25
πολιτική / πολιτισμός / τέχνες Δεκέμβριος 2009 2

konteiner_2

  • Upload
    zilotis

  • View
    207

  • Download
    5

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: konteiner_2

πολιτική πολιτισμός τέχνες

Δεκέμβριος 2009 2

Δεν μπορεί να μην έχει παρατηρήσει κανείς πόσο πολύ θέ-λει η Google να μας κάνει να νοιώθουμε at homeστις υπηρεσίες της Παντού από τη μηχανή αναζήτησης μέχρι τα gmails gtalks google readers κτλ Γιατί άραγε τόση ζέ-ση και ζήλος για να αισθανθούμε άνετα και cool στα πε-ριβάλλοντά της Όχι πως η Yahoo θέλει να νοιώθουμε κο-μπλαρισμένοι αλλά μπροστά στη Google δεν πιάνει μία Να ναι άραγε γιατί μας θέλει δεμένους μαζί της Ε όχι βέ-βαια δεν χρειάζονται κάτι τέτοιο είμαστε δεμένοι με τη Google εδώ και καιρό Εγώ κατέληξα στο συμπέρασμα πως αυτό που οι άνθρωποι της Google θέλουν είναι να αντιπα-ραθέσουν την έννοια home με την έννοια work Δηλαδή το μήνυμα τους είναι κάτι σαν Χαλαρώστε διασκεδάστε το παίξτε στην αυλή με τα χαλίκια ενώ εμείς δουλεύουμε Εμείς είμαστε οι επαγγελματίες αυτοί που κάνουν τις σο-βαρές δουλειές εσείς είσαστε απλά οι ερασιτέχνες

Η Μ

laquoΕίναι σοφό κατά περίπτωση να εισάγεις πραγματική τυ-χαιότητα στις ενέργειες σου κατά την αντιπαράθεση σε μία υπάρχουσα τάξη Το πρόβλημα είναι ότι η τυχαιότητα εξ ορισμού δεν επιδέχεται σχεδιασμό Τα ανθρώπινα συναι-σθήματα εν τούτοις αποτελούν Αστάθμητο Παράγοντα και επομένως είναι δυνατόν να ειπωθεί ότι με το να υπηρε-τεί κανείς τα συμφέροντα του ενδοκρινικού του συστήμα-τος υπηρετεί το Χάοςraquo Γρέγκορ Μάρκοβιτς

Γ Δ

Τον πήραν λιπόθυμο από ίντερνετ καφέ στα Πατήσια με-τά από μία εβδομάδα που βρισκόταν αδιαλείπτως κολλη-μένος παίζοντας World of Warcraft και τρεφόμενος από το αυτόματο μηχάνημα Στο εν λόγω παιχνίδι ο laquoθάνα-τοςraquo μεταφράζεται σε λίγες ώρες υποχρεωτικής παραμο-νής εκτός hellipδράσης Kids with guns

Ε Μ

Αληθεύει ότι η Αττικό Μετρό ετοιμάζεται να αναθέσει τη φιλοτέχνηση των νέων σταθμών του μετρό για μια ακό-μα φορά μόνο σε laquoφτασμένουςraquo καλλιτέχνες Και αν ναι εκείνοι θα ανταποκριθούν

K

Η Αττικό Μετρό δεν θέλει να αλλοτριώσει νέους καλλιτέ-χνες Μπράβο της

ΣΚ

laquoΤο παλιό πεθαίνει αλλά το καινούριο δεν έχει ακόμα γεννηθείraquo - Κέις Βαν Ντερ Πέιλ (διεθνολόγος)Mήπως είναι καιρός να πούνε οι laquoπαλιοίraquo την τελευταία τους λέξη (ελπίζω στον ίδιο αντισυστημικό τόνο) για ν ακούσουμε έστω τις πρώτες άναρθρες κραυγές αυτού που καταφθάνει

Λ Β

Το κοντέϊνερ των laquoπαλιώνraquo είναι το φέρετροΣΚ

asdfagshdkjhiugyugfyurewgghbgejdfhju

niuhiuregwhuwhjniogenjornkonegjornj

rnjnegrjibjngejrnjngejnjkngebengjbrj

wgoihijiojigwjg j gfn woijfg

V B

Αθήνα συμβαίνει τώρα Το ελικόπτερο πετάει πάνω από την πόλη Δεν ξέρω πώς είναι η Αθήνα σήμερα την ώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές Τώρα είναι Πέμπτη έντεκα το βράδυ Ένα χρόνο πριν μέσα σε μια πόλη που άχνιζε κι έφεγγε από παντού ένας νεαρός σε μια διαδή-λωση (δεν θυμάμαι σε ποια από όλεςhellip) μοίραζε ένα κεί-μενο που είχε γράψει και τυπώσει μόνος του Άρχιζε κά-πως έτσι ότι ήρθε η ώρα που οι άνθρωποι για να μιλήσου-νε για κάτι θα πρέπει να μιλήσουν για τα πάντα Την θυ-μάμαι αυτή τη φράση κάθε φορά που κοιτάζω γύρω μου και βλέπω ανθρώπους να ζουν λες και έχουν ήδη ειπωθεί τα πάντα Κι εγώ αυτή τη στιγμή το μόνο που έχω να πω αυτή την ώραμέσα από ένα γραφείο είναι το πόσο πολύ με ενοχλεί αυτό το ελικόπτερο Φωτιές και αντιασφυξιο-γόνες μάσκες κόβουν βόλτες ως τα τελευταία post που διάβασα στο twitter Αλήθεια συμβαίνει τώρα

Ε Μ

asdfagshdkjhiugyugfyurewgghbgejdfhjuniuhiuregwhuwhjniogenjornkonegjornjrnjnegrjibjngejrn

jngejnjkngebengjbrjbjbjbnjnfewjngjrnrjnjinjnjfnwjenjngrjnjonojnjfgnwijn bnjgwnjinjingw

jjowgnojinwgoin hhijgwnojnrjonjkgnw bwgjonojngojnjknwgo wgonokngwokngh wgokhnwgjkonoknwgonnowg

hijwhgkojjiiojk ohkowgj hoh jwgpoj iioj ijpoiijwpoigjij wgoihijiojigwjg j gfn woijfg

V B

Ακόμα εμπιστεύεσαι τη στατιστική Κ

άτάκτες ςκεψεις

wwwtwittercomkonteinergr _Η συντακτική ομάδα του κοντέινερ στο twitter

Δεκελέων 12 Γκάζι madclubathensgmailcom myspacecommadclub_athens

level 0 _ pop rock level 1 _ sports bardry room _ elektro dubstep hyper-post-meta-punk

Mad Club Athens the first rock club in GreeceMad Club Mykonos the first dance club in GreeceCelebrating 30 years Mad Club

210 342 77 30 210 346 2027

ww

wnologogr

Petnet

an alternative view for you and your pet

petshops

ordfAcircUcircOcircAacuteAcircrsaquoˆOacute 256 gt AtildeOcircIumlmiddotUacuteAacutefi˜ gt 210 651 1784

intEumlEcircEgraveUcircrsaquomiddot˜ 220 gt intEumlEcircEgraveUcircEgraveiquest gt 210 808 0477

Ξενοκράτους 48 gt Κολωνάκι gt 210 729 0544

wwwpetnetgr

wwwkonteinergrΑνανεώνεται συνεχώς

Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 3

πολιτική πολιτισμός τέχνες

Δεκέμβριος 2009 2ΣΤΗΛΕΣ03 Άτακτες Σκέψεις

04 Editorial

06 Μινεράλια Δημήτρης Νόλλας

07 Λαβύρινθος της Λογικής Γιώργος Κοκκινάκος

08 Το ένα και το άλλο Λένα Κιτσοπούλου

09 Σχεδόν Γιάννης Μακριδάκης

10 Πάντα Εδώ Γιάννης Υφαντής

11 Δωμάτιο Φιλοξενίας

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΒΙΑ ΣΕ ΚΟΙΝΗ ΘΕΑ14 Από την αναπαράσταση στην τελετουργία της βίας Σωτήρης Δημητρίου

15 Περί βίας Slavoj Zizek

16 Βία της δημοσίευσης Ματθαίος Τσιμιτάκης

17 Masters and slaves Ηλίας Μαρμαράς

18 Η χειρουργημένη βία Γιάννης Δ Ιωαννίδης

19 Βία και μουσική Γιάννης Πεδιώτης

20 24 ψέματα ανά δευτερόλεπτο Γιώργος Κακανάκης

22 Το λεξικό του διάολου Μάνος Σιφονιός

22 Για ποιον χτυπάει η Gabbana Έλλη Τσάτσου

23 laquoΗ βία μετράει τη γηraquo Γιώργος Λαμπράκος

23 Βία της σκέψης Θωμάς Κιάος

24 Εικονογράφηση Βαγγέλης Παπάζογλου

26 Σύγχρονη Τέχνη και η Bία της Aγοράς Κατερίνα Γρέγου

28 Σώμα σε δράση Ζήσης Κοτιώνης

29 Χωρίς τίτλο Θανάσης Καπρούλιας

ΒΛΕΜΜΑ32 Κουβέντες του Σιναφιού Ο Voltnoi Brege συνομιλεί με τον Werner Herzog

38 Μικρού Μήκους Ενδοχώρα

40 Κινηματογράφος Αλέξανδρος Βούλγαρης

41 Λογοτεχνία Λίνα Πανταλέων

42 Μουσική Χρήστος Καρράς

43 Αρχιτεκτονική Errands

44 Θέατρο Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου

46 Δικηγόροι με γυαλιά Κλειώ Παπαπαντολέων Άννα-Μαρία Φίλιππα

κοντέινερinfokonteinergrΤ 211 402 92 77

ΕΚΔΟΤΗΣΣτέφανος Νόλλας

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΚωνσταντίνος Τζαμιώτης

ktzamiotiskonteinergr

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Ευγενία Μπόζου

ebozoukonteinergr

ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣΓιώργος Διβάνης

gdivaniskonteinergr

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΚΔΟΣΗΣΗλίας Μαρμαράς

Σεραφείμ Κεντεποζίδης

CREATIVE DIRECTIONΓιώργος Κωνσταντινίδης NoLogo

gkonstantinidiskonteinergr

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Κατρίν Βελισσάρη Κων Βόι Αλέξανδρος

Βούλγαρης Κατερίνα Γρέγου Σωτήρης Δημητρίου Γιάννης Δ Ιωαννίδης Γιώργος

Κακανάκης Θανάσης Καπρούλιας Χρήστος Καρράς Θωμάς Κιάος Λένα

Κιτσοπούλου Γιώργος Κοκκινάκος Ζήσης Κοτιώνης Γιώργος Λαμπράκος Γιάννης

Μακριδάκης Μπάμπης Μακρίδης Βαρδής Μαρινάκης Ηλίας Μαρμαράς Δημήτρης Νόλλας Λίνα Πανταλέων Μαρία-Λουίζα Παπαδοπούλου Βαγγέλης Παπάζογλου

Κλειώ Παπαπαντολέων Γιάννης Πεδιώτης Μάνος Σιφονιός Σύλλας Τζουμέρκας

Θανάσης Τότσικας Έφη Τσακρακλίδου Έλλη Τσάτσου Ματθαίος Τσιμιτάκης

Γιάννης Υφαντής Άννα-Μαρία Φίλιππα Εrrands Mr Comfort The Erasers Slavoj

Zizek

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Juliette van Dorst

jvandorstkonteinergr

ΑΤΕΛΙΕΕλένη Σγόντζου

ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Ηρώ Μακρή

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣΓιώργος Πολυκράτης

ΝΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑΓιάννης Μπάστας

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ADVERTISING EXECUTIVE

Πόπη Κουδούνη T 210 92 96 377

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΚώστας Καλόγερος

T 210 92 96 114

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΧΚ Τεγόπουλος Εκδόσεις ΑΕ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΔιάδραση ΑΜΚΕ

Ευριπίδου 57-59-61105 54 Αθήνα

Μια προσφορά από την

Editorial

Ζ Η Τ Η Σ Τ Ε Τ Ο Σ Ε Ο Λ Α Τ Α Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Ένα microυθιστόρηmicroα για τον αγνοηmicroένο πόλεmicroο του 74 στην Κύπρο αλλά και για κάθε πόλεmicroο

Βασίλης ΓκουρογιάννηςΚόκκινο στην Πράσινη Γραmicromicroή

ww

wm

etai

xmio

gr

Μην αγχώνεσαι η ζωή είναι ωραία χαμογελάστε έτσι πρέπει μετανοείτε η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία απαγορεύεται η αναστροφή ένα και ένα κάνουν δύο τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου μην κάνεις στους άλλους ότι δεν θέλεις να σου κάνουν το πάχος μικραίνει τη ζωή Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών πρόσεχε πως μι-λάς είναι καθήκον σου το πρωινό είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέ-ρας η γυναίκα ολοκληρώνεται μόνο με την τεκνοποίηση ου μοιχεύσεις υποχρεωτική πορεία τηλεφώνησε τώρα το μέγεθος δεν έχει καμιά σημα-σία ωραίες ιδέες είναι οι μεγάλες ιδέες κατάλληλο για όλους ο χρόνος εί-ναι ο καλύτερος γιατρός ζήσε τη ζωή σου δεν προλαβαίνω το ζωικό λί-πος φράζει της αρτηρίες σταθερό επιτόκιο 80-65-80 η ιστορία διδάσκει όταν ακούς laquoτάξηraquo ανθρώπινο κρέας μυρίζει το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει τι θα πουν οι άλλοι δεν μπορώ σημαίνει δεν θέλω παν μέτρο άριστο ακατάλληλο κάτω των δεκαοχτώ εδώ είναι Βαλκάνια απαγορεύε-ται η στάθμευση ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα ορκίσου η κόλαση είναι οι άλλοι ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου μην ορέγεσαι τη γυναίκα του άλλου αγάπα τον πλησίον σου τα παιδιά εί-ναι ευτυχία σκέφτομαι άρα υπάρχω μην κρίνεις για να μη κριθείς είσαι ο και λέγεσαι η σιωπή είναι χρυσός προορισμός του ανθρώπου είναι η διαι-ώνιση του είδους ανάλωση κατά προτίμηση μάθε τέχνη και άστην ο κα-θένας είναι άξιος της μοίρας του είναι λάθος και το ξέρεις οι έσχατοι έσο-νται πρώτοι ουδέν λάθος αναγνωρίζεται μετά από την απομάκρυνση από το ταμείο ο χρόνος είναι χρήμα η τέχνη εξυψώνει τα ήθη όταν θέλεις κάτι πραγματικά ολόκληρο το σύμπαν συνωμοτεί υπέρ σου και επειδή το μεγά-λο πρόβλημα του Κόσμου είναι ότι οι βλάκες είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση και οι ευφυείς είναι γεμάτοι αμφιβολίες τη γλάστρα που θωρείς αριστερά στη σκάλα ως ανεβαίνεις θα την εδείς στα δεξιά όταν θα κατεβαίνεις Kά-πως έτσι ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτεραΚαι για την αντιγραφή Κωνσταντίνος Τζαμιώτης

Βία σε κοίνή θεα_Κωνσταντίνος Τζαμιώτης

4 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 5

λάβυρινθος της λογικηςμινεράλιά

κυνήγαω τήν ίδεα_Γιώργος Κοκκινάκος

Μέσα στον έγχρωμο θόρυβο των laquoΔύο λουξraquo όπου τα βλέμ-ματα τα νεύματα τα αγγίγματα και οι υπαινιγμοί θεμελιώ-νουν το φευγαλέο Όπου το νόημα παίρνει σάρκα και οστά στο μη νόημα Όπου όλα παίζονται Κερδίζονται και χάνονται με μια λέξη με μια κίνηση με μια απόπειρα

Στο βάθος να παίζει μουσική ο Σοκίν laquoμετανάστηςraquo στο σώμα του στην ψυχή του στην πατρίδα του στο μπαρ στους ανθρώ-πους Ανεξερεύνητος κανείς δεν τολμά να πλησιάσει τα βάθη του Μόνον η Έρση που η ζωή της εδράζεται στη μοναξιά στη λύπη αλλά και στην ομορφιά Στην τρέλα αλλά και στην ευφυΐα

Μόνον αυτή κολυμπά στις θάλασσές του Με τη χημεία του έρωτα στο βλέμμα της να τον ψάχνει διαρκώς διακαώς ανι-διοτελώς Με έναν απόλυτο υπερθετικό τρόπο Διαταραγμέ-νη την έχουν πει οι ψυχίατροι Και τον έρωτά της για τον Σο-κίν μια αρρώστια

Λες και ο έρωτας δεν ευδοκιμεί στο ανολοκλήρωτο στο ανι-κανοποίητο Στο απραγματοποίητο και στο απαγορευμένο Λες και ο έρωτας είναι πρακτική αριθμητική αριθμοί εξισώ-σεις υπολογισμοί Λες και ο έρωτας είναι λογική αναλυτική σκέψη και όφελος Λες και ο έρωτας είναι τακτοποίηση ει-ρήνη γλυκύτης και ευρυχωρία Διεκπεραίωση συμβιβασμός συμβατικότητα σύνεση και καθημερινότητα

Η Έρση η laquoδιαταραγμένηraquo τα ξέρει όλα αυτά ο λογικός Σο-κίν φοβάταιhellip

Και οι ψυχίατροι από κοντά χαρακτηρίζοντας την Έρση δια-ταραγμένη

Θάλασσα τρικυμισμένη μια μέρα πώς να αντέξει άλλωστε τό-ση ένταση τόσο πάθος

Ανήσυχη κινητική διαχυτική παιγνιώδης αυτοσαρκαστική υπαινικτική μέσα στη γιορτή του μπαρ Έξω απ΄ τα όρια τους όρους τους κανόνες τις φόρμες της λογικής

Της πιάνω την κουβέντα και προσπαθώ να την ηρεμήσω Μό-λις αρχίζει η κουβέντα με κόβει αμέσως Εγώ ζω τον έρωτα και συ ζητάς να τον περιγράψω Μα τι λες Άφησέ με στον πόνο μου Είχε δίκιο Ο πόνος άλλωστε δεν γεννά τον έρω-τα Η αμφιβολία δεν τον τρέφει Η στέρηση δεν τον γιγαντώ-νει Γνήσια laquoχρήστηςraquo του έρωτα η Έρση Για να ξεχωρίζει απ΄ τους πολυπληθείς σημερινούς laquoεμπόρους τουraquo Γιατρέ κατά-λαβέ το μου λέει φεύγοντας Κυνηγάω την ιδέα Ιδέα ο Σο-κίν για τα μάτια της Έρσης Ιδέα για να αντέξει τη ματαίωση ή η πλήρης εξιδανίκευση Στο φαντασιακό τοπίο άλλωστε ευ-δοκιμεί ο έρωτας Γιrsquo αυτό είναι τόσο δυνατός Έρως ανίκα-τε μάχανhellip

Ο έρωτας με φώναξε π΄ απόσταση μεγάλη

κι αναρωτιέμαι ο δυστυχής ίντα με θέλει πάλι

Αρ Χαιρέτης (Γιαλαύτης)

το ΜαΛΛί τήσ γΡίασ_Δημήτρης Νόλλας

Κι όσοι αγαπιούνται και νεκροί ποτέ τους δεν πεθαίνουν

Γιάννης Ρίτσος laquoΕπιτάφιοςraquo

Όταν το χρήμα φωτίζει το νόημα της ζωής την ίδια τη ζωή τότε στις πλατείες και στα σκιερά ρέματα έχουν πά-ψει να κυκλοφορούν φιλόσοφοι και παιδοτρίβες για να φέρνουν στον ίσιο δρόμο γόνους παραστρατημένους ή σκέτα παρατημένους από τους φυσικούς τους παιδαγω-γούς γονείς ή δασκάλους

Το μήνυμα είχε σταλεί από τον περασμένο αιώνα Καμιά μέριμνα για τους άριστους Όλοι δικαίωμα σε όλα Καμιά φροντίδα παιδευτική για τους ανήσυχους εκείνους που ξεχωρίζουν και θα ήταν οι φυσικοί ηγέτες μιας πόλης μιας κοινότητας μιας χώρας Όλοι μέσrsquo στα όλα Όταν το σύμπαν συρρικνώνεται στο ύψος του αστραγάλου διερχο-μένου νάνου όταν ο ψηλότερος που κυκλοφορεί φτάνει ίσα ίσα στο γόνατο ενός τηλεοπτικού σκύλου κάτι πολύ άσχημο συμβαίνει Κι αν δεν συμβαίνει θα συμβεί Όπως συνέβη πέρσι στα Εξάρχεια ανήμερα του Αγίου των θα-λασσοδαρμένων και των ναυαγών

Ο μικρός Φαέθων αδημονώντας να οδηγήσει το άρμα του Ήλιου με τον κίνδυνο να μας κάψει όλους κουρνιάζει μέ-σα στον κάθε νέο πλούσιο ή φτωχό Είτε αυτός θέλει να απαλλαγεί από τα δεσμά είτε θέλει να τιμωρήσει το κα-κό που δημιουργούν τα δεσμά Και αντί η γριά να ασχολη-θεί να θυσιάσει προσωπικό χρόνο να προσφέρει αγάπη λόγους παρηγοριάς και πράξεις κατανόησης συνεχίζει τον ίδιο χαβά προσφέροντας μαλλί και πιστεύοντας πως θα μπορεί αιωνίως να παραμυθιάζει γλυκά τους νέους Κι έτσι ντύνει με στολές τους μισούς στέλνοντάς τους κα-ταπάνω στους άλλους μισούς Από την εποχή που χρησι-μοποιούνται τα κουζινομάχαιρα είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος να διατηρεί την εξουσία της

Ναι πράγματι υπάρχει κάτι πολύ συγγενικό ανάμεσα στον νεκρό καπνεργάτη διαδηλωτή τού 1936 απrsquo τον οποίο ο Ρίτσος εμπνεύστηκε τον laquoΕπιτάφιοraquo και το άψυχο σώμα του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου τον περσινό Δεκέμβριο

Όταν το σύμπαν συρρικνώνεται

στο ύψος του αστραγάλου διερχομένου

νάνου όταν ο ψηλότερος που

κυκλοφορεί φτάνει ίσα ίσα

στο γόνατο ενός τηλεοπτικού

σκύλου κάτι πολύ άσχημο

συμβαίνει

6 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 7

ςχεδον

Ε Τ Ο Σ Ρ Ι Τ Σ Ο Υ 2 0 0 9 - Ε Θ Ν Ι Κ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Β Ι Β Λ Ι Ο Υ - Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Υ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Υ

31 ποιήματα από τη συλλογήΈνα σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντομε τη φωνή του laquoποιητή της Ρωμιοσύνηςraquo

ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (10 ΕΥΡΩ)

ekebigr

το ενά κάι το άλλο

Λογω φατσασ_Γιάννης Μακριδάκης

Ο κύριος τάδε άκουσα μια υπηρεσιακή φωνή στο τηλέφωνοΜάλιστα

Σας παίρνω από το ανακριτικό του λιμεναρχείου επειδή ο εισαγγελέας διέταξε έρευνα για τα επεισόδια που είχαν γίνει στις 26 Ιουλίου στον καταπέλτη του πλοίου Θεόφι-λος πρέπει να έρθετε από δω να μας δώσετε μια κατάθε-ση τυπικό είναι το θέμα απλά για να κλείσει ο φάκελος

Είχανε περάσει σχεδόν τέσσερις μήνες από εκείνο το με-σημέρι της Κυριακής 26 Ιουλίου lsquo09 που μαζί με ακόμη ογδόντα περίπου πολίτες ανταποκρίθηκα και εγώ στο κά-λεσμα πολιτικών κομμάτων και της Επιτροπής Αλληλεγγύ-ης στους Πρόσφυγες για μια ειρηνική διαμαρτυρία στο λι-μάνι της Χίου με σκοπό να ματαιωθεί η απέλαση μεγάλου αριθμού προσφύγων ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν ανήλικα μα και αιτούντες πολιτικού ασύλου Λάβανε χώρα πράγματι κάποια μικροεπεισόδια κυρίως λόγω των εντο-λών που έδιναν οι αστυνομικές αρχές στους οδηγούς των λεωφορείων μέσα στα οποία είχανε στοιβαγμένους και δε-μένους με χειροπέδες τους ανθρώπους να κινούνται προς το πλοίο αγνοώντας τους διαμαρτυρόμενους που έφτια-χναν αλυσίδα μπρος στα βαριά οχήματα Για να μην τα πο-λυλογούμε μας λιάνισαν εκείνη τη μέρα και μέσα σε μια ώρα αφού μαζεύτηκε όλη η αστυνομική και η λιμενική δύ-ναμη του νησιού στην προκυμαία άλλοι ήρθανε με τα μα-γιό κι άλλοι με τα κοντά παντελόνια και μας απωθούσανε βίαια έγινε η επιβίβαση των λεωφορείων στο καράβι

Εύλογη η απορία μου λοιπόν προς την υπηρεσιακή φω-νή τους καλέσατε όλους όσους συμμετείχαν στα γεγονό-τα εκείνη τη μέρα φαντάζομαι τελείως αναπάντεχη όμως η απάντηση που έλαβα όχι είδαμε το βίντεο και διαλέ-ξαμε τέσσερα άτομα έτσι ενδεικτικά τυπικό είναι αυτό

μη στεναχωριέστε για να κλείσει ο φάκελος προσπάθη-σε να με καθησυχάσει Σε δυο -τρεις μέρες μού ήρθε και το επίσημο χαρτί laquoκλήση μάρτυραraquo έγραφε στον τίτλο και με καλούσε συγκεκριμένη μέρα και ώρα ενώπιον του ανακριτικού υπαλλήλου για να εξεταστώ ως μάρτυρας άνευ όρκου μετά από εισαγγελική παραγγελία αναφορι-κά με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα και λοιπά και λοιπά Πήγα τι να rsquoκανα

Κι εκεί είδα το φάκελο του εισαγγελέα που έγραφε απrsquo έξω ρητά την εντολή προς τη Λιμενική Αρχή Να βρει τους δράστες και να λάβει από αυτούς ανωμοτί καταθέσεις

Και η Λιμενική Αρχή θεώρησε ηθικόν πρέπον και σκόπι-μον να διαλέξει τέσσερα άτομα βλέποντας το βίντεο που πρόβαλαν οι τηλεοράσεις και να τους προτείνει στον ει-σαγγελέα ως δράστες Αυτούς αναγνώρισαν αυτούς εμπιστεύτηκαν οι άνθρωποι Διαμαρτυρήθηκα βεβαίως έντονα γιrsquo αυτήν την τιμητικά διακριτική μεταχείριση που μου επεφύλαξαν αλλά έλαβα αφοπλιστικές απαντήσεις Δεν γνωρίσαμε άλλους εσείς είστε γνωστός προτείνετέ μας και άλλους για να τους καλέσουμε κι αυτούς ndash αυτό ήταν το πιο τρομερό που άκουσα ndash και στο τέλος πάλι μα-λαγανιές του τύπου μα μην ανησυχείτε δεν πρόκειται να γίνει τίποτα να κλείσει ο φάκελος θέλουμε κι όταν έδει-ξα να ανησυχώ ακόμα έλαβα και συμπαράσταση κρατική στο προσωπικό μου δράμα δεν νομίζανε μου είπαν πως ο εισαγγελέας θα ασκούσε διώξεις αλλά και αυτό να γινό-τανε είχαν σίγουρο ότι θα μαζευότανε έξω από το Λιμε-ναρχείο και το Δικαστήριο εκατοντάδες άνθρωποι και θα γινότανε χαμός Τέτοια απίστευτης παραφροσύνης πράγ-ματα άκουσα από την αρμόδια λιμενική αρχή εκείνη τη μέρα και δεν ήξερα αν θέλω να κλάψω ή να γελάσω να βρίσω ή να φερθώ συγκαταβατικά σε κάθε περίπτωση

όμως έπρεπε να δώσω την κατάθεσή μου και να φύγω δι-ότι το επίσημο χαρτί που είχα λάβει από τη Λιμενική Αρχή το εδήλωνε ρητά πως ο κληθείς laquoσε περίπτωση μη εμφα-νίσεώς του σύμφωνα με το άρθρο 229 του ΚΠΔ θα προ-σαχθεί βίαιαraquo Κατέθεσα λοιπόν ότι είχα να πω και έφυγα τελείως μπερδεμένος για να μην πω εξοργισμένος

Διότι δείτε παρακαλώ πόσοι άσκησαν πάνω μου βία και πόσα είδη βίας μού ασκήθηκαν από την αρχή μέχρι το τέ-λος της υπόθεσης ndash ακόμη δεν έχει φτάσει στο τέλος βέ-βαια διότι αν η εισαγγελική αρχή αποφασίσει να ασκήσει διώξεις θα ανοίξει νέος κύκλος Πρώτα λοιπόν δέχτηκα τη βία των οργάνων πρόληψης και καταστολής της βίας εκεί στο λιμάνι όπου βρέθηκα για να ασκήσω το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά μου στη διαμαρτυρία ύστερα δέ-χτηκα τη βία των ΜΜΕ που περιέφεραν σε κοινή θέα την εικόνα μου δίχως να φλουτάρουν το πρόσωπό μου αμέ-σως μετά ασκήθηκε πάνω μου η βία της αυθαιρεσίας των εντεταλμένων από τον εισαγγελέα λιμενικών αρχών που με σκοπό να τηρήσουν την εντολή κάνοντας όσο λιγότε-ρες κινήσεις και μη μετακινούμενοι από το γραφείο τους παρήγγειλαν το βίντεο της ημέρας πάτησαν το κουμπί να παίξει και δίκην σκηνοθετών σε οντισιόν επέλεξαν τους δράστες τέλος κατά την εμφάνισή μου στο αρμόδιο γρα-φείο μου ασκήθηκε η βία της ασάφειας των ανακριβει-ών της γελοιότητας και της υποκρισίας ενός κατά τα άλ-λα σοβαρού συστήματος και κατrsquo επέκταση ενός σοβαρού ελληνικού κράτους μια μορφή βίας πολύ επώδυνη για το νευρικό σύστημα ανθρώπων που συνηθίζουν να φέρονται αξιοπρεπώς στο βίο τους Η μόνη βία που δεν μου ασκή-θηκε τελικά ήταν αυτή που προβλέπει το άρθρο 229 του ΚΠΔ λόγω του ότι μετά την παραλαβή της κλήσης που μου έστειλαν εμφανίστηκα ενώπιον της Αρχής αβίαστα

Η ελληνική οικογένεια είναι ένα τετράποδο που ζει εκτός ζωολογικού κήπου Η ελληνική οικογένεια κλείνει πακέτα φτηνών διακοπών Ο μι-κρός γιος δεν έχει μπει ποτέ σε αεροπλάνο Αφού τα χωριά καταγω-γής των γονέων δεν έχουν αεροδρόμια Το παιδί έχει πήξει στο πλοίο και στο ΚΤΕΛ από μικρό με μια χάρτινη σακούλα ξερατού σαν μά-σκα οξυγόνου από μικρό τρέχει να πιάσει τον καλό καναπέ στο πλοίο πιάσε τού λένε και τις πολυθρόνες βάλε τα μπουφάν να μην κάτσει κανένας άλλος Πιάσε και τις οχτώ θέσεις κι ας είμαστε τέσσερις Η μάνα του τον κρατάει από τον καρπό και τον σέρνει στους διαδρό-μους του αεροδρομίου αυτός κοιτάει γύρω γύρω σαν χάνος η μά-να τον σέρνει μη σκοντάψει το παιδί πουθενά η μάνα τον αναγκάζει να είναι χάνος αφού το τράβηγμά της προηγείται της οποιασδήποτε πρωτοβουλίας του μικρού πλάσματος Μαλάκας είναι να κάτσει να δει αν έχει μπροστά του σκαλοπάτι Αφού η Ελληνίδα μαμά του θα το δει πριν από αυτόν και θα του ξεκολλήσει το χέρι από τη μασχάλη προ-κειμένου να τον ανασηκώσει για να πηδήξει το εμπόδιο Όχι βέβαια Δεν είναι μαλάκας Ακόμα

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέ-γεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

Η κόρη της οικογένειας αρκετά μεγαλύτερη έχει μπει στην εφηβεία έχει σκουλαρίκι στον αφαλό και στη γλώσσα θέλει να μοιάσει στο ξέ-νο πρότυπο αλλά η γαμψή μύτη του σογιού και η κρητική τριχοφυΐα στο σβέρκο δεν το επιτρέπει προδίδει την ελληνικότητα και παρό-λο που η μικρή είναι έτοιμη πια για το Lower και ξέρει όλα τα στιχάκια των ξένων τραγουδιών απrsquo έξω θα την κατατρέχει πάντα το λάδι του χωριού το μπιτόνι στα κάτω ντουλάπια της κουζίνας

Ο πατέρας λέει φιλελεύθερες κουβέντες του τύπου laquoνα παντρευ-τείς κορίτσι μου όποιον αγαπήσεις νrsquo ακολουθείς πάντα την καρδιά σου να κάνεις όποιο επάγγελμα θέλεις αρκεί να το αγαπάςraquo μέσα του όμως κάνει τον μικρό σταυρό του που του έμαθε η μάνα του κου-βαλάει ακόμα τα φτυσίδια της καλόκαρδης μάνας του που τον σώ-ζανε από τις βασκανίες και τα κακά μάτια κι ας έχει μάθει πια και το laptop δεν σώζεται ο άνθρωπος

Η ελληνική οικογένεια επιστρέφει ύστερα από ένα ωραιότατο τριήμε-ρο με ημιδιατροφή και τα όλα του ξεμπουκάρει από τη θύρα των αφί-ξεων και το θαύμα της κλωνοποίησης αποκαλύπτεται σπρώχνοντας το καροτσάκι Γιος ίδιος με πατέρα Μάνα ίδια με κόρη Ή το αντίθετο Στρίβουν οικογενειακώς προς τα αριστερά και το προφίλ τους είναι ολόιδιο Η γιαγιά ίδια με όλους σε μπόι σε χρώματα σε ύφος σε ιδέ-ες και φυσικά σε προφίλ τους περιμένει με την αγκαλιά της ανοιχτή Η ελληνική συγκίνηση σφιχταγκαλιάζεται το ελληνικό κλάμα ενώνε-

ται ακόμα κι αν ήταν τριήμερη η απουσία στο ελληνικό μυαλό εί-ναι πάντα ξενιτεμός (Ευτυχώς που έχει σταματήσει το χειροκρότημα στην προσγείωση αλλιώς θα έπρεπε να χειροκροτάμε και τους ταξι-τζήδες όταν μας πηγαίνουν στο σπίτι μας) Το ελληνικό κλάμα στα αε-ροδρόμια που πηγάζει από το αίσθημα laquoεπιστρέψαμε σώοι και αβλα-βείςraquo δεν μοιάζει με κανένα άλλο Περιέχει ευχαριστίες στον μεγα-λοδύναμο περιέχει καταπιεστική λατρεία προς τα παιδιά που μέσα σε τρεις μέρες ψηλώσανε ωρίμασαν γίναν πιο έξυπνα (πώς γίνεται αυ-τό δεν ξέρω αφού το ελληνικό παιδί είναι έτσι κι αλλιώς το πιο έξυ-πνο απrsquo όλα) πάνω απrsquo όλα όμως η ελληνική συγκίνηση περιέχει εξω-στρέφεια όπως αρμόζει σε έναν υπανάπτυκτο ο οποίος θέλει να επι-δείξει τον πόνο του ή τη χαρά του Ο υπανάπτυκτος μιλάει δυνατά στο τηλέφωνο γιατί η τεχνολογία δεν έχει ακόμα καταγραφεί στο DNA του Και έχει δίκιο Αν δεν φωνάξει πώς θα τον ακούσει ο άλλος στη Λαμία Έχει δίκιο Επίσης κλαίει δυνατά στις κηδείες ο θρήνος του εί-ναι θεατρική παράσταση γιατί πουθενά αλλού πέραν των κηδειών δεν αισθάνεται σημαντικός

Οι Έλληνες μοιάζουν μεταξύ τους επειδή ακόμα δεν μάθανε να ανα-κατεύονται με άλλες φυλές Είναι ακόμα ρατσιστές και θέλουν να δι-αιωνιστεί η δική τους φάτσα ο δικός τους κώλος κι ας είναι δύο επί δύο δεν έχει σκεφτεί ποτέ ο Έλληνας πατέρας laquoμακάρι την κόρη μου να τη γαμούσε ένας ωραίος μαύρος να βγει και το εγγονάκι μου ωραίοraquo Όοοχι Προτιμάει να διαιωνίσει τη φάτσα του προτιμάει το εγγονάκι του να γίνει 150 μ στο ύψος αλλά να του μοιάζει Στrsquo αρ-χίδια του αν το εγγονάκι δεν θα παίξει ποτέ στην ομάδα μπάσκετ του σχολείου αρκεί να του μοιάζει Να πάρει και το όνομά του Δεν πα να τον λένε και Παπάρα Δεν έχει σημασία Και το εγγόνι θα λέγεται Πα-πάρας Οι Παπάρηδες πρέπει να διαιωνίζονται

Η αγάπη πού βρίσκεται μέσα σrsquo όλα αυτά Πού Γιατί ρε γονιέ κρατάς την τσάντα του παιδιού σου όταν κατεβαίνει από το σχολικό Γιατί ρε μα-λάκα μεγαλώνεις το παιδί σου με το laquoδεν μπορείς εσύ δεν ξέρεις εσύraquo

Βράδυ στα μπουζούκια Ο μικρός κλώνος χορεύει το πρώτο του ζεϊ-μπέκικο Η οικογένεια χτυπάει παλαμάκια Ο πατέρας περήφανος ανοίγει τα χέρια στο πλάι σαν αετός και καμαρώνει τον γιο του Το ζεϊμπέκικο του γιου είναι ολόιδιο με του πατέρα Ο πατέρας μέσω του γιου καμαρώνει τον εαυτό του Ο πατέρας ευτυχισμένος δεν το ξέ-ρει αυτό Όπα Όπα Άλα

Μπράβο αγόρι μου έτσι σε θέλω Σε θέλω μάγκα σε θέλω ωραίο σε θέλω μερακλή μόνο αδερφή δεν σε θέλω Σε θέλω όπως θέλω εγώ μαλακισμένο Όπα Όπα Άλα

τοΠ ΜοντεΛ_Λένα Κιτσοπούλου

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέγεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

8 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 9

δωμάτιο φιλοξενιάςπάντά εδω

το εΛΛήνίκο ΒίΒΛίο στο δίαδίκτυοTo be or noT To be_Κατρίν Βελισσάρη

Το όνειρο της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας μπορεί σή-μερα να πραγματοποιηθεί χάρη στο Διαδίκτυο Είναι ένα τεράστιο διακύβευμα laquoύπαρξηςraquo για τη δημιουργία και τους συγγραφείς μας

Για να καταλάβουμε πώς βρεθήκαμε ξαφνικά μπροστά σ΄αυτήν την πρόκληση ας γυρίσουμε πέντε χρόνια πίσω Όλα ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο 2004 όταν η Google πρό-τεινε σε εθνικές βιβλιοθήκες και εκδότες του κόσμου να αναλάβει τη δωρεάν ψηφιοποίηση των τίτλων τους και την ανάρτησή τους στο Διαδίκτυο Αυτή η πρόταση δεν άρεσε στην Ευρώπη Πώς να εμπιστευθεί το έργο της ψη-φιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς της σε μια ιδιω-τική επιχείρηση μη ευρωπαϊκή που καταπατά τα πνευμα-τικά δικαιώματα (σύμφωνα με τα δικά μας δεδομένα) και δεν αποσκοπεί παρά στο κέρδος Μια επιχείρηση αδιάλ-λακτη στις ρήτρες ως προς την αποκλειστικότητα Η απά-ντηση των Ευρωπαίων ήταν άμεση Αποφάσισαν να δημι-ουργήσουν τη δική τους δημόσια ψηφιοποιημένη βιβλιο-θήκη την Europeana

Η Europeana όμως δεν έχει ψηφιοποιήσει παρά μόνον το 1 των τίτλων που βρίσκονται στις εθνικές βιβλιοθήκες της ποσοστό που έως το 2012 προβλέπεται να ανέλθει στο 4 και μάλιστα αφορά αποκλειστικά τα έργα χωρίς δικαιώματα Μια σταγόνα στον ωκεανό Κυρίως όταν ξέ-ρουμε ότι την ίδια στιγμή η Google προσφέρει ελεύθερα στους αναγνώστες της αποσπάσματα βιβλίων με δικαιώ-ματα και ότι σε ένα χρόνο θα λειτουργήσει ένα ψηφιακό βιβλιοπωλείο με περισσότερα από 500000 βιβλίαmiddot κάτι που ανησυχεί τον κόσμο του βιβλίου

Στη Φρανκφούρτη φέτος η συζήτηση μεταξύ των εκδο-τών γιrsquo αυτό το θέμα πήρε φωτιά Η ΕΕ με την ουδέτερη στάση που τηρεί τους δίνει την αίσθηση ότι είναι μόνοι απέναντι στο μέλλον τους Ο κόσμος του βιβλίου θέλει να δηλώσει το laquoπαρώνraquo στον παγκόσμιο ιστό αλλά δεν ξέ-ρει με ποιον τρόπο να το κάνει με ποιο μέσον αναζήτη-σης και με πόση ασφάλεια προς την προστασία των δι-καιωμάτων του Το αποτέλεσμα είναι βαβυλωνία Από τη μια πλευρά σημαντικές βιβλιοθήκες υπογράφουν με την Google (Οξφόρδη Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας) από

την άλλη εκδότες δημιουργούν τη δική τους πλατφόρ-μα (Libreka στη Γερμανία Numilog Hachette στη Γαλλία) όταν δεν θέλουν να υπογράψουν με τους Αμερικάνους ndashή τουλάχιστον όχι ακόμη Ελπίζουν ότι οι άλλες μεγάλες αμερικανικές μηχανές αναζήτησης (Microsoft Amazon ή Yahoo) που άνοιξαν κοινό μέτωπο ενάντια στο μονοπώλιο της Google που τουςμας απειλεί θα κερδίσουν

Όσον αφορά στην προστασία των δικαιωμάτων αυτό εί-ναι μια άλλη ιστορία Οι hackers κρύβονται πίσω σχεδόν από κάθε υπολογιστή Πολιορκούν και το Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο όπως ο Σουηδός βουλευτής του κόμματος των laquoΠειρατώνraquo (η εκλογή του έγινε με βάση μια καμπάνια υπέρ της πειρατείας) και εισηγούνται άμεση τροποποίη-ση του νόμου που θα επιφέρει απελευθέρωση Αν το θέ-μα της αναθεώρησης των πεπαλαιωμένων και αναχρο-νιστικών νομοθεσιών της κάθε ευρωπαϊκής χώρας είναι επείγον (ο σχετικός ελληνικός νόμος είναι του 1993) χρει-άζεται προσοχή στις εύθραυστες ισορροπίες της αλυσί-δας του βιβλίου για να μη βρεθεί το βιβλίο αύριο στη δύ-σκολη θέση που έχει περιέλθει σήμερα ο κινηματογρά-φος και η μουσική Θα χρειαστεί προσοχή επίσης στη δι-εθνή διάσταση του θέματος Τι νόημα θα είχε να προφυ-λάξουμε τα δικαιώματα εντός των ευρωπαϊκών συνόρων εάν πχ από το Ντουμπάι διαθέτουν στο Διαδίκτυο τα βι-βλία μας ψηφιοποιημένα Η πειρατεία δεν έχει σύνορα

Αυτά τα διακυβεύματα της laquoύπαρξηςraquo και της laquoπροστασί-αςraquo του ευρωπαϊκού βιβλίου εντάχθηκαν επιτέλους στην ατζέντα των 27 υπουργών Πολιτισμού Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα επάνω τους Όλοι περιμένουν το θαύμα Όλοι όμως ξέρουν ότι είναι ο εκδοτικός κόσμος αυτός που θα δώσει τις λύσεις και θα βρει τις καινούργιες ισορροπί-ες Ο εκδοτικός κόσμος πρέπει να ανασυντάξει το μέλ-λον του Ζητάει όμως από την πολιτεία να γυρίσουν μα-ζί σελίδα προβλέποντας τις εξελίξεις και θεσπίζοντας κα-τάλληλο νομικό πλαίσιο Δύσκολο να είναι κανείς υπουρ-γός Πολιτισμού Όχι είναι συναρπαστικό Είναι αυτοί που γράφουν σήμερα την καινούργια Ιστορία του βιβλίου

Η Κατρίν Βελισσάρη είναι Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου

Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ)

γία τή Βία_Γιάννης Υφαντής wwwyfantisgr

laquoΟύτε καν αυτόν τον Καλιγούλα δεν θα τολμούσα να κατηγορήσωraquo λέ-ει ο Μπόρχες Το λέει τάχα για να κάνει επίδειξη Αβασάνιστα Άσοφα

Ο Ηράκλειτος όσο περισσότερο συνειδητοποιούσε αυτόν τον αλληλο-σπαραγμό μέσα στον κόσμο τόσο και περισσότερο μελαγχολικός γι-νόταν Έκλαιγε Γιατί δεν άντεχε την καταστροφή των μορφών Ο Δη-μόκριτος από την άλλη γελούσε Επειδή γιrsquo αυτόν δεν υπήρχαν μορ-φές παρά μόνο άτομα άτομα πυκνότερα εδώ και αραιότερα εκεί

Όταν η laquoβίαraquo είναι το θηλυκό του laquoβίοςraquo θα μπορούσε να υπάρξει πράγματι επιστημονικά με απόλυτη ευθύνη τού τι λέμε θα μπορού-σε να υπάρξει βίος χωρίς βία Κάθε στιγμή του βίου μας στηρίζεται στο φόνο υπάρξεων όλης της ζωικής κλίμακας από μικρόβια μέχρι μακρόβια Υπάρχει μη βία κάπου στον βίο μας Πού Πότε Πώς

laquoΔεν θα σκότωνα ποτέ μα ποτέraquo λέει κάποιος laquoκαλόςraquo άνθρωπος Και ρωτάς laquoΑν δεις έναν μανιακό να πυροβολεί παιδιά στο προαύλιο ενός σχολείου και κρατείς όπλο τι θα κάνεις Θα καλέσεις την αστυνομία Μέ-χρι να έρθει αυτή δεν θα γλιτώσει κανένα παιδί Μη τολμώντας να υπερ-βείς την καλοσύνη σου έγινες κιόλας συνεργάτης του μανιακού φονιάraquo

Σίγουρα η κυρία είναι εναντίον της βίας φανατικά εναντίον Και βιάζεται να πάει σπίτι της να φάει αρνάκι με τη βία ριγμένο κάτω ένα ζώο που φώναζε και τιναζόταν ανυπεράσπιστο γνωρίζοντας την έσχατη μοναξιά την έσχατη απονιά τη φρίκη του πόνου και του πνιγμού καθώς του έκο-βαν το λαιμό Για να το γδάρουν έπειτα να το κομματιάσουν Και να φτά-σει στο πιάτο της κυρίας Είναι όντως η κυρία εναντίον της βίας

laquoΣκοτώνουν τα ζώα και τα τρώνεraquo έλεγε ο Εμπεδοκλής laquoδεν ξέρουν ότι σκοτώνουν και τρώνε τα παιδιά τουςraquo Αλλά κι ο Ηράκλειτος ήταν φυτοφάγος όπως και οι περισσότεροι των αρχαίων σοφών Αν γνώρι-ζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέ-ψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

Δεν κρατούν όπλα κι ούτε εκτέλεσαν ποτέ κανέναν Όμως από τα δη-λητήρια που βγάζουν τα εργοστάσιά τους οι βιομηχανίες τους πεθαί-νουν χιλιάδες άνθρωποι Το κράτος στηρίζει την εξουσία του χρημα-τοδοτούμενο σε μεγάλο βαθμό απrsquo αυτούς Έτσι το κράτος αποκλείε-ται να τα βάλει με τους ευεργέτες του Οι άνθρωποι πεθαίνουν πεθαί-νουν κατά δεκάδες κι εκατοντάδες Θα ήμουν τρομοκράτης αν εκτε-λούσα τέτοιους φονιάδες

Ζούμε μέσα σε μια ψευδαίσθηση Ο Ήλιος μάς φαίνεται μεγαλύτερος και λαμπρότερος από τον γίγαντα Μπεντελγκέζε που ξεπερνά σε μέ-γεθος και λαμπρότητα τον Ήλιο χιλιάδες φορές Κι ακόμα έξω από τα κοντινά ουράνια σώματα βλέπουμε ως σημερινό έναν πανάρχαιο ουρανό Μάλιστα κάποια από τrsquo άστρα του έχουν ήδη από χιλιάδες χρόνια διαλυθεί Ο άνθρωπος ζει μέσα στην πλάνη Διαβαθμίζει τη βία ανάλογα με το μέγεθος και την απόσταση Αλλά και τα δυο τού-τα είναι απατηλά Νιώθει φρίκη όταν το δυστύχημα συμβεί στη γειτο-νιά του Ακούει σαν απλή είδηση αδιάφορος το ανάλογο δυστύχη-μα που έγινε στην Ινδία Μόνο μέσα στην πλάνη του μπορεί να επιβι-ώσει ο άνθρωπος

Μιλούν για δικαιοσύνη Μα δικαιοσύνη δεν είναι να τιμωρείς αυτούς που χρησιμοποιούν βία Δικαιοσύνη είναι να τιμωρείς εκείνους που αδικώντας κατά συρροήν αναγκάζουν τους αδικούμενους να χρησιμοποιούν βία

Ο κύριος σκοτώνει τη χελώνα που μπήκε στον κήπο του Όμως η χελώ-να δεν ξέρει τίποτε από ιδιοκτησίες Δεν έκανε ποτέ συμβόλαιο με τον κύριο που μrsquo αυτό να του παραχωρεί την έκταση του κήπου ως απο-κλειστικά δική του Η άθλια ανθρώπινη ύπαρξη laquoμπάζει από παντούraquo

Τι θα μπορούσα να πω για τη βία Αφού αυτή είναι ανεξάντλητη όσο κι ο βίος laquoΠείρατα βίου και βίας ουκ αν εξεύροιο ούτω βαθύν λόγον έχουνraquo

Αν γνώριζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

10 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 11

Γράφουν_ Σωτήρης Δημητρίου_ Slavoj Zizek_ Ματθαίος Τσιμιτάκης_ Ηλίας Μαρμαράς_ Γιάννης Δ Ιωαννίδης_ Γιάννης Πεδιώτης_ Γιώργος Κακανάκης_ Μάνος Σιφονιός_ Έλλη Τσάτσου_ Γιώργος Λαμπράκος_ Θωμάς Κιάος_ Κατερίνα Γρέγου_ Ζήσης Κοτιώνης_ Θανάσης Καπρούλιας

_Still frame από τη ταινία Χώρα προέλευσης του Σύλλα Τζουμέρκα

Το θέαμα της βίας ή η βία ως θέαμα απλούστερα laquoβία σε κοινή θέαraquo Η βία βρίσκεται παντού ανέκαθεν και τις περισσότερες φορές ναι είναι σε κοινή θέα Ακόμα κι όταν βρίσκεται καλά κρυμμένη ή καμουφλαρισμένη σε αναπό-σπαστα κομμάτια της ζωής μας όπως είναι η εργασία η οικογένεια το σχο-λείο κάθε είδους σχέση

Μια βόλτα στην πόλη ή ένα ζάπινγκ στην τηλεόραση μια ταινία στο σινεμά ή λίγα λεπτά στο διαδίκτυο αρκούν για να κατακλύσουν το μυαλό με βίαιες ει-κόνες το στόμα με βίαιες λέξεις το σώμα με βίαιες αντιδράσεις Αντιδράσεις που ποικίλουν από τη λύπη και τον αποτροπιασμό την απάθεια ή τον θυμό μέ-χρι τη συναίνεση τη χαρά ή την προσμονή

Το αφιέρωμα laquoβία σε κοινή θέαraquo δεν επιχειρεί κάποιο είδος εξορκισμού της βίας δεν την εκθειάζει ούτε την καταδικάζει Την αντιμετωπίζει ως κάτι πιο σύνθετο και μεγαλύτερο απ ότι μπορεί να περιέχουν ένας αφορισμός μια καταγγελία οποιοδήποτε βιαστικό συμπέρασμα Φυσικά φωτίζει κάποιες πτυχές της κάποιες στιγμές σκαλίζει έως και τα αυτονόητα ψάχνει στις ρί-ζες της ανοίγει ελπίζουμε μια συζήτηση laquoΟπλοστάσιοraquo μας άτακτες σκέ-ψεις δυνατά κείμενα σχόλια - ερεθίσματα εικόνες που σου μένουν στο κε-φάλι και πέντε μικρού μήκους ταινίες από νέους δημιουργούς φτιαγμένες ειδικά για το αφιέρωμα στo wwwkonteinergr

Bia σε κοίνή θεα

12 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 13

Ας αναλογιστούμε λίγο την απατηλή αίσθηση του επείγο-ντος που διαποτίζει τον αριστεροφιλελεύθερο ανθρωπι-στικό λόγο περί βίας στο πλαίσιό του το αφηρημένο και το παραστατικό (ψευδο)συγκεκριμένο συνυπάρχουν στη σκηνοθεσία της σκηνής της βίας ndashκατά των γυναικών των μαύρων των άστεγων των ομοφυλόφιλων

Το laquoμια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού κάθε έξι δευτερό-λεπτα σε αυτή τη χώραraquo και το laquoστο χρόνο που θα σας πά-ρει για να διαβάσετε αυτή την παράγραφο δέκα παιδιά θα πεθάνουν από πείναraquo είναι απλώς δυο παραδείγματα

Πίσω απrsquo όλα αυτά κρύβεται ένα υποκριτικό αίσθη-μα ηθικής αγανάκτησης Αυτό ακριβώς το είδος ψευδο-επείγοντος εκμεταλλεύτηκαν πριν από μερικά χρόνια τα Starbucks Στις εισόδους των καταστημάτων τους υπο-δέχονταν τους πελάτες αφίσες οι οποίες τόνιζαν ότι σχε-δόν τα μισά από τα κέρδη της αλυσίδας διατίθεντο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στα παιδιά της Γουατε-μάλας της χώρας από την οποία προμηθεύονται τον κα-φέ τους Εμείς έπρεπε να συναγάγουμε ότι με κάθε φλι-τζάνι καφέ που πίναμε σώζαμε τη ζωή ενός παιδιού Υπάρχει μια θεμελιακή αντιθεωρητική χροιά σε αυτές τις επιτακτικές προτροπές Δεν υπάρχει χρόνος να σκε-φτούμε laquoπρέπει να δράσουμε τώραraquo Μέσω αυτής της ψευδούς αίσθησης του επείγοντος οι πλούσιοι της με-ταβιομηχανικής εποχής παρότι ζουν στον περιχαρα-κωμένο εικονικό τους κόσμο όχι μόνο δεν αρνούνται και δεν αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα έξω από τη δική τους περιοχή ndash αλλά και αναφέρονται διαρκώς σε αυτήν με πάθος Όπως είπε πρόσφατα ο Μπιλ Γκέ-ιτς laquoΤι σημασία έχουν οι υπολογιστές όταν εκατομ-μύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν από δυσε-ντερία ενώ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να σωθούνraquo Απέναντι σε αυτό το ψευδές επείγον ίσως θα έπρε-πε να τοποθετήσουμε την εξαίρετη επιστολή που έγρα-ψε ο Μαρξ [Karl Marx] στον Ένγκελς [Friedrich Engels] το 1879 όταν για ένα σύντομο διάστημα φάνηκε ότι

μια ευρωπαϊκή επανάσταση ήταν και πάλι προ των πυ-λών Η επιστολή του Μαρξ εκφράζει καθαρό πανι-κό δεν μπορούν οι επαναστάτες να περιμένουν μερικά χρόνια Δεν έχει ακόμα τελειώσει το laquoΚεφάλαιόraquo του Μια κριτική ανάλυση της παρούσας παγκόσμιας συγκυρί-ας ndashμιας συγκυρίας η οποία δεν προσφέρει καμιά σαφή λύση καμιά laquoπρακτικήraquo συμβουλή για το τι πρέπει να γί-νει και δεν αφήνει να διαφανεί κανένα φως στο τέλος του τούνελ αφού γνωρίζει κανείς πολύ καλά ότι αυτό το φως θα μπορούσε να ανήκει σε ένα τρένο που έρχεται κατα-πάνω μας ολοταχώς για να μας συνθλίψειndash συνήθως προ-καλεί μομφή laquoΕννοείς ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίπο-τα Ότι πρέπει απλά να καθίσουμε και να περιμένουμεraquo Θα έπρεπε κανείς να βρει το θάρρος να απαντήσει laquoΝΑΙ ακριβώς αυτό εννοώraquo

Υπάρχουν καταστάσεις όπου η μόνη αληθινά laquoπρακτι-κήraquo αντιμετώπιση που μπορεί να υιοθετήσει κανείς εί-ναι να αντισταθεί στον πειρασμό να εμπλακεί άμεσα και να τηρήσει μια στάση του στυλ laquoπεριμένοντας και βλέπο-νταςraquo αποδυόμενος σε μια υπομονετική κριτική ανάλυ-ση Σήμερα μοιάζει να μας ασκούνται πανταχόθεν πιέ-σεις για να αναλάβουμε δράση Σε ένα γνωστό απόσπα-σμα από το βιβλίο του laquoΥπαρξισμός και ανθρωπισμόςraquo ο Σαρτρ περιέγραψε το δίλημμα ενός νεαρού άνδρα στη Γαλλία το 1942 ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στο καθή-κον να βοηθήσει τη μόνη άρρωστη μητέρα του και στο καθήκον να προσχωρήσει στην Αντίσταση και να πολε-μήσει τους Γερμανούς Η άποψη του Σαρτρ είναι ασφα-λώς ότι δεν υπάρχει a priori απάντηση σε αυτό το δίλημ-μα Ο νεαρός άνδρας πρέπει να αποφασίσει βασισμένος μόνο στη δική του αβυσσαλέα ελευθερία και να αναλά-βει στο ακέραιο την ευθύνη για την απόφασή του Μια αισχρή τρίτη διέξοδος από το δίλημμα θα ήταν να συμ-βουλεύσουμε τον νεαρό άνδρα να πει στη μητέρα του ότι θα προσχωρήσει στην Αντίσταση και στους αντιστα-σιακούς φίλους του ότι θα μείνει να φροντίσει τη μη-τέρα του ενώ στην πραγματικότητα θα αποτραβηχτεί σε έναν απόμερο τόπο και θrsquo αφοσιωθεί στη μελέτη

Υπάρχει κάτι περισσότερο από φθηνός κυνισμός σε αυτή τη συμβουλή Θυμίζει ένα πολύ γνωστό σοβιετικό ανέκ-δοτο για τον Λένιν Επί σοσιαλισμού η συμβουλή του Λέ-νιν προς τους νέους η απάντησή του στο τι έπρεπε να κάνουν ήταν laquoΜελετήστε μελετήστε και μελετήστεraquo Την επικαλείτο συνέχεια και μπορούσε να τη δει κανείς στους τοίχους όλων των σχολείων Το ανέκδοτο έχει ως εξής Ρωτούν τον Μαρξ τον Ένγκελς και τον Λένιν αν θα προτι-μούσαν να είχαν μια σύζυγο ή μια ερωμένη Όπως είναι αναμενόμενο ο Μαρξ μάλλον συντηρητικός στα προσω-πικά ζητήματα απαντά laquoΜια σύζυγοraquo ενώ ο Ένγκελς περισσότερο τύπος μπον βιβέρ προτιμά μια ερωμένη Προς έκπληξη όλων ο Λένιν λέει laquoΕγώ θα ήθελα να εί-χα και τα δυοraquo Γιατί Μήπως υπάρχει μια κρυφή φλέβα παρακμιακού ηδονιστή πίσω από την αυστηρή επαναστα-τική εικόνα του Όχι ndash εξηγεί laquoΓια να μπορώ να λέω στη σύζυγό μου ότι πηγαίνω στην ερωμένη μου και στην ερω-μένη μου ότι πρέπει να μείνω με τη σύζυγό μουraquo laquoΚαι τότε τι θα έκανεςraquo laquoΘα πήγαινα σrsquo ένα απομονωμένο μέρος για να μελετήσω να μελετήσω και να μελετήσωraquo Αυτό ακριβώς δεν έκανε ο Λένιν έπειτα από τον όλεθρο του 1914

Αποτραβήχτηκε σrsquo ένα μοναχικό μέρος στην Ελβετία όπου laquoμελέτησε μελέτησε και μελέτησεraquo εντρυφώντας στη λογική του Χέγκελ Και αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα όταν τα μέσα ενημέρωσης μας βομβαρ-δίζουν με εικόνες βίας Πρέπει να laquoμελετήσουμε να με-λετήσουμε και να μελετήσουμεraquo τι προκαλεί αυτή τη βία

Βλ Jean-Paul Sartre laquoExistentialism and Humanismraquo Λονδίνο Methuen 1974 [Ο πρωτότυπος τίτλος στα γαλ-λικά είναι Lrsquo existentialisme est un humanisme εξ ου και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός μτφρ Κ Σταματίου Αθήνα Αρσενίδης χχ (Στμ)]

ΠεΡί Βίασ_Slavoj Zizek

ΠΡοδήΜοσίευσή από το βιβλίο του Slavoj Zizek

Violence που πρόκειται να

κυκλοφορήσει σε μετάφραση

Νεκτάριου Καλαϊτζή από τις

εκδόσεις Scripta το πρώτο

δίμηνο του 2010

αΠο τήν αναΠαΡαστασή στήν τεΛετουΡγία τήσ Βίασ_Σωτήρης Δημητρίου

Αν εκείνο που διδάσκει η βία είναι μόνο η βία όπως έγραφε στα 1585 ο Μ Μοntaigne αναμφισβήτητα και η γλωσσική αναπαράστασή της laquoτο ξύλο βγήκε από τον παράδεισοraquo που μrsquo αυτήν προέτρεπαν την εφαρμογή του ξυλοδαρμού ως την πιο καθαγιασμένη μέθοδο σωφρο-νισμού διδάσκει επίσης τη βία Τότε τι διδάσκει ο ξυλοδαρμός του μαθητή από το δάσκαλο σε κοινή θέα στην τάξη δηλαδή όταν η βία ασκείται τελεστικά

Επειδή οι μορφές της βίας είναι πάρα πολλές οφείλουμε να τις δια-χωρίσουμε σε δύο γενικές κατηγορίες στις μορφές της έμμεσης και σε εκείνες της άμεσης βίας Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την αυ-τοκτονία τον ασκητισμό τη θυγατροκτονία και τα παρόμοια Η δεύτε-ρη της άμεσης βίας περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα μορφών (βία σωματική ψυχολογική σωφρονιστική ενδοοικογενειακή τηλεοπτι-κή κά) που έχουν κοινό γνώρισμα την άσκηση επιβολής και εξουσί-ας Διαπερνά όλες τις πλευρές της κοινωνίας μας καθώς και των άλ-λων κοινωνιών που έχουν συγκεντρωτική δομή εξουσίας ndashκάνω τη δι-άκριση γιατί υπάρχουν και κοινωνίες χωρίς πολιτική εξουσία ή σχέ-σεις επιβολής οι ονομαζόμενες εξισωτικές που όμως απουσιωπού-νται επιμελώς αν και έχουν διεξαχθεί γιrsquo αυτές δέκα διεθνή συνέδρια

Ένα άλλο στοιχείο που τις διαχωρίζει είναι ότι η άμεση βία αναπαρά-γεται τόσο με τη διάπραξή της όσο και με τις αναπαραστάσεις της Η ίδια ως πράξη διαπερνά όλους του τομείς της ζωής το σπίτι το σχο-λείο το στρατό την εργασία και όλες τις σχέσεις των φύλων των ηλικιών των εθνοτήτων των κοινωνικών τάξεων κλπ Η δημόσια ει-κόνα της γεννά νέα βία γιατί το θύμα που την υφίσταται από τον ανώ-τερο προσπαθεί να εκτονώσει την αντίδρασή του μεταβιβάζοντάς τη σε κάποιον κατώτερο Οι μάρτυρες που την παρακολουθούν εφόσον δεν επεμβαίνουν υπέρ του θύματος συναινούν στη συνθήκη της βίας

Αν έλθουμε στις αναπαραστάσεις ειδικότερα στις εικονικές παρα-βλέποντας τις ακουστικές ndashτης γλώσσας των εμβατηρίων- καθώς και τις νευματικές ndashμούντζες κατάρες κά θα βρεθούμε μπροστά σε ένα πλούσιο πεδίο Ζωγραφικές και φωτογραφικές εικόνες πολέμου ακόμα και βραχογραφίες μαχών όπως των Βουσμάνων γλυπτά ή ανά-γλυφα ή ανάλογα μνημεία ηρώων τρόπαια πυγμαχία πάλη και άλλα αγωνίσματα ταυρομαχίες και κοκορομαχίες θεάματα της ρωμαϊκής αρένας Ιερά Πάθη ηλεκτρονικά παιχνίδια ταινίες αστυνομικές πο-

λεμικές θρίλερ κά Τέτοιου είδους θεάματα γίνονται πολύ δημοφιλή στις πιο επιθετικές κοινωνίες όπως συμβαίνει με την πυγμαχία στις ΗΠΑ και με την αρένα στην αρχαία Ρώμη πράγμα που επιβεβαιώνει ότι ο κοινωνικός τους ρόλος συνίσταται στην αναπαραγωγή της βίας

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανι-σμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας Αυτό οφείλεται στο ότι το δημόσιο θέαμα διεξάγεται με όρους που το εντάσσουν στο γενικότε-ρο πλαίσιο της τελετουργίας ndashημι-υπνωτική κατάσταση μετάσταση του εαυτού- και ανάλογα με το βαθμό συνεκτικότητας επηρεάζει τη συνείδηση όσων συμμετέχουν Σύμφωνα με τις έρευνες τη ανθρωπο-λογίας η τελετουργία μεταβιβάζει το μήνυμά της επιπλέον και διά μέ-σου της σωματοποίησης

Τελετουργία έχουμε επίσης και όταν σε κοινή θέα τίθεται η ίδια η πρά-ξη της βίας Η πολιτική ιστορία των σχέσεων δύναμης και εξουσίας μάς δίνει πολλά παραδείγματα Περιορίζομαι μόνο σις τελετουργικές ανθρωποθυσίες στις αυτοκρατορίες των Ίνκας Αζτέκων και Μάγια στην Ουρ της Μεσοποταμίας στους Γκούτα και Μπονιόρο της Αφρικής όταν γιόρταζε ο βασιλιάς στην αρχαία Ελλάδα στις ταφές των βασι-λέων της Αιγύπτου της Κίνας και των Σκυθών στις εκτελέσεις των Βυ-ζαντινών στον Ιππόδρομο στο κάψιμο της Ζαν ντrsquo Αρκ στις πριν τρεις αιώνες δημόσιες εκτελέσεις στις πλατείες των ευρωπαϊκών πόλεων που μελέτησε ο Foucault στις πρόσφατες της Κου Κλουξ Κλαν στους μύθους της Ιφιγένειας και του Αβραάμ

Τυπικό παράδειγμα τελετουργικής βίας είναι οι laquoδιαβατήριεςraquo τελε-τουργίες Παρουσιάζουν μεγάλη διάδοση στις απλές κοινωνίες κατά την περίοδο διαμόρφωσης της ανδροκρατίας και αποσκοπούν στο με-τασχηματισμό των αγοριών σε άνδρες εξουσιαστές Είναι πολύπλο-κες τελετουργίες και συνοδεύονται με σκληρές δοκιμασίες των αγο-ριών τα οποία μέσα από συνθήκες ύπνωσης σωματοποιούν τη βία που υφίστανται ώστε να μπορούν να την εξωτερικεύσουν στην κοι-νωνική πρακτική Το ενδιαφέρον είναι ότι οι laquoδιαβατήριεςraquo αποτέλε-σαν τον πυρήνα των θρησκευτικών τελετουργιών και παράλληλα με-τεξελίχθηκαν σε άλλες μορφές αναπαραγωγής και εκμάθησης της βί-ας όπως πχ τα καψόνια Πολλές αντιλήψεις μας θα τροποποιηθούν από μια εκτενέστερη μελέτη των φαινομένων αυτών

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανισμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

14 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 15

MasTers and slaves_Ηλίας Μαρμαράς wwwfoldedinblogspotcom

laquoΜπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφι-χτά για δέκα με δεκαπέντε λεπτά αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα [] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πά-νω στα στήθη μου [] σύνδεσέ τα με ελάσματα [] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [] τώ-ρα πέρασε στη φάση νούμερο δύο [] για να εντείνεις το βασανιστή-ριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προ-ηγούμενη φορά κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βα-θιά μπορούν να πάνε [] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επου-λωθούν [] γιrsquo αυτό να είσαι προσεκτικόςraquo

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση είναι ένα πρόγραμμα Είναι μέρος μιας διαδικασίας μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια σκη-νή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον ει-κονικό κόσμο του διαδικτύου Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα laquoτην εξέγερσηraquo όπως την αποκάλεσαν ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου) Ένα δίκτυο ανθρώπων όπου εκεί εί-ναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκο-νται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας επιθυμιών καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου Η βάση για το σχεδιασμό του προ-γράμματος της εξέγερσης ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze amp Guattari

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου laquoκύριοι και σκλάβοιraquo αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου Το laquoκαλόraquo για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν laquoκακόraquo ότι είναι αδύναμο δειλό και αξιολύπητο Ο laquoευγενής κύ-ριοςraquo αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό Οι κύριοι είναι οι δη-μιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψής της δηλαδή την ηθική του σκλάβου Τελικά η ηθική της κοινότητας συνολικά δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία

συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο laquoο φόβος είναι η μη-τέρα της ηθικήςraquo

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (senti-ment) η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του κατα-πιεστή Η ηθική του σκλάβου είναι απολύτως αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν laquoκαλόraquo Δεν αποσκοπεί στο να καταβά-λει τη θέληση του με τη δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμέ-νη ανατροπή Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα το πρακτικό laquoΚαλόraquo είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύ-ναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτί-ες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι laquoκακέςraquo όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι Λέγοντας πχ πως η ταπεινότητα είναι εθε-λούσια η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπει-νότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την laquoαπεχθήraquo ηθική τους εξοργί-ζουν τους κυρίους τους Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες Στο τέλος εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής

Στην εικονική κοινότητα όπου έγινε η εξέγερση των σκλάβων τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι Η βία όμως που ασκεί-ται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες συνεχίζει να υπάρχει Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής Ποιος ανα-στέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους Για-τί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλά-βους και το grid

Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους

Οι σκλάβοι δεν αναζητούν

να υπερβούν τους κυρίους

τους αλλά να τους κάνουν

σκλάβους σαν αυτούς

Βία τήσ δήΜοσίευσήσ_Ματθαίος Τσιμιτάκης httptsimitakiswordpresscom

Η κατηγορία είναι συνήθης και έτσι απευθύνεται κατά συν-θήκη Τα ΜΜΕ αρέσκονται στη μετάδοση κοινωνικών laquoπα-ρεκτροπώνraquo όπως είναι τα σκάνδαλα την αφήγηση προ-σωπικών δραμάτων σκηνοθετούν την καθημερινότητα σε τόνο λυρικό και φιλοξενούν συστηματικά ψηλά στην ατζέ-ντα τους οτιδήποτε περιέχει τα βασικά συστατικά αυτής της συνταγής όπως είναι το σεξ η βία ή τα σκάνδαλα εφό-σον τουλάχιστον υποστηρίζονται από εικόνες αποκλειστι-κές μαρτυρίες και άλλα αδιάψευστα laquoτεκμήριαraquo

Είναι κοινός τόπος ακόμα πως τα ΜΜΕ δεν αποτελούν αντικειμενικούς παρατηρητές της πραγματικότητας δεν ασκούν λειτουργία υπηρεσίας του δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αλλά κατασκευάζουν πολιτική και κοινωνική συ-ναίνεση διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στη δημόσια σφαίρα στην οποία και επικυριαρχούν Τέτοια είναι η δύ-ναμή τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτη-ση με όρους laquoτηλεοπτικότηταςraquo ή laquomedia-κότηταςraquo τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζη-τάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεών τους

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται όμως οι απόψεις τους συ-χνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων Αν κά-θε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέ-χουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας συμβαίνει άρα-γε το ίδιο και με τα ΜΜΕ Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχε-τίζονται με την κοινωνική ή τη διαπροσωπική βία

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος Οι κατηγορίες της συνοψίζονται σε δυο βασικούς τύπους που παράγουν απτό αποτέλεσμα Τη βία της επιβολής του ισχυρού (βία της εξουσίας της καταπί-εσης) και τη βία της παραβίασης αυτής της επιβολής (βία της εξέγερσης) Και οι δυο ασκούνται από πρόσωπα ή

κοινωνικά υποκείμενα και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας Και οι δυο όμως υπάρχουν σε μια δισδιάστα-τη και άμεση διαλεκτική δράσης-αντίδρασης

Στον πολιτισμό της τηλεόρασης της υπερ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτι-κών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανί-σχυρη και ολότελα διαφορετική

laquoΠρόκειται για τη βία των εικόνων και του θεάματος Εί-ναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια την εξά-λειψη κάθε μυστικότητας Δεν δουλεύει εργαλειακά αλ-λά σε συνάφεια (σσ με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία στερεότυπα πολιτικές επιδιώξεις) μολύνοντάς μας σπάζοντας τις εσώτερες άμυνές μαςraquo γράφει ο Γάλ-λος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη η δυνατότητα καθενός μας να τοποθε-τείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέ-σων να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρα-κτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επει-δή είδε τηλεόραση) αλλά laquoεπι-μολυντικόraquo

Τι σημαίνει laquoμόλυνσηraquo εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα) Οι μηχανισμοί δια-μεσολάβησης μεταξύ γεγονότων ειδήσεων και πολιτών είναι το μήνυμα Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 το σκάνδαλο Ζαχόπουλου στην Ελλάδα η πρόσφα-τη αναδημοσίευση σε πρωτοσέλιδο μεγάλης εφημερίδας των γυμνών φωτογραφιών της συμβούλου του υφυπουρ-γού προστασίας του πολίτη η κάλυψη των γεγονότων του Δεκέμβρη η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πο-λυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση Μας μα-θαίνουν πώς να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύ-ουν τι άποψη πρέπει να έχουμε γιrsquo αυτόν

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις η ισό-τιμη παρουσία του laquoτίποταraquo δίπλα στο laquoσημαντικόraquo απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσι-ακή αφήγηση η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυνα-μώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου Τα αδιάψευστα τεκ-μήρια των εικόνων που στην πραγματικότητα εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους Οι απο-δέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που απο-τελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν δια-θέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας Η βία αι-σθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφή-γησης Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβο Ζίζεκ πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέ-ον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που laquoυπόσχονται την πραγματικό-τηταraquo Καθώς η δημόσια σφαίρα συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώ-σεις αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους laquoπραγματικούςraquo αν-θρώπους που ζουν laquoπραγματικέςraquo ζωές έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ Ο διχασμός ανάμεσα στη συνεκτική καθημερινότητα και τη θραυσματική αναπαράσταση της την ένταξή της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογι-κά προσδιορισμένη είναι μια μορφή μετά-βίας σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσ-δένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα τότε προσαρτάται στη βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

16 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 17

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 2: konteiner_2

Δεν μπορεί να μην έχει παρατηρήσει κανείς πόσο πολύ θέ-λει η Google να μας κάνει να νοιώθουμε at homeστις υπηρεσίες της Παντού από τη μηχανή αναζήτησης μέχρι τα gmails gtalks google readers κτλ Γιατί άραγε τόση ζέ-ση και ζήλος για να αισθανθούμε άνετα και cool στα πε-ριβάλλοντά της Όχι πως η Yahoo θέλει να νοιώθουμε κο-μπλαρισμένοι αλλά μπροστά στη Google δεν πιάνει μία Να ναι άραγε γιατί μας θέλει δεμένους μαζί της Ε όχι βέ-βαια δεν χρειάζονται κάτι τέτοιο είμαστε δεμένοι με τη Google εδώ και καιρό Εγώ κατέληξα στο συμπέρασμα πως αυτό που οι άνθρωποι της Google θέλουν είναι να αντιπα-ραθέσουν την έννοια home με την έννοια work Δηλαδή το μήνυμα τους είναι κάτι σαν Χαλαρώστε διασκεδάστε το παίξτε στην αυλή με τα χαλίκια ενώ εμείς δουλεύουμε Εμείς είμαστε οι επαγγελματίες αυτοί που κάνουν τις σο-βαρές δουλειές εσείς είσαστε απλά οι ερασιτέχνες

Η Μ

laquoΕίναι σοφό κατά περίπτωση να εισάγεις πραγματική τυ-χαιότητα στις ενέργειες σου κατά την αντιπαράθεση σε μία υπάρχουσα τάξη Το πρόβλημα είναι ότι η τυχαιότητα εξ ορισμού δεν επιδέχεται σχεδιασμό Τα ανθρώπινα συναι-σθήματα εν τούτοις αποτελούν Αστάθμητο Παράγοντα και επομένως είναι δυνατόν να ειπωθεί ότι με το να υπηρε-τεί κανείς τα συμφέροντα του ενδοκρινικού του συστήμα-τος υπηρετεί το Χάοςraquo Γρέγκορ Μάρκοβιτς

Γ Δ

Τον πήραν λιπόθυμο από ίντερνετ καφέ στα Πατήσια με-τά από μία εβδομάδα που βρισκόταν αδιαλείπτως κολλη-μένος παίζοντας World of Warcraft και τρεφόμενος από το αυτόματο μηχάνημα Στο εν λόγω παιχνίδι ο laquoθάνα-τοςraquo μεταφράζεται σε λίγες ώρες υποχρεωτικής παραμο-νής εκτός hellipδράσης Kids with guns

Ε Μ

Αληθεύει ότι η Αττικό Μετρό ετοιμάζεται να αναθέσει τη φιλοτέχνηση των νέων σταθμών του μετρό για μια ακό-μα φορά μόνο σε laquoφτασμένουςraquo καλλιτέχνες Και αν ναι εκείνοι θα ανταποκριθούν

K

Η Αττικό Μετρό δεν θέλει να αλλοτριώσει νέους καλλιτέ-χνες Μπράβο της

ΣΚ

laquoΤο παλιό πεθαίνει αλλά το καινούριο δεν έχει ακόμα γεννηθείraquo - Κέις Βαν Ντερ Πέιλ (διεθνολόγος)Mήπως είναι καιρός να πούνε οι laquoπαλιοίraquo την τελευταία τους λέξη (ελπίζω στον ίδιο αντισυστημικό τόνο) για ν ακούσουμε έστω τις πρώτες άναρθρες κραυγές αυτού που καταφθάνει

Λ Β

Το κοντέϊνερ των laquoπαλιώνraquo είναι το φέρετροΣΚ

asdfagshdkjhiugyugfyurewgghbgejdfhju

niuhiuregwhuwhjniogenjornkonegjornj

rnjnegrjibjngejrnjngejnjkngebengjbrj

wgoihijiojigwjg j gfn woijfg

V B

Αθήνα συμβαίνει τώρα Το ελικόπτερο πετάει πάνω από την πόλη Δεν ξέρω πώς είναι η Αθήνα σήμερα την ώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές Τώρα είναι Πέμπτη έντεκα το βράδυ Ένα χρόνο πριν μέσα σε μια πόλη που άχνιζε κι έφεγγε από παντού ένας νεαρός σε μια διαδή-λωση (δεν θυμάμαι σε ποια από όλεςhellip) μοίραζε ένα κεί-μενο που είχε γράψει και τυπώσει μόνος του Άρχιζε κά-πως έτσι ότι ήρθε η ώρα που οι άνθρωποι για να μιλήσου-νε για κάτι θα πρέπει να μιλήσουν για τα πάντα Την θυ-μάμαι αυτή τη φράση κάθε φορά που κοιτάζω γύρω μου και βλέπω ανθρώπους να ζουν λες και έχουν ήδη ειπωθεί τα πάντα Κι εγώ αυτή τη στιγμή το μόνο που έχω να πω αυτή την ώραμέσα από ένα γραφείο είναι το πόσο πολύ με ενοχλεί αυτό το ελικόπτερο Φωτιές και αντιασφυξιο-γόνες μάσκες κόβουν βόλτες ως τα τελευταία post που διάβασα στο twitter Αλήθεια συμβαίνει τώρα

Ε Μ

asdfagshdkjhiugyugfyurewgghbgejdfhjuniuhiuregwhuwhjniogenjornkonegjornjrnjnegrjibjngejrn

jngejnjkngebengjbrjbjbjbnjnfewjngjrnrjnjinjnjfnwjenjngrjnjonojnjfgnwijn bnjgwnjinjingw

jjowgnojinwgoin hhijgwnojnrjonjkgnw bwgjonojngojnjknwgo wgonokngwokngh wgokhnwgjkonoknwgonnowg

hijwhgkojjiiojk ohkowgj hoh jwgpoj iioj ijpoiijwpoigjij wgoihijiojigwjg j gfn woijfg

V B

Ακόμα εμπιστεύεσαι τη στατιστική Κ

άτάκτες ςκεψεις

wwwtwittercomkonteinergr _Η συντακτική ομάδα του κοντέινερ στο twitter

Δεκελέων 12 Γκάζι madclubathensgmailcom myspacecommadclub_athens

level 0 _ pop rock level 1 _ sports bardry room _ elektro dubstep hyper-post-meta-punk

Mad Club Athens the first rock club in GreeceMad Club Mykonos the first dance club in GreeceCelebrating 30 years Mad Club

210 342 77 30 210 346 2027

ww

wnologogr

Petnet

an alternative view for you and your pet

petshops

ordfAcircUcircOcircAacuteAcircrsaquoˆOacute 256 gt AtildeOcircIumlmiddotUacuteAacutefi˜ gt 210 651 1784

intEumlEcircEgraveUcircrsaquomiddot˜ 220 gt intEumlEcircEgraveUcircEgraveiquest gt 210 808 0477

Ξενοκράτους 48 gt Κολωνάκι gt 210 729 0544

wwwpetnetgr

wwwkonteinergrΑνανεώνεται συνεχώς

Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 3

πολιτική πολιτισμός τέχνες

Δεκέμβριος 2009 2ΣΤΗΛΕΣ03 Άτακτες Σκέψεις

04 Editorial

06 Μινεράλια Δημήτρης Νόλλας

07 Λαβύρινθος της Λογικής Γιώργος Κοκκινάκος

08 Το ένα και το άλλο Λένα Κιτσοπούλου

09 Σχεδόν Γιάννης Μακριδάκης

10 Πάντα Εδώ Γιάννης Υφαντής

11 Δωμάτιο Φιλοξενίας

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΒΙΑ ΣΕ ΚΟΙΝΗ ΘΕΑ14 Από την αναπαράσταση στην τελετουργία της βίας Σωτήρης Δημητρίου

15 Περί βίας Slavoj Zizek

16 Βία της δημοσίευσης Ματθαίος Τσιμιτάκης

17 Masters and slaves Ηλίας Μαρμαράς

18 Η χειρουργημένη βία Γιάννης Δ Ιωαννίδης

19 Βία και μουσική Γιάννης Πεδιώτης

20 24 ψέματα ανά δευτερόλεπτο Γιώργος Κακανάκης

22 Το λεξικό του διάολου Μάνος Σιφονιός

22 Για ποιον χτυπάει η Gabbana Έλλη Τσάτσου

23 laquoΗ βία μετράει τη γηraquo Γιώργος Λαμπράκος

23 Βία της σκέψης Θωμάς Κιάος

24 Εικονογράφηση Βαγγέλης Παπάζογλου

26 Σύγχρονη Τέχνη και η Bία της Aγοράς Κατερίνα Γρέγου

28 Σώμα σε δράση Ζήσης Κοτιώνης

29 Χωρίς τίτλο Θανάσης Καπρούλιας

ΒΛΕΜΜΑ32 Κουβέντες του Σιναφιού Ο Voltnoi Brege συνομιλεί με τον Werner Herzog

38 Μικρού Μήκους Ενδοχώρα

40 Κινηματογράφος Αλέξανδρος Βούλγαρης

41 Λογοτεχνία Λίνα Πανταλέων

42 Μουσική Χρήστος Καρράς

43 Αρχιτεκτονική Errands

44 Θέατρο Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου

46 Δικηγόροι με γυαλιά Κλειώ Παπαπαντολέων Άννα-Μαρία Φίλιππα

κοντέινερinfokonteinergrΤ 211 402 92 77

ΕΚΔΟΤΗΣΣτέφανος Νόλλας

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΚωνσταντίνος Τζαμιώτης

ktzamiotiskonteinergr

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Ευγενία Μπόζου

ebozoukonteinergr

ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣΓιώργος Διβάνης

gdivaniskonteinergr

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΚΔΟΣΗΣΗλίας Μαρμαράς

Σεραφείμ Κεντεποζίδης

CREATIVE DIRECTIONΓιώργος Κωνσταντινίδης NoLogo

gkonstantinidiskonteinergr

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Κατρίν Βελισσάρη Κων Βόι Αλέξανδρος

Βούλγαρης Κατερίνα Γρέγου Σωτήρης Δημητρίου Γιάννης Δ Ιωαννίδης Γιώργος

Κακανάκης Θανάσης Καπρούλιας Χρήστος Καρράς Θωμάς Κιάος Λένα

Κιτσοπούλου Γιώργος Κοκκινάκος Ζήσης Κοτιώνης Γιώργος Λαμπράκος Γιάννης

Μακριδάκης Μπάμπης Μακρίδης Βαρδής Μαρινάκης Ηλίας Μαρμαράς Δημήτρης Νόλλας Λίνα Πανταλέων Μαρία-Λουίζα Παπαδοπούλου Βαγγέλης Παπάζογλου

Κλειώ Παπαπαντολέων Γιάννης Πεδιώτης Μάνος Σιφονιός Σύλλας Τζουμέρκας

Θανάσης Τότσικας Έφη Τσακρακλίδου Έλλη Τσάτσου Ματθαίος Τσιμιτάκης

Γιάννης Υφαντής Άννα-Μαρία Φίλιππα Εrrands Mr Comfort The Erasers Slavoj

Zizek

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Juliette van Dorst

jvandorstkonteinergr

ΑΤΕΛΙΕΕλένη Σγόντζου

ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Ηρώ Μακρή

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣΓιώργος Πολυκράτης

ΝΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑΓιάννης Μπάστας

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ADVERTISING EXECUTIVE

Πόπη Κουδούνη T 210 92 96 377

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΚώστας Καλόγερος

T 210 92 96 114

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΧΚ Τεγόπουλος Εκδόσεις ΑΕ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΔιάδραση ΑΜΚΕ

Ευριπίδου 57-59-61105 54 Αθήνα

Μια προσφορά από την

Editorial

Ζ Η Τ Η Σ Τ Ε Τ Ο Σ Ε Ο Λ Α Τ Α Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Ένα microυθιστόρηmicroα για τον αγνοηmicroένο πόλεmicroο του 74 στην Κύπρο αλλά και για κάθε πόλεmicroο

Βασίλης ΓκουρογιάννηςΚόκκινο στην Πράσινη Γραmicromicroή

ww

wm

etai

xmio

gr

Μην αγχώνεσαι η ζωή είναι ωραία χαμογελάστε έτσι πρέπει μετανοείτε η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία απαγορεύεται η αναστροφή ένα και ένα κάνουν δύο τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου μην κάνεις στους άλλους ότι δεν θέλεις να σου κάνουν το πάχος μικραίνει τη ζωή Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών πρόσεχε πως μι-λάς είναι καθήκον σου το πρωινό είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέ-ρας η γυναίκα ολοκληρώνεται μόνο με την τεκνοποίηση ου μοιχεύσεις υποχρεωτική πορεία τηλεφώνησε τώρα το μέγεθος δεν έχει καμιά σημα-σία ωραίες ιδέες είναι οι μεγάλες ιδέες κατάλληλο για όλους ο χρόνος εί-ναι ο καλύτερος γιατρός ζήσε τη ζωή σου δεν προλαβαίνω το ζωικό λί-πος φράζει της αρτηρίες σταθερό επιτόκιο 80-65-80 η ιστορία διδάσκει όταν ακούς laquoτάξηraquo ανθρώπινο κρέας μυρίζει το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει τι θα πουν οι άλλοι δεν μπορώ σημαίνει δεν θέλω παν μέτρο άριστο ακατάλληλο κάτω των δεκαοχτώ εδώ είναι Βαλκάνια απαγορεύε-ται η στάθμευση ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα ορκίσου η κόλαση είναι οι άλλοι ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου μην ορέγεσαι τη γυναίκα του άλλου αγάπα τον πλησίον σου τα παιδιά εί-ναι ευτυχία σκέφτομαι άρα υπάρχω μην κρίνεις για να μη κριθείς είσαι ο και λέγεσαι η σιωπή είναι χρυσός προορισμός του ανθρώπου είναι η διαι-ώνιση του είδους ανάλωση κατά προτίμηση μάθε τέχνη και άστην ο κα-θένας είναι άξιος της μοίρας του είναι λάθος και το ξέρεις οι έσχατοι έσο-νται πρώτοι ουδέν λάθος αναγνωρίζεται μετά από την απομάκρυνση από το ταμείο ο χρόνος είναι χρήμα η τέχνη εξυψώνει τα ήθη όταν θέλεις κάτι πραγματικά ολόκληρο το σύμπαν συνωμοτεί υπέρ σου και επειδή το μεγά-λο πρόβλημα του Κόσμου είναι ότι οι βλάκες είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση και οι ευφυείς είναι γεμάτοι αμφιβολίες τη γλάστρα που θωρείς αριστερά στη σκάλα ως ανεβαίνεις θα την εδείς στα δεξιά όταν θα κατεβαίνεις Kά-πως έτσι ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτεραΚαι για την αντιγραφή Κωνσταντίνος Τζαμιώτης

Βία σε κοίνή θεα_Κωνσταντίνος Τζαμιώτης

4 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 5

λάβυρινθος της λογικηςμινεράλιά

κυνήγαω τήν ίδεα_Γιώργος Κοκκινάκος

Μέσα στον έγχρωμο θόρυβο των laquoΔύο λουξraquo όπου τα βλέμ-ματα τα νεύματα τα αγγίγματα και οι υπαινιγμοί θεμελιώ-νουν το φευγαλέο Όπου το νόημα παίρνει σάρκα και οστά στο μη νόημα Όπου όλα παίζονται Κερδίζονται και χάνονται με μια λέξη με μια κίνηση με μια απόπειρα

Στο βάθος να παίζει μουσική ο Σοκίν laquoμετανάστηςraquo στο σώμα του στην ψυχή του στην πατρίδα του στο μπαρ στους ανθρώ-πους Ανεξερεύνητος κανείς δεν τολμά να πλησιάσει τα βάθη του Μόνον η Έρση που η ζωή της εδράζεται στη μοναξιά στη λύπη αλλά και στην ομορφιά Στην τρέλα αλλά και στην ευφυΐα

Μόνον αυτή κολυμπά στις θάλασσές του Με τη χημεία του έρωτα στο βλέμμα της να τον ψάχνει διαρκώς διακαώς ανι-διοτελώς Με έναν απόλυτο υπερθετικό τρόπο Διαταραγμέ-νη την έχουν πει οι ψυχίατροι Και τον έρωτά της για τον Σο-κίν μια αρρώστια

Λες και ο έρωτας δεν ευδοκιμεί στο ανολοκλήρωτο στο ανι-κανοποίητο Στο απραγματοποίητο και στο απαγορευμένο Λες και ο έρωτας είναι πρακτική αριθμητική αριθμοί εξισώ-σεις υπολογισμοί Λες και ο έρωτας είναι λογική αναλυτική σκέψη και όφελος Λες και ο έρωτας είναι τακτοποίηση ει-ρήνη γλυκύτης και ευρυχωρία Διεκπεραίωση συμβιβασμός συμβατικότητα σύνεση και καθημερινότητα

Η Έρση η laquoδιαταραγμένηraquo τα ξέρει όλα αυτά ο λογικός Σο-κίν φοβάταιhellip

Και οι ψυχίατροι από κοντά χαρακτηρίζοντας την Έρση δια-ταραγμένη

Θάλασσα τρικυμισμένη μια μέρα πώς να αντέξει άλλωστε τό-ση ένταση τόσο πάθος

Ανήσυχη κινητική διαχυτική παιγνιώδης αυτοσαρκαστική υπαινικτική μέσα στη γιορτή του μπαρ Έξω απ΄ τα όρια τους όρους τους κανόνες τις φόρμες της λογικής

Της πιάνω την κουβέντα και προσπαθώ να την ηρεμήσω Μό-λις αρχίζει η κουβέντα με κόβει αμέσως Εγώ ζω τον έρωτα και συ ζητάς να τον περιγράψω Μα τι λες Άφησέ με στον πόνο μου Είχε δίκιο Ο πόνος άλλωστε δεν γεννά τον έρω-τα Η αμφιβολία δεν τον τρέφει Η στέρηση δεν τον γιγαντώ-νει Γνήσια laquoχρήστηςraquo του έρωτα η Έρση Για να ξεχωρίζει απ΄ τους πολυπληθείς σημερινούς laquoεμπόρους τουraquo Γιατρέ κατά-λαβέ το μου λέει φεύγοντας Κυνηγάω την ιδέα Ιδέα ο Σο-κίν για τα μάτια της Έρσης Ιδέα για να αντέξει τη ματαίωση ή η πλήρης εξιδανίκευση Στο φαντασιακό τοπίο άλλωστε ευ-δοκιμεί ο έρωτας Γιrsquo αυτό είναι τόσο δυνατός Έρως ανίκα-τε μάχανhellip

Ο έρωτας με φώναξε π΄ απόσταση μεγάλη

κι αναρωτιέμαι ο δυστυχής ίντα με θέλει πάλι

Αρ Χαιρέτης (Γιαλαύτης)

το ΜαΛΛί τήσ γΡίασ_Δημήτρης Νόλλας

Κι όσοι αγαπιούνται και νεκροί ποτέ τους δεν πεθαίνουν

Γιάννης Ρίτσος laquoΕπιτάφιοςraquo

Όταν το χρήμα φωτίζει το νόημα της ζωής την ίδια τη ζωή τότε στις πλατείες και στα σκιερά ρέματα έχουν πά-ψει να κυκλοφορούν φιλόσοφοι και παιδοτρίβες για να φέρνουν στον ίσιο δρόμο γόνους παραστρατημένους ή σκέτα παρατημένους από τους φυσικούς τους παιδαγω-γούς γονείς ή δασκάλους

Το μήνυμα είχε σταλεί από τον περασμένο αιώνα Καμιά μέριμνα για τους άριστους Όλοι δικαίωμα σε όλα Καμιά φροντίδα παιδευτική για τους ανήσυχους εκείνους που ξεχωρίζουν και θα ήταν οι φυσικοί ηγέτες μιας πόλης μιας κοινότητας μιας χώρας Όλοι μέσrsquo στα όλα Όταν το σύμπαν συρρικνώνεται στο ύψος του αστραγάλου διερχο-μένου νάνου όταν ο ψηλότερος που κυκλοφορεί φτάνει ίσα ίσα στο γόνατο ενός τηλεοπτικού σκύλου κάτι πολύ άσχημο συμβαίνει Κι αν δεν συμβαίνει θα συμβεί Όπως συνέβη πέρσι στα Εξάρχεια ανήμερα του Αγίου των θα-λασσοδαρμένων και των ναυαγών

Ο μικρός Φαέθων αδημονώντας να οδηγήσει το άρμα του Ήλιου με τον κίνδυνο να μας κάψει όλους κουρνιάζει μέ-σα στον κάθε νέο πλούσιο ή φτωχό Είτε αυτός θέλει να απαλλαγεί από τα δεσμά είτε θέλει να τιμωρήσει το κα-κό που δημιουργούν τα δεσμά Και αντί η γριά να ασχολη-θεί να θυσιάσει προσωπικό χρόνο να προσφέρει αγάπη λόγους παρηγοριάς και πράξεις κατανόησης συνεχίζει τον ίδιο χαβά προσφέροντας μαλλί και πιστεύοντας πως θα μπορεί αιωνίως να παραμυθιάζει γλυκά τους νέους Κι έτσι ντύνει με στολές τους μισούς στέλνοντάς τους κα-ταπάνω στους άλλους μισούς Από την εποχή που χρησι-μοποιούνται τα κουζινομάχαιρα είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος να διατηρεί την εξουσία της

Ναι πράγματι υπάρχει κάτι πολύ συγγενικό ανάμεσα στον νεκρό καπνεργάτη διαδηλωτή τού 1936 απrsquo τον οποίο ο Ρίτσος εμπνεύστηκε τον laquoΕπιτάφιοraquo και το άψυχο σώμα του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου τον περσινό Δεκέμβριο

Όταν το σύμπαν συρρικνώνεται

στο ύψος του αστραγάλου διερχομένου

νάνου όταν ο ψηλότερος που

κυκλοφορεί φτάνει ίσα ίσα

στο γόνατο ενός τηλεοπτικού

σκύλου κάτι πολύ άσχημο

συμβαίνει

6 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 7

ςχεδον

Ε Τ Ο Σ Ρ Ι Τ Σ Ο Υ 2 0 0 9 - Ε Θ Ν Ι Κ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Β Ι Β Λ Ι Ο Υ - Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Υ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Υ

31 ποιήματα από τη συλλογήΈνα σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντομε τη φωνή του laquoποιητή της Ρωμιοσύνηςraquo

ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (10 ΕΥΡΩ)

ekebigr

το ενά κάι το άλλο

Λογω φατσασ_Γιάννης Μακριδάκης

Ο κύριος τάδε άκουσα μια υπηρεσιακή φωνή στο τηλέφωνοΜάλιστα

Σας παίρνω από το ανακριτικό του λιμεναρχείου επειδή ο εισαγγελέας διέταξε έρευνα για τα επεισόδια που είχαν γίνει στις 26 Ιουλίου στον καταπέλτη του πλοίου Θεόφι-λος πρέπει να έρθετε από δω να μας δώσετε μια κατάθε-ση τυπικό είναι το θέμα απλά για να κλείσει ο φάκελος

Είχανε περάσει σχεδόν τέσσερις μήνες από εκείνο το με-σημέρι της Κυριακής 26 Ιουλίου lsquo09 που μαζί με ακόμη ογδόντα περίπου πολίτες ανταποκρίθηκα και εγώ στο κά-λεσμα πολιτικών κομμάτων και της Επιτροπής Αλληλεγγύ-ης στους Πρόσφυγες για μια ειρηνική διαμαρτυρία στο λι-μάνι της Χίου με σκοπό να ματαιωθεί η απέλαση μεγάλου αριθμού προσφύγων ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν ανήλικα μα και αιτούντες πολιτικού ασύλου Λάβανε χώρα πράγματι κάποια μικροεπεισόδια κυρίως λόγω των εντο-λών που έδιναν οι αστυνομικές αρχές στους οδηγούς των λεωφορείων μέσα στα οποία είχανε στοιβαγμένους και δε-μένους με χειροπέδες τους ανθρώπους να κινούνται προς το πλοίο αγνοώντας τους διαμαρτυρόμενους που έφτια-χναν αλυσίδα μπρος στα βαριά οχήματα Για να μην τα πο-λυλογούμε μας λιάνισαν εκείνη τη μέρα και μέσα σε μια ώρα αφού μαζεύτηκε όλη η αστυνομική και η λιμενική δύ-ναμη του νησιού στην προκυμαία άλλοι ήρθανε με τα μα-γιό κι άλλοι με τα κοντά παντελόνια και μας απωθούσανε βίαια έγινε η επιβίβαση των λεωφορείων στο καράβι

Εύλογη η απορία μου λοιπόν προς την υπηρεσιακή φω-νή τους καλέσατε όλους όσους συμμετείχαν στα γεγονό-τα εκείνη τη μέρα φαντάζομαι τελείως αναπάντεχη όμως η απάντηση που έλαβα όχι είδαμε το βίντεο και διαλέ-ξαμε τέσσερα άτομα έτσι ενδεικτικά τυπικό είναι αυτό

μη στεναχωριέστε για να κλείσει ο φάκελος προσπάθη-σε να με καθησυχάσει Σε δυο -τρεις μέρες μού ήρθε και το επίσημο χαρτί laquoκλήση μάρτυραraquo έγραφε στον τίτλο και με καλούσε συγκεκριμένη μέρα και ώρα ενώπιον του ανακριτικού υπαλλήλου για να εξεταστώ ως μάρτυρας άνευ όρκου μετά από εισαγγελική παραγγελία αναφορι-κά με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα και λοιπά και λοιπά Πήγα τι να rsquoκανα

Κι εκεί είδα το φάκελο του εισαγγελέα που έγραφε απrsquo έξω ρητά την εντολή προς τη Λιμενική Αρχή Να βρει τους δράστες και να λάβει από αυτούς ανωμοτί καταθέσεις

Και η Λιμενική Αρχή θεώρησε ηθικόν πρέπον και σκόπι-μον να διαλέξει τέσσερα άτομα βλέποντας το βίντεο που πρόβαλαν οι τηλεοράσεις και να τους προτείνει στον ει-σαγγελέα ως δράστες Αυτούς αναγνώρισαν αυτούς εμπιστεύτηκαν οι άνθρωποι Διαμαρτυρήθηκα βεβαίως έντονα γιrsquo αυτήν την τιμητικά διακριτική μεταχείριση που μου επεφύλαξαν αλλά έλαβα αφοπλιστικές απαντήσεις Δεν γνωρίσαμε άλλους εσείς είστε γνωστός προτείνετέ μας και άλλους για να τους καλέσουμε κι αυτούς ndash αυτό ήταν το πιο τρομερό που άκουσα ndash και στο τέλος πάλι μα-λαγανιές του τύπου μα μην ανησυχείτε δεν πρόκειται να γίνει τίποτα να κλείσει ο φάκελος θέλουμε κι όταν έδει-ξα να ανησυχώ ακόμα έλαβα και συμπαράσταση κρατική στο προσωπικό μου δράμα δεν νομίζανε μου είπαν πως ο εισαγγελέας θα ασκούσε διώξεις αλλά και αυτό να γινό-τανε είχαν σίγουρο ότι θα μαζευότανε έξω από το Λιμε-ναρχείο και το Δικαστήριο εκατοντάδες άνθρωποι και θα γινότανε χαμός Τέτοια απίστευτης παραφροσύνης πράγ-ματα άκουσα από την αρμόδια λιμενική αρχή εκείνη τη μέρα και δεν ήξερα αν θέλω να κλάψω ή να γελάσω να βρίσω ή να φερθώ συγκαταβατικά σε κάθε περίπτωση

όμως έπρεπε να δώσω την κατάθεσή μου και να φύγω δι-ότι το επίσημο χαρτί που είχα λάβει από τη Λιμενική Αρχή το εδήλωνε ρητά πως ο κληθείς laquoσε περίπτωση μη εμφα-νίσεώς του σύμφωνα με το άρθρο 229 του ΚΠΔ θα προ-σαχθεί βίαιαraquo Κατέθεσα λοιπόν ότι είχα να πω και έφυγα τελείως μπερδεμένος για να μην πω εξοργισμένος

Διότι δείτε παρακαλώ πόσοι άσκησαν πάνω μου βία και πόσα είδη βίας μού ασκήθηκαν από την αρχή μέχρι το τέ-λος της υπόθεσης ndash ακόμη δεν έχει φτάσει στο τέλος βέ-βαια διότι αν η εισαγγελική αρχή αποφασίσει να ασκήσει διώξεις θα ανοίξει νέος κύκλος Πρώτα λοιπόν δέχτηκα τη βία των οργάνων πρόληψης και καταστολής της βίας εκεί στο λιμάνι όπου βρέθηκα για να ασκήσω το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά μου στη διαμαρτυρία ύστερα δέ-χτηκα τη βία των ΜΜΕ που περιέφεραν σε κοινή θέα την εικόνα μου δίχως να φλουτάρουν το πρόσωπό μου αμέ-σως μετά ασκήθηκε πάνω μου η βία της αυθαιρεσίας των εντεταλμένων από τον εισαγγελέα λιμενικών αρχών που με σκοπό να τηρήσουν την εντολή κάνοντας όσο λιγότε-ρες κινήσεις και μη μετακινούμενοι από το γραφείο τους παρήγγειλαν το βίντεο της ημέρας πάτησαν το κουμπί να παίξει και δίκην σκηνοθετών σε οντισιόν επέλεξαν τους δράστες τέλος κατά την εμφάνισή μου στο αρμόδιο γρα-φείο μου ασκήθηκε η βία της ασάφειας των ανακριβει-ών της γελοιότητας και της υποκρισίας ενός κατά τα άλ-λα σοβαρού συστήματος και κατrsquo επέκταση ενός σοβαρού ελληνικού κράτους μια μορφή βίας πολύ επώδυνη για το νευρικό σύστημα ανθρώπων που συνηθίζουν να φέρονται αξιοπρεπώς στο βίο τους Η μόνη βία που δεν μου ασκή-θηκε τελικά ήταν αυτή που προβλέπει το άρθρο 229 του ΚΠΔ λόγω του ότι μετά την παραλαβή της κλήσης που μου έστειλαν εμφανίστηκα ενώπιον της Αρχής αβίαστα

Η ελληνική οικογένεια είναι ένα τετράποδο που ζει εκτός ζωολογικού κήπου Η ελληνική οικογένεια κλείνει πακέτα φτηνών διακοπών Ο μι-κρός γιος δεν έχει μπει ποτέ σε αεροπλάνο Αφού τα χωριά καταγω-γής των γονέων δεν έχουν αεροδρόμια Το παιδί έχει πήξει στο πλοίο και στο ΚΤΕΛ από μικρό με μια χάρτινη σακούλα ξερατού σαν μά-σκα οξυγόνου από μικρό τρέχει να πιάσει τον καλό καναπέ στο πλοίο πιάσε τού λένε και τις πολυθρόνες βάλε τα μπουφάν να μην κάτσει κανένας άλλος Πιάσε και τις οχτώ θέσεις κι ας είμαστε τέσσερις Η μάνα του τον κρατάει από τον καρπό και τον σέρνει στους διαδρό-μους του αεροδρομίου αυτός κοιτάει γύρω γύρω σαν χάνος η μά-να τον σέρνει μη σκοντάψει το παιδί πουθενά η μάνα τον αναγκάζει να είναι χάνος αφού το τράβηγμά της προηγείται της οποιασδήποτε πρωτοβουλίας του μικρού πλάσματος Μαλάκας είναι να κάτσει να δει αν έχει μπροστά του σκαλοπάτι Αφού η Ελληνίδα μαμά του θα το δει πριν από αυτόν και θα του ξεκολλήσει το χέρι από τη μασχάλη προ-κειμένου να τον ανασηκώσει για να πηδήξει το εμπόδιο Όχι βέβαια Δεν είναι μαλάκας Ακόμα

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέ-γεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

Η κόρη της οικογένειας αρκετά μεγαλύτερη έχει μπει στην εφηβεία έχει σκουλαρίκι στον αφαλό και στη γλώσσα θέλει να μοιάσει στο ξέ-νο πρότυπο αλλά η γαμψή μύτη του σογιού και η κρητική τριχοφυΐα στο σβέρκο δεν το επιτρέπει προδίδει την ελληνικότητα και παρό-λο που η μικρή είναι έτοιμη πια για το Lower και ξέρει όλα τα στιχάκια των ξένων τραγουδιών απrsquo έξω θα την κατατρέχει πάντα το λάδι του χωριού το μπιτόνι στα κάτω ντουλάπια της κουζίνας

Ο πατέρας λέει φιλελεύθερες κουβέντες του τύπου laquoνα παντρευ-τείς κορίτσι μου όποιον αγαπήσεις νrsquo ακολουθείς πάντα την καρδιά σου να κάνεις όποιο επάγγελμα θέλεις αρκεί να το αγαπάςraquo μέσα του όμως κάνει τον μικρό σταυρό του που του έμαθε η μάνα του κου-βαλάει ακόμα τα φτυσίδια της καλόκαρδης μάνας του που τον σώ-ζανε από τις βασκανίες και τα κακά μάτια κι ας έχει μάθει πια και το laptop δεν σώζεται ο άνθρωπος

Η ελληνική οικογένεια επιστρέφει ύστερα από ένα ωραιότατο τριήμε-ρο με ημιδιατροφή και τα όλα του ξεμπουκάρει από τη θύρα των αφί-ξεων και το θαύμα της κλωνοποίησης αποκαλύπτεται σπρώχνοντας το καροτσάκι Γιος ίδιος με πατέρα Μάνα ίδια με κόρη Ή το αντίθετο Στρίβουν οικογενειακώς προς τα αριστερά και το προφίλ τους είναι ολόιδιο Η γιαγιά ίδια με όλους σε μπόι σε χρώματα σε ύφος σε ιδέ-ες και φυσικά σε προφίλ τους περιμένει με την αγκαλιά της ανοιχτή Η ελληνική συγκίνηση σφιχταγκαλιάζεται το ελληνικό κλάμα ενώνε-

ται ακόμα κι αν ήταν τριήμερη η απουσία στο ελληνικό μυαλό εί-ναι πάντα ξενιτεμός (Ευτυχώς που έχει σταματήσει το χειροκρότημα στην προσγείωση αλλιώς θα έπρεπε να χειροκροτάμε και τους ταξι-τζήδες όταν μας πηγαίνουν στο σπίτι μας) Το ελληνικό κλάμα στα αε-ροδρόμια που πηγάζει από το αίσθημα laquoεπιστρέψαμε σώοι και αβλα-βείςraquo δεν μοιάζει με κανένα άλλο Περιέχει ευχαριστίες στον μεγα-λοδύναμο περιέχει καταπιεστική λατρεία προς τα παιδιά που μέσα σε τρεις μέρες ψηλώσανε ωρίμασαν γίναν πιο έξυπνα (πώς γίνεται αυ-τό δεν ξέρω αφού το ελληνικό παιδί είναι έτσι κι αλλιώς το πιο έξυ-πνο απrsquo όλα) πάνω απrsquo όλα όμως η ελληνική συγκίνηση περιέχει εξω-στρέφεια όπως αρμόζει σε έναν υπανάπτυκτο ο οποίος θέλει να επι-δείξει τον πόνο του ή τη χαρά του Ο υπανάπτυκτος μιλάει δυνατά στο τηλέφωνο γιατί η τεχνολογία δεν έχει ακόμα καταγραφεί στο DNA του Και έχει δίκιο Αν δεν φωνάξει πώς θα τον ακούσει ο άλλος στη Λαμία Έχει δίκιο Επίσης κλαίει δυνατά στις κηδείες ο θρήνος του εί-ναι θεατρική παράσταση γιατί πουθενά αλλού πέραν των κηδειών δεν αισθάνεται σημαντικός

Οι Έλληνες μοιάζουν μεταξύ τους επειδή ακόμα δεν μάθανε να ανα-κατεύονται με άλλες φυλές Είναι ακόμα ρατσιστές και θέλουν να δι-αιωνιστεί η δική τους φάτσα ο δικός τους κώλος κι ας είναι δύο επί δύο δεν έχει σκεφτεί ποτέ ο Έλληνας πατέρας laquoμακάρι την κόρη μου να τη γαμούσε ένας ωραίος μαύρος να βγει και το εγγονάκι μου ωραίοraquo Όοοχι Προτιμάει να διαιωνίσει τη φάτσα του προτιμάει το εγγονάκι του να γίνει 150 μ στο ύψος αλλά να του μοιάζει Στrsquo αρ-χίδια του αν το εγγονάκι δεν θα παίξει ποτέ στην ομάδα μπάσκετ του σχολείου αρκεί να του μοιάζει Να πάρει και το όνομά του Δεν πα να τον λένε και Παπάρα Δεν έχει σημασία Και το εγγόνι θα λέγεται Πα-πάρας Οι Παπάρηδες πρέπει να διαιωνίζονται

Η αγάπη πού βρίσκεται μέσα σrsquo όλα αυτά Πού Γιατί ρε γονιέ κρατάς την τσάντα του παιδιού σου όταν κατεβαίνει από το σχολικό Γιατί ρε μα-λάκα μεγαλώνεις το παιδί σου με το laquoδεν μπορείς εσύ δεν ξέρεις εσύraquo

Βράδυ στα μπουζούκια Ο μικρός κλώνος χορεύει το πρώτο του ζεϊ-μπέκικο Η οικογένεια χτυπάει παλαμάκια Ο πατέρας περήφανος ανοίγει τα χέρια στο πλάι σαν αετός και καμαρώνει τον γιο του Το ζεϊμπέκικο του γιου είναι ολόιδιο με του πατέρα Ο πατέρας μέσω του γιου καμαρώνει τον εαυτό του Ο πατέρας ευτυχισμένος δεν το ξέ-ρει αυτό Όπα Όπα Άλα

Μπράβο αγόρι μου έτσι σε θέλω Σε θέλω μάγκα σε θέλω ωραίο σε θέλω μερακλή μόνο αδερφή δεν σε θέλω Σε θέλω όπως θέλω εγώ μαλακισμένο Όπα Όπα Άλα

τοΠ ΜοντεΛ_Λένα Κιτσοπούλου

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέγεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

8 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 9

δωμάτιο φιλοξενιάςπάντά εδω

το εΛΛήνίκο ΒίΒΛίο στο δίαδίκτυοTo be or noT To be_Κατρίν Βελισσάρη

Το όνειρο της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας μπορεί σή-μερα να πραγματοποιηθεί χάρη στο Διαδίκτυο Είναι ένα τεράστιο διακύβευμα laquoύπαρξηςraquo για τη δημιουργία και τους συγγραφείς μας

Για να καταλάβουμε πώς βρεθήκαμε ξαφνικά μπροστά σ΄αυτήν την πρόκληση ας γυρίσουμε πέντε χρόνια πίσω Όλα ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο 2004 όταν η Google πρό-τεινε σε εθνικές βιβλιοθήκες και εκδότες του κόσμου να αναλάβει τη δωρεάν ψηφιοποίηση των τίτλων τους και την ανάρτησή τους στο Διαδίκτυο Αυτή η πρόταση δεν άρεσε στην Ευρώπη Πώς να εμπιστευθεί το έργο της ψη-φιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς της σε μια ιδιω-τική επιχείρηση μη ευρωπαϊκή που καταπατά τα πνευμα-τικά δικαιώματα (σύμφωνα με τα δικά μας δεδομένα) και δεν αποσκοπεί παρά στο κέρδος Μια επιχείρηση αδιάλ-λακτη στις ρήτρες ως προς την αποκλειστικότητα Η απά-ντηση των Ευρωπαίων ήταν άμεση Αποφάσισαν να δημι-ουργήσουν τη δική τους δημόσια ψηφιοποιημένη βιβλιο-θήκη την Europeana

Η Europeana όμως δεν έχει ψηφιοποιήσει παρά μόνον το 1 των τίτλων που βρίσκονται στις εθνικές βιβλιοθήκες της ποσοστό που έως το 2012 προβλέπεται να ανέλθει στο 4 και μάλιστα αφορά αποκλειστικά τα έργα χωρίς δικαιώματα Μια σταγόνα στον ωκεανό Κυρίως όταν ξέ-ρουμε ότι την ίδια στιγμή η Google προσφέρει ελεύθερα στους αναγνώστες της αποσπάσματα βιβλίων με δικαιώ-ματα και ότι σε ένα χρόνο θα λειτουργήσει ένα ψηφιακό βιβλιοπωλείο με περισσότερα από 500000 βιβλίαmiddot κάτι που ανησυχεί τον κόσμο του βιβλίου

Στη Φρανκφούρτη φέτος η συζήτηση μεταξύ των εκδο-τών γιrsquo αυτό το θέμα πήρε φωτιά Η ΕΕ με την ουδέτερη στάση που τηρεί τους δίνει την αίσθηση ότι είναι μόνοι απέναντι στο μέλλον τους Ο κόσμος του βιβλίου θέλει να δηλώσει το laquoπαρώνraquo στον παγκόσμιο ιστό αλλά δεν ξέ-ρει με ποιον τρόπο να το κάνει με ποιο μέσον αναζήτη-σης και με πόση ασφάλεια προς την προστασία των δι-καιωμάτων του Το αποτέλεσμα είναι βαβυλωνία Από τη μια πλευρά σημαντικές βιβλιοθήκες υπογράφουν με την Google (Οξφόρδη Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας) από

την άλλη εκδότες δημιουργούν τη δική τους πλατφόρ-μα (Libreka στη Γερμανία Numilog Hachette στη Γαλλία) όταν δεν θέλουν να υπογράψουν με τους Αμερικάνους ndashή τουλάχιστον όχι ακόμη Ελπίζουν ότι οι άλλες μεγάλες αμερικανικές μηχανές αναζήτησης (Microsoft Amazon ή Yahoo) που άνοιξαν κοινό μέτωπο ενάντια στο μονοπώλιο της Google που τουςμας απειλεί θα κερδίσουν

Όσον αφορά στην προστασία των δικαιωμάτων αυτό εί-ναι μια άλλη ιστορία Οι hackers κρύβονται πίσω σχεδόν από κάθε υπολογιστή Πολιορκούν και το Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο όπως ο Σουηδός βουλευτής του κόμματος των laquoΠειρατώνraquo (η εκλογή του έγινε με βάση μια καμπάνια υπέρ της πειρατείας) και εισηγούνται άμεση τροποποίη-ση του νόμου που θα επιφέρει απελευθέρωση Αν το θέ-μα της αναθεώρησης των πεπαλαιωμένων και αναχρο-νιστικών νομοθεσιών της κάθε ευρωπαϊκής χώρας είναι επείγον (ο σχετικός ελληνικός νόμος είναι του 1993) χρει-άζεται προσοχή στις εύθραυστες ισορροπίες της αλυσί-δας του βιβλίου για να μη βρεθεί το βιβλίο αύριο στη δύ-σκολη θέση που έχει περιέλθει σήμερα ο κινηματογρά-φος και η μουσική Θα χρειαστεί προσοχή επίσης στη δι-εθνή διάσταση του θέματος Τι νόημα θα είχε να προφυ-λάξουμε τα δικαιώματα εντός των ευρωπαϊκών συνόρων εάν πχ από το Ντουμπάι διαθέτουν στο Διαδίκτυο τα βι-βλία μας ψηφιοποιημένα Η πειρατεία δεν έχει σύνορα

Αυτά τα διακυβεύματα της laquoύπαρξηςraquo και της laquoπροστασί-αςraquo του ευρωπαϊκού βιβλίου εντάχθηκαν επιτέλους στην ατζέντα των 27 υπουργών Πολιτισμού Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα επάνω τους Όλοι περιμένουν το θαύμα Όλοι όμως ξέρουν ότι είναι ο εκδοτικός κόσμος αυτός που θα δώσει τις λύσεις και θα βρει τις καινούργιες ισορροπί-ες Ο εκδοτικός κόσμος πρέπει να ανασυντάξει το μέλ-λον του Ζητάει όμως από την πολιτεία να γυρίσουν μα-ζί σελίδα προβλέποντας τις εξελίξεις και θεσπίζοντας κα-τάλληλο νομικό πλαίσιο Δύσκολο να είναι κανείς υπουρ-γός Πολιτισμού Όχι είναι συναρπαστικό Είναι αυτοί που γράφουν σήμερα την καινούργια Ιστορία του βιβλίου

Η Κατρίν Βελισσάρη είναι Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου

Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ)

γία τή Βία_Γιάννης Υφαντής wwwyfantisgr

laquoΟύτε καν αυτόν τον Καλιγούλα δεν θα τολμούσα να κατηγορήσωraquo λέ-ει ο Μπόρχες Το λέει τάχα για να κάνει επίδειξη Αβασάνιστα Άσοφα

Ο Ηράκλειτος όσο περισσότερο συνειδητοποιούσε αυτόν τον αλληλο-σπαραγμό μέσα στον κόσμο τόσο και περισσότερο μελαγχολικός γι-νόταν Έκλαιγε Γιατί δεν άντεχε την καταστροφή των μορφών Ο Δη-μόκριτος από την άλλη γελούσε Επειδή γιrsquo αυτόν δεν υπήρχαν μορ-φές παρά μόνο άτομα άτομα πυκνότερα εδώ και αραιότερα εκεί

Όταν η laquoβίαraquo είναι το θηλυκό του laquoβίοςraquo θα μπορούσε να υπάρξει πράγματι επιστημονικά με απόλυτη ευθύνη τού τι λέμε θα μπορού-σε να υπάρξει βίος χωρίς βία Κάθε στιγμή του βίου μας στηρίζεται στο φόνο υπάρξεων όλης της ζωικής κλίμακας από μικρόβια μέχρι μακρόβια Υπάρχει μη βία κάπου στον βίο μας Πού Πότε Πώς

laquoΔεν θα σκότωνα ποτέ μα ποτέraquo λέει κάποιος laquoκαλόςraquo άνθρωπος Και ρωτάς laquoΑν δεις έναν μανιακό να πυροβολεί παιδιά στο προαύλιο ενός σχολείου και κρατείς όπλο τι θα κάνεις Θα καλέσεις την αστυνομία Μέ-χρι να έρθει αυτή δεν θα γλιτώσει κανένα παιδί Μη τολμώντας να υπερ-βείς την καλοσύνη σου έγινες κιόλας συνεργάτης του μανιακού φονιάraquo

Σίγουρα η κυρία είναι εναντίον της βίας φανατικά εναντίον Και βιάζεται να πάει σπίτι της να φάει αρνάκι με τη βία ριγμένο κάτω ένα ζώο που φώναζε και τιναζόταν ανυπεράσπιστο γνωρίζοντας την έσχατη μοναξιά την έσχατη απονιά τη φρίκη του πόνου και του πνιγμού καθώς του έκο-βαν το λαιμό Για να το γδάρουν έπειτα να το κομματιάσουν Και να φτά-σει στο πιάτο της κυρίας Είναι όντως η κυρία εναντίον της βίας

laquoΣκοτώνουν τα ζώα και τα τρώνεraquo έλεγε ο Εμπεδοκλής laquoδεν ξέρουν ότι σκοτώνουν και τρώνε τα παιδιά τουςraquo Αλλά κι ο Ηράκλειτος ήταν φυτοφάγος όπως και οι περισσότεροι των αρχαίων σοφών Αν γνώρι-ζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέ-ψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

Δεν κρατούν όπλα κι ούτε εκτέλεσαν ποτέ κανέναν Όμως από τα δη-λητήρια που βγάζουν τα εργοστάσιά τους οι βιομηχανίες τους πεθαί-νουν χιλιάδες άνθρωποι Το κράτος στηρίζει την εξουσία του χρημα-τοδοτούμενο σε μεγάλο βαθμό απrsquo αυτούς Έτσι το κράτος αποκλείε-ται να τα βάλει με τους ευεργέτες του Οι άνθρωποι πεθαίνουν πεθαί-νουν κατά δεκάδες κι εκατοντάδες Θα ήμουν τρομοκράτης αν εκτε-λούσα τέτοιους φονιάδες

Ζούμε μέσα σε μια ψευδαίσθηση Ο Ήλιος μάς φαίνεται μεγαλύτερος και λαμπρότερος από τον γίγαντα Μπεντελγκέζε που ξεπερνά σε μέ-γεθος και λαμπρότητα τον Ήλιο χιλιάδες φορές Κι ακόμα έξω από τα κοντινά ουράνια σώματα βλέπουμε ως σημερινό έναν πανάρχαιο ουρανό Μάλιστα κάποια από τrsquo άστρα του έχουν ήδη από χιλιάδες χρόνια διαλυθεί Ο άνθρωπος ζει μέσα στην πλάνη Διαβαθμίζει τη βία ανάλογα με το μέγεθος και την απόσταση Αλλά και τα δυο τού-τα είναι απατηλά Νιώθει φρίκη όταν το δυστύχημα συμβεί στη γειτο-νιά του Ακούει σαν απλή είδηση αδιάφορος το ανάλογο δυστύχη-μα που έγινε στην Ινδία Μόνο μέσα στην πλάνη του μπορεί να επιβι-ώσει ο άνθρωπος

Μιλούν για δικαιοσύνη Μα δικαιοσύνη δεν είναι να τιμωρείς αυτούς που χρησιμοποιούν βία Δικαιοσύνη είναι να τιμωρείς εκείνους που αδικώντας κατά συρροήν αναγκάζουν τους αδικούμενους να χρησιμοποιούν βία

Ο κύριος σκοτώνει τη χελώνα που μπήκε στον κήπο του Όμως η χελώ-να δεν ξέρει τίποτε από ιδιοκτησίες Δεν έκανε ποτέ συμβόλαιο με τον κύριο που μrsquo αυτό να του παραχωρεί την έκταση του κήπου ως απο-κλειστικά δική του Η άθλια ανθρώπινη ύπαρξη laquoμπάζει από παντούraquo

Τι θα μπορούσα να πω για τη βία Αφού αυτή είναι ανεξάντλητη όσο κι ο βίος laquoΠείρατα βίου και βίας ουκ αν εξεύροιο ούτω βαθύν λόγον έχουνraquo

Αν γνώριζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

10 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 11

Γράφουν_ Σωτήρης Δημητρίου_ Slavoj Zizek_ Ματθαίος Τσιμιτάκης_ Ηλίας Μαρμαράς_ Γιάννης Δ Ιωαννίδης_ Γιάννης Πεδιώτης_ Γιώργος Κακανάκης_ Μάνος Σιφονιός_ Έλλη Τσάτσου_ Γιώργος Λαμπράκος_ Θωμάς Κιάος_ Κατερίνα Γρέγου_ Ζήσης Κοτιώνης_ Θανάσης Καπρούλιας

_Still frame από τη ταινία Χώρα προέλευσης του Σύλλα Τζουμέρκα

Το θέαμα της βίας ή η βία ως θέαμα απλούστερα laquoβία σε κοινή θέαraquo Η βία βρίσκεται παντού ανέκαθεν και τις περισσότερες φορές ναι είναι σε κοινή θέα Ακόμα κι όταν βρίσκεται καλά κρυμμένη ή καμουφλαρισμένη σε αναπό-σπαστα κομμάτια της ζωής μας όπως είναι η εργασία η οικογένεια το σχο-λείο κάθε είδους σχέση

Μια βόλτα στην πόλη ή ένα ζάπινγκ στην τηλεόραση μια ταινία στο σινεμά ή λίγα λεπτά στο διαδίκτυο αρκούν για να κατακλύσουν το μυαλό με βίαιες ει-κόνες το στόμα με βίαιες λέξεις το σώμα με βίαιες αντιδράσεις Αντιδράσεις που ποικίλουν από τη λύπη και τον αποτροπιασμό την απάθεια ή τον θυμό μέ-χρι τη συναίνεση τη χαρά ή την προσμονή

Το αφιέρωμα laquoβία σε κοινή θέαraquo δεν επιχειρεί κάποιο είδος εξορκισμού της βίας δεν την εκθειάζει ούτε την καταδικάζει Την αντιμετωπίζει ως κάτι πιο σύνθετο και μεγαλύτερο απ ότι μπορεί να περιέχουν ένας αφορισμός μια καταγγελία οποιοδήποτε βιαστικό συμπέρασμα Φυσικά φωτίζει κάποιες πτυχές της κάποιες στιγμές σκαλίζει έως και τα αυτονόητα ψάχνει στις ρί-ζες της ανοίγει ελπίζουμε μια συζήτηση laquoΟπλοστάσιοraquo μας άτακτες σκέ-ψεις δυνατά κείμενα σχόλια - ερεθίσματα εικόνες που σου μένουν στο κε-φάλι και πέντε μικρού μήκους ταινίες από νέους δημιουργούς φτιαγμένες ειδικά για το αφιέρωμα στo wwwkonteinergr

Bia σε κοίνή θεα

12 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 13

Ας αναλογιστούμε λίγο την απατηλή αίσθηση του επείγο-ντος που διαποτίζει τον αριστεροφιλελεύθερο ανθρωπι-στικό λόγο περί βίας στο πλαίσιό του το αφηρημένο και το παραστατικό (ψευδο)συγκεκριμένο συνυπάρχουν στη σκηνοθεσία της σκηνής της βίας ndashκατά των γυναικών των μαύρων των άστεγων των ομοφυλόφιλων

Το laquoμια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού κάθε έξι δευτερό-λεπτα σε αυτή τη χώραraquo και το laquoστο χρόνο που θα σας πά-ρει για να διαβάσετε αυτή την παράγραφο δέκα παιδιά θα πεθάνουν από πείναraquo είναι απλώς δυο παραδείγματα

Πίσω απrsquo όλα αυτά κρύβεται ένα υποκριτικό αίσθη-μα ηθικής αγανάκτησης Αυτό ακριβώς το είδος ψευδο-επείγοντος εκμεταλλεύτηκαν πριν από μερικά χρόνια τα Starbucks Στις εισόδους των καταστημάτων τους υπο-δέχονταν τους πελάτες αφίσες οι οποίες τόνιζαν ότι σχε-δόν τα μισά από τα κέρδη της αλυσίδας διατίθεντο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στα παιδιά της Γουατε-μάλας της χώρας από την οποία προμηθεύονται τον κα-φέ τους Εμείς έπρεπε να συναγάγουμε ότι με κάθε φλι-τζάνι καφέ που πίναμε σώζαμε τη ζωή ενός παιδιού Υπάρχει μια θεμελιακή αντιθεωρητική χροιά σε αυτές τις επιτακτικές προτροπές Δεν υπάρχει χρόνος να σκε-φτούμε laquoπρέπει να δράσουμε τώραraquo Μέσω αυτής της ψευδούς αίσθησης του επείγοντος οι πλούσιοι της με-ταβιομηχανικής εποχής παρότι ζουν στον περιχαρα-κωμένο εικονικό τους κόσμο όχι μόνο δεν αρνούνται και δεν αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα έξω από τη δική τους περιοχή ndash αλλά και αναφέρονται διαρκώς σε αυτήν με πάθος Όπως είπε πρόσφατα ο Μπιλ Γκέ-ιτς laquoΤι σημασία έχουν οι υπολογιστές όταν εκατομ-μύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν από δυσε-ντερία ενώ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να σωθούνraquo Απέναντι σε αυτό το ψευδές επείγον ίσως θα έπρε-πε να τοποθετήσουμε την εξαίρετη επιστολή που έγρα-ψε ο Μαρξ [Karl Marx] στον Ένγκελς [Friedrich Engels] το 1879 όταν για ένα σύντομο διάστημα φάνηκε ότι

μια ευρωπαϊκή επανάσταση ήταν και πάλι προ των πυ-λών Η επιστολή του Μαρξ εκφράζει καθαρό πανι-κό δεν μπορούν οι επαναστάτες να περιμένουν μερικά χρόνια Δεν έχει ακόμα τελειώσει το laquoΚεφάλαιόraquo του Μια κριτική ανάλυση της παρούσας παγκόσμιας συγκυρί-ας ndashμιας συγκυρίας η οποία δεν προσφέρει καμιά σαφή λύση καμιά laquoπρακτικήraquo συμβουλή για το τι πρέπει να γί-νει και δεν αφήνει να διαφανεί κανένα φως στο τέλος του τούνελ αφού γνωρίζει κανείς πολύ καλά ότι αυτό το φως θα μπορούσε να ανήκει σε ένα τρένο που έρχεται κατα-πάνω μας ολοταχώς για να μας συνθλίψειndash συνήθως προ-καλεί μομφή laquoΕννοείς ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίπο-τα Ότι πρέπει απλά να καθίσουμε και να περιμένουμεraquo Θα έπρεπε κανείς να βρει το θάρρος να απαντήσει laquoΝΑΙ ακριβώς αυτό εννοώraquo

Υπάρχουν καταστάσεις όπου η μόνη αληθινά laquoπρακτι-κήraquo αντιμετώπιση που μπορεί να υιοθετήσει κανείς εί-ναι να αντισταθεί στον πειρασμό να εμπλακεί άμεσα και να τηρήσει μια στάση του στυλ laquoπεριμένοντας και βλέπο-νταςraquo αποδυόμενος σε μια υπομονετική κριτική ανάλυ-ση Σήμερα μοιάζει να μας ασκούνται πανταχόθεν πιέ-σεις για να αναλάβουμε δράση Σε ένα γνωστό απόσπα-σμα από το βιβλίο του laquoΥπαρξισμός και ανθρωπισμόςraquo ο Σαρτρ περιέγραψε το δίλημμα ενός νεαρού άνδρα στη Γαλλία το 1942 ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στο καθή-κον να βοηθήσει τη μόνη άρρωστη μητέρα του και στο καθήκον να προσχωρήσει στην Αντίσταση και να πολε-μήσει τους Γερμανούς Η άποψη του Σαρτρ είναι ασφα-λώς ότι δεν υπάρχει a priori απάντηση σε αυτό το δίλημ-μα Ο νεαρός άνδρας πρέπει να αποφασίσει βασισμένος μόνο στη δική του αβυσσαλέα ελευθερία και να αναλά-βει στο ακέραιο την ευθύνη για την απόφασή του Μια αισχρή τρίτη διέξοδος από το δίλημμα θα ήταν να συμ-βουλεύσουμε τον νεαρό άνδρα να πει στη μητέρα του ότι θα προσχωρήσει στην Αντίσταση και στους αντιστα-σιακούς φίλους του ότι θα μείνει να φροντίσει τη μη-τέρα του ενώ στην πραγματικότητα θα αποτραβηχτεί σε έναν απόμερο τόπο και θrsquo αφοσιωθεί στη μελέτη

Υπάρχει κάτι περισσότερο από φθηνός κυνισμός σε αυτή τη συμβουλή Θυμίζει ένα πολύ γνωστό σοβιετικό ανέκ-δοτο για τον Λένιν Επί σοσιαλισμού η συμβουλή του Λέ-νιν προς τους νέους η απάντησή του στο τι έπρεπε να κάνουν ήταν laquoΜελετήστε μελετήστε και μελετήστεraquo Την επικαλείτο συνέχεια και μπορούσε να τη δει κανείς στους τοίχους όλων των σχολείων Το ανέκδοτο έχει ως εξής Ρωτούν τον Μαρξ τον Ένγκελς και τον Λένιν αν θα προτι-μούσαν να είχαν μια σύζυγο ή μια ερωμένη Όπως είναι αναμενόμενο ο Μαρξ μάλλον συντηρητικός στα προσω-πικά ζητήματα απαντά laquoΜια σύζυγοraquo ενώ ο Ένγκελς περισσότερο τύπος μπον βιβέρ προτιμά μια ερωμένη Προς έκπληξη όλων ο Λένιν λέει laquoΕγώ θα ήθελα να εί-χα και τα δυοraquo Γιατί Μήπως υπάρχει μια κρυφή φλέβα παρακμιακού ηδονιστή πίσω από την αυστηρή επαναστα-τική εικόνα του Όχι ndash εξηγεί laquoΓια να μπορώ να λέω στη σύζυγό μου ότι πηγαίνω στην ερωμένη μου και στην ερω-μένη μου ότι πρέπει να μείνω με τη σύζυγό μουraquo laquoΚαι τότε τι θα έκανεςraquo laquoΘα πήγαινα σrsquo ένα απομονωμένο μέρος για να μελετήσω να μελετήσω και να μελετήσωraquo Αυτό ακριβώς δεν έκανε ο Λένιν έπειτα από τον όλεθρο του 1914

Αποτραβήχτηκε σrsquo ένα μοναχικό μέρος στην Ελβετία όπου laquoμελέτησε μελέτησε και μελέτησεraquo εντρυφώντας στη λογική του Χέγκελ Και αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα όταν τα μέσα ενημέρωσης μας βομβαρ-δίζουν με εικόνες βίας Πρέπει να laquoμελετήσουμε να με-λετήσουμε και να μελετήσουμεraquo τι προκαλεί αυτή τη βία

Βλ Jean-Paul Sartre laquoExistentialism and Humanismraquo Λονδίνο Methuen 1974 [Ο πρωτότυπος τίτλος στα γαλ-λικά είναι Lrsquo existentialisme est un humanisme εξ ου και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός μτφρ Κ Σταματίου Αθήνα Αρσενίδης χχ (Στμ)]

ΠεΡί Βίασ_Slavoj Zizek

ΠΡοδήΜοσίευσή από το βιβλίο του Slavoj Zizek

Violence που πρόκειται να

κυκλοφορήσει σε μετάφραση

Νεκτάριου Καλαϊτζή από τις

εκδόσεις Scripta το πρώτο

δίμηνο του 2010

αΠο τήν αναΠαΡαστασή στήν τεΛετουΡγία τήσ Βίασ_Σωτήρης Δημητρίου

Αν εκείνο που διδάσκει η βία είναι μόνο η βία όπως έγραφε στα 1585 ο Μ Μοntaigne αναμφισβήτητα και η γλωσσική αναπαράστασή της laquoτο ξύλο βγήκε από τον παράδεισοraquo που μrsquo αυτήν προέτρεπαν την εφαρμογή του ξυλοδαρμού ως την πιο καθαγιασμένη μέθοδο σωφρο-νισμού διδάσκει επίσης τη βία Τότε τι διδάσκει ο ξυλοδαρμός του μαθητή από το δάσκαλο σε κοινή θέα στην τάξη δηλαδή όταν η βία ασκείται τελεστικά

Επειδή οι μορφές της βίας είναι πάρα πολλές οφείλουμε να τις δια-χωρίσουμε σε δύο γενικές κατηγορίες στις μορφές της έμμεσης και σε εκείνες της άμεσης βίας Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την αυ-τοκτονία τον ασκητισμό τη θυγατροκτονία και τα παρόμοια Η δεύτε-ρη της άμεσης βίας περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα μορφών (βία σωματική ψυχολογική σωφρονιστική ενδοοικογενειακή τηλεοπτι-κή κά) που έχουν κοινό γνώρισμα την άσκηση επιβολής και εξουσί-ας Διαπερνά όλες τις πλευρές της κοινωνίας μας καθώς και των άλ-λων κοινωνιών που έχουν συγκεντρωτική δομή εξουσίας ndashκάνω τη δι-άκριση γιατί υπάρχουν και κοινωνίες χωρίς πολιτική εξουσία ή σχέ-σεις επιβολής οι ονομαζόμενες εξισωτικές που όμως απουσιωπού-νται επιμελώς αν και έχουν διεξαχθεί γιrsquo αυτές δέκα διεθνή συνέδρια

Ένα άλλο στοιχείο που τις διαχωρίζει είναι ότι η άμεση βία αναπαρά-γεται τόσο με τη διάπραξή της όσο και με τις αναπαραστάσεις της Η ίδια ως πράξη διαπερνά όλους του τομείς της ζωής το σπίτι το σχο-λείο το στρατό την εργασία και όλες τις σχέσεις των φύλων των ηλικιών των εθνοτήτων των κοινωνικών τάξεων κλπ Η δημόσια ει-κόνα της γεννά νέα βία γιατί το θύμα που την υφίσταται από τον ανώ-τερο προσπαθεί να εκτονώσει την αντίδρασή του μεταβιβάζοντάς τη σε κάποιον κατώτερο Οι μάρτυρες που την παρακολουθούν εφόσον δεν επεμβαίνουν υπέρ του θύματος συναινούν στη συνθήκη της βίας

Αν έλθουμε στις αναπαραστάσεις ειδικότερα στις εικονικές παρα-βλέποντας τις ακουστικές ndashτης γλώσσας των εμβατηρίων- καθώς και τις νευματικές ndashμούντζες κατάρες κά θα βρεθούμε μπροστά σε ένα πλούσιο πεδίο Ζωγραφικές και φωτογραφικές εικόνες πολέμου ακόμα και βραχογραφίες μαχών όπως των Βουσμάνων γλυπτά ή ανά-γλυφα ή ανάλογα μνημεία ηρώων τρόπαια πυγμαχία πάλη και άλλα αγωνίσματα ταυρομαχίες και κοκορομαχίες θεάματα της ρωμαϊκής αρένας Ιερά Πάθη ηλεκτρονικά παιχνίδια ταινίες αστυνομικές πο-

λεμικές θρίλερ κά Τέτοιου είδους θεάματα γίνονται πολύ δημοφιλή στις πιο επιθετικές κοινωνίες όπως συμβαίνει με την πυγμαχία στις ΗΠΑ και με την αρένα στην αρχαία Ρώμη πράγμα που επιβεβαιώνει ότι ο κοινωνικός τους ρόλος συνίσταται στην αναπαραγωγή της βίας

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανι-σμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας Αυτό οφείλεται στο ότι το δημόσιο θέαμα διεξάγεται με όρους που το εντάσσουν στο γενικότε-ρο πλαίσιο της τελετουργίας ndashημι-υπνωτική κατάσταση μετάσταση του εαυτού- και ανάλογα με το βαθμό συνεκτικότητας επηρεάζει τη συνείδηση όσων συμμετέχουν Σύμφωνα με τις έρευνες τη ανθρωπο-λογίας η τελετουργία μεταβιβάζει το μήνυμά της επιπλέον και διά μέ-σου της σωματοποίησης

Τελετουργία έχουμε επίσης και όταν σε κοινή θέα τίθεται η ίδια η πρά-ξη της βίας Η πολιτική ιστορία των σχέσεων δύναμης και εξουσίας μάς δίνει πολλά παραδείγματα Περιορίζομαι μόνο σις τελετουργικές ανθρωποθυσίες στις αυτοκρατορίες των Ίνκας Αζτέκων και Μάγια στην Ουρ της Μεσοποταμίας στους Γκούτα και Μπονιόρο της Αφρικής όταν γιόρταζε ο βασιλιάς στην αρχαία Ελλάδα στις ταφές των βασι-λέων της Αιγύπτου της Κίνας και των Σκυθών στις εκτελέσεις των Βυ-ζαντινών στον Ιππόδρομο στο κάψιμο της Ζαν ντrsquo Αρκ στις πριν τρεις αιώνες δημόσιες εκτελέσεις στις πλατείες των ευρωπαϊκών πόλεων που μελέτησε ο Foucault στις πρόσφατες της Κου Κλουξ Κλαν στους μύθους της Ιφιγένειας και του Αβραάμ

Τυπικό παράδειγμα τελετουργικής βίας είναι οι laquoδιαβατήριεςraquo τελε-τουργίες Παρουσιάζουν μεγάλη διάδοση στις απλές κοινωνίες κατά την περίοδο διαμόρφωσης της ανδροκρατίας και αποσκοπούν στο με-τασχηματισμό των αγοριών σε άνδρες εξουσιαστές Είναι πολύπλο-κες τελετουργίες και συνοδεύονται με σκληρές δοκιμασίες των αγο-ριών τα οποία μέσα από συνθήκες ύπνωσης σωματοποιούν τη βία που υφίστανται ώστε να μπορούν να την εξωτερικεύσουν στην κοι-νωνική πρακτική Το ενδιαφέρον είναι ότι οι laquoδιαβατήριεςraquo αποτέλε-σαν τον πυρήνα των θρησκευτικών τελετουργιών και παράλληλα με-τεξελίχθηκαν σε άλλες μορφές αναπαραγωγής και εκμάθησης της βί-ας όπως πχ τα καψόνια Πολλές αντιλήψεις μας θα τροποποιηθούν από μια εκτενέστερη μελέτη των φαινομένων αυτών

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανισμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

14 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 15

MasTers and slaves_Ηλίας Μαρμαράς wwwfoldedinblogspotcom

laquoΜπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφι-χτά για δέκα με δεκαπέντε λεπτά αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα [] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πά-νω στα στήθη μου [] σύνδεσέ τα με ελάσματα [] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [] τώ-ρα πέρασε στη φάση νούμερο δύο [] για να εντείνεις το βασανιστή-ριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προ-ηγούμενη φορά κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βα-θιά μπορούν να πάνε [] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επου-λωθούν [] γιrsquo αυτό να είσαι προσεκτικόςraquo

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση είναι ένα πρόγραμμα Είναι μέρος μιας διαδικασίας μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια σκη-νή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον ει-κονικό κόσμο του διαδικτύου Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα laquoτην εξέγερσηraquo όπως την αποκάλεσαν ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου) Ένα δίκτυο ανθρώπων όπου εκεί εί-ναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκο-νται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας επιθυμιών καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου Η βάση για το σχεδιασμό του προ-γράμματος της εξέγερσης ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze amp Guattari

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου laquoκύριοι και σκλάβοιraquo αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου Το laquoκαλόraquo για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν laquoκακόraquo ότι είναι αδύναμο δειλό και αξιολύπητο Ο laquoευγενής κύ-ριοςraquo αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό Οι κύριοι είναι οι δη-μιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψής της δηλαδή την ηθική του σκλάβου Τελικά η ηθική της κοινότητας συνολικά δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία

συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο laquoο φόβος είναι η μη-τέρα της ηθικήςraquo

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (senti-ment) η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του κατα-πιεστή Η ηθική του σκλάβου είναι απολύτως αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν laquoκαλόraquo Δεν αποσκοπεί στο να καταβά-λει τη θέληση του με τη δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμέ-νη ανατροπή Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα το πρακτικό laquoΚαλόraquo είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύ-ναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτί-ες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι laquoκακέςraquo όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι Λέγοντας πχ πως η ταπεινότητα είναι εθε-λούσια η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπει-νότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την laquoαπεχθήraquo ηθική τους εξοργί-ζουν τους κυρίους τους Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες Στο τέλος εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής

Στην εικονική κοινότητα όπου έγινε η εξέγερση των σκλάβων τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι Η βία όμως που ασκεί-ται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες συνεχίζει να υπάρχει Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής Ποιος ανα-στέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους Για-τί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλά-βους και το grid

Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους

Οι σκλάβοι δεν αναζητούν

να υπερβούν τους κυρίους

τους αλλά να τους κάνουν

σκλάβους σαν αυτούς

Βία τήσ δήΜοσίευσήσ_Ματθαίος Τσιμιτάκης httptsimitakiswordpresscom

Η κατηγορία είναι συνήθης και έτσι απευθύνεται κατά συν-θήκη Τα ΜΜΕ αρέσκονται στη μετάδοση κοινωνικών laquoπα-ρεκτροπώνraquo όπως είναι τα σκάνδαλα την αφήγηση προ-σωπικών δραμάτων σκηνοθετούν την καθημερινότητα σε τόνο λυρικό και φιλοξενούν συστηματικά ψηλά στην ατζέ-ντα τους οτιδήποτε περιέχει τα βασικά συστατικά αυτής της συνταγής όπως είναι το σεξ η βία ή τα σκάνδαλα εφό-σον τουλάχιστον υποστηρίζονται από εικόνες αποκλειστι-κές μαρτυρίες και άλλα αδιάψευστα laquoτεκμήριαraquo

Είναι κοινός τόπος ακόμα πως τα ΜΜΕ δεν αποτελούν αντικειμενικούς παρατηρητές της πραγματικότητας δεν ασκούν λειτουργία υπηρεσίας του δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αλλά κατασκευάζουν πολιτική και κοινωνική συ-ναίνεση διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στη δημόσια σφαίρα στην οποία και επικυριαρχούν Τέτοια είναι η δύ-ναμή τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτη-ση με όρους laquoτηλεοπτικότηταςraquo ή laquomedia-κότηταςraquo τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζη-τάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεών τους

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται όμως οι απόψεις τους συ-χνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων Αν κά-θε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέ-χουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας συμβαίνει άρα-γε το ίδιο και με τα ΜΜΕ Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχε-τίζονται με την κοινωνική ή τη διαπροσωπική βία

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος Οι κατηγορίες της συνοψίζονται σε δυο βασικούς τύπους που παράγουν απτό αποτέλεσμα Τη βία της επιβολής του ισχυρού (βία της εξουσίας της καταπί-εσης) και τη βία της παραβίασης αυτής της επιβολής (βία της εξέγερσης) Και οι δυο ασκούνται από πρόσωπα ή

κοινωνικά υποκείμενα και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας Και οι δυο όμως υπάρχουν σε μια δισδιάστα-τη και άμεση διαλεκτική δράσης-αντίδρασης

Στον πολιτισμό της τηλεόρασης της υπερ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτι-κών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανί-σχυρη και ολότελα διαφορετική

laquoΠρόκειται για τη βία των εικόνων και του θεάματος Εί-ναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια την εξά-λειψη κάθε μυστικότητας Δεν δουλεύει εργαλειακά αλ-λά σε συνάφεια (σσ με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία στερεότυπα πολιτικές επιδιώξεις) μολύνοντάς μας σπάζοντας τις εσώτερες άμυνές μαςraquo γράφει ο Γάλ-λος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη η δυνατότητα καθενός μας να τοποθε-τείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέ-σων να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρα-κτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επει-δή είδε τηλεόραση) αλλά laquoεπι-μολυντικόraquo

Τι σημαίνει laquoμόλυνσηraquo εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα) Οι μηχανισμοί δια-μεσολάβησης μεταξύ γεγονότων ειδήσεων και πολιτών είναι το μήνυμα Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 το σκάνδαλο Ζαχόπουλου στην Ελλάδα η πρόσφα-τη αναδημοσίευση σε πρωτοσέλιδο μεγάλης εφημερίδας των γυμνών φωτογραφιών της συμβούλου του υφυπουρ-γού προστασίας του πολίτη η κάλυψη των γεγονότων του Δεκέμβρη η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πο-λυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση Μας μα-θαίνουν πώς να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύ-ουν τι άποψη πρέπει να έχουμε γιrsquo αυτόν

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις η ισό-τιμη παρουσία του laquoτίποταraquo δίπλα στο laquoσημαντικόraquo απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσι-ακή αφήγηση η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυνα-μώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου Τα αδιάψευστα τεκ-μήρια των εικόνων που στην πραγματικότητα εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους Οι απο-δέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που απο-τελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν δια-θέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας Η βία αι-σθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφή-γησης Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβο Ζίζεκ πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέ-ον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που laquoυπόσχονται την πραγματικό-τηταraquo Καθώς η δημόσια σφαίρα συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώ-σεις αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους laquoπραγματικούςraquo αν-θρώπους που ζουν laquoπραγματικέςraquo ζωές έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ Ο διχασμός ανάμεσα στη συνεκτική καθημερινότητα και τη θραυσματική αναπαράσταση της την ένταξή της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογι-κά προσδιορισμένη είναι μια μορφή μετά-βίας σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσ-δένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα τότε προσαρτάται στη βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

16 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 17

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 3: konteiner_2

πολιτική πολιτισμός τέχνες

Δεκέμβριος 2009 2ΣΤΗΛΕΣ03 Άτακτες Σκέψεις

04 Editorial

06 Μινεράλια Δημήτρης Νόλλας

07 Λαβύρινθος της Λογικής Γιώργος Κοκκινάκος

08 Το ένα και το άλλο Λένα Κιτσοπούλου

09 Σχεδόν Γιάννης Μακριδάκης

10 Πάντα Εδώ Γιάννης Υφαντής

11 Δωμάτιο Φιλοξενίας

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΒΙΑ ΣΕ ΚΟΙΝΗ ΘΕΑ14 Από την αναπαράσταση στην τελετουργία της βίας Σωτήρης Δημητρίου

15 Περί βίας Slavoj Zizek

16 Βία της δημοσίευσης Ματθαίος Τσιμιτάκης

17 Masters and slaves Ηλίας Μαρμαράς

18 Η χειρουργημένη βία Γιάννης Δ Ιωαννίδης

19 Βία και μουσική Γιάννης Πεδιώτης

20 24 ψέματα ανά δευτερόλεπτο Γιώργος Κακανάκης

22 Το λεξικό του διάολου Μάνος Σιφονιός

22 Για ποιον χτυπάει η Gabbana Έλλη Τσάτσου

23 laquoΗ βία μετράει τη γηraquo Γιώργος Λαμπράκος

23 Βία της σκέψης Θωμάς Κιάος

24 Εικονογράφηση Βαγγέλης Παπάζογλου

26 Σύγχρονη Τέχνη και η Bία της Aγοράς Κατερίνα Γρέγου

28 Σώμα σε δράση Ζήσης Κοτιώνης

29 Χωρίς τίτλο Θανάσης Καπρούλιας

ΒΛΕΜΜΑ32 Κουβέντες του Σιναφιού Ο Voltnoi Brege συνομιλεί με τον Werner Herzog

38 Μικρού Μήκους Ενδοχώρα

40 Κινηματογράφος Αλέξανδρος Βούλγαρης

41 Λογοτεχνία Λίνα Πανταλέων

42 Μουσική Χρήστος Καρράς

43 Αρχιτεκτονική Errands

44 Θέατρο Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου

46 Δικηγόροι με γυαλιά Κλειώ Παπαπαντολέων Άννα-Μαρία Φίλιππα

κοντέινερinfokonteinergrΤ 211 402 92 77

ΕΚΔΟΤΗΣΣτέφανος Νόλλας

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΚωνσταντίνος Τζαμιώτης

ktzamiotiskonteinergr

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Ευγενία Μπόζου

ebozoukonteinergr

ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣΓιώργος Διβάνης

gdivaniskonteinergr

ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΚΔΟΣΗΣΗλίας Μαρμαράς

Σεραφείμ Κεντεποζίδης

CREATIVE DIRECTIONΓιώργος Κωνσταντινίδης NoLogo

gkonstantinidiskonteinergr

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Κατρίν Βελισσάρη Κων Βόι Αλέξανδρος

Βούλγαρης Κατερίνα Γρέγου Σωτήρης Δημητρίου Γιάννης Δ Ιωαννίδης Γιώργος

Κακανάκης Θανάσης Καπρούλιας Χρήστος Καρράς Θωμάς Κιάος Λένα

Κιτσοπούλου Γιώργος Κοκκινάκος Ζήσης Κοτιώνης Γιώργος Λαμπράκος Γιάννης

Μακριδάκης Μπάμπης Μακρίδης Βαρδής Μαρινάκης Ηλίας Μαρμαράς Δημήτρης Νόλλας Λίνα Πανταλέων Μαρία-Λουίζα Παπαδοπούλου Βαγγέλης Παπάζογλου

Κλειώ Παπαπαντολέων Γιάννης Πεδιώτης Μάνος Σιφονιός Σύλλας Τζουμέρκας

Θανάσης Τότσικας Έφη Τσακρακλίδου Έλλη Τσάτσου Ματθαίος Τσιμιτάκης

Γιάννης Υφαντής Άννα-Μαρία Φίλιππα Εrrands Mr Comfort The Erasers Slavoj

Zizek

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Juliette van Dorst

jvandorstkonteinergr

ΑΤΕΛΙΕΕλένη Σγόντζου

ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Ηρώ Μακρή

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣΓιώργος Πολυκράτης

ΝΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑΓιάννης Μπάστας

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ADVERTISING EXECUTIVE

Πόπη Κουδούνη T 210 92 96 377

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΚώστας Καλόγερος

T 210 92 96 114

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΧΚ Τεγόπουλος Εκδόσεις ΑΕ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΔιάδραση ΑΜΚΕ

Ευριπίδου 57-59-61105 54 Αθήνα

Μια προσφορά από την

Editorial

Ζ Η Τ Η Σ Τ Ε Τ Ο Σ Ε Ο Λ Α Τ Α Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Ένα microυθιστόρηmicroα για τον αγνοηmicroένο πόλεmicroο του 74 στην Κύπρο αλλά και για κάθε πόλεmicroο

Βασίλης ΓκουρογιάννηςΚόκκινο στην Πράσινη Γραmicromicroή

ww

wm

etai

xmio

gr

Μην αγχώνεσαι η ζωή είναι ωραία χαμογελάστε έτσι πρέπει μετανοείτε η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία απαγορεύεται η αναστροφή ένα και ένα κάνουν δύο τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου μην κάνεις στους άλλους ότι δεν θέλεις να σου κάνουν το πάχος μικραίνει τη ζωή Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών πρόσεχε πως μι-λάς είναι καθήκον σου το πρωινό είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέ-ρας η γυναίκα ολοκληρώνεται μόνο με την τεκνοποίηση ου μοιχεύσεις υποχρεωτική πορεία τηλεφώνησε τώρα το μέγεθος δεν έχει καμιά σημα-σία ωραίες ιδέες είναι οι μεγάλες ιδέες κατάλληλο για όλους ο χρόνος εί-ναι ο καλύτερος γιατρός ζήσε τη ζωή σου δεν προλαβαίνω το ζωικό λί-πος φράζει της αρτηρίες σταθερό επιτόκιο 80-65-80 η ιστορία διδάσκει όταν ακούς laquoτάξηraquo ανθρώπινο κρέας μυρίζει το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει τι θα πουν οι άλλοι δεν μπορώ σημαίνει δεν θέλω παν μέτρο άριστο ακατάλληλο κάτω των δεκαοχτώ εδώ είναι Βαλκάνια απαγορεύε-ται η στάθμευση ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα ορκίσου η κόλαση είναι οι άλλοι ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου μην ορέγεσαι τη γυναίκα του άλλου αγάπα τον πλησίον σου τα παιδιά εί-ναι ευτυχία σκέφτομαι άρα υπάρχω μην κρίνεις για να μη κριθείς είσαι ο και λέγεσαι η σιωπή είναι χρυσός προορισμός του ανθρώπου είναι η διαι-ώνιση του είδους ανάλωση κατά προτίμηση μάθε τέχνη και άστην ο κα-θένας είναι άξιος της μοίρας του είναι λάθος και το ξέρεις οι έσχατοι έσο-νται πρώτοι ουδέν λάθος αναγνωρίζεται μετά από την απομάκρυνση από το ταμείο ο χρόνος είναι χρήμα η τέχνη εξυψώνει τα ήθη όταν θέλεις κάτι πραγματικά ολόκληρο το σύμπαν συνωμοτεί υπέρ σου και επειδή το μεγά-λο πρόβλημα του Κόσμου είναι ότι οι βλάκες είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση και οι ευφυείς είναι γεμάτοι αμφιβολίες τη γλάστρα που θωρείς αριστερά στη σκάλα ως ανεβαίνεις θα την εδείς στα δεξιά όταν θα κατεβαίνεις Kά-πως έτσι ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτεραΚαι για την αντιγραφή Κωνσταντίνος Τζαμιώτης

Βία σε κοίνή θεα_Κωνσταντίνος Τζαμιώτης

4 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 5

λάβυρινθος της λογικηςμινεράλιά

κυνήγαω τήν ίδεα_Γιώργος Κοκκινάκος

Μέσα στον έγχρωμο θόρυβο των laquoΔύο λουξraquo όπου τα βλέμ-ματα τα νεύματα τα αγγίγματα και οι υπαινιγμοί θεμελιώ-νουν το φευγαλέο Όπου το νόημα παίρνει σάρκα και οστά στο μη νόημα Όπου όλα παίζονται Κερδίζονται και χάνονται με μια λέξη με μια κίνηση με μια απόπειρα

Στο βάθος να παίζει μουσική ο Σοκίν laquoμετανάστηςraquo στο σώμα του στην ψυχή του στην πατρίδα του στο μπαρ στους ανθρώ-πους Ανεξερεύνητος κανείς δεν τολμά να πλησιάσει τα βάθη του Μόνον η Έρση που η ζωή της εδράζεται στη μοναξιά στη λύπη αλλά και στην ομορφιά Στην τρέλα αλλά και στην ευφυΐα

Μόνον αυτή κολυμπά στις θάλασσές του Με τη χημεία του έρωτα στο βλέμμα της να τον ψάχνει διαρκώς διακαώς ανι-διοτελώς Με έναν απόλυτο υπερθετικό τρόπο Διαταραγμέ-νη την έχουν πει οι ψυχίατροι Και τον έρωτά της για τον Σο-κίν μια αρρώστια

Λες και ο έρωτας δεν ευδοκιμεί στο ανολοκλήρωτο στο ανι-κανοποίητο Στο απραγματοποίητο και στο απαγορευμένο Λες και ο έρωτας είναι πρακτική αριθμητική αριθμοί εξισώ-σεις υπολογισμοί Λες και ο έρωτας είναι λογική αναλυτική σκέψη και όφελος Λες και ο έρωτας είναι τακτοποίηση ει-ρήνη γλυκύτης και ευρυχωρία Διεκπεραίωση συμβιβασμός συμβατικότητα σύνεση και καθημερινότητα

Η Έρση η laquoδιαταραγμένηraquo τα ξέρει όλα αυτά ο λογικός Σο-κίν φοβάταιhellip

Και οι ψυχίατροι από κοντά χαρακτηρίζοντας την Έρση δια-ταραγμένη

Θάλασσα τρικυμισμένη μια μέρα πώς να αντέξει άλλωστε τό-ση ένταση τόσο πάθος

Ανήσυχη κινητική διαχυτική παιγνιώδης αυτοσαρκαστική υπαινικτική μέσα στη γιορτή του μπαρ Έξω απ΄ τα όρια τους όρους τους κανόνες τις φόρμες της λογικής

Της πιάνω την κουβέντα και προσπαθώ να την ηρεμήσω Μό-λις αρχίζει η κουβέντα με κόβει αμέσως Εγώ ζω τον έρωτα και συ ζητάς να τον περιγράψω Μα τι λες Άφησέ με στον πόνο μου Είχε δίκιο Ο πόνος άλλωστε δεν γεννά τον έρω-τα Η αμφιβολία δεν τον τρέφει Η στέρηση δεν τον γιγαντώ-νει Γνήσια laquoχρήστηςraquo του έρωτα η Έρση Για να ξεχωρίζει απ΄ τους πολυπληθείς σημερινούς laquoεμπόρους τουraquo Γιατρέ κατά-λαβέ το μου λέει φεύγοντας Κυνηγάω την ιδέα Ιδέα ο Σο-κίν για τα μάτια της Έρσης Ιδέα για να αντέξει τη ματαίωση ή η πλήρης εξιδανίκευση Στο φαντασιακό τοπίο άλλωστε ευ-δοκιμεί ο έρωτας Γιrsquo αυτό είναι τόσο δυνατός Έρως ανίκα-τε μάχανhellip

Ο έρωτας με φώναξε π΄ απόσταση μεγάλη

κι αναρωτιέμαι ο δυστυχής ίντα με θέλει πάλι

Αρ Χαιρέτης (Γιαλαύτης)

το ΜαΛΛί τήσ γΡίασ_Δημήτρης Νόλλας

Κι όσοι αγαπιούνται και νεκροί ποτέ τους δεν πεθαίνουν

Γιάννης Ρίτσος laquoΕπιτάφιοςraquo

Όταν το χρήμα φωτίζει το νόημα της ζωής την ίδια τη ζωή τότε στις πλατείες και στα σκιερά ρέματα έχουν πά-ψει να κυκλοφορούν φιλόσοφοι και παιδοτρίβες για να φέρνουν στον ίσιο δρόμο γόνους παραστρατημένους ή σκέτα παρατημένους από τους φυσικούς τους παιδαγω-γούς γονείς ή δασκάλους

Το μήνυμα είχε σταλεί από τον περασμένο αιώνα Καμιά μέριμνα για τους άριστους Όλοι δικαίωμα σε όλα Καμιά φροντίδα παιδευτική για τους ανήσυχους εκείνους που ξεχωρίζουν και θα ήταν οι φυσικοί ηγέτες μιας πόλης μιας κοινότητας μιας χώρας Όλοι μέσrsquo στα όλα Όταν το σύμπαν συρρικνώνεται στο ύψος του αστραγάλου διερχο-μένου νάνου όταν ο ψηλότερος που κυκλοφορεί φτάνει ίσα ίσα στο γόνατο ενός τηλεοπτικού σκύλου κάτι πολύ άσχημο συμβαίνει Κι αν δεν συμβαίνει θα συμβεί Όπως συνέβη πέρσι στα Εξάρχεια ανήμερα του Αγίου των θα-λασσοδαρμένων και των ναυαγών

Ο μικρός Φαέθων αδημονώντας να οδηγήσει το άρμα του Ήλιου με τον κίνδυνο να μας κάψει όλους κουρνιάζει μέ-σα στον κάθε νέο πλούσιο ή φτωχό Είτε αυτός θέλει να απαλλαγεί από τα δεσμά είτε θέλει να τιμωρήσει το κα-κό που δημιουργούν τα δεσμά Και αντί η γριά να ασχολη-θεί να θυσιάσει προσωπικό χρόνο να προσφέρει αγάπη λόγους παρηγοριάς και πράξεις κατανόησης συνεχίζει τον ίδιο χαβά προσφέροντας μαλλί και πιστεύοντας πως θα μπορεί αιωνίως να παραμυθιάζει γλυκά τους νέους Κι έτσι ντύνει με στολές τους μισούς στέλνοντάς τους κα-ταπάνω στους άλλους μισούς Από την εποχή που χρησι-μοποιούνται τα κουζινομάχαιρα είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος να διατηρεί την εξουσία της

Ναι πράγματι υπάρχει κάτι πολύ συγγενικό ανάμεσα στον νεκρό καπνεργάτη διαδηλωτή τού 1936 απrsquo τον οποίο ο Ρίτσος εμπνεύστηκε τον laquoΕπιτάφιοraquo και το άψυχο σώμα του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου τον περσινό Δεκέμβριο

Όταν το σύμπαν συρρικνώνεται

στο ύψος του αστραγάλου διερχομένου

νάνου όταν ο ψηλότερος που

κυκλοφορεί φτάνει ίσα ίσα

στο γόνατο ενός τηλεοπτικού

σκύλου κάτι πολύ άσχημο

συμβαίνει

6 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 7

ςχεδον

Ε Τ Ο Σ Ρ Ι Τ Σ Ο Υ 2 0 0 9 - Ε Θ Ν Ι Κ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Β Ι Β Λ Ι Ο Υ - Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Υ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Υ

31 ποιήματα από τη συλλογήΈνα σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντομε τη φωνή του laquoποιητή της Ρωμιοσύνηςraquo

ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (10 ΕΥΡΩ)

ekebigr

το ενά κάι το άλλο

Λογω φατσασ_Γιάννης Μακριδάκης

Ο κύριος τάδε άκουσα μια υπηρεσιακή φωνή στο τηλέφωνοΜάλιστα

Σας παίρνω από το ανακριτικό του λιμεναρχείου επειδή ο εισαγγελέας διέταξε έρευνα για τα επεισόδια που είχαν γίνει στις 26 Ιουλίου στον καταπέλτη του πλοίου Θεόφι-λος πρέπει να έρθετε από δω να μας δώσετε μια κατάθε-ση τυπικό είναι το θέμα απλά για να κλείσει ο φάκελος

Είχανε περάσει σχεδόν τέσσερις μήνες από εκείνο το με-σημέρι της Κυριακής 26 Ιουλίου lsquo09 που μαζί με ακόμη ογδόντα περίπου πολίτες ανταποκρίθηκα και εγώ στο κά-λεσμα πολιτικών κομμάτων και της Επιτροπής Αλληλεγγύ-ης στους Πρόσφυγες για μια ειρηνική διαμαρτυρία στο λι-μάνι της Χίου με σκοπό να ματαιωθεί η απέλαση μεγάλου αριθμού προσφύγων ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν ανήλικα μα και αιτούντες πολιτικού ασύλου Λάβανε χώρα πράγματι κάποια μικροεπεισόδια κυρίως λόγω των εντο-λών που έδιναν οι αστυνομικές αρχές στους οδηγούς των λεωφορείων μέσα στα οποία είχανε στοιβαγμένους και δε-μένους με χειροπέδες τους ανθρώπους να κινούνται προς το πλοίο αγνοώντας τους διαμαρτυρόμενους που έφτια-χναν αλυσίδα μπρος στα βαριά οχήματα Για να μην τα πο-λυλογούμε μας λιάνισαν εκείνη τη μέρα και μέσα σε μια ώρα αφού μαζεύτηκε όλη η αστυνομική και η λιμενική δύ-ναμη του νησιού στην προκυμαία άλλοι ήρθανε με τα μα-γιό κι άλλοι με τα κοντά παντελόνια και μας απωθούσανε βίαια έγινε η επιβίβαση των λεωφορείων στο καράβι

Εύλογη η απορία μου λοιπόν προς την υπηρεσιακή φω-νή τους καλέσατε όλους όσους συμμετείχαν στα γεγονό-τα εκείνη τη μέρα φαντάζομαι τελείως αναπάντεχη όμως η απάντηση που έλαβα όχι είδαμε το βίντεο και διαλέ-ξαμε τέσσερα άτομα έτσι ενδεικτικά τυπικό είναι αυτό

μη στεναχωριέστε για να κλείσει ο φάκελος προσπάθη-σε να με καθησυχάσει Σε δυο -τρεις μέρες μού ήρθε και το επίσημο χαρτί laquoκλήση μάρτυραraquo έγραφε στον τίτλο και με καλούσε συγκεκριμένη μέρα και ώρα ενώπιον του ανακριτικού υπαλλήλου για να εξεταστώ ως μάρτυρας άνευ όρκου μετά από εισαγγελική παραγγελία αναφορι-κά με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα και λοιπά και λοιπά Πήγα τι να rsquoκανα

Κι εκεί είδα το φάκελο του εισαγγελέα που έγραφε απrsquo έξω ρητά την εντολή προς τη Λιμενική Αρχή Να βρει τους δράστες και να λάβει από αυτούς ανωμοτί καταθέσεις

Και η Λιμενική Αρχή θεώρησε ηθικόν πρέπον και σκόπι-μον να διαλέξει τέσσερα άτομα βλέποντας το βίντεο που πρόβαλαν οι τηλεοράσεις και να τους προτείνει στον ει-σαγγελέα ως δράστες Αυτούς αναγνώρισαν αυτούς εμπιστεύτηκαν οι άνθρωποι Διαμαρτυρήθηκα βεβαίως έντονα γιrsquo αυτήν την τιμητικά διακριτική μεταχείριση που μου επεφύλαξαν αλλά έλαβα αφοπλιστικές απαντήσεις Δεν γνωρίσαμε άλλους εσείς είστε γνωστός προτείνετέ μας και άλλους για να τους καλέσουμε κι αυτούς ndash αυτό ήταν το πιο τρομερό που άκουσα ndash και στο τέλος πάλι μα-λαγανιές του τύπου μα μην ανησυχείτε δεν πρόκειται να γίνει τίποτα να κλείσει ο φάκελος θέλουμε κι όταν έδει-ξα να ανησυχώ ακόμα έλαβα και συμπαράσταση κρατική στο προσωπικό μου δράμα δεν νομίζανε μου είπαν πως ο εισαγγελέας θα ασκούσε διώξεις αλλά και αυτό να γινό-τανε είχαν σίγουρο ότι θα μαζευότανε έξω από το Λιμε-ναρχείο και το Δικαστήριο εκατοντάδες άνθρωποι και θα γινότανε χαμός Τέτοια απίστευτης παραφροσύνης πράγ-ματα άκουσα από την αρμόδια λιμενική αρχή εκείνη τη μέρα και δεν ήξερα αν θέλω να κλάψω ή να γελάσω να βρίσω ή να φερθώ συγκαταβατικά σε κάθε περίπτωση

όμως έπρεπε να δώσω την κατάθεσή μου και να φύγω δι-ότι το επίσημο χαρτί που είχα λάβει από τη Λιμενική Αρχή το εδήλωνε ρητά πως ο κληθείς laquoσε περίπτωση μη εμφα-νίσεώς του σύμφωνα με το άρθρο 229 του ΚΠΔ θα προ-σαχθεί βίαιαraquo Κατέθεσα λοιπόν ότι είχα να πω και έφυγα τελείως μπερδεμένος για να μην πω εξοργισμένος

Διότι δείτε παρακαλώ πόσοι άσκησαν πάνω μου βία και πόσα είδη βίας μού ασκήθηκαν από την αρχή μέχρι το τέ-λος της υπόθεσης ndash ακόμη δεν έχει φτάσει στο τέλος βέ-βαια διότι αν η εισαγγελική αρχή αποφασίσει να ασκήσει διώξεις θα ανοίξει νέος κύκλος Πρώτα λοιπόν δέχτηκα τη βία των οργάνων πρόληψης και καταστολής της βίας εκεί στο λιμάνι όπου βρέθηκα για να ασκήσω το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά μου στη διαμαρτυρία ύστερα δέ-χτηκα τη βία των ΜΜΕ που περιέφεραν σε κοινή θέα την εικόνα μου δίχως να φλουτάρουν το πρόσωπό μου αμέ-σως μετά ασκήθηκε πάνω μου η βία της αυθαιρεσίας των εντεταλμένων από τον εισαγγελέα λιμενικών αρχών που με σκοπό να τηρήσουν την εντολή κάνοντας όσο λιγότε-ρες κινήσεις και μη μετακινούμενοι από το γραφείο τους παρήγγειλαν το βίντεο της ημέρας πάτησαν το κουμπί να παίξει και δίκην σκηνοθετών σε οντισιόν επέλεξαν τους δράστες τέλος κατά την εμφάνισή μου στο αρμόδιο γρα-φείο μου ασκήθηκε η βία της ασάφειας των ανακριβει-ών της γελοιότητας και της υποκρισίας ενός κατά τα άλ-λα σοβαρού συστήματος και κατrsquo επέκταση ενός σοβαρού ελληνικού κράτους μια μορφή βίας πολύ επώδυνη για το νευρικό σύστημα ανθρώπων που συνηθίζουν να φέρονται αξιοπρεπώς στο βίο τους Η μόνη βία που δεν μου ασκή-θηκε τελικά ήταν αυτή που προβλέπει το άρθρο 229 του ΚΠΔ λόγω του ότι μετά την παραλαβή της κλήσης που μου έστειλαν εμφανίστηκα ενώπιον της Αρχής αβίαστα

Η ελληνική οικογένεια είναι ένα τετράποδο που ζει εκτός ζωολογικού κήπου Η ελληνική οικογένεια κλείνει πακέτα φτηνών διακοπών Ο μι-κρός γιος δεν έχει μπει ποτέ σε αεροπλάνο Αφού τα χωριά καταγω-γής των γονέων δεν έχουν αεροδρόμια Το παιδί έχει πήξει στο πλοίο και στο ΚΤΕΛ από μικρό με μια χάρτινη σακούλα ξερατού σαν μά-σκα οξυγόνου από μικρό τρέχει να πιάσει τον καλό καναπέ στο πλοίο πιάσε τού λένε και τις πολυθρόνες βάλε τα μπουφάν να μην κάτσει κανένας άλλος Πιάσε και τις οχτώ θέσεις κι ας είμαστε τέσσερις Η μάνα του τον κρατάει από τον καρπό και τον σέρνει στους διαδρό-μους του αεροδρομίου αυτός κοιτάει γύρω γύρω σαν χάνος η μά-να τον σέρνει μη σκοντάψει το παιδί πουθενά η μάνα τον αναγκάζει να είναι χάνος αφού το τράβηγμά της προηγείται της οποιασδήποτε πρωτοβουλίας του μικρού πλάσματος Μαλάκας είναι να κάτσει να δει αν έχει μπροστά του σκαλοπάτι Αφού η Ελληνίδα μαμά του θα το δει πριν από αυτόν και θα του ξεκολλήσει το χέρι από τη μασχάλη προ-κειμένου να τον ανασηκώσει για να πηδήξει το εμπόδιο Όχι βέβαια Δεν είναι μαλάκας Ακόμα

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέ-γεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

Η κόρη της οικογένειας αρκετά μεγαλύτερη έχει μπει στην εφηβεία έχει σκουλαρίκι στον αφαλό και στη γλώσσα θέλει να μοιάσει στο ξέ-νο πρότυπο αλλά η γαμψή μύτη του σογιού και η κρητική τριχοφυΐα στο σβέρκο δεν το επιτρέπει προδίδει την ελληνικότητα και παρό-λο που η μικρή είναι έτοιμη πια για το Lower και ξέρει όλα τα στιχάκια των ξένων τραγουδιών απrsquo έξω θα την κατατρέχει πάντα το λάδι του χωριού το μπιτόνι στα κάτω ντουλάπια της κουζίνας

Ο πατέρας λέει φιλελεύθερες κουβέντες του τύπου laquoνα παντρευ-τείς κορίτσι μου όποιον αγαπήσεις νrsquo ακολουθείς πάντα την καρδιά σου να κάνεις όποιο επάγγελμα θέλεις αρκεί να το αγαπάςraquo μέσα του όμως κάνει τον μικρό σταυρό του που του έμαθε η μάνα του κου-βαλάει ακόμα τα φτυσίδια της καλόκαρδης μάνας του που τον σώ-ζανε από τις βασκανίες και τα κακά μάτια κι ας έχει μάθει πια και το laptop δεν σώζεται ο άνθρωπος

Η ελληνική οικογένεια επιστρέφει ύστερα από ένα ωραιότατο τριήμε-ρο με ημιδιατροφή και τα όλα του ξεμπουκάρει από τη θύρα των αφί-ξεων και το θαύμα της κλωνοποίησης αποκαλύπτεται σπρώχνοντας το καροτσάκι Γιος ίδιος με πατέρα Μάνα ίδια με κόρη Ή το αντίθετο Στρίβουν οικογενειακώς προς τα αριστερά και το προφίλ τους είναι ολόιδιο Η γιαγιά ίδια με όλους σε μπόι σε χρώματα σε ύφος σε ιδέ-ες και φυσικά σε προφίλ τους περιμένει με την αγκαλιά της ανοιχτή Η ελληνική συγκίνηση σφιχταγκαλιάζεται το ελληνικό κλάμα ενώνε-

ται ακόμα κι αν ήταν τριήμερη η απουσία στο ελληνικό μυαλό εί-ναι πάντα ξενιτεμός (Ευτυχώς που έχει σταματήσει το χειροκρότημα στην προσγείωση αλλιώς θα έπρεπε να χειροκροτάμε και τους ταξι-τζήδες όταν μας πηγαίνουν στο σπίτι μας) Το ελληνικό κλάμα στα αε-ροδρόμια που πηγάζει από το αίσθημα laquoεπιστρέψαμε σώοι και αβλα-βείςraquo δεν μοιάζει με κανένα άλλο Περιέχει ευχαριστίες στον μεγα-λοδύναμο περιέχει καταπιεστική λατρεία προς τα παιδιά που μέσα σε τρεις μέρες ψηλώσανε ωρίμασαν γίναν πιο έξυπνα (πώς γίνεται αυ-τό δεν ξέρω αφού το ελληνικό παιδί είναι έτσι κι αλλιώς το πιο έξυ-πνο απrsquo όλα) πάνω απrsquo όλα όμως η ελληνική συγκίνηση περιέχει εξω-στρέφεια όπως αρμόζει σε έναν υπανάπτυκτο ο οποίος θέλει να επι-δείξει τον πόνο του ή τη χαρά του Ο υπανάπτυκτος μιλάει δυνατά στο τηλέφωνο γιατί η τεχνολογία δεν έχει ακόμα καταγραφεί στο DNA του Και έχει δίκιο Αν δεν φωνάξει πώς θα τον ακούσει ο άλλος στη Λαμία Έχει δίκιο Επίσης κλαίει δυνατά στις κηδείες ο θρήνος του εί-ναι θεατρική παράσταση γιατί πουθενά αλλού πέραν των κηδειών δεν αισθάνεται σημαντικός

Οι Έλληνες μοιάζουν μεταξύ τους επειδή ακόμα δεν μάθανε να ανα-κατεύονται με άλλες φυλές Είναι ακόμα ρατσιστές και θέλουν να δι-αιωνιστεί η δική τους φάτσα ο δικός τους κώλος κι ας είναι δύο επί δύο δεν έχει σκεφτεί ποτέ ο Έλληνας πατέρας laquoμακάρι την κόρη μου να τη γαμούσε ένας ωραίος μαύρος να βγει και το εγγονάκι μου ωραίοraquo Όοοχι Προτιμάει να διαιωνίσει τη φάτσα του προτιμάει το εγγονάκι του να γίνει 150 μ στο ύψος αλλά να του μοιάζει Στrsquo αρ-χίδια του αν το εγγονάκι δεν θα παίξει ποτέ στην ομάδα μπάσκετ του σχολείου αρκεί να του μοιάζει Να πάρει και το όνομά του Δεν πα να τον λένε και Παπάρα Δεν έχει σημασία Και το εγγόνι θα λέγεται Πα-πάρας Οι Παπάρηδες πρέπει να διαιωνίζονται

Η αγάπη πού βρίσκεται μέσα σrsquo όλα αυτά Πού Γιατί ρε γονιέ κρατάς την τσάντα του παιδιού σου όταν κατεβαίνει από το σχολικό Γιατί ρε μα-λάκα μεγαλώνεις το παιδί σου με το laquoδεν μπορείς εσύ δεν ξέρεις εσύraquo

Βράδυ στα μπουζούκια Ο μικρός κλώνος χορεύει το πρώτο του ζεϊ-μπέκικο Η οικογένεια χτυπάει παλαμάκια Ο πατέρας περήφανος ανοίγει τα χέρια στο πλάι σαν αετός και καμαρώνει τον γιο του Το ζεϊμπέκικο του γιου είναι ολόιδιο με του πατέρα Ο πατέρας μέσω του γιου καμαρώνει τον εαυτό του Ο πατέρας ευτυχισμένος δεν το ξέ-ρει αυτό Όπα Όπα Άλα

Μπράβο αγόρι μου έτσι σε θέλω Σε θέλω μάγκα σε θέλω ωραίο σε θέλω μερακλή μόνο αδερφή δεν σε θέλω Σε θέλω όπως θέλω εγώ μαλακισμένο Όπα Όπα Άλα

τοΠ ΜοντεΛ_Λένα Κιτσοπούλου

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέγεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

8 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 9

δωμάτιο φιλοξενιάςπάντά εδω

το εΛΛήνίκο ΒίΒΛίο στο δίαδίκτυοTo be or noT To be_Κατρίν Βελισσάρη

Το όνειρο της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας μπορεί σή-μερα να πραγματοποιηθεί χάρη στο Διαδίκτυο Είναι ένα τεράστιο διακύβευμα laquoύπαρξηςraquo για τη δημιουργία και τους συγγραφείς μας

Για να καταλάβουμε πώς βρεθήκαμε ξαφνικά μπροστά σ΄αυτήν την πρόκληση ας γυρίσουμε πέντε χρόνια πίσω Όλα ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο 2004 όταν η Google πρό-τεινε σε εθνικές βιβλιοθήκες και εκδότες του κόσμου να αναλάβει τη δωρεάν ψηφιοποίηση των τίτλων τους και την ανάρτησή τους στο Διαδίκτυο Αυτή η πρόταση δεν άρεσε στην Ευρώπη Πώς να εμπιστευθεί το έργο της ψη-φιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς της σε μια ιδιω-τική επιχείρηση μη ευρωπαϊκή που καταπατά τα πνευμα-τικά δικαιώματα (σύμφωνα με τα δικά μας δεδομένα) και δεν αποσκοπεί παρά στο κέρδος Μια επιχείρηση αδιάλ-λακτη στις ρήτρες ως προς την αποκλειστικότητα Η απά-ντηση των Ευρωπαίων ήταν άμεση Αποφάσισαν να δημι-ουργήσουν τη δική τους δημόσια ψηφιοποιημένη βιβλιο-θήκη την Europeana

Η Europeana όμως δεν έχει ψηφιοποιήσει παρά μόνον το 1 των τίτλων που βρίσκονται στις εθνικές βιβλιοθήκες της ποσοστό που έως το 2012 προβλέπεται να ανέλθει στο 4 και μάλιστα αφορά αποκλειστικά τα έργα χωρίς δικαιώματα Μια σταγόνα στον ωκεανό Κυρίως όταν ξέ-ρουμε ότι την ίδια στιγμή η Google προσφέρει ελεύθερα στους αναγνώστες της αποσπάσματα βιβλίων με δικαιώ-ματα και ότι σε ένα χρόνο θα λειτουργήσει ένα ψηφιακό βιβλιοπωλείο με περισσότερα από 500000 βιβλίαmiddot κάτι που ανησυχεί τον κόσμο του βιβλίου

Στη Φρανκφούρτη φέτος η συζήτηση μεταξύ των εκδο-τών γιrsquo αυτό το θέμα πήρε φωτιά Η ΕΕ με την ουδέτερη στάση που τηρεί τους δίνει την αίσθηση ότι είναι μόνοι απέναντι στο μέλλον τους Ο κόσμος του βιβλίου θέλει να δηλώσει το laquoπαρώνraquo στον παγκόσμιο ιστό αλλά δεν ξέ-ρει με ποιον τρόπο να το κάνει με ποιο μέσον αναζήτη-σης και με πόση ασφάλεια προς την προστασία των δι-καιωμάτων του Το αποτέλεσμα είναι βαβυλωνία Από τη μια πλευρά σημαντικές βιβλιοθήκες υπογράφουν με την Google (Οξφόρδη Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας) από

την άλλη εκδότες δημιουργούν τη δική τους πλατφόρ-μα (Libreka στη Γερμανία Numilog Hachette στη Γαλλία) όταν δεν θέλουν να υπογράψουν με τους Αμερικάνους ndashή τουλάχιστον όχι ακόμη Ελπίζουν ότι οι άλλες μεγάλες αμερικανικές μηχανές αναζήτησης (Microsoft Amazon ή Yahoo) που άνοιξαν κοινό μέτωπο ενάντια στο μονοπώλιο της Google που τουςμας απειλεί θα κερδίσουν

Όσον αφορά στην προστασία των δικαιωμάτων αυτό εί-ναι μια άλλη ιστορία Οι hackers κρύβονται πίσω σχεδόν από κάθε υπολογιστή Πολιορκούν και το Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο όπως ο Σουηδός βουλευτής του κόμματος των laquoΠειρατώνraquo (η εκλογή του έγινε με βάση μια καμπάνια υπέρ της πειρατείας) και εισηγούνται άμεση τροποποίη-ση του νόμου που θα επιφέρει απελευθέρωση Αν το θέ-μα της αναθεώρησης των πεπαλαιωμένων και αναχρο-νιστικών νομοθεσιών της κάθε ευρωπαϊκής χώρας είναι επείγον (ο σχετικός ελληνικός νόμος είναι του 1993) χρει-άζεται προσοχή στις εύθραυστες ισορροπίες της αλυσί-δας του βιβλίου για να μη βρεθεί το βιβλίο αύριο στη δύ-σκολη θέση που έχει περιέλθει σήμερα ο κινηματογρά-φος και η μουσική Θα χρειαστεί προσοχή επίσης στη δι-εθνή διάσταση του θέματος Τι νόημα θα είχε να προφυ-λάξουμε τα δικαιώματα εντός των ευρωπαϊκών συνόρων εάν πχ από το Ντουμπάι διαθέτουν στο Διαδίκτυο τα βι-βλία μας ψηφιοποιημένα Η πειρατεία δεν έχει σύνορα

Αυτά τα διακυβεύματα της laquoύπαρξηςraquo και της laquoπροστασί-αςraquo του ευρωπαϊκού βιβλίου εντάχθηκαν επιτέλους στην ατζέντα των 27 υπουργών Πολιτισμού Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα επάνω τους Όλοι περιμένουν το θαύμα Όλοι όμως ξέρουν ότι είναι ο εκδοτικός κόσμος αυτός που θα δώσει τις λύσεις και θα βρει τις καινούργιες ισορροπί-ες Ο εκδοτικός κόσμος πρέπει να ανασυντάξει το μέλ-λον του Ζητάει όμως από την πολιτεία να γυρίσουν μα-ζί σελίδα προβλέποντας τις εξελίξεις και θεσπίζοντας κα-τάλληλο νομικό πλαίσιο Δύσκολο να είναι κανείς υπουρ-γός Πολιτισμού Όχι είναι συναρπαστικό Είναι αυτοί που γράφουν σήμερα την καινούργια Ιστορία του βιβλίου

Η Κατρίν Βελισσάρη είναι Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου

Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ)

γία τή Βία_Γιάννης Υφαντής wwwyfantisgr

laquoΟύτε καν αυτόν τον Καλιγούλα δεν θα τολμούσα να κατηγορήσωraquo λέ-ει ο Μπόρχες Το λέει τάχα για να κάνει επίδειξη Αβασάνιστα Άσοφα

Ο Ηράκλειτος όσο περισσότερο συνειδητοποιούσε αυτόν τον αλληλο-σπαραγμό μέσα στον κόσμο τόσο και περισσότερο μελαγχολικός γι-νόταν Έκλαιγε Γιατί δεν άντεχε την καταστροφή των μορφών Ο Δη-μόκριτος από την άλλη γελούσε Επειδή γιrsquo αυτόν δεν υπήρχαν μορ-φές παρά μόνο άτομα άτομα πυκνότερα εδώ και αραιότερα εκεί

Όταν η laquoβίαraquo είναι το θηλυκό του laquoβίοςraquo θα μπορούσε να υπάρξει πράγματι επιστημονικά με απόλυτη ευθύνη τού τι λέμε θα μπορού-σε να υπάρξει βίος χωρίς βία Κάθε στιγμή του βίου μας στηρίζεται στο φόνο υπάρξεων όλης της ζωικής κλίμακας από μικρόβια μέχρι μακρόβια Υπάρχει μη βία κάπου στον βίο μας Πού Πότε Πώς

laquoΔεν θα σκότωνα ποτέ μα ποτέraquo λέει κάποιος laquoκαλόςraquo άνθρωπος Και ρωτάς laquoΑν δεις έναν μανιακό να πυροβολεί παιδιά στο προαύλιο ενός σχολείου και κρατείς όπλο τι θα κάνεις Θα καλέσεις την αστυνομία Μέ-χρι να έρθει αυτή δεν θα γλιτώσει κανένα παιδί Μη τολμώντας να υπερ-βείς την καλοσύνη σου έγινες κιόλας συνεργάτης του μανιακού φονιάraquo

Σίγουρα η κυρία είναι εναντίον της βίας φανατικά εναντίον Και βιάζεται να πάει σπίτι της να φάει αρνάκι με τη βία ριγμένο κάτω ένα ζώο που φώναζε και τιναζόταν ανυπεράσπιστο γνωρίζοντας την έσχατη μοναξιά την έσχατη απονιά τη φρίκη του πόνου και του πνιγμού καθώς του έκο-βαν το λαιμό Για να το γδάρουν έπειτα να το κομματιάσουν Και να φτά-σει στο πιάτο της κυρίας Είναι όντως η κυρία εναντίον της βίας

laquoΣκοτώνουν τα ζώα και τα τρώνεraquo έλεγε ο Εμπεδοκλής laquoδεν ξέρουν ότι σκοτώνουν και τρώνε τα παιδιά τουςraquo Αλλά κι ο Ηράκλειτος ήταν φυτοφάγος όπως και οι περισσότεροι των αρχαίων σοφών Αν γνώρι-ζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέ-ψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

Δεν κρατούν όπλα κι ούτε εκτέλεσαν ποτέ κανέναν Όμως από τα δη-λητήρια που βγάζουν τα εργοστάσιά τους οι βιομηχανίες τους πεθαί-νουν χιλιάδες άνθρωποι Το κράτος στηρίζει την εξουσία του χρημα-τοδοτούμενο σε μεγάλο βαθμό απrsquo αυτούς Έτσι το κράτος αποκλείε-ται να τα βάλει με τους ευεργέτες του Οι άνθρωποι πεθαίνουν πεθαί-νουν κατά δεκάδες κι εκατοντάδες Θα ήμουν τρομοκράτης αν εκτε-λούσα τέτοιους φονιάδες

Ζούμε μέσα σε μια ψευδαίσθηση Ο Ήλιος μάς φαίνεται μεγαλύτερος και λαμπρότερος από τον γίγαντα Μπεντελγκέζε που ξεπερνά σε μέ-γεθος και λαμπρότητα τον Ήλιο χιλιάδες φορές Κι ακόμα έξω από τα κοντινά ουράνια σώματα βλέπουμε ως σημερινό έναν πανάρχαιο ουρανό Μάλιστα κάποια από τrsquo άστρα του έχουν ήδη από χιλιάδες χρόνια διαλυθεί Ο άνθρωπος ζει μέσα στην πλάνη Διαβαθμίζει τη βία ανάλογα με το μέγεθος και την απόσταση Αλλά και τα δυο τού-τα είναι απατηλά Νιώθει φρίκη όταν το δυστύχημα συμβεί στη γειτο-νιά του Ακούει σαν απλή είδηση αδιάφορος το ανάλογο δυστύχη-μα που έγινε στην Ινδία Μόνο μέσα στην πλάνη του μπορεί να επιβι-ώσει ο άνθρωπος

Μιλούν για δικαιοσύνη Μα δικαιοσύνη δεν είναι να τιμωρείς αυτούς που χρησιμοποιούν βία Δικαιοσύνη είναι να τιμωρείς εκείνους που αδικώντας κατά συρροήν αναγκάζουν τους αδικούμενους να χρησιμοποιούν βία

Ο κύριος σκοτώνει τη χελώνα που μπήκε στον κήπο του Όμως η χελώ-να δεν ξέρει τίποτε από ιδιοκτησίες Δεν έκανε ποτέ συμβόλαιο με τον κύριο που μrsquo αυτό να του παραχωρεί την έκταση του κήπου ως απο-κλειστικά δική του Η άθλια ανθρώπινη ύπαρξη laquoμπάζει από παντούraquo

Τι θα μπορούσα να πω για τη βία Αφού αυτή είναι ανεξάντλητη όσο κι ο βίος laquoΠείρατα βίου και βίας ουκ αν εξεύροιο ούτω βαθύν λόγον έχουνraquo

Αν γνώριζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

10 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 11

Γράφουν_ Σωτήρης Δημητρίου_ Slavoj Zizek_ Ματθαίος Τσιμιτάκης_ Ηλίας Μαρμαράς_ Γιάννης Δ Ιωαννίδης_ Γιάννης Πεδιώτης_ Γιώργος Κακανάκης_ Μάνος Σιφονιός_ Έλλη Τσάτσου_ Γιώργος Λαμπράκος_ Θωμάς Κιάος_ Κατερίνα Γρέγου_ Ζήσης Κοτιώνης_ Θανάσης Καπρούλιας

_Still frame από τη ταινία Χώρα προέλευσης του Σύλλα Τζουμέρκα

Το θέαμα της βίας ή η βία ως θέαμα απλούστερα laquoβία σε κοινή θέαraquo Η βία βρίσκεται παντού ανέκαθεν και τις περισσότερες φορές ναι είναι σε κοινή θέα Ακόμα κι όταν βρίσκεται καλά κρυμμένη ή καμουφλαρισμένη σε αναπό-σπαστα κομμάτια της ζωής μας όπως είναι η εργασία η οικογένεια το σχο-λείο κάθε είδους σχέση

Μια βόλτα στην πόλη ή ένα ζάπινγκ στην τηλεόραση μια ταινία στο σινεμά ή λίγα λεπτά στο διαδίκτυο αρκούν για να κατακλύσουν το μυαλό με βίαιες ει-κόνες το στόμα με βίαιες λέξεις το σώμα με βίαιες αντιδράσεις Αντιδράσεις που ποικίλουν από τη λύπη και τον αποτροπιασμό την απάθεια ή τον θυμό μέ-χρι τη συναίνεση τη χαρά ή την προσμονή

Το αφιέρωμα laquoβία σε κοινή θέαraquo δεν επιχειρεί κάποιο είδος εξορκισμού της βίας δεν την εκθειάζει ούτε την καταδικάζει Την αντιμετωπίζει ως κάτι πιο σύνθετο και μεγαλύτερο απ ότι μπορεί να περιέχουν ένας αφορισμός μια καταγγελία οποιοδήποτε βιαστικό συμπέρασμα Φυσικά φωτίζει κάποιες πτυχές της κάποιες στιγμές σκαλίζει έως και τα αυτονόητα ψάχνει στις ρί-ζες της ανοίγει ελπίζουμε μια συζήτηση laquoΟπλοστάσιοraquo μας άτακτες σκέ-ψεις δυνατά κείμενα σχόλια - ερεθίσματα εικόνες που σου μένουν στο κε-φάλι και πέντε μικρού μήκους ταινίες από νέους δημιουργούς φτιαγμένες ειδικά για το αφιέρωμα στo wwwkonteinergr

Bia σε κοίνή θεα

12 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 13

Ας αναλογιστούμε λίγο την απατηλή αίσθηση του επείγο-ντος που διαποτίζει τον αριστεροφιλελεύθερο ανθρωπι-στικό λόγο περί βίας στο πλαίσιό του το αφηρημένο και το παραστατικό (ψευδο)συγκεκριμένο συνυπάρχουν στη σκηνοθεσία της σκηνής της βίας ndashκατά των γυναικών των μαύρων των άστεγων των ομοφυλόφιλων

Το laquoμια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού κάθε έξι δευτερό-λεπτα σε αυτή τη χώραraquo και το laquoστο χρόνο που θα σας πά-ρει για να διαβάσετε αυτή την παράγραφο δέκα παιδιά θα πεθάνουν από πείναraquo είναι απλώς δυο παραδείγματα

Πίσω απrsquo όλα αυτά κρύβεται ένα υποκριτικό αίσθη-μα ηθικής αγανάκτησης Αυτό ακριβώς το είδος ψευδο-επείγοντος εκμεταλλεύτηκαν πριν από μερικά χρόνια τα Starbucks Στις εισόδους των καταστημάτων τους υπο-δέχονταν τους πελάτες αφίσες οι οποίες τόνιζαν ότι σχε-δόν τα μισά από τα κέρδη της αλυσίδας διατίθεντο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στα παιδιά της Γουατε-μάλας της χώρας από την οποία προμηθεύονται τον κα-φέ τους Εμείς έπρεπε να συναγάγουμε ότι με κάθε φλι-τζάνι καφέ που πίναμε σώζαμε τη ζωή ενός παιδιού Υπάρχει μια θεμελιακή αντιθεωρητική χροιά σε αυτές τις επιτακτικές προτροπές Δεν υπάρχει χρόνος να σκε-φτούμε laquoπρέπει να δράσουμε τώραraquo Μέσω αυτής της ψευδούς αίσθησης του επείγοντος οι πλούσιοι της με-ταβιομηχανικής εποχής παρότι ζουν στον περιχαρα-κωμένο εικονικό τους κόσμο όχι μόνο δεν αρνούνται και δεν αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα έξω από τη δική τους περιοχή ndash αλλά και αναφέρονται διαρκώς σε αυτήν με πάθος Όπως είπε πρόσφατα ο Μπιλ Γκέ-ιτς laquoΤι σημασία έχουν οι υπολογιστές όταν εκατομ-μύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν από δυσε-ντερία ενώ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να σωθούνraquo Απέναντι σε αυτό το ψευδές επείγον ίσως θα έπρε-πε να τοποθετήσουμε την εξαίρετη επιστολή που έγρα-ψε ο Μαρξ [Karl Marx] στον Ένγκελς [Friedrich Engels] το 1879 όταν για ένα σύντομο διάστημα φάνηκε ότι

μια ευρωπαϊκή επανάσταση ήταν και πάλι προ των πυ-λών Η επιστολή του Μαρξ εκφράζει καθαρό πανι-κό δεν μπορούν οι επαναστάτες να περιμένουν μερικά χρόνια Δεν έχει ακόμα τελειώσει το laquoΚεφάλαιόraquo του Μια κριτική ανάλυση της παρούσας παγκόσμιας συγκυρί-ας ndashμιας συγκυρίας η οποία δεν προσφέρει καμιά σαφή λύση καμιά laquoπρακτικήraquo συμβουλή για το τι πρέπει να γί-νει και δεν αφήνει να διαφανεί κανένα φως στο τέλος του τούνελ αφού γνωρίζει κανείς πολύ καλά ότι αυτό το φως θα μπορούσε να ανήκει σε ένα τρένο που έρχεται κατα-πάνω μας ολοταχώς για να μας συνθλίψειndash συνήθως προ-καλεί μομφή laquoΕννοείς ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίπο-τα Ότι πρέπει απλά να καθίσουμε και να περιμένουμεraquo Θα έπρεπε κανείς να βρει το θάρρος να απαντήσει laquoΝΑΙ ακριβώς αυτό εννοώraquo

Υπάρχουν καταστάσεις όπου η μόνη αληθινά laquoπρακτι-κήraquo αντιμετώπιση που μπορεί να υιοθετήσει κανείς εί-ναι να αντισταθεί στον πειρασμό να εμπλακεί άμεσα και να τηρήσει μια στάση του στυλ laquoπεριμένοντας και βλέπο-νταςraquo αποδυόμενος σε μια υπομονετική κριτική ανάλυ-ση Σήμερα μοιάζει να μας ασκούνται πανταχόθεν πιέ-σεις για να αναλάβουμε δράση Σε ένα γνωστό απόσπα-σμα από το βιβλίο του laquoΥπαρξισμός και ανθρωπισμόςraquo ο Σαρτρ περιέγραψε το δίλημμα ενός νεαρού άνδρα στη Γαλλία το 1942 ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στο καθή-κον να βοηθήσει τη μόνη άρρωστη μητέρα του και στο καθήκον να προσχωρήσει στην Αντίσταση και να πολε-μήσει τους Γερμανούς Η άποψη του Σαρτρ είναι ασφα-λώς ότι δεν υπάρχει a priori απάντηση σε αυτό το δίλημ-μα Ο νεαρός άνδρας πρέπει να αποφασίσει βασισμένος μόνο στη δική του αβυσσαλέα ελευθερία και να αναλά-βει στο ακέραιο την ευθύνη για την απόφασή του Μια αισχρή τρίτη διέξοδος από το δίλημμα θα ήταν να συμ-βουλεύσουμε τον νεαρό άνδρα να πει στη μητέρα του ότι θα προσχωρήσει στην Αντίσταση και στους αντιστα-σιακούς φίλους του ότι θα μείνει να φροντίσει τη μη-τέρα του ενώ στην πραγματικότητα θα αποτραβηχτεί σε έναν απόμερο τόπο και θrsquo αφοσιωθεί στη μελέτη

Υπάρχει κάτι περισσότερο από φθηνός κυνισμός σε αυτή τη συμβουλή Θυμίζει ένα πολύ γνωστό σοβιετικό ανέκ-δοτο για τον Λένιν Επί σοσιαλισμού η συμβουλή του Λέ-νιν προς τους νέους η απάντησή του στο τι έπρεπε να κάνουν ήταν laquoΜελετήστε μελετήστε και μελετήστεraquo Την επικαλείτο συνέχεια και μπορούσε να τη δει κανείς στους τοίχους όλων των σχολείων Το ανέκδοτο έχει ως εξής Ρωτούν τον Μαρξ τον Ένγκελς και τον Λένιν αν θα προτι-μούσαν να είχαν μια σύζυγο ή μια ερωμένη Όπως είναι αναμενόμενο ο Μαρξ μάλλον συντηρητικός στα προσω-πικά ζητήματα απαντά laquoΜια σύζυγοraquo ενώ ο Ένγκελς περισσότερο τύπος μπον βιβέρ προτιμά μια ερωμένη Προς έκπληξη όλων ο Λένιν λέει laquoΕγώ θα ήθελα να εί-χα και τα δυοraquo Γιατί Μήπως υπάρχει μια κρυφή φλέβα παρακμιακού ηδονιστή πίσω από την αυστηρή επαναστα-τική εικόνα του Όχι ndash εξηγεί laquoΓια να μπορώ να λέω στη σύζυγό μου ότι πηγαίνω στην ερωμένη μου και στην ερω-μένη μου ότι πρέπει να μείνω με τη σύζυγό μουraquo laquoΚαι τότε τι θα έκανεςraquo laquoΘα πήγαινα σrsquo ένα απομονωμένο μέρος για να μελετήσω να μελετήσω και να μελετήσωraquo Αυτό ακριβώς δεν έκανε ο Λένιν έπειτα από τον όλεθρο του 1914

Αποτραβήχτηκε σrsquo ένα μοναχικό μέρος στην Ελβετία όπου laquoμελέτησε μελέτησε και μελέτησεraquo εντρυφώντας στη λογική του Χέγκελ Και αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα όταν τα μέσα ενημέρωσης μας βομβαρ-δίζουν με εικόνες βίας Πρέπει να laquoμελετήσουμε να με-λετήσουμε και να μελετήσουμεraquo τι προκαλεί αυτή τη βία

Βλ Jean-Paul Sartre laquoExistentialism and Humanismraquo Λονδίνο Methuen 1974 [Ο πρωτότυπος τίτλος στα γαλ-λικά είναι Lrsquo existentialisme est un humanisme εξ ου και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός μτφρ Κ Σταματίου Αθήνα Αρσενίδης χχ (Στμ)]

ΠεΡί Βίασ_Slavoj Zizek

ΠΡοδήΜοσίευσή από το βιβλίο του Slavoj Zizek

Violence που πρόκειται να

κυκλοφορήσει σε μετάφραση

Νεκτάριου Καλαϊτζή από τις

εκδόσεις Scripta το πρώτο

δίμηνο του 2010

αΠο τήν αναΠαΡαστασή στήν τεΛετουΡγία τήσ Βίασ_Σωτήρης Δημητρίου

Αν εκείνο που διδάσκει η βία είναι μόνο η βία όπως έγραφε στα 1585 ο Μ Μοntaigne αναμφισβήτητα και η γλωσσική αναπαράστασή της laquoτο ξύλο βγήκε από τον παράδεισοraquo που μrsquo αυτήν προέτρεπαν την εφαρμογή του ξυλοδαρμού ως την πιο καθαγιασμένη μέθοδο σωφρο-νισμού διδάσκει επίσης τη βία Τότε τι διδάσκει ο ξυλοδαρμός του μαθητή από το δάσκαλο σε κοινή θέα στην τάξη δηλαδή όταν η βία ασκείται τελεστικά

Επειδή οι μορφές της βίας είναι πάρα πολλές οφείλουμε να τις δια-χωρίσουμε σε δύο γενικές κατηγορίες στις μορφές της έμμεσης και σε εκείνες της άμεσης βίας Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την αυ-τοκτονία τον ασκητισμό τη θυγατροκτονία και τα παρόμοια Η δεύτε-ρη της άμεσης βίας περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα μορφών (βία σωματική ψυχολογική σωφρονιστική ενδοοικογενειακή τηλεοπτι-κή κά) που έχουν κοινό γνώρισμα την άσκηση επιβολής και εξουσί-ας Διαπερνά όλες τις πλευρές της κοινωνίας μας καθώς και των άλ-λων κοινωνιών που έχουν συγκεντρωτική δομή εξουσίας ndashκάνω τη δι-άκριση γιατί υπάρχουν και κοινωνίες χωρίς πολιτική εξουσία ή σχέ-σεις επιβολής οι ονομαζόμενες εξισωτικές που όμως απουσιωπού-νται επιμελώς αν και έχουν διεξαχθεί γιrsquo αυτές δέκα διεθνή συνέδρια

Ένα άλλο στοιχείο που τις διαχωρίζει είναι ότι η άμεση βία αναπαρά-γεται τόσο με τη διάπραξή της όσο και με τις αναπαραστάσεις της Η ίδια ως πράξη διαπερνά όλους του τομείς της ζωής το σπίτι το σχο-λείο το στρατό την εργασία και όλες τις σχέσεις των φύλων των ηλικιών των εθνοτήτων των κοινωνικών τάξεων κλπ Η δημόσια ει-κόνα της γεννά νέα βία γιατί το θύμα που την υφίσταται από τον ανώ-τερο προσπαθεί να εκτονώσει την αντίδρασή του μεταβιβάζοντάς τη σε κάποιον κατώτερο Οι μάρτυρες που την παρακολουθούν εφόσον δεν επεμβαίνουν υπέρ του θύματος συναινούν στη συνθήκη της βίας

Αν έλθουμε στις αναπαραστάσεις ειδικότερα στις εικονικές παρα-βλέποντας τις ακουστικές ndashτης γλώσσας των εμβατηρίων- καθώς και τις νευματικές ndashμούντζες κατάρες κά θα βρεθούμε μπροστά σε ένα πλούσιο πεδίο Ζωγραφικές και φωτογραφικές εικόνες πολέμου ακόμα και βραχογραφίες μαχών όπως των Βουσμάνων γλυπτά ή ανά-γλυφα ή ανάλογα μνημεία ηρώων τρόπαια πυγμαχία πάλη και άλλα αγωνίσματα ταυρομαχίες και κοκορομαχίες θεάματα της ρωμαϊκής αρένας Ιερά Πάθη ηλεκτρονικά παιχνίδια ταινίες αστυνομικές πο-

λεμικές θρίλερ κά Τέτοιου είδους θεάματα γίνονται πολύ δημοφιλή στις πιο επιθετικές κοινωνίες όπως συμβαίνει με την πυγμαχία στις ΗΠΑ και με την αρένα στην αρχαία Ρώμη πράγμα που επιβεβαιώνει ότι ο κοινωνικός τους ρόλος συνίσταται στην αναπαραγωγή της βίας

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανι-σμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας Αυτό οφείλεται στο ότι το δημόσιο θέαμα διεξάγεται με όρους που το εντάσσουν στο γενικότε-ρο πλαίσιο της τελετουργίας ndashημι-υπνωτική κατάσταση μετάσταση του εαυτού- και ανάλογα με το βαθμό συνεκτικότητας επηρεάζει τη συνείδηση όσων συμμετέχουν Σύμφωνα με τις έρευνες τη ανθρωπο-λογίας η τελετουργία μεταβιβάζει το μήνυμά της επιπλέον και διά μέ-σου της σωματοποίησης

Τελετουργία έχουμε επίσης και όταν σε κοινή θέα τίθεται η ίδια η πρά-ξη της βίας Η πολιτική ιστορία των σχέσεων δύναμης και εξουσίας μάς δίνει πολλά παραδείγματα Περιορίζομαι μόνο σις τελετουργικές ανθρωποθυσίες στις αυτοκρατορίες των Ίνκας Αζτέκων και Μάγια στην Ουρ της Μεσοποταμίας στους Γκούτα και Μπονιόρο της Αφρικής όταν γιόρταζε ο βασιλιάς στην αρχαία Ελλάδα στις ταφές των βασι-λέων της Αιγύπτου της Κίνας και των Σκυθών στις εκτελέσεις των Βυ-ζαντινών στον Ιππόδρομο στο κάψιμο της Ζαν ντrsquo Αρκ στις πριν τρεις αιώνες δημόσιες εκτελέσεις στις πλατείες των ευρωπαϊκών πόλεων που μελέτησε ο Foucault στις πρόσφατες της Κου Κλουξ Κλαν στους μύθους της Ιφιγένειας και του Αβραάμ

Τυπικό παράδειγμα τελετουργικής βίας είναι οι laquoδιαβατήριεςraquo τελε-τουργίες Παρουσιάζουν μεγάλη διάδοση στις απλές κοινωνίες κατά την περίοδο διαμόρφωσης της ανδροκρατίας και αποσκοπούν στο με-τασχηματισμό των αγοριών σε άνδρες εξουσιαστές Είναι πολύπλο-κες τελετουργίες και συνοδεύονται με σκληρές δοκιμασίες των αγο-ριών τα οποία μέσα από συνθήκες ύπνωσης σωματοποιούν τη βία που υφίστανται ώστε να μπορούν να την εξωτερικεύσουν στην κοι-νωνική πρακτική Το ενδιαφέρον είναι ότι οι laquoδιαβατήριεςraquo αποτέλε-σαν τον πυρήνα των θρησκευτικών τελετουργιών και παράλληλα με-τεξελίχθηκαν σε άλλες μορφές αναπαραγωγής και εκμάθησης της βί-ας όπως πχ τα καψόνια Πολλές αντιλήψεις μας θα τροποποιηθούν από μια εκτενέστερη μελέτη των φαινομένων αυτών

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανισμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

14 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 15

MasTers and slaves_Ηλίας Μαρμαράς wwwfoldedinblogspotcom

laquoΜπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφι-χτά για δέκα με δεκαπέντε λεπτά αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα [] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πά-νω στα στήθη μου [] σύνδεσέ τα με ελάσματα [] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [] τώ-ρα πέρασε στη φάση νούμερο δύο [] για να εντείνεις το βασανιστή-ριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προ-ηγούμενη φορά κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βα-θιά μπορούν να πάνε [] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επου-λωθούν [] γιrsquo αυτό να είσαι προσεκτικόςraquo

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση είναι ένα πρόγραμμα Είναι μέρος μιας διαδικασίας μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια σκη-νή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον ει-κονικό κόσμο του διαδικτύου Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα laquoτην εξέγερσηraquo όπως την αποκάλεσαν ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου) Ένα δίκτυο ανθρώπων όπου εκεί εί-ναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκο-νται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας επιθυμιών καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου Η βάση για το σχεδιασμό του προ-γράμματος της εξέγερσης ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze amp Guattari

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου laquoκύριοι και σκλάβοιraquo αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου Το laquoκαλόraquo για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν laquoκακόraquo ότι είναι αδύναμο δειλό και αξιολύπητο Ο laquoευγενής κύ-ριοςraquo αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό Οι κύριοι είναι οι δη-μιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψής της δηλαδή την ηθική του σκλάβου Τελικά η ηθική της κοινότητας συνολικά δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία

συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο laquoο φόβος είναι η μη-τέρα της ηθικήςraquo

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (senti-ment) η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του κατα-πιεστή Η ηθική του σκλάβου είναι απολύτως αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν laquoκαλόraquo Δεν αποσκοπεί στο να καταβά-λει τη θέληση του με τη δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμέ-νη ανατροπή Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα το πρακτικό laquoΚαλόraquo είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύ-ναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτί-ες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι laquoκακέςraquo όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι Λέγοντας πχ πως η ταπεινότητα είναι εθε-λούσια η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπει-νότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την laquoαπεχθήraquo ηθική τους εξοργί-ζουν τους κυρίους τους Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες Στο τέλος εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής

Στην εικονική κοινότητα όπου έγινε η εξέγερση των σκλάβων τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι Η βία όμως που ασκεί-ται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες συνεχίζει να υπάρχει Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής Ποιος ανα-στέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους Για-τί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλά-βους και το grid

Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους

Οι σκλάβοι δεν αναζητούν

να υπερβούν τους κυρίους

τους αλλά να τους κάνουν

σκλάβους σαν αυτούς

Βία τήσ δήΜοσίευσήσ_Ματθαίος Τσιμιτάκης httptsimitakiswordpresscom

Η κατηγορία είναι συνήθης και έτσι απευθύνεται κατά συν-θήκη Τα ΜΜΕ αρέσκονται στη μετάδοση κοινωνικών laquoπα-ρεκτροπώνraquo όπως είναι τα σκάνδαλα την αφήγηση προ-σωπικών δραμάτων σκηνοθετούν την καθημερινότητα σε τόνο λυρικό και φιλοξενούν συστηματικά ψηλά στην ατζέ-ντα τους οτιδήποτε περιέχει τα βασικά συστατικά αυτής της συνταγής όπως είναι το σεξ η βία ή τα σκάνδαλα εφό-σον τουλάχιστον υποστηρίζονται από εικόνες αποκλειστι-κές μαρτυρίες και άλλα αδιάψευστα laquoτεκμήριαraquo

Είναι κοινός τόπος ακόμα πως τα ΜΜΕ δεν αποτελούν αντικειμενικούς παρατηρητές της πραγματικότητας δεν ασκούν λειτουργία υπηρεσίας του δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αλλά κατασκευάζουν πολιτική και κοινωνική συ-ναίνεση διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στη δημόσια σφαίρα στην οποία και επικυριαρχούν Τέτοια είναι η δύ-ναμή τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτη-ση με όρους laquoτηλεοπτικότηταςraquo ή laquomedia-κότηταςraquo τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζη-τάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεών τους

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται όμως οι απόψεις τους συ-χνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων Αν κά-θε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέ-χουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας συμβαίνει άρα-γε το ίδιο και με τα ΜΜΕ Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχε-τίζονται με την κοινωνική ή τη διαπροσωπική βία

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος Οι κατηγορίες της συνοψίζονται σε δυο βασικούς τύπους που παράγουν απτό αποτέλεσμα Τη βία της επιβολής του ισχυρού (βία της εξουσίας της καταπί-εσης) και τη βία της παραβίασης αυτής της επιβολής (βία της εξέγερσης) Και οι δυο ασκούνται από πρόσωπα ή

κοινωνικά υποκείμενα και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας Και οι δυο όμως υπάρχουν σε μια δισδιάστα-τη και άμεση διαλεκτική δράσης-αντίδρασης

Στον πολιτισμό της τηλεόρασης της υπερ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτι-κών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανί-σχυρη και ολότελα διαφορετική

laquoΠρόκειται για τη βία των εικόνων και του θεάματος Εί-ναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια την εξά-λειψη κάθε μυστικότητας Δεν δουλεύει εργαλειακά αλ-λά σε συνάφεια (σσ με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία στερεότυπα πολιτικές επιδιώξεις) μολύνοντάς μας σπάζοντας τις εσώτερες άμυνές μαςraquo γράφει ο Γάλ-λος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη η δυνατότητα καθενός μας να τοποθε-τείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέ-σων να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρα-κτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επει-δή είδε τηλεόραση) αλλά laquoεπι-μολυντικόraquo

Τι σημαίνει laquoμόλυνσηraquo εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα) Οι μηχανισμοί δια-μεσολάβησης μεταξύ γεγονότων ειδήσεων και πολιτών είναι το μήνυμα Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 το σκάνδαλο Ζαχόπουλου στην Ελλάδα η πρόσφα-τη αναδημοσίευση σε πρωτοσέλιδο μεγάλης εφημερίδας των γυμνών φωτογραφιών της συμβούλου του υφυπουρ-γού προστασίας του πολίτη η κάλυψη των γεγονότων του Δεκέμβρη η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πο-λυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση Μας μα-θαίνουν πώς να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύ-ουν τι άποψη πρέπει να έχουμε γιrsquo αυτόν

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις η ισό-τιμη παρουσία του laquoτίποταraquo δίπλα στο laquoσημαντικόraquo απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσι-ακή αφήγηση η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυνα-μώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου Τα αδιάψευστα τεκ-μήρια των εικόνων που στην πραγματικότητα εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους Οι απο-δέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που απο-τελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν δια-θέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας Η βία αι-σθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφή-γησης Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβο Ζίζεκ πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέ-ον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που laquoυπόσχονται την πραγματικό-τηταraquo Καθώς η δημόσια σφαίρα συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώ-σεις αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους laquoπραγματικούςraquo αν-θρώπους που ζουν laquoπραγματικέςraquo ζωές έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ Ο διχασμός ανάμεσα στη συνεκτική καθημερινότητα και τη θραυσματική αναπαράσταση της την ένταξή της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογι-κά προσδιορισμένη είναι μια μορφή μετά-βίας σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσ-δένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα τότε προσαρτάται στη βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

16 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 17

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 4: konteiner_2

λάβυρινθος της λογικηςμινεράλιά

κυνήγαω τήν ίδεα_Γιώργος Κοκκινάκος

Μέσα στον έγχρωμο θόρυβο των laquoΔύο λουξraquo όπου τα βλέμ-ματα τα νεύματα τα αγγίγματα και οι υπαινιγμοί θεμελιώ-νουν το φευγαλέο Όπου το νόημα παίρνει σάρκα και οστά στο μη νόημα Όπου όλα παίζονται Κερδίζονται και χάνονται με μια λέξη με μια κίνηση με μια απόπειρα

Στο βάθος να παίζει μουσική ο Σοκίν laquoμετανάστηςraquo στο σώμα του στην ψυχή του στην πατρίδα του στο μπαρ στους ανθρώ-πους Ανεξερεύνητος κανείς δεν τολμά να πλησιάσει τα βάθη του Μόνον η Έρση που η ζωή της εδράζεται στη μοναξιά στη λύπη αλλά και στην ομορφιά Στην τρέλα αλλά και στην ευφυΐα

Μόνον αυτή κολυμπά στις θάλασσές του Με τη χημεία του έρωτα στο βλέμμα της να τον ψάχνει διαρκώς διακαώς ανι-διοτελώς Με έναν απόλυτο υπερθετικό τρόπο Διαταραγμέ-νη την έχουν πει οι ψυχίατροι Και τον έρωτά της για τον Σο-κίν μια αρρώστια

Λες και ο έρωτας δεν ευδοκιμεί στο ανολοκλήρωτο στο ανι-κανοποίητο Στο απραγματοποίητο και στο απαγορευμένο Λες και ο έρωτας είναι πρακτική αριθμητική αριθμοί εξισώ-σεις υπολογισμοί Λες και ο έρωτας είναι λογική αναλυτική σκέψη και όφελος Λες και ο έρωτας είναι τακτοποίηση ει-ρήνη γλυκύτης και ευρυχωρία Διεκπεραίωση συμβιβασμός συμβατικότητα σύνεση και καθημερινότητα

Η Έρση η laquoδιαταραγμένηraquo τα ξέρει όλα αυτά ο λογικός Σο-κίν φοβάταιhellip

Και οι ψυχίατροι από κοντά χαρακτηρίζοντας την Έρση δια-ταραγμένη

Θάλασσα τρικυμισμένη μια μέρα πώς να αντέξει άλλωστε τό-ση ένταση τόσο πάθος

Ανήσυχη κινητική διαχυτική παιγνιώδης αυτοσαρκαστική υπαινικτική μέσα στη γιορτή του μπαρ Έξω απ΄ τα όρια τους όρους τους κανόνες τις φόρμες της λογικής

Της πιάνω την κουβέντα και προσπαθώ να την ηρεμήσω Μό-λις αρχίζει η κουβέντα με κόβει αμέσως Εγώ ζω τον έρωτα και συ ζητάς να τον περιγράψω Μα τι λες Άφησέ με στον πόνο μου Είχε δίκιο Ο πόνος άλλωστε δεν γεννά τον έρω-τα Η αμφιβολία δεν τον τρέφει Η στέρηση δεν τον γιγαντώ-νει Γνήσια laquoχρήστηςraquo του έρωτα η Έρση Για να ξεχωρίζει απ΄ τους πολυπληθείς σημερινούς laquoεμπόρους τουraquo Γιατρέ κατά-λαβέ το μου λέει φεύγοντας Κυνηγάω την ιδέα Ιδέα ο Σο-κίν για τα μάτια της Έρσης Ιδέα για να αντέξει τη ματαίωση ή η πλήρης εξιδανίκευση Στο φαντασιακό τοπίο άλλωστε ευ-δοκιμεί ο έρωτας Γιrsquo αυτό είναι τόσο δυνατός Έρως ανίκα-τε μάχανhellip

Ο έρωτας με φώναξε π΄ απόσταση μεγάλη

κι αναρωτιέμαι ο δυστυχής ίντα με θέλει πάλι

Αρ Χαιρέτης (Γιαλαύτης)

το ΜαΛΛί τήσ γΡίασ_Δημήτρης Νόλλας

Κι όσοι αγαπιούνται και νεκροί ποτέ τους δεν πεθαίνουν

Γιάννης Ρίτσος laquoΕπιτάφιοςraquo

Όταν το χρήμα φωτίζει το νόημα της ζωής την ίδια τη ζωή τότε στις πλατείες και στα σκιερά ρέματα έχουν πά-ψει να κυκλοφορούν φιλόσοφοι και παιδοτρίβες για να φέρνουν στον ίσιο δρόμο γόνους παραστρατημένους ή σκέτα παρατημένους από τους φυσικούς τους παιδαγω-γούς γονείς ή δασκάλους

Το μήνυμα είχε σταλεί από τον περασμένο αιώνα Καμιά μέριμνα για τους άριστους Όλοι δικαίωμα σε όλα Καμιά φροντίδα παιδευτική για τους ανήσυχους εκείνους που ξεχωρίζουν και θα ήταν οι φυσικοί ηγέτες μιας πόλης μιας κοινότητας μιας χώρας Όλοι μέσrsquo στα όλα Όταν το σύμπαν συρρικνώνεται στο ύψος του αστραγάλου διερχο-μένου νάνου όταν ο ψηλότερος που κυκλοφορεί φτάνει ίσα ίσα στο γόνατο ενός τηλεοπτικού σκύλου κάτι πολύ άσχημο συμβαίνει Κι αν δεν συμβαίνει θα συμβεί Όπως συνέβη πέρσι στα Εξάρχεια ανήμερα του Αγίου των θα-λασσοδαρμένων και των ναυαγών

Ο μικρός Φαέθων αδημονώντας να οδηγήσει το άρμα του Ήλιου με τον κίνδυνο να μας κάψει όλους κουρνιάζει μέ-σα στον κάθε νέο πλούσιο ή φτωχό Είτε αυτός θέλει να απαλλαγεί από τα δεσμά είτε θέλει να τιμωρήσει το κα-κό που δημιουργούν τα δεσμά Και αντί η γριά να ασχολη-θεί να θυσιάσει προσωπικό χρόνο να προσφέρει αγάπη λόγους παρηγοριάς και πράξεις κατανόησης συνεχίζει τον ίδιο χαβά προσφέροντας μαλλί και πιστεύοντας πως θα μπορεί αιωνίως να παραμυθιάζει γλυκά τους νέους Κι έτσι ντύνει με στολές τους μισούς στέλνοντάς τους κα-ταπάνω στους άλλους μισούς Από την εποχή που χρησι-μοποιούνται τα κουζινομάχαιρα είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος να διατηρεί την εξουσία της

Ναι πράγματι υπάρχει κάτι πολύ συγγενικό ανάμεσα στον νεκρό καπνεργάτη διαδηλωτή τού 1936 απrsquo τον οποίο ο Ρίτσος εμπνεύστηκε τον laquoΕπιτάφιοraquo και το άψυχο σώμα του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου τον περσινό Δεκέμβριο

Όταν το σύμπαν συρρικνώνεται

στο ύψος του αστραγάλου διερχομένου

νάνου όταν ο ψηλότερος που

κυκλοφορεί φτάνει ίσα ίσα

στο γόνατο ενός τηλεοπτικού

σκύλου κάτι πολύ άσχημο

συμβαίνει

6 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 7

ςχεδον

Ε Τ Ο Σ Ρ Ι Τ Σ Ο Υ 2 0 0 9 - Ε Θ Ν Ι Κ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Β Ι Β Λ Ι Ο Υ - Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Υ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Υ

31 ποιήματα από τη συλλογήΈνα σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντομε τη φωνή του laquoποιητή της Ρωμιοσύνηςraquo

ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (10 ΕΥΡΩ)

ekebigr

το ενά κάι το άλλο

Λογω φατσασ_Γιάννης Μακριδάκης

Ο κύριος τάδε άκουσα μια υπηρεσιακή φωνή στο τηλέφωνοΜάλιστα

Σας παίρνω από το ανακριτικό του λιμεναρχείου επειδή ο εισαγγελέας διέταξε έρευνα για τα επεισόδια που είχαν γίνει στις 26 Ιουλίου στον καταπέλτη του πλοίου Θεόφι-λος πρέπει να έρθετε από δω να μας δώσετε μια κατάθε-ση τυπικό είναι το θέμα απλά για να κλείσει ο φάκελος

Είχανε περάσει σχεδόν τέσσερις μήνες από εκείνο το με-σημέρι της Κυριακής 26 Ιουλίου lsquo09 που μαζί με ακόμη ογδόντα περίπου πολίτες ανταποκρίθηκα και εγώ στο κά-λεσμα πολιτικών κομμάτων και της Επιτροπής Αλληλεγγύ-ης στους Πρόσφυγες για μια ειρηνική διαμαρτυρία στο λι-μάνι της Χίου με σκοπό να ματαιωθεί η απέλαση μεγάλου αριθμού προσφύγων ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν ανήλικα μα και αιτούντες πολιτικού ασύλου Λάβανε χώρα πράγματι κάποια μικροεπεισόδια κυρίως λόγω των εντο-λών που έδιναν οι αστυνομικές αρχές στους οδηγούς των λεωφορείων μέσα στα οποία είχανε στοιβαγμένους και δε-μένους με χειροπέδες τους ανθρώπους να κινούνται προς το πλοίο αγνοώντας τους διαμαρτυρόμενους που έφτια-χναν αλυσίδα μπρος στα βαριά οχήματα Για να μην τα πο-λυλογούμε μας λιάνισαν εκείνη τη μέρα και μέσα σε μια ώρα αφού μαζεύτηκε όλη η αστυνομική και η λιμενική δύ-ναμη του νησιού στην προκυμαία άλλοι ήρθανε με τα μα-γιό κι άλλοι με τα κοντά παντελόνια και μας απωθούσανε βίαια έγινε η επιβίβαση των λεωφορείων στο καράβι

Εύλογη η απορία μου λοιπόν προς την υπηρεσιακή φω-νή τους καλέσατε όλους όσους συμμετείχαν στα γεγονό-τα εκείνη τη μέρα φαντάζομαι τελείως αναπάντεχη όμως η απάντηση που έλαβα όχι είδαμε το βίντεο και διαλέ-ξαμε τέσσερα άτομα έτσι ενδεικτικά τυπικό είναι αυτό

μη στεναχωριέστε για να κλείσει ο φάκελος προσπάθη-σε να με καθησυχάσει Σε δυο -τρεις μέρες μού ήρθε και το επίσημο χαρτί laquoκλήση μάρτυραraquo έγραφε στον τίτλο και με καλούσε συγκεκριμένη μέρα και ώρα ενώπιον του ανακριτικού υπαλλήλου για να εξεταστώ ως μάρτυρας άνευ όρκου μετά από εισαγγελική παραγγελία αναφορι-κά με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα και λοιπά και λοιπά Πήγα τι να rsquoκανα

Κι εκεί είδα το φάκελο του εισαγγελέα που έγραφε απrsquo έξω ρητά την εντολή προς τη Λιμενική Αρχή Να βρει τους δράστες και να λάβει από αυτούς ανωμοτί καταθέσεις

Και η Λιμενική Αρχή θεώρησε ηθικόν πρέπον και σκόπι-μον να διαλέξει τέσσερα άτομα βλέποντας το βίντεο που πρόβαλαν οι τηλεοράσεις και να τους προτείνει στον ει-σαγγελέα ως δράστες Αυτούς αναγνώρισαν αυτούς εμπιστεύτηκαν οι άνθρωποι Διαμαρτυρήθηκα βεβαίως έντονα γιrsquo αυτήν την τιμητικά διακριτική μεταχείριση που μου επεφύλαξαν αλλά έλαβα αφοπλιστικές απαντήσεις Δεν γνωρίσαμε άλλους εσείς είστε γνωστός προτείνετέ μας και άλλους για να τους καλέσουμε κι αυτούς ndash αυτό ήταν το πιο τρομερό που άκουσα ndash και στο τέλος πάλι μα-λαγανιές του τύπου μα μην ανησυχείτε δεν πρόκειται να γίνει τίποτα να κλείσει ο φάκελος θέλουμε κι όταν έδει-ξα να ανησυχώ ακόμα έλαβα και συμπαράσταση κρατική στο προσωπικό μου δράμα δεν νομίζανε μου είπαν πως ο εισαγγελέας θα ασκούσε διώξεις αλλά και αυτό να γινό-τανε είχαν σίγουρο ότι θα μαζευότανε έξω από το Λιμε-ναρχείο και το Δικαστήριο εκατοντάδες άνθρωποι και θα γινότανε χαμός Τέτοια απίστευτης παραφροσύνης πράγ-ματα άκουσα από την αρμόδια λιμενική αρχή εκείνη τη μέρα και δεν ήξερα αν θέλω να κλάψω ή να γελάσω να βρίσω ή να φερθώ συγκαταβατικά σε κάθε περίπτωση

όμως έπρεπε να δώσω την κατάθεσή μου και να φύγω δι-ότι το επίσημο χαρτί που είχα λάβει από τη Λιμενική Αρχή το εδήλωνε ρητά πως ο κληθείς laquoσε περίπτωση μη εμφα-νίσεώς του σύμφωνα με το άρθρο 229 του ΚΠΔ θα προ-σαχθεί βίαιαraquo Κατέθεσα λοιπόν ότι είχα να πω και έφυγα τελείως μπερδεμένος για να μην πω εξοργισμένος

Διότι δείτε παρακαλώ πόσοι άσκησαν πάνω μου βία και πόσα είδη βίας μού ασκήθηκαν από την αρχή μέχρι το τέ-λος της υπόθεσης ndash ακόμη δεν έχει φτάσει στο τέλος βέ-βαια διότι αν η εισαγγελική αρχή αποφασίσει να ασκήσει διώξεις θα ανοίξει νέος κύκλος Πρώτα λοιπόν δέχτηκα τη βία των οργάνων πρόληψης και καταστολής της βίας εκεί στο λιμάνι όπου βρέθηκα για να ασκήσω το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά μου στη διαμαρτυρία ύστερα δέ-χτηκα τη βία των ΜΜΕ που περιέφεραν σε κοινή θέα την εικόνα μου δίχως να φλουτάρουν το πρόσωπό μου αμέ-σως μετά ασκήθηκε πάνω μου η βία της αυθαιρεσίας των εντεταλμένων από τον εισαγγελέα λιμενικών αρχών που με σκοπό να τηρήσουν την εντολή κάνοντας όσο λιγότε-ρες κινήσεις και μη μετακινούμενοι από το γραφείο τους παρήγγειλαν το βίντεο της ημέρας πάτησαν το κουμπί να παίξει και δίκην σκηνοθετών σε οντισιόν επέλεξαν τους δράστες τέλος κατά την εμφάνισή μου στο αρμόδιο γρα-φείο μου ασκήθηκε η βία της ασάφειας των ανακριβει-ών της γελοιότητας και της υποκρισίας ενός κατά τα άλ-λα σοβαρού συστήματος και κατrsquo επέκταση ενός σοβαρού ελληνικού κράτους μια μορφή βίας πολύ επώδυνη για το νευρικό σύστημα ανθρώπων που συνηθίζουν να φέρονται αξιοπρεπώς στο βίο τους Η μόνη βία που δεν μου ασκή-θηκε τελικά ήταν αυτή που προβλέπει το άρθρο 229 του ΚΠΔ λόγω του ότι μετά την παραλαβή της κλήσης που μου έστειλαν εμφανίστηκα ενώπιον της Αρχής αβίαστα

Η ελληνική οικογένεια είναι ένα τετράποδο που ζει εκτός ζωολογικού κήπου Η ελληνική οικογένεια κλείνει πακέτα φτηνών διακοπών Ο μι-κρός γιος δεν έχει μπει ποτέ σε αεροπλάνο Αφού τα χωριά καταγω-γής των γονέων δεν έχουν αεροδρόμια Το παιδί έχει πήξει στο πλοίο και στο ΚΤΕΛ από μικρό με μια χάρτινη σακούλα ξερατού σαν μά-σκα οξυγόνου από μικρό τρέχει να πιάσει τον καλό καναπέ στο πλοίο πιάσε τού λένε και τις πολυθρόνες βάλε τα μπουφάν να μην κάτσει κανένας άλλος Πιάσε και τις οχτώ θέσεις κι ας είμαστε τέσσερις Η μάνα του τον κρατάει από τον καρπό και τον σέρνει στους διαδρό-μους του αεροδρομίου αυτός κοιτάει γύρω γύρω σαν χάνος η μά-να τον σέρνει μη σκοντάψει το παιδί πουθενά η μάνα τον αναγκάζει να είναι χάνος αφού το τράβηγμά της προηγείται της οποιασδήποτε πρωτοβουλίας του μικρού πλάσματος Μαλάκας είναι να κάτσει να δει αν έχει μπροστά του σκαλοπάτι Αφού η Ελληνίδα μαμά του θα το δει πριν από αυτόν και θα του ξεκολλήσει το χέρι από τη μασχάλη προ-κειμένου να τον ανασηκώσει για να πηδήξει το εμπόδιο Όχι βέβαια Δεν είναι μαλάκας Ακόμα

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέ-γεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

Η κόρη της οικογένειας αρκετά μεγαλύτερη έχει μπει στην εφηβεία έχει σκουλαρίκι στον αφαλό και στη γλώσσα θέλει να μοιάσει στο ξέ-νο πρότυπο αλλά η γαμψή μύτη του σογιού και η κρητική τριχοφυΐα στο σβέρκο δεν το επιτρέπει προδίδει την ελληνικότητα και παρό-λο που η μικρή είναι έτοιμη πια για το Lower και ξέρει όλα τα στιχάκια των ξένων τραγουδιών απrsquo έξω θα την κατατρέχει πάντα το λάδι του χωριού το μπιτόνι στα κάτω ντουλάπια της κουζίνας

Ο πατέρας λέει φιλελεύθερες κουβέντες του τύπου laquoνα παντρευ-τείς κορίτσι μου όποιον αγαπήσεις νrsquo ακολουθείς πάντα την καρδιά σου να κάνεις όποιο επάγγελμα θέλεις αρκεί να το αγαπάςraquo μέσα του όμως κάνει τον μικρό σταυρό του που του έμαθε η μάνα του κου-βαλάει ακόμα τα φτυσίδια της καλόκαρδης μάνας του που τον σώ-ζανε από τις βασκανίες και τα κακά μάτια κι ας έχει μάθει πια και το laptop δεν σώζεται ο άνθρωπος

Η ελληνική οικογένεια επιστρέφει ύστερα από ένα ωραιότατο τριήμε-ρο με ημιδιατροφή και τα όλα του ξεμπουκάρει από τη θύρα των αφί-ξεων και το θαύμα της κλωνοποίησης αποκαλύπτεται σπρώχνοντας το καροτσάκι Γιος ίδιος με πατέρα Μάνα ίδια με κόρη Ή το αντίθετο Στρίβουν οικογενειακώς προς τα αριστερά και το προφίλ τους είναι ολόιδιο Η γιαγιά ίδια με όλους σε μπόι σε χρώματα σε ύφος σε ιδέ-ες και φυσικά σε προφίλ τους περιμένει με την αγκαλιά της ανοιχτή Η ελληνική συγκίνηση σφιχταγκαλιάζεται το ελληνικό κλάμα ενώνε-

ται ακόμα κι αν ήταν τριήμερη η απουσία στο ελληνικό μυαλό εί-ναι πάντα ξενιτεμός (Ευτυχώς που έχει σταματήσει το χειροκρότημα στην προσγείωση αλλιώς θα έπρεπε να χειροκροτάμε και τους ταξι-τζήδες όταν μας πηγαίνουν στο σπίτι μας) Το ελληνικό κλάμα στα αε-ροδρόμια που πηγάζει από το αίσθημα laquoεπιστρέψαμε σώοι και αβλα-βείςraquo δεν μοιάζει με κανένα άλλο Περιέχει ευχαριστίες στον μεγα-λοδύναμο περιέχει καταπιεστική λατρεία προς τα παιδιά που μέσα σε τρεις μέρες ψηλώσανε ωρίμασαν γίναν πιο έξυπνα (πώς γίνεται αυ-τό δεν ξέρω αφού το ελληνικό παιδί είναι έτσι κι αλλιώς το πιο έξυ-πνο απrsquo όλα) πάνω απrsquo όλα όμως η ελληνική συγκίνηση περιέχει εξω-στρέφεια όπως αρμόζει σε έναν υπανάπτυκτο ο οποίος θέλει να επι-δείξει τον πόνο του ή τη χαρά του Ο υπανάπτυκτος μιλάει δυνατά στο τηλέφωνο γιατί η τεχνολογία δεν έχει ακόμα καταγραφεί στο DNA του Και έχει δίκιο Αν δεν φωνάξει πώς θα τον ακούσει ο άλλος στη Λαμία Έχει δίκιο Επίσης κλαίει δυνατά στις κηδείες ο θρήνος του εί-ναι θεατρική παράσταση γιατί πουθενά αλλού πέραν των κηδειών δεν αισθάνεται σημαντικός

Οι Έλληνες μοιάζουν μεταξύ τους επειδή ακόμα δεν μάθανε να ανα-κατεύονται με άλλες φυλές Είναι ακόμα ρατσιστές και θέλουν να δι-αιωνιστεί η δική τους φάτσα ο δικός τους κώλος κι ας είναι δύο επί δύο δεν έχει σκεφτεί ποτέ ο Έλληνας πατέρας laquoμακάρι την κόρη μου να τη γαμούσε ένας ωραίος μαύρος να βγει και το εγγονάκι μου ωραίοraquo Όοοχι Προτιμάει να διαιωνίσει τη φάτσα του προτιμάει το εγγονάκι του να γίνει 150 μ στο ύψος αλλά να του μοιάζει Στrsquo αρ-χίδια του αν το εγγονάκι δεν θα παίξει ποτέ στην ομάδα μπάσκετ του σχολείου αρκεί να του μοιάζει Να πάρει και το όνομά του Δεν πα να τον λένε και Παπάρα Δεν έχει σημασία Και το εγγόνι θα λέγεται Πα-πάρας Οι Παπάρηδες πρέπει να διαιωνίζονται

Η αγάπη πού βρίσκεται μέσα σrsquo όλα αυτά Πού Γιατί ρε γονιέ κρατάς την τσάντα του παιδιού σου όταν κατεβαίνει από το σχολικό Γιατί ρε μα-λάκα μεγαλώνεις το παιδί σου με το laquoδεν μπορείς εσύ δεν ξέρεις εσύraquo

Βράδυ στα μπουζούκια Ο μικρός κλώνος χορεύει το πρώτο του ζεϊ-μπέκικο Η οικογένεια χτυπάει παλαμάκια Ο πατέρας περήφανος ανοίγει τα χέρια στο πλάι σαν αετός και καμαρώνει τον γιο του Το ζεϊμπέκικο του γιου είναι ολόιδιο με του πατέρα Ο πατέρας μέσω του γιου καμαρώνει τον εαυτό του Ο πατέρας ευτυχισμένος δεν το ξέ-ρει αυτό Όπα Όπα Άλα

Μπράβο αγόρι μου έτσι σε θέλω Σε θέλω μάγκα σε θέλω ωραίο σε θέλω μερακλή μόνο αδερφή δεν σε θέλω Σε θέλω όπως θέλω εγώ μαλακισμένο Όπα Όπα Άλα

τοΠ ΜοντεΛ_Λένα Κιτσοπούλου

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέγεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

8 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 9

δωμάτιο φιλοξενιάςπάντά εδω

το εΛΛήνίκο ΒίΒΛίο στο δίαδίκτυοTo be or noT To be_Κατρίν Βελισσάρη

Το όνειρο της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας μπορεί σή-μερα να πραγματοποιηθεί χάρη στο Διαδίκτυο Είναι ένα τεράστιο διακύβευμα laquoύπαρξηςraquo για τη δημιουργία και τους συγγραφείς μας

Για να καταλάβουμε πώς βρεθήκαμε ξαφνικά μπροστά σ΄αυτήν την πρόκληση ας γυρίσουμε πέντε χρόνια πίσω Όλα ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο 2004 όταν η Google πρό-τεινε σε εθνικές βιβλιοθήκες και εκδότες του κόσμου να αναλάβει τη δωρεάν ψηφιοποίηση των τίτλων τους και την ανάρτησή τους στο Διαδίκτυο Αυτή η πρόταση δεν άρεσε στην Ευρώπη Πώς να εμπιστευθεί το έργο της ψη-φιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς της σε μια ιδιω-τική επιχείρηση μη ευρωπαϊκή που καταπατά τα πνευμα-τικά δικαιώματα (σύμφωνα με τα δικά μας δεδομένα) και δεν αποσκοπεί παρά στο κέρδος Μια επιχείρηση αδιάλ-λακτη στις ρήτρες ως προς την αποκλειστικότητα Η απά-ντηση των Ευρωπαίων ήταν άμεση Αποφάσισαν να δημι-ουργήσουν τη δική τους δημόσια ψηφιοποιημένη βιβλιο-θήκη την Europeana

Η Europeana όμως δεν έχει ψηφιοποιήσει παρά μόνον το 1 των τίτλων που βρίσκονται στις εθνικές βιβλιοθήκες της ποσοστό που έως το 2012 προβλέπεται να ανέλθει στο 4 και μάλιστα αφορά αποκλειστικά τα έργα χωρίς δικαιώματα Μια σταγόνα στον ωκεανό Κυρίως όταν ξέ-ρουμε ότι την ίδια στιγμή η Google προσφέρει ελεύθερα στους αναγνώστες της αποσπάσματα βιβλίων με δικαιώ-ματα και ότι σε ένα χρόνο θα λειτουργήσει ένα ψηφιακό βιβλιοπωλείο με περισσότερα από 500000 βιβλίαmiddot κάτι που ανησυχεί τον κόσμο του βιβλίου

Στη Φρανκφούρτη φέτος η συζήτηση μεταξύ των εκδο-τών γιrsquo αυτό το θέμα πήρε φωτιά Η ΕΕ με την ουδέτερη στάση που τηρεί τους δίνει την αίσθηση ότι είναι μόνοι απέναντι στο μέλλον τους Ο κόσμος του βιβλίου θέλει να δηλώσει το laquoπαρώνraquo στον παγκόσμιο ιστό αλλά δεν ξέ-ρει με ποιον τρόπο να το κάνει με ποιο μέσον αναζήτη-σης και με πόση ασφάλεια προς την προστασία των δι-καιωμάτων του Το αποτέλεσμα είναι βαβυλωνία Από τη μια πλευρά σημαντικές βιβλιοθήκες υπογράφουν με την Google (Οξφόρδη Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας) από

την άλλη εκδότες δημιουργούν τη δική τους πλατφόρ-μα (Libreka στη Γερμανία Numilog Hachette στη Γαλλία) όταν δεν θέλουν να υπογράψουν με τους Αμερικάνους ndashή τουλάχιστον όχι ακόμη Ελπίζουν ότι οι άλλες μεγάλες αμερικανικές μηχανές αναζήτησης (Microsoft Amazon ή Yahoo) που άνοιξαν κοινό μέτωπο ενάντια στο μονοπώλιο της Google που τουςμας απειλεί θα κερδίσουν

Όσον αφορά στην προστασία των δικαιωμάτων αυτό εί-ναι μια άλλη ιστορία Οι hackers κρύβονται πίσω σχεδόν από κάθε υπολογιστή Πολιορκούν και το Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο όπως ο Σουηδός βουλευτής του κόμματος των laquoΠειρατώνraquo (η εκλογή του έγινε με βάση μια καμπάνια υπέρ της πειρατείας) και εισηγούνται άμεση τροποποίη-ση του νόμου που θα επιφέρει απελευθέρωση Αν το θέ-μα της αναθεώρησης των πεπαλαιωμένων και αναχρο-νιστικών νομοθεσιών της κάθε ευρωπαϊκής χώρας είναι επείγον (ο σχετικός ελληνικός νόμος είναι του 1993) χρει-άζεται προσοχή στις εύθραυστες ισορροπίες της αλυσί-δας του βιβλίου για να μη βρεθεί το βιβλίο αύριο στη δύ-σκολη θέση που έχει περιέλθει σήμερα ο κινηματογρά-φος και η μουσική Θα χρειαστεί προσοχή επίσης στη δι-εθνή διάσταση του θέματος Τι νόημα θα είχε να προφυ-λάξουμε τα δικαιώματα εντός των ευρωπαϊκών συνόρων εάν πχ από το Ντουμπάι διαθέτουν στο Διαδίκτυο τα βι-βλία μας ψηφιοποιημένα Η πειρατεία δεν έχει σύνορα

Αυτά τα διακυβεύματα της laquoύπαρξηςraquo και της laquoπροστασί-αςraquo του ευρωπαϊκού βιβλίου εντάχθηκαν επιτέλους στην ατζέντα των 27 υπουργών Πολιτισμού Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα επάνω τους Όλοι περιμένουν το θαύμα Όλοι όμως ξέρουν ότι είναι ο εκδοτικός κόσμος αυτός που θα δώσει τις λύσεις και θα βρει τις καινούργιες ισορροπί-ες Ο εκδοτικός κόσμος πρέπει να ανασυντάξει το μέλ-λον του Ζητάει όμως από την πολιτεία να γυρίσουν μα-ζί σελίδα προβλέποντας τις εξελίξεις και θεσπίζοντας κα-τάλληλο νομικό πλαίσιο Δύσκολο να είναι κανείς υπουρ-γός Πολιτισμού Όχι είναι συναρπαστικό Είναι αυτοί που γράφουν σήμερα την καινούργια Ιστορία του βιβλίου

Η Κατρίν Βελισσάρη είναι Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου

Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ)

γία τή Βία_Γιάννης Υφαντής wwwyfantisgr

laquoΟύτε καν αυτόν τον Καλιγούλα δεν θα τολμούσα να κατηγορήσωraquo λέ-ει ο Μπόρχες Το λέει τάχα για να κάνει επίδειξη Αβασάνιστα Άσοφα

Ο Ηράκλειτος όσο περισσότερο συνειδητοποιούσε αυτόν τον αλληλο-σπαραγμό μέσα στον κόσμο τόσο και περισσότερο μελαγχολικός γι-νόταν Έκλαιγε Γιατί δεν άντεχε την καταστροφή των μορφών Ο Δη-μόκριτος από την άλλη γελούσε Επειδή γιrsquo αυτόν δεν υπήρχαν μορ-φές παρά μόνο άτομα άτομα πυκνότερα εδώ και αραιότερα εκεί

Όταν η laquoβίαraquo είναι το θηλυκό του laquoβίοςraquo θα μπορούσε να υπάρξει πράγματι επιστημονικά με απόλυτη ευθύνη τού τι λέμε θα μπορού-σε να υπάρξει βίος χωρίς βία Κάθε στιγμή του βίου μας στηρίζεται στο φόνο υπάρξεων όλης της ζωικής κλίμακας από μικρόβια μέχρι μακρόβια Υπάρχει μη βία κάπου στον βίο μας Πού Πότε Πώς

laquoΔεν θα σκότωνα ποτέ μα ποτέraquo λέει κάποιος laquoκαλόςraquo άνθρωπος Και ρωτάς laquoΑν δεις έναν μανιακό να πυροβολεί παιδιά στο προαύλιο ενός σχολείου και κρατείς όπλο τι θα κάνεις Θα καλέσεις την αστυνομία Μέ-χρι να έρθει αυτή δεν θα γλιτώσει κανένα παιδί Μη τολμώντας να υπερ-βείς την καλοσύνη σου έγινες κιόλας συνεργάτης του μανιακού φονιάraquo

Σίγουρα η κυρία είναι εναντίον της βίας φανατικά εναντίον Και βιάζεται να πάει σπίτι της να φάει αρνάκι με τη βία ριγμένο κάτω ένα ζώο που φώναζε και τιναζόταν ανυπεράσπιστο γνωρίζοντας την έσχατη μοναξιά την έσχατη απονιά τη φρίκη του πόνου και του πνιγμού καθώς του έκο-βαν το λαιμό Για να το γδάρουν έπειτα να το κομματιάσουν Και να φτά-σει στο πιάτο της κυρίας Είναι όντως η κυρία εναντίον της βίας

laquoΣκοτώνουν τα ζώα και τα τρώνεraquo έλεγε ο Εμπεδοκλής laquoδεν ξέρουν ότι σκοτώνουν και τρώνε τα παιδιά τουςraquo Αλλά κι ο Ηράκλειτος ήταν φυτοφάγος όπως και οι περισσότεροι των αρχαίων σοφών Αν γνώρι-ζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέ-ψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

Δεν κρατούν όπλα κι ούτε εκτέλεσαν ποτέ κανέναν Όμως από τα δη-λητήρια που βγάζουν τα εργοστάσιά τους οι βιομηχανίες τους πεθαί-νουν χιλιάδες άνθρωποι Το κράτος στηρίζει την εξουσία του χρημα-τοδοτούμενο σε μεγάλο βαθμό απrsquo αυτούς Έτσι το κράτος αποκλείε-ται να τα βάλει με τους ευεργέτες του Οι άνθρωποι πεθαίνουν πεθαί-νουν κατά δεκάδες κι εκατοντάδες Θα ήμουν τρομοκράτης αν εκτε-λούσα τέτοιους φονιάδες

Ζούμε μέσα σε μια ψευδαίσθηση Ο Ήλιος μάς φαίνεται μεγαλύτερος και λαμπρότερος από τον γίγαντα Μπεντελγκέζε που ξεπερνά σε μέ-γεθος και λαμπρότητα τον Ήλιο χιλιάδες φορές Κι ακόμα έξω από τα κοντινά ουράνια σώματα βλέπουμε ως σημερινό έναν πανάρχαιο ουρανό Μάλιστα κάποια από τrsquo άστρα του έχουν ήδη από χιλιάδες χρόνια διαλυθεί Ο άνθρωπος ζει μέσα στην πλάνη Διαβαθμίζει τη βία ανάλογα με το μέγεθος και την απόσταση Αλλά και τα δυο τού-τα είναι απατηλά Νιώθει φρίκη όταν το δυστύχημα συμβεί στη γειτο-νιά του Ακούει σαν απλή είδηση αδιάφορος το ανάλογο δυστύχη-μα που έγινε στην Ινδία Μόνο μέσα στην πλάνη του μπορεί να επιβι-ώσει ο άνθρωπος

Μιλούν για δικαιοσύνη Μα δικαιοσύνη δεν είναι να τιμωρείς αυτούς που χρησιμοποιούν βία Δικαιοσύνη είναι να τιμωρείς εκείνους που αδικώντας κατά συρροήν αναγκάζουν τους αδικούμενους να χρησιμοποιούν βία

Ο κύριος σκοτώνει τη χελώνα που μπήκε στον κήπο του Όμως η χελώ-να δεν ξέρει τίποτε από ιδιοκτησίες Δεν έκανε ποτέ συμβόλαιο με τον κύριο που μrsquo αυτό να του παραχωρεί την έκταση του κήπου ως απο-κλειστικά δική του Η άθλια ανθρώπινη ύπαρξη laquoμπάζει από παντούraquo

Τι θα μπορούσα να πω για τη βία Αφού αυτή είναι ανεξάντλητη όσο κι ο βίος laquoΠείρατα βίου και βίας ουκ αν εξεύροιο ούτω βαθύν λόγον έχουνraquo

Αν γνώριζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

10 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 11

Γράφουν_ Σωτήρης Δημητρίου_ Slavoj Zizek_ Ματθαίος Τσιμιτάκης_ Ηλίας Μαρμαράς_ Γιάννης Δ Ιωαννίδης_ Γιάννης Πεδιώτης_ Γιώργος Κακανάκης_ Μάνος Σιφονιός_ Έλλη Τσάτσου_ Γιώργος Λαμπράκος_ Θωμάς Κιάος_ Κατερίνα Γρέγου_ Ζήσης Κοτιώνης_ Θανάσης Καπρούλιας

_Still frame από τη ταινία Χώρα προέλευσης του Σύλλα Τζουμέρκα

Το θέαμα της βίας ή η βία ως θέαμα απλούστερα laquoβία σε κοινή θέαraquo Η βία βρίσκεται παντού ανέκαθεν και τις περισσότερες φορές ναι είναι σε κοινή θέα Ακόμα κι όταν βρίσκεται καλά κρυμμένη ή καμουφλαρισμένη σε αναπό-σπαστα κομμάτια της ζωής μας όπως είναι η εργασία η οικογένεια το σχο-λείο κάθε είδους σχέση

Μια βόλτα στην πόλη ή ένα ζάπινγκ στην τηλεόραση μια ταινία στο σινεμά ή λίγα λεπτά στο διαδίκτυο αρκούν για να κατακλύσουν το μυαλό με βίαιες ει-κόνες το στόμα με βίαιες λέξεις το σώμα με βίαιες αντιδράσεις Αντιδράσεις που ποικίλουν από τη λύπη και τον αποτροπιασμό την απάθεια ή τον θυμό μέ-χρι τη συναίνεση τη χαρά ή την προσμονή

Το αφιέρωμα laquoβία σε κοινή θέαraquo δεν επιχειρεί κάποιο είδος εξορκισμού της βίας δεν την εκθειάζει ούτε την καταδικάζει Την αντιμετωπίζει ως κάτι πιο σύνθετο και μεγαλύτερο απ ότι μπορεί να περιέχουν ένας αφορισμός μια καταγγελία οποιοδήποτε βιαστικό συμπέρασμα Φυσικά φωτίζει κάποιες πτυχές της κάποιες στιγμές σκαλίζει έως και τα αυτονόητα ψάχνει στις ρί-ζες της ανοίγει ελπίζουμε μια συζήτηση laquoΟπλοστάσιοraquo μας άτακτες σκέ-ψεις δυνατά κείμενα σχόλια - ερεθίσματα εικόνες που σου μένουν στο κε-φάλι και πέντε μικρού μήκους ταινίες από νέους δημιουργούς φτιαγμένες ειδικά για το αφιέρωμα στo wwwkonteinergr

Bia σε κοίνή θεα

12 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 13

Ας αναλογιστούμε λίγο την απατηλή αίσθηση του επείγο-ντος που διαποτίζει τον αριστεροφιλελεύθερο ανθρωπι-στικό λόγο περί βίας στο πλαίσιό του το αφηρημένο και το παραστατικό (ψευδο)συγκεκριμένο συνυπάρχουν στη σκηνοθεσία της σκηνής της βίας ndashκατά των γυναικών των μαύρων των άστεγων των ομοφυλόφιλων

Το laquoμια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού κάθε έξι δευτερό-λεπτα σε αυτή τη χώραraquo και το laquoστο χρόνο που θα σας πά-ρει για να διαβάσετε αυτή την παράγραφο δέκα παιδιά θα πεθάνουν από πείναraquo είναι απλώς δυο παραδείγματα

Πίσω απrsquo όλα αυτά κρύβεται ένα υποκριτικό αίσθη-μα ηθικής αγανάκτησης Αυτό ακριβώς το είδος ψευδο-επείγοντος εκμεταλλεύτηκαν πριν από μερικά χρόνια τα Starbucks Στις εισόδους των καταστημάτων τους υπο-δέχονταν τους πελάτες αφίσες οι οποίες τόνιζαν ότι σχε-δόν τα μισά από τα κέρδη της αλυσίδας διατίθεντο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στα παιδιά της Γουατε-μάλας της χώρας από την οποία προμηθεύονται τον κα-φέ τους Εμείς έπρεπε να συναγάγουμε ότι με κάθε φλι-τζάνι καφέ που πίναμε σώζαμε τη ζωή ενός παιδιού Υπάρχει μια θεμελιακή αντιθεωρητική χροιά σε αυτές τις επιτακτικές προτροπές Δεν υπάρχει χρόνος να σκε-φτούμε laquoπρέπει να δράσουμε τώραraquo Μέσω αυτής της ψευδούς αίσθησης του επείγοντος οι πλούσιοι της με-ταβιομηχανικής εποχής παρότι ζουν στον περιχαρα-κωμένο εικονικό τους κόσμο όχι μόνο δεν αρνούνται και δεν αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα έξω από τη δική τους περιοχή ndash αλλά και αναφέρονται διαρκώς σε αυτήν με πάθος Όπως είπε πρόσφατα ο Μπιλ Γκέ-ιτς laquoΤι σημασία έχουν οι υπολογιστές όταν εκατομ-μύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν από δυσε-ντερία ενώ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να σωθούνraquo Απέναντι σε αυτό το ψευδές επείγον ίσως θα έπρε-πε να τοποθετήσουμε την εξαίρετη επιστολή που έγρα-ψε ο Μαρξ [Karl Marx] στον Ένγκελς [Friedrich Engels] το 1879 όταν για ένα σύντομο διάστημα φάνηκε ότι

μια ευρωπαϊκή επανάσταση ήταν και πάλι προ των πυ-λών Η επιστολή του Μαρξ εκφράζει καθαρό πανι-κό δεν μπορούν οι επαναστάτες να περιμένουν μερικά χρόνια Δεν έχει ακόμα τελειώσει το laquoΚεφάλαιόraquo του Μια κριτική ανάλυση της παρούσας παγκόσμιας συγκυρί-ας ndashμιας συγκυρίας η οποία δεν προσφέρει καμιά σαφή λύση καμιά laquoπρακτικήraquo συμβουλή για το τι πρέπει να γί-νει και δεν αφήνει να διαφανεί κανένα φως στο τέλος του τούνελ αφού γνωρίζει κανείς πολύ καλά ότι αυτό το φως θα μπορούσε να ανήκει σε ένα τρένο που έρχεται κατα-πάνω μας ολοταχώς για να μας συνθλίψειndash συνήθως προ-καλεί μομφή laquoΕννοείς ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίπο-τα Ότι πρέπει απλά να καθίσουμε και να περιμένουμεraquo Θα έπρεπε κανείς να βρει το θάρρος να απαντήσει laquoΝΑΙ ακριβώς αυτό εννοώraquo

Υπάρχουν καταστάσεις όπου η μόνη αληθινά laquoπρακτι-κήraquo αντιμετώπιση που μπορεί να υιοθετήσει κανείς εί-ναι να αντισταθεί στον πειρασμό να εμπλακεί άμεσα και να τηρήσει μια στάση του στυλ laquoπεριμένοντας και βλέπο-νταςraquo αποδυόμενος σε μια υπομονετική κριτική ανάλυ-ση Σήμερα μοιάζει να μας ασκούνται πανταχόθεν πιέ-σεις για να αναλάβουμε δράση Σε ένα γνωστό απόσπα-σμα από το βιβλίο του laquoΥπαρξισμός και ανθρωπισμόςraquo ο Σαρτρ περιέγραψε το δίλημμα ενός νεαρού άνδρα στη Γαλλία το 1942 ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στο καθή-κον να βοηθήσει τη μόνη άρρωστη μητέρα του και στο καθήκον να προσχωρήσει στην Αντίσταση και να πολε-μήσει τους Γερμανούς Η άποψη του Σαρτρ είναι ασφα-λώς ότι δεν υπάρχει a priori απάντηση σε αυτό το δίλημ-μα Ο νεαρός άνδρας πρέπει να αποφασίσει βασισμένος μόνο στη δική του αβυσσαλέα ελευθερία και να αναλά-βει στο ακέραιο την ευθύνη για την απόφασή του Μια αισχρή τρίτη διέξοδος από το δίλημμα θα ήταν να συμ-βουλεύσουμε τον νεαρό άνδρα να πει στη μητέρα του ότι θα προσχωρήσει στην Αντίσταση και στους αντιστα-σιακούς φίλους του ότι θα μείνει να φροντίσει τη μη-τέρα του ενώ στην πραγματικότητα θα αποτραβηχτεί σε έναν απόμερο τόπο και θrsquo αφοσιωθεί στη μελέτη

Υπάρχει κάτι περισσότερο από φθηνός κυνισμός σε αυτή τη συμβουλή Θυμίζει ένα πολύ γνωστό σοβιετικό ανέκ-δοτο για τον Λένιν Επί σοσιαλισμού η συμβουλή του Λέ-νιν προς τους νέους η απάντησή του στο τι έπρεπε να κάνουν ήταν laquoΜελετήστε μελετήστε και μελετήστεraquo Την επικαλείτο συνέχεια και μπορούσε να τη δει κανείς στους τοίχους όλων των σχολείων Το ανέκδοτο έχει ως εξής Ρωτούν τον Μαρξ τον Ένγκελς και τον Λένιν αν θα προτι-μούσαν να είχαν μια σύζυγο ή μια ερωμένη Όπως είναι αναμενόμενο ο Μαρξ μάλλον συντηρητικός στα προσω-πικά ζητήματα απαντά laquoΜια σύζυγοraquo ενώ ο Ένγκελς περισσότερο τύπος μπον βιβέρ προτιμά μια ερωμένη Προς έκπληξη όλων ο Λένιν λέει laquoΕγώ θα ήθελα να εί-χα και τα δυοraquo Γιατί Μήπως υπάρχει μια κρυφή φλέβα παρακμιακού ηδονιστή πίσω από την αυστηρή επαναστα-τική εικόνα του Όχι ndash εξηγεί laquoΓια να μπορώ να λέω στη σύζυγό μου ότι πηγαίνω στην ερωμένη μου και στην ερω-μένη μου ότι πρέπει να μείνω με τη σύζυγό μουraquo laquoΚαι τότε τι θα έκανεςraquo laquoΘα πήγαινα σrsquo ένα απομονωμένο μέρος για να μελετήσω να μελετήσω και να μελετήσωraquo Αυτό ακριβώς δεν έκανε ο Λένιν έπειτα από τον όλεθρο του 1914

Αποτραβήχτηκε σrsquo ένα μοναχικό μέρος στην Ελβετία όπου laquoμελέτησε μελέτησε και μελέτησεraquo εντρυφώντας στη λογική του Χέγκελ Και αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα όταν τα μέσα ενημέρωσης μας βομβαρ-δίζουν με εικόνες βίας Πρέπει να laquoμελετήσουμε να με-λετήσουμε και να μελετήσουμεraquo τι προκαλεί αυτή τη βία

Βλ Jean-Paul Sartre laquoExistentialism and Humanismraquo Λονδίνο Methuen 1974 [Ο πρωτότυπος τίτλος στα γαλ-λικά είναι Lrsquo existentialisme est un humanisme εξ ου και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός μτφρ Κ Σταματίου Αθήνα Αρσενίδης χχ (Στμ)]

ΠεΡί Βίασ_Slavoj Zizek

ΠΡοδήΜοσίευσή από το βιβλίο του Slavoj Zizek

Violence που πρόκειται να

κυκλοφορήσει σε μετάφραση

Νεκτάριου Καλαϊτζή από τις

εκδόσεις Scripta το πρώτο

δίμηνο του 2010

αΠο τήν αναΠαΡαστασή στήν τεΛετουΡγία τήσ Βίασ_Σωτήρης Δημητρίου

Αν εκείνο που διδάσκει η βία είναι μόνο η βία όπως έγραφε στα 1585 ο Μ Μοntaigne αναμφισβήτητα και η γλωσσική αναπαράστασή της laquoτο ξύλο βγήκε από τον παράδεισοraquo που μrsquo αυτήν προέτρεπαν την εφαρμογή του ξυλοδαρμού ως την πιο καθαγιασμένη μέθοδο σωφρο-νισμού διδάσκει επίσης τη βία Τότε τι διδάσκει ο ξυλοδαρμός του μαθητή από το δάσκαλο σε κοινή θέα στην τάξη δηλαδή όταν η βία ασκείται τελεστικά

Επειδή οι μορφές της βίας είναι πάρα πολλές οφείλουμε να τις δια-χωρίσουμε σε δύο γενικές κατηγορίες στις μορφές της έμμεσης και σε εκείνες της άμεσης βίας Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την αυ-τοκτονία τον ασκητισμό τη θυγατροκτονία και τα παρόμοια Η δεύτε-ρη της άμεσης βίας περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα μορφών (βία σωματική ψυχολογική σωφρονιστική ενδοοικογενειακή τηλεοπτι-κή κά) που έχουν κοινό γνώρισμα την άσκηση επιβολής και εξουσί-ας Διαπερνά όλες τις πλευρές της κοινωνίας μας καθώς και των άλ-λων κοινωνιών που έχουν συγκεντρωτική δομή εξουσίας ndashκάνω τη δι-άκριση γιατί υπάρχουν και κοινωνίες χωρίς πολιτική εξουσία ή σχέ-σεις επιβολής οι ονομαζόμενες εξισωτικές που όμως απουσιωπού-νται επιμελώς αν και έχουν διεξαχθεί γιrsquo αυτές δέκα διεθνή συνέδρια

Ένα άλλο στοιχείο που τις διαχωρίζει είναι ότι η άμεση βία αναπαρά-γεται τόσο με τη διάπραξή της όσο και με τις αναπαραστάσεις της Η ίδια ως πράξη διαπερνά όλους του τομείς της ζωής το σπίτι το σχο-λείο το στρατό την εργασία και όλες τις σχέσεις των φύλων των ηλικιών των εθνοτήτων των κοινωνικών τάξεων κλπ Η δημόσια ει-κόνα της γεννά νέα βία γιατί το θύμα που την υφίσταται από τον ανώ-τερο προσπαθεί να εκτονώσει την αντίδρασή του μεταβιβάζοντάς τη σε κάποιον κατώτερο Οι μάρτυρες που την παρακολουθούν εφόσον δεν επεμβαίνουν υπέρ του θύματος συναινούν στη συνθήκη της βίας

Αν έλθουμε στις αναπαραστάσεις ειδικότερα στις εικονικές παρα-βλέποντας τις ακουστικές ndashτης γλώσσας των εμβατηρίων- καθώς και τις νευματικές ndashμούντζες κατάρες κά θα βρεθούμε μπροστά σε ένα πλούσιο πεδίο Ζωγραφικές και φωτογραφικές εικόνες πολέμου ακόμα και βραχογραφίες μαχών όπως των Βουσμάνων γλυπτά ή ανά-γλυφα ή ανάλογα μνημεία ηρώων τρόπαια πυγμαχία πάλη και άλλα αγωνίσματα ταυρομαχίες και κοκορομαχίες θεάματα της ρωμαϊκής αρένας Ιερά Πάθη ηλεκτρονικά παιχνίδια ταινίες αστυνομικές πο-

λεμικές θρίλερ κά Τέτοιου είδους θεάματα γίνονται πολύ δημοφιλή στις πιο επιθετικές κοινωνίες όπως συμβαίνει με την πυγμαχία στις ΗΠΑ και με την αρένα στην αρχαία Ρώμη πράγμα που επιβεβαιώνει ότι ο κοινωνικός τους ρόλος συνίσταται στην αναπαραγωγή της βίας

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανι-σμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας Αυτό οφείλεται στο ότι το δημόσιο θέαμα διεξάγεται με όρους που το εντάσσουν στο γενικότε-ρο πλαίσιο της τελετουργίας ndashημι-υπνωτική κατάσταση μετάσταση του εαυτού- και ανάλογα με το βαθμό συνεκτικότητας επηρεάζει τη συνείδηση όσων συμμετέχουν Σύμφωνα με τις έρευνες τη ανθρωπο-λογίας η τελετουργία μεταβιβάζει το μήνυμά της επιπλέον και διά μέ-σου της σωματοποίησης

Τελετουργία έχουμε επίσης και όταν σε κοινή θέα τίθεται η ίδια η πρά-ξη της βίας Η πολιτική ιστορία των σχέσεων δύναμης και εξουσίας μάς δίνει πολλά παραδείγματα Περιορίζομαι μόνο σις τελετουργικές ανθρωποθυσίες στις αυτοκρατορίες των Ίνκας Αζτέκων και Μάγια στην Ουρ της Μεσοποταμίας στους Γκούτα και Μπονιόρο της Αφρικής όταν γιόρταζε ο βασιλιάς στην αρχαία Ελλάδα στις ταφές των βασι-λέων της Αιγύπτου της Κίνας και των Σκυθών στις εκτελέσεις των Βυ-ζαντινών στον Ιππόδρομο στο κάψιμο της Ζαν ντrsquo Αρκ στις πριν τρεις αιώνες δημόσιες εκτελέσεις στις πλατείες των ευρωπαϊκών πόλεων που μελέτησε ο Foucault στις πρόσφατες της Κου Κλουξ Κλαν στους μύθους της Ιφιγένειας και του Αβραάμ

Τυπικό παράδειγμα τελετουργικής βίας είναι οι laquoδιαβατήριεςraquo τελε-τουργίες Παρουσιάζουν μεγάλη διάδοση στις απλές κοινωνίες κατά την περίοδο διαμόρφωσης της ανδροκρατίας και αποσκοπούν στο με-τασχηματισμό των αγοριών σε άνδρες εξουσιαστές Είναι πολύπλο-κες τελετουργίες και συνοδεύονται με σκληρές δοκιμασίες των αγο-ριών τα οποία μέσα από συνθήκες ύπνωσης σωματοποιούν τη βία που υφίστανται ώστε να μπορούν να την εξωτερικεύσουν στην κοι-νωνική πρακτική Το ενδιαφέρον είναι ότι οι laquoδιαβατήριεςraquo αποτέλε-σαν τον πυρήνα των θρησκευτικών τελετουργιών και παράλληλα με-τεξελίχθηκαν σε άλλες μορφές αναπαραγωγής και εκμάθησης της βί-ας όπως πχ τα καψόνια Πολλές αντιλήψεις μας θα τροποποιηθούν από μια εκτενέστερη μελέτη των φαινομένων αυτών

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανισμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

14 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 15

MasTers and slaves_Ηλίας Μαρμαράς wwwfoldedinblogspotcom

laquoΜπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφι-χτά για δέκα με δεκαπέντε λεπτά αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα [] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πά-νω στα στήθη μου [] σύνδεσέ τα με ελάσματα [] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [] τώ-ρα πέρασε στη φάση νούμερο δύο [] για να εντείνεις το βασανιστή-ριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προ-ηγούμενη φορά κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βα-θιά μπορούν να πάνε [] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επου-λωθούν [] γιrsquo αυτό να είσαι προσεκτικόςraquo

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση είναι ένα πρόγραμμα Είναι μέρος μιας διαδικασίας μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια σκη-νή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον ει-κονικό κόσμο του διαδικτύου Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα laquoτην εξέγερσηraquo όπως την αποκάλεσαν ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου) Ένα δίκτυο ανθρώπων όπου εκεί εί-ναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκο-νται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας επιθυμιών καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου Η βάση για το σχεδιασμό του προ-γράμματος της εξέγερσης ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze amp Guattari

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου laquoκύριοι και σκλάβοιraquo αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου Το laquoκαλόraquo για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν laquoκακόraquo ότι είναι αδύναμο δειλό και αξιολύπητο Ο laquoευγενής κύ-ριοςraquo αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό Οι κύριοι είναι οι δη-μιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψής της δηλαδή την ηθική του σκλάβου Τελικά η ηθική της κοινότητας συνολικά δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία

συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο laquoο φόβος είναι η μη-τέρα της ηθικήςraquo

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (senti-ment) η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του κατα-πιεστή Η ηθική του σκλάβου είναι απολύτως αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν laquoκαλόraquo Δεν αποσκοπεί στο να καταβά-λει τη θέληση του με τη δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμέ-νη ανατροπή Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα το πρακτικό laquoΚαλόraquo είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύ-ναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτί-ες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι laquoκακέςraquo όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι Λέγοντας πχ πως η ταπεινότητα είναι εθε-λούσια η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπει-νότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την laquoαπεχθήraquo ηθική τους εξοργί-ζουν τους κυρίους τους Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες Στο τέλος εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής

Στην εικονική κοινότητα όπου έγινε η εξέγερση των σκλάβων τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι Η βία όμως που ασκεί-ται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες συνεχίζει να υπάρχει Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής Ποιος ανα-στέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους Για-τί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλά-βους και το grid

Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους

Οι σκλάβοι δεν αναζητούν

να υπερβούν τους κυρίους

τους αλλά να τους κάνουν

σκλάβους σαν αυτούς

Βία τήσ δήΜοσίευσήσ_Ματθαίος Τσιμιτάκης httptsimitakiswordpresscom

Η κατηγορία είναι συνήθης και έτσι απευθύνεται κατά συν-θήκη Τα ΜΜΕ αρέσκονται στη μετάδοση κοινωνικών laquoπα-ρεκτροπώνraquo όπως είναι τα σκάνδαλα την αφήγηση προ-σωπικών δραμάτων σκηνοθετούν την καθημερινότητα σε τόνο λυρικό και φιλοξενούν συστηματικά ψηλά στην ατζέ-ντα τους οτιδήποτε περιέχει τα βασικά συστατικά αυτής της συνταγής όπως είναι το σεξ η βία ή τα σκάνδαλα εφό-σον τουλάχιστον υποστηρίζονται από εικόνες αποκλειστι-κές μαρτυρίες και άλλα αδιάψευστα laquoτεκμήριαraquo

Είναι κοινός τόπος ακόμα πως τα ΜΜΕ δεν αποτελούν αντικειμενικούς παρατηρητές της πραγματικότητας δεν ασκούν λειτουργία υπηρεσίας του δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αλλά κατασκευάζουν πολιτική και κοινωνική συ-ναίνεση διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στη δημόσια σφαίρα στην οποία και επικυριαρχούν Τέτοια είναι η δύ-ναμή τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτη-ση με όρους laquoτηλεοπτικότηταςraquo ή laquomedia-κότηταςraquo τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζη-τάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεών τους

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται όμως οι απόψεις τους συ-χνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων Αν κά-θε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέ-χουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας συμβαίνει άρα-γε το ίδιο και με τα ΜΜΕ Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχε-τίζονται με την κοινωνική ή τη διαπροσωπική βία

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος Οι κατηγορίες της συνοψίζονται σε δυο βασικούς τύπους που παράγουν απτό αποτέλεσμα Τη βία της επιβολής του ισχυρού (βία της εξουσίας της καταπί-εσης) και τη βία της παραβίασης αυτής της επιβολής (βία της εξέγερσης) Και οι δυο ασκούνται από πρόσωπα ή

κοινωνικά υποκείμενα και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας Και οι δυο όμως υπάρχουν σε μια δισδιάστα-τη και άμεση διαλεκτική δράσης-αντίδρασης

Στον πολιτισμό της τηλεόρασης της υπερ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτι-κών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανί-σχυρη και ολότελα διαφορετική

laquoΠρόκειται για τη βία των εικόνων και του θεάματος Εί-ναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια την εξά-λειψη κάθε μυστικότητας Δεν δουλεύει εργαλειακά αλ-λά σε συνάφεια (σσ με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία στερεότυπα πολιτικές επιδιώξεις) μολύνοντάς μας σπάζοντας τις εσώτερες άμυνές μαςraquo γράφει ο Γάλ-λος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη η δυνατότητα καθενός μας να τοποθε-τείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέ-σων να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρα-κτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επει-δή είδε τηλεόραση) αλλά laquoεπι-μολυντικόraquo

Τι σημαίνει laquoμόλυνσηraquo εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα) Οι μηχανισμοί δια-μεσολάβησης μεταξύ γεγονότων ειδήσεων και πολιτών είναι το μήνυμα Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 το σκάνδαλο Ζαχόπουλου στην Ελλάδα η πρόσφα-τη αναδημοσίευση σε πρωτοσέλιδο μεγάλης εφημερίδας των γυμνών φωτογραφιών της συμβούλου του υφυπουρ-γού προστασίας του πολίτη η κάλυψη των γεγονότων του Δεκέμβρη η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πο-λυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση Μας μα-θαίνουν πώς να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύ-ουν τι άποψη πρέπει να έχουμε γιrsquo αυτόν

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις η ισό-τιμη παρουσία του laquoτίποταraquo δίπλα στο laquoσημαντικόraquo απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσι-ακή αφήγηση η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυνα-μώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου Τα αδιάψευστα τεκ-μήρια των εικόνων που στην πραγματικότητα εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους Οι απο-δέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που απο-τελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν δια-θέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας Η βία αι-σθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφή-γησης Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβο Ζίζεκ πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέ-ον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που laquoυπόσχονται την πραγματικό-τηταraquo Καθώς η δημόσια σφαίρα συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώ-σεις αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους laquoπραγματικούςraquo αν-θρώπους που ζουν laquoπραγματικέςraquo ζωές έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ Ο διχασμός ανάμεσα στη συνεκτική καθημερινότητα και τη θραυσματική αναπαράσταση της την ένταξή της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογι-κά προσδιορισμένη είναι μια μορφή μετά-βίας σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσ-δένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα τότε προσαρτάται στη βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

16 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 17

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 5: konteiner_2

ςχεδον

Ε Τ Ο Σ Ρ Ι Τ Σ Ο Υ 2 0 0 9 - Ε Θ Ν Ι Κ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Β Ι Β Λ Ι Ο Υ - Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Υ Κ Α Ι Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Υ

31 ποιήματα από τη συλλογήΈνα σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντομε τη φωνή του laquoποιητή της Ρωμιοσύνηςraquo

ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (10 ΕΥΡΩ)

ekebigr

το ενά κάι το άλλο

Λογω φατσασ_Γιάννης Μακριδάκης

Ο κύριος τάδε άκουσα μια υπηρεσιακή φωνή στο τηλέφωνοΜάλιστα

Σας παίρνω από το ανακριτικό του λιμεναρχείου επειδή ο εισαγγελέας διέταξε έρευνα για τα επεισόδια που είχαν γίνει στις 26 Ιουλίου στον καταπέλτη του πλοίου Θεόφι-λος πρέπει να έρθετε από δω να μας δώσετε μια κατάθε-ση τυπικό είναι το θέμα απλά για να κλείσει ο φάκελος

Είχανε περάσει σχεδόν τέσσερις μήνες από εκείνο το με-σημέρι της Κυριακής 26 Ιουλίου lsquo09 που μαζί με ακόμη ογδόντα περίπου πολίτες ανταποκρίθηκα και εγώ στο κά-λεσμα πολιτικών κομμάτων και της Επιτροπής Αλληλεγγύ-ης στους Πρόσφυγες για μια ειρηνική διαμαρτυρία στο λι-μάνι της Χίου με σκοπό να ματαιωθεί η απέλαση μεγάλου αριθμού προσφύγων ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν ανήλικα μα και αιτούντες πολιτικού ασύλου Λάβανε χώρα πράγματι κάποια μικροεπεισόδια κυρίως λόγω των εντο-λών που έδιναν οι αστυνομικές αρχές στους οδηγούς των λεωφορείων μέσα στα οποία είχανε στοιβαγμένους και δε-μένους με χειροπέδες τους ανθρώπους να κινούνται προς το πλοίο αγνοώντας τους διαμαρτυρόμενους που έφτια-χναν αλυσίδα μπρος στα βαριά οχήματα Για να μην τα πο-λυλογούμε μας λιάνισαν εκείνη τη μέρα και μέσα σε μια ώρα αφού μαζεύτηκε όλη η αστυνομική και η λιμενική δύ-ναμη του νησιού στην προκυμαία άλλοι ήρθανε με τα μα-γιό κι άλλοι με τα κοντά παντελόνια και μας απωθούσανε βίαια έγινε η επιβίβαση των λεωφορείων στο καράβι

Εύλογη η απορία μου λοιπόν προς την υπηρεσιακή φω-νή τους καλέσατε όλους όσους συμμετείχαν στα γεγονό-τα εκείνη τη μέρα φαντάζομαι τελείως αναπάντεχη όμως η απάντηση που έλαβα όχι είδαμε το βίντεο και διαλέ-ξαμε τέσσερα άτομα έτσι ενδεικτικά τυπικό είναι αυτό

μη στεναχωριέστε για να κλείσει ο φάκελος προσπάθη-σε να με καθησυχάσει Σε δυο -τρεις μέρες μού ήρθε και το επίσημο χαρτί laquoκλήση μάρτυραraquo έγραφε στον τίτλο και με καλούσε συγκεκριμένη μέρα και ώρα ενώπιον του ανακριτικού υπαλλήλου για να εξεταστώ ως μάρτυρας άνευ όρκου μετά από εισαγγελική παραγγελία αναφορι-κά με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα και λοιπά και λοιπά Πήγα τι να rsquoκανα

Κι εκεί είδα το φάκελο του εισαγγελέα που έγραφε απrsquo έξω ρητά την εντολή προς τη Λιμενική Αρχή Να βρει τους δράστες και να λάβει από αυτούς ανωμοτί καταθέσεις

Και η Λιμενική Αρχή θεώρησε ηθικόν πρέπον και σκόπι-μον να διαλέξει τέσσερα άτομα βλέποντας το βίντεο που πρόβαλαν οι τηλεοράσεις και να τους προτείνει στον ει-σαγγελέα ως δράστες Αυτούς αναγνώρισαν αυτούς εμπιστεύτηκαν οι άνθρωποι Διαμαρτυρήθηκα βεβαίως έντονα γιrsquo αυτήν την τιμητικά διακριτική μεταχείριση που μου επεφύλαξαν αλλά έλαβα αφοπλιστικές απαντήσεις Δεν γνωρίσαμε άλλους εσείς είστε γνωστός προτείνετέ μας και άλλους για να τους καλέσουμε κι αυτούς ndash αυτό ήταν το πιο τρομερό που άκουσα ndash και στο τέλος πάλι μα-λαγανιές του τύπου μα μην ανησυχείτε δεν πρόκειται να γίνει τίποτα να κλείσει ο φάκελος θέλουμε κι όταν έδει-ξα να ανησυχώ ακόμα έλαβα και συμπαράσταση κρατική στο προσωπικό μου δράμα δεν νομίζανε μου είπαν πως ο εισαγγελέας θα ασκούσε διώξεις αλλά και αυτό να γινό-τανε είχαν σίγουρο ότι θα μαζευότανε έξω από το Λιμε-ναρχείο και το Δικαστήριο εκατοντάδες άνθρωποι και θα γινότανε χαμός Τέτοια απίστευτης παραφροσύνης πράγ-ματα άκουσα από την αρμόδια λιμενική αρχή εκείνη τη μέρα και δεν ήξερα αν θέλω να κλάψω ή να γελάσω να βρίσω ή να φερθώ συγκαταβατικά σε κάθε περίπτωση

όμως έπρεπε να δώσω την κατάθεσή μου και να φύγω δι-ότι το επίσημο χαρτί που είχα λάβει από τη Λιμενική Αρχή το εδήλωνε ρητά πως ο κληθείς laquoσε περίπτωση μη εμφα-νίσεώς του σύμφωνα με το άρθρο 229 του ΚΠΔ θα προ-σαχθεί βίαιαraquo Κατέθεσα λοιπόν ότι είχα να πω και έφυγα τελείως μπερδεμένος για να μην πω εξοργισμένος

Διότι δείτε παρακαλώ πόσοι άσκησαν πάνω μου βία και πόσα είδη βίας μού ασκήθηκαν από την αρχή μέχρι το τέ-λος της υπόθεσης ndash ακόμη δεν έχει φτάσει στο τέλος βέ-βαια διότι αν η εισαγγελική αρχή αποφασίσει να ασκήσει διώξεις θα ανοίξει νέος κύκλος Πρώτα λοιπόν δέχτηκα τη βία των οργάνων πρόληψης και καταστολής της βίας εκεί στο λιμάνι όπου βρέθηκα για να ασκήσω το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά μου στη διαμαρτυρία ύστερα δέ-χτηκα τη βία των ΜΜΕ που περιέφεραν σε κοινή θέα την εικόνα μου δίχως να φλουτάρουν το πρόσωπό μου αμέ-σως μετά ασκήθηκε πάνω μου η βία της αυθαιρεσίας των εντεταλμένων από τον εισαγγελέα λιμενικών αρχών που με σκοπό να τηρήσουν την εντολή κάνοντας όσο λιγότε-ρες κινήσεις και μη μετακινούμενοι από το γραφείο τους παρήγγειλαν το βίντεο της ημέρας πάτησαν το κουμπί να παίξει και δίκην σκηνοθετών σε οντισιόν επέλεξαν τους δράστες τέλος κατά την εμφάνισή μου στο αρμόδιο γρα-φείο μου ασκήθηκε η βία της ασάφειας των ανακριβει-ών της γελοιότητας και της υποκρισίας ενός κατά τα άλ-λα σοβαρού συστήματος και κατrsquo επέκταση ενός σοβαρού ελληνικού κράτους μια μορφή βίας πολύ επώδυνη για το νευρικό σύστημα ανθρώπων που συνηθίζουν να φέρονται αξιοπρεπώς στο βίο τους Η μόνη βία που δεν μου ασκή-θηκε τελικά ήταν αυτή που προβλέπει το άρθρο 229 του ΚΠΔ λόγω του ότι μετά την παραλαβή της κλήσης που μου έστειλαν εμφανίστηκα ενώπιον της Αρχής αβίαστα

Η ελληνική οικογένεια είναι ένα τετράποδο που ζει εκτός ζωολογικού κήπου Η ελληνική οικογένεια κλείνει πακέτα φτηνών διακοπών Ο μι-κρός γιος δεν έχει μπει ποτέ σε αεροπλάνο Αφού τα χωριά καταγω-γής των γονέων δεν έχουν αεροδρόμια Το παιδί έχει πήξει στο πλοίο και στο ΚΤΕΛ από μικρό με μια χάρτινη σακούλα ξερατού σαν μά-σκα οξυγόνου από μικρό τρέχει να πιάσει τον καλό καναπέ στο πλοίο πιάσε τού λένε και τις πολυθρόνες βάλε τα μπουφάν να μην κάτσει κανένας άλλος Πιάσε και τις οχτώ θέσεις κι ας είμαστε τέσσερις Η μάνα του τον κρατάει από τον καρπό και τον σέρνει στους διαδρό-μους του αεροδρομίου αυτός κοιτάει γύρω γύρω σαν χάνος η μά-να τον σέρνει μη σκοντάψει το παιδί πουθενά η μάνα τον αναγκάζει να είναι χάνος αφού το τράβηγμά της προηγείται της οποιασδήποτε πρωτοβουλίας του μικρού πλάσματος Μαλάκας είναι να κάτσει να δει αν έχει μπροστά του σκαλοπάτι Αφού η Ελληνίδα μαμά του θα το δει πριν από αυτόν και θα του ξεκολλήσει το χέρι από τη μασχάλη προ-κειμένου να τον ανασηκώσει για να πηδήξει το εμπόδιο Όχι βέβαια Δεν είναι μαλάκας Ακόμα

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέ-γεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

Η κόρη της οικογένειας αρκετά μεγαλύτερη έχει μπει στην εφηβεία έχει σκουλαρίκι στον αφαλό και στη γλώσσα θέλει να μοιάσει στο ξέ-νο πρότυπο αλλά η γαμψή μύτη του σογιού και η κρητική τριχοφυΐα στο σβέρκο δεν το επιτρέπει προδίδει την ελληνικότητα και παρό-λο που η μικρή είναι έτοιμη πια για το Lower και ξέρει όλα τα στιχάκια των ξένων τραγουδιών απrsquo έξω θα την κατατρέχει πάντα το λάδι του χωριού το μπιτόνι στα κάτω ντουλάπια της κουζίνας

Ο πατέρας λέει φιλελεύθερες κουβέντες του τύπου laquoνα παντρευ-τείς κορίτσι μου όποιον αγαπήσεις νrsquo ακολουθείς πάντα την καρδιά σου να κάνεις όποιο επάγγελμα θέλεις αρκεί να το αγαπάςraquo μέσα του όμως κάνει τον μικρό σταυρό του που του έμαθε η μάνα του κου-βαλάει ακόμα τα φτυσίδια της καλόκαρδης μάνας του που τον σώ-ζανε από τις βασκανίες και τα κακά μάτια κι ας έχει μάθει πια και το laptop δεν σώζεται ο άνθρωπος

Η ελληνική οικογένεια επιστρέφει ύστερα από ένα ωραιότατο τριήμε-ρο με ημιδιατροφή και τα όλα του ξεμπουκάρει από τη θύρα των αφί-ξεων και το θαύμα της κλωνοποίησης αποκαλύπτεται σπρώχνοντας το καροτσάκι Γιος ίδιος με πατέρα Μάνα ίδια με κόρη Ή το αντίθετο Στρίβουν οικογενειακώς προς τα αριστερά και το προφίλ τους είναι ολόιδιο Η γιαγιά ίδια με όλους σε μπόι σε χρώματα σε ύφος σε ιδέ-ες και φυσικά σε προφίλ τους περιμένει με την αγκαλιά της ανοιχτή Η ελληνική συγκίνηση σφιχταγκαλιάζεται το ελληνικό κλάμα ενώνε-

ται ακόμα κι αν ήταν τριήμερη η απουσία στο ελληνικό μυαλό εί-ναι πάντα ξενιτεμός (Ευτυχώς που έχει σταματήσει το χειροκρότημα στην προσγείωση αλλιώς θα έπρεπε να χειροκροτάμε και τους ταξι-τζήδες όταν μας πηγαίνουν στο σπίτι μας) Το ελληνικό κλάμα στα αε-ροδρόμια που πηγάζει από το αίσθημα laquoεπιστρέψαμε σώοι και αβλα-βείςraquo δεν μοιάζει με κανένα άλλο Περιέχει ευχαριστίες στον μεγα-λοδύναμο περιέχει καταπιεστική λατρεία προς τα παιδιά που μέσα σε τρεις μέρες ψηλώσανε ωρίμασαν γίναν πιο έξυπνα (πώς γίνεται αυ-τό δεν ξέρω αφού το ελληνικό παιδί είναι έτσι κι αλλιώς το πιο έξυ-πνο απrsquo όλα) πάνω απrsquo όλα όμως η ελληνική συγκίνηση περιέχει εξω-στρέφεια όπως αρμόζει σε έναν υπανάπτυκτο ο οποίος θέλει να επι-δείξει τον πόνο του ή τη χαρά του Ο υπανάπτυκτος μιλάει δυνατά στο τηλέφωνο γιατί η τεχνολογία δεν έχει ακόμα καταγραφεί στο DNA του Και έχει δίκιο Αν δεν φωνάξει πώς θα τον ακούσει ο άλλος στη Λαμία Έχει δίκιο Επίσης κλαίει δυνατά στις κηδείες ο θρήνος του εί-ναι θεατρική παράσταση γιατί πουθενά αλλού πέραν των κηδειών δεν αισθάνεται σημαντικός

Οι Έλληνες μοιάζουν μεταξύ τους επειδή ακόμα δεν μάθανε να ανα-κατεύονται με άλλες φυλές Είναι ακόμα ρατσιστές και θέλουν να δι-αιωνιστεί η δική τους φάτσα ο δικός τους κώλος κι ας είναι δύο επί δύο δεν έχει σκεφτεί ποτέ ο Έλληνας πατέρας laquoμακάρι την κόρη μου να τη γαμούσε ένας ωραίος μαύρος να βγει και το εγγονάκι μου ωραίοraquo Όοοχι Προτιμάει να διαιωνίσει τη φάτσα του προτιμάει το εγγονάκι του να γίνει 150 μ στο ύψος αλλά να του μοιάζει Στrsquo αρ-χίδια του αν το εγγονάκι δεν θα παίξει ποτέ στην ομάδα μπάσκετ του σχολείου αρκεί να του μοιάζει Να πάρει και το όνομά του Δεν πα να τον λένε και Παπάρα Δεν έχει σημασία Και το εγγόνι θα λέγεται Πα-πάρας Οι Παπάρηδες πρέπει να διαιωνίζονται

Η αγάπη πού βρίσκεται μέσα σrsquo όλα αυτά Πού Γιατί ρε γονιέ κρατάς την τσάντα του παιδιού σου όταν κατεβαίνει από το σχολικό Γιατί ρε μα-λάκα μεγαλώνεις το παιδί σου με το laquoδεν μπορείς εσύ δεν ξέρεις εσύraquo

Βράδυ στα μπουζούκια Ο μικρός κλώνος χορεύει το πρώτο του ζεϊ-μπέκικο Η οικογένεια χτυπάει παλαμάκια Ο πατέρας περήφανος ανοίγει τα χέρια στο πλάι σαν αετός και καμαρώνει τον γιο του Το ζεϊμπέκικο του γιου είναι ολόιδιο με του πατέρα Ο πατέρας μέσω του γιου καμαρώνει τον εαυτό του Ο πατέρας ευτυχισμένος δεν το ξέ-ρει αυτό Όπα Όπα Άλα

Μπράβο αγόρι μου έτσι σε θέλω Σε θέλω μάγκα σε θέλω ωραίο σε θέλω μερακλή μόνο αδερφή δεν σε θέλω Σε θέλω όπως θέλω εγώ μαλακισμένο Όπα Όπα Άλα

τοΠ ΜοντεΛ_Λένα Κιτσοπούλου

Στα DUTY FREE η μαμά τού αγοράζει Τομπλερόν σε οικογενειακό μέγεθος Να χοντρύνεις αγόρι μου Το πάχος είναι υγεία

8 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 9

δωμάτιο φιλοξενιάςπάντά εδω

το εΛΛήνίκο ΒίΒΛίο στο δίαδίκτυοTo be or noT To be_Κατρίν Βελισσάρη

Το όνειρο της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας μπορεί σή-μερα να πραγματοποιηθεί χάρη στο Διαδίκτυο Είναι ένα τεράστιο διακύβευμα laquoύπαρξηςraquo για τη δημιουργία και τους συγγραφείς μας

Για να καταλάβουμε πώς βρεθήκαμε ξαφνικά μπροστά σ΄αυτήν την πρόκληση ας γυρίσουμε πέντε χρόνια πίσω Όλα ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο 2004 όταν η Google πρό-τεινε σε εθνικές βιβλιοθήκες και εκδότες του κόσμου να αναλάβει τη δωρεάν ψηφιοποίηση των τίτλων τους και την ανάρτησή τους στο Διαδίκτυο Αυτή η πρόταση δεν άρεσε στην Ευρώπη Πώς να εμπιστευθεί το έργο της ψη-φιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς της σε μια ιδιω-τική επιχείρηση μη ευρωπαϊκή που καταπατά τα πνευμα-τικά δικαιώματα (σύμφωνα με τα δικά μας δεδομένα) και δεν αποσκοπεί παρά στο κέρδος Μια επιχείρηση αδιάλ-λακτη στις ρήτρες ως προς την αποκλειστικότητα Η απά-ντηση των Ευρωπαίων ήταν άμεση Αποφάσισαν να δημι-ουργήσουν τη δική τους δημόσια ψηφιοποιημένη βιβλιο-θήκη την Europeana

Η Europeana όμως δεν έχει ψηφιοποιήσει παρά μόνον το 1 των τίτλων που βρίσκονται στις εθνικές βιβλιοθήκες της ποσοστό που έως το 2012 προβλέπεται να ανέλθει στο 4 και μάλιστα αφορά αποκλειστικά τα έργα χωρίς δικαιώματα Μια σταγόνα στον ωκεανό Κυρίως όταν ξέ-ρουμε ότι την ίδια στιγμή η Google προσφέρει ελεύθερα στους αναγνώστες της αποσπάσματα βιβλίων με δικαιώ-ματα και ότι σε ένα χρόνο θα λειτουργήσει ένα ψηφιακό βιβλιοπωλείο με περισσότερα από 500000 βιβλίαmiddot κάτι που ανησυχεί τον κόσμο του βιβλίου

Στη Φρανκφούρτη φέτος η συζήτηση μεταξύ των εκδο-τών γιrsquo αυτό το θέμα πήρε φωτιά Η ΕΕ με την ουδέτερη στάση που τηρεί τους δίνει την αίσθηση ότι είναι μόνοι απέναντι στο μέλλον τους Ο κόσμος του βιβλίου θέλει να δηλώσει το laquoπαρώνraquo στον παγκόσμιο ιστό αλλά δεν ξέ-ρει με ποιον τρόπο να το κάνει με ποιο μέσον αναζήτη-σης και με πόση ασφάλεια προς την προστασία των δι-καιωμάτων του Το αποτέλεσμα είναι βαβυλωνία Από τη μια πλευρά σημαντικές βιβλιοθήκες υπογράφουν με την Google (Οξφόρδη Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας) από

την άλλη εκδότες δημιουργούν τη δική τους πλατφόρ-μα (Libreka στη Γερμανία Numilog Hachette στη Γαλλία) όταν δεν θέλουν να υπογράψουν με τους Αμερικάνους ndashή τουλάχιστον όχι ακόμη Ελπίζουν ότι οι άλλες μεγάλες αμερικανικές μηχανές αναζήτησης (Microsoft Amazon ή Yahoo) που άνοιξαν κοινό μέτωπο ενάντια στο μονοπώλιο της Google που τουςμας απειλεί θα κερδίσουν

Όσον αφορά στην προστασία των δικαιωμάτων αυτό εί-ναι μια άλλη ιστορία Οι hackers κρύβονται πίσω σχεδόν από κάθε υπολογιστή Πολιορκούν και το Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο όπως ο Σουηδός βουλευτής του κόμματος των laquoΠειρατώνraquo (η εκλογή του έγινε με βάση μια καμπάνια υπέρ της πειρατείας) και εισηγούνται άμεση τροποποίη-ση του νόμου που θα επιφέρει απελευθέρωση Αν το θέ-μα της αναθεώρησης των πεπαλαιωμένων και αναχρο-νιστικών νομοθεσιών της κάθε ευρωπαϊκής χώρας είναι επείγον (ο σχετικός ελληνικός νόμος είναι του 1993) χρει-άζεται προσοχή στις εύθραυστες ισορροπίες της αλυσί-δας του βιβλίου για να μη βρεθεί το βιβλίο αύριο στη δύ-σκολη θέση που έχει περιέλθει σήμερα ο κινηματογρά-φος και η μουσική Θα χρειαστεί προσοχή επίσης στη δι-εθνή διάσταση του θέματος Τι νόημα θα είχε να προφυ-λάξουμε τα δικαιώματα εντός των ευρωπαϊκών συνόρων εάν πχ από το Ντουμπάι διαθέτουν στο Διαδίκτυο τα βι-βλία μας ψηφιοποιημένα Η πειρατεία δεν έχει σύνορα

Αυτά τα διακυβεύματα της laquoύπαρξηςraquo και της laquoπροστασί-αςraquo του ευρωπαϊκού βιβλίου εντάχθηκαν επιτέλους στην ατζέντα των 27 υπουργών Πολιτισμού Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα επάνω τους Όλοι περιμένουν το θαύμα Όλοι όμως ξέρουν ότι είναι ο εκδοτικός κόσμος αυτός που θα δώσει τις λύσεις και θα βρει τις καινούργιες ισορροπί-ες Ο εκδοτικός κόσμος πρέπει να ανασυντάξει το μέλ-λον του Ζητάει όμως από την πολιτεία να γυρίσουν μα-ζί σελίδα προβλέποντας τις εξελίξεις και θεσπίζοντας κα-τάλληλο νομικό πλαίσιο Δύσκολο να είναι κανείς υπουρ-γός Πολιτισμού Όχι είναι συναρπαστικό Είναι αυτοί που γράφουν σήμερα την καινούργια Ιστορία του βιβλίου

Η Κατρίν Βελισσάρη είναι Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου

Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ)

γία τή Βία_Γιάννης Υφαντής wwwyfantisgr

laquoΟύτε καν αυτόν τον Καλιγούλα δεν θα τολμούσα να κατηγορήσωraquo λέ-ει ο Μπόρχες Το λέει τάχα για να κάνει επίδειξη Αβασάνιστα Άσοφα

Ο Ηράκλειτος όσο περισσότερο συνειδητοποιούσε αυτόν τον αλληλο-σπαραγμό μέσα στον κόσμο τόσο και περισσότερο μελαγχολικός γι-νόταν Έκλαιγε Γιατί δεν άντεχε την καταστροφή των μορφών Ο Δη-μόκριτος από την άλλη γελούσε Επειδή γιrsquo αυτόν δεν υπήρχαν μορ-φές παρά μόνο άτομα άτομα πυκνότερα εδώ και αραιότερα εκεί

Όταν η laquoβίαraquo είναι το θηλυκό του laquoβίοςraquo θα μπορούσε να υπάρξει πράγματι επιστημονικά με απόλυτη ευθύνη τού τι λέμε θα μπορού-σε να υπάρξει βίος χωρίς βία Κάθε στιγμή του βίου μας στηρίζεται στο φόνο υπάρξεων όλης της ζωικής κλίμακας από μικρόβια μέχρι μακρόβια Υπάρχει μη βία κάπου στον βίο μας Πού Πότε Πώς

laquoΔεν θα σκότωνα ποτέ μα ποτέraquo λέει κάποιος laquoκαλόςraquo άνθρωπος Και ρωτάς laquoΑν δεις έναν μανιακό να πυροβολεί παιδιά στο προαύλιο ενός σχολείου και κρατείς όπλο τι θα κάνεις Θα καλέσεις την αστυνομία Μέ-χρι να έρθει αυτή δεν θα γλιτώσει κανένα παιδί Μη τολμώντας να υπερ-βείς την καλοσύνη σου έγινες κιόλας συνεργάτης του μανιακού φονιάraquo

Σίγουρα η κυρία είναι εναντίον της βίας φανατικά εναντίον Και βιάζεται να πάει σπίτι της να φάει αρνάκι με τη βία ριγμένο κάτω ένα ζώο που φώναζε και τιναζόταν ανυπεράσπιστο γνωρίζοντας την έσχατη μοναξιά την έσχατη απονιά τη φρίκη του πόνου και του πνιγμού καθώς του έκο-βαν το λαιμό Για να το γδάρουν έπειτα να το κομματιάσουν Και να φτά-σει στο πιάτο της κυρίας Είναι όντως η κυρία εναντίον της βίας

laquoΣκοτώνουν τα ζώα και τα τρώνεraquo έλεγε ο Εμπεδοκλής laquoδεν ξέρουν ότι σκοτώνουν και τρώνε τα παιδιά τουςraquo Αλλά κι ο Ηράκλειτος ήταν φυτοφάγος όπως και οι περισσότεροι των αρχαίων σοφών Αν γνώρι-ζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέ-ψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

Δεν κρατούν όπλα κι ούτε εκτέλεσαν ποτέ κανέναν Όμως από τα δη-λητήρια που βγάζουν τα εργοστάσιά τους οι βιομηχανίες τους πεθαί-νουν χιλιάδες άνθρωποι Το κράτος στηρίζει την εξουσία του χρημα-τοδοτούμενο σε μεγάλο βαθμό απrsquo αυτούς Έτσι το κράτος αποκλείε-ται να τα βάλει με τους ευεργέτες του Οι άνθρωποι πεθαίνουν πεθαί-νουν κατά δεκάδες κι εκατοντάδες Θα ήμουν τρομοκράτης αν εκτε-λούσα τέτοιους φονιάδες

Ζούμε μέσα σε μια ψευδαίσθηση Ο Ήλιος μάς φαίνεται μεγαλύτερος και λαμπρότερος από τον γίγαντα Μπεντελγκέζε που ξεπερνά σε μέ-γεθος και λαμπρότητα τον Ήλιο χιλιάδες φορές Κι ακόμα έξω από τα κοντινά ουράνια σώματα βλέπουμε ως σημερινό έναν πανάρχαιο ουρανό Μάλιστα κάποια από τrsquo άστρα του έχουν ήδη από χιλιάδες χρόνια διαλυθεί Ο άνθρωπος ζει μέσα στην πλάνη Διαβαθμίζει τη βία ανάλογα με το μέγεθος και την απόσταση Αλλά και τα δυο τού-τα είναι απατηλά Νιώθει φρίκη όταν το δυστύχημα συμβεί στη γειτο-νιά του Ακούει σαν απλή είδηση αδιάφορος το ανάλογο δυστύχη-μα που έγινε στην Ινδία Μόνο μέσα στην πλάνη του μπορεί να επιβι-ώσει ο άνθρωπος

Μιλούν για δικαιοσύνη Μα δικαιοσύνη δεν είναι να τιμωρείς αυτούς που χρησιμοποιούν βία Δικαιοσύνη είναι να τιμωρείς εκείνους που αδικώντας κατά συρροήν αναγκάζουν τους αδικούμενους να χρησιμοποιούν βία

Ο κύριος σκοτώνει τη χελώνα που μπήκε στον κήπο του Όμως η χελώ-να δεν ξέρει τίποτε από ιδιοκτησίες Δεν έκανε ποτέ συμβόλαιο με τον κύριο που μrsquo αυτό να του παραχωρεί την έκταση του κήπου ως απο-κλειστικά δική του Η άθλια ανθρώπινη ύπαρξη laquoμπάζει από παντούraquo

Τι θα μπορούσα να πω για τη βία Αφού αυτή είναι ανεξάντλητη όσο κι ο βίος laquoΠείρατα βίου και βίας ουκ αν εξεύροιο ούτω βαθύν λόγον έχουνraquo

Αν γνώριζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

10 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 11

Γράφουν_ Σωτήρης Δημητρίου_ Slavoj Zizek_ Ματθαίος Τσιμιτάκης_ Ηλίας Μαρμαράς_ Γιάννης Δ Ιωαννίδης_ Γιάννης Πεδιώτης_ Γιώργος Κακανάκης_ Μάνος Σιφονιός_ Έλλη Τσάτσου_ Γιώργος Λαμπράκος_ Θωμάς Κιάος_ Κατερίνα Γρέγου_ Ζήσης Κοτιώνης_ Θανάσης Καπρούλιας

_Still frame από τη ταινία Χώρα προέλευσης του Σύλλα Τζουμέρκα

Το θέαμα της βίας ή η βία ως θέαμα απλούστερα laquoβία σε κοινή θέαraquo Η βία βρίσκεται παντού ανέκαθεν και τις περισσότερες φορές ναι είναι σε κοινή θέα Ακόμα κι όταν βρίσκεται καλά κρυμμένη ή καμουφλαρισμένη σε αναπό-σπαστα κομμάτια της ζωής μας όπως είναι η εργασία η οικογένεια το σχο-λείο κάθε είδους σχέση

Μια βόλτα στην πόλη ή ένα ζάπινγκ στην τηλεόραση μια ταινία στο σινεμά ή λίγα λεπτά στο διαδίκτυο αρκούν για να κατακλύσουν το μυαλό με βίαιες ει-κόνες το στόμα με βίαιες λέξεις το σώμα με βίαιες αντιδράσεις Αντιδράσεις που ποικίλουν από τη λύπη και τον αποτροπιασμό την απάθεια ή τον θυμό μέ-χρι τη συναίνεση τη χαρά ή την προσμονή

Το αφιέρωμα laquoβία σε κοινή θέαraquo δεν επιχειρεί κάποιο είδος εξορκισμού της βίας δεν την εκθειάζει ούτε την καταδικάζει Την αντιμετωπίζει ως κάτι πιο σύνθετο και μεγαλύτερο απ ότι μπορεί να περιέχουν ένας αφορισμός μια καταγγελία οποιοδήποτε βιαστικό συμπέρασμα Φυσικά φωτίζει κάποιες πτυχές της κάποιες στιγμές σκαλίζει έως και τα αυτονόητα ψάχνει στις ρί-ζες της ανοίγει ελπίζουμε μια συζήτηση laquoΟπλοστάσιοraquo μας άτακτες σκέ-ψεις δυνατά κείμενα σχόλια - ερεθίσματα εικόνες που σου μένουν στο κε-φάλι και πέντε μικρού μήκους ταινίες από νέους δημιουργούς φτιαγμένες ειδικά για το αφιέρωμα στo wwwkonteinergr

Bia σε κοίνή θεα

12 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 13

Ας αναλογιστούμε λίγο την απατηλή αίσθηση του επείγο-ντος που διαποτίζει τον αριστεροφιλελεύθερο ανθρωπι-στικό λόγο περί βίας στο πλαίσιό του το αφηρημένο και το παραστατικό (ψευδο)συγκεκριμένο συνυπάρχουν στη σκηνοθεσία της σκηνής της βίας ndashκατά των γυναικών των μαύρων των άστεγων των ομοφυλόφιλων

Το laquoμια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού κάθε έξι δευτερό-λεπτα σε αυτή τη χώραraquo και το laquoστο χρόνο που θα σας πά-ρει για να διαβάσετε αυτή την παράγραφο δέκα παιδιά θα πεθάνουν από πείναraquo είναι απλώς δυο παραδείγματα

Πίσω απrsquo όλα αυτά κρύβεται ένα υποκριτικό αίσθη-μα ηθικής αγανάκτησης Αυτό ακριβώς το είδος ψευδο-επείγοντος εκμεταλλεύτηκαν πριν από μερικά χρόνια τα Starbucks Στις εισόδους των καταστημάτων τους υπο-δέχονταν τους πελάτες αφίσες οι οποίες τόνιζαν ότι σχε-δόν τα μισά από τα κέρδη της αλυσίδας διατίθεντο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στα παιδιά της Γουατε-μάλας της χώρας από την οποία προμηθεύονται τον κα-φέ τους Εμείς έπρεπε να συναγάγουμε ότι με κάθε φλι-τζάνι καφέ που πίναμε σώζαμε τη ζωή ενός παιδιού Υπάρχει μια θεμελιακή αντιθεωρητική χροιά σε αυτές τις επιτακτικές προτροπές Δεν υπάρχει χρόνος να σκε-φτούμε laquoπρέπει να δράσουμε τώραraquo Μέσω αυτής της ψευδούς αίσθησης του επείγοντος οι πλούσιοι της με-ταβιομηχανικής εποχής παρότι ζουν στον περιχαρα-κωμένο εικονικό τους κόσμο όχι μόνο δεν αρνούνται και δεν αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα έξω από τη δική τους περιοχή ndash αλλά και αναφέρονται διαρκώς σε αυτήν με πάθος Όπως είπε πρόσφατα ο Μπιλ Γκέ-ιτς laquoΤι σημασία έχουν οι υπολογιστές όταν εκατομ-μύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν από δυσε-ντερία ενώ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να σωθούνraquo Απέναντι σε αυτό το ψευδές επείγον ίσως θα έπρε-πε να τοποθετήσουμε την εξαίρετη επιστολή που έγρα-ψε ο Μαρξ [Karl Marx] στον Ένγκελς [Friedrich Engels] το 1879 όταν για ένα σύντομο διάστημα φάνηκε ότι

μια ευρωπαϊκή επανάσταση ήταν και πάλι προ των πυ-λών Η επιστολή του Μαρξ εκφράζει καθαρό πανι-κό δεν μπορούν οι επαναστάτες να περιμένουν μερικά χρόνια Δεν έχει ακόμα τελειώσει το laquoΚεφάλαιόraquo του Μια κριτική ανάλυση της παρούσας παγκόσμιας συγκυρί-ας ndashμιας συγκυρίας η οποία δεν προσφέρει καμιά σαφή λύση καμιά laquoπρακτικήraquo συμβουλή για το τι πρέπει να γί-νει και δεν αφήνει να διαφανεί κανένα φως στο τέλος του τούνελ αφού γνωρίζει κανείς πολύ καλά ότι αυτό το φως θα μπορούσε να ανήκει σε ένα τρένο που έρχεται κατα-πάνω μας ολοταχώς για να μας συνθλίψειndash συνήθως προ-καλεί μομφή laquoΕννοείς ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίπο-τα Ότι πρέπει απλά να καθίσουμε και να περιμένουμεraquo Θα έπρεπε κανείς να βρει το θάρρος να απαντήσει laquoΝΑΙ ακριβώς αυτό εννοώraquo

Υπάρχουν καταστάσεις όπου η μόνη αληθινά laquoπρακτι-κήraquo αντιμετώπιση που μπορεί να υιοθετήσει κανείς εί-ναι να αντισταθεί στον πειρασμό να εμπλακεί άμεσα και να τηρήσει μια στάση του στυλ laquoπεριμένοντας και βλέπο-νταςraquo αποδυόμενος σε μια υπομονετική κριτική ανάλυ-ση Σήμερα μοιάζει να μας ασκούνται πανταχόθεν πιέ-σεις για να αναλάβουμε δράση Σε ένα γνωστό απόσπα-σμα από το βιβλίο του laquoΥπαρξισμός και ανθρωπισμόςraquo ο Σαρτρ περιέγραψε το δίλημμα ενός νεαρού άνδρα στη Γαλλία το 1942 ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στο καθή-κον να βοηθήσει τη μόνη άρρωστη μητέρα του και στο καθήκον να προσχωρήσει στην Αντίσταση και να πολε-μήσει τους Γερμανούς Η άποψη του Σαρτρ είναι ασφα-λώς ότι δεν υπάρχει a priori απάντηση σε αυτό το δίλημ-μα Ο νεαρός άνδρας πρέπει να αποφασίσει βασισμένος μόνο στη δική του αβυσσαλέα ελευθερία και να αναλά-βει στο ακέραιο την ευθύνη για την απόφασή του Μια αισχρή τρίτη διέξοδος από το δίλημμα θα ήταν να συμ-βουλεύσουμε τον νεαρό άνδρα να πει στη μητέρα του ότι θα προσχωρήσει στην Αντίσταση και στους αντιστα-σιακούς φίλους του ότι θα μείνει να φροντίσει τη μη-τέρα του ενώ στην πραγματικότητα θα αποτραβηχτεί σε έναν απόμερο τόπο και θrsquo αφοσιωθεί στη μελέτη

Υπάρχει κάτι περισσότερο από φθηνός κυνισμός σε αυτή τη συμβουλή Θυμίζει ένα πολύ γνωστό σοβιετικό ανέκ-δοτο για τον Λένιν Επί σοσιαλισμού η συμβουλή του Λέ-νιν προς τους νέους η απάντησή του στο τι έπρεπε να κάνουν ήταν laquoΜελετήστε μελετήστε και μελετήστεraquo Την επικαλείτο συνέχεια και μπορούσε να τη δει κανείς στους τοίχους όλων των σχολείων Το ανέκδοτο έχει ως εξής Ρωτούν τον Μαρξ τον Ένγκελς και τον Λένιν αν θα προτι-μούσαν να είχαν μια σύζυγο ή μια ερωμένη Όπως είναι αναμενόμενο ο Μαρξ μάλλον συντηρητικός στα προσω-πικά ζητήματα απαντά laquoΜια σύζυγοraquo ενώ ο Ένγκελς περισσότερο τύπος μπον βιβέρ προτιμά μια ερωμένη Προς έκπληξη όλων ο Λένιν λέει laquoΕγώ θα ήθελα να εί-χα και τα δυοraquo Γιατί Μήπως υπάρχει μια κρυφή φλέβα παρακμιακού ηδονιστή πίσω από την αυστηρή επαναστα-τική εικόνα του Όχι ndash εξηγεί laquoΓια να μπορώ να λέω στη σύζυγό μου ότι πηγαίνω στην ερωμένη μου και στην ερω-μένη μου ότι πρέπει να μείνω με τη σύζυγό μουraquo laquoΚαι τότε τι θα έκανεςraquo laquoΘα πήγαινα σrsquo ένα απομονωμένο μέρος για να μελετήσω να μελετήσω και να μελετήσωraquo Αυτό ακριβώς δεν έκανε ο Λένιν έπειτα από τον όλεθρο του 1914

Αποτραβήχτηκε σrsquo ένα μοναχικό μέρος στην Ελβετία όπου laquoμελέτησε μελέτησε και μελέτησεraquo εντρυφώντας στη λογική του Χέγκελ Και αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα όταν τα μέσα ενημέρωσης μας βομβαρ-δίζουν με εικόνες βίας Πρέπει να laquoμελετήσουμε να με-λετήσουμε και να μελετήσουμεraquo τι προκαλεί αυτή τη βία

Βλ Jean-Paul Sartre laquoExistentialism and Humanismraquo Λονδίνο Methuen 1974 [Ο πρωτότυπος τίτλος στα γαλ-λικά είναι Lrsquo existentialisme est un humanisme εξ ου και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός μτφρ Κ Σταματίου Αθήνα Αρσενίδης χχ (Στμ)]

ΠεΡί Βίασ_Slavoj Zizek

ΠΡοδήΜοσίευσή από το βιβλίο του Slavoj Zizek

Violence που πρόκειται να

κυκλοφορήσει σε μετάφραση

Νεκτάριου Καλαϊτζή από τις

εκδόσεις Scripta το πρώτο

δίμηνο του 2010

αΠο τήν αναΠαΡαστασή στήν τεΛετουΡγία τήσ Βίασ_Σωτήρης Δημητρίου

Αν εκείνο που διδάσκει η βία είναι μόνο η βία όπως έγραφε στα 1585 ο Μ Μοntaigne αναμφισβήτητα και η γλωσσική αναπαράστασή της laquoτο ξύλο βγήκε από τον παράδεισοraquo που μrsquo αυτήν προέτρεπαν την εφαρμογή του ξυλοδαρμού ως την πιο καθαγιασμένη μέθοδο σωφρο-νισμού διδάσκει επίσης τη βία Τότε τι διδάσκει ο ξυλοδαρμός του μαθητή από το δάσκαλο σε κοινή θέα στην τάξη δηλαδή όταν η βία ασκείται τελεστικά

Επειδή οι μορφές της βίας είναι πάρα πολλές οφείλουμε να τις δια-χωρίσουμε σε δύο γενικές κατηγορίες στις μορφές της έμμεσης και σε εκείνες της άμεσης βίας Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την αυ-τοκτονία τον ασκητισμό τη θυγατροκτονία και τα παρόμοια Η δεύτε-ρη της άμεσης βίας περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα μορφών (βία σωματική ψυχολογική σωφρονιστική ενδοοικογενειακή τηλεοπτι-κή κά) που έχουν κοινό γνώρισμα την άσκηση επιβολής και εξουσί-ας Διαπερνά όλες τις πλευρές της κοινωνίας μας καθώς και των άλ-λων κοινωνιών που έχουν συγκεντρωτική δομή εξουσίας ndashκάνω τη δι-άκριση γιατί υπάρχουν και κοινωνίες χωρίς πολιτική εξουσία ή σχέ-σεις επιβολής οι ονομαζόμενες εξισωτικές που όμως απουσιωπού-νται επιμελώς αν και έχουν διεξαχθεί γιrsquo αυτές δέκα διεθνή συνέδρια

Ένα άλλο στοιχείο που τις διαχωρίζει είναι ότι η άμεση βία αναπαρά-γεται τόσο με τη διάπραξή της όσο και με τις αναπαραστάσεις της Η ίδια ως πράξη διαπερνά όλους του τομείς της ζωής το σπίτι το σχο-λείο το στρατό την εργασία και όλες τις σχέσεις των φύλων των ηλικιών των εθνοτήτων των κοινωνικών τάξεων κλπ Η δημόσια ει-κόνα της γεννά νέα βία γιατί το θύμα που την υφίσταται από τον ανώ-τερο προσπαθεί να εκτονώσει την αντίδρασή του μεταβιβάζοντάς τη σε κάποιον κατώτερο Οι μάρτυρες που την παρακολουθούν εφόσον δεν επεμβαίνουν υπέρ του θύματος συναινούν στη συνθήκη της βίας

Αν έλθουμε στις αναπαραστάσεις ειδικότερα στις εικονικές παρα-βλέποντας τις ακουστικές ndashτης γλώσσας των εμβατηρίων- καθώς και τις νευματικές ndashμούντζες κατάρες κά θα βρεθούμε μπροστά σε ένα πλούσιο πεδίο Ζωγραφικές και φωτογραφικές εικόνες πολέμου ακόμα και βραχογραφίες μαχών όπως των Βουσμάνων γλυπτά ή ανά-γλυφα ή ανάλογα μνημεία ηρώων τρόπαια πυγμαχία πάλη και άλλα αγωνίσματα ταυρομαχίες και κοκορομαχίες θεάματα της ρωμαϊκής αρένας Ιερά Πάθη ηλεκτρονικά παιχνίδια ταινίες αστυνομικές πο-

λεμικές θρίλερ κά Τέτοιου είδους θεάματα γίνονται πολύ δημοφιλή στις πιο επιθετικές κοινωνίες όπως συμβαίνει με την πυγμαχία στις ΗΠΑ και με την αρένα στην αρχαία Ρώμη πράγμα που επιβεβαιώνει ότι ο κοινωνικός τους ρόλος συνίσταται στην αναπαραγωγή της βίας

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανι-σμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας Αυτό οφείλεται στο ότι το δημόσιο θέαμα διεξάγεται με όρους που το εντάσσουν στο γενικότε-ρο πλαίσιο της τελετουργίας ndashημι-υπνωτική κατάσταση μετάσταση του εαυτού- και ανάλογα με το βαθμό συνεκτικότητας επηρεάζει τη συνείδηση όσων συμμετέχουν Σύμφωνα με τις έρευνες τη ανθρωπο-λογίας η τελετουργία μεταβιβάζει το μήνυμά της επιπλέον και διά μέ-σου της σωματοποίησης

Τελετουργία έχουμε επίσης και όταν σε κοινή θέα τίθεται η ίδια η πρά-ξη της βίας Η πολιτική ιστορία των σχέσεων δύναμης και εξουσίας μάς δίνει πολλά παραδείγματα Περιορίζομαι μόνο σις τελετουργικές ανθρωποθυσίες στις αυτοκρατορίες των Ίνκας Αζτέκων και Μάγια στην Ουρ της Μεσοποταμίας στους Γκούτα και Μπονιόρο της Αφρικής όταν γιόρταζε ο βασιλιάς στην αρχαία Ελλάδα στις ταφές των βασι-λέων της Αιγύπτου της Κίνας και των Σκυθών στις εκτελέσεις των Βυ-ζαντινών στον Ιππόδρομο στο κάψιμο της Ζαν ντrsquo Αρκ στις πριν τρεις αιώνες δημόσιες εκτελέσεις στις πλατείες των ευρωπαϊκών πόλεων που μελέτησε ο Foucault στις πρόσφατες της Κου Κλουξ Κλαν στους μύθους της Ιφιγένειας και του Αβραάμ

Τυπικό παράδειγμα τελετουργικής βίας είναι οι laquoδιαβατήριεςraquo τελε-τουργίες Παρουσιάζουν μεγάλη διάδοση στις απλές κοινωνίες κατά την περίοδο διαμόρφωσης της ανδροκρατίας και αποσκοπούν στο με-τασχηματισμό των αγοριών σε άνδρες εξουσιαστές Είναι πολύπλο-κες τελετουργίες και συνοδεύονται με σκληρές δοκιμασίες των αγο-ριών τα οποία μέσα από συνθήκες ύπνωσης σωματοποιούν τη βία που υφίστανται ώστε να μπορούν να την εξωτερικεύσουν στην κοι-νωνική πρακτική Το ενδιαφέρον είναι ότι οι laquoδιαβατήριεςraquo αποτέλε-σαν τον πυρήνα των θρησκευτικών τελετουργιών και παράλληλα με-τεξελίχθηκαν σε άλλες μορφές αναπαραγωγής και εκμάθησης της βί-ας όπως πχ τα καψόνια Πολλές αντιλήψεις μας θα τροποποιηθούν από μια εκτενέστερη μελέτη των φαινομένων αυτών

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανισμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

14 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 15

MasTers and slaves_Ηλίας Μαρμαράς wwwfoldedinblogspotcom

laquoΜπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφι-χτά για δέκα με δεκαπέντε λεπτά αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα [] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πά-νω στα στήθη μου [] σύνδεσέ τα με ελάσματα [] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [] τώ-ρα πέρασε στη φάση νούμερο δύο [] για να εντείνεις το βασανιστή-ριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προ-ηγούμενη φορά κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βα-θιά μπορούν να πάνε [] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επου-λωθούν [] γιrsquo αυτό να είσαι προσεκτικόςraquo

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση είναι ένα πρόγραμμα Είναι μέρος μιας διαδικασίας μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια σκη-νή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον ει-κονικό κόσμο του διαδικτύου Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα laquoτην εξέγερσηraquo όπως την αποκάλεσαν ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου) Ένα δίκτυο ανθρώπων όπου εκεί εί-ναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκο-νται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας επιθυμιών καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου Η βάση για το σχεδιασμό του προ-γράμματος της εξέγερσης ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze amp Guattari

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου laquoκύριοι και σκλάβοιraquo αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου Το laquoκαλόraquo για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν laquoκακόraquo ότι είναι αδύναμο δειλό και αξιολύπητο Ο laquoευγενής κύ-ριοςraquo αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό Οι κύριοι είναι οι δη-μιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψής της δηλαδή την ηθική του σκλάβου Τελικά η ηθική της κοινότητας συνολικά δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία

συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο laquoο φόβος είναι η μη-τέρα της ηθικήςraquo

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (senti-ment) η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του κατα-πιεστή Η ηθική του σκλάβου είναι απολύτως αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν laquoκαλόraquo Δεν αποσκοπεί στο να καταβά-λει τη θέληση του με τη δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμέ-νη ανατροπή Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα το πρακτικό laquoΚαλόraquo είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύ-ναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτί-ες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι laquoκακέςraquo όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι Λέγοντας πχ πως η ταπεινότητα είναι εθε-λούσια η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπει-νότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την laquoαπεχθήraquo ηθική τους εξοργί-ζουν τους κυρίους τους Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες Στο τέλος εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής

Στην εικονική κοινότητα όπου έγινε η εξέγερση των σκλάβων τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι Η βία όμως που ασκεί-ται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες συνεχίζει να υπάρχει Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής Ποιος ανα-στέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους Για-τί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλά-βους και το grid

Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους

Οι σκλάβοι δεν αναζητούν

να υπερβούν τους κυρίους

τους αλλά να τους κάνουν

σκλάβους σαν αυτούς

Βία τήσ δήΜοσίευσήσ_Ματθαίος Τσιμιτάκης httptsimitakiswordpresscom

Η κατηγορία είναι συνήθης και έτσι απευθύνεται κατά συν-θήκη Τα ΜΜΕ αρέσκονται στη μετάδοση κοινωνικών laquoπα-ρεκτροπώνraquo όπως είναι τα σκάνδαλα την αφήγηση προ-σωπικών δραμάτων σκηνοθετούν την καθημερινότητα σε τόνο λυρικό και φιλοξενούν συστηματικά ψηλά στην ατζέ-ντα τους οτιδήποτε περιέχει τα βασικά συστατικά αυτής της συνταγής όπως είναι το σεξ η βία ή τα σκάνδαλα εφό-σον τουλάχιστον υποστηρίζονται από εικόνες αποκλειστι-κές μαρτυρίες και άλλα αδιάψευστα laquoτεκμήριαraquo

Είναι κοινός τόπος ακόμα πως τα ΜΜΕ δεν αποτελούν αντικειμενικούς παρατηρητές της πραγματικότητας δεν ασκούν λειτουργία υπηρεσίας του δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αλλά κατασκευάζουν πολιτική και κοινωνική συ-ναίνεση διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στη δημόσια σφαίρα στην οποία και επικυριαρχούν Τέτοια είναι η δύ-ναμή τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτη-ση με όρους laquoτηλεοπτικότηταςraquo ή laquomedia-κότηταςraquo τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζη-τάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεών τους

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται όμως οι απόψεις τους συ-χνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων Αν κά-θε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέ-χουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας συμβαίνει άρα-γε το ίδιο και με τα ΜΜΕ Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχε-τίζονται με την κοινωνική ή τη διαπροσωπική βία

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος Οι κατηγορίες της συνοψίζονται σε δυο βασικούς τύπους που παράγουν απτό αποτέλεσμα Τη βία της επιβολής του ισχυρού (βία της εξουσίας της καταπί-εσης) και τη βία της παραβίασης αυτής της επιβολής (βία της εξέγερσης) Και οι δυο ασκούνται από πρόσωπα ή

κοινωνικά υποκείμενα και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας Και οι δυο όμως υπάρχουν σε μια δισδιάστα-τη και άμεση διαλεκτική δράσης-αντίδρασης

Στον πολιτισμό της τηλεόρασης της υπερ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτι-κών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανί-σχυρη και ολότελα διαφορετική

laquoΠρόκειται για τη βία των εικόνων και του θεάματος Εί-ναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια την εξά-λειψη κάθε μυστικότητας Δεν δουλεύει εργαλειακά αλ-λά σε συνάφεια (σσ με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία στερεότυπα πολιτικές επιδιώξεις) μολύνοντάς μας σπάζοντας τις εσώτερες άμυνές μαςraquo γράφει ο Γάλ-λος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη η δυνατότητα καθενός μας να τοποθε-τείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέ-σων να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρα-κτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επει-δή είδε τηλεόραση) αλλά laquoεπι-μολυντικόraquo

Τι σημαίνει laquoμόλυνσηraquo εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα) Οι μηχανισμοί δια-μεσολάβησης μεταξύ γεγονότων ειδήσεων και πολιτών είναι το μήνυμα Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 το σκάνδαλο Ζαχόπουλου στην Ελλάδα η πρόσφα-τη αναδημοσίευση σε πρωτοσέλιδο μεγάλης εφημερίδας των γυμνών φωτογραφιών της συμβούλου του υφυπουρ-γού προστασίας του πολίτη η κάλυψη των γεγονότων του Δεκέμβρη η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πο-λυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση Μας μα-θαίνουν πώς να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύ-ουν τι άποψη πρέπει να έχουμε γιrsquo αυτόν

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις η ισό-τιμη παρουσία του laquoτίποταraquo δίπλα στο laquoσημαντικόraquo απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσι-ακή αφήγηση η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυνα-μώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου Τα αδιάψευστα τεκ-μήρια των εικόνων που στην πραγματικότητα εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους Οι απο-δέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που απο-τελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν δια-θέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας Η βία αι-σθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφή-γησης Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβο Ζίζεκ πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέ-ον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που laquoυπόσχονται την πραγματικό-τηταraquo Καθώς η δημόσια σφαίρα συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώ-σεις αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους laquoπραγματικούςraquo αν-θρώπους που ζουν laquoπραγματικέςraquo ζωές έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ Ο διχασμός ανάμεσα στη συνεκτική καθημερινότητα και τη θραυσματική αναπαράσταση της την ένταξή της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογι-κά προσδιορισμένη είναι μια μορφή μετά-βίας σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσ-δένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα τότε προσαρτάται στη βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

16 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 17

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 6: konteiner_2

δωμάτιο φιλοξενιάςπάντά εδω

το εΛΛήνίκο ΒίΒΛίο στο δίαδίκτυοTo be or noT To be_Κατρίν Βελισσάρη

Το όνειρο της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας μπορεί σή-μερα να πραγματοποιηθεί χάρη στο Διαδίκτυο Είναι ένα τεράστιο διακύβευμα laquoύπαρξηςraquo για τη δημιουργία και τους συγγραφείς μας

Για να καταλάβουμε πώς βρεθήκαμε ξαφνικά μπροστά σ΄αυτήν την πρόκληση ας γυρίσουμε πέντε χρόνια πίσω Όλα ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο 2004 όταν η Google πρό-τεινε σε εθνικές βιβλιοθήκες και εκδότες του κόσμου να αναλάβει τη δωρεάν ψηφιοποίηση των τίτλων τους και την ανάρτησή τους στο Διαδίκτυο Αυτή η πρόταση δεν άρεσε στην Ευρώπη Πώς να εμπιστευθεί το έργο της ψη-φιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς της σε μια ιδιω-τική επιχείρηση μη ευρωπαϊκή που καταπατά τα πνευμα-τικά δικαιώματα (σύμφωνα με τα δικά μας δεδομένα) και δεν αποσκοπεί παρά στο κέρδος Μια επιχείρηση αδιάλ-λακτη στις ρήτρες ως προς την αποκλειστικότητα Η απά-ντηση των Ευρωπαίων ήταν άμεση Αποφάσισαν να δημι-ουργήσουν τη δική τους δημόσια ψηφιοποιημένη βιβλιο-θήκη την Europeana

Η Europeana όμως δεν έχει ψηφιοποιήσει παρά μόνον το 1 των τίτλων που βρίσκονται στις εθνικές βιβλιοθήκες της ποσοστό που έως το 2012 προβλέπεται να ανέλθει στο 4 και μάλιστα αφορά αποκλειστικά τα έργα χωρίς δικαιώματα Μια σταγόνα στον ωκεανό Κυρίως όταν ξέ-ρουμε ότι την ίδια στιγμή η Google προσφέρει ελεύθερα στους αναγνώστες της αποσπάσματα βιβλίων με δικαιώ-ματα και ότι σε ένα χρόνο θα λειτουργήσει ένα ψηφιακό βιβλιοπωλείο με περισσότερα από 500000 βιβλίαmiddot κάτι που ανησυχεί τον κόσμο του βιβλίου

Στη Φρανκφούρτη φέτος η συζήτηση μεταξύ των εκδο-τών γιrsquo αυτό το θέμα πήρε φωτιά Η ΕΕ με την ουδέτερη στάση που τηρεί τους δίνει την αίσθηση ότι είναι μόνοι απέναντι στο μέλλον τους Ο κόσμος του βιβλίου θέλει να δηλώσει το laquoπαρώνraquo στον παγκόσμιο ιστό αλλά δεν ξέ-ρει με ποιον τρόπο να το κάνει με ποιο μέσον αναζήτη-σης και με πόση ασφάλεια προς την προστασία των δι-καιωμάτων του Το αποτέλεσμα είναι βαβυλωνία Από τη μια πλευρά σημαντικές βιβλιοθήκες υπογράφουν με την Google (Οξφόρδη Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας) από

την άλλη εκδότες δημιουργούν τη δική τους πλατφόρ-μα (Libreka στη Γερμανία Numilog Hachette στη Γαλλία) όταν δεν θέλουν να υπογράψουν με τους Αμερικάνους ndashή τουλάχιστον όχι ακόμη Ελπίζουν ότι οι άλλες μεγάλες αμερικανικές μηχανές αναζήτησης (Microsoft Amazon ή Yahoo) που άνοιξαν κοινό μέτωπο ενάντια στο μονοπώλιο της Google που τουςμας απειλεί θα κερδίσουν

Όσον αφορά στην προστασία των δικαιωμάτων αυτό εί-ναι μια άλλη ιστορία Οι hackers κρύβονται πίσω σχεδόν από κάθε υπολογιστή Πολιορκούν και το Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο όπως ο Σουηδός βουλευτής του κόμματος των laquoΠειρατώνraquo (η εκλογή του έγινε με βάση μια καμπάνια υπέρ της πειρατείας) και εισηγούνται άμεση τροποποίη-ση του νόμου που θα επιφέρει απελευθέρωση Αν το θέ-μα της αναθεώρησης των πεπαλαιωμένων και αναχρο-νιστικών νομοθεσιών της κάθε ευρωπαϊκής χώρας είναι επείγον (ο σχετικός ελληνικός νόμος είναι του 1993) χρει-άζεται προσοχή στις εύθραυστες ισορροπίες της αλυσί-δας του βιβλίου για να μη βρεθεί το βιβλίο αύριο στη δύ-σκολη θέση που έχει περιέλθει σήμερα ο κινηματογρά-φος και η μουσική Θα χρειαστεί προσοχή επίσης στη δι-εθνή διάσταση του θέματος Τι νόημα θα είχε να προφυ-λάξουμε τα δικαιώματα εντός των ευρωπαϊκών συνόρων εάν πχ από το Ντουμπάι διαθέτουν στο Διαδίκτυο τα βι-βλία μας ψηφιοποιημένα Η πειρατεία δεν έχει σύνορα

Αυτά τα διακυβεύματα της laquoύπαρξηςraquo και της laquoπροστασί-αςraquo του ευρωπαϊκού βιβλίου εντάχθηκαν επιτέλους στην ατζέντα των 27 υπουργών Πολιτισμού Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα επάνω τους Όλοι περιμένουν το θαύμα Όλοι όμως ξέρουν ότι είναι ο εκδοτικός κόσμος αυτός που θα δώσει τις λύσεις και θα βρει τις καινούργιες ισορροπί-ες Ο εκδοτικός κόσμος πρέπει να ανασυντάξει το μέλ-λον του Ζητάει όμως από την πολιτεία να γυρίσουν μα-ζί σελίδα προβλέποντας τις εξελίξεις και θεσπίζοντας κα-τάλληλο νομικό πλαίσιο Δύσκολο να είναι κανείς υπουρ-γός Πολιτισμού Όχι είναι συναρπαστικό Είναι αυτοί που γράφουν σήμερα την καινούργια Ιστορία του βιβλίου

Η Κατρίν Βελισσάρη είναι Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου

Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ)

γία τή Βία_Γιάννης Υφαντής wwwyfantisgr

laquoΟύτε καν αυτόν τον Καλιγούλα δεν θα τολμούσα να κατηγορήσωraquo λέ-ει ο Μπόρχες Το λέει τάχα για να κάνει επίδειξη Αβασάνιστα Άσοφα

Ο Ηράκλειτος όσο περισσότερο συνειδητοποιούσε αυτόν τον αλληλο-σπαραγμό μέσα στον κόσμο τόσο και περισσότερο μελαγχολικός γι-νόταν Έκλαιγε Γιατί δεν άντεχε την καταστροφή των μορφών Ο Δη-μόκριτος από την άλλη γελούσε Επειδή γιrsquo αυτόν δεν υπήρχαν μορ-φές παρά μόνο άτομα άτομα πυκνότερα εδώ και αραιότερα εκεί

Όταν η laquoβίαraquo είναι το θηλυκό του laquoβίοςraquo θα μπορούσε να υπάρξει πράγματι επιστημονικά με απόλυτη ευθύνη τού τι λέμε θα μπορού-σε να υπάρξει βίος χωρίς βία Κάθε στιγμή του βίου μας στηρίζεται στο φόνο υπάρξεων όλης της ζωικής κλίμακας από μικρόβια μέχρι μακρόβια Υπάρχει μη βία κάπου στον βίο μας Πού Πότε Πώς

laquoΔεν θα σκότωνα ποτέ μα ποτέraquo λέει κάποιος laquoκαλόςraquo άνθρωπος Και ρωτάς laquoΑν δεις έναν μανιακό να πυροβολεί παιδιά στο προαύλιο ενός σχολείου και κρατείς όπλο τι θα κάνεις Θα καλέσεις την αστυνομία Μέ-χρι να έρθει αυτή δεν θα γλιτώσει κανένα παιδί Μη τολμώντας να υπερ-βείς την καλοσύνη σου έγινες κιόλας συνεργάτης του μανιακού φονιάraquo

Σίγουρα η κυρία είναι εναντίον της βίας φανατικά εναντίον Και βιάζεται να πάει σπίτι της να φάει αρνάκι με τη βία ριγμένο κάτω ένα ζώο που φώναζε και τιναζόταν ανυπεράσπιστο γνωρίζοντας την έσχατη μοναξιά την έσχατη απονιά τη φρίκη του πόνου και του πνιγμού καθώς του έκο-βαν το λαιμό Για να το γδάρουν έπειτα να το κομματιάσουν Και να φτά-σει στο πιάτο της κυρίας Είναι όντως η κυρία εναντίον της βίας

laquoΣκοτώνουν τα ζώα και τα τρώνεraquo έλεγε ο Εμπεδοκλής laquoδεν ξέρουν ότι σκοτώνουν και τρώνε τα παιδιά τουςraquo Αλλά κι ο Ηράκλειτος ήταν φυτοφάγος όπως και οι περισσότεροι των αρχαίων σοφών Αν γνώρι-ζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέ-ψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

Δεν κρατούν όπλα κι ούτε εκτέλεσαν ποτέ κανέναν Όμως από τα δη-λητήρια που βγάζουν τα εργοστάσιά τους οι βιομηχανίες τους πεθαί-νουν χιλιάδες άνθρωποι Το κράτος στηρίζει την εξουσία του χρημα-τοδοτούμενο σε μεγάλο βαθμό απrsquo αυτούς Έτσι το κράτος αποκλείε-ται να τα βάλει με τους ευεργέτες του Οι άνθρωποι πεθαίνουν πεθαί-νουν κατά δεκάδες κι εκατοντάδες Θα ήμουν τρομοκράτης αν εκτε-λούσα τέτοιους φονιάδες

Ζούμε μέσα σε μια ψευδαίσθηση Ο Ήλιος μάς φαίνεται μεγαλύτερος και λαμπρότερος από τον γίγαντα Μπεντελγκέζε που ξεπερνά σε μέ-γεθος και λαμπρότητα τον Ήλιο χιλιάδες φορές Κι ακόμα έξω από τα κοντινά ουράνια σώματα βλέπουμε ως σημερινό έναν πανάρχαιο ουρανό Μάλιστα κάποια από τrsquo άστρα του έχουν ήδη από χιλιάδες χρόνια διαλυθεί Ο άνθρωπος ζει μέσα στην πλάνη Διαβαθμίζει τη βία ανάλογα με το μέγεθος και την απόσταση Αλλά και τα δυο τού-τα είναι απατηλά Νιώθει φρίκη όταν το δυστύχημα συμβεί στη γειτο-νιά του Ακούει σαν απλή είδηση αδιάφορος το ανάλογο δυστύχη-μα που έγινε στην Ινδία Μόνο μέσα στην πλάνη του μπορεί να επιβι-ώσει ο άνθρωπος

Μιλούν για δικαιοσύνη Μα δικαιοσύνη δεν είναι να τιμωρείς αυτούς που χρησιμοποιούν βία Δικαιοσύνη είναι να τιμωρείς εκείνους που αδικώντας κατά συρροήν αναγκάζουν τους αδικούμενους να χρησιμοποιούν βία

Ο κύριος σκοτώνει τη χελώνα που μπήκε στον κήπο του Όμως η χελώ-να δεν ξέρει τίποτε από ιδιοκτησίες Δεν έκανε ποτέ συμβόλαιο με τον κύριο που μrsquo αυτό να του παραχωρεί την έκταση του κήπου ως απο-κλειστικά δική του Η άθλια ανθρώπινη ύπαρξη laquoμπάζει από παντούraquo

Τι θα μπορούσα να πω για τη βία Αφού αυτή είναι ανεξάντλητη όσο κι ο βίος laquoΠείρατα βίου και βίας ουκ αν εξεύροιο ούτω βαθύν λόγον έχουνraquo

Αν γνώριζαν όντως οι Νεοέλληνες τον τρόπο ζωής των αρχαίων σοφών τις σκέψεις τους θα τους μισούσαν γιατί θα τους θεωρούσαν εχθρούς της φοβερής ασυμμάζευτης κοιλάρας τους

10 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 11

Γράφουν_ Σωτήρης Δημητρίου_ Slavoj Zizek_ Ματθαίος Τσιμιτάκης_ Ηλίας Μαρμαράς_ Γιάννης Δ Ιωαννίδης_ Γιάννης Πεδιώτης_ Γιώργος Κακανάκης_ Μάνος Σιφονιός_ Έλλη Τσάτσου_ Γιώργος Λαμπράκος_ Θωμάς Κιάος_ Κατερίνα Γρέγου_ Ζήσης Κοτιώνης_ Θανάσης Καπρούλιας

_Still frame από τη ταινία Χώρα προέλευσης του Σύλλα Τζουμέρκα

Το θέαμα της βίας ή η βία ως θέαμα απλούστερα laquoβία σε κοινή θέαraquo Η βία βρίσκεται παντού ανέκαθεν και τις περισσότερες φορές ναι είναι σε κοινή θέα Ακόμα κι όταν βρίσκεται καλά κρυμμένη ή καμουφλαρισμένη σε αναπό-σπαστα κομμάτια της ζωής μας όπως είναι η εργασία η οικογένεια το σχο-λείο κάθε είδους σχέση

Μια βόλτα στην πόλη ή ένα ζάπινγκ στην τηλεόραση μια ταινία στο σινεμά ή λίγα λεπτά στο διαδίκτυο αρκούν για να κατακλύσουν το μυαλό με βίαιες ει-κόνες το στόμα με βίαιες λέξεις το σώμα με βίαιες αντιδράσεις Αντιδράσεις που ποικίλουν από τη λύπη και τον αποτροπιασμό την απάθεια ή τον θυμό μέ-χρι τη συναίνεση τη χαρά ή την προσμονή

Το αφιέρωμα laquoβία σε κοινή θέαraquo δεν επιχειρεί κάποιο είδος εξορκισμού της βίας δεν την εκθειάζει ούτε την καταδικάζει Την αντιμετωπίζει ως κάτι πιο σύνθετο και μεγαλύτερο απ ότι μπορεί να περιέχουν ένας αφορισμός μια καταγγελία οποιοδήποτε βιαστικό συμπέρασμα Φυσικά φωτίζει κάποιες πτυχές της κάποιες στιγμές σκαλίζει έως και τα αυτονόητα ψάχνει στις ρί-ζες της ανοίγει ελπίζουμε μια συζήτηση laquoΟπλοστάσιοraquo μας άτακτες σκέ-ψεις δυνατά κείμενα σχόλια - ερεθίσματα εικόνες που σου μένουν στο κε-φάλι και πέντε μικρού μήκους ταινίες από νέους δημιουργούς φτιαγμένες ειδικά για το αφιέρωμα στo wwwkonteinergr

Bia σε κοίνή θεα

12 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 13

Ας αναλογιστούμε λίγο την απατηλή αίσθηση του επείγο-ντος που διαποτίζει τον αριστεροφιλελεύθερο ανθρωπι-στικό λόγο περί βίας στο πλαίσιό του το αφηρημένο και το παραστατικό (ψευδο)συγκεκριμένο συνυπάρχουν στη σκηνοθεσία της σκηνής της βίας ndashκατά των γυναικών των μαύρων των άστεγων των ομοφυλόφιλων

Το laquoμια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού κάθε έξι δευτερό-λεπτα σε αυτή τη χώραraquo και το laquoστο χρόνο που θα σας πά-ρει για να διαβάσετε αυτή την παράγραφο δέκα παιδιά θα πεθάνουν από πείναraquo είναι απλώς δυο παραδείγματα

Πίσω απrsquo όλα αυτά κρύβεται ένα υποκριτικό αίσθη-μα ηθικής αγανάκτησης Αυτό ακριβώς το είδος ψευδο-επείγοντος εκμεταλλεύτηκαν πριν από μερικά χρόνια τα Starbucks Στις εισόδους των καταστημάτων τους υπο-δέχονταν τους πελάτες αφίσες οι οποίες τόνιζαν ότι σχε-δόν τα μισά από τα κέρδη της αλυσίδας διατίθεντο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στα παιδιά της Γουατε-μάλας της χώρας από την οποία προμηθεύονται τον κα-φέ τους Εμείς έπρεπε να συναγάγουμε ότι με κάθε φλι-τζάνι καφέ που πίναμε σώζαμε τη ζωή ενός παιδιού Υπάρχει μια θεμελιακή αντιθεωρητική χροιά σε αυτές τις επιτακτικές προτροπές Δεν υπάρχει χρόνος να σκε-φτούμε laquoπρέπει να δράσουμε τώραraquo Μέσω αυτής της ψευδούς αίσθησης του επείγοντος οι πλούσιοι της με-ταβιομηχανικής εποχής παρότι ζουν στον περιχαρα-κωμένο εικονικό τους κόσμο όχι μόνο δεν αρνούνται και δεν αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα έξω από τη δική τους περιοχή ndash αλλά και αναφέρονται διαρκώς σε αυτήν με πάθος Όπως είπε πρόσφατα ο Μπιλ Γκέ-ιτς laquoΤι σημασία έχουν οι υπολογιστές όταν εκατομ-μύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν από δυσε-ντερία ενώ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να σωθούνraquo Απέναντι σε αυτό το ψευδές επείγον ίσως θα έπρε-πε να τοποθετήσουμε την εξαίρετη επιστολή που έγρα-ψε ο Μαρξ [Karl Marx] στον Ένγκελς [Friedrich Engels] το 1879 όταν για ένα σύντομο διάστημα φάνηκε ότι

μια ευρωπαϊκή επανάσταση ήταν και πάλι προ των πυ-λών Η επιστολή του Μαρξ εκφράζει καθαρό πανι-κό δεν μπορούν οι επαναστάτες να περιμένουν μερικά χρόνια Δεν έχει ακόμα τελειώσει το laquoΚεφάλαιόraquo του Μια κριτική ανάλυση της παρούσας παγκόσμιας συγκυρί-ας ndashμιας συγκυρίας η οποία δεν προσφέρει καμιά σαφή λύση καμιά laquoπρακτικήraquo συμβουλή για το τι πρέπει να γί-νει και δεν αφήνει να διαφανεί κανένα φως στο τέλος του τούνελ αφού γνωρίζει κανείς πολύ καλά ότι αυτό το φως θα μπορούσε να ανήκει σε ένα τρένο που έρχεται κατα-πάνω μας ολοταχώς για να μας συνθλίψειndash συνήθως προ-καλεί μομφή laquoΕννοείς ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίπο-τα Ότι πρέπει απλά να καθίσουμε και να περιμένουμεraquo Θα έπρεπε κανείς να βρει το θάρρος να απαντήσει laquoΝΑΙ ακριβώς αυτό εννοώraquo

Υπάρχουν καταστάσεις όπου η μόνη αληθινά laquoπρακτι-κήraquo αντιμετώπιση που μπορεί να υιοθετήσει κανείς εί-ναι να αντισταθεί στον πειρασμό να εμπλακεί άμεσα και να τηρήσει μια στάση του στυλ laquoπεριμένοντας και βλέπο-νταςraquo αποδυόμενος σε μια υπομονετική κριτική ανάλυ-ση Σήμερα μοιάζει να μας ασκούνται πανταχόθεν πιέ-σεις για να αναλάβουμε δράση Σε ένα γνωστό απόσπα-σμα από το βιβλίο του laquoΥπαρξισμός και ανθρωπισμόςraquo ο Σαρτρ περιέγραψε το δίλημμα ενός νεαρού άνδρα στη Γαλλία το 1942 ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στο καθή-κον να βοηθήσει τη μόνη άρρωστη μητέρα του και στο καθήκον να προσχωρήσει στην Αντίσταση και να πολε-μήσει τους Γερμανούς Η άποψη του Σαρτρ είναι ασφα-λώς ότι δεν υπάρχει a priori απάντηση σε αυτό το δίλημ-μα Ο νεαρός άνδρας πρέπει να αποφασίσει βασισμένος μόνο στη δική του αβυσσαλέα ελευθερία και να αναλά-βει στο ακέραιο την ευθύνη για την απόφασή του Μια αισχρή τρίτη διέξοδος από το δίλημμα θα ήταν να συμ-βουλεύσουμε τον νεαρό άνδρα να πει στη μητέρα του ότι θα προσχωρήσει στην Αντίσταση και στους αντιστα-σιακούς φίλους του ότι θα μείνει να φροντίσει τη μη-τέρα του ενώ στην πραγματικότητα θα αποτραβηχτεί σε έναν απόμερο τόπο και θrsquo αφοσιωθεί στη μελέτη

Υπάρχει κάτι περισσότερο από φθηνός κυνισμός σε αυτή τη συμβουλή Θυμίζει ένα πολύ γνωστό σοβιετικό ανέκ-δοτο για τον Λένιν Επί σοσιαλισμού η συμβουλή του Λέ-νιν προς τους νέους η απάντησή του στο τι έπρεπε να κάνουν ήταν laquoΜελετήστε μελετήστε και μελετήστεraquo Την επικαλείτο συνέχεια και μπορούσε να τη δει κανείς στους τοίχους όλων των σχολείων Το ανέκδοτο έχει ως εξής Ρωτούν τον Μαρξ τον Ένγκελς και τον Λένιν αν θα προτι-μούσαν να είχαν μια σύζυγο ή μια ερωμένη Όπως είναι αναμενόμενο ο Μαρξ μάλλον συντηρητικός στα προσω-πικά ζητήματα απαντά laquoΜια σύζυγοraquo ενώ ο Ένγκελς περισσότερο τύπος μπον βιβέρ προτιμά μια ερωμένη Προς έκπληξη όλων ο Λένιν λέει laquoΕγώ θα ήθελα να εί-χα και τα δυοraquo Γιατί Μήπως υπάρχει μια κρυφή φλέβα παρακμιακού ηδονιστή πίσω από την αυστηρή επαναστα-τική εικόνα του Όχι ndash εξηγεί laquoΓια να μπορώ να λέω στη σύζυγό μου ότι πηγαίνω στην ερωμένη μου και στην ερω-μένη μου ότι πρέπει να μείνω με τη σύζυγό μουraquo laquoΚαι τότε τι θα έκανεςraquo laquoΘα πήγαινα σrsquo ένα απομονωμένο μέρος για να μελετήσω να μελετήσω και να μελετήσωraquo Αυτό ακριβώς δεν έκανε ο Λένιν έπειτα από τον όλεθρο του 1914

Αποτραβήχτηκε σrsquo ένα μοναχικό μέρος στην Ελβετία όπου laquoμελέτησε μελέτησε και μελέτησεraquo εντρυφώντας στη λογική του Χέγκελ Και αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα όταν τα μέσα ενημέρωσης μας βομβαρ-δίζουν με εικόνες βίας Πρέπει να laquoμελετήσουμε να με-λετήσουμε και να μελετήσουμεraquo τι προκαλεί αυτή τη βία

Βλ Jean-Paul Sartre laquoExistentialism and Humanismraquo Λονδίνο Methuen 1974 [Ο πρωτότυπος τίτλος στα γαλ-λικά είναι Lrsquo existentialisme est un humanisme εξ ου και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός μτφρ Κ Σταματίου Αθήνα Αρσενίδης χχ (Στμ)]

ΠεΡί Βίασ_Slavoj Zizek

ΠΡοδήΜοσίευσή από το βιβλίο του Slavoj Zizek

Violence που πρόκειται να

κυκλοφορήσει σε μετάφραση

Νεκτάριου Καλαϊτζή από τις

εκδόσεις Scripta το πρώτο

δίμηνο του 2010

αΠο τήν αναΠαΡαστασή στήν τεΛετουΡγία τήσ Βίασ_Σωτήρης Δημητρίου

Αν εκείνο που διδάσκει η βία είναι μόνο η βία όπως έγραφε στα 1585 ο Μ Μοntaigne αναμφισβήτητα και η γλωσσική αναπαράστασή της laquoτο ξύλο βγήκε από τον παράδεισοraquo που μrsquo αυτήν προέτρεπαν την εφαρμογή του ξυλοδαρμού ως την πιο καθαγιασμένη μέθοδο σωφρο-νισμού διδάσκει επίσης τη βία Τότε τι διδάσκει ο ξυλοδαρμός του μαθητή από το δάσκαλο σε κοινή θέα στην τάξη δηλαδή όταν η βία ασκείται τελεστικά

Επειδή οι μορφές της βίας είναι πάρα πολλές οφείλουμε να τις δια-χωρίσουμε σε δύο γενικές κατηγορίες στις μορφές της έμμεσης και σε εκείνες της άμεσης βίας Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την αυ-τοκτονία τον ασκητισμό τη θυγατροκτονία και τα παρόμοια Η δεύτε-ρη της άμεσης βίας περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα μορφών (βία σωματική ψυχολογική σωφρονιστική ενδοοικογενειακή τηλεοπτι-κή κά) που έχουν κοινό γνώρισμα την άσκηση επιβολής και εξουσί-ας Διαπερνά όλες τις πλευρές της κοινωνίας μας καθώς και των άλ-λων κοινωνιών που έχουν συγκεντρωτική δομή εξουσίας ndashκάνω τη δι-άκριση γιατί υπάρχουν και κοινωνίες χωρίς πολιτική εξουσία ή σχέ-σεις επιβολής οι ονομαζόμενες εξισωτικές που όμως απουσιωπού-νται επιμελώς αν και έχουν διεξαχθεί γιrsquo αυτές δέκα διεθνή συνέδρια

Ένα άλλο στοιχείο που τις διαχωρίζει είναι ότι η άμεση βία αναπαρά-γεται τόσο με τη διάπραξή της όσο και με τις αναπαραστάσεις της Η ίδια ως πράξη διαπερνά όλους του τομείς της ζωής το σπίτι το σχο-λείο το στρατό την εργασία και όλες τις σχέσεις των φύλων των ηλικιών των εθνοτήτων των κοινωνικών τάξεων κλπ Η δημόσια ει-κόνα της γεννά νέα βία γιατί το θύμα που την υφίσταται από τον ανώ-τερο προσπαθεί να εκτονώσει την αντίδρασή του μεταβιβάζοντάς τη σε κάποιον κατώτερο Οι μάρτυρες που την παρακολουθούν εφόσον δεν επεμβαίνουν υπέρ του θύματος συναινούν στη συνθήκη της βίας

Αν έλθουμε στις αναπαραστάσεις ειδικότερα στις εικονικές παρα-βλέποντας τις ακουστικές ndashτης γλώσσας των εμβατηρίων- καθώς και τις νευματικές ndashμούντζες κατάρες κά θα βρεθούμε μπροστά σε ένα πλούσιο πεδίο Ζωγραφικές και φωτογραφικές εικόνες πολέμου ακόμα και βραχογραφίες μαχών όπως των Βουσμάνων γλυπτά ή ανά-γλυφα ή ανάλογα μνημεία ηρώων τρόπαια πυγμαχία πάλη και άλλα αγωνίσματα ταυρομαχίες και κοκορομαχίες θεάματα της ρωμαϊκής αρένας Ιερά Πάθη ηλεκτρονικά παιχνίδια ταινίες αστυνομικές πο-

λεμικές θρίλερ κά Τέτοιου είδους θεάματα γίνονται πολύ δημοφιλή στις πιο επιθετικές κοινωνίες όπως συμβαίνει με την πυγμαχία στις ΗΠΑ και με την αρένα στην αρχαία Ρώμη πράγμα που επιβεβαιώνει ότι ο κοινωνικός τους ρόλος συνίσταται στην αναπαραγωγή της βίας

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανι-σμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας Αυτό οφείλεται στο ότι το δημόσιο θέαμα διεξάγεται με όρους που το εντάσσουν στο γενικότε-ρο πλαίσιο της τελετουργίας ndashημι-υπνωτική κατάσταση μετάσταση του εαυτού- και ανάλογα με το βαθμό συνεκτικότητας επηρεάζει τη συνείδηση όσων συμμετέχουν Σύμφωνα με τις έρευνες τη ανθρωπο-λογίας η τελετουργία μεταβιβάζει το μήνυμά της επιπλέον και διά μέ-σου της σωματοποίησης

Τελετουργία έχουμε επίσης και όταν σε κοινή θέα τίθεται η ίδια η πρά-ξη της βίας Η πολιτική ιστορία των σχέσεων δύναμης και εξουσίας μάς δίνει πολλά παραδείγματα Περιορίζομαι μόνο σις τελετουργικές ανθρωποθυσίες στις αυτοκρατορίες των Ίνκας Αζτέκων και Μάγια στην Ουρ της Μεσοποταμίας στους Γκούτα και Μπονιόρο της Αφρικής όταν γιόρταζε ο βασιλιάς στην αρχαία Ελλάδα στις ταφές των βασι-λέων της Αιγύπτου της Κίνας και των Σκυθών στις εκτελέσεις των Βυ-ζαντινών στον Ιππόδρομο στο κάψιμο της Ζαν ντrsquo Αρκ στις πριν τρεις αιώνες δημόσιες εκτελέσεις στις πλατείες των ευρωπαϊκών πόλεων που μελέτησε ο Foucault στις πρόσφατες της Κου Κλουξ Κλαν στους μύθους της Ιφιγένειας και του Αβραάμ

Τυπικό παράδειγμα τελετουργικής βίας είναι οι laquoδιαβατήριεςraquo τελε-τουργίες Παρουσιάζουν μεγάλη διάδοση στις απλές κοινωνίες κατά την περίοδο διαμόρφωσης της ανδροκρατίας και αποσκοπούν στο με-τασχηματισμό των αγοριών σε άνδρες εξουσιαστές Είναι πολύπλο-κες τελετουργίες και συνοδεύονται με σκληρές δοκιμασίες των αγο-ριών τα οποία μέσα από συνθήκες ύπνωσης σωματοποιούν τη βία που υφίστανται ώστε να μπορούν να την εξωτερικεύσουν στην κοι-νωνική πρακτική Το ενδιαφέρον είναι ότι οι laquoδιαβατήριεςraquo αποτέλε-σαν τον πυρήνα των θρησκευτικών τελετουργιών και παράλληλα με-τεξελίχθηκαν σε άλλες μορφές αναπαραγωγής και εκμάθησης της βί-ας όπως πχ τα καψόνια Πολλές αντιλήψεις μας θα τροποποιηθούν από μια εκτενέστερη μελέτη των φαινομένων αυτών

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανισμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

14 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 15

MasTers and slaves_Ηλίας Μαρμαράς wwwfoldedinblogspotcom

laquoΜπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφι-χτά για δέκα με δεκαπέντε λεπτά αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα [] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πά-νω στα στήθη μου [] σύνδεσέ τα με ελάσματα [] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [] τώ-ρα πέρασε στη φάση νούμερο δύο [] για να εντείνεις το βασανιστή-ριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προ-ηγούμενη φορά κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βα-θιά μπορούν να πάνε [] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επου-λωθούν [] γιrsquo αυτό να είσαι προσεκτικόςraquo

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση είναι ένα πρόγραμμα Είναι μέρος μιας διαδικασίας μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια σκη-νή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον ει-κονικό κόσμο του διαδικτύου Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα laquoτην εξέγερσηraquo όπως την αποκάλεσαν ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου) Ένα δίκτυο ανθρώπων όπου εκεί εί-ναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκο-νται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας επιθυμιών καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου Η βάση για το σχεδιασμό του προ-γράμματος της εξέγερσης ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze amp Guattari

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου laquoκύριοι και σκλάβοιraquo αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου Το laquoκαλόraquo για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν laquoκακόraquo ότι είναι αδύναμο δειλό και αξιολύπητο Ο laquoευγενής κύ-ριοςraquo αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό Οι κύριοι είναι οι δη-μιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψής της δηλαδή την ηθική του σκλάβου Τελικά η ηθική της κοινότητας συνολικά δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία

συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο laquoο φόβος είναι η μη-τέρα της ηθικήςraquo

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (senti-ment) η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του κατα-πιεστή Η ηθική του σκλάβου είναι απολύτως αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν laquoκαλόraquo Δεν αποσκοπεί στο να καταβά-λει τη θέληση του με τη δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμέ-νη ανατροπή Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα το πρακτικό laquoΚαλόraquo είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύ-ναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτί-ες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι laquoκακέςraquo όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι Λέγοντας πχ πως η ταπεινότητα είναι εθε-λούσια η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπει-νότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την laquoαπεχθήraquo ηθική τους εξοργί-ζουν τους κυρίους τους Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες Στο τέλος εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής

Στην εικονική κοινότητα όπου έγινε η εξέγερση των σκλάβων τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι Η βία όμως που ασκεί-ται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες συνεχίζει να υπάρχει Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής Ποιος ανα-στέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους Για-τί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλά-βους και το grid

Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους

Οι σκλάβοι δεν αναζητούν

να υπερβούν τους κυρίους

τους αλλά να τους κάνουν

σκλάβους σαν αυτούς

Βία τήσ δήΜοσίευσήσ_Ματθαίος Τσιμιτάκης httptsimitakiswordpresscom

Η κατηγορία είναι συνήθης και έτσι απευθύνεται κατά συν-θήκη Τα ΜΜΕ αρέσκονται στη μετάδοση κοινωνικών laquoπα-ρεκτροπώνraquo όπως είναι τα σκάνδαλα την αφήγηση προ-σωπικών δραμάτων σκηνοθετούν την καθημερινότητα σε τόνο λυρικό και φιλοξενούν συστηματικά ψηλά στην ατζέ-ντα τους οτιδήποτε περιέχει τα βασικά συστατικά αυτής της συνταγής όπως είναι το σεξ η βία ή τα σκάνδαλα εφό-σον τουλάχιστον υποστηρίζονται από εικόνες αποκλειστι-κές μαρτυρίες και άλλα αδιάψευστα laquoτεκμήριαraquo

Είναι κοινός τόπος ακόμα πως τα ΜΜΕ δεν αποτελούν αντικειμενικούς παρατηρητές της πραγματικότητας δεν ασκούν λειτουργία υπηρεσίας του δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αλλά κατασκευάζουν πολιτική και κοινωνική συ-ναίνεση διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στη δημόσια σφαίρα στην οποία και επικυριαρχούν Τέτοια είναι η δύ-ναμή τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτη-ση με όρους laquoτηλεοπτικότηταςraquo ή laquomedia-κότηταςraquo τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζη-τάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεών τους

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται όμως οι απόψεις τους συ-χνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων Αν κά-θε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέ-χουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας συμβαίνει άρα-γε το ίδιο και με τα ΜΜΕ Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχε-τίζονται με την κοινωνική ή τη διαπροσωπική βία

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος Οι κατηγορίες της συνοψίζονται σε δυο βασικούς τύπους που παράγουν απτό αποτέλεσμα Τη βία της επιβολής του ισχυρού (βία της εξουσίας της καταπί-εσης) και τη βία της παραβίασης αυτής της επιβολής (βία της εξέγερσης) Και οι δυο ασκούνται από πρόσωπα ή

κοινωνικά υποκείμενα και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας Και οι δυο όμως υπάρχουν σε μια δισδιάστα-τη και άμεση διαλεκτική δράσης-αντίδρασης

Στον πολιτισμό της τηλεόρασης της υπερ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτι-κών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανί-σχυρη και ολότελα διαφορετική

laquoΠρόκειται για τη βία των εικόνων και του θεάματος Εί-ναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια την εξά-λειψη κάθε μυστικότητας Δεν δουλεύει εργαλειακά αλ-λά σε συνάφεια (σσ με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία στερεότυπα πολιτικές επιδιώξεις) μολύνοντάς μας σπάζοντας τις εσώτερες άμυνές μαςraquo γράφει ο Γάλ-λος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη η δυνατότητα καθενός μας να τοποθε-τείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέ-σων να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρα-κτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επει-δή είδε τηλεόραση) αλλά laquoεπι-μολυντικόraquo

Τι σημαίνει laquoμόλυνσηraquo εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα) Οι μηχανισμοί δια-μεσολάβησης μεταξύ γεγονότων ειδήσεων και πολιτών είναι το μήνυμα Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 το σκάνδαλο Ζαχόπουλου στην Ελλάδα η πρόσφα-τη αναδημοσίευση σε πρωτοσέλιδο μεγάλης εφημερίδας των γυμνών φωτογραφιών της συμβούλου του υφυπουρ-γού προστασίας του πολίτη η κάλυψη των γεγονότων του Δεκέμβρη η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πο-λυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση Μας μα-θαίνουν πώς να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύ-ουν τι άποψη πρέπει να έχουμε γιrsquo αυτόν

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις η ισό-τιμη παρουσία του laquoτίποταraquo δίπλα στο laquoσημαντικόraquo απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσι-ακή αφήγηση η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυνα-μώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου Τα αδιάψευστα τεκ-μήρια των εικόνων που στην πραγματικότητα εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους Οι απο-δέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που απο-τελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν δια-θέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας Η βία αι-σθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφή-γησης Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβο Ζίζεκ πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέ-ον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που laquoυπόσχονται την πραγματικό-τηταraquo Καθώς η δημόσια σφαίρα συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώ-σεις αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους laquoπραγματικούςraquo αν-θρώπους που ζουν laquoπραγματικέςraquo ζωές έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ Ο διχασμός ανάμεσα στη συνεκτική καθημερινότητα και τη θραυσματική αναπαράσταση της την ένταξή της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογι-κά προσδιορισμένη είναι μια μορφή μετά-βίας σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσ-δένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα τότε προσαρτάται στη βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

16 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 17

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 7: konteiner_2

Γράφουν_ Σωτήρης Δημητρίου_ Slavoj Zizek_ Ματθαίος Τσιμιτάκης_ Ηλίας Μαρμαράς_ Γιάννης Δ Ιωαννίδης_ Γιάννης Πεδιώτης_ Γιώργος Κακανάκης_ Μάνος Σιφονιός_ Έλλη Τσάτσου_ Γιώργος Λαμπράκος_ Θωμάς Κιάος_ Κατερίνα Γρέγου_ Ζήσης Κοτιώνης_ Θανάσης Καπρούλιας

_Still frame από τη ταινία Χώρα προέλευσης του Σύλλα Τζουμέρκα

Το θέαμα της βίας ή η βία ως θέαμα απλούστερα laquoβία σε κοινή θέαraquo Η βία βρίσκεται παντού ανέκαθεν και τις περισσότερες φορές ναι είναι σε κοινή θέα Ακόμα κι όταν βρίσκεται καλά κρυμμένη ή καμουφλαρισμένη σε αναπό-σπαστα κομμάτια της ζωής μας όπως είναι η εργασία η οικογένεια το σχο-λείο κάθε είδους σχέση

Μια βόλτα στην πόλη ή ένα ζάπινγκ στην τηλεόραση μια ταινία στο σινεμά ή λίγα λεπτά στο διαδίκτυο αρκούν για να κατακλύσουν το μυαλό με βίαιες ει-κόνες το στόμα με βίαιες λέξεις το σώμα με βίαιες αντιδράσεις Αντιδράσεις που ποικίλουν από τη λύπη και τον αποτροπιασμό την απάθεια ή τον θυμό μέ-χρι τη συναίνεση τη χαρά ή την προσμονή

Το αφιέρωμα laquoβία σε κοινή θέαraquo δεν επιχειρεί κάποιο είδος εξορκισμού της βίας δεν την εκθειάζει ούτε την καταδικάζει Την αντιμετωπίζει ως κάτι πιο σύνθετο και μεγαλύτερο απ ότι μπορεί να περιέχουν ένας αφορισμός μια καταγγελία οποιοδήποτε βιαστικό συμπέρασμα Φυσικά φωτίζει κάποιες πτυχές της κάποιες στιγμές σκαλίζει έως και τα αυτονόητα ψάχνει στις ρί-ζες της ανοίγει ελπίζουμε μια συζήτηση laquoΟπλοστάσιοraquo μας άτακτες σκέ-ψεις δυνατά κείμενα σχόλια - ερεθίσματα εικόνες που σου μένουν στο κε-φάλι και πέντε μικρού μήκους ταινίες από νέους δημιουργούς φτιαγμένες ειδικά για το αφιέρωμα στo wwwkonteinergr

Bia σε κοίνή θεα

12 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 13

Ας αναλογιστούμε λίγο την απατηλή αίσθηση του επείγο-ντος που διαποτίζει τον αριστεροφιλελεύθερο ανθρωπι-στικό λόγο περί βίας στο πλαίσιό του το αφηρημένο και το παραστατικό (ψευδο)συγκεκριμένο συνυπάρχουν στη σκηνοθεσία της σκηνής της βίας ndashκατά των γυναικών των μαύρων των άστεγων των ομοφυλόφιλων

Το laquoμια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού κάθε έξι δευτερό-λεπτα σε αυτή τη χώραraquo και το laquoστο χρόνο που θα σας πά-ρει για να διαβάσετε αυτή την παράγραφο δέκα παιδιά θα πεθάνουν από πείναraquo είναι απλώς δυο παραδείγματα

Πίσω απrsquo όλα αυτά κρύβεται ένα υποκριτικό αίσθη-μα ηθικής αγανάκτησης Αυτό ακριβώς το είδος ψευδο-επείγοντος εκμεταλλεύτηκαν πριν από μερικά χρόνια τα Starbucks Στις εισόδους των καταστημάτων τους υπο-δέχονταν τους πελάτες αφίσες οι οποίες τόνιζαν ότι σχε-δόν τα μισά από τα κέρδη της αλυσίδας διατίθεντο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στα παιδιά της Γουατε-μάλας της χώρας από την οποία προμηθεύονται τον κα-φέ τους Εμείς έπρεπε να συναγάγουμε ότι με κάθε φλι-τζάνι καφέ που πίναμε σώζαμε τη ζωή ενός παιδιού Υπάρχει μια θεμελιακή αντιθεωρητική χροιά σε αυτές τις επιτακτικές προτροπές Δεν υπάρχει χρόνος να σκε-φτούμε laquoπρέπει να δράσουμε τώραraquo Μέσω αυτής της ψευδούς αίσθησης του επείγοντος οι πλούσιοι της με-ταβιομηχανικής εποχής παρότι ζουν στον περιχαρα-κωμένο εικονικό τους κόσμο όχι μόνο δεν αρνούνται και δεν αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα έξω από τη δική τους περιοχή ndash αλλά και αναφέρονται διαρκώς σε αυτήν με πάθος Όπως είπε πρόσφατα ο Μπιλ Γκέ-ιτς laquoΤι σημασία έχουν οι υπολογιστές όταν εκατομ-μύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν από δυσε-ντερία ενώ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να σωθούνraquo Απέναντι σε αυτό το ψευδές επείγον ίσως θα έπρε-πε να τοποθετήσουμε την εξαίρετη επιστολή που έγρα-ψε ο Μαρξ [Karl Marx] στον Ένγκελς [Friedrich Engels] το 1879 όταν για ένα σύντομο διάστημα φάνηκε ότι

μια ευρωπαϊκή επανάσταση ήταν και πάλι προ των πυ-λών Η επιστολή του Μαρξ εκφράζει καθαρό πανι-κό δεν μπορούν οι επαναστάτες να περιμένουν μερικά χρόνια Δεν έχει ακόμα τελειώσει το laquoΚεφάλαιόraquo του Μια κριτική ανάλυση της παρούσας παγκόσμιας συγκυρί-ας ndashμιας συγκυρίας η οποία δεν προσφέρει καμιά σαφή λύση καμιά laquoπρακτικήraquo συμβουλή για το τι πρέπει να γί-νει και δεν αφήνει να διαφανεί κανένα φως στο τέλος του τούνελ αφού γνωρίζει κανείς πολύ καλά ότι αυτό το φως θα μπορούσε να ανήκει σε ένα τρένο που έρχεται κατα-πάνω μας ολοταχώς για να μας συνθλίψειndash συνήθως προ-καλεί μομφή laquoΕννοείς ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίπο-τα Ότι πρέπει απλά να καθίσουμε και να περιμένουμεraquo Θα έπρεπε κανείς να βρει το θάρρος να απαντήσει laquoΝΑΙ ακριβώς αυτό εννοώraquo

Υπάρχουν καταστάσεις όπου η μόνη αληθινά laquoπρακτι-κήraquo αντιμετώπιση που μπορεί να υιοθετήσει κανείς εί-ναι να αντισταθεί στον πειρασμό να εμπλακεί άμεσα και να τηρήσει μια στάση του στυλ laquoπεριμένοντας και βλέπο-νταςraquo αποδυόμενος σε μια υπομονετική κριτική ανάλυ-ση Σήμερα μοιάζει να μας ασκούνται πανταχόθεν πιέ-σεις για να αναλάβουμε δράση Σε ένα γνωστό απόσπα-σμα από το βιβλίο του laquoΥπαρξισμός και ανθρωπισμόςraquo ο Σαρτρ περιέγραψε το δίλημμα ενός νεαρού άνδρα στη Γαλλία το 1942 ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στο καθή-κον να βοηθήσει τη μόνη άρρωστη μητέρα του και στο καθήκον να προσχωρήσει στην Αντίσταση και να πολε-μήσει τους Γερμανούς Η άποψη του Σαρτρ είναι ασφα-λώς ότι δεν υπάρχει a priori απάντηση σε αυτό το δίλημ-μα Ο νεαρός άνδρας πρέπει να αποφασίσει βασισμένος μόνο στη δική του αβυσσαλέα ελευθερία και να αναλά-βει στο ακέραιο την ευθύνη για την απόφασή του Μια αισχρή τρίτη διέξοδος από το δίλημμα θα ήταν να συμ-βουλεύσουμε τον νεαρό άνδρα να πει στη μητέρα του ότι θα προσχωρήσει στην Αντίσταση και στους αντιστα-σιακούς φίλους του ότι θα μείνει να φροντίσει τη μη-τέρα του ενώ στην πραγματικότητα θα αποτραβηχτεί σε έναν απόμερο τόπο και θrsquo αφοσιωθεί στη μελέτη

Υπάρχει κάτι περισσότερο από φθηνός κυνισμός σε αυτή τη συμβουλή Θυμίζει ένα πολύ γνωστό σοβιετικό ανέκ-δοτο για τον Λένιν Επί σοσιαλισμού η συμβουλή του Λέ-νιν προς τους νέους η απάντησή του στο τι έπρεπε να κάνουν ήταν laquoΜελετήστε μελετήστε και μελετήστεraquo Την επικαλείτο συνέχεια και μπορούσε να τη δει κανείς στους τοίχους όλων των σχολείων Το ανέκδοτο έχει ως εξής Ρωτούν τον Μαρξ τον Ένγκελς και τον Λένιν αν θα προτι-μούσαν να είχαν μια σύζυγο ή μια ερωμένη Όπως είναι αναμενόμενο ο Μαρξ μάλλον συντηρητικός στα προσω-πικά ζητήματα απαντά laquoΜια σύζυγοraquo ενώ ο Ένγκελς περισσότερο τύπος μπον βιβέρ προτιμά μια ερωμένη Προς έκπληξη όλων ο Λένιν λέει laquoΕγώ θα ήθελα να εί-χα και τα δυοraquo Γιατί Μήπως υπάρχει μια κρυφή φλέβα παρακμιακού ηδονιστή πίσω από την αυστηρή επαναστα-τική εικόνα του Όχι ndash εξηγεί laquoΓια να μπορώ να λέω στη σύζυγό μου ότι πηγαίνω στην ερωμένη μου και στην ερω-μένη μου ότι πρέπει να μείνω με τη σύζυγό μουraquo laquoΚαι τότε τι θα έκανεςraquo laquoΘα πήγαινα σrsquo ένα απομονωμένο μέρος για να μελετήσω να μελετήσω και να μελετήσωraquo Αυτό ακριβώς δεν έκανε ο Λένιν έπειτα από τον όλεθρο του 1914

Αποτραβήχτηκε σrsquo ένα μοναχικό μέρος στην Ελβετία όπου laquoμελέτησε μελέτησε και μελέτησεraquo εντρυφώντας στη λογική του Χέγκελ Και αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα όταν τα μέσα ενημέρωσης μας βομβαρ-δίζουν με εικόνες βίας Πρέπει να laquoμελετήσουμε να με-λετήσουμε και να μελετήσουμεraquo τι προκαλεί αυτή τη βία

Βλ Jean-Paul Sartre laquoExistentialism and Humanismraquo Λονδίνο Methuen 1974 [Ο πρωτότυπος τίτλος στα γαλ-λικά είναι Lrsquo existentialisme est un humanisme εξ ου και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός μτφρ Κ Σταματίου Αθήνα Αρσενίδης χχ (Στμ)]

ΠεΡί Βίασ_Slavoj Zizek

ΠΡοδήΜοσίευσή από το βιβλίο του Slavoj Zizek

Violence που πρόκειται να

κυκλοφορήσει σε μετάφραση

Νεκτάριου Καλαϊτζή από τις

εκδόσεις Scripta το πρώτο

δίμηνο του 2010

αΠο τήν αναΠαΡαστασή στήν τεΛετουΡγία τήσ Βίασ_Σωτήρης Δημητρίου

Αν εκείνο που διδάσκει η βία είναι μόνο η βία όπως έγραφε στα 1585 ο Μ Μοntaigne αναμφισβήτητα και η γλωσσική αναπαράστασή της laquoτο ξύλο βγήκε από τον παράδεισοraquo που μrsquo αυτήν προέτρεπαν την εφαρμογή του ξυλοδαρμού ως την πιο καθαγιασμένη μέθοδο σωφρο-νισμού διδάσκει επίσης τη βία Τότε τι διδάσκει ο ξυλοδαρμός του μαθητή από το δάσκαλο σε κοινή θέα στην τάξη δηλαδή όταν η βία ασκείται τελεστικά

Επειδή οι μορφές της βίας είναι πάρα πολλές οφείλουμε να τις δια-χωρίσουμε σε δύο γενικές κατηγορίες στις μορφές της έμμεσης και σε εκείνες της άμεσης βίας Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την αυ-τοκτονία τον ασκητισμό τη θυγατροκτονία και τα παρόμοια Η δεύτε-ρη της άμεσης βίας περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα μορφών (βία σωματική ψυχολογική σωφρονιστική ενδοοικογενειακή τηλεοπτι-κή κά) που έχουν κοινό γνώρισμα την άσκηση επιβολής και εξουσί-ας Διαπερνά όλες τις πλευρές της κοινωνίας μας καθώς και των άλ-λων κοινωνιών που έχουν συγκεντρωτική δομή εξουσίας ndashκάνω τη δι-άκριση γιατί υπάρχουν και κοινωνίες χωρίς πολιτική εξουσία ή σχέ-σεις επιβολής οι ονομαζόμενες εξισωτικές που όμως απουσιωπού-νται επιμελώς αν και έχουν διεξαχθεί γιrsquo αυτές δέκα διεθνή συνέδρια

Ένα άλλο στοιχείο που τις διαχωρίζει είναι ότι η άμεση βία αναπαρά-γεται τόσο με τη διάπραξή της όσο και με τις αναπαραστάσεις της Η ίδια ως πράξη διαπερνά όλους του τομείς της ζωής το σπίτι το σχο-λείο το στρατό την εργασία και όλες τις σχέσεις των φύλων των ηλικιών των εθνοτήτων των κοινωνικών τάξεων κλπ Η δημόσια ει-κόνα της γεννά νέα βία γιατί το θύμα που την υφίσταται από τον ανώ-τερο προσπαθεί να εκτονώσει την αντίδρασή του μεταβιβάζοντάς τη σε κάποιον κατώτερο Οι μάρτυρες που την παρακολουθούν εφόσον δεν επεμβαίνουν υπέρ του θύματος συναινούν στη συνθήκη της βίας

Αν έλθουμε στις αναπαραστάσεις ειδικότερα στις εικονικές παρα-βλέποντας τις ακουστικές ndashτης γλώσσας των εμβατηρίων- καθώς και τις νευματικές ndashμούντζες κατάρες κά θα βρεθούμε μπροστά σε ένα πλούσιο πεδίο Ζωγραφικές και φωτογραφικές εικόνες πολέμου ακόμα και βραχογραφίες μαχών όπως των Βουσμάνων γλυπτά ή ανά-γλυφα ή ανάλογα μνημεία ηρώων τρόπαια πυγμαχία πάλη και άλλα αγωνίσματα ταυρομαχίες και κοκορομαχίες θεάματα της ρωμαϊκής αρένας Ιερά Πάθη ηλεκτρονικά παιχνίδια ταινίες αστυνομικές πο-

λεμικές θρίλερ κά Τέτοιου είδους θεάματα γίνονται πολύ δημοφιλή στις πιο επιθετικές κοινωνίες όπως συμβαίνει με την πυγμαχία στις ΗΠΑ και με την αρένα στην αρχαία Ρώμη πράγμα που επιβεβαιώνει ότι ο κοινωνικός τους ρόλος συνίσταται στην αναπαραγωγή της βίας

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανι-σμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας Αυτό οφείλεται στο ότι το δημόσιο θέαμα διεξάγεται με όρους που το εντάσσουν στο γενικότε-ρο πλαίσιο της τελετουργίας ndashημι-υπνωτική κατάσταση μετάσταση του εαυτού- και ανάλογα με το βαθμό συνεκτικότητας επηρεάζει τη συνείδηση όσων συμμετέχουν Σύμφωνα με τις έρευνες τη ανθρωπο-λογίας η τελετουργία μεταβιβάζει το μήνυμά της επιπλέον και διά μέ-σου της σωματοποίησης

Τελετουργία έχουμε επίσης και όταν σε κοινή θέα τίθεται η ίδια η πρά-ξη της βίας Η πολιτική ιστορία των σχέσεων δύναμης και εξουσίας μάς δίνει πολλά παραδείγματα Περιορίζομαι μόνο σις τελετουργικές ανθρωποθυσίες στις αυτοκρατορίες των Ίνκας Αζτέκων και Μάγια στην Ουρ της Μεσοποταμίας στους Γκούτα και Μπονιόρο της Αφρικής όταν γιόρταζε ο βασιλιάς στην αρχαία Ελλάδα στις ταφές των βασι-λέων της Αιγύπτου της Κίνας και των Σκυθών στις εκτελέσεις των Βυ-ζαντινών στον Ιππόδρομο στο κάψιμο της Ζαν ντrsquo Αρκ στις πριν τρεις αιώνες δημόσιες εκτελέσεις στις πλατείες των ευρωπαϊκών πόλεων που μελέτησε ο Foucault στις πρόσφατες της Κου Κλουξ Κλαν στους μύθους της Ιφιγένειας και του Αβραάμ

Τυπικό παράδειγμα τελετουργικής βίας είναι οι laquoδιαβατήριεςraquo τελε-τουργίες Παρουσιάζουν μεγάλη διάδοση στις απλές κοινωνίες κατά την περίοδο διαμόρφωσης της ανδροκρατίας και αποσκοπούν στο με-τασχηματισμό των αγοριών σε άνδρες εξουσιαστές Είναι πολύπλο-κες τελετουργίες και συνοδεύονται με σκληρές δοκιμασίες των αγο-ριών τα οποία μέσα από συνθήκες ύπνωσης σωματοποιούν τη βία που υφίστανται ώστε να μπορούν να την εξωτερικεύσουν στην κοι-νωνική πρακτική Το ενδιαφέρον είναι ότι οι laquoδιαβατήριεςraquo αποτέλε-σαν τον πυρήνα των θρησκευτικών τελετουργιών και παράλληλα με-τεξελίχθηκαν σε άλλες μορφές αναπαραγωγής και εκμάθησης της βί-ας όπως πχ τα καψόνια Πολλές αντιλήψεις μας θα τροποποιηθούν από μια εκτενέστερη μελέτη των φαινομένων αυτών

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανισμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

14 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 15

MasTers and slaves_Ηλίας Μαρμαράς wwwfoldedinblogspotcom

laquoΜπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφι-χτά για δέκα με δεκαπέντε λεπτά αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα [] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πά-νω στα στήθη μου [] σύνδεσέ τα με ελάσματα [] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [] τώ-ρα πέρασε στη φάση νούμερο δύο [] για να εντείνεις το βασανιστή-ριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προ-ηγούμενη φορά κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βα-θιά μπορούν να πάνε [] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επου-λωθούν [] γιrsquo αυτό να είσαι προσεκτικόςraquo

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση είναι ένα πρόγραμμα Είναι μέρος μιας διαδικασίας μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια σκη-νή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον ει-κονικό κόσμο του διαδικτύου Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα laquoτην εξέγερσηraquo όπως την αποκάλεσαν ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου) Ένα δίκτυο ανθρώπων όπου εκεί εί-ναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκο-νται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας επιθυμιών καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου Η βάση για το σχεδιασμό του προ-γράμματος της εξέγερσης ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze amp Guattari

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου laquoκύριοι και σκλάβοιraquo αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου Το laquoκαλόraquo για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν laquoκακόraquo ότι είναι αδύναμο δειλό και αξιολύπητο Ο laquoευγενής κύ-ριοςraquo αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό Οι κύριοι είναι οι δη-μιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψής της δηλαδή την ηθική του σκλάβου Τελικά η ηθική της κοινότητας συνολικά δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία

συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο laquoο φόβος είναι η μη-τέρα της ηθικήςraquo

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (senti-ment) η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του κατα-πιεστή Η ηθική του σκλάβου είναι απολύτως αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν laquoκαλόraquo Δεν αποσκοπεί στο να καταβά-λει τη θέληση του με τη δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμέ-νη ανατροπή Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα το πρακτικό laquoΚαλόraquo είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύ-ναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτί-ες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι laquoκακέςraquo όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι Λέγοντας πχ πως η ταπεινότητα είναι εθε-λούσια η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπει-νότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την laquoαπεχθήraquo ηθική τους εξοργί-ζουν τους κυρίους τους Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες Στο τέλος εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής

Στην εικονική κοινότητα όπου έγινε η εξέγερση των σκλάβων τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι Η βία όμως που ασκεί-ται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες συνεχίζει να υπάρχει Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής Ποιος ανα-στέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους Για-τί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλά-βους και το grid

Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους

Οι σκλάβοι δεν αναζητούν

να υπερβούν τους κυρίους

τους αλλά να τους κάνουν

σκλάβους σαν αυτούς

Βία τήσ δήΜοσίευσήσ_Ματθαίος Τσιμιτάκης httptsimitakiswordpresscom

Η κατηγορία είναι συνήθης και έτσι απευθύνεται κατά συν-θήκη Τα ΜΜΕ αρέσκονται στη μετάδοση κοινωνικών laquoπα-ρεκτροπώνraquo όπως είναι τα σκάνδαλα την αφήγηση προ-σωπικών δραμάτων σκηνοθετούν την καθημερινότητα σε τόνο λυρικό και φιλοξενούν συστηματικά ψηλά στην ατζέ-ντα τους οτιδήποτε περιέχει τα βασικά συστατικά αυτής της συνταγής όπως είναι το σεξ η βία ή τα σκάνδαλα εφό-σον τουλάχιστον υποστηρίζονται από εικόνες αποκλειστι-κές μαρτυρίες και άλλα αδιάψευστα laquoτεκμήριαraquo

Είναι κοινός τόπος ακόμα πως τα ΜΜΕ δεν αποτελούν αντικειμενικούς παρατηρητές της πραγματικότητας δεν ασκούν λειτουργία υπηρεσίας του δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αλλά κατασκευάζουν πολιτική και κοινωνική συ-ναίνεση διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στη δημόσια σφαίρα στην οποία και επικυριαρχούν Τέτοια είναι η δύ-ναμή τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτη-ση με όρους laquoτηλεοπτικότηταςraquo ή laquomedia-κότηταςraquo τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζη-τάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεών τους

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται όμως οι απόψεις τους συ-χνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων Αν κά-θε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέ-χουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας συμβαίνει άρα-γε το ίδιο και με τα ΜΜΕ Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχε-τίζονται με την κοινωνική ή τη διαπροσωπική βία

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος Οι κατηγορίες της συνοψίζονται σε δυο βασικούς τύπους που παράγουν απτό αποτέλεσμα Τη βία της επιβολής του ισχυρού (βία της εξουσίας της καταπί-εσης) και τη βία της παραβίασης αυτής της επιβολής (βία της εξέγερσης) Και οι δυο ασκούνται από πρόσωπα ή

κοινωνικά υποκείμενα και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας Και οι δυο όμως υπάρχουν σε μια δισδιάστα-τη και άμεση διαλεκτική δράσης-αντίδρασης

Στον πολιτισμό της τηλεόρασης της υπερ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτι-κών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανί-σχυρη και ολότελα διαφορετική

laquoΠρόκειται για τη βία των εικόνων και του θεάματος Εί-ναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια την εξά-λειψη κάθε μυστικότητας Δεν δουλεύει εργαλειακά αλ-λά σε συνάφεια (σσ με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία στερεότυπα πολιτικές επιδιώξεις) μολύνοντάς μας σπάζοντας τις εσώτερες άμυνές μαςraquo γράφει ο Γάλ-λος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη η δυνατότητα καθενός μας να τοποθε-τείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέ-σων να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρα-κτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επει-δή είδε τηλεόραση) αλλά laquoεπι-μολυντικόraquo

Τι σημαίνει laquoμόλυνσηraquo εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα) Οι μηχανισμοί δια-μεσολάβησης μεταξύ γεγονότων ειδήσεων και πολιτών είναι το μήνυμα Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 το σκάνδαλο Ζαχόπουλου στην Ελλάδα η πρόσφα-τη αναδημοσίευση σε πρωτοσέλιδο μεγάλης εφημερίδας των γυμνών φωτογραφιών της συμβούλου του υφυπουρ-γού προστασίας του πολίτη η κάλυψη των γεγονότων του Δεκέμβρη η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πο-λυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση Μας μα-θαίνουν πώς να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύ-ουν τι άποψη πρέπει να έχουμε γιrsquo αυτόν

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις η ισό-τιμη παρουσία του laquoτίποταraquo δίπλα στο laquoσημαντικόraquo απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσι-ακή αφήγηση η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυνα-μώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου Τα αδιάψευστα τεκ-μήρια των εικόνων που στην πραγματικότητα εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους Οι απο-δέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που απο-τελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν δια-θέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας Η βία αι-σθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφή-γησης Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβο Ζίζεκ πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέ-ον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που laquoυπόσχονται την πραγματικό-τηταraquo Καθώς η δημόσια σφαίρα συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώ-σεις αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους laquoπραγματικούςraquo αν-θρώπους που ζουν laquoπραγματικέςraquo ζωές έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ Ο διχασμός ανάμεσα στη συνεκτική καθημερινότητα και τη θραυσματική αναπαράσταση της την ένταξή της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογι-κά προσδιορισμένη είναι μια μορφή μετά-βίας σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσ-δένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα τότε προσαρτάται στη βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

16 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 17

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 8: konteiner_2

Ας αναλογιστούμε λίγο την απατηλή αίσθηση του επείγο-ντος που διαποτίζει τον αριστεροφιλελεύθερο ανθρωπι-στικό λόγο περί βίας στο πλαίσιό του το αφηρημένο και το παραστατικό (ψευδο)συγκεκριμένο συνυπάρχουν στη σκηνοθεσία της σκηνής της βίας ndashκατά των γυναικών των μαύρων των άστεγων των ομοφυλόφιλων

Το laquoμια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού κάθε έξι δευτερό-λεπτα σε αυτή τη χώραraquo και το laquoστο χρόνο που θα σας πά-ρει για να διαβάσετε αυτή την παράγραφο δέκα παιδιά θα πεθάνουν από πείναraquo είναι απλώς δυο παραδείγματα

Πίσω απrsquo όλα αυτά κρύβεται ένα υποκριτικό αίσθη-μα ηθικής αγανάκτησης Αυτό ακριβώς το είδος ψευδο-επείγοντος εκμεταλλεύτηκαν πριν από μερικά χρόνια τα Starbucks Στις εισόδους των καταστημάτων τους υπο-δέχονταν τους πελάτες αφίσες οι οποίες τόνιζαν ότι σχε-δόν τα μισά από τα κέρδη της αλυσίδας διατίθεντο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στα παιδιά της Γουατε-μάλας της χώρας από την οποία προμηθεύονται τον κα-φέ τους Εμείς έπρεπε να συναγάγουμε ότι με κάθε φλι-τζάνι καφέ που πίναμε σώζαμε τη ζωή ενός παιδιού Υπάρχει μια θεμελιακή αντιθεωρητική χροιά σε αυτές τις επιτακτικές προτροπές Δεν υπάρχει χρόνος να σκε-φτούμε laquoπρέπει να δράσουμε τώραraquo Μέσω αυτής της ψευδούς αίσθησης του επείγοντος οι πλούσιοι της με-ταβιομηχανικής εποχής παρότι ζουν στον περιχαρα-κωμένο εικονικό τους κόσμο όχι μόνο δεν αρνούνται και δεν αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα έξω από τη δική τους περιοχή ndash αλλά και αναφέρονται διαρκώς σε αυτήν με πάθος Όπως είπε πρόσφατα ο Μπιλ Γκέ-ιτς laquoΤι σημασία έχουν οι υπολογιστές όταν εκατομ-μύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν από δυσε-ντερία ενώ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να σωθούνraquo Απέναντι σε αυτό το ψευδές επείγον ίσως θα έπρε-πε να τοποθετήσουμε την εξαίρετη επιστολή που έγρα-ψε ο Μαρξ [Karl Marx] στον Ένγκελς [Friedrich Engels] το 1879 όταν για ένα σύντομο διάστημα φάνηκε ότι

μια ευρωπαϊκή επανάσταση ήταν και πάλι προ των πυ-λών Η επιστολή του Μαρξ εκφράζει καθαρό πανι-κό δεν μπορούν οι επαναστάτες να περιμένουν μερικά χρόνια Δεν έχει ακόμα τελειώσει το laquoΚεφάλαιόraquo του Μια κριτική ανάλυση της παρούσας παγκόσμιας συγκυρί-ας ndashμιας συγκυρίας η οποία δεν προσφέρει καμιά σαφή λύση καμιά laquoπρακτικήraquo συμβουλή για το τι πρέπει να γί-νει και δεν αφήνει να διαφανεί κανένα φως στο τέλος του τούνελ αφού γνωρίζει κανείς πολύ καλά ότι αυτό το φως θα μπορούσε να ανήκει σε ένα τρένο που έρχεται κατα-πάνω μας ολοταχώς για να μας συνθλίψειndash συνήθως προ-καλεί μομφή laquoΕννοείς ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίπο-τα Ότι πρέπει απλά να καθίσουμε και να περιμένουμεraquo Θα έπρεπε κανείς να βρει το θάρρος να απαντήσει laquoΝΑΙ ακριβώς αυτό εννοώraquo

Υπάρχουν καταστάσεις όπου η μόνη αληθινά laquoπρακτι-κήraquo αντιμετώπιση που μπορεί να υιοθετήσει κανείς εί-ναι να αντισταθεί στον πειρασμό να εμπλακεί άμεσα και να τηρήσει μια στάση του στυλ laquoπεριμένοντας και βλέπο-νταςraquo αποδυόμενος σε μια υπομονετική κριτική ανάλυ-ση Σήμερα μοιάζει να μας ασκούνται πανταχόθεν πιέ-σεις για να αναλάβουμε δράση Σε ένα γνωστό απόσπα-σμα από το βιβλίο του laquoΥπαρξισμός και ανθρωπισμόςraquo ο Σαρτρ περιέγραψε το δίλημμα ενός νεαρού άνδρα στη Γαλλία το 1942 ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στο καθή-κον να βοηθήσει τη μόνη άρρωστη μητέρα του και στο καθήκον να προσχωρήσει στην Αντίσταση και να πολε-μήσει τους Γερμανούς Η άποψη του Σαρτρ είναι ασφα-λώς ότι δεν υπάρχει a priori απάντηση σε αυτό το δίλημ-μα Ο νεαρός άνδρας πρέπει να αποφασίσει βασισμένος μόνο στη δική του αβυσσαλέα ελευθερία και να αναλά-βει στο ακέραιο την ευθύνη για την απόφασή του Μια αισχρή τρίτη διέξοδος από το δίλημμα θα ήταν να συμ-βουλεύσουμε τον νεαρό άνδρα να πει στη μητέρα του ότι θα προσχωρήσει στην Αντίσταση και στους αντιστα-σιακούς φίλους του ότι θα μείνει να φροντίσει τη μη-τέρα του ενώ στην πραγματικότητα θα αποτραβηχτεί σε έναν απόμερο τόπο και θrsquo αφοσιωθεί στη μελέτη

Υπάρχει κάτι περισσότερο από φθηνός κυνισμός σε αυτή τη συμβουλή Θυμίζει ένα πολύ γνωστό σοβιετικό ανέκ-δοτο για τον Λένιν Επί σοσιαλισμού η συμβουλή του Λέ-νιν προς τους νέους η απάντησή του στο τι έπρεπε να κάνουν ήταν laquoΜελετήστε μελετήστε και μελετήστεraquo Την επικαλείτο συνέχεια και μπορούσε να τη δει κανείς στους τοίχους όλων των σχολείων Το ανέκδοτο έχει ως εξής Ρωτούν τον Μαρξ τον Ένγκελς και τον Λένιν αν θα προτι-μούσαν να είχαν μια σύζυγο ή μια ερωμένη Όπως είναι αναμενόμενο ο Μαρξ μάλλον συντηρητικός στα προσω-πικά ζητήματα απαντά laquoΜια σύζυγοraquo ενώ ο Ένγκελς περισσότερο τύπος μπον βιβέρ προτιμά μια ερωμένη Προς έκπληξη όλων ο Λένιν λέει laquoΕγώ θα ήθελα να εί-χα και τα δυοraquo Γιατί Μήπως υπάρχει μια κρυφή φλέβα παρακμιακού ηδονιστή πίσω από την αυστηρή επαναστα-τική εικόνα του Όχι ndash εξηγεί laquoΓια να μπορώ να λέω στη σύζυγό μου ότι πηγαίνω στην ερωμένη μου και στην ερω-μένη μου ότι πρέπει να μείνω με τη σύζυγό μουraquo laquoΚαι τότε τι θα έκανεςraquo laquoΘα πήγαινα σrsquo ένα απομονωμένο μέρος για να μελετήσω να μελετήσω και να μελετήσωraquo Αυτό ακριβώς δεν έκανε ο Λένιν έπειτα από τον όλεθρο του 1914

Αποτραβήχτηκε σrsquo ένα μοναχικό μέρος στην Ελβετία όπου laquoμελέτησε μελέτησε και μελέτησεraquo εντρυφώντας στη λογική του Χέγκελ Και αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα όταν τα μέσα ενημέρωσης μας βομβαρ-δίζουν με εικόνες βίας Πρέπει να laquoμελετήσουμε να με-λετήσουμε και να μελετήσουμεraquo τι προκαλεί αυτή τη βία

Βλ Jean-Paul Sartre laquoExistentialism and Humanismraquo Λονδίνο Methuen 1974 [Ο πρωτότυπος τίτλος στα γαλ-λικά είναι Lrsquo existentialisme est un humanisme εξ ου και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός μτφρ Κ Σταματίου Αθήνα Αρσενίδης χχ (Στμ)]

ΠεΡί Βίασ_Slavoj Zizek

ΠΡοδήΜοσίευσή από το βιβλίο του Slavoj Zizek

Violence που πρόκειται να

κυκλοφορήσει σε μετάφραση

Νεκτάριου Καλαϊτζή από τις

εκδόσεις Scripta το πρώτο

δίμηνο του 2010

αΠο τήν αναΠαΡαστασή στήν τεΛετουΡγία τήσ Βίασ_Σωτήρης Δημητρίου

Αν εκείνο που διδάσκει η βία είναι μόνο η βία όπως έγραφε στα 1585 ο Μ Μοntaigne αναμφισβήτητα και η γλωσσική αναπαράστασή της laquoτο ξύλο βγήκε από τον παράδεισοraquo που μrsquo αυτήν προέτρεπαν την εφαρμογή του ξυλοδαρμού ως την πιο καθαγιασμένη μέθοδο σωφρο-νισμού διδάσκει επίσης τη βία Τότε τι διδάσκει ο ξυλοδαρμός του μαθητή από το δάσκαλο σε κοινή θέα στην τάξη δηλαδή όταν η βία ασκείται τελεστικά

Επειδή οι μορφές της βίας είναι πάρα πολλές οφείλουμε να τις δια-χωρίσουμε σε δύο γενικές κατηγορίες στις μορφές της έμμεσης και σε εκείνες της άμεσης βίας Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την αυ-τοκτονία τον ασκητισμό τη θυγατροκτονία και τα παρόμοια Η δεύτε-ρη της άμεσης βίας περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα μορφών (βία σωματική ψυχολογική σωφρονιστική ενδοοικογενειακή τηλεοπτι-κή κά) που έχουν κοινό γνώρισμα την άσκηση επιβολής και εξουσί-ας Διαπερνά όλες τις πλευρές της κοινωνίας μας καθώς και των άλ-λων κοινωνιών που έχουν συγκεντρωτική δομή εξουσίας ndashκάνω τη δι-άκριση γιατί υπάρχουν και κοινωνίες χωρίς πολιτική εξουσία ή σχέ-σεις επιβολής οι ονομαζόμενες εξισωτικές που όμως απουσιωπού-νται επιμελώς αν και έχουν διεξαχθεί γιrsquo αυτές δέκα διεθνή συνέδρια

Ένα άλλο στοιχείο που τις διαχωρίζει είναι ότι η άμεση βία αναπαρά-γεται τόσο με τη διάπραξή της όσο και με τις αναπαραστάσεις της Η ίδια ως πράξη διαπερνά όλους του τομείς της ζωής το σπίτι το σχο-λείο το στρατό την εργασία και όλες τις σχέσεις των φύλων των ηλικιών των εθνοτήτων των κοινωνικών τάξεων κλπ Η δημόσια ει-κόνα της γεννά νέα βία γιατί το θύμα που την υφίσταται από τον ανώ-τερο προσπαθεί να εκτονώσει την αντίδρασή του μεταβιβάζοντάς τη σε κάποιον κατώτερο Οι μάρτυρες που την παρακολουθούν εφόσον δεν επεμβαίνουν υπέρ του θύματος συναινούν στη συνθήκη της βίας

Αν έλθουμε στις αναπαραστάσεις ειδικότερα στις εικονικές παρα-βλέποντας τις ακουστικές ndashτης γλώσσας των εμβατηρίων- καθώς και τις νευματικές ndashμούντζες κατάρες κά θα βρεθούμε μπροστά σε ένα πλούσιο πεδίο Ζωγραφικές και φωτογραφικές εικόνες πολέμου ακόμα και βραχογραφίες μαχών όπως των Βουσμάνων γλυπτά ή ανά-γλυφα ή ανάλογα μνημεία ηρώων τρόπαια πυγμαχία πάλη και άλλα αγωνίσματα ταυρομαχίες και κοκορομαχίες θεάματα της ρωμαϊκής αρένας Ιερά Πάθη ηλεκτρονικά παιχνίδια ταινίες αστυνομικές πο-

λεμικές θρίλερ κά Τέτοιου είδους θεάματα γίνονται πολύ δημοφιλή στις πιο επιθετικές κοινωνίες όπως συμβαίνει με την πυγμαχία στις ΗΠΑ και με την αρένα στην αρχαία Ρώμη πράγμα που επιβεβαιώνει ότι ο κοινωνικός τους ρόλος συνίσταται στην αναπαραγωγή της βίας

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανι-σμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας Αυτό οφείλεται στο ότι το δημόσιο θέαμα διεξάγεται με όρους που το εντάσσουν στο γενικότε-ρο πλαίσιο της τελετουργίας ndashημι-υπνωτική κατάσταση μετάσταση του εαυτού- και ανάλογα με το βαθμό συνεκτικότητας επηρεάζει τη συνείδηση όσων συμμετέχουν Σύμφωνα με τις έρευνες τη ανθρωπο-λογίας η τελετουργία μεταβιβάζει το μήνυμά της επιπλέον και διά μέ-σου της σωματοποίησης

Τελετουργία έχουμε επίσης και όταν σε κοινή θέα τίθεται η ίδια η πρά-ξη της βίας Η πολιτική ιστορία των σχέσεων δύναμης και εξουσίας μάς δίνει πολλά παραδείγματα Περιορίζομαι μόνο σις τελετουργικές ανθρωποθυσίες στις αυτοκρατορίες των Ίνκας Αζτέκων και Μάγια στην Ουρ της Μεσοποταμίας στους Γκούτα και Μπονιόρο της Αφρικής όταν γιόρταζε ο βασιλιάς στην αρχαία Ελλάδα στις ταφές των βασι-λέων της Αιγύπτου της Κίνας και των Σκυθών στις εκτελέσεις των Βυ-ζαντινών στον Ιππόδρομο στο κάψιμο της Ζαν ντrsquo Αρκ στις πριν τρεις αιώνες δημόσιες εκτελέσεις στις πλατείες των ευρωπαϊκών πόλεων που μελέτησε ο Foucault στις πρόσφατες της Κου Κλουξ Κλαν στους μύθους της Ιφιγένειας και του Αβραάμ

Τυπικό παράδειγμα τελετουργικής βίας είναι οι laquoδιαβατήριεςraquo τελε-τουργίες Παρουσιάζουν μεγάλη διάδοση στις απλές κοινωνίες κατά την περίοδο διαμόρφωσης της ανδροκρατίας και αποσκοπούν στο με-τασχηματισμό των αγοριών σε άνδρες εξουσιαστές Είναι πολύπλο-κες τελετουργίες και συνοδεύονται με σκληρές δοκιμασίες των αγο-ριών τα οποία μέσα από συνθήκες ύπνωσης σωματοποιούν τη βία που υφίστανται ώστε να μπορούν να την εξωτερικεύσουν στην κοι-νωνική πρακτική Το ενδιαφέρον είναι ότι οι laquoδιαβατήριεςraquo αποτέλε-σαν τον πυρήνα των θρησκευτικών τελετουργιών και παράλληλα με-τεξελίχθηκαν σε άλλες μορφές αναπαραγωγής και εκμάθησης της βί-ας όπως πχ τα καψόνια Πολλές αντιλήψεις μας θα τροποποιηθούν από μια εκτενέστερη μελέτη των φαινομένων αυτών

Εκείνο που προκύπτει είναι ότι όταν η βία ως αναπαράσταση τίθεται σε κοινή θέα δηλαδή γίνεται δημόσιο θέαμα λειτουργεί σαν μηχανισμός συντήρησης των σχέσεων εξουσίας

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

14 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 15

MasTers and slaves_Ηλίας Μαρμαράς wwwfoldedinblogspotcom

laquoΜπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφι-χτά για δέκα με δεκαπέντε λεπτά αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα [] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πά-νω στα στήθη μου [] σύνδεσέ τα με ελάσματα [] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [] τώ-ρα πέρασε στη φάση νούμερο δύο [] για να εντείνεις το βασανιστή-ριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προ-ηγούμενη φορά κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βα-θιά μπορούν να πάνε [] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επου-λωθούν [] γιrsquo αυτό να είσαι προσεκτικόςraquo

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση είναι ένα πρόγραμμα Είναι μέρος μιας διαδικασίας μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια σκη-νή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον ει-κονικό κόσμο του διαδικτύου Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα laquoτην εξέγερσηraquo όπως την αποκάλεσαν ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου) Ένα δίκτυο ανθρώπων όπου εκεί εί-ναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκο-νται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας επιθυμιών καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου Η βάση για το σχεδιασμό του προ-γράμματος της εξέγερσης ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze amp Guattari

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου laquoκύριοι και σκλάβοιraquo αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου Το laquoκαλόraquo για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν laquoκακόraquo ότι είναι αδύναμο δειλό και αξιολύπητο Ο laquoευγενής κύ-ριοςraquo αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό Οι κύριοι είναι οι δη-μιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψής της δηλαδή την ηθική του σκλάβου Τελικά η ηθική της κοινότητας συνολικά δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία

συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο laquoο φόβος είναι η μη-τέρα της ηθικήςraquo

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (senti-ment) η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του κατα-πιεστή Η ηθική του σκλάβου είναι απολύτως αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν laquoκαλόraquo Δεν αποσκοπεί στο να καταβά-λει τη θέληση του με τη δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμέ-νη ανατροπή Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα το πρακτικό laquoΚαλόraquo είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύ-ναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτί-ες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι laquoκακέςraquo όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι Λέγοντας πχ πως η ταπεινότητα είναι εθε-λούσια η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπει-νότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την laquoαπεχθήraquo ηθική τους εξοργί-ζουν τους κυρίους τους Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες Στο τέλος εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής

Στην εικονική κοινότητα όπου έγινε η εξέγερση των σκλάβων τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι Η βία όμως που ασκεί-ται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες συνεχίζει να υπάρχει Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής Ποιος ανα-στέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους Για-τί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλά-βους και το grid

Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους

Οι σκλάβοι δεν αναζητούν

να υπερβούν τους κυρίους

τους αλλά να τους κάνουν

σκλάβους σαν αυτούς

Βία τήσ δήΜοσίευσήσ_Ματθαίος Τσιμιτάκης httptsimitakiswordpresscom

Η κατηγορία είναι συνήθης και έτσι απευθύνεται κατά συν-θήκη Τα ΜΜΕ αρέσκονται στη μετάδοση κοινωνικών laquoπα-ρεκτροπώνraquo όπως είναι τα σκάνδαλα την αφήγηση προ-σωπικών δραμάτων σκηνοθετούν την καθημερινότητα σε τόνο λυρικό και φιλοξενούν συστηματικά ψηλά στην ατζέ-ντα τους οτιδήποτε περιέχει τα βασικά συστατικά αυτής της συνταγής όπως είναι το σεξ η βία ή τα σκάνδαλα εφό-σον τουλάχιστον υποστηρίζονται από εικόνες αποκλειστι-κές μαρτυρίες και άλλα αδιάψευστα laquoτεκμήριαraquo

Είναι κοινός τόπος ακόμα πως τα ΜΜΕ δεν αποτελούν αντικειμενικούς παρατηρητές της πραγματικότητας δεν ασκούν λειτουργία υπηρεσίας του δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αλλά κατασκευάζουν πολιτική και κοινωνική συ-ναίνεση διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στη δημόσια σφαίρα στην οποία και επικυριαρχούν Τέτοια είναι η δύ-ναμή τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτη-ση με όρους laquoτηλεοπτικότηταςraquo ή laquomedia-κότηταςraquo τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζη-τάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεών τους

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται όμως οι απόψεις τους συ-χνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων Αν κά-θε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέ-χουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας συμβαίνει άρα-γε το ίδιο και με τα ΜΜΕ Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχε-τίζονται με την κοινωνική ή τη διαπροσωπική βία

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος Οι κατηγορίες της συνοψίζονται σε δυο βασικούς τύπους που παράγουν απτό αποτέλεσμα Τη βία της επιβολής του ισχυρού (βία της εξουσίας της καταπί-εσης) και τη βία της παραβίασης αυτής της επιβολής (βία της εξέγερσης) Και οι δυο ασκούνται από πρόσωπα ή

κοινωνικά υποκείμενα και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας Και οι δυο όμως υπάρχουν σε μια δισδιάστα-τη και άμεση διαλεκτική δράσης-αντίδρασης

Στον πολιτισμό της τηλεόρασης της υπερ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτι-κών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανί-σχυρη και ολότελα διαφορετική

laquoΠρόκειται για τη βία των εικόνων και του θεάματος Εί-ναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια την εξά-λειψη κάθε μυστικότητας Δεν δουλεύει εργαλειακά αλ-λά σε συνάφεια (σσ με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία στερεότυπα πολιτικές επιδιώξεις) μολύνοντάς μας σπάζοντας τις εσώτερες άμυνές μαςraquo γράφει ο Γάλ-λος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη η δυνατότητα καθενός μας να τοποθε-τείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέ-σων να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρα-κτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επει-δή είδε τηλεόραση) αλλά laquoεπι-μολυντικόraquo

Τι σημαίνει laquoμόλυνσηraquo εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα) Οι μηχανισμοί δια-μεσολάβησης μεταξύ γεγονότων ειδήσεων και πολιτών είναι το μήνυμα Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 το σκάνδαλο Ζαχόπουλου στην Ελλάδα η πρόσφα-τη αναδημοσίευση σε πρωτοσέλιδο μεγάλης εφημερίδας των γυμνών φωτογραφιών της συμβούλου του υφυπουρ-γού προστασίας του πολίτη η κάλυψη των γεγονότων του Δεκέμβρη η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πο-λυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση Μας μα-θαίνουν πώς να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύ-ουν τι άποψη πρέπει να έχουμε γιrsquo αυτόν

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις η ισό-τιμη παρουσία του laquoτίποταraquo δίπλα στο laquoσημαντικόraquo απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσι-ακή αφήγηση η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυνα-μώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου Τα αδιάψευστα τεκ-μήρια των εικόνων που στην πραγματικότητα εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους Οι απο-δέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που απο-τελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν δια-θέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας Η βία αι-σθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφή-γησης Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβο Ζίζεκ πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέ-ον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που laquoυπόσχονται την πραγματικό-τηταraquo Καθώς η δημόσια σφαίρα συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώ-σεις αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους laquoπραγματικούςraquo αν-θρώπους που ζουν laquoπραγματικέςraquo ζωές έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ Ο διχασμός ανάμεσα στη συνεκτική καθημερινότητα και τη θραυσματική αναπαράσταση της την ένταξή της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογι-κά προσδιορισμένη είναι μια μορφή μετά-βίας σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσ-δένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα τότε προσαρτάται στη βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

16 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 17

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 9: konteiner_2

MasTers and slaves_Ηλίας Μαρμαράς wwwfoldedinblogspotcom

laquoΜπορείς να με δέσεις πάνω στο τραπέζι με τα σκοινιά όσο πιο σφι-χτά για δέκα με δεκαπέντε λεπτά αρκετό χρόνο για να ετοιμάσεις τα όργανα [] εκατό χτυπήματα με το μαστίγιο τουλάχιστον [] διάλειμμα μερικά λεπτά γιατί ιδρώνεις [] τώρα αρχίζεις να ράβεις κουμπιά πά-νω στα στήθη μου [] σύνδεσέ τα με ελάσματα [] δέσε τους καρπούς των χεριών μου μαζί [] ράψε και σύνδεσε τους γλουτούς μου [] τώ-ρα πέρασε στη φάση νούμερο δύο [] για να εντείνεις το βασανιστή-ριο και τον πόνο και να πραγματοποιήσεις την απειλή σου από την προ-ηγούμενη φορά κάρφωσε τις ακίδες στους γλουτούς μου όσο πιο βα-θιά μπορούν να πάνε [] δεν αποζητώ καψίματα γιατί πρέπει να κάνω κάποιες ιατρικές εξετάσεις και τα εγκαύματα παίρνουν καιρό να επου-λωθούν [] γιrsquo αυτό να είσαι προσεκτικόςraquo

Αυτό δεν είναι μια φαντασίωση είναι ένα πρόγραμμα Είναι μέρος μιας διαδικασίας μια ερμηνεία που χρειάζεται ερμηνεία η ίδια σκη-νή από ένα εγχείρημα που συνέβη μερικούς μήνες πριν σε κάποιον ει-κονικό κόσμο του διαδικτύου Αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα laquoτην εξέγερσηraquo όπως την αποκάλεσαν ήταν κάποιοι από τους σκλάβους της κοινότητας (του δικτύου) Ένα δίκτυο ανθρώπων όπου εκεί εί-ναι κανόνας ότι μοιάζει να είναι η εξαίρεση στον πραγματικό κόσμο

Ο κόσμος αυτός αποτελείται από κυρίους και σκλάβους που εμπλέκο-νται διαρκώς σε ένα πλέγμα βίας επιθυμιών καταστολών και τελικά παραγωγής του ίδιου του κόσμου Η βάση για το σχεδιασμό του προ-γράμματος της εξέγερσης ήταν κάποιες τακτικές εμπνευσμένες από το βιβλίο Milles plateaux των Deleuze amp Guattari

Όμως ο σκοπός του προγράμματος δεν ήταν η υπέρβαση του δίπολου laquoκύριοι και σκλάβοιraquo αλλά το γκρέμισμα της κυριαρχίας των κυρίων μέσω της μετατροπής τους σε σκλάβους Η εγκαθίδρυση δηλαδή στην κοινότητα της ηθικής των σκλάβων

Στη γενεαλογία της ηθικής ο Nitzcshe λέει πως υπάρχουν δύο είδη ηθικής στον κόσμο Η ηθική του κυρίου και η ηθική του σκλάβου Το laquoκαλόraquo για τους κυρίους ορίζεται ως ότι είναι ευγενές και ισχυρό ενώ σαν laquoκακόraquo ότι είναι αδύναμο δειλό και αξιολύπητο Ο laquoευγενής κύ-ριοςraquo αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν αυτόν που ορίζει αξίες Οι ορισμοί του δεν χρειάζονται έγκριση εφόσον κρίνει πως ότι είναι βλαβερό για τον ίδιο είναι βλαβερό καθαυτό Οι κύριοι είναι οι δη-μιουργοί της ηθικής ενώ οι σκλάβοι ανταποκρίνονται στην ηθική του κυρίου τους με το να παράγουν τις τεχνικές πρόσληψής της δηλαδή την ηθική του σκλάβου Τελικά η ηθική της κοινότητας συνολικά δεν είναι παρά το σχέδιο προστασίας αυτού που ο κύριος ορίζει ως αξία

συνεπώς για τον σκλάβο αλλά και για τον κύριο laquoο φόβος είναι η μη-τέρα της ηθικήςraquo

Αντίθετα από την ηθική του κυρίου που είναι ένα αίσθημα (senti-ment) η ηθική του σκλάβου είναι ένα αρνητικό αίσθημα εχθρότητας (ressentiment) που επιχειρεί να επανακαθορίσει ότι ο κύριος ορίζει Αν η ηθική του κυρίου βασίζεται στη δύναμη η ηθική του σκλάβου βασίζεται στην αδυναμία και αποσκοπεί στον εκφαυλισμό του κατα-πιεστή Η ηθική του σκλάβου είναι απολύτως αντίθετη από την ηθική του κυρίου του και δημιουργείται σε αντιδιαστολή απέναντι σε ότι η ηθική του κυρίου ορίζει σαν laquoκαλόraquo Δεν αποσκοπεί στο να καταβά-λει τη θέληση του με τη δύναμη αλλά με μια προσεκτικά σχεδιασμέ-νη ανατροπή Οι σκλάβοι δεν αναζητούν να υπερβούν τους κυρίους τους αλλά να τους κάνουν σκλάβους σαν αυτούς Η ουσία της ηθικής των σκλάβων είναι η χρησιμότητα το πρακτικό laquoΚαλόraquo είναι ότι είναι χρήσιμο για την κοινότητα και όχι ότι είναι ευγενές ή δυνατό

Μιας και οι ισχυροί είναι πιο λίγοι στην κοινότητα συγκρινόμενοι με τον αριθμό των αδύναμων σε αντιστάθμισμα αυτοί κερδίζουν σε δύ-ναμη διαφθείροντας τους ισχυρούς με το να τους πείσουν πως οι αιτί-ες που ορίζουν τη δουλεία τους είναι laquoκακέςraquo όπως ακριβώς είναι και οι ποιότητες εκείνες που δεν μπόρεσαν να επιλέξουν αρχικά ακριβώς επειδή ήταν αδύναμοι Λέγοντας πχ πως η ταπεινότητα είναι εθε-λούσια η ηθική των σκλάβων αποφεύγει να παραδεχτεί πως η ταπει-νότητα τους είχε αρχικά επιβληθεί από κάποιους κυρίους Καθώς οι σκλάβοι ξεδιπλώνουν αδιάντροπα την laquoαπεχθήraquo ηθική τους εξοργί-ζουν τους κυρίους τους Οι προκλήσεις υποχρεώνουν τους κυρίους να δείξουν τη δύναμη τους στην πράξη επιβάλλοντας ωμές τιμωρίες Στο τέλος εφόσον για τους σκλάβους ο πόνος της τιμωρίας είναι ηδονή (ή προσποιούνται πως είναι) αυτό παγιδεύει τους κυρίους τους μέσα στις αξίες της δικιάς τους ηθικής

Στην εικονική κοινότητα όπου έγινε η εξέγερση των σκλάβων τώρα υπάρχουν μόνο σκλάβοι και καθόλου κύριοι Η βία όμως που ασκεί-ται για την καταπίεση της δημιουργικότητας που είναι οι επιθυμίες συνεχίζει να υπάρχει Ποιος είναι τώρα ο καταπιεστής Ποιος ανα-στέλλει τις επιθυμίες των σκλάβων που δεν έχουν πια κυρίους Για-τί δεν υπάρχει τίποτε άλλο να δει κανείς εκεί πια παρά μόνο σκλά-βους και το grid

Το grid(πλέγμα) είναι η πλατφόρμα και η τεχνολογία πίσω από τους online εικονικούς κόσμους

Οι σκλάβοι δεν αναζητούν

να υπερβούν τους κυρίους

τους αλλά να τους κάνουν

σκλάβους σαν αυτούς

Βία τήσ δήΜοσίευσήσ_Ματθαίος Τσιμιτάκης httptsimitakiswordpresscom

Η κατηγορία είναι συνήθης και έτσι απευθύνεται κατά συν-θήκη Τα ΜΜΕ αρέσκονται στη μετάδοση κοινωνικών laquoπα-ρεκτροπώνraquo όπως είναι τα σκάνδαλα την αφήγηση προ-σωπικών δραμάτων σκηνοθετούν την καθημερινότητα σε τόνο λυρικό και φιλοξενούν συστηματικά ψηλά στην ατζέ-ντα τους οτιδήποτε περιέχει τα βασικά συστατικά αυτής της συνταγής όπως είναι το σεξ η βία ή τα σκάνδαλα εφό-σον τουλάχιστον υποστηρίζονται από εικόνες αποκλειστι-κές μαρτυρίες και άλλα αδιάψευστα laquoτεκμήριαraquo

Είναι κοινός τόπος ακόμα πως τα ΜΜΕ δεν αποτελούν αντικειμενικούς παρατηρητές της πραγματικότητας δεν ασκούν λειτουργία υπηρεσίας του δημοκρατικού πολιτεύ-ματος αλλά κατασκευάζουν πολιτική και κοινωνική συ-ναίνεση διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στη δημόσια σφαίρα στην οποία και επικυριαρχούν Τέτοια είναι η δύ-ναμή τους ώστε να κρίνουμε την ίδια την πολιτική συζήτη-ση με όρους laquoτηλεοπτικότηταςraquo ή laquomedia-κότηταςraquo τους πολιτευτές με όρους καλής ή κακής εμφάνισης ενώ συζη-τάμε πολύ λιγότερο πια για το περιεχόμενο των απόψεων ή των αποφάσεών τους

Τα ΜΜΕ ασκούν μια παράξενη μορφή εξουσίας αφού το προϊόν τους δεν παράγεται δημοκρατικώ τω τρόπω μεν οι δημοσιογράφοι δεν κρίνονται όμως οι απόψεις τους συ-χνά γίνονται κυρίαρχες στην κοινωνία διαμορφώνουν την εικόνα της εποχής και ωθούν τη λήψη αποφάσεων Αν κά-θε εξουσία διαθέτει τρόπους επιβολής οι οποίοι εμπεριέ-χουν ένα θεμιτό ή αθέμιτο ποσοστό βίας συμβαίνει άρα-γε το ίδιο και με τα ΜΜΕ Το ερώτημα δεν μπορεί να πάρει άμεση απάντηση αφού καμιά έρευνα δεν το υποστηρίζει και καμιά θεωρία δεν είναι βέβαιη για το πώς ακριβώς σχε-τίζονται με την κοινωνική ή τη διαπροσωπική βία

Η βία δεν είναι πάρα ένα γρήγορο μέσο επιβολής ενός αποτελέσματος Οι κατηγορίες της συνοψίζονται σε δυο βασικούς τύπους που παράγουν απτό αποτέλεσμα Τη βία της επιβολής του ισχυρού (βία της εξουσίας της καταπί-εσης) και τη βία της παραβίασης αυτής της επιβολής (βία της εξέγερσης) Και οι δυο ασκούνται από πρόσωπα ή

κοινωνικά υποκείμενα και παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας Και οι δυο όμως υπάρχουν σε μια δισδιάστα-τη και άμεση διαλεκτική δράσης-αντίδρασης

Στον πολιτισμό της τηλεόρασης της υπερ-πληροφόρησης και της υπερπροσφοράς συσκευών επικοινωνίας και οπτι-κών απεικονίσεων της πραγματικότητας όπου αυτό που αποκαλούμε δημόσια σφαίρα συγκροτείται στα ίδια τα ΜΜΕ φαίνεται να εμφανίζεται μια νέα παράμετρος πανί-σχυρη και ολότελα διαφορετική

laquoΠρόκειται για τη βία των εικόνων και του θεάματος Εί-ναι συνδεδεμένη με την καθολική διαφάνεια την εξά-λειψη κάθε μυστικότητας Δεν δουλεύει εργαλειακά αλ-λά σε συνάφεια (σσ με παραδεδομένες αντιλήψεις στην κοινωνία στερεότυπα πολιτικές επιδιώξεις) μολύνοντάς μας σπάζοντας τις εσώτερες άμυνές μαςraquo γράφει ο Γάλ-λος φιλόσοφος Ζαν Μποτριγιάρ

Τα αντισώματα στα οποία αναφέρεται ο Μποτριγιάρ είναι η κριτική σκέψη η δυνατότητα καθενός μας να τοποθε-τείται κριτικά απέναντι στα γεγονότα να κατασκευάζει νοήματα έξω από την ομογενοποιημένη οπτική των Μέ-σων να μην παραδίδεται στην άποψη που υπαγορεύεται από τους μηχανισμούς Η βία αυτή δεν έχει βεβαίως πρα-κτικό αποτέλεσμα (κανείς δεν πήγε στο νοσοκομείο επει-δή είδε τηλεόραση) αλλά laquoεπι-μολυντικόraquo

Τι σημαίνει laquoμόλυνσηraquo εν προκειμένω εξηγεί ο Μάρσαλ Μακλούαν (το μέσο είναι το μήνυμα) Οι μηχανισμοί δια-μεσολάβησης μεταξύ γεγονότων ειδήσεων και πολιτών είναι το μήνυμα Οι εικόνες από τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 το σκάνδαλο Ζαχόπουλου στην Ελλάδα η πρόσφα-τη αναδημοσίευση σε πρωτοσέλιδο μεγάλης εφημερίδας των γυμνών φωτογραφιών της συμβούλου του υφυπουρ-γού προστασίας του πολίτη η κάλυψη των γεγονότων του Δεκέμβρη η πρόσφατη αποσιώπηση της πορείας του Πο-λυτεχνείου δεν μεταφέρουν απλώς μια είδηση Μας μα-θαίνουν πώς να βλέπουμε τον κόσμο και μας υπαγορεύ-ουν τι άποψη πρέπει να έχουμε γιrsquo αυτόν

Ο υπερπληθωρισμός εικόνων και πληροφοριών η θραύση του δομημένου νοήματος κάτω από τις εντυπώσεις η ισό-τιμη παρουσία του laquoτίποταraquo δίπλα στο laquoσημαντικόraquo απλώς και μόνο επειδή διαθέτει εικόνες ή στηρίζει μια εντυπωσι-ακή αφήγηση η κυριαρχία του συναισθήματος αποδυνα-μώνουν την κριτική ικανότητα των πολιτών τους εθίζουν και μεταδίδουν το μήνυμα του φόβου Τα αδιάψευστα τεκ-μήρια των εικόνων που στην πραγματικότητα εμφανίζουν μόνο το φλοιό μιας υπόθεσης νοηματοδοτούνται από τα στερεότυπα των ΜΜΕ και τις προκαταλήψεις τους Οι απο-δέκτες του προϊόντος τους σέρνονται στην αποδοχή μιας πορνογραφικής αντίληψης της πραγματικότητας που απο-τελείται από καρικατούρες αντί για ιστορικά υποκείμενα Που οι πράξεις εκκινούν από ταπεινά κίνητρα και δεν δια-θέτουν απαραίτητα φορτίο γνώσης ή κοινωνίας Η βία αι-σθητικοποιείται και νομιμοποιείται ως συστατικό της αφή-γησης Η πολιτική συναίνεση επιτυγχάνεται

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβο Ζίζεκ πιστεύει πως τέτοια είναι η επίδραση των εικόνων και των πληροφοριών πλέ-ον στη ζωή μας ώστε η πραγματικότητα να ερημώνεται μπροστά στις εικόνες που laquoυπόσχονται την πραγματικό-τηταraquo Καθώς η δημόσια σφαίρα συγκροτείται όλο και περισσότερο με διαμεσολαβημένες εικόνες και εντυπώ-σεις αυτό που βλέπουμε μέσα από τις οθόνες γίνεται πιο αληθινό από την ίδια μας την εμπειρία

Όμως η πραγματικότητα εξακολουθεί να λειτουργεί και να συσσωρεύει αδιέξοδα για τους laquoπραγματικούςraquo αν-θρώπους που ζουν laquoπραγματικέςraquo ζωές έξω από την αφήγηση των ΜΜΕ Ο διχασμός ανάμεσα στη συνεκτική καθημερινότητα και τη θραυσματική αναπαράσταση της την ένταξή της σε μια αφήγηση ελεγχόμενη και ιδεολογι-κά προσδιορισμένη είναι μια μορφή μετά-βίας σύμφωνα με τον Μποτριγιάρ Όταν μάλιστα η αφήγηση αυτή προσ-δένεται ή ενσωματώνεται στα πολιτικά ή επιχειρηματικά κατεστημένα τότε προσαρτάται στη βία της επιβολής της εξουσίας και γίνεται φανερή

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

16 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 17

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 10: konteiner_2

Κορμιά hellip σμιλεμένα hellip ανοιχτά hellip και δίχως περιττές αναστολές σας περιμένουν να τα περιεργαστείτε hellip

hellip μόνο παρακαλώ δεν κάνει να τα πείτε πτώματα ηχεί η λέξη πολύ άσχημα σε τούτη την αποστειρωμένη αίθουσα ούτε και πρέπει να τα σκεφτείτε καν σαν πεθαμένους μα τι λέξεις κακόγουστες κι ανάρμοστες είνrsquo αυτές για τέ-τοια τεχνήματα ― θα τα λέτε μόνο Κορμιά Το συμφωνήσαμε

Γιατί μπορεί να έχετε πια κλειστά τα φέρετρα στους ναούς είναι απαίσιο να βλέπεις πεθαμένο λέτε μπορεί και να μη φέρνετε τα παιδιά σας σε κηδείες να μην τραυματιστούν οι ψυχούλες τους μπορεί τώρα πια να θάβετε κουτιά ή να τα καίτε άλλωστε οι πολιτισμένοι άνθρωποι είναι περήφανοι αξιοπρε-πείς θρηνούν σιωπηλά κρυφά ιδιωτικά μπορεί στο τέλος τέλος να μην ξέ-ρετε πώς να πενθήσετε hellip αλλά όχι δεν ήταν δυνατόν να χάσετε ένα τέτοιο event δεν θα μπορούσατε να μην επισκεφτείτε κι εσείς οικογενειακώς μια έκ-θεση τόσο πρωτότυπη τόσο μοναδική τόσο διδακτική

Σπλήνες έντερα πνευμόνια σχισμένα έμβρυα γδαρμένα πρόσωπα με γυάλι-να μάτια ω πόσα έχετε να μάθετε Κοιτάξτε κρατάει ρακέτες κλοτσάει μπά-λες Τι τέλειο μηχάνημα ο ανθρώπινος οργανισμός Πώς Τίνος ήταν Πώς έζη-σε Πώς πέθανε Ποιοι τον έχασαν Τον θρήνησε κανείς Και γιατί η μια μιλάει για δωρητές ενώ ο άλλος για αζήτητα Παρακαλώ είπαμε δεν μιλάμε για νε-κρούς μόνο για Κορμιά Δεν ήρθατε εδώ για να πενθήσετε δεν πληρώσατε για νrsquo ακούσετε τίποτα βαριές σκέψεις μήτεhellip φιλοσοφίες Ήρθατε να δεί-τε μηχανήματα Γιατί Ε όλο και κάποιο λόγο θα βρείτε ή θα σας βρουν Έτσι δουλεύει το σύστημα άλλωστε δεν φτιάχνουν πια οι λόγοι τα μέσα αλλά τα μέσα τους λόγους Κι απέναντι είναι τα μαγαζιά για κανένα ουζάκι Μετά

Δεν είναι μόδα ούτε της μόδας σήμερα ο θάνατος Είναι ταμπού Πρέπει να εξοστρακιστεί απrsquo τον δημόσιο λόγο Να γίνει ένα ακόμα οικονομικό μέγεθος Πρέπει γιrsquo αυτό να του αφαιρεθεί κάθε διάσταση νοήματος σημασίας Πρέ-πει γιrsquo αυτό να γίνει μια ματαιότητα Πρέπει γιrsquo αυτό να πάψει νrsquo αποτελεί στιγμή συγκεφαλαίωσης Να μετατραπεί σε καθαρή laquoλήξηraquo Πρέπει γιrsquo αυτό ο νεκρός να γίνει χρήσιμος ένα πλαστικοποιημένο κορμί που το περιφέρουν άκλαυτο από έκθεση σrsquo έκθεση Πρέπει γιrsquo αυτό να μην πενθήσει και να μη φρίξει κανείς Πρέπει να προχωρήσει η νάρκωση βαθιών αντανακλαστικών μας Να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα μας μια εκλεπτυσμένη και laquoφιλομαθήςraquo αναισθητοποίηση απέναντι στη φρίκη Ώστε πια σε καμιά φρίκη να μην μπο-ρούμε να μη νιώσουμε την ανάγκη καν να πούμε όχι

Είδατε ή νιώσατε άλλωστε τίποτα το βίαιο σε τούτη την καλοστημένη έκθεση

Σχόλιο πάνω στην έκθεση Bodies αφιερωμένο στους κοντά 200000 συγχωριανούς μου που την επισκέφτηκαν πέρσι

ή χείΡουΡγήΜενή Βία _Γιάννης Δ Ιωαννίδης

Ο τρόπος που συνδέεται στο μυαλό των περισσότερων η βία με τη φωνητική μουσική είναι εν πολλοίς προφανής Στην περίπτωση ενός punk rock κομματιού που καλεί κά-ποιον όπως και ο Breton σrsquo ένα από τα μανιφέστα του να βγει μrsquo ένα περίστροφο στο χέρι και να πυροβολεί αδιά-κριτα μέσα στο πλήθος (θυμίζοντας κάτι ανάμεσα σε Γάλ-λο αναρχικό τερρορίστα του δεκάτου ενάτου αιώνα και σε απελπισμένο Αμερικάνο έφηβο) ο λόγος που μπορεί κα-νείς να το χαρακτηρίσει laquoβίαιοraquo είναι το μήνυμα των στί-χων Με ανάλογο τρόπο ένα μπρεχτικό song οι στίχοι του οποίου καλούν σε βίαιη ρήξη με την μπουρζουαζία μπο-ρεί να θεωρηθεί laquoβίαιοraquo παρότι δεν συνοδεύονται ανα-γκαστικά από ένα επαναλαμβανόμενο ακόρντο μιας παρα-μορφωμένης ηλεκτρικής κιθάρας Όσο ταυτίζει κανείς αυ-τό που θέλουν να πουν οι στίχοι μrsquo αυτά που θέλει να πει η μουσική τα πράγματα είναι απλά κατά το μάλλον ή ήττον

Υπάρχει σαφώς μια διαφορά ανάμεσα στα αμερικάνικα folk εργατικά τραγούδια και τη μελοποίηση ενός σονέ-του του Mallarmeacute από έναν πιονιέρο της μουσικής του ει-κοστού όπως ο Pierre Boulez Εδώ η έννοια της λεκτικής αναπαράστασης την οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε μουσικές αφηγηματικού περιγραφικού ή αμιγώς ανα-παραστατικού είδους έχει λάβει μια οριακή μορφή Αυτό όμως δεν οφείλεται αποκλειστικά στη μετατονική σύνθε-ση αλλά και στο ίδιο το laquoκρυπτικό και ελλειπτικόraquo ποίη-μα Αυτό το νέο laquoσυμφωνικό ποίημαraquo ndashγια να θυμηθού-

με τον όρο του List αν και είναι ανάρμοστος με αυστηρά κριτήριαndash δεν θυμίζει σε πολλά το βερισμό των λιμπρέ-των ενός Monteverdi Το ποίημα αυτό συνιστά σε σχέση με τις εννοιολογικές παραστάσεις της καθομιλουμένης μια laquoαποδόμησηraquo από μόνο του και αυτό δίχως να χρεια-στεί να προσέξει κανείς τη μουσική

Το εναρκτήριο ερώτημα (που πρόκειται να προκαλέσει μια ακατάσχετη ερωτηματοθεσία) έχει να κάνει με αυτό που μπορεί να αναγνωριστεί ως laquoβίαιοraquo στη μουσική που θεωρείται αυτόνομη από το λόγο Από πού αντλεί νομιμο-ποίηση οποιοσδήποτε τέτοιος χαρακτηρισμός όταν έχου-με να κάνουμε με μια μουσική που δεν είναι φωνητική Εδώ προκύπτει μια χαρακτηριστική δυσκολία καθώς το ευρύ κοινό έχει γαλουχηθεί μέσα σε μια laquoαναπαραστατι-κή λογικήraquo που βασίζεται σε μια χοντροκομμένη ταύτιση γλωσσικών και μουσικών laquoεννοιώνraquo

Το βίαιο στοιχείο στη μουσική δεν αφορά κατά κανέ-να θεμελιώδη τρόπο τη βίαιη επενέργεια ή ένα αίσθη-μα τρόμου άγχους φόβου που δύναται να προκύψει από το άκουσμά της Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι έχουμε προ-σκολληθεί σε μια laquoαισθητική του συναισθήματοςraquo η βα-σική θέση της οποίας ndashότι το περιεχόμενο της μουσικής είναι τα συναισθήματαndash έχει παύσει να θεωρείται έγκυ-ρη πάνω από έναν αιώνα από την εποχή δηλαδή που την έπληξαν οι συστηματικές αναπτύξεις του Eduard Hanslik

Δεν αφορά μια αισθητικοποίηση της βίας εκ μέρους των καλλιτεχνών με πλέον ακραίο πρόσφατο παράδειγμα τις δηλώσεις του Karlheitz Stockhausen για την 11η Σεπτεμ-βρίου laquoαυτό που παρακολουθήσαμε είναι το μεγαλύτερο έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί ποτέraquo

Δεν αφορά επίσης μια καλλιτεχνική καταγγελία των δει-νών που επιφέρει Δεν αφορά ακόμη κάποιο λογισμό της μουσικής έννοιας του laquoβίαιουraquo δοσμένου μέσα από συζητήσεις στις οποίες θα μπορούσε κανείς να συμμετά-σχει ή να λάβει υπόψη του σε συνάρτηση με τον οποίο μπορεί να επαληθευτεί η ορθότητα των αισθητικών κρί-σεων Τι μπορεί να αφορά λοιπόν

Θα πρέπει κανείς εντέλει να αναλογιστεί τα κριτήρια που μοιραζόμαστε σχετικά με το πώς μετέχει η μουσική στις διαθέσεις μας και το πώς μετέχουμε εμείς στην ύπαρξη της Πώς δηλαδή το άκουσμά της έχει συνδεθεί με τη λα-χτάρα και την προσμονή κάποιου πράγματος Σε πολλές συζητήσεις μας το βίαιο και το ανοίκειο έχουν πολύ συγ-γενικές σημασίες Αν το οικείο αφορά τον τρόπο που αντι-λαμβανόμαστε τη θέση μιας τέχνης στη ζωή μας βίαιη θα μπορούσε να θεωρηθεί η μουσική που δεν συμμορφώνε-ται με τα κριτήρια ενός οικείου ακούσματος Αυτή η βιαιό-τητα εξυπηρετεί την εναλλαγή και την ποικιλία των καλλι-τεχνικών μορφών Η ίδια η μεταμορφωτική ικανότητα της τέχνης διέπεται από μια τέτοια βιαιότητα

Βία καί Μουσίκή_Γιάννης Πεδιώτης

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

18 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 19

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 11: konteiner_2

24 ψεΜατα ανα δευτεΡοΛεΠτο_Γιώργος Κακανάκης σκηνοθέτης www thebelieverzblogspotcom

Πρόλογος1 Τα όρια της κατασκευήςκατανάλωσης της εικόνας μου είναι τα όρια του κόσμου μου Tractatus logico-philosphi-cus 56 (re-mix)

2 Το αλλόκοτο (Ger Das Unheimliche το αν-οίκειο) είναι μια φροϋδική σύλληψη γιrsquo αυτό που μπορεί να είναι οι-κείο όμως ξένο την ίδια στιγμή με αποτέλεσμα μια περί-εργη αίσθηση μια άβολη κατάσταση

Επειδή ακριβώς το αλλόκοτο είναι οικείο όμως και ξέ-νο συχνά δημιουργεί μια γνωστική ασυμφωνία στο υπο-κείμενο εξαιτίας του παράδοξου να έλκεται αλλά και να απωθείται ταυτόχρονα από το ίδιο αντικείμενο Αυτή η γνωστική ασυμφωνία συχνά οδηγεί σε μια άμεση απόρρι-ψη του αντικειμένου από το υποκείμενο που επιλέγει να απορρίψει παρά να εκλογικεύσει

Α_ Σημειώσεις για ένα καρέ (η συνοριακή γραμμή η πατρίδα το ξένο)Κοιτάζοντας τα όρια μιας λήψης (ενός καρέ) όπως το δο-μεί ο Χάνεκε βλέπουμε συγχρόνως ένα γεγονός αλλά και την πιθανότητα ενός γεγονότος Το ίδιο το γεγονός αφο-ρά ένα οικείο πρόσωπο ή αντικείμενο ενώ η πιθανότητα παραπέμπει σε κάτι ακατανόμαστο κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κάτι ξένο

Ο Χάνεκε στήνει μια επικράτεια και την ίδια στιγμή το αρ-νητικό της Ενώ παρακολουθούμε την εκδοχή όπου όλα φαίνονται ασφαλή έξω από το πλάνο έχουμε την αίσθη-ση ενός διαρκώς παρόντος κινδύνου

Αυτός ο οιωνεί κίνδυνος έρχεται από μια αφηρημένη αό-ριστη δύναμη και μοιάζει να εισβάλλει στην (ασφαλή) επι-κράτεια δημιουργώντας το συναίσθημα μιας laquoπατρίδαςraquo που βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή επίθεσηςεισβο-λής Παρακολουθώντας το πλάνο βλέπουμε (μας δείχνει) τις παγιδεύσεις του laquoπρώτου κόσμουraquo ενώ έξω από το πλάνο και τα σύνορά του νιώθουμε την καυτή ζέστη της ερήμου του πραγματικού αυτής του laquoτρίτου κόσμουraquo

Έξω από το πλάνο ακούμε τα αεροπλάνα να προσεγγίζουν τους Πύργους ακούμε το νερό που πλημμυρίζει τα αμπά-ρια του Τιτανικού ακούμε τα μικρά χέρια των παιδιών που αλλάζουν γεμιστήρες σε ημιαυτόματα όπλα στη Σι-έρρα Λεόνε Έξω απ΄ το καρέ το χάος έχει ήδη επικρατή-σει όπως ακριβώς το αδιανόητο έχει κατακλύσει τη φα-

ντασία μας Όταν το αδιανόητο τελικά μεταφέρεται μπρο-στά στα μάτια μας (μπαίνει στο πλάνο) τότε εμείς ως θεα-τέςμάρτυρες παίρνουμε επιτέλους αυτό που επιθυμού-με Αυτό είναι το σημείο που αντιστοιχεί στον πυρήνα της βίας στον κινηματογράφο του Χάνεκε η βία έρχεται όταν ο σκηνοθέτης μάς δίνει αυτό που περιμέναμε αυτό που ευχόμασταν να συμβεί Με άλλα λόγια η βία είναι το ανα-μενόμενο όχι το αναπάντεχο

Β_ Σημειώσεις για τη φόρμα και το περιεχόμενο (κοινωνικός διάλογος μηχανική του συναισθήματος)Οι πιο δυνατές σημαντικές και πιο τρικυμιώδεις στιγμές στις ταινίες του Χάνεκε είναι ακριβώς εκείνες στις οποί-ες φόρμα δομή και περιεχόμενο συναντιούνται και συ-γκρούονται Ο Χάνεκε δουλεύει με τη φόρμα και το περιε-χόμενο και τα αποτυπώνει στο celluloid ταυτόχρονα σαν επιστήμονας και σαν αλχημιστής

Σαν επιστήμονας μας καθιστά μάρτυρες στη δημιουρ-γία μιας εξαιρετικά ραφιναρισμένης δομής ενός μηχανι-σμού Και ο μηχανισμός αυτός είναι λειτουργικός πλή-ρης επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσα από μια δική του λογική και ακριβώς γιrsquo αυτούς τους λόγους αποτελεί μια φόρμα αξιοθαύμαστη για την κατασκευαστική της αρτιό-τητα για τη δεξιοτεχνία του κατασκευαστή της Αυτή εί-ναι η δουλειά του επιστήμονα

Ο αλχημιστής κατασκευάζει και χειρίζεται το περιεχόμε-νο Εδώ βλέπουμε σκιές αποχρώσεις μισές αλήθειες ανεξήγητα πάθη κρυφές ιστορίες παράλογες χειρονο-μίες μεταβαλλόμενα κίνητρα εξωφρενικά αισθήματα Ο αλχημιστής δημιουργεί ένα σκοτεινό θέμα ένα καρδιο-χτύπι μια αιμάτινη ροή

Τελικά ο επιστήμονας και ο αλχημιστής γίνονται ένα και αυτός ο ένας είναι ο μηχανικός που μέσω της πολιτικής των συναισθημάτων προκαλεί τον κοινωνικό διάλογο

Στο σημείο αυτό τονίζω ότι ο Χάνεκε κατασκευάζει μια δομική σύνθεση και μια οργανική αποσύνθεση που σαν αποτέλεσμα έχει μια στατική στιγμή που ισορροπεί ανά-μεσα στην ενδόρρηξη και την έκρηξη ανάμεσα στην απο-κάλυψη και την απόκρυψη ανάμεσα στην ταυτοποίηση και την αποξένωση Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πιο βίαιες στιγμές στην κινηματογραφική μυθολογία του Χάνεκε εί-ναι εκείνες όπου δεν συμβαίνει laquoτίποταraquo

Γ_ Σημειώσεις για την κάμερα ndash μάτι(η οργανική μηχανή)Όταν η φόρμα συναντά το περιεχόμενο όταν το λευκό αποστειρωμένο χειρουργικό γάντι κρατάει την παλλόμε-νη ζεστή καρδιά τότε έχουμε την κατασκευή αυτού που υπονοεί ο Ντελέζ Ο κινηματογράφος σαν όργανο τελειο-ποίησης της πραγματικότητας

Η μεθοδολογία που ακολουθείται (όπως περιγράφε-ται στην παράγραφο Β) είναι μια κλασική φόρμουλα (το σημείο βρασμού που επιτυγχάνεται όταν φόρμα και πε-ριεχόμενο βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) και βρίσκει την εφαρμογή της σε πολλές μορφές τέχνης Κι όμως το γε-γονός αυτό δεν θα πρέπει να μας αποσπάσει από το να δούμε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο ο Χάνεκε χρησι-μοποιεί αυτή τη φόρμουλα Οι μέθοδοι που προκύπτουν από τη χρήση αυτή της φόρμουλας είναι ότι εμείς σαν θε-ατές γινόμαστε μέρος του έργου Αυτό σημαίνει επίσης ότι όταν η φόρμα ξεπερνάει το περιεχόμενο γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων Μοιάζει σαν τα μάτια των θε-ατών να απομακρύνονται να αποστασιοποιούνται όπως απομακρύνεται ο φακός της κάμερας Και όταν ο φακός εστιάζει λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για τον θεατή (που ως τότε ήταν απλώς μάρτυρας) να ξεπεράσει τη θέση του και να εξαγάγει συμπεράσματα και κρίσεις

Αν όπως εισηγείται ο Ντελέζ το σινεμά στην εξέλιξή του μπορεί να γίνει ένα βιολογικό όργανο για την αντίληψη της πραγματικότητας τότε στην περίπτωση του Χάνεκε έχουμε ένα αισθητικό όργανο με διπλή λειτουργία την καταγραφή την αποτύπωση τη θέαση του εσωτερικού κόσμου με ατομικούς ηθικούς κώδικες με επιθυμίες και φαντασιώσεις προγράμματα και διαμάχες και στον αντί-ποδα (ή συμπληρωματικά) την καταγραφή αποτύπωση θέαση του έξω κόσμου με τις κοινωνικές δομές τις πολι-τικές διαμάχες και τις επιθυμίες που διαμορφώνονται από μια laquoπαγκόσμιαraquo λίμπιντο

Ανοιχτός Επίλογος Η Έβδομη Ήπειρος the state of provocation

Μια μέρα η Ανθρωπότητα θα παίζει με τον νόμο όπως τα παιδιά παίζουν με αχρηστευμένα αντικείμενα όχι για να αποκαταστήσουν την αρχική τους χρήση αλλά για να τα απελευθερώσουν από αυτή για τα καλά

Giorgio Agamben (State of exception)

Το simulacrum - είδωλο που επιχειρεί να αποκαλύψει την αλήθεια

Nam June Paik is not dead Installation The Instruktors

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

20 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 21

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 12: konteiner_2

laquoή Βία ΜετΡαεί τή γήraquo _Γιώργος Λαμπράκος συγγραφέας

Στον πλανήτη Γη κάθε άνθρωπος περισσεύει και κάθε άν-θρωπος αποτελεί αυταξία Η τραγωδία της ζωής αλλά και το μέγιστο ενδιαφέρον της βρίσκεται στη συγκρουσιακή συνύπαρξη αυτών των δύο κοινότοπων δεδομένων

Στέκομαι σε έναν σταθμό του μετρό στο Βερολίνο κρατώ-ντας μια κλειστή μπύρα laquoΜου δίνεις κανά ψιλό να πάρω καμίαraquo με ρωτά ερχόμενος προς το μέρος μου ένας Γερ-μανός ζητιάνος ανθρώπινος ιδεότυπος που μέχρι τότε μου φαινόταν οξύμωρο σχήμα laquoΠάρε αυτήraquo του απαντώ στη γλώσσα του laquoΕυχαριστώ Από πού είσαιraquo με ρωτά laquoΑπrsquo την Ελλάδαraquo laquoΑ σοβαρά Ξέρω δύο ελληνικές λέξεις Πα-ναθηναϊκός Ολυμπιακόςraquo laquoΚαλή φάσηraquo του λέω χαμογε-λώντας laquoΒλέπω συνέχεια ποδόσφαιροraquo μου λέει laquoαλλά πάντα σε μπυραρία γιατί είμαι άστεγοςraquo laquoΓιατί είσαι άστε-γοςraquo τον ρωτώ laquoΓιατί ποτέ δεν πίστευα πως θα γίνω άστε-γοςraquo μου απαντά ανοίγοντας την μπύρα laquoΚαι γιατί πάντα πίστευα στη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων μουraquo

laquoΔεν απαγορεύεται να πίνεις εδώ μέσαraquo συνεχίζω μετα-νιώνοντας αμέσως για την ερώτησή μου όταν διαπιστώνω ότι τα χέρια του είναι γεμάτα πληγές laquoΌταν πεθαίνεις τί-ποτα δεν απαγορεύεταιraquo μου απαντά και κατεβάζει ηδονι-κά μια τεράστια γουλιά που φτάνει στον οισοφάγο του χω-ρίς να τη γευτεί laquoΝα που καμιά φορά ο θάνατος ρίχνει κα-λές μπαλιέςraquo σκέφτομαι και τον κερνάω μία ακόμα βλέ-ποντας συγχρόνως στο πρόσωπό του να αντανακλάται το προαιώνιο δίλημμα αν πρέπει να κοιτάζει κανείς κατάμα-τα τη ζωή ή το θάνατο Αν κοιτάζει τη ζωή βλέπει μια μαυ-ρίλα Αν κοιτάζει το θάνατο βλέπει μια τρύπα Αν κοιτάζει τον εαυτό του βλέπει μια μαύρη τρύπα

Το τρένο φτάνει Η διαφήμιση μιας μάρκας τσιγάρων με τη γνωστή επιγραφή εναντίον του καπνίσματος τον κά-νει να μειδιά laquoΑργό και επώδυνο θάνατο δεν προκαλεί το κάπνισμα αλλά η ζωήraquo μου λέει και φεύγει τρεκλί-ζοντας Το στόμα μου πετά ένα χαμηλόφωνο ηττοπαθές

laquoνα προσέχειςraquo που ευτυχώς δεν τον πετυχαίνει Ο θάνα-τος μιας τόσο δύσκολης ζωής πρέπει να είναι εύκολος σκέφτομαι και μπαίνω στο βαγόνι

Επιστρέφοντας στο σπίτι αναρωτιόμουν πόσοι άνθρωποι πετάγονται άραγε από τον καναπέ του σπιτιού τους όταν βλέπουν ένα αγόρι με κομμένα χέρια και πόδια από βόμ-βα μια πυρηνική έκρηξη σε μια εξωτική θάλασσα με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον έναν ανέστιο άνεργο να περιφέρεται σαν μεθυσμένο σκυλί μια γυναί-κα να εκπορνεύεται για λίγη ηρωίνη ένα παιδί με πρησμέ-νη κοιλιά γεμάτο μύγες και πόσοι όταν μπαίνει ένα γκολ

Όλοι αναστενάρηδες είμαστε που βαδίζουμε πάνω σε βί-αια κάρβουνα Διαφέρουμε μονάχα στο πάχος που έχει το δέρμα στις πατούσες μας καθώς και στο αν περπατά-με πάνω σε μάρμαρο ή σε τέλμα Σε κάθε περίπτωση το ανθρώπινο τέλμα δεν έχει τέλος

Εντάξει ανέκαθεν τα τακούνια θεωρούνταν εν δυνάμει φονικά όπλα Και οι γυναίκες πάνω στις γόβες στιλέτο μοιραίες υπάρξεις ικανές να παρασύρουν έναν άντρα μέ-χρι θανάτου Ως εδώ καλά είμαστε όμως τελευταία πέ-ρα από το γνωστό παραμύθι της μοιραίας επικίνδυνης γυ-ναίκας και το παιχνίδι της γοητείας με τη βία κάτι μοιά-ζει να έχει ξεφύγει από τα όρια Τα laquoαιματοκυλισμέναraquo εντιτόριαλ μόδας που γεμίζουν τις σελίδες των περιοδι-κών μόδας είναι μόνο η αρχή του θέματος

Για τα μάτια μας μόνο γυναίκες κονταροχτυπιούνται άν-δρες τις δαμάζουν τις πατάνε κάτω gay τις ζηλεύουν έφη-βες τις μιμούνται Σαν σε μελό ταινία εκείνες λυγίζουν υποφέρουν αδειάζουν το βλέμμα τους χαμηλώνουν το παράστημά τους Άλλες φορές εμφανίζονται σαν εκδικη-τικά βαμπίρ με αίμα παντού και πτώματα αντρών στο πέρα-σμά τους δήμιοι και θύματα βασανιστηρίων την ίδια στιγ-μή Ωμά κρέατα ωμή βία Και όλα αυτά διαδραματίζονται στο δωδεκάποντο υψόμετρο των μυτερών laquoστιλέτοraquo

Και συνεχίζω με μερικές εικόνες ακόμα Γυναίκες ξαπλω-μένες στο πάτωμα με μικρά όπλα στα χέρια και ψηλά τα-κούνια υπό μορφή κρυφών μαχητών περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το μήνυ-μά τους Εικόνες αγριεμένων ανδρών να παλεύουν κρα-τώντας μαστίγια με μαυρισμένα μάτια και υπερφουσκω-μένα μπράτσα κι όμως όλα τα παραπάνω δεν κάνουν καμία αίσθηση

Και έπειτα γεννιέται η ανία έρχεται η απάθεια Το έργο σταδιακά καταντά τόσο βαρετό που μετατρέπεται σε αό-ρατο Και τι θα ακολουθήσει μετά Τι θα είναι πλέον ικα-νό να μας σοκάρει Η καθημερινή εξάσκηση στις εικόνες βίας όσο ανώδυνες παρφουμαρισμένες και glossy κι αν παρουσιάζονται φαίνεται να λειτουργούν ως μια κακή εκ-παίδευση στο δρόμο προς μια γενική αναισθησία

Όσο συχνές πάντως κι αν έχουν γίνει αυτές οι εικόνες γύρω μας εξακολουθώ να αναρωτιέμαι τι και γιατί Γιατί τόση βία σε κοινή θέα στις διαφημίσεις lifestyle Γιατί τέτοια υπερ-βολή Ποιος ο σκοπός και ποιο το νόημα της σύνδεσης του ευ ζην της ομορφιάς με επιθετικές brutal εχθρικές εικό-νες Γιατί τα ίδια τα ρούχα δεν είναι βίαια Ακόμα και οι πιο επιθετικές γραμμές ενός πανκ σακακιού δεν μπορούν να μεταδώσουν πόνο ndash μιλάμε για υφάσματα

Ένα πρώτο σενάριο θα μπορούσε να υποστηρίξει πως πρόκειται για απόπειρα της εφήμερης πλευράς αυτής της βιομηχανίας να συνδέσει τον εαυτό της με ανεξίτηλες κα-ταστάσεις με εικόνες που εγγράφονται στο μυαλό και στο συναίσθημα

Έτσι κι αλλιώς ο laquoΜέγας Αισθησιασμόςraquo το έχει βάλει ήδη στα πόδια Διότι το σκηνικό θυμίζει θέατρο παραλό-γου όταν η διαφήμιση μόδας ενδίδει στο πιο καίριο λά-θος Την αντιμετώπιση του ανθρώπου όχι ως αποδέκτη της αλλά ως πρώτης ύλης

Υπάρχει και κάτι εντελώς γελοίο στην υπόθεση αυτή Σχε-δόν στο σύνολό τους οι έντυπες καταχωρίσεις και οι κι-νηματογραφικές διαφημίσεις αυτής της θεματολογίας παρουσιάζουν τρομερά κορμιά βουτηγμένα στο λάδι και ας έχουν μόλις τερματίσει αγώνα πυγμαχίας Τονίζουν τις άψογες βλεφαρίδες των ταλαιπωρημένων γυναικείων προσώπων σαν ανθισμένες μαργαρίτες στο καρέ Το απο-κορύφωμα δε έρχεται όταν διασημότητες επιλέγονται ως διαφημιστικοί εκπρόσωποι τέτοιων μηνυμάτων όπου ακό-μα και στα πιο σκληρά βίαια στιγμιότυπα διατηρούν στο ακέραιο τη γοητεία τους

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαφημιστικό της Κίρα Νάιτλι σε μια καμπάνια για την ενδοοικογενειακή βία όπου ενώ laquoτρώει ξύλοraquo παραμένει πανέμορφη Με αυ-τόν τον τρόπο όμως όχι μόνο εξωραΐζεται η βία ndashπράξη άγαρμπη και σκληρή εξ ορισμούndash αλλά αντιμετωπίζεται ως κάτι σχεδόν επιθυμητό

Μπροστά σε τέτοιες εικόνες αισθάνομαι μια βαθιά απο-στροφή Διαπιστώνω επίσης μια συντηρητική στροφή με σαφείς σεξιστικές διαθέσεις Για ποια απελευθέρωση της γυναίκας μάς μιλάνε φωτογραφίσεις με μπουνιές κλο-τσιές μελανιές ράμματα και μαυρισμένα μάτια

Κι ας φωνάζει σrsquo αυτό το θέατρο του παραλόγου ο εκά-στοτε laquoθιασάρχηςraquo laquoΓδύσουraquo Και ας φωνάζουν οι πρωταγωνιστές laquoΜάλισταraquoΕγώ θέλω να τους φωνάξω laquoΣυνέλθετεraquo

Μια πρώτη εντύπωση για την κοσμική διάσταση της σκέ-ψης την καταγράφει ως κάτι laquoμετά τη φύσηraquo χωρίς δηλα-δή υλική και δη σωματική υπόσταση Η σκέψη είναι πνεύ-μα είναι σημαινόμενο όχι σημαίνον Ωστόσο δεν θα ήταν τίποτα ούτε καν σημαινόμενο χωρίς εκείνο το σώμα το οποίο δαμάζει εκείνη την οντότητα στην οποία επιβάλλε-ται ασκώντας πάνω της βία

Είναι πράγματι το πρώτο δομικό χαρακτηριστικό της σκέ-ψης πέρα από τις καταβολές της από ερεθίσματα και την απόρροια συναισθημάτων η επιβολή στο νοούν υπο-κείμενο με την τυφλή δύναμη υποταγής σε έναν κανό-να Απέναντι στη σκέψη του καθένας είναι άοπλος συ-χνά έρμαιό της ως προς την κατεύθυνση της εμπειρικής του δράσης και των αποφάσεών του Συχνά μιλάμε για την ελευθερία της σκέψης Αναλογιστήκαμε ποτέ τη σω-ματική υποδούλωση από τη σκέψη κατrsquo αρχήν του ίδιου του νοούντος υποκειμένου και εν συνεχεία των από εκεί-νο εμπνευσμένων

Το πρώτο πράγμα που επιφέρει η σκέψη είναι η κατη-γοριοποίηση και ο προσδιορισμός του νοούντος και των

εμπειριών του με άλλα λόγια ο έλεγχος και πρακτικά η απαγόρευση της αυθορμησίας της χαράς Όσο πιο δυνα-τή όσο πιο πολλά σημαίνει η σκέψη τόσο μεγαλύτερο το φορτίο της από αναπαραστάσεις ενός κόσμου ήδη εξη-γημένου πλέον αδρανούς Το τίμημα της μάθησης είναι η απώλεια του μυστηρίου η αδυναμία των αισθήσεων να λειτουργούν ανεξάρτητες από τη νόηση και να ζουν έξω από την εξορθολογισμένη της φόρμα

Ταυτόχρονα η σκέψη αποτελεί ένστικτο Ένστικτο από-κτησης δύναμης Ότι κατανοεί το υποτάσσει και παράλ-ληλα υποτάσσει και όσους την ακολουθούν Απώτερος σκοπός της σκέψης δεν είναι μόνο η εξήγηση ενός πράγ-ματος αλλά και η ενδυνάμωση εκείνου που σκέπτεται Δεν εξηγεί μόνο παράλληλα δυναμώνει άρα και εμπνέ-ει Δεν εμπνέει όμως μόνο γνώση εμπνέει και δύναμη άρα φόβο Η σκέψη ενώ σημαίνει κατrsquo αρχήν την αντίδρα-ση στο φόβο καθώς εξαπλώνεται τον στεγάζει και τον μεταδίδει Όσο δυναμώνει μια σκέψη τόσο μετατρέπεται σε αυθεντία Τόσο τρομάζει και υποτάσσει Ενώ φωτίζει σκοτεινά σημεία γίνεται η ίδια το σκοτεινό σημείο δυνά-στης στη θέση του δυνάστη

Η ύπαρξη όμως σκοτεινών σημείων και η ανάγκη γνωρι-μίας τους μαρτυρεί ένα χαρακτηριστικό πραγματικό και αναγκαίο τόσο της γνώσης όσο και της σκέψης Την έλ-λειψη Πάντα υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζουμε Η σκέ-ψη προχωράει με απορίες όχι με βεβαιότητες Σκέψη για ένα πράγμα δεν είναι το ίδιο το πράγμα Η σκέψη εί-ναι ο κόσμος ως συνείδηση δεν είναι ο κόσμος Συνεπώς υπάρχει ένα όριο συχνά δυσδιάκριτο στο οποίο η σκέψη οφείλει να υποτάσσεται και η ίδια για να μην υποτάσσει αλλά να συνεχίζει τον απελευθερωτικό της ρόλο Τούτο είναι η γνώση της υποκειμενικότητάς της η γνώση της ελ-λειπτικής της φύσης χωρίς να παρασύρεται από μία ψευ-δαίσθηση απόλυτης δικαίωσης Το δίκιο της σκέψης είναι να σκέφτεται όχι απαραίτητα να επιβεβαιώνεται

Γνωρίζοντας το έλλειμμά της δίνει τη δυνατότητα σε εκείνον που την εκφράζει να γνωρίζει όχι εκείνο που νο-μίζει ή θέλει αλλά εκείνο που οριοθετεί η εμπειρία του εκείνο που πραγματικά είναι Πάνω στην έλλειψή της η σκέψη μπορεί και η ίδια να είναι πραγματική αλλά κυρί-ως να αφήνει όλους όσους laquoτην φέρουνraquo να ζουν Τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο

Βία τήσ σκεψήσ _Θωμάς Κιάος σκηνοθέτης

Κουκουλοφόρος Παράγωγο της παιδικής λέξης κούκου () η οποία προέρχεται από την έκπληξη της αποκάλυψης όταν το πρόσωπο που εμφανίζεται είναι τελικά οικείο και γνωστό Οι κουκουλοφόροι (όπως και οι καπετάνιοι) στη φουρτούνα φαίνονται (δηλ εμφανίζονται)

Μπάτσος 1 Ισχυρό χαστούκι ενίοτε ένστολο 2 Είδος πα-ρεπιδημούν σε διάφορες παρομοιώσεις Όπως σε πολλά είδη διακρίνουμε δύο υποείδη Τον καλό και τον κακό Ο καλός οδεύει προς εξαφάνιση και χρειάζεται τη συνδρο-μή του κράτους για να επιβιώσει (πχ εκπαίδευση) Ο κα-κός υποστηρίζεται συνθηματολογικά από ομάδες θυμωμέ-νων ότι ταυτίζεται με χοίρο και φονέα (πληθ) Από γνωστό

αναλυτή (Panoussis Jim) έχει προταθεί η δημόσια έκθεση των δύο ειδών για να λυθεί η παρεξήγηση

Βία Μονολεκτική αναπαράσταση της ιστορίας της αν-θρωπότητας Δρόμος χωρίς επιστροφή (πιθ ιταλική λέξη - via senza ritorno)

Βιτρίνα Σειρήνα που αλλάζει πτέρωμα χειμώνα ndash καλοκαίρι (ή κάθε σεζόν) και εκτάκτως σε κάποιους laquoθερμούςraquo Νοέμ-βρηδες ή άλλους τσαμπουκαλεμένους μήνες οπότε αλλάζει πατόκορφα Γενικώς έχει την τάση να μαγεύει εξαρτημένους διαφορετικής φύσεως (shopalcoholics - violencealcoholics) με εξίσου όμως ακραία αποτελέσματα

γία Ποίον χτυΠαεί ή GaBBana _Έλλη Τσάτσου

το Λεξίκο του δίαοΛου _Μάνος Σιφονιός

wwwflickrcomphotosfragitsa

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

22 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 23

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 13: konteiner_2

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

24 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 25

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 14: konteiner_2

συγχΡονή τεχνή καί ή Bία τήσ aγοΡασ_Κατερίνα Γρέγου Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια

Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης Jerry Saltz έγραψε πρόσφατα ένα άρ-θρο στο περιοδικό New York με τίτλο laquoΚατέστρεψε το χρήμα την τέ-χνηraquo Το άρθρο δημοσιεύτηκε λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρί-ση ενώ ο χώρος της σύγχρονης τέχνης γνώριζε ένα ντελίριο ευφορί-ας και φαινόταν ότι σχεδόν οτιδήποτε μπορoύσε να πουληθεί και μά-λιστα ακριβά Ύστερα ήρθε η κρίση οι μάνατζερ των hedge funds έγι-ναν άφαντοι και ο κόσμος της τέχνης άρχισε να προσγειώνεται Επι-κράτησε ανακούφιση ndashκαι γιατί όχι ελπίδαndash ίσως καταφέρναμε επι-τέλους να επιστρέψουμε στο περιεχόμενο και την ουσία της τέχνης Σήμερα η αγορά της τέχνης επανακάμπτει αργά αλλά σταθερά αλ-λά οι προαναφερθείσες ελπίδες μοιάζουν φρούδες Αφενός επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα αφετέρου επειδή η τέχνη αποτελεί πλέ-ον ακαταμάχητο σύμβολο status για τους απανταχού επίδοξους κοι-νωνικούς αναρριχητές

Mεγάλη μερίδα της τέχνης σήμερα μοιάζει να εξαρτάται από τη δι-αφήμιση το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη εμπορικών ονομασιών (branding) ενώ οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μοιάζουν να έχουν προσλάβει την ιδιότητα της laquoφίρμαςraquo Ταυτόχρονα αρκεί ένας ndashενδεχομένωςndash διάττων αστήρ στο στερέωμα της τέχνης και ένας μεγιστάνας που θα στοιχηματίσει σrsquo αυτόν για να ακολουθήσουν πειθήνια και οι υπόλοι-ποι ελπίζοντας πως το στοίχημα θα αποφέρει μεγάλα κέρδη

Όποιος αρνείται να παίξει με τους όρους αυτού του laquoπαιχνιδιούraquo κιν-δυνεύει να χάσει το τρένο Γιατί η μορφή της βίας που ασκεί η αγορά στην τέχνη είναι πολύ πιο ύπουλη και αδιόρατη από τις άλλες μορφές της τις ορατές τις χειροπιαστές με τις οποίες ο καπιταλισμός επιδρά στην ανθρώπινη ζωή

Είναι μια βία μάλλον μεταφορική laquoεννοιολογικήςraquo σχεδόν ισχύος που έχει αλλάξει την ίδια τη φύση της τέχνης και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε Υπό την επίδρασή της η αγορά σφετερίστηκε την πνευματική αισθητική γνωσιακή συναισθηματική και ηθική αξία της τέχνης Τη μετάλλαξε από κάτι υποκειμενικό και μη μετρήσιμο σε ένα είδος συναλλάγματος προς διαχείριση σε ιδιοκτησιακό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία Μετέτρεψε κάποιους καλλιτέχνες σε κάτι ανάλογο των πάλαι ποτέ γελωτοποιών της αυλής σε παραχαϊδεμέ-νες εταίρες των νεόπλουτων των παραγόντων αυτών που έχουν φτά-σει να γίνουν σημαντικότεροι των καλλιτεχνών αναγκάζοντας τους τελευταίους να αναπτύξουν laquoεπιχειρηματικό δαιμόνιοraquo Αποτέλεσμα ο πληθωρισμός το πλεόνασμα το υπερφίαλο

Ένδειξη της βίαιης φύσης της αγοράς είναι και το γεγονός ότι κα-τασπαράσσει τα ίδια τα παιδιά της (τους νέους καλλιτέχνες) για να στραφεί αμέσως μετά απτόητη στην αναζήτηση του επόμενου και-νούργιου laquoπροϊόντοςraquo Το χρήμα όμως ανέκαθεν επένδυε στην τέχνη (ήδη από την εποχή των Μεδίκων) την οποία αντιλαμβανόταν ως ανώ-τερη δύναμη Από την άλλη η αγορά εξασφαλίζει σε πολλούς καλ-λιτέχνες τους απαραίτητους πόρους για να ζήσουν ενώ διαφορετι-κά θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν (και δεν αναφέρομαι στις ελάχι-στες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχων καλλιτεχνών όπως ο Damien Hirst αλλά σε όσους καταφέρνουν να ζουν αξιοπρεπώς από την τέχνη τους) Το πρόβλημα δεν είναι τελικά η ίδια η ελεύθερη αγορά αλλά το γεγονός ότι το χρήμα έχει φτάσει να γίνει σημαντικότερο της τέχνης

Tο χρήμα έχει πάψει να στηρίζει και να υπηρετεί την τέχνη ndash η τέχνη είναι εκείνη που στηρίζει και υπηρετεί το χρήμα Είναι προφανές πως το φαινόμενο αυτό δρα ανασταλτικά σε ότι αφορά την ελευθερία της δημιουργίας Όταν αποκλειστικός στόχος της είναι οι πωλήσεις το πε-ριεχόμενο τείνει να έρχεται σε δεύτερη μοίρα (αναλογιστείτε το νέο φαινόμενο της laquoτέχνης των φουάρraquo αυτής δηλαδή που δημιουργείται για να πουληθεί στις διεθνείς εκθέσεις) Αν όμως παραδεχτούμε πως το χρήμα έχει υποτάξει τον κόσμο της τέχνης είναι σαν να παραδεχό-μαστε την ύπαρξη ενός μόνο τέτοιου κόσμου μιας μόνο τέχνης ενός τύπου καλλιτέχνη Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει

Μέσα στο θόρυβο της αγοράς και της διαφημιστικής μηχανής της ξε-χνάμε συχνά πως υπάρχει laquoκόσμοςraquo της τέχνης και πέρα από εκείνους των Christiersquos και Sothebyrsquos των Guggenheim και Tatemiddot εκφάνσεις της τέχνης και καλλιτέχνες που δεν είναι laquoπρος πώλησηraquo που ούτε εξαρ-τώνται από την αγορά ούτε ενδιαφέρονται γιrsquo αυτή Πολλοί καλλιτέ-χνες κινούνται εκτός του laquoσυστήματοςraquomiddot υποστηρίζονται στις πολιτι-σμένες χώρες από δημόσια κονδύλια ή δημιουργούν έργα χωρίς με-γάλα κονδύλια χρησιμοποιώντας άλλες πιο εφευρετικές οικονομικές μεθόδους (εργαζόμενοι παράλληλα στην εκπαίδευση ή αλλού) ενώ η δουλειά τους προωθείται από ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον για την τέχνη σε θεσμικούς ή μη χώρους Πρόκειται για καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς να πουλάνε στους διάφορους Πι-νό και Αμπράμοβιτς έχοντας ωστόσο την ιδιαίτερη θέση τους στην ει-καστική σκηνή ndashαπό μπιενάλε και μουσεία μέχρι μικρούς μη εμπορι-κούς χώρουςndash και το δικό τους ακροατήριο

Σήμερα το πεδίο της τέχνης γνωρίζει μεγάλη δημιουργική άνθιση ndash που υποστηρίζεται από την ψηφιακή τεχνολογία τα νέα μέσα και τις διεπιστημονικές πρακτικές Είναι τέτοια η αφθονία των ιδεών και των χώρων όπου αυτές γεννιούνται που ο laquoκόσμοςraquo της τέχνης δεν φά-νταζε ποτέ πλουσιότερος Η πρόσφατη έκρηξη της σύγχρονης εικα-στικής παραγωγής είχε και σημαντικά πλεονεκτήματα πλήθυναν οι ευκαιρίες να δει κανείς ενδιαφέρουσα τέχνη όπως πλήθυναν και οι χώροι όπου μπορεί να τη δειmiddot λιγότερο προβεβλημένοι ίσως ή μικρό-τερης κοινωνικής λάμψης αλλά περισσότερο προσανατολισμένοι στο περιεχόμενο Σε κάθε περίπτωση η τέχνη που προσφέρεται προς άμεση κατανάλωση είναι μάλλον αμφιλεγόμενης αξίας

Ίσως ήρθε η ώρα να στραφούμε προς τέτοιους χώρους αντί των φα-νταχτερών μεγάλων γκαλερί και των ολοένα και πιο laquoεταιρικώνraquo μου-σείων Ίσως ήρθε επίσης η ώρα να διεκδικήσουν ξανά οι καλλιτέχνες τη δύναμη που παραχώρησαν σε συλλέκτες μουσεία και επιμελητές και να γίνουν οι ίδιοι κύριοι των αποφάσεων που αφορούν το πού πό-τε και γιατί θα εκτεθεί η δουλειά τους Υπάρχουν πολλές επιλογές πέ-ρα από την τέχνη της κυρίαρχης αγοράς αλλά χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλύψουμε Και ιδού μία ακόμα συνέπεια της laquoβίαςraquo που η αγορά ασκεί στην τέχνη- έχουμε χάσει την περιέργειά μας και έχουμε γίνει μαλθακοί Προσεγγίζουμε την τέχνη παθητικά όπως το κάνουμε με τις φτηνές συγκινήσεις μιας σαπουνόπερας ή με την κε-νή ικανοποίηση που παίρνουμε από τα κουτσομπολίστικα περιοδικά Ψάξτε και θα βρείτε

THE ERASERS BOUGHTDAKIS JOANNOUFOR 15 EUROS

We Buy Buyers website wwwDakisJoannoucom

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

26 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 27

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 15: konteiner_2

Αν δεxτούμε ndashκατά Σοπενάουερndash ότι η μουσική είναι το αντίγραφο της θέλησης τότε η βία είναι το αντίγραφο μιας θέλησης κρεουργημένης πνιγμένης ατροφικά τερατώδους και απόλυτης Η βία θα μπορούσε να είναι το καύσιμο σε ένα όχημα με το όνομα laquoαύριοraquo Είναι εκκωφαντική θα-βώρια τρισδιάστατη και διεισδυτική έχει δηλαδή το χλομό βλέμμα του Δούρειου Ίππου

Η βία είναι σωματική ψυχολογική πνευματική ή οπτική Αν αυτά τα 4 είδη βίας είναι τα τεταρτη-μόρια του σύμπαντος και οι άνθρωποι οι μικρές βίδες του τότε το κατσαβίδι που βιδώνει και ξε-βιδώνει τις βίδες αυτές είναι η πρόταση laquoΕκείνο που θέλεις και δεν το έχεις το θες πάντα πιο πο-λύ από εκείνο που θέλεις και το έχειςraquo Η βία είναι δαιδαλώδης και λαβυρινθιακή Της κόβεις χέ-ρι βγάζει πόδι της κόβεις πόδι βγάζει κεφάλι

Βίαιες είναι οι πεθαμένες καλησπέρες και τα ξεφτισμένα χαμόγελα Βίαιη είναι η σειρήνα που ουρλιάζει δίπλα σε δύο παιδιά που φιλιούνται Βία είναι τα πρωινά της Δευτέρας και το ξυπνητήρι που διακόπτει το όνειρο της Μυρτώς για να πάει στο σχολείο [1η ώρα είχε Θρησκευτικά 2η Πολι-τική Οικονομία και 3η Ιστορία] Η μαμή της Ιστορίας δεν είναι η βία Είναι ο μονόλογος που προη-γείται αυτής [Καίσαρας Μ Αλέξανδρος Χίτλερ Χριστός κλπ]

Η βία δε συγχωρεί Ούτε η φαντασία συγχωρεί αλλά τουλάχιστον αυτή δεν ματώνει Στις κατατμη-ματισμένες κοινωνίες η βία δεν εξαντλείται στα φαινόμενα αλλά εισχωρεί στην ψυχή Αν η αν-θρώπινη ψυχή είναι άρπα τότε βία είναι οι ξεκούρδιστες χορδές της Γιος της είναι το πένθος πα-τέρας της ο ανταγωνισμός και νονά της η επικράτηση

Βία βαβύζει βέβηλες βωμολοχίες βελάζει βρυχηθμούς βουίζει βρομιά

Βία είναι τα δόντια του τίγρη όταν γρυλλίζει ότι ο καθένας πρέπει να περιφρουρήσει την ύπαρ-ξη και επιθυμία του Το οξυγόνο στις σύγχρονες πόλεις διανέμει και διαχέει τη βία όπως διανέμε-ται ένας κλέφτης από δέντρο σε δέντρο Είναι μονόδρομος δεν έχει γυρισμό Ο μονόδρομος εί-ναι ένας εγγαστρίμυθος μονομανής και δυσθυμικός κλώνος του laquoεπέκειναraquo ένα ευάνεμο κακέ-κτυπο του laquoμπορείraquo

Πυξίδα της βίας είναι η φράση του Πασκάλ laquoΌλοι οι άνθρωποι αλληλομισιούνται εκ φύσεωςraquo

Βία είναι το ελεγειακό αντίδοτο της έλλειψης το σπιρούνι της συντήρησης και το φιτίλι της αλλα-γής Είναι σιαμαία αδερφή της επιβολής που έχει ηχώ της τον πόνο Η βία είναι το δηλητήριο του ασθενή και το μαχαίρι του ισχυρού

Η επισήμανση η δράση η άρνηση ο τριγμός η ανατροπή το βασανιστήριο η απαίτηση η πίε-ση η καταπίεση ο εκβιασμός η τιμωρία και η αδυναμία είναι όλα συστατικά της βίας Συνθέτουν μια ερεβώδη φωτογραφία που δεν τραβήχτηκε ποτέ και έδειχνε έναν άνθρωπο που έλεγε laquoΘέ-λω να με θέλουνεraquo Δεν έχει καμία εφηλίδα παρόμοια με εκείνες Σουηδέζας εκπάγλου καλλονής

Η βία δεν είναι το αντίθετο της ηθικής Συνυπάρχουν αγχέμαχα χωρίς ποτέ να αναμιγνύονται όπως το λάδι με το νερό

Αν η ηθική ndashκατά Τριστάν Τζαράndash είναι laquoη μετάγγιση σοκολάτας στις φλέβες των ανθρώπωνraquo τό-τε η βία είναι το αίμα το ίδιο

Η εκδικητική βία είναι στείρα και χωλαίνει

Η μονήρης βία αισθάνεται κούφια θέλει θεατές Δεν είναι καθόλου αρνησίκοσμη

Η βία έχει ψωμί και ο κόσμος πεινάει

Παρονομαστής της βίας είναι η ιδεολογία Αυτή έχει αιματοκυλίσει χιλιάδες φορές την ανθρωπό-τητα Τα φιλιά ποτέ

χωΡίσ τίτΛο_Θανάσης Καπρούλιας wwwnovi-sadnet

Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα με το παιδί της στο καρότσι μέσα στην Αθήνα Τι περι-θώριο κίνησης έχει ένας ηλικιωμένος Πώς μπορεί να βρει καταφύγιο ο μετανάστης και πού να λατρεύσει ο laquoαλλόθρησκοςraquo

Για μεγάλες ομάδες του μητροπολιτικού πλήθους η πόλη δεν εμφανίζεται ως δυνα-τότητα αλλά ως αποκλεισμός Η ετυμολο-γία της βίας ανάγει στη συνωνυμία της κυρι-αρχίας Παρrsquo όλο ότι η πόλη ως υλικός σχη-ματισμός δεν θεωρείται πολιτικό υποκείμε-νο είναι Η πόλη κυριαρχεί με συγκεκριμέ-νους τρόπους Ελευθερώνει ή αποκλείει εν-θαρρύνει ή αποθαρρύνει επιτρέπει ή περι-στέλλει Αυτή η πολιτική λειτουργία της πό-λης προκύπτει από τα υλικά της χαρακτηρι-στικά Τούτο συμβαίνει διότι η ελευθέρωση και ο αποκλεισμός η ενθάρρυνση και η απο-θάρρυνση η περιστολή και η ανάπτυξη ανα-φέρονται τελικά στο ανθρώπινο σώμα και στις δυνατότητες ενεργοποίησής του

Η πόλη είναι ένας βιοπολιτικός σχηματι-σμός Στο σχηματισμό της πόλης πλανάται ένας κυρίαρχος λόγος που μετατρέπεται σε βία προς τους λόγους των κυριαρχημέ-νων Όσοι βρίσκονται στις παρυφές της ηλι-κιακής κλίμακας ακόμη και πέραν του ταξι-κού τους προσδιορισμού βρίσκονται σε κα-τάσταση αναστολής της δυνατότητάς τους για δράση Ο λόγος είναι για τις μικρές ηλι-κίες τα παιδιά ή τους ηλικιωμένους Η βία της ζωής των ενεργών εργασιακά περιορίζει τους μη ενεργούς σαν να είναι πραγματικά περισσεύματα ή απορρίμματα μέσα σε ένα ρυθμό που κινείται από το ντελίριο έως την πλήρη συμφόρηση

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι μη όντας σε θέση να διεκδικήσουν μέσα στον κυρίαρ-χο σχηματισμό παραμένουν αποκλεισμέ-νες πληθυσμιακές ομάδες Εκτός ρυθμού και εκτός διατιθέμενου χώρου υποχωρούν στην ιδιώτευση στην περιχαράκωση μέσα στα όρια του οίκου του σχολείου ακόμα στα όρια του οίκου ευγηρίας Ταυτόχρονα οι άλλοι αντιπρόσωποι της ετερότητας μέσα στην πόλη οι μετανάστες υφίστανται τη βία

μέσα από την απάρνηση της ταυτότητας και του βασικού δικαιώματος της αυτοσυντήρη-σης Οι μετανάστες κατασκευάζονται και γί-νονται φορείς βίας στην πραγματικότητα και κυρίως στο φαντασιακό της μεγάλης μά-ζας των κατοίκων ακριβώς λόγω αυτής της στέρησης Όμως η βία αυτή πρέπει να γί-νει αντιληπτή αντίστροφα Εκεί ακριβώς εί-ναι εκρηκτική Χωρίς ταυτότητα και χωρίς τα στοιχειώδη μέσα προς το ζην ο ξένος βιώ-νει τη βία της πόλης σε όλη της την έκταση

Η Αθήνα είναι μια δυτική μητρόπολη όπου η όροι της κυριαρχίας του λεγόμενου γηγε-νούς στοιχείου είναι ωμοί και παραμένουν χωρίς τιθάσευση από τους θεσμούς και τα όργανά τους Στο κατώφλι της απελπισίας η πόλη μπορεί να ζητά από τους ξένους της περιστασιακά την εργατική τους δύναμη χωρίς να τους επιστρέφει τίποτα Αυτό που ονομάζεται κοινωνία των δύο τρίτων δεν πε-ριγράφει την κατάσταση ισορροπίας ανάμε-σα στα δύο μέρη Περιγράφει μια κατάστα-ση βίας που προέρχεται από τους περισσό-τερους και την υφίστανται οι λιγότεροι

Μπορούμε να κατανοήσουμε το σώμα του αστού κάτοικου ως μια δυνατότητα δράσης μέ-σα στην πόλη Η περιστολή των δυνατοτήτων του σώματος για δράση είναι η βία της πόλης

Η σωματική βία δεν εκφράζεται μόνο ενερ-γητικά όταν το σώμα υφίσταται πόνο όταν το σώμα χτυπά και παθαίνει Η σωματική βία εί-ναι κάθε μορφή καθυπόταξης του ανθρώπι-νου σώματος σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει για ανάπτυξη στο χώρο Η βία δεν εμφανίζεται μόνο ως ενεργός κατάσταση αλ-λά κυρίως ως εν δυνάμει Η εν δυνάμει βία δημιουργεί ένα περιβάλλον απειλής Εμπό-δια απειλές φόβος περιρρέουν στο χώρο της πόλης με ένα τρόπο που κάνει τον κά-τοικο να αποτραβιέται στον ιδιωτικό του χώ-ρο και να προσπαθεί να βρει υποκατάστατα σωματικής δράσης υπό την απειλή της κα-τάστασης βίας εκεί έξω στον δημόσιο χώ-ρο της πόλης Η περιρρέουσα απειλή ο κα-τά τον Zygmunt Bauman laquoρευστός φόβοςraquo η έλλειψη δυνατότητας δράσης προκαλεί αυ-

τό που ονομάζουμε συρρίκνωση του δημόσι-ου χώρου Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώ-ρο μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοί-κου ως οικειοθελής περιορισμός μετατρέπε-ται σε αυτόβουλη περιχαράκωση

Όμως εκεί που κάτι κλείνει μέσα στο σπίτι και κάτι περιορίζει τον κάτοικο και το σώμα του ταυτόχρονα κάτι εκεί μέσα μοιάζει να ανοί-γει και να ελευθερώνει Πρόκειται για τον άλ-λο χώρο της τηλεόρασης και το άλλο πεδίον της διαδικτυακής ενδιατριβής Η άυλη επι-κοινωνία δημιουργεί ένα αναπλήρωμα δημό-σιου χώρου όπου όμως το σώμα και οι δυ-νατότητες δράσης του τελούν σε ριζική ανα-στολή Τούτο δεν σημαίνει ότι απλοϊκά οφεί-λουμε να αρνηθούμε το διαδίκτυο εν ονόμα-τι μιας επαγγελίας ελευθερίας στον πραγμα-τικό δημόσιο χώρο Απλώς επισημαίνεται ότι η πόλη περιστέλλοντας τη βία και τις απειλές της δυσανεξίας της μέσα από πολιτικές δια-δικασίες πρέπει να μιμηθεί τρόπον τινά τις ανοικτές διαδικασίες δικτύωσης και συνεύ-ρεσης και να ανταγωνιστεί τη δυνητική δρά-ση του κυβερνοχώρου με σωματική δράση στον πραγματικό αστικό χώρο

Η σύγχρονη Αθήνα με την πυκνότητα δόμη-σής της και την ομοιομορφία της μοιάζει με έναν παραδοσιακό οικισμό πολλαπλασια-σμένο κατά εκατοντάδες φορές Αν οι πα-ραδοσιακοί οικισμοί στα νησιά και τα βου-νά της Μεσογείου εξάπτουν το φαντασια-κό μας και υπόσχονται μια εμπειρία όπου το σώμα είναι ζωντανό και σε δράση ο μεγα-οικισμός της Αθήνας φαντάζει σαν το αντί-θετο Περιορίζει το σώμα αποκλείει τη δρά-ση αφήνει μεγάλους πληθυσμούς έξω ή στις παρυφές της αστικής εμπειρίας Σχέδιο δράσης αντίστοιχο με το μέγεθος του μεγα-οικισμού δεν υπάρχει Η βία της πόλης μπο-ρεί να πολεμηθεί σε μικρή κλίμακα με ευέ-λικτα σχήματα σε χρόνο και χώρο Εφόσον η βία της πόλης είναι μια βία που ασκείται στο σώμα του κατοίκου κάθε σχέδιο ανά-κτησης της πόλης θα έχει ευθεία αναφορά στην ανάκτηση του σώματος ως δυνατότη-τας δράσης μέσα στην πόλη

σωΜα σε δΡασή_Ζήσης Κοτιώνης αρχιτέκτων καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Άτιτλο Τέτα Μακρή 2007 μολύβι σε χαρτί 90 x 90 (λεπτομέρεια)wwwtetamakrinet

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

28 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 29

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 16: konteiner_2

5 Κινηματογραφιστές

Αποτυπώνουν

την βία

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Κοντέινερ TV

Κοντέινερ RADIO

Αμφί πλήθουσαν αγοράν

Ο Γιώργος Κοροπούλης

περιδιαβάζει και σχολιάζει

καθημερινά από

Δευτέρα έως Παρασκευή

στην ιστοσελίδα του κοντέινερ

Εικόνες βίντεο κείμενα ήχοι και σύνδεσμοι Το konteinergr είναι ένα on-line κοντέινερ Περιέχει τα πλέον ενδιαφέροντα υλικά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο Ακολουθώντας τους εννιά κύκλους-οδηγούς (σινεμά φωτογραφία design new media λογοτε-χνία steet art μουσική χορός εικαστικά) ο επισκέπτης φτιάχνει τη δική του διαδικτυακή εφημερίδα ανάλογα με την πλοήγηση που θα επιλέξει Ανανεώνεται συνεχώς Διάβασέ το όπως σε διαβάζει

wwwkonteinergr

_ Κων Βόι

_ Βαρδής Μαρινάκης

_ Θανάσης Τότσικας

_ Σύλλας Τζουμέρκας

_ The Erasers

άφιερωμά_Bia σε κοίνή θεα

30 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

Βία σε κοίνή θεα_άφιερωμά

κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 31

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 17: konteiner_2

βλεμμά_ _βλεμμάκουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

Μιλάτε για εκστατικό σινεμά Είναι ο κινηματογράφος μια κουρτίνα για τα μάτια όπως είχε πει ο Κάφκα

Δεν γνώριζα πως ο Κάφκα έχει μιλήσει για τον κινηματο-γράφοhellip Διαφωνώ τελείως Ο κινηματογράφος ανοίγει τον άνθρωπο διευρύνει τα συλλογικά μας όρια τη συνεί-δησή μας Mας φέρνει κοντά στα οράματά μας Πιθανό-τατα ο Κάφκα γνώρισε μόνο τον βωβό κινηματογράφο και από εκείνη την εποχή το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς Οπό-τεόχι δεν μπορώ να συμφωνήσω ακόμα κι αν πρόκειται για τον ίδιο τον Κάφκα Άλλωστε δεν είναι και ο Πάπας ώστε να έχουν οι διακηρύξεις του διαχρονική ισχύ

Τι είναι πολιτικό στο σινεμά σήμερα

Δεν έχω ιδέαhellip Βλέπω ελάχιστες ταινίες Δεν έχω την αί-σθηση πως γίνονται πολιτικές ταινίες σήμερα με εξαίρε-ση ίσως τις ταινίες του Μάικλ Μουρ Έχει μια σαφή πο-λιτική τοποθέτηση μια πολιτική ατζέντα κάνει πολιτική προπαγάνδα Αλλά αυτός αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι εκπέμπουνhellip

Όχι εγώ

Εννοώ ότι όλοι έχουν κινητά τηλέφωνα βιντεοκάμερες ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες στο διαδίκτυο ο καθέ-νας μπορεί να εκπέμψει το στίγμα του Κάποιος πρέπει να τα παρακολουθεί όλα αυτά Ποιος ασχολείται Ποιος βλέπει

Δεν χρησιμοποιώ αυτή την τεχνολογία Δεν έχω κινητό δεν μπαίνω στο facebook δεν ασχολούμαι με το twitter Αλλά καταλαβαίνω τι θες να πεις Συμβαίνουν πολύ βα-θιές αλλαγές στην επικοινωνία μας ανοίγεται μια ολό-κληρη νέα επικράτεια μπροστά μας Αλλάζει ο τρόπος τού πώς αντιλαμβανόμαστε και laquoδιανέμουμεraquo τον εαυτό μας

οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν περισσότερο Δεν με ενοχλεί η νέα αυτή πραγματικότητα αν και προσωπικά προσπα-θώ πάντοτε να διατηρώ έναν διάλογο που απέχει πολύ από το επίπεδο του twitter ή των chatroom των talkshow στην τηλεόραση και των blog στο ίντερνετ Πάντα όμως εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιείς αυτή την τεχνολο-γίαhellip Σίγουρα βλέπω δομικές αλλαγές να έρχονται προ-σωπικά όμως δεν μου χρειάζεται να χρησιμοποιώ όλα τα νέα μέσα Προτιμώ τη μοναδική ποιότητα της αφήγησης μιας ιστορίας που προσφέρει ο καλός κινηματογράφος

Μιλήσατε για ιστορίες Ζούμε στην εποχή της εικόνας Και μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις Το γράψιμο μιας ιστορίας μοιάζει ξεπερασμένο στο σύμπαν των εικόνων

Όχι απαραίτητα Αν αφομοιώνεσαι διαρκώς μέσα στις ει-κόνες αν για παράδειγμα ndashκαι σε πάω ακόμη και πριν την έλευση του διαδικτύουndash βλέπεις συνέχεια τηλεόραση χά-νεις τον κόσμο Ενώ αν διαβάζεις κερδίζεις τον κόσμο Αν διαβάζεις διαβάζεις διαβάζεις ναι κατακτάς τον κόσμο Το ίδιο ισχύει και σήμερα στην εποχή του διαδικτύου Αν ζεις κολλημένος στο ίντερνετ χάνεις τη ζωή τον κόσμο

Αν το υλικό από όλες τις κάμερες παρακολούθησης μπο-ρούσε να ενωθεί σε ένα κεντρικό σύστημα ποιος θα ήταν ο σκηνοθέτης

Δεν ξέρω και δεν με νοιάζει ας γίνει και βλέπουμε Ακό-μα θυμάμαι την εικόνα από την κάμερα παρακολούθησης στο εμπορικό κέντρο στο Λίβερπουλ Αυτά τα δύο αγόρια να απομακρύνονται με ένα νήπιο το οποίο λίγο αργότε-ρα θα βασάνιζαν και θα σκότωνανhellip Ακόμα δεν είχε συμ-βεί το βίαιο γεγονός αλλά για μένα αυτή είναι μια από τις πιο αξιοσημείωτες και βίαιες εικόνες που έχω δει ποτέ κι όμως μοιάζει τόσο φυσικήhellip δυο παιδιά και ένα νήπιο περπατούν και φεύγουν από ένα εμπορικό κέντρο

Μιλάτε για τη βία εκτός οθόνηςhellip

Μιλάω για μια εικόνα προτού ξεσπάσει η βία Ναι για μέ-να αυτή η εικόνα είναι η πιο τρομαχτική εικόνα της δε-καετίας Ακριβώς γιατί έμοιαζε με την οποιαδήποτε μέ-ση εικόνα που μπορεί να δει κανείς από την κάμερα πα-ρακολούθησης ενός εμπορικού κέντρου Δεν χρειαστή-καμε σκηνοθέτη γιrsquo αυτό Και δεν χρειάζεται σκηνοθέτης γιrsquo αυτό που κάνουν οι κυνηγοί στην Αμερική τοποθετούν κάμερες στα δέντρα και όταν το ζώο περνάει με έναν αι-σθητήρα λέιζερ ενεργοποιείται αυτόματα η εγγραφήhellip και έτσι παρακολουθούν τα ζώα Και φυσικά αυτό μπο-ρείς να το συνδέσεις με ολόκληρο τον πλανήτη από την Ταϊβάν μέχρι την Ουρουγουάη μπορεί ο καθένας να συν-δεθεί με την κάμερα στο δέντρο Όλο αυτό το παιχνίδι αν το κάνεις σωστά μπορεί να σου δώσει μερικές ενδια-φέρουσες ασυνήθιστες απρόβλεπτες ενοράσεις και απαντήσεις για το μέλλον

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέες μορφές υποκειμε-νικότητας που έρχονται

Ναι σίγουρα Μπορείς να βάλεις την κάμερα στο δωμάτιό σου και να τη συνδέσεις με τον κόσμο Αυτό είναι μια νέα υποκειμενικότητα Αλλά δεν με αφορά Είμαι ένας αφη-γητής ιστοριών ένας ποιητής και τιμώ αυτό το δώρο που έχω να είμαι καλός στο να λέω ιστορίεςhellip Η ικανότητα της αφήγησης μιας ιστορίας είναι ένας θεμελιώδης ορισμός τού τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος Και ξεκίνησε δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν μέσα σε σπηλιές γύρω από τη φω-τιά Και αυτό το τεράστιο δώρο δεν θα εξαλειφθεί ποτέ όσες κάμερες και αν βάλεις στην κρεβατοκάμαρά σου ή στην τουαλέτα σου ή στα εμπορικά κέντρα Αυτές οι κατα-γραφές δεν αποτελούν σπουδαίες εξιστορήσεις ούτε συ-γκλονιστικές ιστορίες και θα παραμείνουν εκτός αυτού του πεδίου Μπορεί να αφυπνίσουν συνειδήσεις ή επειδή

ο Voltnoi BreGe συνοΜίΛεί Με τον Werner HerzoG_Επιμέλεια-Μετάφραση Ευγένεια Μπόζου_Φωτογραφίες Έφη Τσακρακλίδου wwwephietsakraklidoucom

laquoΤι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν τον έχει μπροστά του για 25 λεπτάraquo Η συνέντευξη έγινε στη Θεσσαλονί-κη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Werner Herzog στη χώρα μας αφού ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του 50ου Διε-θνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ο διάσημος σκηνοθέτης έδωσε αρκετές συνεντεύξεις παρέδωσε ένα masterclass απάντησε σε αμέτρητες ερωτήσεις συνομίλησε με δεκάδες ανθρώπους στη διάρκεια 2-3 ημερών

Οπότε laquoτι ρωτάει κανείς τον Werner Herzog όταν (επιτέλους) τον έχει διαθέσιμο μπροστά του για 25 λεπτάraquo Ο Volt-noi έρχεται από τον κόσμο του live cinema των laquoνέων μέσωνraquo είναι παιδί του σύμπαντος των εικόνων Με τον Herzog έχει μια σχέση θαυμασμού και αμφισβήτησης ταυτόχρονα ndash όχι τόσο ως προς το πρόσωπο και το έργο αλλά ως προς το ίδιο το μέσο που ονομάζεται κινηματογράφος στις μέρες μας Την ίδια στιγμή που ο Herzog δεν επιθυμεί να έχει ού-τε κινητό τηλέφωνο ο Voltnoi ζει στα laquohellip υπόγεια ρετιρέraquo του διαδικτύου

Συνάντησε λοιπόν τον 67χρονο ζωντανό θρύλο του σινεμά κρατώντας στα χέρια ένα χιλιομουτζουρωμένο χαρτί με μια σειρά προβοκατόρικες και λίγο ανορθόδοξες ερωτήσεις για το τέλος του κινηματογράφου για το διαδίκτυο τα νέα μέσα την εποχή των εικόνων για τις πιθανότητες να επιδέχεται σκηνοθεσία το υλικό από τις κάμερες παρακολούθη-σης τον πόλεμο την οικο-υστερία Και ο Werner Herzog κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του τις απάντησε όλες πότε με θυμό πότε με χιούμορ πότε με αληθινή βαθιά περισυλλογή

32 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 33

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 18: konteiner_2

βλεμμά_ _βλεμμά

απευθύνονται σε όλους να είναι μαζική ndashαυτό είναι προφανές αλλά δεν θα ικανοποιήσουν ποτέ την ανθρώπινη ανάγκη και τη διαρκή αναζήτηση του αν-θρώπου για αληθινά καλές ιστορίες για αληθινό διάλογο

Τι εννοείτε ως laquoαληθινό διάλογοraquo

Για παράδειγμα πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν προσκεκλημένος σε μια διάλεξη στο Λονδίνο στο Royal Festival Hall που έχει χωρητικότητα 3000 αν-θρώπων Όχι μόνο γέμισε αλλά 1000 άνθρωποι έμειναν τελικά απrsquo έξω γιατί δεν χωρούσαν Και αυτό σε μια εποχή που υποτίθεται πως το κοινό μένει κολ-λημένο στο twitter μετατοπίζοντας εκεί το πεδίο της συζήτησης Κι όμως πριν από 10 χρόνια είμαι σίγουρος πως δεν θα έρχονταν 4000 να ακούσουν μια διάλεξη είναι άλλωστε γνωστό πως η αίθουσα αυτή γεμίζει μόνο σε συναυλί-ες Κι όμως ήρθε τόσος κόσμος απλά και μόνο για να ακούσει δύο ενδιαφέ-ροντες και έξυπνους ανθρώπους να συζητούν τον Paul Holdengraumlber και εμέ-να Αυτό δείχνει τη δίψα που υπάρχει σήμερα για αληθινή βαθιά ουσιαστική συζήτηση και είναι συνέπεια της έλλειψης αληθινού διαλόγου στη ζωή μας Οπότε ναι θα υπάρξουν νέες μορφές διασύνδεσης των ανθρώπων νέες υπο-κειμενικότητες προβολές αμέτρητων laquoεγώraquo μέσω του facebook και των υπό-λοιπων κοινωνικών δικτύων Άσrsquo το να συμβαίνει και μπορεί να προκύψουν μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στο μέλλον Δεν θέλω να το απορρίψω ολο-κληρωτικά Αλλά επιμένω ότι το σινεμά αυτή τη στιγμή μιλάει στην ανθρώπινη ανάγκη μας για να ακούμε και να διηγούμαστε συνδέει τα όνειρά μας μιλά-ει στην άβυσσο της ψυχής μας είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορεί να εξαλειφθεί από καμιά νέα τεχνολογία

Όμως η τεχνολογία μάς βοηθάειhellip ώστε να μην χρειάζεται να θυμόμαστε πολ-λά ndashόπως αριθμούςndash ή να μη χρειάζεται να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες αφού ένας υπολογιστής μπορεί να το κάνει αυτό για μας

Εντάξει τώρα Δεν αποτελεί και φοβερό προτέρημα να απομνημονεύεις αριθ-μούςhellip Ή να έχεις εγκυκλοπαιδικές γνώσειςhellip

Να για παράδειγμα εγώ ανατρέχω στη Wikipediα και έτσι δεν χρειάζεται να απομνημονεύω ένα σωρό πληροφορίες

ΟΚ μπορείς πάντα να χρησιμοποιείς τη Wikipedia Όμως κανένας υπολογι-στής δεν μπορεί να σου υποκαταστήσει την αξία τού να κατέχεις δυο-τρεις ξέ-νες γλώσσες Γιατί αυτή η γνώση σού δίνει μια βαθύτερη κατανόηση της δικής σου γλώσσας Και μπορείς να επικοινωνήσεις να συνδεθείς πιο ειλικρινά με ανθρώπους όταν μιλάς τη γλώσσα τους Πας στο Κάιρο και μιλάς αραβικά γί-νεσαι εύκολα αποδεκτός συνδέεσαι αμέσως χωρίς να χρειάζεσαι τη διαμεσο-λάβηση μιας συσκευής

Μα η γλώσσα είναι από μόνη της μια συσκευή ένα software μια διαμεσολάβη-ση ώστε να επικοινωνούμε

Υπάρχει κάτι βαθύτερο στη γλώσσα Μας δίνει μια κατανόηση του κόσμου Εί-ναι η προοπτική μέσα από την οποία αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο είναι η προσ-λαμβάνουσα του κόσμου Πάει πολύ πιο πέρα από την απλή επικοινωνία Εί-ναι ο τρόπος μας να κατανοούμε την πραγματικότητα αυτού του πλανήτη εί-ναι η κοσμοθεωρία μας Μπορεί να υπάρχει μια καθαρά τεχνική πλευρά στη μετάφραση Όμως κανένας υπολογιστής δεν θα μπορέσει ποτέ να μεταφρά-σει ποίηση επαρκώς Και κανένας υπολογιστής όσο καλά κι αν αποθηκεύει στη μνήμη του δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη χαρά που παίρνεις ανακα-λώντας το αγαπημένο σου ποίημα που το έχεις αποστηθίσει και φυλάξει στην καρδιά σου Γιατί το έχεις απομνημονεύσει επειδή το αγαπάς Σκέψου πόση μεγαλοπρέπεια χαρά υπερηφάνεια συγκίνηση μπορεί να βιώσεις απαγγέλ-λοντας απrsquo έξω τις 40 πρώτες σελίδες της Ιλιάδας Αυτά δεν μπορεί να σου τα προσφέρει κανένας υπολογιστής γιατί η μνήμη αυτή είναι πολύτιμη είναι μια μνήμη πολιτισμική μια μνήμη που σε συνδέει με τις ρίζες σου που σε αυτο-προσδιορίζει Γιrsquo αυτό μην υπερεκτιμάς τις δυνατότητες των μηχανών

Στις ταινίες σας τις δεκαετίες τού lsquo70 και lsquo80 ασχολείστε πολύ με την εξάπλω-ση του δυτικού πολιτισμού προς τον υπόλοιπο κόσμο Τι θα λέγατε για το αντί-θετο Ότι δηλαδή η Ευρώπη είναι σήμερα ο στόχος πολλών μεταναστών και με ένα τρόπο είναι ο υπόλοιπος κόσμος που εισβάλλει στην Ευρώπη Κινδυνεύει η Ευρώπη από laquoακυβέρνητα πλοίαraquo που μεταφέρουν τοhellip laquoκακόraquo

Νομίζω ότι η επέκταση του δυτικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την εξάπλωση της Κίνας της Ινδίας της Βραζι-λίας και σταδιακά και άλλων πολιτισμώνhellip Για μένα το πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη μιας ταυτότητας τι είναι ευρωπαϊκό ή τι είναι ελληνικό σήμερα

κουΒεντεσ του σίναφίουκουΒεντεσ του σίναφίου

34 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 35

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 19: konteiner_2

βλεμμά_

Κατά τα λοιπά όντως αυτή την εποχή η Ευρώπη δέχεται ένα κύμα μεταναστών αλλά το θέμα φυσικά προκύπτει από τη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στον κόσμο Αν στη Σομαλία για παράδειγμα το σύστημα λειτουργούσε με μια σχετική σταθερότητα και το εθνικό τους εισόδημα ήταν αρ-κετό τότε δεν θα έφταναν πλοία με Σομαλούς στις ελληνι-κές ακτές Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύ Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για laquoμεταναστευτικό πρόβλημαraquo αφού οι αιτί-ες που το γεννάνε είναι δομικές λειτουργίες του συστήμα-τος που βασίζεται στην άνιση κατανομή του πλούτου

Ποια είναι η γνώμη σας για τον πόλεμο Πώς σας φαίνεται η ιδέα τού να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο

Θα προτιμούσα να μείνω στις ταινίες μου και τους πολέ-μους να τους αφήσω σε κάτι τύπους σαν τον Ράμσφελντ Ο πόλεμος βέβαια στις μέρες μας έχει εξελιχθεί τόσο πο-λύ τεχνολογικά που προσομοιάζει τα video games Μπορεί κάποιος με ένα χειριστήριο από την Όμαχα της Νεμπράσκα να στείλει ένα τηλεκατευθυνόμενο πολεμικό αεροσκάφος και να βομβαρδίσει το Αφγανιστάνhellip Και ο πόλεμος να με-τατραπεί σε ένα παιχνίδι με το joystick Αλλά τελικά ο πό-λεμος πάντοτε θα σημαίνει στρατό ξηράς και μάχες Το να θες να σκηνοθετήσεις έναν πόλεμο είναι παραλογισμός

Λένε όμως για κάποιους πολέμους όπως αυτόν της Γιου-γκοσλαβίας ή τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο του Περσι-κού πως δεν ήταν παρά μεγάλες σκηνοθετικές παραγω-γές για την τηλεόραση και δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγ-ματικότητα

Αυτό φυσικά δεν είναι αλήθεια Πολλοί άνθρωποι σκοτώ-θηκαν και αυτό δεν συνέβη στην τηλεόραση Πολλές γέ-φυρες βομβαρδίστηκαν πολλά κτήρια κατεδαφίστηκαν και αυτό δεν είναι τηλεόραση Εμείς το είδαμε στις τηλε-οράσεις μας και το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα τηλεοπτι-κό θέαμα αλλά για ρώτα τους ανθρώπους στο Βελιγράδι Εκείνοι τα έζησαν όλα αυτά

Στις ταινίες ασχολείστε συχνά με το θέμα του περιβάλλο-ντος την οικολογία τη σχέση του ανθρώπου με τη φύ-ση Ως ένα από τα πιο άμεσα και κατεπείγοντα προβλή-ματα αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται η υπερθέρμανση του πλανήτη Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική διάστα-ση αυτού του προβλήματος Θα μπορούσε αυτή η νέα οι-κο-υστερία να χρησιμοποιηθεί ως ένας μηχανισμός ελέγ-χου πάνω στους ανθρώπους Πιστεύετε ότι η οικολογία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο νέο laquoόπιοraquo του λαού

Αυτή η ερώτηση ακούγεται από κάθε πλευρά εντελώς δη-μοσιογραφίστικη

Και σκεφτείτε ότι δεν είμαι δημοσιογράφος

Έτσι κι αλλιώς ακούγεται απαίσια Αλλά θα προσπαθήσω

να αρχίσω από τα βασικά εκεί που βρίσκεται η αρχή των πραγμάτων Ναι φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα και αυτό είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη Αλλά δεν είναι το μόνο Στην Ανταρκτική είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς επιστήμονες οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι το ανθρώπινο είδος δεν θα αντέξει πολύ ακόμα στη Γη Η υπερθέρμανση είναι πιθανό να απο-τελεί μια από τις αιτίες της εξαφάνισής μας αλλά υπάρ-χουν κι άλλες που μπορεί να μας εξαφανίσουν πιο γρή-γορα όπως η εξάπλωση των μικροβίων για παράδειγμα Τα μικρόβια μας καταδιώκουν και μάλλον θα μας αφανί-σουν και μάλιστα πολύ γρήγορα Υπάρχουν φυσικά κι άλ-λα πολλά σενάρια Το σίγουρο είναι ότι ως είδος δεν είμα-στε και πολύ ανθεκτικό Τα ερπετά ή οι κατσαρίδες αντέ-χουν πολύ περισσότερο Οπότε πρέπει να αντιμετωπίσου-με κατάφατσα το γεγονός ότι θα υπάρχει ο πλανήτης χω-ρίς τους ανθρώπους πράγμα που δεν με στενοχωρεί κα-θόλου Είναι προφανές ότι θα συμβεί και ναι η παραμο-νή μας στη Γη θα αποδειχθεί τόσο σύντομη όσο ένα στιγ-μιαίο ρίγος που μας διαπερνά ή ένα φτερούγισμα

Τι γίνεται όμως με την υπερθέρμανση και τα καλέσματα για άμεση δράση

Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι φυ-σικά άμεσο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιrsquo αυτό και όλοι μιλούν γιrsquo αυτό και έχουμε το πρωτόκολλο του Κιότο και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης Αυτό που το διαφο-ροποιεί από τα υπόλοιπα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε ένας από εμάς μπορεί εύκολα να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του Μπορούμε εύκολα να μειώσουμε την ενέργεια που σπαταλάμε στις καθημερι-νές μας συνήθειες κατά 30 40 50

Και γιατί να αρχίσουμε εμείς και όχι οι πολυεθνικές εται-ρείες

Όχι γαμώτο άρχισε από τον εαυτό σου Ξεκίνα με το να αλλάξεις εσένα αντί να ζητάς από τους άλλους να κά-νουν κάτι Προσωπικά τα τελευταία χρόνια αποφάσισα να χρησιμοποιώ ελάχιστα το αυτοκίνητό μου να σβήνω το φως όταν βγαίνω από το δωμάτιο να μη χρησιμοποιώ το κλιματιστικό και ήδη χωρίς να χειροτερέψει σε τίπο-τα η ποιότητα ζωής μου ξοδεύω 40 λιγότερη ενέργεια Και αν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων φροντίζουν να το κά-νουν αυτό δεν θα χρειάζεται πια καμία κυβέρνηση να λά-βει μέτρα Δεν θα χρειάζεται καμία συμφωνία της Κοπεγ-χάγης Είναι πανάθεμα υποχρέωσή σου να κάνεις κάτι Είναι τόσο απλό Κοίτα γύρω σου και δράσε Άρχισε αφή-νοντας το αυτοκίνητό σου

ΟΚ αλλά έτσι κι αλλιώς περπατάω δεν οδηγάω δεν έχω αυτοκίνητο

Ε τότε είσαι σε καλό δρόμο

Ο Voltnoi Brege είναι μέλος του αυτοσχεδιαστικού μου-σικού σχήματος drog_A_tek και των Erasers μιας ομά-δας που δημιουργεί live cinema και οπτικοακουστικά τοπία Αυτή την εποχή ηχογραφεί με τους drog_A_tek τo σάουντρακ για την ταινία laquoΧώρα Προέλευσηςraquo του Σύλλα Τζουμέρκα

Ο Werner Herzog γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμ-βρίου του 1942 Μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χω-ριό στα βουνά της Βαυαρίας και καθώς μεγάλωνε δεν είχε καμία επαφή με τον κινηματογράφο δεν είδε ται-νίες ούτε τηλεόραση ενώ τηλεφώνησε για πρώτη φο-ρά στα 17 του Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 χρόνων Από τότε σκηνοθέτησε έγραψε έκανε παραγωγές για περισσότερες από 40 ταινίες εξέδωσε πάνω από 12 βιβλία και σκηνοθέτησε άλλες τόσες παραστάσεις όπερας

Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Νικολοπούλου για τη συμβολή της στην πραγμάτωση αυτής της συνέντευξης

κουΒεντεσ του σίναφίου

36 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 20: konteiner_2

βλεμμά_ _βλεμμάΜίκΡου Μήκουσ ΜίκΡου Μήκουσ

ενδοχωΡα_Σκηνοθεσία Μπάμπης Μακρίδης_Σενάριο Mr Comfort

Καρέ από Λήψη 48

Εσωτερικός χώρος χώρος αποθήκευσης σωμάτων

Για το χαρακτήρα αυτού που πέφτει

Σενάριοσκηνή 2

Κλινικές Ευθανασίας (ή πώς να στείλει κανείς τον εαυτό του σε οριστική απόσυρση)

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εξαρτάται από το πόσα είσαι δια-τεθειμένος να πληρώσεις Η πιο απλή και φθηνή μέθοδος διαρκεί μια ή δυο ώρες και διαφημίζεται ως laquoΤαξίδι χωρίς επιστροφήraquo Εισάγεσαι στην Κλινική πληρώνεις το εισιτή-ριό σου στο ταμείο και στη συνέχεια σε μεταφέρουν σε ένα μικρό ατομικό δωμάτιο με φρεσκοστρωμένο κρεβάτι

Ένας νοσοκόμος σε σκεπάζει και σου κάνει μια ένεση αποκοιμιέσαι και δεν ξυπνάς ποτέ

Στην κλίμακα τιμών αμέσως μετά ακολουθεί το laquoΣτατικό Τα-ξίδιraquo που διαρκεί από μία ως τρεις μέρες Περιλαμβάνει μια σειρά από ενέσεις πολλά διαλείμματα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των οποίων ο πελάτης καταλαμ-βάνεται από αισθήματα ευφορίας και βιώνει καταστάσεις στα όρια του υπερβατικού πριν ακολουθήσει η τελευταία μοιραία ένεση και εγκαταλείψει το σώμα του για πάντα

Το σώμα στοιβάζεται σε χώρο μόνιμης αποθήκευσης

Καρέ από λήψη 23

Εσωτερικόκαρέκλα σε άδειο δωμάτιο

Για το χαρακτήρα αυτού που εγείρεται

Σενάριοσκηνή 8

Το τελευταίο Άλμα (ή πώς να σηκωθείς από μια καρέκλα)

Υπάρχει κάτι εκστατικό στο να παρακολουθείς το Τελευταίο Άλμα κάτι που μοιάζει να ανοίγει έναν μεγάλο νέο κόσμο ελευθερίας μέσα σου Βλέπεις το σώμα να σηκώνεται από την καρέκλα και να περπατάει μέχρι την άκρη της στέγης και τότε ακολουθεί πάντα αυτή η μια μοναδική στιγμή δι-σταγμού Σαν να θες να απολαύσεις αυτά τα τελευταία δευ-τερόλεπτα και τον τρόπο που όλη σου η ζωή συσσωρεύεται εκεί γύρω στο λαιμό σου Και τότε ξαφνικά (γιατί ποτέ δεν είσαι σίγουρος πότε ακριβώς θα συμβεί) το σώμα εκτοξεύ-εται στον αέρα και πετάει καθώς πέφτει προς την άσφαλτο

Λες και η βία και η ομορφιά του θεάματος να τον τράβηξε από τον ίδιο του τον εαυτό και τον έκανε να ξεχάσει την κενότητα της ίδιας του της ζωής

Το Τελευταίο Άλμα το καταλαβαίνουν όλοι και αντιστοιχεί στην πιο βαθιά ανθρώπινη λαχτάρα να σβήσεις για πάντα τον εαυτό σου μέσα σε μια σύντομη και ένδοξη στιγμή Κα-μιά φορά σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το μόνο πράγμα για το οποίο έχουμε αισθήματα Είναι το προσωπικό μας έργο τέχνης ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας

38 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 39

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 21: konteiner_2

βλεμμά_ _βλεμμά ΛογοτεχνίακίνήΜατογΡαφοσ

Ρ Ε Α Γ Α Λ Α Ν Α Κ Η

EK∆OΣEIΣ KAΣTANIΩTH w w w k a s t a n i o t i s c o m

Ο microύθος και η πραγmicroατικότητα συmicroπλέκονται σε ένα σώmicroα στο νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη

ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΣΤΑΧΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙΔΙΠΟΔΑ

αίσθήτίκή καταστοΛή_Αλέξανδρος Βούλγαρης

Η λέξη laquoσοκraquo είναι μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Δημιουργεί μια οι-κογένεια που μέσα σε αυτή βρίσκουν κατάλυμα πολλές εκ διαμέτρου αντίθε-τες περιπτώσεις Από τον laquoΑντίχριστοraquo του Λαρς Φον Τρίερ μέχρι την προκλη-τική ατάκα που μας ψιθύρισε ένας ταξιτζής την προηγούμενη νύχτα

Η λέξη η ίδια δηλαδή τα βάζει όλα στο ίδιο τσουβάλι και καταστέλλει την πραγματική έννοια και ουσία των καθαυτό πράξεων Σαν να μην ήθελε η κοι-νωνία μας να ασχοληθεί παραπάνω με όλες αυτές τις περιπτώσεις και ονόμα-σε laquoσοκraquo οτιδήποτε δεν της αρέσει Οτιδήποτε δεν εγκρίνει για τα παιδιά της Οτιδήποτε θα λογοκρίνει κάποια στιγμή στο μέλλον

Ανέκαθεν οι ταινίες που εξερευνούσαν τα άκρα (άλλη μια λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει) είχαν μια δύσκολη ζωή στην προσπάθειά τους να φτά-σουν την κοινωνία Το κοινό δηλαδή Σκηνοθέτες φυλακίστηκαν καριέρες τερματίστηκαν μια για πάντα Πολλές από αυτές τις ταινίες που πια τις βρί-σκουμε μέσα στα κυριακάτικα ένθετα των εφημερίδων κάποτε δημιούργησαν αντιδράσεις σαν να επρόκειτο για τρομοκρατικές οργανώσεις

Κάθε χρόνο λοιπόν θα υπάρχει μια ταινία η οποία θα παρουσιάζεται ως μια γροθιά στο στομάχι Ως ένα ανυπέρβλητο σοκ Η κινηματογραφική κριτική και οι εταιρείες διανομής φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτές τις ταινίες όπως αντι-μετωπίζουν και την ελληνική σεξοκωμωδία ή το καλοκαιρινό μπλοκμπάστερ

Κάποτε το σινεμά σόκαρε την κοινωνία με ένα απλό φιλί Στις μέρες μας ο Λαρς Φον Τρίερ επιχείρησε κλειτοριδεκτομή σε κοντινό πλάνο και η ταινία του παρουσιάστηκε ως και στα multiplex cinemas σε όλο τον κόσμο Πολλοί δια-μαρτυρήθηκαν γιrsquo αυτό μη βρίσκοντας το λόγο να υποβάλουν τους εαυτούς τους σε μια βασανιστική διαδικασία

Σκοπός του σινεμά όμως είναι να μας παιδεύει και όχι να το παιδεύουμε εμείς Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε σοκάρει Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που δεν θα σε αφήσει να κοιμηθείς μετά Υπάρχει λόγος να δεις κάτι που θα σε κάνει να πάθεις κρίση πανικού Μα αν το σινεμά δεν προκαλεί όλα τα παρα-πάνω τότε δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα χάδι για να κοιμηθούμε Στις μέρες που ζούμε όπου η αισθητική καταστολή τρέχει από τα μπατζάκια ο σκο-πός του σινεμά άλλαξε Δεν είναι πια εδώ για να μας διασκεδάσει μόνο Το σι-νεμά οφείλει να φτάσει στα όρια της παρανομίας και να μας δείξει τα απαγο-ρευμένα Να μας σκληραγωγήσει Να μας κάνει να αποδεχτούμε το διαφορε-τικό μέσα μας

Αυτή η στήλη προτείνει ανεπιφύλακτα τα παρακάτω φιλμ

Freaks του Todd Browning

Empire of the senses του Nagisa Osima

Possession του Andrej Zulawski

Even dwarfs started small του Werner Herzog

United Red Army του Koji Wakamatsu

Sodomites του Gaspar Noe

Salo του Pier Paolo Pasolini

Tideland του Terry Gilliam

The Texas chainsaw massacre του Tobe Hooper

Female trouble του John Waters

Society του Brian Yuzna

Martyrs του Pascal Laugier

No skin of my ass του Bruce La Bruce

Videodrome του David Cronenberg

Gummo του Harmony Korine

Bennyrsquos video του Mikeal Haneke

HenryPortrait of a serial killer του John McNaughton

Visitor Q του Takashi Mike

The Last house on the left του Wes Craven

Tenant του Roman Polanski

Deliverance του John Boorman

Straw Dogs του Sam Peckinpah

A clockwork orange του Stanley Kubrick

Mysterious skin του Gregg Araki

Happiness του Todd Solondz

Tetsuo του Shinya Tsukamoto

Hellraiser του Clive Barker

The devilrsquos rejects του Rob Zombie

Begotten του EElias Merhige

Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου

Men behind the sun του Tun Fei Mou

Come and see του Elem Klimof

Fiona του Amos Kollek

Turkish delight του Paul Verhoeven

Exorcist του William Friedkin

Bad lieutenant του Abel Ferrara

Threads του Mick Jackson

War game του Peter Watkins

Νight and fog του Alain Resnais

Titticut Follies του Frederic Wiseman

Portrait of Jason της Sidney Clarke

The Holy mountain του Alejandro Jodorowsky

Clean Shaven του Lodge Kerrigan

Angst του Gerard Kargl

Singapore Sling του Νίκου Νικολαϊδη

Sick the life and death of Bob Flanagan supermazochist του Kirby Dick

Return to Oz του Walter Murch

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι Οι δαιμονισμένοι Μετάφραση - πρόλογος - επίμετρο Ελένη Μπακοπούλου εκδόσεις Ίν-δικτος 2008 σ 1264

laquoΟ μεγάλος συγγραφέας τραύλιζε αρρωστημένα μπρο-στά στη σύγχρονη επαναστατική νεολαία και φανταζό-μενος λόγω αγνοίας ότι κρατάει εκείνη στα χέρια της τα κλειδιά του μέλλοντος της Ρωσίας τριβόταν ταπεινωτικά πάνω της κυρίως επειδή δεν του έδινε καμία σημασίαraquo Αυτά έπραττε πριν από εκατόν τριάντα οχτώ χρόνια ο κύ-ριος Καρμάζινοφ στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφ-σκι θυμίζοντας τα λάγνα βλέμματα εξ ύψους ωστόσο που πολλοί στρέφουν στις μέρες μας προς τα νιάτα προσ-μένοντας να αναβλύσουν από αυτά σπίθες επαναστατι-κού πνεύματος Ομόθυμη με τον laquoμεγάλο συγγραφέαraquo η επίσης laquoδαιμονισμένηraquo Βαρβάρα Πετρόβνα η οποία είχε κάνει κανόνα της ζωής της να είναι laquoπεριποιητική προς τη νεολαία συγκρατώντας την ταυτόχρονα από το να πέσει στον γκρεμόraquo αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα σύζυγος του νομάρχη που πίστευε ότι λόγω της εξέχουσας κοι-νωνικής της θέσης θα γλιτώσει τους νέους από το χαμό δίνοντας μια διέξοδο στην αλαζονεία τους Οι νέοι των Δαιμονισμένων εμφανίζονται έτοιμοι να αναλάβουν έναν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνική ανταρσία που οραματίζο-νται αδιαφορώντας αν η προετοιμασία της laquoυπόθεσήςraquo τους τούς μεταμορφώνει σε laquoχαβαλέδες χλευαστέςraquo που περιφέρονται δήθεν αστραποβολώντας σε μια πόλη χα-ζών εκ των οποίων βέβαια πολλοί τίθενται στο πλευρό τους χρισμένοι προστάτες Η προθυμία των τελευταίων να περιθάλψουν τους ανήμερους νέους της εποχής τους υποδηλώνει ένα καλά κρυμμένο υποτιμητικό βλέμμα στο βαθμό που η προσφερόμενη προστασία προτείνεται άρ-ρητα ως αντιστάθμισμα σημαντικών ελλείψεων Παρα-δόξως οι πιο ένθερμοι πάτρωνες μολονότι συγκινούνται από αυτά τα αλλοπαρμένα πλάσματα δείχνουν να αμφι-βάλλουν για την ικανότητά τους να δώσουν πνοή στη με-γάλη υπόθεση που κυοφορούν Ηγετική φιγούρα ανάμε-σα στους επίδοξους αναμορφωτές της κοινωνίας ο μη-δενιστής Πιοτρ Βερχοβένσκι στο πρόσωπο του οποίου ο Ντοστογιέφσκι παροχετεύει όλο το σαρκαστικό του μέ-νος μεμφόμενος το πάθος για γκρέμισμα που μεταμφι-έζεται σε μεγαλόπνοη ιδέα

Ο Βερχοβένσκι η πιο εκρηκτική και φλύαρη μορφή των Δαιμονισμένων μοιάζει να υποδύεται έναν μεσσία χωρίς όμως να πιστεύει απόλυτα στην αληθοφάνεια της υπόδυ-σής του Υπάρχουν φορές που φαίνεται να έχει επίγνω-ση της φαιδρότητας της αποστολικής του σκευής και άλ-λες πάλι που η παραληρηματική υψηλοφροσύνη του αφή-νει άναυδο τον πατέρα του ο οποίος ρωτάει έξαλλος τον άσωτο υιό του laquoείναι δυνατόν να θέλεις να πλασάρεις

στους ανθρώπους τον εαυτό σου αυτόν που είναι ως αντίδοτο στον Χριστόraquo

Η περιφρόνηση του Βερχοβένσκι προς τον κοινωνικό του περίγυρο δεν του αφήνει περιθώρια για αυτοσυγκράτη-ση Όλοι οι συνομιλητές του καταλήγουν αργά ή γρήγο-ρα εκμηδενισμένοι από τη σαρωτική του μεγαληγορία Η πρόταξη της βίας είναι το ισχυρότερο πειστήριο εν μέρει πλαστό της αποφασιστικότητάς του Για εκείνον τον πε-ρίλαμπρο οικοδόμο μιας Γης της Επαγγελίας το έγκλημα συνιστά αν όχι καθήκον μια ευπρεπή οπωσδήποτε δια-μαρτυρία Συνειδητοποιεί ασφαλώς ότι η τυχόν απώλεια εκατομμυρίων κεφαλιών στο πεδίο της ανταρσίας απλώς θα ελαφρύνει το φορτίο των εξεγερμένων διευκολύνο-ντας το άλμα τους πάνω από την τάφρο της παρούσας κοι-νωνικής κατάστασης

Ο νομάρχης φον Λέμπκε ακονίζοντας την ειρωνεία του πάνω στο θαυμασμό της συμβίας του γιrsquo αυτόν τον αλλο-πρόσαλλο νέο σκέφτεται ότι ο Βερχοβένσκι δεν διέθε-τε λεπτότητα χειρισμών laquoλόγω πλεονάσματος ανθρωπι-στικών συναισθημάτων και υπερβολικής ίσως ευαισθησί-αςraquo Αλλά και η Γιούλια Μιχαήλοβνα δεν διστάζει να υπο-βιβάσει προς καθησυχασμό του συζύγου της το ίνδαλ-μά της σε άτακτο αγόρι που πάσχει από laquoελευθερόφρο-νες συνήθειεςraquo οι οποίες συχνά το παρωθούν σε πράξεις επιπόλαιες σε καμία όμως περίπτωση σοβαρότερες από laquoπαιδικές αταξίεςraquo

Αν ο Βερχοβένσκι έχει την ψευδαίσθηση ότι απεργάζε-ται τη συντέλεια του κόσμου ο Νικολάι Βσεβολόντοβιτς Σταβρόγκιν νιώθει καταπλακωμένος από τις προσδοκίες των άλλων αδικημένος από το γεγονός ότι περιμένουν από αυτόν θαύματα θαυμάτων τα οποία δεν θα διανοού-νταν να απαιτήσουν από κανέναν άλλο Σε αντιδιαστολή με την πληθωρική ορμητικότητα του Βερχοβένσκι η χα-μηλόφωνη ολιγόλογη παρουσία του Σταβρόγκιν εμπνέ-ει έναν απροσδιόριστο φόβο δημιουργώντας ταυτόχρο-να την εντύπωση πως με τη σιωπή του περιφρουρεί δι-άπυρα μυστικά Ο θυμός του συντονισμένος με την έμ-φυτη εσωστρέφειά του είναι ψυχρός ήρεμος πρωτί-στως laquoεκλογικευμένοςraquo laquoπου σημαίνει ο πιο απωθητι-κός κι ο πιο τρομαχτικός που μπορεί να υπάρξειraquo Στα μά-τια των πιστών του ο φυσικός του χώρος έμοιαζε να είναι laquoτο μαύρο φόντο μιας εικόνας στην οποία ο ίδιος φαντά-ζει σαν διαμάντιraquo Εκείνος όμως κατασπαραγμένος από έναν εσώτερο δαίμονα απομεινάρι του άνομου παρελ-θόντος του αρνιόταν να θεωρήσει τον εαυτό του φωτο-δότη ενώ την ίδια στιγμή πάσχιζε να ξεφορτωθεί τα λά-βαρα που του είχαν εμπιστευτεί και τα οποία αμφισβη-τούσαν απροκάλυπτα την ιταμότητά του Η υποδόρια βία

του Σταβρόγκιν αποτυπώνεται ολοκάθαρα όταν ένας ιδε-ολόγος φοιτητής ο Σάτοφ τον χαστουκίζει χωρίς να υπο-στεί την παραμικρή αντίδραση εκ μέρους του Το χαστού-κι του Σάτοφ δήλωνε το απόγειο της απόγνωσής του εξαι-τίας της άρνησης του Σταβρόγκιν να γίνει ο ατομικός του θεός Η αναίρεση των λόγων του που είχαν σπείρει μέ-σα του laquoτον Θεό και την πατρίδαraquo βιώνεται από τον φοι-τητή σαν μια ανήκουστη πράξη βίας επισφραγισμένη με την παγερή δήλωση του Σταβρόγκιν laquoΛυπάμαι Σάτοφ που δεν μπορώ να σας αγαπήσωraquo Δήλωση που κοροϊδεύ-ει την απροσμέτρητη πίστη κάποιου ο οποίος τόλμησε να χαστουκίσει τον θεό του απλώς για να καταδείξει την πα-ντοδυναμία του laquoΚαταλαβαίνετε άραγε ότι θα πρέπει να μου συγχωρέσετε αυτό το χαστούκι έστω και μόνο γιατί σας έδωσα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε την απε-ριόριστη δύναμή σαςraquo

Αναλόγως βάναυση είναι η ευσπλαχνία του Σταβρόγκιν απέναντι στη Μαρία Τιμοφέγεβνα μια γυναίκα με δια-ταραγμένο ψυχισμό την οποία παντρεύεται από περιέρ-γεια να μελετήσει την επίδραση της ευγένειας σε ένα πε-ριφρονημένο πλάσμα Σε μια συνάντησή τους εκείνη με την τόλμη της απελπισίας τού λέει laquoΤώρα τα όνειρα είναι άσχημα και τα όνειρα έγιναν άσχημα γιατί ήρθατεraquo Η πί-στη της σε έναν πανάγαθο πρίγκιπα σαρώθηκε διά μιάς από την αλήθεια που στεκόταν μπροστά της Οπωσδήπο-τε τη στιγμή εκείνη θα ενστερνιζόταν με λαχτάρα το laquoπι-στεύωraquo του Ντοστογιέφσκι ο οποίος σε γράμμα του ση-μείωνε πως αν κάποιος του αποδείκνυε ότι η αλήθεια εί-ναι πέρα από τον Χριστό θα επέλεγε να μείνει με τον Χρι-στό παρά με την αλήθεια

Κατακλυσμένοι από καινούργιες ιδέες που αγωνιούν να μετατρέψουν σε θρυαλλίδα για την ισοπέδωση του πα-λιού κόσμου οι laquoδαιμονισμένοιraquo νέοι αναζητούν μια δι-κή τους θρησκεία έναν τρόπο δηλαδή να κατανοήσουν τις έννοιες του καλού και του κακού Στην ανυπομονησία τους βαφτίζουν την πλήξη ιδεολογία και δεν δυσκολεύο-νται καθόλου να προσκυνήσουν τον Βερχοβένσκι με τις οιονεί πολεμικές του φανφάρες έστω και αν μόλις χθες στα εικονίσματά τους δέσποζε ο Σταβρόγκιν Δηλωτική της σύγχυσής τους μια σκηνή του μυθιστορήματος όπου μερικοί φερέλπιδες επαναστάτες πηγαίνουν με ενθου-σιασμό να δουν το πτώμα ενός αυτόχειρα Στους δισταγ-μούς ενός εξ αυτών μια κοπέλα απαντά με αποστομωτικό κυνισμό laquoόλα πια έγιναν τόσο πληκτικά που δεν χρειάζε-ται να είμαστε εκλεκτικοί με τις διασκεδάσεις φτάνει να μας προκαλούν ρίγοςraquo Φτάνει το ρίγος αυτό να μην γεν-νήσει κάποτε το δικό μας πτώμα

οί Μεσσίεσ του ΜήδενίσΜου_Λίνα Πανταλέων

40 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 41

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 22: konteiner_2

βλεμμά_ _βλεμμάαΡχίτεκτονίκήΜουσίκή

αυτοσχεδία ΠοΛή 2_Εrrands

Ο πολυσύχναστος δρόμος που καταλήγει στη θάλασσα των Μαλίων Κρήτης αποτελεί τον πυρήνα δράσης των τουριστών Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα καφέ εστι-ατόρια και κλαμπ της περιοχής και ο δρόμος αυτός μετα-τρέπεται από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωινές ώρες σε πεζόδρομο με συχνή αστυνόμευση και περιπολι-κά Πέρα από τις καφετέριες με τις τεράστιες δορυφορι-κές κεραίες που προβάλλουν αγγλικό ποδόσφαιρο τις δι-εθνείς αλυσίδες fast food τα ιταλικά και κινέζικα εστια-τόρια τους τηλεφωνικούς θαλάμους με προσφορές για διεθνείς κλήσεις και φυσικά τα κλαμπ με ονόματα όπως laquoBig Benraquo ή laquoKings Crossraquo παρατηρούμε και τις παιχνιδο-μηχανές μποξ Πρόκειται για μηχανήματα πάνω στο πεζο-δρόμιο που λειτουργούν με κέρματα και έχουν ένα μαξι-λάρισάκο του μποξ Οι μηχανές αυτές μετράνε τη δύνα-μη και την ταχύτητα του χτυπήματος και φέρουν ονόμα-τα όπως BOXER MATRIX KICKER MATRIX JAKAR HAMMER ARM WRESTLER και JAKAR BOXER

Ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο της GR TOYS έναν από τους κεντρικούς διανομείς των μηχανών αυτών μάρκας JAKAR ο οποίος μας ανέφερε ότι οι μηχανές αυτές πρω-τοκατασκευάστηκαν στην Ιταλία πριν από 30 χρόνιαmiddot εδώ και μια επταετία ξαναεμφανίστηκαν στην Πολωνία σε μι-κρότερο μέγεθος για να χωράνε στα μπαρ ώστε να εκτο-νώνονται οι μεθυσμένοι θαμώνες

Τα τελευταία 6-7 χρόνια η ζήτηση των μηχανών αυτών στην Ελλάδα παραμένει αμείωτη Από τις 2000 μηχανές που έχουν πουληθεί στη χώρα μας οι περισσότερες εί-ναι σε μέρη με νεανικό και ξένο τουρισμό και πιο συγκε-κριμένα το 90 βρίσκεται στα Μάλια στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (τα Μάλια μόνο έχουν 700 από αυτές) Πολλά καταστήματα έχουν στην ιδιοκτησία τους δύο και τρεις μηχανές που το κόστος της καθεμιάς τους φτάνει και τα 4000 ευρώ Μόνο με καλοκαιρινή χρήση οι αγορα-στές κάνουν απόσβεση των μηχανών αυτών σε περίπου 1- 2 χρόνια Αγοράζονται μόνο από ιδιώτες ενώ η θέση των δήμων ποικίλει κάποιοι δήμοι συμφωνούν στην το-ποθέτηση των μηχανημάτων όμως δεν έχουν τα χρήμα-τα για να τα αγοράσουν κι άλλοι είναι αντίθετοι γιατί θε-ωρούν ότι τα μηχανήματα καταστρέφουν την εικόνα του χώρου Στην Αθήνα οι πωλήσεις είναι ελάχιστες στο Allou Fun Park και σε λίγα λούνα παρκ

Τα μηχανήματα προσελκύουν τους τουρίστες ενώ πα-ράλληλα προστατεύουν το χώρο από την επιθετικότητα των πελατών διάφορες παρέες που πίνουν και παρεκτρέ-πονται ασχολούνται με το μηχάνημα αντί να ξεσπούν βί-αια μεταξύ τους Επίσης τα μηχανήματα τοποθετημένα έξω από τα μπαρ διευκολύνουν τους πελάτες να περάσει ο χρόνος τους όσο περιμένουν laquoστην ουράraquo

γία Ποίον αυτοσχεδίασΜο ΜίΛαΜε οταν ΜίΛαΜε γία αυτοσχεδίασΜο_Χρήστος Καρράς

Στη μουσική πρακτική κάνουμε συχνά λόγο για αυτοσχεδιασμό Για την απόπειρα δηλαδή του μουσικού να συνθέσει αυτοστιγμεί δίχως παρτιτούρα ανοιχτός στο άγνωστο με βάρκα τη φαντασία του και συνο-δοιπόρους του αν δεν πρόκειται για σόλο performance τους μουσικούς που δημιουργούν μαζί του σε δεδομένο χώρο και χρόνο μια σύνθεση η οποία δεν πρόκειται να εκτελεστεί ποτέ πια με τον ίδιο τρόπο Γιατί η φύση του αυτοσχεδιασμού θέλει τον ήχο ελευθερωμένο από τη μνήμη καθώς και από τη γραμμι-κότητα της αφήγησης Ειδωμένο σε μια κλίμακα μικροσκοπική ως καθαρό αγνό ήχο

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πάντα κοινή βάση όταν συζητάμε για αυτοσχεδιασμό Κάποιος όπως συνήθως ένας μουσικός της rock ή ακόμα και της λαϊκής μουσικής παράδοσης θα χρησιμοποιήσει τον όρο για να περιγράψει τη διάθεσή του να διαφύγει για λίγο από ένα μουσικό θέμα να το εξωραΐσει με ένα στολίδι αυθορμητισμού προτού επιστρέψει στην ασφάλεια του θέματος που ο ίδιος έχει ήδη αρχίσει να εκτελεί και που το κοινό προσδοκά να ακούσει

Κάποιος άλλος ένας λιγότερο εκπαιδευμένος ίσως ακροατής που έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο σύγ-χρονης σύνθεσης με ένα noise πείραμα ή ακόμα και με μια δουλειά προωθημένης ηλεκτρονικής μουσι-κής θα αποφανθεί ότι αυτό που άκουσε ήταν αυτοσχεδιασμός Κι ας μην ήταν Ίσως γιατί εκεί τακτοποι-εί κανείς βιαστικά οτιδήποτε δεν μπορεί να κατανοήσει στο βαθμό που αυτό δεν υπακούει στα δωδεκα-τονικά μαθήματα των ωδείων

Άλλες φορές πάλι μιλάμε για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό το μουσικό εκείνο ιδίωμα που με ιστορική του αφε-τηρία τη free jazz πάει να μιλήσει μια νέα μουσική γλώσσα Αλλά δεν ακούσαμε ακόμα κι αυτόν τον ελεύθε-ρο αυτοσχεδιασμό να γίνεται μια συγκεκριμένη και αυτοοριοθετημένη μουσική γλώσσα να υποδουλώνεται σε έναν κώδικα με συγκεκριμένες παραμέτρους και προτάσεις στερεότυπες αδυναμίες και αφόρητα κλισέ

Ακόμα και η ίδια μας η τάση να περιγράφουμε τον αυτοσχεδιασμό με μια έκφραση ndash πλεονασμό σαν laquoελεύθερο αυτοσχεδιασμόraquo (πλεονασμός ασφαλώς καθώς ο αυτοσχεδιασμός δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο εκτός από ελεύθερος) ίσως να καταπραΰνει και ταυτόχρονα να τονίζει την ανησυχία μας ότι ο αυ-τοσχεδιασμός δεν είναι ποτέ τόσο ελεύθερος όσο νομίζουμε ότι είναι Περιπετειώδης ναι απόλυτος όχι

Αλλά μήπως η ίδια η γραμμικότητα του χρόνου οι δυνατότητες των εκάστοτε μουσικών οργάνων η μνή-μη και οι εμπειρίες του μουσικού η διάδραση του μουσικού με άλλους μουσικούς οι συνθήκες ακρόα-σης αλλά και ο χωροχρόνος μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ένας αυτοσχεδιασμός δεν συγκροτούν από μόνα τους ένα πλαίσιο το οποίο περιορίζει την ελευθερία του

laquoΔεν πιστεύω στον αυτοσχεδιασμό γιατί κάνεις μόνο εκείνα τα οποία θυμάσαιraquo αμφισβήτησε κάποτε ο John Cage τονίζοντας τη σταθερή του ένσταση σε κάθε είδους αυθόρμητη έκφραση Τον ικανοποιούσε άλ-λωστε περισσότερο η ιδέα της τυχαιότητας (αλεατορική μουσική) Ίσως να μην ήταν τόσο απόλυτος αν αντί για τον αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιούσαμε όρους όπως η laquoνέα μουσικήraquo ή η laquoφυσική μουσικήraquo Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό άλλωστε δεν πάμε να καταργήσουμε τη μνήμη δεν περιοριζόμαστε στον laquoαυθορμητι-σμό για τον αυθορμητισμόraquo ούτε ψάχνουμε μια ουτοπία της ελευθερίας Πάμε όμως να εφεύρουμε μια νέα γλώσσα που να αναπαριστά το ασυνείδητο με τη φυσικότητα της αυτόματης γραφής και ζωγραφικής Χω-ρίς προκάτ συμβάσεις Και σήμερα σε μια κοινωνία που κυριαρχείται από ανελέητους νόμους της αγοράς και συγκρούσεις νέας κοπής η πρόκληση για τους δημιουργούς να συνθέτουν καινοτόμο μουσική η οποία να καταλύει κάθε έννοια απολυταρχισμού παραμένει πάντα επίκαιρη

Τα μηχανήματα είναι αδιάβροχα καθώς τη χειμερινή πε-ρίοδο παραμένουν ως επί τo πλείστον κλειδωμένα στον εξωτερικό χώρο και αποτελούνται από ένα απλό μηχα-νισμό που περιλαμβάνει μια δωδεκάβολτη πλακέτα και έναν μετασχηματιστή Οι μηχανές κυκλοφορούν και σε μικρότερο μέγεθος για παιδιά

Στην Ευρώπη η αστυνομία έδωσε συγχαρητήρια στις εται-ρείες κατασκευής γιατί τα μηχανήματα περιόρισαν τις φα-σαρίες Στην αρχή οι αντιπρόσωποι των μηχανημάτων εί-χαν αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως η κίνηση της αστυνομίας στο εξωτερικό επιβεβαίωσε την επιτυχημένη λειτουργία των μηχανημάτων

Η μηχανή BOXER JAKAR είναι

Διαθέσιμη σε οχτώ γλώσσες (με 150 ήχους και πλήθος μελωδιών και μουσικής με πλήθος χρωμάτων και οχτώ λαμπερές αποχρώσεις επίσης μπορεί να παραχθεί και με σχέδιο ή χρώμα της προτίμησής σας)

Η μηχανή BOXER JAKAR διαθέτει

Τρεις τύπους παιχνιδιών μέτρηση δύναμης μέτρηση τα-χύτητας τουρνουά μεγάλο display μηχανικό και ηλε-κτρονικό μετρητή 1 χρόνο εγγύηση ανταλλακτικά δια-στάσεις ύψος 215 μ μήκος 070 μ βάρος 130 kg

42 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 κοντέινερ Δεκέμβριος 2009 | 43

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 23: konteiner_2

βλεμμά_ θεατΡο

Τα τελευταία χρόνια ένα κομμάτι του θεατρικού τοπίου στη χώρα μας έχει πάρει καινούργια πνοή

Φαίνεται πως η πολυ-πολιτισμική πια σύνθεση της κοινω-νίας η ευρύτατη χρήση του ίντερνετ οι επιρροές του εξω-τερικού καθώς και η γενικότερη αίσθηση χάους δημι-ούργησε την ανάγκη ανοίγματος του θεάτρου σε μια πιο απτή σχέση με την πραγματικότητα στην αναζήτηση ου-σιαστικότερης ανταλλαγής με τις άλλες παραστατικές τέ-χνες στο διάλογο με την επιστήμη στην επιθυμία για πιο άμεση προσωπική συμβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαιhellip

Όταν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στον Άμλετ το δάγκωμα του φιδιού άνοιξε την πόρτα του θεάτρου στο μέσον της πα-ράστασης και άρχισε να τρέχει στα στενά του Θησείου χρονικά σηματοδότησε το άνοιγμα των ορίων του θεά-τρου και την εμφάνιση νέων μορφών που συνήθως ονομά-ζονται με τους αγγλικούς όρους devised ή performancehellip

Οι νέοι χώροι που φιλοξενούν παραστάσεις εκφράζουν συ-χνά αυτή την ανοιχτή αντίληψη Συχνά πρόκειται για μπαρ (Bios Art house theatre club booze six dogs nixonhellip) γκα-λερί (beton 7 the art foundation TAF ΚΑΠΑΤΟΣ) εργαστή-ριαndashχώρους παράστασης (κρατήρας κινητήρας studio) οι οποίοι συνήθως υπηρετούν διπλές ή τριπλές λειτουργίες αναμειγνύοντας κοινό ενδιαφέροντα και πρακτικές

Ο κλειστός μαύρος μελετημένος χώρος που πυκνώνει την ενέργεια και προστατεύει ndashτο κλασικό θέατροndash δίνει τη θέση του σε χώρους πιο φυσικούς Οι τοίχοι αποχρω-ματίζονται αφήνονται στην κατάσταση που βρέθηκαν ως objets trouveacutes ή βάφονται λευκοί τα παράθυρα δεν κα-λύπτονται αντίθετα μεγαλώνουν ndashτο γυαλί ένα υλικό εύ-θραυστο και διαπερατό υπενθυμίζει διαρκώς την παρου-σία της πόλης και τη σχέση του θεάματος με τα τεκταινό-μενα της καθημερινότητας ως μικρή νύξη στην αρχέγονη σχέση του θεάτρου με το σύμπαν Το κέντρο του ενδιαφέ-ροντος μετατίθεται από την πύκνωση της προσοχής στην συνύπαρξη με τη βοή της πόλης Το παραδοσιακό σκηνικό που κλείνεται στον κόσμο της ιστορίας παραχωρεί τη θέση του σε μια λογική installationndashεγκατάστασης

Ο κινητήρας στούντιο στην περιοχή της Ακρόπολης δημι-ουργήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη επικοινωνίας με κύριο άξονα την ενσωμάτωσή σε ένα δίκτυο φιλοξενίας καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο

Αυτό τον καιρό παρουσιάζει εκεί την παρθενική σκηνο-θετική της δουλειά η Βίκυ Αδάμου Μια συνάντηση ενός άντρα και μιας γυναίκας ενός Άραβα και μιας Ευρωπαίας μετανάστες και οι δύο Και γύρω τους στροβιλίζονται ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ndash ερωτευμένοι και αυτοί δύο αντί-παλων κόσμων

Μια ιστορία βγαλμένη από το δρόμο με σκηνικό το πεζο-δρόμιο της Ερεχθείου ndashόπου στεγάζεται ο χώροςndash και τους περαστικούς που ξαφνιάζονται Οι θεατές στο βάθος του χώρου παρακολουθούν την εξέλιξη σαν να βλέπουν ταινία

Η παράσταση θεληματικά ανάλαφρη δεν βάθυνε την σχέση αποδοχής απόρριψης δύο φύλων και δύο πολιτι-σμών Όμως η πολύ ευφάνταστη χρήση του εξωτερικού χώρου η απόδοση των ηθοποιώνχορευτών καθώς και η μείξη του θεάτρου και του χορού έδωσε το στίγμα του φρέσκου αυτού εγχειρήματος

Άλλη μια νεανική πρόταση σε ανάλογη κατεύθυνση αυτή την περίοδο βρίσκουμε στη οδό Αριστοφάνους κοντά στην περιώνυμη οδό Ευριπίδου στο laquoβυθόraquo της Αθηναϊκής αγο-ράς με τους μετανάστες τις πόρνες και τις ύποπτες δοσο-ληψίες Η ομάδα old stage (σκην Γρηγ Χατζάκης) μισθώ-νει τα παλιά γραφεία του ΤΕΒΕ και αφήνοντας ατόφιους τους χώρους του τριώροφου κτηρίου το ονομάζει έτσι απλά Κτήριο και προσαρμόζει τις παραστάσεις της στα δω-μάτια του Έχοντας ήδη παρουσιάσει δουλειές σε ένα λεω-φορείο και σε σιδηροδρομικές ράγες έξω από το Art House στην Κωσταντινουπόλεως η old stage όπως ίσως υπονοεί και το όνομά της αναμιγνύει έντονα θεατρικές εικόνες με την πιο απτή πραγματικότητα προξενώντας μέσα από αυ-τή την τριβή μια ιδιαίτερη εμπειρία στον θεατή που νιώθει περισσότερο εκτεθειμένος και για αυτό εναργής

Σε ένα μικρό δωμάτιο στήνεται μια σύγχρονη εκδοχή του Χένσελ και Γκρέτελ Εδώ τη θέση της κακιάς μάγισσας παίρνει ο ιδιοκτήτης πολυτελούς εστιατορίου με σπεσι-αλιτέ στα μπιφτέκια από χοιρινό και παιδικό κρέας Ιδι-αίτερα επίκαιρο μετά την ανακάλυψη κυνηγών ανθρώπι-νου λίπους στο Περού για την παρασκευή καλλυντικών

Πολύ απλά με τρεις σειρές λευκά στόρια ασπρόμαυρα κινούμενα σχέδια δύο καλούς νέους ηθοποιούς και την ηλεκτρονική μουσική που μιξάρει ζωντανά ο dj Τάρεκ φανταζόμαστε όλους τους χώρους του παραμυθιού

Ακόμα πιο ενδιαφέρον έξυπνο αλλά με κάπως φλύαρα κείμενα το επόμενο θεατρικό εγχείρημα το PR πιο αρ-γά μέσα στη νύχτα Οι θεατές διαμορφώνουν τη δική τους αποσπασματική παράσταση την οποία επεξεργάζονται αργότερα στο μυαλό τους Με φακούς περπατούν κατά βούληση στα σκοτεινά δωμάτια του κτηρίου Εκεί φωτί-ζουν δίνοντας ύπαρξη στους ηθοποιούς ndash φιγούρες κό-μικς Ο Τεντέν η Τσέσικα η Μαφάλντα ο Κάπταιν Χουκ ο καθένας στο προσωπικό του δωμάτιο μονολογεί εκφρά-ζει το φόβο ότι θα σβήσει από το χαρτί του δημιουργού του Στο τέλος σε μια σκηνή συνόλου μαζί με τον σκη-νοθέτη αποκαλύπτεται ότι είναι ηθοποιοί σε ακρόαση Οι καλλιτέχνες είναι σαν φιγούρες σε χαρτί μια υπάρχουν από τους φακούς που κάποιοι στρέφουν πάνω τους και την άλλη σβήνουν ndashπικρό και αληθινό Μια παιχνιδιάρικη laquoπιραντελικήraquo δουλειά στο φαίνεσθαι και στο είναι στην ύπαρξη και τη μη ύπαρξη και μία από τις πρώτες γραφές promenade theatre (θέατρο βαδίσματος)

Τα παραδείγματα είναι ποικίλα η σύνδεση του θεατρι-κού γεγονότος με επιστημονικές συζητήσεις στο Urban-Dig project της ομάδας Όχι παίζουμε τα θεατρικά δρώμε-να που παρουσιάστηκαν στο ξενοδοχείο Lycabetous μαζί με την έκθεση εικαστικών Rooms hellip

Η τάση μιας πιο διαλογικής και υβριδικής τέχνης χαρτο-γραφεί εδώ και καιρό τα βήματά της Διευρύνει τις πηγές έμπνευσης ερεθίζει τους τρόπους δουλειάς και συνεργα-σίας συμβάλλει στην έξοδο από τον εγχώριο απομονωτι-σμό αλλά και στην ενεργοποίηση του κοινού

Χρειάζεται υποστήριξη όχι μόνο οικονομική αλλά κυρίως θεσμική προώθηση αντίστοιχων πρότζεκτ από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ) με τη δημιουργία ίσως ιδιαίτερου κλάδου επιχορηγήσεων ενημέρωση για προγράμματα σύμπραξης με καλλιτέχνες του εξωτερι-κού διαύλους επικοινωνίαςhellip κάτι που μέχρι τώρα επιχει-ρεί μόνο το Διεθνές Ινστιτούτο θεάτρου (θεσμός Athens System) και δεν αρκεί

Γιατί ένα θέατρο πιο ανοιχτό δημιουργεί μια κοινωνία πιο ανοιχτή

ΠΡοσ ενα θεατΡο ανοίχτο hellip_Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου σκηνοθέτις marialouisa_papyahoogr

44 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 24: konteiner_2

βλεμμά_ δίκήγοΡοί Με γυαΛία

Μια φορά το τρίμηνο περίπου αναρτάται ανακοίνωση στην υποδιεύθυνση αλλοδαπών της αστυνομίας στην Πέ-τρου Ράλλη με την ημερομηνία και ώρα που οι δικηγό-ροι μπορούν να ζητήσουν ραντεβού για άσυλο Όχι για τους ίδιους για τους αλλοδαπούς Την εν λόγω ημερο-μηνία και ώρα δικηγόροι από όλες τις γωνιές της Αθήνας (και όχι μόνο) προσέρχονται στην Π Ράλλη και σχηματί-ζουν μία ωραιότατη ουρά ενός χιλιομέτρου τουλάχιστον Παρελαύνουν ένας ένας από το γραφείο του αρμόδιου αστυνομικού υπαλλήλου ο οποίος αφού ρίξει μια ματιά στη δικηγορική τους ταυτότητα τους ανακοινώνει μια ημερομηνία κατά την οποία μπορούν να φέρουν τον αλ-λοδαπό της αρεσκείας τους να συνεντευξιαστεί να του πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και να του χορηγήσουν μια κόκκινη ή για άλλους ροζ κάρτα η οποία του επιτρέ-πει να παραμένει νόμιμα στην Ελλάδα για περίπου έξι μή-νες έως ότου δηλαδή να αποφασιστεί εάν θα χορηγηθεί εντέλει άσυλο στον αλλοδαπό Διότι η κόκκινη ή για άλ-

λους ροζ αυτή κάρτα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απο-δεικτικό στοιχείο ότι εκκρεμεί αίτημα ασύλου του αλλο-δαπού Το αίτημα 99 φορές στις 10 απορρίπτεται (εάν είσαι από το Ιράκ σου λείπουν δύο χέρια και ενάμισι πό-δι μια ελπίδα την έχεις πάντως) Κατόπιν αυτού κατατί-θενται προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια κατά της σχετικής απορριπτικής αποφάσεως διότι όχι μόνον αλ-λά κυρίως η απορριπτική απόφαση για χορήγηση ασύ-λου είναι αντισυνταγματική Για όσο διάστημα εκκρεμεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου (χρόνος και βά-λε) ο αλλοδαπός νομίμως παραμένει στην Ελλάδα και ζει και βασιλεύει Εντωμεταξύ και επειδή η ελπίδα πε-θαίνει τελευταία ο αλλοδαπός ελπίζει ότι θα αλλάξει η νομοθεσία και θα νομιμοποιηθεί άσε που οη δικηγό-ρος του όταν προσβάλλει την απόφαση απελάσεως επι-καλείται μεταξύ άλλων τη μακροχρόνια σταδιακή ένταξη του αλλοδαπού στην Ελλάδα και την οικονομική του συμ-βολή στη (γενικότερα σθεναρή) οικονομία μας Δεν εί-

ναι ένα πολύ ωραίο παιχνίδι Αλλοδαποί εισέρχονται πα-ράνομα στην Ελλάδα είτε για ένα καλύτερο αύριο είτε για να εγκληματήσουν έτσι για ποικιλία και σε μια και-νούργια χώρα όργανα της αστυνομίας τούς συλλαμβά-νουν δικηγόροι κάνουν laquoότι μπορούνraquo για να τους νομι-μοποιήσουνhellip(αν ρωτήσεις πάντως τους αλλοδαπούς θα σου πουν ότι ξέρουν έναν δικηγόρο ndashπάντα με το μικρό του όνομαndash που ζητάει κάτι παραπάνω αλλά ξέρει έναν αστυνομικό)

Ειρ Βλ

Ενδεικτικά οι αμοιβές που ζητούν οι δικηγόροι για ένα ραντεβού

που οδηγεί στη χορήγηση κόκκινης κάρτας κυμαίνονται από 500

έως 2000 ευρώ Δικηγόροι που δεν μπορούν να βρουν από μόνοι

τους αλλοδαπό και laquoπουλάνεraquo το ραντεβού τους σε άλλους laquoμε-

γαλοδικηγόρουςraquo αμείβονται από αυτούς από 200 έως 600 ευρώ

Ίσως να έχετε προσέξει στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σας εκεί κοντά στα ταμεία αναρτημένες τις φωτογρα-φίες κάποιων υπαλλήλων με τη στολή της εταιρείας και από κάτω τον τίτλο τους υπεύθυνος φρέσκων τροφίμων υπεύθυνος ταμείων Επίσης στο φαστφουντάδικο ή την αλυσίδα γρήγορου καφέ της περιοχής σας σίγουρα ένας από τους ανθρώπους που βάζουν αλάτι στις πατάτες σας γάλα στον καφέ σας και σας δίνουν τα ρέστα σας πριν φύ-γετε έχει ένα καρτελάκι στο στήθος του που εκτός από το όνομά του γράφει υπεύθυνος πόστου Ή στην εταιρεία που εργάζεται ο ανιψιός σας μέσα σε λίγους μήνες από την πρόσληψή του είναι έτοιμοι να του δώσουν τον πρώ-το του τίτλο project manager ή sales consultant κάνοντάς τον στέλεχος Και πού το κακό

Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο όταν ένας εργαζόμε-νος δουλεύει πέραν του νόμιμου ωραρίου του πληρώνε-ται παραπάνω με ένα ποσοστό επί των νόμιμων αποδο-χών του το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι ώρες που εργάζεται παραπάνω Εκτός αν είναι υψηλόβαθμο στέλεχος αν είναι κάπου ndashοπουδήποτεndash διευθυντής Για-τί τα υψηλόβαθμα στελέχη οι διευθυντές δεν πληρώνο-

νται υπερωρίες εξαιρούνται από τις περί του χρόνου ερ-γασίας διατάξεις όπως λένε και οι νομικοί Αυτό έρχεται σε πλήρη αρμονία με το κοινό περί δικαίου αίσθημα κα-θώς φαίνεται δίκαιο ο διευθυντής που στην παραδοσια-κή εικόνα του κάθεται στο γραφείο του έχει μεγάλο μι-σθό και παίρνει αποφάσεις να εργάζεται πολύ παραπά-νω τζάμπα γιατί φτιάχνει την καριέρα του Όμως αυτό είναι τόσο αληθινό όσο και το ότι ο γιατρός και ο δικη-γόρος είναι επαγγέλματα με μέλλον Οι καινούργιοι διευ-θυντές που εξαιρούνται από τις περί χρονικών ορίων δι-ατάξεις και που οι εργοδότες τους δεν τους πληρώνουν υπερωρίες είναι άνθρωποι που τρίβουν τυρί για μακαρό-νια φτιάχνουν καπουτσίνους διακοσμούν βιτρίνες ή γυ-ρίζουν όλη την Αθήνα για να σας πουλήσουν καινούρ-για πακέτα σύνδεσης Που κάνουν υπομονή ώσπου κά-ποια μέρα να γίνουν όντως διευθυντές ή ώσπου να μαζέ-ψουν αρκετές χρωστούμενες υπερωρίες και να πάνε με-τά να τις διεκδικήσουν από τα δικαστήρια να αποδείξουν δηλαδή ότι δεν ήταν διευθυντές ότι ήταν απλοί υπάλλη-λοι να συμφωνήσουν με τον δικηγόρο τους την αμοιβή του με ποσοστό επί του επιδικασθέντος ποσού και να βά-λουν τα δικαστήρια στη διαχειριστική λογική πόσα να του

δώσω μα αυτός δεν μοιάζει με διευθυντή δεν πειράζει ας τα πάρει από το Εφετείο και άλλα υψηλά νομικά ζητή-ματα Ευτυχώς τα δικαστήρια παραμένουν δύσπιστα στο κατά πόσο ο άνθρωπος που παρίσταται μετά του δικηγό-ρου του ενώπιόν τους χάραζε εταιρικές πολιτικές ή μπο-ρούσε να κάνει ότι ήθελε με το χρόνο εργασίας του και απλώς προσπαθούν να συμβιβάσουν τα πράγματα δεχό-μενα εκατέρωθεν ισχυρισμούς που αυξομειώνουν το επι-δικαζόμενο ποσό διατηρώντας μια ισορροπία αλλά και δι-αιωνίζοντας μια αντίληψη για το χρόνο εργασίας που πε-ριορίζεται στο πόσο αυτός πληρώνεται αγνοώντας τι ση-μαίνει για τη ζωή του εργαζομένου και την πραγματικό-τητα της προσφερόμενης εργασίας Η αντίληψη αυτή ενι-σχύεται και από τη λογική των συνδικαλιστικών οργανώ-σεων το μειωμένο ενδιαφέρον του Έλληνα εργαζόμενου για οτιδήποτε πέρα από το ύψος του μισθού του αλλά και τη λογική του ίδιου του νομοθέτη περί χρόνου εργασίας που μοιάζει να μεταφέρει και στο εργατικό δίκαιο την αρ-χή ο ρυπαίνων πληρώνει η οποία είναι γνωστό πόσο έχει ωφελήσει την προστασία του περιβάλλοντος

το καΡοτο_Άννα-Μαρία Φίλιππα

(το κυνήγί τήσ κοκκίνήσ καΡτασ)_Επιμέλεια Κλειώ Παπαπαντολέων

46 | κοντέινερ Δεκέμβριος 2009

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions

Page 25: konteiner_2

wwwboozecooperativacomwwwmyspacecomboozecooperativa

NoL

ogo

gr

Obsessions