. rodziców i

nauczycieli.

Za szczególnie ważne nowe zadanie uważam budowanie poszerzonej formuły

merytorycznego wsparcia nauczycieli, a także takiej współpracy z rodzicami, w której

poczują się oni partnerami procesu edukacyjnego i wychowawczego własnego dziecka.

Wobec wielości nowych zadań dla nauczycieli szkół i placówek z udziałem pracowników

Poradni, mam świadomość ogromnej odpowiedzialności w tworzeniu spójnego systemu

pomocy psychologiczno-pedagogicznej, z jednoczesną świadomością i refleksją, że

począwszy od nowego roku szkolnego 2011/12 jesteśmy na początku trudnego procesu

zmian.

Zatem, założenia koncepcji pracy Poradni będą monitorowane, analizowane i

modyfikowane w zależności od potrzeb, od przyjętych priorytetów, od koncentracji na

tym, co aktualnie jest najważniejsze dla odbiorców naszych usług. Wraz z zespołem

pracowników dążyć będę do spójności działań w triadzie:

SZKOŁA/PLACÓWKA - PORADNIA - RODZINA