||çré ù||

krama-dé pikä çré mad-bhagavat-çré -kå ñ ërädhana-nirüpaëa-pravaëa ägama-nibandhaù vidyä-vinoda-

çré -govinda-bhaö ö äcärya-kå ta-vivaraëa-sahitä1

(1)

prathamaù paö alaù

veëu-väda-vinoda-lälasaà divya-gandha-parilipta-vakñ asam |

vallavé -hå daya-vitta-häriëaà bhävaye kam api gopa-nandanam ||

viçiñ ö a-çiñ ö äcäränumita-çruti-bodhita-kartavyatäka-präripsita-pratibandhaka-durita-nivå tty-asädhäraëa-käraëam iñ ö a-devatä’nusmaraëa-pürvakaà maìgalam äçé r-vyäjena kå taà çiñ ya-çikñ ärtham ädau nibadhnäti kalättamäyety ädinä |

kalä tta-mä yä -lavakä tta-mürtiù kala-kvaëad-veëu-ninä da-ramyaù | çrito hå di vyä kulayaàs triloké à

çriye’stu gopé -jana-vallabho vaù ||1|| gopé -jana-vallabho yuñ mäkaà çriye sampade’stu bhüyäd iti yojanä | gopé janasya gopäìganä-janasya vallabhaù svämé | tathä ca gopé -janasyaivävijïäta-vinaya-prakarasyäpi vallabhaù kià punaù sädhakasyäçeñ a-püjä-vidhäna-kovidasyeti bhävaù | yad vä gopé prakå tir jano mahad-ädir anayor vallabhaù preraka ity arthaù | ké då çaù kaläyäà jïäna-svarüpe svasmin ättäyäù präptäyä adhyastäyä mäyäyä lavakena leçena vikñ epätma-svabhävena ättä präptä mürtir yena sa tathoktaù | etena tasya çaré ra-sambandhe’pi na svarüpänusandhäna-pracyutir ävaraëa-çakter aprämäëyäd iti bhävaù | atha vä kalä bandhane, tathä ca bandhanätmaka-saàsära-pravartanärthaà své kå ta-mäyä-leçätmaka-jala-tattvätmanäìgé kå ta-mürtir iti | toyena jévän visasarja bhümyäm iti | athavä, saàmohana-mantra-rüpakaà käma-bé jaà sakala-gopäla-manträëäà bé jam udäharati kaleti | kaç ca laç ca kalau täbhyäm attau gå hé tau sambaddhau mäyä-lavakau

1 This text has been taken from Sudhakar Malaviya’s edition. Benares: Krishnadas Academy, 1989. Krishnadas Sanskrit Series, 119.

caturtha-svaränusvärau täbhyäm ättä své kå tä bé ja-rüpä mürtir yena saù tathoktaù kala ity aträkära uccäraëärthaù | punaù ké då çaù | kalam avyaktaà madhuraà yathä syät tathä kvaëan çabdäyamänaù veëur vaàçaù kala-kvaëaàç cäsau veëuç ceti kala-kvaëad-veëuù | tasya ninädena ramyaù sarva-mukha-prada ity arthaù | punaù ké då çaù | hå di çritaù hå t-paìkaje sthitaù hå di dhyeya ity arthaù | yad vä sarva-präëinäà hå daye’ntaryämi-rüpeëa sthita ity arthaù | kià kurvan | trayäëäà lokänäà samähäras triloké | trailokyaà vyäkulayan kartavyeñ u vicära-çünyaà kurvan mäyayä mohayann ity arthaù | tad uktaà gé täyäà –

é çvaraù sarva-bhüteñ u hå d-deçe’rjuna tiñ ö hati | bhrämayan sarva-bhütäni yanträrüòhäni mäyayä || iti |

atra laghu-dé pikä -kä raù kalätta-mäyety-ädinä gopé -jana-vallabha ity anena ca bé ja-sahito’tra daçäkñ araù sücitaù | kala-kvaëad ity ädinä dhyänaà sücitaà | triloké à vyäkulayann ity anena ca vaçyädi-prayogäù sücitäù ity äha ||1||

--o)0(o-- guru-namaskära-pürvakaà kartavyaà pratijäné te--

guru-caraëa-saroruha-dvayotthä n mahita-rajaù-kaëakä n praëamya mürdhnä |

gaditam iha vivicya nä radä dyair yajana-vidhià kathayä mi çä rìga-pä ëeù ||2||

iha granthe çärìga-päëeù çré -kå ñ ëasya yajana-vidhià püjähomädikaraëa-prakäraà vivicya vivecanaà kå tvä kathayämi äsamäpter vartamänatvät | tathä ca, präcé na-granthebhyaù sva-granthasyopädeyatä darçitä | ké då çam ? närada-gautama-prabhå tibhir gaditam | etena svokteù svätantryaà niräkå tam iti bhävaù | kià kå tvä ? mürdhnä mastakena mahitäù püjitä ye rajaù-kaëakä dhüli-leçäs tän praëamya ké då çän guru-caraëa-dvayam eva padma-dvayaà tad-utthän tad-udbhavän | etena guru-bhart-bhatty-atiçayaù sücitaù | tathä guru-dhyänaà çirasi kartavyam ity api sücitam ||2||

--o)0(o-- manträntarebhyo gopäla-mantrasyätiçäyitaà vaktuà bhümikäà racayati—

kñ iti-sura-nå pa-viö -turé yajä nä à muni-vanavä si-gå hastha-varëinä à ca |

japa-huta-yajaä dibhir manünä à phalati hi kaçcana kasyacit kathaïcit ||3||

hi yataù manünäà gopäla-mantra-vyatiriktänäà madhye kaçcana mantroräçyädinä çodhitaù kñ iti-sura-prabhå té näà varëänäà madhye muni-vanaväsi-prabhå té näm äçramäëäà cakärät stré ëäà madhye kasyacit kathaàcij janasya bhägya-vaçäj japa-homädibhir ädi-çabdena tarpaëädeù parigrahaù | phalati phalaà dadäté ti yojanä | hi çabdo’trävadhäraëa iti kaçcit kñ itisuro brähmaëaù | nå paù kñ atriyaù | viö vaiçyaù | turé yaù çüdraù | munir yatiù | vanaväsé vänaprasthaù | gå hasthaù kå ta-dära-parigrahaù | varëé brahmacäré ||3||

--o)0(o-- adhunä gopäla-mantrasya sarveñ u siddhatvam äha—

sarveñ u varëeñ u tathä çrameñ u nä ré ñ u nä nä hvaya-janmabheñ u | dä tä phalä nä m abhivä ïchitä nä à

drä g eva gopä laka-mantra eñ aù ||4|| siddhädi-gaëanänirapekñ a evaiñ a prathopasthito vakñ yamäëa-daçäkñ ara-gopäla-mantro na tu gopäla-viñ ayako mantra-gaëo’tiprasaìgät |

svähä-praëava-saàyuktaà mantraà çüdre dadad dvijaù | çüdro niraya-gämé syäd dvijaù çüdro’bhijäyate ||

ity ägama-virodhät | lakñ aëäpatteç ca | väïchitänäà sväbhimatänäà phalänäà dräg eva jhaö ity eva dätä keñ u sarveñ u varëeñ u brähmaëädiñ u sarväçrameñ u brahmacäri-prabhå tiñ u näré ñ u nänähvaya-janmabheñ u nänä-prakära-nämasu tahtä nänä-prakära-janma-nakñ atreñ u stasv apé ty arthaù ||4||

--o)0(o-- evaà saty api guru-caraëa-çuçrüñ ä-paropasthitäya mantro deya iti vyanakti—

nünam acyuta-kaö ä kñ a-pä tena kä raëaà bhavati bhaktir aïjasä | tac-catuñ ö aya-phalä ptaye tato

bhaktimä n adhikå to harau gurau ||5|| yasmän nünaà niçcitam acyuta-kaö äkñ a-pätena çré -kå ñ ëa-kå pävalokane bhaktir aïjasä tattvataù käraëaà tatas tasmät käraëät tac catuñ ö aya-phaläptaye prasiddha-dharmädi-puruñ ärtha-catuñ ö aya-rüpa-phala-präpty-arthaà harau viñ ëau gurau mantra-dätari ca bhakti-yukta-puruñ o dé kñ ädäv adhikå to’dhikäré bhavaté ty arthaù | etena guru-devatayor abhedena dhyänaà kartavyam iti sücitam ||5||

--o)0(o--

adhunä püjä-kramam äha—

snä to nirmala-çuddha-süksma-vasano dhautä ìghri-pä ëyä nanaù svä cä ntaù sapavitra-mudrita-karaù çvetordhva-puëòrojjvalaù | prä cé -dig-vadano nibaddhya-sudå òhaà padmä sanaà svastikaà vä sé naù sva-gurün gaëä dhipam atho vandeta baddhä ïjaliù ||6||

snätaù sva-gå hyokta-vidhinä ägamokta-vidhinäpé ti kecit | nirmale viçade prakñ älite sükñ me vastre yasya sa tathoktaù | dhauteti prakñ älita-päëi-päda-vadanaù | sväcäntaù små ty-ukta-vidhinä kå täcamanaù | sa-pavitreti pavitra-sahitaù mudrä-yukta-hastaù supavitreti-päö he atiçobhana-pavitreëa mudritaù mudrä-sambaddho tilakenojjvalaù | präcé -dig-vadanaù pürväbhimukhaù | atra präg-vadanasya kaëö hoktatvät präg-vadanaà mukhyaà tad-asambhave tüdaìmukhatvaà rätrau tu sarva-püjäsvedodaìmukhatvaà puräëe ca tathaiväbhidhänät | anantaraà sudå òhaà yathä syät tathä padmäsanaà svastikaà vä kå tvä | tatra padmäsanaà prasiddhaà, svastikaà lakñ aëaà tu –

jänürvor antare samyak kå tvä päda-tale ubhe | å ju-käya-samäsé naà svastikaà tat pracakñ ate ||

äsé na upaviñ ö aù sva-gurün gaëeçaà ca vandeta | atho çabdaç cärthe’nukta-samuccayena tenägre durgäà på ñ ö he kñ etra-pälaà vandeta tad uktaà gautamé ye väme guruà dakñ iëato gaëeçaà durgäà puraù kñ etrapatià ca paçcät | iti | prayogaç ca guà gurbhyo namaù, gaà gaëapataye namaù, duà durgäyai namaù, kñ eà kñ etrapäläya namaù | baddhäïjaliù kå täïjali-puö aù sann ity arthaù | atra çäradä-tilakokta-krameëaitad boddhavyaà dakñ iëe püjä-dravya-sthäpanaà väme jala-kumbha-sthäpanaà på ñ ö he kara-prakñ älana-pätra-sthäpanaà purato dé pa-cämarädy-upakaraëa-sthäpanam iti ||6||

--o)0(o-- bhüta-çuddheù pürvaà kå tyam äha—

tato’stra-mantreëa viçodhya pä ëé tritä la-dig-bandha-hutä ça-çä lä n | vidhä ya bhütä tmakam etad-aìgaà

viçodhayec chuddha-matiù krameëa ||7|| tatas tad-anantaraà bhütätmakaà på thivyädi-païca-mahäbhütamayam etad aìgaà çaré raà çuddha-matiù viçada-matiù viçodhayed devatätmakaà kuryäd ity arthaù | nädevo devam arcayed iti vacanät | krameëa vakñ yamäëa-prakäreëa | kià kå tvä ? astra-mantreëaiva asträya phaò ity anena tan-manträìgästra-mantreëaiva vä, gandha-

puñ päbhyäà hastau saàçodhya kara-nyäsaà kå tvästra-mantreëaivordhvordhvaà täla-trayaà kuryät | tad uktaà çäradäyäm—kara-nyäsaà samäsädya kuryät täla-trayaà tataù iti | anantaram astra-mantreëaiva choö ikayä daça-dig-bandhanaà astra-mantreëaiva vahni-präkäraà jalenätmanaù pariveñ ö ana-rüpaà vidhäya kå tvä | atra sampradäyaù hå t-padma-karëikä-sthaà dé pa-çikhä-nibhaà jé vätmänaà haàsa iti mantreëa suñ umëä-vartmanä mastakopari sahasra-dala-kamalävasthita-paramätmani saàyojya på thavy-ädi-païca-viàçati-tattväni tatra vilé näni vibhävya bhüta-çuddhià kuryät ||7||

--o)0(o-- bhüta-çuddhim äha—

iòä -vaktre dhümraà satata-gati-bé jaà salavakaà smaret pürvaà mantro sakala-bhuvanocchoñ aëa-karam |

svakaà dehaà tena pratata-vapuñ ä pürya-sakalaà viçoñ ya vyä muïcet pavanam atha mä rgaëa-khamaëeù ||8||

iòä-vaktre väma-näsä-puö e salavakaà bindu-sahitaà satata-gati-bé jaà väyu-bé jaà yam iti rüpaà pürvaà prathamaà mantré sädhakaù smaret | kim bhütam ? dhümraà kå ñ ëa-varëaà | punaù kimbhütam ? sakaleti | païca-bhüta-maya-deha-çoñ akaà tathä ca väma-näsä-puö ena väyum äkarñ an ñ oòaç-väraà väyu-bé jaà japed iti bhävaù | anantaraà sakalaà sarvaà svaké yaà çaré raà tena bé ja-mayena väyunä pratata-vapuñ ä visté rëa-çaré reëäpürya pürayitvä deha-stha-väyor bähyenaikyaà vicintya viçoñ aà né tvä catuù-ñ añ ö hi-väraà väyu-bé jaà kumbhakena japtvä khamaëeù süryasya märgeëa piìgalayä dakñ iëa-näsä-puö ena recanenaiva väyu-bé jaà dvätriàçad-väraà japan väyuà vyämuïcet tyajed ity arthaù ||8||

--o)0(o--

tenaiva mä rgeëa vilé na-mä rutaà bé jaà vicintyä ruëam ä çuçukñ aëe |

ä pürya dehaà paridahya vä mato muïcet samé raà saha bhasmanä bahiù ||9||

tenaiva kha-maëeù süryasya märgeëa dakñ iëa-näsä-puö ena vilé naù sambaddho märuto väyur yatra tad äçuçukñ aëer vahner bé jaà ram iti aruëam aruëa-varëaà vicintya väyunäpürya tad-bé jasya ñ oòaça-vära-japena pürakaà kå tvänantaraà kumbhakena caturguëaà raà-bé jaà japan dehaà paridahya tad-ürdhvaà ram iti dvätriàçad-väraà japan vämata iòä-märgeëa väma-näsä-puö ena bhasmanä saha bahiù samé raà väyuà muïced ity arthaù ||9||

--o)0(o--

utpattià darçayati—

ö a-param até va çuddham amå tä àçu-pathena vidhuà nayatu lalä ö a-candram amutaù sakalä rëa-mayé m |

la-para-japä n nipä tya racayec ca tayä sakalaà vapur amå taugha-vå ñ ö im atha vaktra-karä ìgam idam ||10||

ö asya parañ ö a-paraù ö ha-käras tam até va çuddhaà çvetaà vidhuà candra-bé ja-rüpam amå täàçu-pathena väma-näsä-puö ena ñ oòaça-vära-japena laläö a-candraà brahma-randhra-stha-candraà nayatu präpayatu | nanu, sarva-çaré rasya dagdhatvät katham amå täàçu-pathena candra-bé ja-nayanam iti cen, na | pürvoktasya bhävanätmakatvät | athänantaram amutaù amå täàçor laläö a-candräd brahma-randhra-stha-çaçaìkät sakalärëa-mayé m mätå kä-mayé m amå ta-samüha-vå ñ ö ià la-paro va-käraù varuëa-bé jam iti yävat taj-japena kumbhakena catuù-ñ añ ö hi-vära-japena nipätya utpädya tathä mätå kä-mayyä vå ñ ö yä idaà sakalaà çaré raà racayed äracayet | ké då çam ? vapur vaktra-karäìgaà vaktraà ca karaç ca aìgam avayava-rüpaà yatra tat tathä vaktra-karäòhyam iti päö he vakträòhyaà karäòhyaà cety arthaù | anantaraà dakñ iëa-näsä-puö ena väyuà recayet lam iti på thvé -bé jaà pé ta-varëaà dvätriàçad-väraà japan tat çaré raà sudå ñ ö aà cintayet | tad-anu so’ham ity ätma-mantreëa brahma-randhräj jé vaà hå dayämbhojam änayed iti sampradäyaù ||10||

--o)0(o-- adhunä mätå kä-nyäsaà darçayati—

çiro-vadana-vå tta-då k-çravaëa-ghoëa-gaëòoñ ö haka- dvayeñ u sa-çiromukheñ u ca iti kramä d vinyaset | halaç ca kara-pä da-sandhiñ u tad-agrakeñ v ä darä t

sa-pä rçva-yuga-på ñ ö ha-nä bhy-udarakeñ u yä dyä n atha ||11||

hå daya-kakñ a-kakut-kara-müla-doù- pada-yugodara-vakträ gatä n budhaù | hå daya-pürvam anena pathä nvahaà

nyasatu çuddha-kalevara-siddhaye ||12||

atra çiraù-çabdo laläö asyopalakñ akaù laläö a-mukham ävå teti çäradädarçanät ekaträkñ ara-dvayasyäpi nyäsäpätäc ca | vadana-vå ttaà mukha-maëòalaà då k-çravaëa-ghoëa-gaëòoñ ö ha-dantänäà dvayam iti samäsaù | dvayam iti då g-ädäv api sarvatra sambadhyate | ghoëä näsikä, dad-dvaye danta-paìkti-dvaye ity ukteñ u sthäneñ u acaù ñ oòaça-svarän krameëaikäkñ ara-krameëa vinyaset tathä halaç ca kädé ni vyaïjanäni ca tatra kädé ni viàçaty-akñ aräëi ädarät ädara-pürvakaà kara-päda-sandhiñ u tad-agrakeñ u ca vinyaset | anantaraà ya-kärädé ni païcäkñ aräëi sa-pärçva-yuga-på ñ ö ha-näbhy-udarakeñ u pärçva-yugena saha vartate yat på ñ ö ha-näbhy-udaraà tatra vinyaset | tathänantaram anena vakñ yamäëa-märgeëa yädyän varëän hå dayädi-sthäna-gatän aträpi kara-pad-yugayor udara-vaktrayoç ca hå daya-pürvaà yathä syät tathä anvahaà

pratidinaà nyasatu | kara-pad-yugädé näà pürvaiù padaiù samastänäm api hå daya-pürvam iti kriyä-viçeñ aëena saha sambandhaù säpekñ atväd aträsamäsa iti tu tulya-pradhäna-säpekñ a-viñ ayaà drañ ö avyam | kim-arthaà çuddha-kalevara-siddhaye çuddha-çaré ra-sampädanärtham ity arthaù ||11-12||

--o)0(o--

ity ä racayya vapur arëa-çatä rdhakena sä rdha-kñ apeça-sa-visargaka-sobhayais taiù |

vinyasya keçava-puraùsara-mürta-yuktaiù ké rtyä di-çakti-sahitair nyasatu krameëa ||13||

atha kathayä my arëä nä à mürté ù çakté ù samasta-bhuvana-mayé ù |

keçava-ké rté nä rä yaëa-kä nté mä dhavas tathä tuñ ö iù ||14||

ity ukta-prakäreëa vapuù çaré ram arëa-çatärdhena païcäçad-varëaiù äracayya racayitvä anantaraà tair eva païcäçad-varëaiù särdha-kñ apeça-sa-visargaka-sobhayaiù | ardha-kñ apeçena saha vartanta iti särdha-kñ apeçäù ardha-candra-sahitäù taiù sänusvärair ity arthaù | sa-visargakaiù visarga-sahitaiù sobhayair anusvära-visarga-sahitaiù vinyasya tathädau çaré ra-sampädanärthaà çuddher mätå käkñ arair vinyasya tad-anantaraà teñ v eva laläö ädiñ u mätå kä-sthäneñ u aà nama ity ädé n kñ aà nama ity antän, tathä aù nama ity ädé n kñ aù nama ity antän varëän vinyased ity arthaù | evaà caturvidho mätå kä-nyäsa uktaù | nanu, katham arëa-çatärdhakenety ukta-varëänäm eka-païcäçattväd ity ucyate kñ a-käreëäkñ ara-dvayasyaiké -karaëät | la-tvena la-kära-dvayasyaiké karaëäd vä | loka-prasiddher vä prakaraëenaika-païcäçat-saìkhyäyäs tätparye’dhigate païcäçad-varëa eva ka-païcäçat-saìkhyä-para iti prapaïca-sära-vivaraëe çré -premänanda-bhaö ö äcärya-çiromaëayaù | vastutas tu arëa-çatärdhaà ca ka cärëa-çatärdhakaà tenäkñ aräëäm eka-païcäçattvm äyätam | asama-vibhäge vä ardha-çabdaù | keçava-nyäsam äha—vinyasya keçaveti | keçavaù puraùsaraù prathamo yäsäà mürté näà täù tathä ca keçavädi-mürti-sahitaiù ké rtyädi-çakti-yuktaiç ca mätå käkñ arair laläö ädiñ ükta-sthäneñ u yathä-kramaà nyäsaù käryaù ||13-14||

--o)0(o--

govindaù puñ ö i-yuto viñ ëu-dhå té südanaç ca madhvä dyaù | çä ntis trivikramaç ca kriyä -yuto vä mano dayä -yuktaù ||15||

südanaç ca madhvädyaù madhusüdanaù ity arthaù ||15||

--o)0(o--

çré dhara-yutä ca medhä hå ñ é ka-nä thaç ca harñ ayä yuktaà | ambuja-nä bha-çraddhe dä modara-saàyutä tathä lajjä ||16||

hå ñ é ka-nätho hå ñ é keça ity arthaù | ambujanäbhaù padmanäbhaù ||16||

--o)0(o--

lakñ mé ù sa-vä sudevä saìkarñ aëakaù sarasvaté -yuktaù | prä dyo dyumnaù pré ti-sameto’niruddhako ratir imä ù svaropetä ù ||17||

prädyo dyumnaù pradyumnaù ||17||

--o)0(o--

cakrijaye gadidurge çä rìgé prabhayä nvitas tathä khaògé | satyä çaìkhé -caëòä halivä ëyau musaliyug-balä sinkiä ||18||

çülé vijyä pä çé virajä viçä nvito’mbuçé r bhüyaù | vimadä muknda-yuktä nandaja-sunandaje små tiç ca nandi-yutä ||19|| nara-å ddhé naraka-jitä samå ddhir atha çuddhi-yug ghariù kå ñ ëaù | buddhi-yutaù satya-yuta-bhaktir mati-yuktaù syä t tataù çauriù ||20||

kñ amayä çüro ramayä janä rdano meca-bhü-dharaù kledé | viçvä dya-mürti-yuktä klinnä vaikuëö ha-yuk tathâ vasudä ||21||

kledé klediné ty arthaù | chando-bhaìga-bhayät tathoktaù | viçvädi-mürtir iti viçva-mürtir ity arthaù ||18-21||

--o)0(o--

puruñ ottamaç ca vasudhä balinä ca varä balä nujopetä | bhüyaù parä yaëä khyä bä laù sükñ mä vå ñ aghna-sandhye ca ||22||

savå ñ ä prajïä prabhä varä ho niçä ca vimalo’moghä | narasiàha-vidyute ca praëigaditä mürtayo halä à çakti-yutä ù ||23||

amogheti cchedaù ||22-23||

--o)0(o-- pürvokta-keçavädi-mürti-ké rtyädi-çakti-nyäsa-prakäraà darçayati—

varëanuktvä sä rdha-candrä n purastä n mürté ù çakté r ìe’vasä nä natià ca |

uktvä nyasyet yä dibhi sapta-dhä tün prä ëaà jé vaà krodham apy ä tmane’ntä n ||24||

purastät prathamaà varëän a-kärädi-kñ akäraäntän uktvä kathambhütän varëän särdha-candrän sa-bindün anantaraà mürté ù keçavädyäù çakté ù ké rtyädyäù ìe’vasänäù ity ubhayena sambadhyate tan na hå daya-grähi prayäsatteù läghaväc ca aà keçaväya ké rtyai nama iti prayoge keçaväyety atra namaù-padasya yogäbhäväc caturthy-anupapattiù na hi viñ ëave süryäya nama iti bhavati | bhavati ca viñ ëave namaù süryäya nama iti (tathä ca keçaväya namaù ké rtyai nama iti) prayogäpattiù ubhayatra vä ca-käro deyaù samuccaya-khyäpanärthaù | sa çriye cämå täya cetivat tathä mätå käkñ aräëäm api ubhaya-sambandhärthaà dviù-prayogäpattiù | aà keçava-ké rtibhyäà nama iti prayoge tu naite doñ äù patanti tatra dvandva-samäsa-vaçät sahitävasthitayor evopasthitau caturthy-arthänvaya-sambhavät varnänvaya-sambhaväc ca agné ñ omayor iva sahitävasthitayor devatätvam | kathaà tarhi yädiñ u tvag-ädi-prayogaù käryam ? ity ucyate yaà tvag-ätmane puruñ ottama-vasudhäbhyäm namaù, raà aså g-ätmane bali-paräbhyäà nama ity evaà rüpa iti | mantram uktävali-käreëa tathaiväbhidhänät | ätmane ity asya sub-anta-pratirüpaka-nipätatvenädoñ äd iti tu prapaïca-sära-vivaraëe paramänanda-bhaö ö äcäryäbhyäù | tathä ca aà keçava-ké rtibhyäà nama iti prayogaù mantram uktävalé -kära-laghu-dé pikä-kära-tripäö hi-rudropädhyäya-vidyädharäcärya-paramänanda-bhaö ö äcärya-saàmataù | aà keçaväya ké rtyai nama iti prayogaù padmapädäcärya-prabhå té näà saàmata iti | jïätvä yathä-guru-sampradäyaà vyavahartavyam iti | atraiva nyäsa-viçeñ am äha—yädibhir iti ya-kärädyair daçabhir akñ araiù saha sapta dhätün tvag-aså ì-mäàsa-medo’sthi-majja-çukräkhyän ätmane’ntän ätmane iti çabdaù ante yeñ äà te tathä präëaà jé vaà krodhaà ca ätmane’ntaà hå dayädiñ u yathä-sthäneñ u vinyasyed ity arthaù | präëaà çaktim ity api päö häntaram ||24||

--o)0(o-- keçavädi-nyäse dhyänam äha—udyad iti |

udyat-pradyotana-çata-rucià tapta-hemä vadä taà pä rçva-dvandve jaladhi-sutayä viçva-dhä tryä ca juñ ö am |

nä nä -ratnollasita-vividhä kalpam ä pé ta-vastraà viñ ëuà vande dara-kamala-kaumodaké -cakra-pä ëim ||25||

ahaà viñ ëuà vande | ké då çaà ? udyann udayaà gacchan pradyotanaù süryas tasya yac-chataà tasyeva ruci-dé ptir yasya taà punaù tapteti vahni-madhya-nikñ ipta-käïcanavad gauraà | punaù ké då çaà pärçva-dvandve iti dakñ iëa-väma-pärçva-dvaye jaladhi-sutayä lakñ myä tathä viçva-dhätryä på thivyä juñ ö aà sevitam | punaù kimbhütaà ? nänä-vidha-ratnena çobhito nänä bahu-prakära äkalpo bhüñ aëaà yasya | punaù ké då çaà ? äpé teti äsamyak prakäreëa pé te vastre yasya taà | punaù ké då çaà ? daraù çaìkhaù padmaà kamalaà kaumodaké gadä cakram etäni päëau yasya tam | atra ürdhvädhaù krameëa väma-bhäge çaìkha-padme dakñ iëa-bhäge gadä-cakre iti bodhyam ||25||

--o)0(o--

dhyäna-nyäsayoù phalam äha—dhyätvaivam iti |

dhyä tvaivaà parama-pumä àsam akñ arair yo vinyasyoddinam anu keçavä di-yuktaiù |

medhä yuù-små ti-dhå ti-ké rit-kä nti-lakñ mé saubhä gyaiç ciram upabå àhito bhavet saù ||26||

evam ukta-prakäraà parama-pumäàsaà viñ ëuà dhyätvä yo’nudinaà pratyahaà keçavädi-sahitair mätå käkäair vinyasyet sa puruñ aù | medhädibhiç ciraà bahu-kälam upabå àhita upacito bhavati medhä dhäraëävaté buddhiù äyur jé vanaà små tiù smaraëaà dhå tir dhairyaà ké rtir utkå ñ ö a-karma-kathä käntiù saundaryaà lakñ mé r aiçvaryaà saubhägyaà sarva-priyatvam ||26||

--o)0(o-- nyäsa-viçeñ am äha—amum iti |

amum eva ramä -puraù-saraà prabhajed yo manujo vidhià budhaù |

samupetya ramä à prathé yasé à punar ante haritä à vrajaty asau ||27||

yaù paëòito manuñ yaù amum eva vidhià keçavädi-nyäsa-prakäraà ramä-puraùsaraà çré -bé jam ädau dattvä prabhajet karoti asau pumän iha loke prathé yasé à mahaté à ramäà lakñ mé à samupetya präpya punar ante avasäne haritäà viñ ëutvaà vrajati präpnoté ty arthaù ||27||

--o)0(o-- tattva-nyäsaà darçayati—ity acyuté ty ädi |

ity acyuté -kå ta-tanur vidadhé ta tattva- nyä saà ma-pürvaka-parä kñ ara-naty-upetam |

bhüyaù parä ya ca tad-ä hvayam ä tmane ca naty-antam uddharatu tattva-manün krameëa ||28||

iti pürvokta-prakäreëa acyuté kå ta-tanuù sampädita-viñ ëu-çaré raù tattva- nyäsaà vakñ yamäëa-prakäraà vidadhé ta kuryät | prakäraà darçayati—maù pürvo yasya sa ma-pürvaù | kaù paro yasya sa ka-paraù | naty-upetaà namaù-çabda-sahitam | tathä ca ma-kärädi-vyutkrameëa ka-kära-paryantam ekaikäkñ araà namaù-pada-sahitaà kå tvä bhüyo’nantaraà paräyeti-padaà dattvä anantaraà tad-ähvayaà teñ äà tattvänäm ädvayaà vakñ yamäëaà näma dattvä anantaraà ätmane iti padaà dattvä anantaraà naty-antam namaù-padam ante dattvä krameëa tattva-manün tattva-manträn uddharatu ||28||

--o)0(o-- adhunä tattvänäà nämäni nyäsaà sthänaà ca darçayati—

sakala-vapuñ i bé jaà prä ëam ä yojya madhye nyasatu matim ahaìkä raà manaç ceti mantré |

kamukha-hå daya-guhyä ìghriñ v atho çabda-pürvaà guëa-gaëam atha kartä di-sthitaà çrotra-pürvam ||29||

sakala-vapuñ i sarväìga-vyäpake jé vaà präëaà ca mantre äyojya tena nyasyatu tathä ca maà namaù paräya jé vätmane namaù bhaà namaù paräya präëätmane namaù iti dvayaà sarva-çaré re vinyasyed ity arthaù | iti tattva-padaà dattvä maà namaù paräya jé va-tattvätmane namaù iti kecit tat-prayogän kurvanti tan na pramäëäbhävät mürti-païjara-nyäse’pi mürti-pada-prayogäpatteù | atra makarädé näà bindu-sähityaà sampradäyävagataà boddhavyam | madhye hå daye matim ahaìkäraà manaç ca mantra äyojya tena mantré nyasyatu tathä baà namaù paräya mana ätmane namaù phaà namaù paräya ahaìkärätmane namaù paà namaù paräya mana ätmane namaù iti trayaà hå di vinyasyed ity arthaù | atho’nantaraà kamukha-hå daya-guhyäìghriñ u païcasu sthäneñ u çabda-pürvaà guëa-samudäyaà çabda-sparça-rüpa-rasa-gandhätmakaà mantre äyojya tena nyasyatu tathä ca naà namaù paräya rüpätmane namaù iti hå daye, thaà namaù paräya rasätmane namaù iti guhye, taà namaù paräya gandhätmane namaù pädayor vinyasyed ity arthaù | athänantaraà çrotra-tvag-då k-jihvä-ghräëätmakaà karëädi-sthitaà karëa-tvag-då k-jihvä-ghräëeñ u sthitaà yathä syät tathä nyasyatu tathä ca ëaà namaù paräya çroträtmane namaù iti çrotrayoù òhaà namaù paräya tvag-ätmane namaù iti tvaci, òaà namaù paräya då g-ätmane namaù iti netrayoù | ö haà namaù paräya jihvätmane namaù iti jihväyäà | ö aà namaù paräya ghräëätmane namaù iti ghräëayor iti vinyasyet ||21||

--o)0(o-- väg-ädé ti |

vä g-ä dé ndriya-vargam ä tma-nilayeñ v ä kä ça-pürvaà gaëaà mürdhyä sye hå daye çire caraëayor hå t-puëòaré kaà hå di | bimbä ni dviñ aò-añ ö a-yug-daça-kalä -vyä ptä ni süryoòu-rä ò

vahné nä à ca yatas tu bhüta-vasum uñ yanty ä kñ arair mantravit ||30|| väg-ädé ndriya-vargaà väk-päëi-päda-päyüpasthätmakaà karmendriya-païcakaà mantre äyojya ätma-nilayeñ u mukha-päëi-päda-päyüpastheñ u nyasyatu | tathä ca aà namaù paräya väg-ätmane namaù iti mukhe | jhaà namaù paräya päëy-ätmane namaù iti päëyoù | jaà namaù paräya pädätmane namaù iti pädayoù | chaà namaù paräya päyv-ätmane namaù iti päyau | caà namaù paräya upasthätmane namaù ity upasthe vinyasyed ity arthaù | äkäça-pürvaà gaëam äkäça-väyv-agni-jala-på thivy-ätmakaà mantre äyojya mürdhany äsye hå daye çive liìge caraëayor nyasyatu | tathä ca ìaà namaù paräya äkäçätmane namaù iti çirasi | dhaà namaù paräya väyv-ätmane namaù

iti mukhe | gaà namaù paräyägny-ätmane namaù iti hå daye | khaà namaù paräya jalätmane namaù iti liìge | kaà namaù paräya på thivy-ätmane namaù iti pädayor nyasyed ity arthaù | hå t-puëòaré kam ity äder ayam arthaù | hå t-puëòaré kaà tathä süryoòòaräd-vahné näà bimbäni sürya-candrägné näà maëòaläni tré ëi dviñ aò-añ ö a-yug-daça-kalä-vyäptäni dvädaça-ñ oòaça-daça-kalä-yuktäni yatas tu bhüta-vasu-muny-akñ y-akñ araiù yato ya-käräd yo bhüta-varëaù païcama-varëaù ça-käraù vasu-varëo’ñ tamärëo ha-käraù muni-varëaù saptamaù sa-käraù akñ i-varëo dvitya-varëo rephaù | etaiç ca sahitäni mantre äyojya hå di nyasyatu | tathä ca—çaà namaù paräya hå t puëòaré kätmane namaù | haà namaù paräya dvädaça-kalä-vyäpta-sürya-maëòalätmane namaù | saà namaù paräya ñ oòaça-kalä-vyäpta-candra-maëòalätmane namaù | raà namaù paräya daça-kalä-vyäpta-vahni-maëòalätmane namaù iti catuñ ö ayaà hå daye nyasyatu ||30||

--o)0(o--

atha parameñ ö hi-pumä àsau viçva-nivå tté sarva-haty-upaniñ adaà nyased ä kä çä di-sthä na-sthä nañ oya-balavä rthiù salä vaù ||31||

athänantaraà parameñ ö hi-pumäàsau viçva-nivå tté sarva ity upaniñ ado rahasyän ñ opara-balärëair iti ñ a-käraù rephasya upa samé paà tena repha-samé pa-vartinau ya-kära-la-kärau lakñ yete va-käro la-käraç ca etaiù salavakair bindu-sahitaiù sahitän äkäçädi-sthäne nyasyed äkäçädi nyäsa-sthäneñ u mürdhnyäsye hå daye liìge caraëayor nyasyet ||31||

--o)0(o-- atraiva viçeñ am äha—väsudeva iti |

vä sudevaù saìkarñ aëaù pradyumnä ç cä niruddhakaù nä rä yaëaç ca kramaçah parameñ ö hyä dibhir yutaù ||32||

kramaçaù krameëa parameñ ö y-ädibhiù sahitä väsudevädayo nyasné yä tathä ca ñ aà namaù paräya väsudeväya parameñ ö hyätmane namaù iti çirasi | yaà namaù paräya saìkarñ aëäya puruñ ätmane namaù iti mukhe, laà namaù paräya pradyumnäya viçvätmane nama iti hå daye | vaà namaù paräya aniruddhäya nivå ttyätmane nama iti liìge, laà nama iti hå daye | vaà namaù paräya aniruddhäya nivå ty-ätmane nama iti liìge | laà namaù paräya näräyaëäya sarvätmane nama iti caraëayoù | vinyasyed ity arthaù | kecit tu parameñ ö hyäder anantaraà väsudevädeù prayogaà kurvanti ||32||

--o)0(o--

tataù kopa-tattvaà kñ arau vindu-yuktaà nå siàhaà nyaset sarva-gä treñ u taj-jïaù |

krameëeti tattvä tmako nyä sa uktaù svä sä n nikå d-viçva-mürty-ä diñ u syä t ||33||

tatas tad-anantaraà krameëa gurüpadeça-krameëa taj-jïaù nå siàha-bé ja-jïaù kñ arau kñ a-kära-repha-au-kära iti milita-svarüpaà bindu-yuktaà tathä kopa-tattvaà nå siàhaà ca mantre äyojya sarva-gätreñ u nyasyet | tathä ca—kñ rauà namaù paräya nå siàhäya kopätmane namaù iti sarva-gätreñ u nyasyed ity arthaù | tattva-nyäsam upasaàharati ity ukta-prakäreëa tattvätmako nyäsaù kathito bhavati | ké då çaù ? viçva-mürty-ädiñ u sva-sännidhya-kå t kå ñ ëa-sännidhya-kå t bimbädiñ v iti kecid bimbaà pratimä mürtiù çaré ram ädi-padena maëi-manträdi-sakalasya parigrahaù eteñ u hareù sännidhyaà karoté ty arthaù | kvacin martyädiñ v iti päö haù ||33||

--o)0(o-- etan-nyäsa-prayojanam äha—iti kå ta iti |

iti kå to’dhikå to bhavati dhruvaà sakala-vaiñ ëava-mantra-japä diñ u |

pavana-saàyavalatattva-manunä caret tattvam iha japtum asau manucchati ||34||

tattva-nyäse kå te dhruvaà niçcitam adhikå to bhavati na kevalaà gopäla-viñ aya-mantra-kathanäd atraiva api tu sakala-vaiñ ëava-mantra-japädiñ v apé ty arthaù | adhunä präëäyäma-prakäram äha—pavana-saàyamanam iti | asau sädhakaù yaà manum iha vyavahära-bhümau japtum icchati amunä mantreëa pavana-saàyamanaà präëäyämaà caratu kuryäd ity arthaù ||34||

--o)0(o-- atraiva prakäräntaram äha—athaveti |

athavä khileñ u hari-mantra- japa-vidhiñ u müla-mantrataù |

saàyamanam amaladhé r maruto vidhinä bhyasaàç caratu tattva-saìkhyayä ||35||

müla-mantrato müla-mantreëa | vakñ yamäëa-daçäkñ areëeti kecit | vastutas tu saptäkñ ara-gopé -jana-vallabha-mantreëa tasyaiva müla-mantratvenäbhidhänät tad-vacanasya prayojanäntaräbhävät tattva-saìkhyayäñ ö äviàçati-väraà caturviàçati-väram iti kecit ||35||

--o)0(o--

purato japasya parato’pi vihitam atha tat-trayaà budhaiù |

ñ oòaça ya iha samä cared dineçaù paripüyate sa khalu mä sato’à haàsaù ||36||

purato japädau paçcäc ca tat-trayaà budhair vihitaà präëäyäma-trayaà, recakädi-trayam iti kecit | etena japäìgatväc ca taträdy-ante’yaà darçitaù ||36|| sanä tanaù : japasya purata ädau parataù ante ca iti präëäyämeñ u kälaù | tat trayaà präëäyäma-trayam iti saìkhyä | yo jano dinaçaù pratyahaà ñ oòaça-präëäyämän äcaret, sa mäsataù mäsenaikena aàhasaù päpät paripüyate çuddho bhavaté ti sämänyataù phalam | paraà ca sarvaà purvaà likhitam eva || (hari-bhakti-viläsa 5.132)

--o)0(o-- atraiva prakäräntaram äha—athaveti |

ayavä ìga-janma-mamunä nususaàyamaà sakaleñ u kå ñ ëamanujä pakarmasu | sahiaika-sapta-kå ti-vä ram abhyaset

tanuyä t samasta-duritä pa-hä riëä ||37|| kå té ti kå ti-cchandaso viàçaty-akñ aratvät sahitam ekaà yatra tädå ça-sapta-kå ti-väram | athavä sahitäni militäni eka sapta-kå tayaù ubhayaträñ ö äviàçati-väram ity arthah | sarveñ u kå ñ ëa-manujäpakarmasu aìga-janma-manunä käma-bé jena präëäyämam abhyasaàs tanuyät | prathamam ekaà tataù sapta tato viàçati tato’bhyäsa-päö ave’ñ ö äviàçati-väram ity arthaù | kaçcit tu prathamaà sapta tato viàçatis tata ekaà tato’ñ ö äviàçati-väram abhyäsa-krameëeti tätparyam äha tatra pramäëaà sa eva prañ ö avyaù ||37||

--o)0(o-- mantra-viçeñ a-präëäyäma-prakäram äha—añ ö äviàçaté ti |

añ ö ä viàçati-saìkhyam iñ ö a-phaladaà mantraà daçä rëaà japan nä yacchet pavanaà susaàyata-matis tv añ ö au daçä rëena cet |

abhyasyann avivä ram anyam anubhir varëä nurüpaà japan kuryä d recaka-pürvakam anipaëaù prä ëa-prayogaà naraù ||38||

susaàçita-matir vimala-buddhiù añ ö äviàçati-saàkhyaà daçärëaà daçäkñ ara-mantraà japan präyacchet präëäyämaà kuryät ké då çaà daçärëam iñ ö a-phaladaà sväbhimata-phaladaà tatra daçäkñ ara-mantrasya vära-catuñ ö ayaà japena recakam | añ ö a-vära-japena pürakaà ñ oòaça-vära-japena kumbhakaà kuryäd iti guru-sampradäyaù | añ ö ädaçärëe cet präëäyämaù kriyata iti çeñ aù | tadä raviväraà dvädaça-väram abhyasyan präëäyämaà kuryäd iti guru-sampradäyaù | anya-manubhir anya-mantraiç cet präëäyämaù kriyate | tadä varëänurüpaà mantra-varëänäà täratamyena japaà kurvan kuryät | atra svalpäkñ arair mantrair bahu-väram analpäkñ arair mantraiù svalpa-väraà japed ity arthaù | ké då çaù ? sädhakaù recaka-püraka-kumbhakäkhya-karma-kuçala ity arthaù | recakasya tyägasya pürvakarmaëé püraka-kumbhake tatra nipuëä iti

rudradharaù | tac cintyam evam api recake naipuëyäläbhät prapaïca-säränusäriëo’sya granthasya çäradä-granthänuyäyitväc ca ||38||

--o)0(o-- adhunä präëäyäma-prakäraà darçayati—recayen märutam iti |

recayen mä rutaà dakñ ayä dakñ iëaù pürayed vä mayä madhya-nä òyä punaù |

dhä rayed é ritaà recakä di-trayaà syä t kalä danta-vidyä khya-mä trä cyukam ||39||

dakñ iëo vicakñ aëaù puruñ aù dakñ ayä dakñ iëa-näòyä märutaà väyuà recayet tyajet tathä vämayä väma-näòyä tyakta-väyuà pürayed madhyayä suñ umëayä näòyä märutaà väyuà dhärayed ity ukta-prakäreëa recakädi-trayaà recaka-püraka-kumbhakäkhya-tritayam é ritaà kathitaà recakädiñ v avadhi kälam äha—kaläd anteti | kaläù ñ oòaça, dantä dvätriàçad, vidyäù catuùñ añ ö hi-rüpä etat-saìkhyäka-mäträtmakam ity arthaù | atra bhairava-tripäö hino yatra mantra-gaëanayä präëäyämaù | tatra kumbhaka-käla evoktaù çväsäbhyäsa-krameëa präëäyäma-saìkhyayä mantra-japaù käryo nirgama-präëäyäme tu recakädi-gaëanä käryety ähuù | mätra-çabdena ca vämäìguñ ö he kaniñ ö hädy-aìgulé näà pratyekaà parva-traya-sparça-kälaù kathyate väma-hastena väma-jänu-maëòalasya prädakñ iëyena sparça-kälaç ca | yad atra rudropädhyäyair uktaà yadyapy atra recakaà prathamam uktaà tad-anantaraà pürakaà tathäpi prathamaà pürakam anantaraà kumbhakaà jïeyaà yato gå hé ta-ghå tasya tyägo bhavati | yat punar vyatyäsena kathanaà tad-gopanäya evaà kalä-dantetyädy api vyatyäsena boddhavyam | iòyotkarñ ayed väyum ity ädi çäradä-darçanät | evaà ca gå hé ta-catur-guëena dhäraëaà tad-ardhena tyäga ity api darçitaà bhavaté ti, tan na prapaïca-säränusäriëo granthasyäsya çäradänuyäyitvät prapaïca-säre recakäditvasyaivoktatvät pürakäditvasyäñ ö äìgayogäntarbhüta-präëäyäma-viñ ayatvät | yad uktaà gå hé tasya tyägo bhavati tatrocyate sväbhävika-väyu-dhäraëasyäträpi sattväd anyathä çaré ra-pätäpatteù | yad uktaà vyatyäsena gopanärthaà kathanam iti tad ayuktam | mantra-bhinnasyänuñ ö häna-bhägasya å ju-märgeëaiva vaktuà yuktatvät | yad uktaà gå hé ta-caturguëenaiva dhäraëaà tad-ardhena tyäga iti tad apy ayuktaà pramäëäbhävät | dakñ iëämürti-saàhitäyäm aìgulé -niyamo’pi präëäyäme kathito, yathä— kaniñ ö hänämikäìguñ ö hair yan näsäpuö a-dhäraëam | präëäyämaù sa vijïeyas tarjané -madhyame vinä || iti ||39|| sanä tanaù: tad eva krama-dé pikoktyä saàvädayan tatraiva kiàcid viçeñ aà ca darçayati—recayed iti | dakñ ayä dakñ iëa-näòyä, dakñ iëaù vidvän janaù | madhya-näòyä suñ umëayä dhärayet | evaà recaka-püraka-kumbhakäkhyaà trayaà syät | recakädiñ u triñ u krameëävadhikälam äha—kaläù ñ oòaça | dantä dvätriàçat | vidyäç catuùñ añ ö his tat-tat-saìkhyaka-mäträtmakam ity arthaù | mäträ ca—vämäìguñ ö hena väma-kaniñ ö hädy-aìgulé näà pratyekaà parva-traya-samparka-kälaù | väma-hastena väma-jänu-maëòalasya prädakñ iëyena sparça-kälo vä | taträpy aìguli-niyamo’py uktaù—

kaniñ ö hänämikäìguñ ö hair yan näsä-puö a-dhäraëam | präëäyämaù sa vijïeyas tarjané -madhyame vinä || iti |

tatra teñ u präëäyämeñ u purvaà recakädiñ u saìkhyoktä | atra ca präëäyämeñ v iti bhedaù || [hari-bhakti-viläse 5.131]

--o)0(o-- prakå tam upasaàharann ätma-yägärthaà dehe pé ö ha-kalpanäà darçayati—präëäyämam ity ädinä |

prä ëä yä maà vidhä yety atha nija-vapuñ ä kalpayed yoga-pé ö ham | nyasyed ä dhä ra-çakti-prakå ti-kamaö ha-kñ amä -kñ é ra-sindhün |

çvetadvé paà ca ratnojjvala-mahita-mahä -maëòapaà kalpa-vå kñ am | hå d-deçe’àça-dvayorü-dvaya-vadana-kaö é -pä rçva-yugmeñ u bhüyaù ||40||

dharmä dy-adharmä di ca pä da-gä tra-

catuñ ö ayaà hå dy atha çeñ a-mantram | süryendu-vahné n praëavaä àça-yuktä n

svä dy-akñ araiù sattva-rajas-tamä àsi ||41|| iti pürvokta-prakäreëa präëäyämaà vidhäya kå tvä athänantaraà nija-vapuñ ä nija-çaré reëa yäga-pé thaà püjä-pé ö haà kalpayet kalpanä-prakäram äha—nyasyed iti | hå d-deçe hå di ädhära-çakty-ädi-kalpa-vå kñ äntaà nyaset | kamaö haù kürmaù çeñ o’nantaù kñ é ra-sindhuù kñ é ra-samudraù ratnena ujjvalaù mahito yaù mahä-maëòapaù ratna-maëòapaù iti yävat tathä cädhära-çaktaye namaù prakå tyai nama iti navakaà nyased hå dé ty arthah | bhüyo’anantaraà aàsa-dvayor udvaya-vadana-kaö é -pärçva-yugmeñ u dharmädy-adharmädi-päda-gätra-catuñ ö ayaà vinyasyet | päda-gätrayoç catuñ ö ayaà päda-gätra-catuñ ö ayam ity ubhayatra sambadhyate | päda-catuñ ö ayaà gätra-catuñ ö ayaà dharmädi-dharma-jïäna-vairägyaiçvarya-rüpa-päda-catuñ ö ayam | aàsa-dvayor udvaye ca dharmäya namaù dakñ iëorau, ity evaà prädakñ iëya-krameëa vinyaset | çäradäyäà mukha-pärçva-näbhi-pärçveñ v iti krama-darçanät | etac ca bhairava-tripäö hino’pi saàmatam | eteñ u yathäçruta-krameëaiveti vidyädharäcäryäù | athänantaraà çeñ am anantam abjaà padmaà süryendu-vahné n sürya-somägni-maëòaläni | ké då çän ? tän praëaväàça-yuktän praëavasyoìkärasyäàçäù | avayavä a-käro-kära-ma-käräs tair yuktän sahitän taträdau sa-bindu-praëaväàçädi-sähityaà sampradäyato boddhavyam | svädy-akñ araiù sa-bindu-své ya-své ya-prathamäkñ araiù sahitäni sattva-rajas-tamäàsi tathä ca hå t-padme anantäya namaù, padmäya namaù, aà dvädaça-kalä-vyäpta-sürya-maëòalätmane namaù, uà ñ oòaça-kalä-vyäpta-candra-maëòalätmane namaù, maà daça-kalä-vyäpta-vahni-maëòalätmane namaù, saà sattväya namaù, raà rajase namaù, taà tamase namaù ||40-41||

--o)0(o--

ä tmä di-trayam ä tma-bé ja-sahitaà vyomä gni-mä yä -lavair

jïä nä tmä nam athä ñ ö a-dikñ u parito madhye ca çakté r nava | nyastvä pé ö ham anuà ca tatra vidhivat tat-karëikä -madhyagaà nityä nanda-citi-prakä çam amå taà saàcintayen nä ma tat ||42||

ätmädi-trayam ätmäntarätmä paramätmeti lakñ yam | ké då çam ? ädi-bé ja-sahitaà sa-binduà své ya-své ya-prathamäkñ ara-rüpa-bé ja-sahitam iti vidyädharäcäryäù | ädiù praëavas tat-sahitam iti tripäö hinaù | vyoma ha-käraù | agniù rephaù | mäyä dé rghaù é ù | lavo binduù | etaiù saha jïänätmänaà bhuvaneçvaré -bé ja-sahitaà hå t-padme nyased iti pürveëänvayaù | tathä ca äà ätmane namaù | aà antarätmane namaù | paà paramätmane namaù | hré à jïänätmane namaù | iti hå di vinyaset | athänantaraà añ ö a-dikñ u paritaù prädakñ iëyena madhye ca karëikäyäà nava-çakté r vimalotkarñ iëyädyä nyasyet | padmasya pürvädi-kesareñ u prädakñ iëyena vimaläyai namaù | utkarñ iëyai namaù | jïänäyai namaù | kriyäyai namaù | yogäyai namaù | prahvayai namaù | satyäyai namaù | é çänäyai namaù | karëikäyäm anugrahäyai namaù | iti nyaset | pé ö ha-mantraà ca tatra nyasyaù | etasyopari vakñ yamäëaà pé ö ha-mantraà—oà namo bhagavate viñ ëave sarva-bhütätmane väsudeväya sarvätma-saàyoga-yaugapadya-pé ö hätmane namaù iti mantraà nyaset | tad ukta-rüpe pé ö he vidhivad gurüpadiñ ö a-märgeëa tat sarvopaniñ at-prasiddhaà dhäma brahma-caitanyaà cintayet | ké då çam ? tat-karëikä-madhya-gaà hå t-padma-karëikä-madhya-stham ity arthaù | etad-dhyänopayogi-rüpam uktaà sväbhävika-rüpam äha | ké då çam ? nityeti avinäçi-caitanyaà svataù-prakäça-svarüpam | punaù ké då çam ? amå taà çuddha-svarüpam ity arthaù | taträdhära-çattyädayaù sarve manträù praëavädi-caturthé namo’ntäù sampradäyato boddhavyäù ||42||

--o)0(o-- pé ö ha-çakté r darçayati—

vimalotkarñ aëé jïä nä kriyä yogeti çaktayaù | prahvé satyä tatheçä nä ’nugrä navamé tathä ||43||

vimaleti ||43||

--o)0(o-- pé ö ha-mantram uddharati—täram ity ädinä |

evaà hå dayaà bhagavä n viñ ëuù sarvä nvitaç ca bhütä tmä | ìe’ntä ù sa-vä sudevä ù sarvä tma-yutaà ca saàyogaà ||44||

yogä vadhaç ca padmaà pé ö hä t ìe-yuto natiç cä nte | pé ö ha-mahä -manur vyaktaù paryä pto’yaà saparyä su ||45||

täraù praëavaù | hå dayaà namaù | bhagavän iti ca viñ ëur iti ca sarvänvitaù sarva-pada-sahitaù bhütätmä sarva-bhütätmeti | ete trayaù sa-väsudeväù väsudevena saha catväraù pratyekaà ìe’ntäç caturthy-antäù käryäù | sarvätma-yutaç ca saàyogaù sarvätma-

saàyoga iti svarüpaà yogävadhau yoga-çabdänte padma-padmeti svarüpaà ìe-yutaù pé ö hätmä caturthy-antaù pé ö hätmä etasyänte natir namaù-çabdaù | upasaàharati pé ö heti ayaà pé ö ha-mahä-manur uktaù kathitaù | ké då çaù ? saparyäsu püjäsu paryäptaù samarthaù ||44-45|| sanä tanaù: täraù praëavaù | tato hå dayaà nama iti padam | tataç ca bhagavän iti viñ ëur iti ca | sarvänvitaù sarva-çabda-yukto bhütätmä sarva-bhütätmeti | ete trayaù sa-väsudevä väsudeva-sahitäù pratyekaà ìe’ntäç caturthy-antäù | tataç ca sarvätmanä yutaà saàyogaà sarvätma-saàyogam iti napuàsakatvam ärñ am | tataç ca yogasyävadhau ante padmaà yoga-padmam iti | tad-ante ìe-yuktaç caturthy-antaù pé ö hätmä | tad-ante ca natiù namaù-çabdaù | evaà oà namo bhagavate viñ ëave sarva-bhütätmane väsudeväya sarvätma-saàyoga-yoga-padma-pé ö hätmane nama iti siddham | tathä ca çäradä-tilake—

namo bhagavate brüyäd viñ ëave ca padaà vadet | sarva-bhütätmane väsudeväyeti vadet tataù || sarvätma-saàyoga-padäd yoga-padma-padaà punaù | pé ö hätmane hå d-anto’yaà mantras tärädir é ritaù || iti |

sanat-kumära-kalpe ca— oà namaù padam äbhäñ ya tathä bhagavate-padam | väsudeväya ity uktvä sarvätmeti padaà tathä || saàyoga-yogety uktvä ca tathä pé ö hätmane padam | vahni-patné -samäyuktaù pé ö ha-mantra ité ritaù || iti || [ha.bha.vi. 5.144-5]

--o)0(o-- kara-çodhanaà darçayati—karayor ity ädinä |

karayor yugalaà vidhä ya manträ tmakamabhyä nabhirä myamä na-mä rgä t |

sakalaà vidadhé ta mantra- varëaiù paramaà jyotir anuttamaà hares tat ||46||

karayor yugalam abhidhäsyamäna-märgät | vyäpayyety ärabhya vidhiù samé ritaù kare ity antaà vakñ yamäëa-prakäreëa mantra-varëair manträtmakaà mantra-svarüpaà vidhäya kå tvä äbhyäà karäbhyäà sakalaà pürvoktaà vakñ yamäëaà ca nyäsa-püjädikaà vidadhé ta kuryät | mantra-varëa-karaëa-ka-kära-çodhane hetum äha—paramam ity ädinä | yasmät tan-mantra-varëaà hareù kå ñ ëasya paramaà tejaù-svarüpam ity arthaù | ké då çaà ? punaù anuttamaà nästy uttamaà yasmät tathety arthaù | sakalaà vidadhé teti paraträpi käkäkñ i-golaka-nyäyena yojané yam | tathä ca tad hå daya-paìkaja-sthaà harer anuttamaà jyotis tejaù sakalaà vidadhé ta ñ aò-aìga-nyäsena sävayavaà kuryäd iti laghu-dé pikä-käraù ||46||

iti çré -keçaväcärya-viracitäyäà krama-dé pikäyäà prathamaù paö alaù ||1||

(2)

dvité ya-paö alam karayor yugalaà vidhäyety ädinä sücitaà mantram uddhartum ädau gopäla-mantreñ v api maulé bhütau daçäkñ aräñ ö ädaçäkñ arau prathamaà saàstauti—vakñ ye manum iti |

vakñ ye manuà tribhuvana-prathitä tma-bhä vam akñ é ëa-puëya-nicayair munibhir vimå gyam | pakñ é ndra-ketu-viñ ayaà vasu-dharma-kä ma-

mokñ a-pradaà sakala-karmaëi karma-dakñ am ||1|| mantraà vakñ ye uddhariñ yämi | ké då çaà ? tribhuvaneti tribhuvane trailokye prathitaù khyäto’nubhävaù prabhävo yasya tathä tam | punaù ké då çaà ? munibhir mumukñ ubhir vimå gyam anveñ aëé yam | kimbhütair munibhiù ? akñ é ëeti akñ é ëaù sa-pürëaù puëya-nicayaù sukå ta-samüho yeñ äà tathä taiù | punaù ké då çam ? pakñ é ti pakñ é ndro garuòaù sa eva ketuù cihnaà yasya sa pakñ é ndra-ketuù çré -kå ñ ëaù tad-viñ ayaà tat-pratipädakam | punaù ké då çam ? vastv iti vasu dhanaà tathä ca puruñ ärtha-catuñ ö aya-pradam ity arthaù | punaù ké då çam ? sakaleti açeñ a-vaçya-karma-kuçalam ||1||

—o)0(o—

atiguhyam abodha-tüla-rä çi- jvalanaà vä g-ä dhipatya-daà narä ëä m |

duritä paharaà viñ ä pamå tyu- graha-rogä di-nivä raëaika-hetum ||2||

punaù ké då çam ? atiguhyam | punaù ké då çam ? abodheti abodho mithyä-jïäna-rüpaù sa eva tüla-pracayaù | tatra jvalano vahnir iva taà samastäjïäna-näçakam ity arthaù ? punaù ké då çam ? naräëäà sädhakänäà väg-adhipatya-daà vägaiçvarya-pradam | punaù ké då çam ? duritäpaharaà duùkha-präpakäniñ ö a-nivärakam | punaù ké då çam ? viñ aà sthävaraà jaìgamaà ca apamå tyur akäla-maraëaà graho nava-graha-janitäniñ ö aà rogo väta-pittädi-janita-çaré ra-dausthyam evam ädé näm açubhädé näà niväraëe eko’dvité yo hetuù käraëam ||2||

—o)0(o—

jayadaà pradhane’bhayadaà vipine salila-plavane sukha-tä raëadam |

nara-sapti-ratha-dvipa-vå ddhi-karaà suta-go-dharaëé -dhana-dhä nya-karam ||3||

punaù ké då çam ? pradhane saàgräme jayadam | vipine’bhayadaà bhaya-haram | salila-plavane toyam antaraëe sukha-santaraëa-dätäraà saptir hayaù tathä ca manuñ yäëähayaratha-dvipädé näm upacaya-karaà tathä sutädi-pradam ||3||

—o)0(o—

bala-vé rya-çaurya-nicaya-pratibhä - svara-varëa-kä nti-subhagatva-karam | brahmä ëòa-koö i-maëim ä di-guëä -

ñ ö akadaà kim atra bahunä khila-dam ||4|| balaà çaré ra-sämarthyaà vé ryaà çukraà prabhävo vä, çauryaà paräbhibhävakaà tejaù, eteñ äà nicayaù samühaù | pratibhä buddhiù sphürti-rüpä svaro dhvaniù | varëo gauratvädiù | käntir dé ptiù pratibhä-svara-varëa-käntir ity ekapadaà tathä ca pratibhä-svara-varëa-käntir dedé pyamäna-varëa-çobheti kaçcit subhagatvaà samasta-lokädarakatvam eteñ äà kartäraà dätäram ity arthaù | punaù kñ ubhitä samohitäëòa-koö ir brahmäëòa-koö ir yena tathä taà saàsära-mohakam ity arthaù | punaù aëimädi-guëäñ ö aka-dam aëima-laghima-garima-mahimeçitva-vaçitva-präkämya-präpty-äkhya-guëäñ ö aka-pradam ity arthaù | punaù kià bahunä, atra jagati akhiladaà samastäbhé ñ ö a-pradam ity arthaù ||4||

—o)0(o— atha daçäkñ ara-mantra-räjam uddharati—çärìgé ty ädinä |

çä rìgé so’tura-dantaù paro rä mä kñ i-yuk dvité yä rëam | çülé saurir bä lo balä nuja-dvayam athä kñ ara-catuñ ö ayam ||5||

çüra-turé yaù sä nana ä vå ttaù syä t suçobho’ñ tamo’gni-sakhaù | tad-dayitä kñ ara-yugmaà tad-uparigas tv evam uddharen mantram ||6||

çärìgé ga-käraù ké då ço’yaà sottaradanta uttara-danta-paìktau nyasyamänaù uttara-danta o-käras tena sahita etena prathamäkñ aram uddhå taù | çüraù pa-käraù | ké då ço’yaà vämäkñ i-yuk vämäkñ i caturtha-svaraù tena sahita etena dvité yäkñ aram uddhå tam akñ ara-catuñ kaà krameëa punaù kathyate çülé ja-käraù bälo ba-käraù balänuja-dvayaà saàyukta-la-kära-dvayaà lla iti svarüpam ity akñ ara-catuñ kam uddhå tam çüra-turé yaù çürasya pa-kärasya caturthaù | ké då ço’yaà sänana-vå ttaù änana-vå ttenäkäreëa saha vartate iti sänana-vå ttaù ayaà ca saptamaù syäd mantrasya saptamo bhavaté ty arthaù | añ ö amo’gni-sakho väyuù ya-kära iti yävat | tathä ca mantrasyäñ ö amo varëo ya iti boddhavyaù | tad-uparigaà pürvokta-varëänantary-viçiñ ö aà tad-dayitäkñ ara-yugalaà sväheti svarüpam ity akñ ara-dvayam uddhå tam ||5-6||

—o)0(o— prakäçita iti—

prakä çito daçä kñ aro manus tv ayaà madhu-dviñ aù |

viçeñ ataù padä ravinda-yugmaà bhakti-vardhanaù ||7||

madhudviñ aù çré -gopäla-kasyäyaà daçäkñ aro mantra uddhå taù | ké då ço viçeñ ato viçeñ eëa padäravinda-yugma-bhakti-vardhanaù çré -gopäla-kå ñ ëa-caraëäbja-yugale yä bhaktir ärädhyatvena jïänaà tat samå ddhikäraka ity arthaù ||7||

—o)0(o— mantrasya å ñ y-ädikaà darçayati—närada iti |

nä rado munir amuñ ya ké rtitaç chanda uktam å ñ ibhir virä ò iti |

devatä -sakala-loka-maìgalo nanda-gopa-tanayaù samé ritah ||8||

amuñ ya pürvokta-mantrasya muniù å ñ ir näradaù ké rtitaù kathitaù | å ñ ibhir gautamädibhir viräö -chanda uktam | devatä nana-gopa-tanayaù çré -gopäla-kå ñ ëa uktaù | ké då çaù ? sakala-loka-maìgalaù sarva-jana-kalyäëa-hetuù | etena å ñ y-ädé näà çirasi rasanäyäà hå di krameëa nyäsaù kärya iti sücitaà prapaïca-säre | tathä vidhänät prayogaç ca daçäkñ ara-gopäla-mantrasya närada-å saye namaù çirasi | viräö -chandase namo mukhe | çré -gopäla-kå ñ ëäya devatäyai namaù hå di ity evambhütaù | asya mantrasya närada-å ñ iù | evaà chando-devatayor api yojyam iti kecit ||8||

—o)0(o— adhunäsya mantrasya païcäìgäni darçayati—aìgäné ty ädinä—

aìgä ni païca huta-bhug dayitä -sametaiç cakrair amuñ ya mukha-vå tta-viñ üpapannaiù |

trailokya-rakñ aëa-yujä py asurä ntakä khya- pürveëa ceha kathitä ni vibhakti-yuktaiù ||9||

hå daye natiù çirasi pä vaka-priyä

sa-vañ aö -çikhä hum iti varmaëi sthitam | sa-phaò-astram ity uditam aìga-païcakaà

sa-caturthi-vauñ aò-uditaà då çor yadi ||10|| amuñ ya iha çästre aìgäni païca kathitäni | käni täni ? taträha hå daye natir iti | hå daye natir namaù-padaà çirasi pävaka-priyä sväheti sa-vañ aö vañ aö -pada-sahitä çikhety arthaù | hum api varmaëi sthitaà varmaëi kavace hum api padaà sthitam ity arthaù | sa-phaò astraà phaö -pada-sahitam astram ity arthaù | ity anena prakäreëa sa-caturthi yathä syät tathaivam aìga-païcakam uditaà kathitaà caturthyä ca hå dayädé näà yogaù käryaù | kaiù saha cakraiç cakra-çabdaiù | ké då çaiù ? mukha-vå tta-visüpapannair mukha-vå ttam ä-käraù vi iti su iti svarüpam etaiù pratyekam upapannaiù sambaddhaé h trailokya-rakñ aëa-yujäpi trailokya-rakñ aëaà yunakté ti tad-yug etädå çena

cakreëa api-çabdäc cakrair iti vibhidyänvayaù käryaù | tathä ca cakreëeti asuräntakäkhya-pürveëa cakreëety arthaù | ca samuccaye | punaù ké då çaiù vibhakti-yuktaiù ? caturthé -yuktais tasyä eva prakå tatväd etasyäpi padasya vibhidyänvayaù käryaù då çor yadi iti yadi kvacin mantre då çor nyäso’sti tadä tatra vauñ aò iti uditaà kathitam | atra jvälä-cakräyety api yojyam iti laghu-dé pikä-käraù | prayogaç ca—äcakräya svähä hå dayäya namaù | vi-cakräya svähä çirase svähä su-cakräya svähä çikhäyai vañ aö | trailokya-rakñ aëa-cakräya svähä kavacäya huà | jvälä-cakräya svähä netra-dvayäya vauñ aö asuräntaka-cakräya svähä asträya phaò iti aìgulé ñ v aìga-mantra-nyäse tu tat-tad-aìga-mantränte aìguñ ö häbhyäà namaù tarjané bhyäà svähä ity ädi yojyam | ägamäntare hré à aìguñ ö häbhyäà namaù hré à tarjané bhyäà svähä | tata ity ädi-darçanät tenäìguñ ö hädiñ u hå dayäya namaù ity ädi-prayogäç cintyäù | asamavetärthakatväd mänäbhäväc ceti kecit | anye tu yathä-çrutäìga-mantrasyaiva nyäsair aìgulé ñ v atideçän ähur äcyäryäù ||9-10||

—o)0(o— daçäìgäni darçayati—

manträ rëair daçabhir upeta-candra-khaëòair aìgä nä à daçakam udé ritaà namo’ntam |

hå d-ché rñ aà tad-anu çikhä tanutra-mantraà pä rçva-dvandva-sakaö i-på ñ ö ham-mürdha-yuktam ||11||

manträrëair manträkñ arir namo’ntaà yathä syäd evam aìgänäà daçakam udé ritaà kathitaà ké då çair upeta-candra-khaëòaiù sänusväraiù sthänäny ähuù—hå dayaà çé rñ aà mastakaà tat-paçcät çikhä prasiddhä tanutraà kavacaà astraà daça-dikñ u pärçva-yugala-kaö i-på ñ ö ha-mürdha-sahitaà pürvoktam ity arthaù | kaö ir näbher adha iti tripäö hinaù | prayogas tu goà hå dayäya nama iti pé à çirase svähä ity ädi ||11||

—o)0(o— adhunäsya mantrasya bé ja-çakty-adhiñ ö hätå -devatä-prakå ti-viniyogän darçayati vakñ ya ity ädinä |

vakñ ye mantrasyä sya bé jaà ca çakti- cakré çakré vä ma-netra-pradé ptaù | sa-pradyumno bé jam etat-pradiñ ö aà

mantra-prä dyumno jagan-mohano’yam ||12||

asya mantrasya pürvoktasya sa-çakti-çakty-ädi-sahitaà bé jaà vakñ ye bé jam äha—cakré ti ka-käraù | ké då ço’yaà çakré çakro la-käraù tad-yuktaù | punaù ké då çaù ? väma-netra-pradé ptaù väma-netraà caturtha-svaras tat-sahitaù | punaù ké då çaù ? sa-pradyumnaù pradyumno binduù tat-sahitaù tathä cakré m iti siddhaà bhavati | etad

asya bé jaà pradiñ ö aà kathitam | ayam eva prädyumno mantra ity arthaù | kimbhütaù ? jagan-mohano viçva-vaçya-karaù ||12||

—o)0(o— çaktim äha—haàsa iti |

haàso medo vakra-vå ttä bhyupetaù potré neträ dy-anvito’sau yugä rëä |

proktä çaktiù sarva-gé r-vä ëa-vå ndair vandasyä gner vallabhä kä ma-deyam ||13||

haàsaù sa-käraù | kimbhütaù ? medo va-käraù vaktra-vå ttam ä-käraù äbhyäm upetaù sambaddhaù tathä pautré ha-käraù | kimbhütaù ? neträdir äkäras tenänvitaù | tathä ca sväheti siddham asau yugärëo varëa-dvayätmikä çaktiù proktä tatheyaà vahner vallabhä kimbhütä kämadä äkäìkñ ita-pradä | kathambhütasya vahner gé rväëa-vå ndair vandyasya sarvadeva-samühaiù püjyasya ||13||

—o)0(o— viniyogam äha—viniyoga iti |

vinyogasya mantrasya puruñ ä rtha-catuñ ö aye | kå ñ ëaà prakå tir ity ukto durgä dhiñ ö hä tå -devatä ||14||

asya mantrasya puruñ ärtha-catuñ ö aya-sädhanäya viniyoga ity arthaù | prakå tir müla-käraëaà mantrotpädakaù mantra-svarüpa ity arthaù | adhiñ ö hätå -devatäm äha—durgädhiñ ö hätå -devateti ||14||

—o)0(o— manträrtham äha—gopäyaté ty ädinä |

gopä yeti sakalam idaà gopä yati paraà pumä àsam iti gopé | prakå tes tasyä jä taà jana iti nadä dikaà på thivy-antam ||15||

idaà sakalaà näma-rüpäbhyäà vyäkå taà jagad gopäyati rakñ ati tat-käraëatvät svärthe äyaù | tathä paraà pumäàsaà nitya-çuddha-buddham uktänandädvayätmakaà brahma-svarüpaà gopäyati gup gopana-kutsanayoù ajïätatvena viñ ayé karoté ti vyutpattyä mahad-ädi-på thivy-antaà mahat-tattvädi-på thivé -paryantaà sakalaà kärya-jätaà jana ucyate ||15||

—o)0(o—

anayor gopé -janayoù samé raëä d ä çrito vyä ptyä |

vallabha ity upadiñ ö aà sä ndrä nandaà niraïjanaà jyotiù ||16|| svä hety ä tmä naà gamayä mé ty atejase tasmai |

yaù kä rya-kä raëeçaù paramä tmety acyutaikatä sya manoù ||17|| anayoù gopé -janayor avidyä tat-käryayoù samé raëäd antaryämitvena svasya kärye preraëäd niyamanädi iti yävad äçrayatvato adhiñ ö hätå tvena vyäptyä vyäpakatvena vallabhaù svämé ty upadiñ ö aà kathitam | paraà jyotir brahma-caitanyam | ké då çaà jyotiù ? sändränanda-niratiçayänandaika-svarüpam | punaù ké då çaà ? niraïjanaà mäyä-käluñ ya-rahitaà sväheti tasmai sva-tejase sva-prakäça-cid-rüpäya paramätmane svätmänaà jé vaika-svarüpaà gamayämi samarpayämi tad-ätmakatäà präpayämé ti svähä-çabdärthaù | prathama iti-çabdaù svähä-çabdopasthäpakaù | dvité yas tu prakära-pradarçakaù | tasmai kasmai taträha—ya iti | yaù kärya-käraëayor jana-prakå tyor é çaù svämé adhiñ ö hätä tathä paramätmä nirupädhi-caitanyatväc cety anena prakäreëäsyopäsakasyäcyutaikatäcyutena sahäbhinnatä bhavati ||16-17||

—o)0(o—

prakäräntareëärtham äha—athaveti |

athavä gopé jana iti samasta-jagad-vana-çakti-samudä yaù | tasya svä nanyasya svä mé vallabha iti ha nirdiñ ö aù ||18||

athavä gopé jana iti çabdena sakala-viçva-rakñ aëa-çakti-samudäyaù kathyate | tatra gopé -padena çaktir ucyate | jana-padena tasyäù samühaù | tasya çakti-samühasya svänanyasya sväbhinnasya çakti-çaktimator abheda-vivakñ ayä svämé niyantä äçrayo vallabha iti hasya sphuö aà nirdiñ ö a udita ity arthaù | svähä-çabdärthas tu pürvokta eva boddhavyaù | laghu-dé pikä-käras tu—avana-çakti-samudäyaù avanaà sthitiù tatra käraëa-bhütänäà çakté näà samudäyaù samühaù jagat-päliny-ädi-gaëaù | uktaà ca mahadbhiù jagat-päliné ty ädyäù proktäs täù sthitaye kalä iti tasya svämé näyaka ity arthaù ||18||

—o)0(o— prakäräntareëärtham äha—athaveti |

athavä vraja-yuvaté nä à dayitä ya juhomi mä à madé yam apé ty arpayet samastaà brahmaëi sugaëe samasta-sampattyai ||19||

gopé -jano gopäìganä-janas tasya vallabho niratiçaya-prema-viñ ayaù tasmai vraja-yuvaté näà gopa-ramaëé näà dayitäya hå dayänanda-däyine svähä juhomi | kià mäà svätmänaà madé yam api ätmé ya-suhå d-ädikam api ity anena prakäreëa sa-guëe brahmaëi saàsära-pravartake parameçvareçvare sarvaà samarpayet | kim artham ? samasta-sampattyai sarvaiçvaryäya ||19||

—o)0(o—

añ ö ädaçäkñ ara-mantroddhäräya tad-antarbhütau kå ñ ëa-govinda-çabdau prathamato vivicya darçayati—kå ñ -çabda iti |

kå ñ -çabdaù sattä rtho ëaç cä nandä tmakas tataù kå ñ ëaù |

bhaktä gha-karñ aëä d api tad-varëatvä c ca mantra-maya-vapuñ aù ||20||

go-çabda-vä cakatvä j jïä naà tenopalabhyate govindaù |

vetté ti çabda-rä çià govindo go-vicä ranä d api ca ||21||

kå ñ -çabdaù sattärthaù | tatra çaktaù | kå ñ sattäyäm ity atra kvib-antaù sattä-väcaka iti käçcit | kå ö ëaç ca ëa-käraç ca änandätmaka änanda-väcé | nanda änanda iti dhätor eka-deça-grahaëäd iti kaçcit | tato dvandve kå te’trädarçaà ädyaci-kå te ca kå ñ ëaù sad-änanda ity arthaù | prakäräntareëa kå ñ ëa-çabdaà vyutpädayati bhakteti bhaktänäm agha-karñ aëät päpa-parimärjanät kå ñ ëa ity arthaù | bhaktädi-karñ aëäd iti päö he ädi-çabdenäbhakta-grahaëaà bhaktasya karñ aëaà sva-sthäna-nayanam abhaktasya karñ aëaà naraka-nayanam ity arthaù | prakäräntareëa vyutpattim äha—tad-varëeti | kå ñ ëa-varëa-çaré ratvät kå ñ ëaù mantramaya-çaré rasya väcya-väcakayor abhedena vivakñ ayä | go ity ädi | gaur jïänaà go-çabdasya väcakatvät jïäna-väcakatvät tena jïänenopalabhyate präpyate jïäyate iti govindaù | vid ÿ läbhe ity asya dhätoù prakäräntaram äha—vetté ti | go-çabdaù çabda-väcé | vid jïäne dhätuù | gäà çabda-räçià çabda-samudäyaà mätå käà vetté ti govindaù | prakäräntaram äha—go-vicäraëäd go-çabda-vicäraëäd govindaù | athavä gäva indriyäëi teñ äà vicäraëäd viçeñ eñ u prati-niyata-viñ ayeñ u pravartanäd govindaù | athavä gävaù paçu-viçeñ ä iti | tathä ca çrutiù—paçavo div-pädaç catuñ pädaç ca iti | teñ äà viçeñ eñ u puëya-päpeñ u cäraëät pravartanäd govindaù | athavä, gävaù paçu-viçeñ äù teñ äà rakñ anäd govindaù | api-çabdaç cärthe ||20-21||

—o)0(o— idäné à mantram uddharati—

ete’bhikhye’nukramatas türya-vibhaktyä manträ t pürvaà manmatha-bé jä d atha paçcä t |

syä tä à ced añ ö ä daça-varëo manu-varyo guhyä d guhyo vä ïchita-cintä maëir eñ aù ||22||

ete abhikhye nämané kå ñ ëa-govindäkhye anukrameëa turya-vibhaktyä pratyekaà caturthé -vibhaktyä saha manträt pürvokta-daçäkñ ara-gopäla-manträd ädau manmatha-bé jät paçcät käma-bé jänantaram atha ced yadi syätäà bhavataù tadä eñ o’ñ ö ädaçärëo mantra-çreñ ö ho bhavati | etasya baläd eva daçäkñ are’pi käma-bé ja-sähityaà kecid

icchanti | ké då çaù ? guhyäd guhyaù | guhyäd api guhyaù | punaù ké då çaù ? väïchitasya cintä-mätreëäbhé ñ ö a-prada ity arthaù ||22||

—o)0(o— å ñ y-ädikam apy äha—pürveti |

pürva-pradiñ ö e muni-devate’sya chandas tu gä yatram uçanti santaù | aìgä ni manträ rëa-catuñ kair varmä vasä nä ni yugä rëam astram ||23||

asya mantrasya pürva-pradiñ ö e prathama-mantra-sambandhitayä kathite muni-devate boddhavye | punaù santo gäyatra-chanda uçanti vadanti | aìgäné ti manträrëa-catuç catuñ kair mantra-sambandhi-varëänäà caturbhiç caturbhir akñ araiù kå tvä ñ oòaçäkñ arair varmävasänäni kavacäntäni catväry aìgäni bhavanti | avaçiñ ö aà yugärëam varëa-dvayam asträkhyam aìgaà bhavati | prayogaç ca—klé à kå ñ ëäya hå dayäya namaù govindäya çirase svähä, gopé -jana-çikhäyai vañ aö , vallabhäya kavacäya huà, svähä asträya phaö ||23||

—o)0(o— bé jädikam äha—bé jam iti |

bé jaà çaktiù prakå tir viniyogaç cä pi pürvavad amuñ ya | pürvatarasya manorathaà kathayä mi nyä sam akhila-siddhi-karam ||24||

amuñ yäsya mantrasya bé jaà çaktiù prakå tir viniyogaù pürva-mantre yäni bé jädé ni kathitäni täny aträpi jïätavyäné ty arthaù | pürvatarasyeti athänantaraà pürvatarasya manor daçäkñ ara-gopäla-mantrasyäkhila-siddhi-karaà samasta-siddhi-däyakaà nyäsaà kathayämé ti pratijïä ||24||

—o)0(o— adhunä nyäsa-kramaà daçärëasya kathayati—vyäpayyeti |

vyä payyä rtho hastayor mantram antar bä hye pä rçve tä ra-ruddhaà budhena |

nyä so varëais tä ra-yugmä ntarasthair bindüttaàsair hä rda-hå dyair vidheyaù ||25||

atho’nantaraà budhena paëòitena varëair müla-manträkñ arair nyäso vidheyaù käryaù | kià kå tvä ? müla-mantraà hastayor antar madhye tathä hastayor eva bähye på ñ ö he tathä hastayor eva pärçve vyäpayya vyäpakatayä vinyasyety arthaù | ké då çaà mantram ? tära-ruddhaà praëava-puö itam | ké då çaiù varëaiù tära-yugmäntarasthaiù praëava-dvaya-madhya-gataiù | punaù ké då çaiù ? bindüttaàsair binduù çiro’laìkäro yeñ äà te tathä sänusvärair ity arthaù | punaù ké då çaiù ? härda-hå dyair härdena namaù-padena

hå dyair manojïaiù sahitair ity arthaù | prayogaç ca—oà goà oà namaù dakñ äìguñ ö ha-parva-traye oà pé à oà namaù tarjanyäm ity ädi | oà llaà oà namo väma-kaniñ ö hikäyäm ity ädi ||25||

—o)0(o—

ukta-varëa-nyäsa-sthänam äha—çäkhäsv ity ädinä |

çä khä su tré ëi parvä ëy adhi daçasu på thag-dakñ iëä ìguñ ö ha-pürvaà vä mä ìgañ ö hä vasä naà nyasatu vimala-dhé ù så ñ ö ir uktä karasthä | aìguñ ö ha-dvandva-pürvä sthitir ubhaya-kare saàhå tir vä ma-pürvä

dakñ ä ìguñ ö hä ntikaitat trayam api så jati sthity-upetaà ca kä ryam ||26||

daçasu çäkhäsu aìgulé ñ u på thak kå tvaikaà tré ëi parväëi adhi parva-trayaà vyäpya, tripäö hinas tu tré ëi parväëi iti parva-traye adhé ti upari aìguly-agre ca på thag ekaikaçaù | tathä ca prathama-parvaëi oà dvité ye oà tå té ye oà aìguly-agre namaù iti evam anyaträpé ty ähuù | dakñ iëäìguñ ö ha-pürvaà prathama-nyäsädau yathä syät tathä vämäìgañ ö hävasänaà vämäìgañ ö ho’vasäne nyäsänte yathä syäd evaà viçada-dhé r vimala-buddhé r nyasatu | evaà ca karasthä så ñ ö ir uktä kare så ñ ö i-nyäsa-prakära ukta ity arthaù | aìguñ ö ha-dvandva-pürvä sthitir ubhaya-kare hasta-dvaye dakñ iëa-kare’ìguñ ö hädika-niñ ö häsu vinyasya väma-kare’py aìguñ ö hädika-niñ ö häsv aìguliñ u nyased ayaà sthiti-nyäsa uktaù | saàhå tir väma-pürvä dakñ eti saàhå tiù saàhäraù vämäìguñ ö ha-pürvä dakñ iëäìguñ ö hävasänä ayaà ca saàhära-nyäsa uktaù | etat trayam api så ñ ö i-sthiti-saàhärätmakaà trayam api så jati sthity-upetaà käryaà ca så ñ ö y-ädi-nyäsa-païcakaà käryam ity arthaù ||26||

—o)0(o— tata iti |

tataù sthiti-kramä d budho daçä ìgakä ni vinyaset | tad-aìga-païcakaà tathä vidhiù samé ritaù kare ||27||

tatas tad-anantaraà sthiti-kramät sthiti-nyäsa-krameëa daçasv aìgulé ñ u budhaù paëòitaù daçäìgakäni pürvokta-mantra-daçäìgäni vinyaset | tad-aìga-païcakaà tatheti tathä tena prakäreëa sthiti-krameëa tad-aìga-païcakaà purvokta-païcakaà pürvoktäìga-païcakaà daçasu aìgulé ñ u vinyaset | kara-nyäsa-jätam upasaàharati vidhir iti | evaà cäyaà vidhiù prakäraù kare hasta-dvaye samé ritaù kathita ity arthaù ||27||

—o)0(o— mätå kä-nyäsa-viçeñ aà darçayan tattva-nyäsaà ca krameëäha—puö itair iti |

puö itair manunä tha mä tå ä rëair

abhivinyasya sa-bindubhiù purovat | aëu-saàhå ti-så ñ ö i-mä rga-bhedä d

daça-tattvvä ni ca mantra-varëa-bhä ïji ||28||

athäntara-manunä daçärëena puö itair mätå käkñ araiù sa-bindubhiù sänusväraiù purovat pürvavad yathä pürvaà laläö ädiñ u nyäsa evam abhivinyasya anu paçcän mätå kä-nyäsa-viçeñ a-karaëänantaraà vakñ yamäëäni daça-tattväni vinyaset | ké då çäni mantra-varëa-bhäïji manträkñ ara-yuktäni | kathaà daça-tattväni vinyaset ? taträha—saàhå ti-så ñ ö i-märga-bhedät prathamaà saàhära-krameëa tad-anantaraà så ñ ö i-krameëety arthaù ||28||

—o)0(o— saàhära-så ñ ö i-prakäraà darçayati—saàhå täv iti |

saàhå tä vana-gato manu-varyaù så ñ ö i-vartmani bhavet pratiyä taù | uddhå tiù khalu puroktavad eñ ä à

nyä sa-karma kathayä my adhunä ham ||29|| asau manu-varyaù manu-çreñ ö haù saàhå tau saàhära-nyäse anugato yathaivästi tathaiva så ñ ö i-märge så ñ ö i-kara-nyäse pratiyäto bhavet tad-viparé to bhavet | uddhära-prakäram äha—uddhå tir iti | eñ äà tattvänäà khalu niçcayena uddhå tir uddhäraù pürvoktavad yathä pürvam ukta-tattva-nyäse | naty-upetaà bhüyaù paräya ca tad-ähvayam ätmane ca naty-antam uddharatu tattva-manün krameëa iti prakäreëety arthaù | adhunä nyäsaà kathayämé ti sämprataà nyäsa-sambandhi-tattva-näma-kathanaà tat-sthäna-kathanaà ca karomé ty arthaù ||29||

—o)0(o— tattva-nämäny äha—mahé ti |

mahé -salila-pä vakä nilaviyanti garvo mahä n punaù prakå ti-puruñ au para imä ni tattvä ny atha |

padä ndhu-hå dayä syakä ny adhi tu païca madhye dvayaà trayaà sakala-gaà tato nyasatu tad-viparyä sataù ||30||

mahé på thivé | salilaà jalaà | pävakaù tejaù | anilo väyuù | viyad-äkäçaù | garvo’haìkäraù | mahän mahat-tattvam | prakå tiù puruñ aù | paraç ca imäni på thivy-ädé ni tattväni tattva-pada-väcyäni | nyäsa-sthänam äha—atheti | athänantaraà païca tattväni på thivy-ädé ni nyasatu | kutra padändhu-hå dayäsyakäny adhi pädayoù | andhau liìge | hå daye | äsye mukhe | ke çirasi | adhi saptamy-arthe madhye hå daye tattva-dvayaà trayaà sakala-gaà sakaläìga-vyäpakaà tatas tad-anantaraà tad-viparyäsataù ukta-saàhära-viparé ta-ré tyä nyasatu | prayogaç ca—oà goà namaù paräya på thivy-ätmane namaù iti päda-dvaye ity ärabhya oà häà namaù paräya paramätmane namaù

ity antaù saàhäraù oà häà namaù paräya paramätmane namaù ity ärabhya oà goà namaù paräya på thivy-ätmane namaù päda-dvaye iti så ñ ö i-nyäsaù | så ñ ö i-nyäse trayaà sarva-çaré re, mahad-ahaìkärau hå di äkäçaù çirasi | väyv-agni-salila-mahyaù mukha-hå daya-liìga-päda-dvayeñ u, jïeyäù | kecit tu tattva-padäntar-bhävena nyäsam icchanti tac cintyam ||30||

—o)0(o— guptatamo’yam iti |

guptatamo’yaà nyä saù samproktas tattva-daçaka-parikÿ ptaù | kä ryo’nyñ v api sadbhir gopä la-manuñ u jhaö iti phala-siddhyai ||31||

ayaà proktaù kathito nyäsaù sadbhiù paëòitaiù anyeñ v api gopäla-mantreñ u uddhå ta-daçäkñ ara-vyatirikteñ v api käryaù | ké då çaù ? guhyatamaù atiçayena guptaù | punaù ké då çaù ? tattva-daçaka-parikÿ ptaù tattvänäà daçakaà tattva-daçakaà tena parikÿ pta udghäö ita ity arthaù | kim artham ? jhaö iti phala-siddhyai çé ghra-phala-präptyai ||31||

—o)0(o— nyäsäntaram äha—äkeçäd iti |

ä keçä d ä pä daà dorbhyä à

dhruva-puö itam atha manu-varaà nyased vapuñ i | triço mürdhany akñ ëoù çrutyor ghrä ëe

mukha-hå daya-jaö hara-çiva-jä nupatsu tathä kñ arä ëi ||32||

athänantaraà dorbhyäà hastäbhyäà dhruva-puö itam praëava-puö itaà manu-varaà mantra-çreñ ö haà daçäkñ araà gopäla-mantram äkeçäd äpädaà keçädi-päda-paryantaà triçaù sva-dehe vinyased iti vidyädharäcärya-tripäö hi-prabhå tayaù | eteñ äà mata äkeçäd äpädad iti päö haù | adhunä så ñ ö i-sthiti-saàhära-krameëa manträkñ ara-nyäsam äha—mürdhané ty ädi | tathä daçäkñ aräëi praëava-puö itäni mürdhädi-vakñ yamäëa-sthäneñ u vinyaset | sthänäny äha—mürdhané ti | mürdhni cakñ uñ or ubhaya-netre ekam eväkñ araà çrutayoù karëayoù aträpy -ekam eva ghräëe näsä-yugme taträpy ekam eva mukhaà hå dayaà jaö haraà çivaà liìgam jänu-dvaye ekaà, päda-dvaye ekam eteñ u daçasu sthäneñ u daçäkñ aräëi vinyased ity arthaù ||32||

—o)0(o—

uktä så ñ ö iù çiñ ö air eñ ä sthitir api

munibhir abhihitä hå dä di-mukhä ntikä | saàhä ro’ìghry-ä di-mürdhä ntas tritayam iti

viracayec ca så ñ ö im anu sthitim ||33||

çiñ ö air ägama-jïair eñ ä så ñ ö ir uktety arthaù | sthitir api sthiti-nyäso’pi munibhir näradädibhir hå dayädi-mukhäntikä abhihitä hå dayam ärabhya mukha-paryantaà kathitä | tatra kramaù hå daya-jaö hara-liìga-jänu-päda-mürdhäkñ i-çravaëa-ghräëa-mukhäné ti saàhäro’ìghry-ädi-mürdhäntaù käryaù | tatra manträkñ aräëi pratilomena deyäné té daà tritayaà viracayatu anu paçcäd etat tritaya-karaëänantaraà punaù så ñ ö im sthitim ca viracayatu | tathä ca païca nyäsäù käryä ity arthaù | prayogas tu goà namaù pé à namaù ity ädi ||33||

—o)0(o—

yeñ äm äçramiëäà yad-anto nyäsas tad darçayati –nyäsa iti |

nyä saù saàhä rä nto maskari-vaikhä naseñ u vihito’yam | sthity-anto gå hamedhiñ u så ñ ö y-anto varëinä m iti prä huù ||34||

ayaà nyäsaù maskari-vaikhänaseñ u saàhäränto vihitaù maskaré sannyäsé vaikhänaso vänaprasthaù, tathä täbhyäà nyäsa-trayaà käryam ity arthaù | gå ha-medhiñ u gå hastheñ u ayaà nyäsaù sthity-anto vihitaù | tathä gå hasthaiù païca nyäsäù käryä ity arthaù | varëinäà brahmacäriëäm ayaà nyäsaù så ñ ö y-anto vihitaù | tathä ca brahmacäribhir nyäsa-catuñ ö ayaà käryam ity arthaù | iti pürvoktam artha-jätaà prähuù präcé nä ägamajïä iti çeñ aù ||34||

—o)0(o— vairägyeti |

vairä gya-yuji gå hasthe saàhä raà kecid ä hur ä cä ryä ù | sahajä nau vana-vä sini sthitià ca vidyä rthinä à så ñ ö im ||35||

kecid äcäryäù vairägya-yukta-gå hasthe saàhäräntaà nyäsam ähuù | kià ca sahajänau vana-väsini sapatné ke sthitià sthity-antaà nyäsam ähuù | tathä brahmacäri-bhinnänäà vidyärthinäm api så ñ ö im så ñ ö y-antaà nyäsam ähur ity arthaù ||35||

—o)0(o— uktäkñ ara-nyäsäìguli-niyamaà darçayati—çirasé ty ädinä |

çirasi vihitä madhyä saivä kñ ëi tarjanikä nvitä çravasi rahitä ìguñ ö hä jyeñ ö hä nvitoñ akaniñ ö hakä |

nasi ca vadane sarvä ù sajyä yasé hå di tarjané prathamaja-yutä madhyä nä bhau çravo-vihitä çive ||36||

tä evä ìgulayo jä nvoù sä ìguñ ö hä s tu pada-dvaye |

sthä nä rëayor vinimayo bhaven nä sty aìguli-sthä nayoù ||37||

madhyä madhyäìguliù çirasi mürdhni vihitä nyäsa-karaëatvena tathä madhyäìgulyä nyäsaù çirasi kärya ity arthaù | saiva madhyä tarjanikänvitäkñ ëi nayana-yugale vihitä | tathä ca madhyamä-tarjané bhyäm akñ ëor nyäsaù käryaù | çravasi çrotra-yugale rahitäìguñ ö hä aìguñ ö ha-rahitä sarväìgulayo vihitäù | nasi näsä-yugale jyeñ ö hänvitä aìguñ ö ha-yuktä upakaniñ ö hakä anämikä vihitä | vadane sarväìgulayo vihitäù | hå di sajyäyasé jyeñ ö hä-sahitä säìguñ ö ha-tarjané vihitä | näbhau jaö hare näbhi-padena jaö haram upalakñ itam iti vidyädharaù | näbhi-padasya mukhya evärtha iti laghu-dé pikä-prabhå tayaù | prathamaja-yutä aìguñ ö ha-yuktä madhyamä vihitä | çive liìge tathä vihitä yathä jaö hare säìguñ ö hä madhyä tathety artha iti kecit | çravo vihitä çiva iti päö he çrotra-yugale yä aìguñ ö ha-rahitäs täù çive vihitä ity arthaù | jänvos tä eväìgulayaù aìguñ ö hena rahitäù sarväìgulaya ity arthaù | pada-dvaye säìguñ ö häù sarväìgulayo vihitäù | sthänärëayor ity ädinä sthänaäkñ araayor vinimayo viparyayo bhavati | yathä—goà så ñ ö au mürdhni | sthitau hå daye | saàhå tau pädayor nyäsa iti | evam aìgulé -sthänayor viparyayo nästi | kintu så ñ ö au sthitau saàhå tau vä yatra sthäne yäìgulir vihitä tayaiväìgulyä tatra stäne nyäsaù kärya ity arthaù | ||36-37||

—o)0(o— idäné à vibhüti-païjara-nyäsam äha—vacmé ti |

vacmy aparaà nyä sa-varaà bhüty-abhidhaà bhütikaram | mantra-daçä vå tti-mayaà guptatamaà mantri-varaiù ||38||

aparaà bhüty-abhidhaà bhütir iti näma yasya tad bhüti-nämakaà vacmi kathayämi | ké då çam ? nyäsa-varaà nyäsa-çreñ ö ham ity arthaù | punaù bhüti-karam aiçvarya-karam | punaù mantra-daçävå tti-mayaà mantrasya daçävaraëa-ghaö itam | punaù sädhaka-çreñ ö hair guptatamam atiguhyam ||38||

—o)0(o—

nyäsa-sthänam äha—ädhärety ädinä |

ä dhä ra-dhvaja-nä bhi-hå d-gala-mukhä àsoru-dvaye kandharä - nä bhyoù kukñ i-hå doruroja-yugale pä rçvä para-çroëiñ u |

kä syä kñ i-çrutinaù kapola-kara-pat-sandhy-agra-çä khä su ke tat-prä cyä di-diçä su mürdhni sakale doñ ëoç ca sakthnos tathä ||39||

çiro’kñ yä sya-kaëö hä khya-hå t-tunda-kandä - ndhu-jä nu-prapatsvitthamarëä nmanütthä n |

nyasec chrotra-gaëòä àsa-vakñ oja-pä rçva- sphig-üru-sthalé -jä nu-jaìghä ìghri-yukñ u ||40||

ädhäro vå ñ aëasyädhas trikoëaà mülädhära-sthänam | dhvajo liìgam | näbhiù hå dhayaà galaù mukhaà aàsoru-dvayam | eteñ v ekävå ttiù | kandharä ghäö ä kandharä kaëö ha iti laghu-dé pikä-käraù | näbhi-kukñ i-hå dayam uroja-yugalaà stana-dvayam |

pärçveti pärçva-yugam | aparaà på ñ ö ha-deçaù | çroëir jaghana-deçaù | çroëiù kaö iù | aparaà çroëyäù aparabhägaù iti tripäö hinaù | eteñ u dvité yävå ttiù | kaà çiraù | äsyaà mukham | akñ iëé netra-yugalam | çruté çravaëa-dvayam | na iti näsikä-dvayaà kapola-dvayam eteñ u tå té yä vå ttiù | kara-padeti kara-padayoù pratyekaà sandhi-catuñ ö ayaà sandhiñ v aìguly-agreñ u aìgulé ñ u ca | atra dakñ iëa-kare caturthä vå ttiù | evaà väma-kare païcamä vå ttiù | iti pakñ a-dvayaà ca vidyädharas tu karayor ekä vå ttiù, pädayor ekä vå ttir ity äha | tac cintyam | müla-granthät tathäpraté teù | pädayoù sandhiñ v aìguly-agreñ v aìgulé ñ u ca | aträpi dakñ iëa-päde ñ añ ö hä vå ttiù | väma-päde saptamä vå ttiù | ata eva hasta-pädayor nyäsa-catuñ ö ayam iti tripäö hinaù | ke mastaka-madhye tat-präcyädi-diçäsu mastaka-pürvädi-caturdikñ u sakale mürdhni sakale mastake prädakñ iëyena vyäpakatayä doñ ëoç ca bähu-yuge tathä sakthnor üru-mülasyädhiñ ö hänayor madhya-pradeçayor eteñ v añ ö amä vå ttiù | mastakasya pürvädi-diçäsv ekä vå ttiù | ekä vå ttir mürdhädiñ v iti vidyädharäcäryäù | tac cintyam | tathä pada-svarasät çiraù-prabhå tiñ v ekävå tti-praté teù | çiro mastakam | akñ é ti netra-yugalam | äsyaà mukham | kaëö haà | hå dayaà | tundam udaram | kando mülädhäraù | svädhiñ ö hänam iti tripäö hinaù | andhuà liìgaà | jänu | prapad iti päda-yugalaà teñ u, eteñ u navamävå ttiù | çrotra-yugale gaëòa-yugale | aàsa-yugale | stana-yugale | pärçva-yugale | sphig-yugale nitamba-yugale | evam uru-jänu-jaìghäìghri-yugale | eteñ u daçamävå ttiù | ittham anena prakäreëa manütthän mantra-sambandhino varëän nyaset | prayogaç ca – goà namo mülädhäre, pé à namaù liìge, jaà namaù näbhau ity ädi ||39-40||

—o)0(o— nyäsa-phalam äha—ité ti |

iti kathitaà vibhüti-païjaraà sakala-sukhä rtha-dharma-mokñ adam |

nara-taruëé -mano’nuraïjanaà hari-caraëä bja-bhakti-vardhanam ||41||

anena prakäreëa vibhüti-païjaraà kathitam | ké då çam ? sakala-sukhärtha-dharma-mokñ adaà puruñ ärtha-catuñ ö aya-pradam | punar nara-taruëé -mano-raïjanaà puruñ a-näré -cittählädakaà na kevalaà sarvänuraïjanam | api tu hari-caraëäbje bhakti-vardhanam ||41||

—o)0(o—

mürti-païjara-nyäsam äha—sphürtaya iti |

sphürtaye’thä sya mantrasya ké rtyate mürti-païjaram | ä rti-graha-viñ ä ri-ghnaà ké rti-çré -kä nti-puñ ö idam ||42||

athänantaram asya daçäkñ ara-mantrasya sphürtaye uddé panäya mürti-païjaraà ké rtyate | kimbhütam ? ärtiù pé òä | graho graha-janitam açubhaà viñ aà sthävaraà jaìgamaà ca | ariù çatruù | tän hanté ty arthaù | punaù ké då çam ? ké rty-ädi-dam | ké rtiù prakhyätiù | çré -sampattiù saundaryaà puñ ö ir balaà pradadäté ti tathä ||42||

—o)0(o— adhunä nyäsam uddharati—keçavädé ti |

keçavä di-yuga-ñ aö ka-mürtibhir dhä tå -pürva-mihirä n namo’ntakä n | dvä daçä kñ ara-bhavä kñ araiù svaraiù

klé ba-varëa-rahitaiù kramä n nyaset ||43|| keçavädibhiù pürvokta-yuga-ñ aö ka-mürtibhiù saha dhätå -pürva-mihiräs tän krameëa nyasatu | ké då çän ? namo’ntakän namaù-padäntän | punaù kaiù saha ? dvädaçäkñ ara-bhaväkñ arair vakñ yamäëa-dvädaçäkñ ara-mantra-sambandhibhir dvädaçäkñ araiù saha | etad uktaà bhavati—ädau svaräù | tato namaù-padam iti | prayogas tu oà aà oà keçava-dhätå bhyäà namaù | oà aà oà keçava-dhätre nama iti tripäö hinaù ||43||

—o)0(o— atha mürti-païjara-nyäse nyäsa-sthänam äha—bhälodareti |

bhä lodara-hå d-gala-küpa-tale vä metara-pä rçva-bhujä nta-gale |

vä ma-traya-på ñ ö ha-kakutsu tathä mürdhany anu ñ aò-yuga-varëa-manum ||44||

bhäle laläö e | udare | hå daye | gala-küpa-tale kaëö he | vämetare vämäd itarad dakñ iëaà dakñ iëa-pärçve bhujänte gale ceti | väma-traye väma-pärçve väma-bhujänte gale ca | på ñ ö he kakudi | athänantaraà anv iti päö he’py ayam eva boddhavyaù | tathä tena prakäreëa mürdhny ñ aò-yuga-varëa-manuà dvädaçäkñ ara-mantraà nyased ity arthaù ||44||

—o)0(o— mastake sampürëa-mantra-nyäsasya prayojanam äha—caitanyeti |

caitanyä må ta-vapur arka-koö i-tejä mürdhastho vapur akhilaà sa vä sudevaù |

audhasyaà suvimala-pä yasé va siktaà vyä pnoti prakaö ita-mantra-varëa-ké rëam ||45||

sa prasiddho väsudevo mürdhastho mastaka-sthaù san vapur akhilaà samastaà vapuù çaré raà vyäpnoti sva-tejasety arthaù | kimbhüto väsudevaù ? caitanyämå taà tad eva vapur yasya sa tathä | yad vä caitanyaà sva-prakäçam amå taà mokñ as tad eva vapur yasya sa tathä | punaù ké då çaù ? arka-koö ir iva tejo yasya sa tathä | vapur ké då çam ? prakaö ita-mantra-varëa-ké rëam prakaö itä ye mantra-varëä dvädaçäkñ arodgatäs tair äké rëaà vyäptam | kim iva ? suvimala-päyasi sunirmale jale siktaà nikñ iptam audhasyaà dugdham iva ||45||

—o)0(o— çaré ra-nyäsa-jätam upasaàharati—så ñ ö i-sthité ti |

så ñ ö i-sthité daça-païcä ìga-yugmaà muny-ä dika-tritayaà kä sya-hå tsu | vinyasyatu grathayitvä ca mudrä -

bhüyo diçä à daçakaà bandhané yam ||46|| mürti-païjarasya pürva-kå tyaà darçayati så ñ ö i-sthité tyädi iti rudradharaù | tac cintyam | tatra pramäëäbhävät | mürdhany akñ ëor ity ädinä pürvam ukte så ñ ö i-sthité punaù sva-dehe vinyasya tathä daça-païcäìga-yugmaà daçäìgaà païcäìgaà ca vinyasya | å ñ y-ädi-tritayaà käsya-hå tsya vinyased ity arthaù | vakñ yamäëa-mudräà grathayitvä baddhvä bhüyaù punar api diçäà daçakaà bandhané yam | oà sudarçanäyästräya phaö ity anena vakñ yamäëena mantreëety arthaù ||46||

—o)0(o— dvädaçäkñ ara-mantroddhäram äha—täram ity ädinä |

tä raà hä rdaà viçva-mürtiç ca çä rìgé mä àsä ntas te vä ya-madhye sudevä ù |

ñ aò-dvandvä rëo mantra-varyaù sa uktaù sä kñ ä d dvä raà mokñ a-puryä ù sugamyam ||47||

täraà praëavam | härdaà hå dayaà namaù iti yävat | viçva-mürtir bha-käraù | çärìgé ga-käraù | mäàsänte mäàso la-käraù | tasyänto va-kära iti | te iti svarüpam | vä iti svarüpam | ya iti svarüpam | tayor väyayor madhye sudeväù su-de-vety-akñ ara-trayam | tathä ca oà namo bhagavate väsudeväyeti prasiddhaù ñ aò-dvandvärëo mantra-varyo dvädaçäkñ aro mantra-çreñ ö ha uktaù kathitaù | ké då çaù ? mokñ a-puryäù säkñ äd avyavadhänena sugamyaà dväraà sugama upäya ity arthaù ||47||

—o)0(o— dvädaçäkñ arädityän darçayati--dhätr-aryamety ädinä |

dhä tr-aryama-miträ khyä varuëä àçubhagä vivasvad-indra-yutä ù |

püñ ä hvaya-parjanyau tvañ ö ä viñ ëuç ca bhä navaù proktä ù ||48|| dhätä aryamä mitraù varuëaù aàçuù bhagaù vivasvän indraù püñ äù parjanyaù tvañ ö ä viñ ëur ete dvädaça bhänavaù kathitäù ||48||

—o)0(o— adhunäñ ö ädaçäkñ ara-mantra-nyäsam äha—atha tu yugety ädi |

atha tu yuga-randhrä rëasyä haà manor nyasanaà bruve racayatu kara-dvandve païcä ìgam aìguli-païcake |

tanum anu manuà vyä payyä tha triçaù praëavaà sakå n manujalipayo nyä syä bhüyaù padä ni ca sä daram ||49||

anantaraà punar yuga-randhrärëasya yuga-randhre räja-dantatväd randhra-çabdasya para-nipätaù | yuga-randhram akñ aräëäà yatra sa yuga-randhrärëaù tasya | randhraà nava | tathä cäñ ö ädaçäkñ arasya manor mantrasyähaà nyasanaà nyäsaà bruve kathayämé ti pratijïä | kara-dvaye aìguli-païcake païcäìgaà pürvoktaà manträkñ araiù parikÿ ptaà kara-nyäsaà kuryät | kaniñ ö häyäm astra-nyäso drañ ö avyaù | athänantaraà tanum anu lakñ yé kå tya triçaù tri-väraà mantraà vyäpayya vyäpakatayä vinyasya punaù praëavaà sakå d eka-väraà vinyasya anantaraà manuja-lipayo nyäsyä manträkñ aräëi nyasatu | bhüyo’nantaraà sädaraà yathä syäd evaà padäni païca padäni nyäsyäni ||49||

—o)0(o— manträkñ ara-nyäsa-sthänam äha—kaca-bhuvé ti |

kaca-bhuvi lalä ö e bhrü-yugmä ntare çravaëä kñ iëor yugala-vadana-gré vä hå n-nä bhi-kaö y-ubhayä ndhuñ u | nyasatu çitadhé rjä nvaìghryor akñ arä n çirasi dhruvaà

nayana-mukha-hå d-guhyä ìghriñ v arpayet pada-païcakam ||50|| kacasya keçasya bhür-utpatti-sthänaà çiraù tatra | laläö e bhrü-yugmäntare bhrü-madhye çravaëäkñ ëor yugale no näsikä-yugale ca | vadane gré väyäà hå di näbhau kaö y-ubhaye väma-kaö ir dakñ iëa-kaö iç ca | andhau liìge | eteñ u tathä jävy-aìghryoç ca çitadhir nirmala-matiù akñ aräëi mantra-sambandhé ni nyasatu | atra jänvor ekam akñ araà nyaset | aìghryor ekam akñ araà nyaset | tathä çirasi mastake dhruvaà nyaset | pada-païcaka-nyäsa-sthänäny äha—nayaneti | nayana-yugalaà mukhaà hå dayaà guhyaà aìghriç ca – eteñ u mantra-sambandhi pada-païcakaà klé m ity ekam, anyäni spañ ö äni arpayen nyaset ||50||

—o)0(o—

païcäìgäné ti |

païcä ìgä ni nyased bhüyo muny-ä dé n apy anyat sarvam | tulyaà pürveëä tho vakñ ye mudrä bandhyä manvor yä ù syuù ||51||

païcäìgäni bhüyaù punar api çaré re nyaset | tathä muny-ädé n å ñ y-ädé n | anyat sarvaà keçavädi-jätaà pürveëa tulyaà samänam eva | atra daça-tattvädi-nyäseñ u mantrasya dvir ävå tti-viçeñ a iti laghu-dé pikä-käraù | atho’nantaraà manvor daçäkñ aräñ ö ädaçäkñ arayor yä mudrä bandhyä bandhané yäù syur bhaveyus tä mudrä vakñ ye kathayämi ||51||

—o)0(o— hå dayädy-aìga-nyäsa-mudräù pradarçayati—anaìguñ ö hä ity ädi |

anaìguñ ö hä å javo hasta-çä khä bhaven mudrä hå daye çé rñ ake ca |

adho’ìguñ ö hä khalu muñ ö iù çikhä yä à kara-dvandvä ìgulayo varmaëi syuù ||52||

nä rä camuñ ö y-uddhata-bä hu-yugma- kä ìguñ ö ha-tarjany-udito dhvanis tu | viñ vag-viñ aktaù kathitä stra-mudrä

yaträ kñ iëé tarjané -madhyame tu ||53|| anaìguñ ö hä aìguñ ö ha-rahitä å javo’vakrä hasta-çäkhä hastäìgulayo hå daye mudrä bhavet | çé rñ ake ca çirasi tä eva mudrä jïeyäù | khalu niçcaye | adho’ìguñ ö hä muñ ö iù adho’ìguñ ö ho yasyäà muñ ö au evaà kå tä muñ ö iù çikhäyäà mudrä bhavet | varmaëi kavace kara-dvandväìgulayaù syuù mudrä-pada-väcyä bhavanti | dhvaniù çabdo’stra-mudrä kathitä | kimbhüto dhvaniù ? näräcavad bäëavad muñ ö yoddhato yo bähus tasya yugmakaà dvayaà tasyäìguñ ö ha-tarjané bhyäà karaëäbhyäm uditaù | punaù ké då çaù ? viñ vag daça-dikñ u viñ aktaù visté rëaù yatra mantre’kñ iëé bhavataù neträìgam asti tatra tarjané -madhyame milite mudrä ||53||

—o)0(o— veëu-mudräm äha—oñ ö ha iti |

oñ ö he vä ma-karä ìguñ ö ho lagnas tasya kaniñ ö hikä | dakñ iëä ìguñ ö ha-saàyuktä tat-kaniñ ö hä prasä ritä ||54||

tarjané -madhyamä nä mä ù kiïcit saàkucya cä litä ù | veëu-mudreha kathitä suguptä preyasé hareù ||55||

väma-hastäìguñ ö ho’dhare lagna iti sambandhaù käryaù | tasya väma-hastasya yä kaniñ ö hikä païcamé aìgulé sä dakñ iëäìguñ ö ha-saàyuktä dakñ iëa-hastäìguñ ö he

sambaddhä käryä | tat-kaniñ ö hikä dakñ iëa-hasta- kaniñ ö hikä prasäritä akuö ilä käryä | ubhaya-hasta-tarjané -madhyamänämikäù kiïcit saàkucya cälitäç cälané yä | ittham iha çästre veëu-mudrä kathitä suguptä granthäntare’tyanta-guptä | yato hareù parameçvarasya çré -kå ñ ëasya preyasé vallabhä ||54-55||

—o)0(o— nocyanta iti |

nocyante’tra prasiddhatvä n mä lä -çré -vatsa-kaustubhä ù | ucyate’cyuta-mudrä ëä à mudrä bilva-phalä kå tiù ||56||

mälä-çré -vatsa-kaustubha-mudräù prasiddhatvän nocyante mayä grantha-karträprasiddham iha prakäçyata iti çeñ aù | ata eva gale vanamäläbhinayanaà vanamälä-mudrä | uttänita-väma-tarjané -kaniñ ö hopari adhomukha-dakñ iëa-kara-kaniñ ö hikä-tarjané ke saàyojya dakñ iëa-karäëämikä-madhyamäìgulé -dvayaà väma-karäìguñ ö hopari kå tvä väma-kara-madhyamopakaniñ ö hike dakñ iëa-hastäìguñ ö hasyädhaù kuryäd eñ ä çré vatsa-mudrä | väma-kaniñ ö hikayä dakñ iëa-kaniñ ö hikäà niñ pé òya vämänämikayä dakñ iëa-tarjané à niñ pé òya çiñ ö a-vämäìgulé -trayam upari kå tvä väma-tarjané -sahita-dakñ iëa-hastäìguli-traya-mukham ekatra yojayed eñ ä kaustubha-mudrä ||56||

—o)0(o— bilva-mudräm äha—aìguñ ö ham iti |

aìguñ ö haà vä mam uddaëòitam itara-karä ìguñ ö akenä tha baddhvä tasyä graà pé òayitvä ìgulibhir api tathä vä ma-hastä ìgulibhiù |

baddhvä gä òhaà hå di sthä payatu vimala-dhé r vyä haran mä ra-bé jaà bilvä khyä mudrikaiñ ä sphuö am iha kathitä gopané yä vidhijïaiù ||57||

vämäìguñ ö haà uddaëòitam daëòäkäram ürdhvaà kå tvädhaù kartavyaà tathänantaram itara-karäìguñ ö ena baddhvä tasya ca pé ö he dakñ iëa-karäìguñ ö has tiraì-kärya ity arthaù | tasyägraà dakñ iëa-karäìguñ ö hägram aìgulibhiù pé òayitvä dhå tvä tä api dakñ iëa-karäìgulayo’pi väma-hastäìgulé bhir gäòhaà yathä syäd evaà baddhvä vimala-dhé ù çuddha-buddhiù hå di hå daye sthäpayet | mära-bé jaà käma-bé jaà vyäharan uccärayan | itthaà bilväkhyä eñ ä sphuö am vyaktaà yathä syäd evam iha-çästre kathitä vidhijïaiù prakära-jïair gopané yä ||57||

—o)0(o— etasyäù phalam äha—mana iti |

mano-vä ëé -dehair yad iha ca purä vä pi vihitaà tvamatyä matyä vä tad akhilam asau duñ kå ti-cayam |

imä à mudrä à jä nan kñ apayati naras taà sura-gaëä namanty asyä dhé nä bhavati satataà sarva-janatä ||58||

asau naro manuñ yaù imäà mudräà jänan tad akhilaà sampürëaà duñ kå ti-cayaà päpa-räçià kñ apayati düré karoti yan manasä väcä dehenämatyäjïänena matyä jïänena vä divä-rätri-vihitaà divase rätrau vä kå tam | yad iha ca purä väpi vihitam iti päö he iha janmani janmäntare vä vihitam ity arthaù | na kevalaà päpaà düré karoti api tu sura-gaëä devä namanti | tathäsya mudräkartuù satataà sarvadä sarva-jana-samüho vaçyo bhavaté ty arthaù || 58|| sanä tanaù (hari-bhakti-vilä se 6.42) : asau nara imäà bilväkhyäà mudräà jänan tat-tad-duñ kå ta-nicayaà päpa-samüham akhilaà niùçeñ aà kñ apayati vinäçayati | kam ? yaà mano-väk-käyaiù iha asmin purä pürva-janmani ca amatyä ajïänena matyä vä jïänena vihitam | divärätri-vihitam iti päö he dine rätrau ca kå tam | yat tado napuàsakatvaà mahäkavi-svätantryäd avyayatväd vä | yad vä, yat yasmät kñ apayati tat tasmän namanté ty anvayaù | mudrä-lakñ aëäni ca guhyatvän na likhitäni | tathä coktam—

guruà prakäçayed vidvän mantraà naiva prakäçayet | akñ a-mäläà ca mudräà ca guror api na darçayet || iti |

atra ca tad-vijïänärtham uddiçyante | tathä cägame—

samyak sampuö itaiù puñ paiù karäbhyäà kalpito’ïjaliù | ä vä hané samäkhyätä mudrä deçika-sattamaiù || adho-mukhé -kå taiù sarvaiù sthä pané ti nigadyate | äçliñ ö a-muñ ö i-yugalä pronnatäìguñ ö ha-yugmakä | sannidhäne samuddiñ ö ä mudreyaà tantra-vedibhiù | aìguñ ö ha-garbhiëé saiva saànirodhe samé ritä || aìgair eväìga-vinyäsaù sakalé -karaëé matä | savya-hasta-kå tä muñ ö ir dé rghädhomukha-tarjané || avaguëö hana-mudreyam abhitobhrämitä yadi | anyonyäbhimukhäù sarväù kaniñ ö hänämikäù punaù || tathä tarjané -madhyäç ca dhenu-mudrä praké rtitä | anyonya-grathitäìguñ ö hä prasärita-karäìguliù | mahä -mudreyam uditä paramé karaëe budhaiù || vämäìguñ ö haà vidhå tyaivaà muñ ö inä dakñ iëena tu | tan-muñ ö aiù på ñ ö hato deçe yojayec caturaìgulé ù || kathitä çaìkha-mudreyaà vaiñ ëavärcana-karmaëi | anyonyäbhimukhäìguñ ö ha-kaniñ ö ha-yugale yadi || vistå täç cetaräìgulyas tadäsau darçiné matä | anyonya-grathitäìgulya unnatau madhyamau yadi | saàlagnau ca tadä mudrä gadeyaà pariké rtitä || padmäkäräv äbhimukhyena päëé madhy’ìguñ ö hau çäyitau karëikävat |

padmä khyeyaà sauva saàlagna-madhyä spå ñ ö äìguñ ö hä bilva-saàjïaiva mudrä || agre tu väma-muñ ö eç ca itarä tu yadä matä | tadeyaà kå tibhir mudrä jïeyä muñ ala-saàjïitä || vämastha-tarjané -präntaà madhyamänte niyojayet | prasärya tu karaà vämaà dakñ iëaà karam eva ca || niyojya dakñ iëa-skandhe bäëa-preraëavat tataù | tarjany-aìguñ ö hakäbhyäà ca kuryäd eñ ä praké rtitä || çä rìga-mudreti munibhir darçayet kå ñ ëa-püjane | kaniñ ö hänämike dve tu dakñ äìguñ ö ha-nipé òite | çeñ e prasärite kå tvä khaòga-mudrä praké rtitä || päçäkäräà niyojyaiva vämäìguñ ö häìga-tarjané m | dakñ iëe muñ ö im ädäya tarjané à ca prasärayet || tenaiva saàspå çen mantré vämäìguñ ö hasya mülakam | pä ça-mudreyam uddiñ ö ä keçavärcana-karmaëi || tarjané m é ñ ad äkuïcya çeñ eëäpi nipé òayet | aìkuçaà darçayet tadvad gå hé tvä dakñ a-muñ ö inä || anyonya-på ñ ö he saàyojya kaniñ ö he ca paramparam | tarjany-agraà samaà kå tvä kaniñ ö hägraà tathaiva ca || é ñ ad älambitaà kå tvä itarau pakñ avat tataù | prasärya gä ruòé mudrä kå ñ ëa-püjä-vidhau små tä || anyonya-sammukhe tatra kaniñ ö hä-tarjané -yuge | madhyamänämike tadvad aìguñ ö hena nipé òayet || darçayed dhå daye mudräà yatnäc chré vatsa-saàjïitäm | anyonyäbhimukhe tadvat kaniñ ö he saàniyojayet | tarjany-anämike tadvat karau tv anyonya-på ñ ö hagau || utsiktänyonya-saàlagnau vakñ aù-sthita-karäìgulé ù | vidhäya madhya-deçe tu väma-madhyama-tarjané | saàyojya maëibandhe tu dakñ iëe yojayet tataù || vämäìguñ ö he tu mudreyaà prasiddhä kaustubhä hvayä |

kvacic ca— anämä på ñ ö ha-saàlagnä dakñ iëasya kaniñ ö hikä | kaniñ ö hyänyayä baddhä tarjanyä dakñ ayä tathä || vämänäà ca badhné yäd dakñ äìguñ ö hasya mülake | aìguñ ö ha-madhyame väme saàyojya saraläù paräù || catasro’nyonya-saàlagnä mudrä kaustubha-saàjïitä || oñ ö he väma-karäìguñ ö ho lagnas tasya kaniñ ö hakä | dakñ iëäìguñ ö ha-saàyuktä tat-kaniñ ö hä prasäritä | tarjané -madhyamänämäù kiàcit saìkucya cälitäù || veëu-mudreyam uddiñ ö ä suguptä preyasé hareù | aìgaà prasäritaà kå tvä spå ñ ö a-çäkhaà varänane | präìmukhaà tu tataù kå tvä abhayaà pariké rtitam || dakñ aà bhujaà prasäritvä jänüpari niveçayet | praså taà darçayed devi varaù sarvärtha-sädhakaù || uttäna-tarjané bhyäà tu ürdhvädhaù prakrameëa tu |

mälävat krama-vistärä vanamä lä praké rtitä ||

krama-dé pikäyäà (2.57)— aìguñ ö haà vämam uddaëòitam itara-karäìguñ ö akenätha vadhvä tasägraà pé òayitväìgulibhir api tathä väma-hastäìgulibhiù | baddhvä gäòhaà hå di sthäpayatu vimala-dhé r vyäharan mära-bé jaà bilväkhyä mudrikaiñ ä sphuö am iha kathitä gopané yä vidhijïaiù ||

agastya-saàhitäyäà ca— ävähiné à sthäpané à sannidhé karaëé à tathä | susaànirodhiné à mudräà sammukhé -karaëé à tathä || sakalé -karaëé à caiva mahä-mudrän tathaiva ca | çaìkha-cakra-gadä-padma-dhenukos tu bhagäruòäù || çré vatsaà vana-mäläà ca yoni-mudräà ca darçayet || mülädhäräd dvädaçäntam äné taù kusumäïjaliù | tri-sthäna-gata-tejobhir viné taù pratimädiñ u || ä vä hané yä mudrä syäd eñ ärcana-vidhau mune | eñ aivä dho-mukhé mudrä sthäpane çayyate punaù || unnatäìguñ ö ha-yogena muñ ö é kå ta-kara-dvayam | sannidhé -karaëaà näma mudrä devärcane vidhau || aìguñ ö ha-garbhiëé saiva mudrä syät saànirodhiné | uttäna-muñ ö i-yugalä sammukhé -karaëé matä || aìgair eväìga-vinyäsaù sakalé -karaëé tathä | anyonyäìguñ ö a-saàlagnä vistärita-kara-dvayé || mahä -mudreyam äkhyätä nyünädhika-samäpané | kaniñ ö hänämikä-madhyäntaùsthäìguñ ö häntare’grataù || gopitäìguli-madhye samantän mukulé -kå tä | kara-dvayena mudrä syäc chaìkä khyeyaà surärcane || anyonyäbhimukha-sparça-vyatyayena tu veñ ö ayet | aìgulé bhiù prayatnena maëòalé -karaëaà mune || cakra-mudreyam äkhyätä gadä -mudrä tataù param | anyonyäbhimukhäçliñ ö äìguliù pronnata-madhyamä || athäìguñ ö ha-dvayaà madhye dattväpi paritaù karau | maëòalé -karaëaà samyag-aìgulé näà tapodhana || padma-mudrä bhaved eñ ä dhenu-mudrä tataù param | anämikä-kaniñ ö häbhyäà tarjané bhyäà ca madhyame | anyonyäbhimukhäçliñ ö e tataù kaustubha-saàjïitaù || kaniñ ö hänyonya-saàlagne’bhimukhe’pi parasparam | vämasya tarjané -madhye madhyänämikayor api || vämänämika-saàspå ñ ö ä tarjané -madhya-çobhitä | paryäyeëa natäìguñ ö ha-dvayé kaustubha-lakñ aëä || kaniñ ö hänyonya-saàlagnä viparé taà viyojitä | adhastät sthäpitäìguñ ö hä mudrä garuòa-saàjïitä || tarjany-aìguñ ö ha-madhyasthä madhymänämikä-dvayé | kaniñ ö hänämikä-madhyä tarjany-agre kara-dvayé ||

mune çré vatsa-mudreyaà vanamä lä bhavet tataù | kaniñ ö hänämikä-madhyä muñ ö ir unné ta-tarjané || paribhräntä çirasy uccais tarjané bhyäà divaukasaù | mudrä yoniù samäkhyätä saìkocita-kara-dvayé || tarjany-aìguñ ö ha-madhyäntaù-sthitänämika-yugmakä | madhya-müla-sthitäìguñ ö hä jïeyä çastärcane mune || iti |

—o)0(o—

astra-mantram äha—praëaveti |

praëava-hå dor avasä ne sa-caturthi- sudarçanaà tathä stra-padaà ca |

uktvä phaò-antam amunä kalayen manunä stra-mudrayä daça-haritaù ||59||

praëava oàkäraù | hå t namaù | etayor avasäne’nte sa-caturthi-sudarçanaà caturthé -vibhakti-sahitaà sudarçanam iti padam etasyänte tathästra-padaà caturthy-antam astra-padam | punaù ké då k ? phaò-antam phaö -çabdäntam uktvä amunä manunä anena mantreëa astra-mudrayä daça-haritaù kalpayet daça-dig-bandhanaà kuryäd ity arthaù ||59||

—o)0(o— präk kå taà nyäsa-jätam upasaàharan agnim apaö ale vakñ yamäëaà dhyänaà sücayati—ité ti |

iti vidhä ya samasta-vidhià jagaj- jani-vinä ça-vidhä na-viçä radam |

çruti-vimå gyam ajaà manu-vigrahaà smaratu gopa-vadhü-jana-vallabham ||60||

ity anena prakäreëa samasta-vidhià pürvoktam akhila-nyäsädikaà vidhäya nirvartya gopa-vadhü-jana-vallabhaà kå ñ ëaà smaratu cintayatu | ké då çaà kå ñ ëam ? jagad-utpatti-sthiti- vinäça-karaëa-dakñ am | punaù ké då çam ? çruti-vimå gyam upaniñ ad-gamyam | punaù ké då çam ? ajam utpatti-rahitam | punaù ké då çam ? manu-vigrahaà manu-çaré ram ity arthaù ||60||

iti çré -keçaväcärya-viracitäyäà krama-dé pikäyäà dvité yaù paö alaù | ||2||

--o)0(o--

(3)

tå té ya-paö alaù idäné à mantra-dvaya-sädhäraëaà devatä-dhyänam äha—

atha prakaö a-saurabhodgalita-mä dhvé kotphullasat- prasüna-nava-pallava-prakara-namra-çä khair drumaiù |

praphulla-nava-maïjaré -lalita-vallaré -veñ ö itaiù smarec chiçiritaà çivaà sita-matis tu vå ndä vanam ||1||

athänantaraà sita-matiù nirmala-matiù vå ndävanaà smarec cintayet | kimbhütam ? drumaiù vå kñ aiù çiçiritaà çé talé -kå tam | drumaiù ké då çaiù ? prakaö eti udbhaö a-saurabham | atha ca udgalito mädhvé ko madhu yasmin tat | atha ca utphullaà praphullam | atha ca sad-dedé pyamänam etädå çaà prasünaà puñ paà tathä nava-pallavaù anayor yaù prakaraù samühaù | tena namräù çäkhä yeñ äà te tathä taiù | prakaö a-saurabhäkulita-matta-bhå ìgollasat-prasüneti päö he prakaö a-saurabheëäkulitaà sarvato vyäptam | atha ca matta-bhå ìgollasan matta-bhramareëa çobhamänam etädå çaà yat prasünam ity arthaù | punaù ké då çaiù ? praphullä vikasitä yä nava-maïjaré tayä lalitä manoharä yä vallaré latägra-çäkhä tasyäç ceñ ö itaà calanaà yeñ u taiù | punaù ké då çaà ? çivaà kalyäëa-pradam ||1|| sanä tanaù: itaù-prabhåti ye 36-çlokäù präpyante te çré-hari-bhakti-viläse uddåtäù çré-sanätana-gosvämi-prabhupädänäà vyäkhyätäç ca | teñäà vyäkhyäyäs tu atratyäyä nätivisädåçyatvät sätra noddhriyate | tatraiva te drañöavyäù |

--o)0(o-- punaù ké då çam ?

vikä çi-sumano-rasä svä dana-maïjulaiù saïcarac- chilé mukhodgatair mukharitä ntaraà jhaìkå taiù | kapota-çuka-çä rikä para-bhå tä dibhiù patribhir

virä ëitam itas tato bhujaga-çatru-nå tyä kulam ||2|| vå ndävanaà jhaìkå taiù çabda-viçeñ air mukharitäntaraà çabdäyamänäbhyantaram | ké då çaiù ? jhaìkå taiù vikäçinyäù praphulläyäù sumanasaù puñ pasya yo rasaù madhu tasya yad-äsvädanam avalehanaà tena maïjulair manoharaiù | punaù ké då çaiù ? saïcareti saïcaranto bhramanto ye çilé mukhodgatair bhramaräs teñ äà mukhebhya udgataiù samutthitaiù | punaù ké då çam ? vå ndävanaà kapoteti pärävata-çuka-çärikä-kokila-prabhå tibhiù pakñ ibhir itas tato viräëitaà çabdäyitam | punaù ké då çam ? bhujaga-çatrur mayüras tasya nå tyenäkulaà vyäptam ||2||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

kalinda-duhituç calal-lahari-vipruñ ä à vä hibhir vinidra-sarasé -ruhodara-rajaç cayoddhüsaraiù | pradé pita-manobhava-vraja-vilä siné -vä sasä à

vilolana-parair niñ evitam anä rataà mä rutaiù ||3||

märutair väyubhiù anärataà sarvadä niñ evitam | ké då çair märutaiù ? kalindeti kalinda-duhitur yamunäyäç calantyo yä laharyaù täsäà yä vipruñ o jala-bindavaù täsäà vähibhiù | etena väyoù çaityam uktam | punaù ké då çaiù ? vinidreti vinidraà praphullaà yat sarasé ruhaà padmaà tasya yad udaram abhyantaraà tatra yo rajaç cayo dhülé -samühaù tena uddhüsaraiù, etena saurabhyam uktam | punaù ké då çaiù ? pradé piteti pradé pito’tiçayito manobhavaù kämo yäsäà vraja-viläsiné näà gopa-sundaré ëäà täsäà yäni väsäàsi vasträëi teñ äà vilolana-paraiù cälanä-çaktaiù | etena mänyam uktam ||3||

--o)0(o-- punaù ké då çam ?

pravä la-nava-pallavaà marakata-cchadaà vajra-mau- ktika-prakara-korakaà kamala-rä ga-nä nä -phalam |

sthaviñ ö ham akhila-rtubhiù satata-sevitaà kä madaà tad-antaram api kalpakä ìghripam udaïcitaà cintayet ||4||

tad-antar api vå ndävana-madhye kalpakäìghripam api cintayet | ké då çam ? udaïcitam ucchritam | punaù ké då çam ? sthaviñ ö ham sthülataram | punaù ké då çam ? pravälo vidrumaù sa eva nava-pallavaù kisalayaà yasya tam | punaù ké då çam ? marakato yo maëi-viçeñ aù sa eva chadaà patraà yasya tam | punaù ké då çam ? vajraà hé rakaà mauktikaà muktäù | anayor yaù prakaraù samühaù sa eva korakaù puñ pa-kalikä yatra tam | punaù ké då çam ? kamala-rägaù padma-räga-maëiù sa eva nänä-vidhaà phalaà yatra tam | punaù ké då çam ? akhilair å tubhiù ñ aòbhir api å tubhiù satataà sevitaà sadä parigå hé tam | etena sarva-puñ pänvitatvaà darçitam | punaù ké då çam ? kämadam äkäìkñ ita-pradam ||4||

--o)0(o--

suhema-çikharä valer udita-bhä nuvad-bhä svarä m adho’sya kanaka-sthalé m amå ta-çé karä sä riëaù |

pradé pta-maëi-kuö ö imä à kusuma-reëu-puïjojjvalä à smaret punar atandrito vigata-ñ aö tanaìgä à budhaù ||5||

budhaù paëòitaù atandritaù nirälasyaù älasya-rahitaù san asya kalpa-vå kñ asyädhastät | kanaka-sthalé à suvarëa-mayé à bhümim | punaù smaret cintayet | kimbhütäà suhemeti | çobhamänä suvarëa-çå ìga-paìktir yasya | tathä tasmäd udayäcaläd udita-bhänuvat prakaö ita-süryavat prakaö ita-süryavat bhäsvaräà dedé pyamänäà suhema-çikharäcale’py uditeti päö he çobhanaà hema-çå ìgaà yatra acale parvate tasmin api-çabdo bhinna-kramaù kanaka-sthalé m ity asyänantaraà drañ ö avyam | asya ké då çasya amå teti ? amå tasya yaù çé karaù kaëas tasyäsäro yaù samühaù patanaà tac-chälià yathä syät tathä tasyämå ta-kaëa-samüha-saàvarñ iëaù | ké då çé m ? pradé ptaiù pé pyamäna-maëibhiù padma-rägädibhiù baddha-bhümim | punaù ké då çé m ? kusumeti kusuma-reëu-puïjair ujjvaläm | punaù ké då çé m ? vigateti vigatä düré bhütä ñ aö -taraìgäù käma-krodhädayaù açanäyäpi päsäçoka-moha-jarä-må tyavo vä yasyäs täm ||5||

--o)0(o--

tad-ratna-kuö ö ima-niviñ ö a-mahiñ ö ha-yoga-

pé ö he’ñ ö a-patram aruëaà kamalaà vicintya | udyad-virocana-sarocir amuñ ya madhye

saïcintayet sukha-niviñ ö ham atho mukundam ||6||

tasyäù kanaka-sthalyäù yad-ratna-kuö ö imaà ratna-baddha-bhü-bhägaù | tatra niviñ ö aà sthitaà mahiñ ö haà mahad yoga-pé ö haà taträñ ö a-patram añ ö au paträëi yatra tat tathäruëaà lohitam | ata evodyatäditya-sannibham | evambhütaà padmaà vicintya | athänantaram amuñ yäruëa-varëäñ ö a-dala-kamalasya madhye mukundamà kå ñ ëaà cintayet | ké då çam ? sukha-niviñ ö haà sukhäsé nam ädi-kulakam ata ärabhya ||6||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

süträ ma-ratna-dalitä ïjana-megha-puïja-

pratyagra-né la-jalajanma-samä na-bhä sam | susnigdha-né la-ghana-kuïcita-keça-jä laà

rä jan-manojïa-çiti-kaëö ha-çikhaëòa-cüòam ||7||

süträma-ratnam indrané la-maëiù dalitäïjanaà bhinnäïjanaà ghå ñ ö a-kajjalam iti megha-puïjo megha-samühaù pratyagra-né la-jalajanma navé na-né la-padmam eñ äà samänä bhä dé ptir yasya tam | punaù ké då çam ? susnigdheti susnigdhäù sucikkaëä né läù çyämä ghanä niviòäù kuïcitäù kuö iläù ye keçäs teñ äà jälaà samüho yatra tam | punaù ké då çam ? räjann iti | räjat çobhamänaà manojïaà manoharaà yac-chiti-kaëö ha-çikhaëòaà mayüra-picchaà tad eva cüòäyäà yasya tam ||7||

--o)0(o-- punaù ké då çam ?

rolambalä lita-sura-druma-sünu-kalpi- tottaàsam utkaca-navotpala-karëa-püram |

lolä laka-sphurita-bhä la-tala-pradé pta- gorocanä -tilakam uccala-cilli-mä lam ||8||

rolambo bhramaras tena lälitaà pré tyä sevitaà yat sura-druma-prasünaà pärijäta-puñ paà tena kalpitaù racita uttaàsaù çiro-bhüñ aëaà yena sa tathä tam | punaù ké då çam ? utkacaà vikasitam yan navotpala-karëa-püram | tad eva karëäbharaëaà yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? loläç caïcalä alakäù keça-viçeñ äs taiù sphuritaà çobhamänaà yad-bhäla-talaà laläö a-talaà tatra pradé ptaà gorocanä-tilakam yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? uccala- cilli-mälaà caïcala-bhrü-latäkam ||8||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

ä pürëa-çä rada-gatä ìka-çaçä ìka-bimba- kä ntä nanaà kamala-patra-viçä la-netram |

ratna-sphuran-makara-kuëòala-raçmi-dé pta- gaëòa-sthalé -mukuram unnata-cä ru-nä sam ||9||

äpürëaù sampürëaù çäradaù çarat-sambandhé gatäìkaù çaçäìka-bimbaç candra-maëòalas tadvat käntaà manoharam änanaà mukhaà yasya tathä tam | punaù ké då çam ? kamala-patravad viçäle visté rëe netre yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? ratneti ratnaiù sphuranc chobhamänaà yan makara-kuëòalaà makaräkära-kuëòalaà tasya ye raçmayaù taiù pradé ptä çobhamänä gaëòa-sthalé sa eva mukuro darpaëo yasya tathä tam | punaù ké då çam ? unnateti unnatä manoharä näsä yasya sa tathä tam ||9||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

sindüra-sundaratarä dharam indu-kunda- mandä ra-manda-hasita-dyuti-dé pitä ìgam | vanya-pravä la-kusuma-pracayä vakÿ pta-

graiveyakojjvala-manohara-kambu-kaëö ham ||10||

sindüravan manoharo adharo yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? indu-kundeti induç ca kundaà kunda-puñ paà mandäraù çukla-mandäraù arka-puñ paà vä tadvan manda-hasitam é ñ ad-dhäsyaà tasya dyutir dé ptiù tathä dé pitä çobhitä äçä diço yena sa tathä tam | punaù ké då çam ? vanyeti vanyaà vanyodbhavaà yat praväla-kusumaà nava-pallava-puñ paà tasya yaù samühas tenävakÿ ptaà sampäditaà yad graiveyakaà kaëö häbharaëaà tenojjvalo dedé pyamäno manoharaù kambu-kaëö haù trirekhäìkitaù kaëö ho yasya sa tathä tam ||10||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

matta-bhramara-juñ ö a-vilambamä na- santä na-kapra-sava-dä ma-pariñ kå tä àsam |

hä rä valé -bhagaëa-rä jita-pé varoro- vyoma-sthalé -lasita-kaustubha-bhä numantam ||11||

mattäù kå ta-madhu-pänä bhramantaç carantau ye bhramaräs tair juñ ö aà sevitam | atha ca vilambamänam evambhütaà yat-santäna-kapra-sava-däma kalpa-vå kñ a-puñ pa-däma tena dämnä pariñ kå taù svalaìkå to aàso yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? härävaly eva bhagaëo nakñ atra-samühaù | tena räjitaà çobhitaà pé varaà mäàsalaà yad-uro hå dayaà tad eva vyoma-sthala äkäça-bhümiù tayä lasitaù çobhitaù kaustubha eva bhänuù süryas tena yuktam | atra rüpakälaìkära eva nopamälaìkäraù nakñ atra-gaëa-süryayor asambandhatvät | evaà ca saty eka-käle dvayoù çobhä labhyata iti bhävaù ||11||

--o)0(o-- punaù ké då çam ?

çré vatsa-lakñ aëa-sulakñ itam unnatä àsam ä jä nu-pé na-parivå tta-sujä ta-bä hum |

ä bandhurodaram udä ra-gambhé ra-nä bhià bhå ìgä ìganä -nikara-maïjula-roma-rä jim ||12||

çré vatsa-lakñ aëa-sulakñ itam unnatäàsam äjänu-pé na-parivå tta-sujäta-bähum äbandhurodaram udära-gambhé ra-näbhià bhå ìgäìganä-nikara-maïjula-roma-räjim ||12||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

nä nä -maëi-praghaö itä ìgada-kaìkaëormi- graiveya-sä ra-sana-nüpura-tunda-bandham |

dvyä ìga-rä ga-paripaïjaritä ìga-yañ ö im ä pé ta-vastra-parivé ta-nitamba-bimbam ||13||

nänä-maëibhir indrané lädibhir ghaö itäù sambaddhäù | aìgadä bähu-valayäs tathä kaìkaëä ürmir mudrikä graiveyaà gré välaìkäraù rasanayä kñ udra-ghaëö ikayä saha äsamantät vartate yau nüpurau tunda-bandhaù udara-bandhanärthaà suvarëa-òorakam ete alaìkärä yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? divyaù paramotkå ñ ö o yo’nurägaù sugandhi-cürëaà tena piïjaritä nänä-varëä aìga-yañ ö i-raìga-latä yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? äpé tam atiçayena pé taà yad vastraà tena parito vé to

veñ ö ito nitamba-bimbo yena sa tathä tam | yadyapi stré -kaö yäà nitamba-pada-prayogaù koçe då çyate tathäpi tadvan manoharatayä puàskaö yäm api prayogo na viruddhaù ||13||

--o)0(o-- punaù ké då çam ?

cä rüru-jä num anuvå tta-manojïa-jaìgha- kä ntonnata-prapada-nindita-kürma-kä ntim |

mä ëikya-darpaëa-lasan-nakharä ji-rä jad- raktä ìguli-cchadan-sundara-pä da-padmam ||14||

käntau kamané yau unnatau uccau yau prapadau pädägrau täbhyäà ninditä tiraskå tä kürmasya kacchapasya käntiù dé ptir yena sa tathä tam | punaù ké då çam ? mäëikya-ghaö ito yo darpaëas tadval lasanté çobhamänä nakha-paìktiù tathä räjantyaù çobhamänä yä raktäìgulayas tä eva cchadanäni paträëi taiù sundaraà päda-padmaà yasya sa tathä tam ||14||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

matsyä ìkuçä ra-dara-ketu-yavä bja-vajra- saàlakñ itä ruëa-karä ìghri-talä bhirä mam |

lä vaëya-sä ra-samudä ya-vinirmitä ìga- saundarya-nirjita-manobhava-deha-kä ntim ||15||

matsyo mé naù aìkuço astra-viçeñ aù ariç cakro daraù çaìkhaù ketur dhvajaù yavaù prasiddhaù abjaà padmaà vajraù kuliçäkäras trikoëaù etaiù sulakñ itaà samyak vihitaà yad aruëataräìghri-talaà lohitatara-caraëa-talaà tenäbhirämaù sarva-jana-priyas tam | punaù ké då çam ? lävaëyasya saundaryasya yaù sära-samudäya utkå ñ ö a-bhäga-samudäyaù tena vinirmitaà ghaö itaà yad aìga-saundaryaà tena ninditä tiraskå tä manobhavasya kämadevasya käntiù çaré ra-çobhä yena sa tathoktam ||15||

--o)0(o-- punaù ké då çam ?

ä syä ravinda-paripürita-veëu-randhra- lolat-karä ìguli-samé rita-divya-rä gaiù |

çaçvad-dravé -kå ta-vikå ñ ö a-samasta-jantu- santä na-santatim ananta-sukhä mbu-rä çim ||16||

çaçvan nityaà dravé -kå tänayaté -kå tä vikå ñ ö ä äkå ñ ö ä samasta-jantoù präëinaù santäna-santatiù santäna-paramparä yena sa tathä tam | kaiù ? äsyam eväravindaà padmaà

tena paripüritaà yad veëu-randhraà vaàçé -randhram atra lolanté caïcalä yä karäìgulis tayä samé ritäù samutpäditä ye divyä utkå ñ ö ä rägä dhvanayaù svaräs tair ity arthaù | punaù ké då çam ? ananteti | aparimitänanda-samudram ||16||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

gobhir mukhä mbuja-vilé na-vilocanä bhi- rüdhobhara-skhalita-manthara-mandagä bhiù |

dantä gra-dañ ö a-pariçiñ ö a-tå ëä ìkurä bhir ä lambi-vä ladhi-latä bhir athä bhivé tam ||17||

athänantaraà gobhir abhivé taà sarvato-veñ ö itam | kimbhütäbhiù ? mukhämbuje parameçvara-mukha-padme vilé ne sambadde locane yäsäà täs tathä täbhiù | punaù ké då çäbhiù ? üdhobhareti stana-gaurava-skhalana-sälasälpa-gamana-çé läbhiù | punaù ké då çäbhiù ? dantägreëa dañ ö aù pariçiñ ö a-tå ëäìkuro bhakñ aëävaçiñ ö a-tå ëäìkuro yäbhis täs tathä täbhiù | punaù ké då çäbhiù ? älambé ti älambiné lambamänä väladhi-latä yäsäà täs tathä täbhiù ||17||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

sa-prasrava-stana-vicüñ aëa-pürëa-niçca- lä syä vaö a-kñ arita-phenila-dugdha-mugdhaiù |

veëu-pravartita-manohara-mandra-gé ta- dattocca-karëa-yugalair api tarëakaiç ca ||18||

tarëakaiç caika-värñ ikaiç cäbhivé tam iti pürveëänvayaù | ké då çaiù ? prasraveëa kñ arad-dugdhena saha vartate yat stana-vicüñ aëaà dantoñ ö hena stanäkarñ aëaà tena paripürëo niçcalaù sthiraç ca ya äsyävaö aù mukha-vivaraà tataù kñ aritaà galitaà yat phenilaà sa-phenaà dugdhaà tena mugdhair manoharaiù | punaù ké då çaiù ? veëv iti | veëur vaàçé tena pravartitä cälitä manoharä ähläda-käriëé mandränalpä yä gé tir gänaà tatra dattam uccaà karëa-yugalaà yais tathä taiù ||18||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

pratyagra-çå ìga-må du-mastaka-samprahä ra- saàrambha-valgana-vilola-khurä gra-pä taiù |

ä medurair bahula-sä sna-galair udagra- pucchaiç ca vatsatara-vatsataré -nikä yaiù ||19||

vatsataraù traivärñ iko balé vardaù | vatsataré traivarñ iké gauù | etayor nikäyaiù samühaiù pratyagraà navé naà çå ìgaà yasminn evambhütaà yat må du mastakaà tatra yaù samprahäraù abhighätaù anya-vatsatarasya yudhyataù tena yaù saàrambhaù krodhätiçayas tena yad valganam itas tato vicalanaà tena vilolaù anavasthitaù khurägra-päto yeñ äà te tathä taiù | punaù ké då çaiù ? ämeduraiù susnigdhaiù puñ ö air iti vä | punaù ké då çaiù ? bahulätiçayitä säsnä yatra sa evambhüto galo yeñ äà te tathä taiù | säsnä ca gala-kambalaù | punaù ké då çaiù ? udagra-pucchaiù ||19||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

hambä -rava-kñ ubhita-dig-valayair mahadbhi- rapy ukñ abhiù på thu-kakudbhara-bhä ra-khinnaiù |

uttambhita-çruti-puö é -paripé ta-vaàça- dhvä nä må toddhå ta-vikä çi-viçä la-ghoëaiù ||20||

mahadbhir ukñ abhir balé vardair apy abhivé tam | ké då çaiù ? hambä-raveëa svara-viçeñ eëa kñ ubhitaù kñ obhaà präpito dig-valayo dik-samüho yais te tathä taiù | punaù ké då çaiù ? på thur atiçayito yaù kakudbharaù apara-gala-bharaù sa eva bhäras tena khinnaiù alasaiù | punaù ké då çaiù ? uttambhiteti ürdhvaà stambhitä utthäpitä yä çruti-puö é tayä paripé tam atiçayena çrutaà yad vaàçasya dhvänämå taà çabda-rüpämå taà tenodvå ttä ürdhvaà präpitä vikäçiné prasphuö ä viçälä dé rghä ghoëä näsä yeñ äà te tathä taiù ||20||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

gopaiù samä na-guëa-çé la-vayo-vilä sa- veçaiç ca mürcchita-kala-svana-veëu-vé ëaiù |

mandroccatä ra-paö a-gä na-parair vilola- dor-vallaré -lalita-lä sya-vidhä na-dakñ aiù ||21||

gopaiç cäbhivé tam | ké då çaiù ? samäneti guëa udayädiù çé laà dhairyädi vayo bälyädi viläsaù kré òanaà veçaù saàsthäna-viçeñ aù samänäù tulyäù guëa-çé lädayo yeñ äà te tathä taiù | punaù ké då çaiù ? mürcchäà präpitaù kalo’vyakta-madhuraù svaro rägo yatra veëuç ca vé nä ca | veëu-vé ëair mürcchita-kala-svare veëu-vé ëe yeñ äà taiù tathä | tad uktam—

svaraù sammürchito yatra rägatäà pratipadyate | mürchanäm iti täà prähuù kavayo gräma-sambhaväm | sapta-svaräs trayo grämä mürchanäs tv eka-viàçatiù ||

punaù ké då çaiù ? mandrocceti mandraà né caiù uccam atiçäyitaà täro yati-viçeñ as tena paö u spañ ö aà yad gänaà tat-parais tad-äsaktaiù | punaù ké då çaiù ? viloleti vilolä yä dor-vallaré bähu-latä tayä yal lalitaà manoharaà läsyaà nå tyaà tasya vidhänaà karaëaà tatra dakñ aiù kuçalaiù ||21||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

jaìghä nta-pé vara-kaö é ra-taö é -nibaddha- vyä lola-kiìkiëi-ghaö ä raö itair aö adbhiù |

mugdhais tarakñ u-nakha-kalpita-kaëö ha-bhüñ air avyakta-maïju-vacanaiù på thukaiù paré tam ||22||

på thukair bälakaiù paré taà veñ ö itam | ké då çaiù ? jaìghä-samé pe pé varä mäàsalä yä kaö é ra-taö é kaö é -sthalé tasyäà nibaddhä vyälolä caïcalä yä kiìkiëi-ghaö ä käïcé -samühaù, tasya raö itaiù çabdair aö adbhiù | punaù ké då çaiù ? mugdhair manoharaiù | punaù kimbhütaiù ? tarakñ u-nakhena vyäghra-nakhena kalpitä sampäditä kaëö ha-bhüñ ä kaëö hälaìkäro yais te tathä taiù | bälakänäà rakñ ärthaà kaëö he vyäghra-nakha-bandhanaà kriyate yataù | punaù ké då çaiù ? avyaktam aspañ ö am atha ca maïjulaà manoharam evambhütaà vacanaà yeñ äà te tathä taiù ||22||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

atha sulalita-gopa-sundaré ëä à på thu-niviré ñ a-nitamba-mantharä ëä m |

guru-kuca-bhara-bhaìgurä valagna- trivali-vijå mbhita-roma-rä ji-bhä jä m ||23||

athänantaraà manohara-gopa-stré ëäm älé bhiù paìktibhiù samantät sarvataù satataà nitya-sevitam ity añ ö ama-çlokenänvayaù | kimbhütänäm ? på thu bå han niviré ñ o niviòo yo nitambaù kaö i-paçcäd-bhägaù, tena mantharäëäà gamanäçaktänäm | punaù kimbhütänäm ? gurur atiçayito yaù kuca-bharaù stana-gauravaà tena bhaìguram é ñ an näà yad avalagnaà madhya-pradeçaù tatra yad-bali-trayaà tatra vijå mbhitä vitatä roma-paìktir yäsäà täsäm ||23||

--o)0(o-- punaù ké då çé näm ?

tad-atimadhura-cä ru-veëu-vä dyä - må ta-rasa-pallavitä ìgajä ìghri-pä nä m |

mukula-visara-ramya-rüòha-romod- gama-samalaìkå ta-gä tra-vallaré ëä m ||24||

tasya çré -kasyätimadhuraà atipré ti-däyakaà cäru manoharaà yad veëu-vädyäà vaàçé -ravaù sa evämå ta-rasaù amå ta-rüpa-jalaà tena pallavito vå ddhy-unmukhaù aìgajäìghripaù käma-vå kñ o yäsäà täs tathä täsäm | aìgajäìghripasyeti päö haù | punaù kimbhütänäm ? mukula-visaraù kalikä-samühaù tadvad ramyo manoharo yo rüòha upacito romodgamo romotthänaà tena samalaìkå tä gätra-vallaré deha-latä yäsäà täs tathä täsäm ||24||

--o)0(o--

punaù kimbhütänäm ?

tad-atirucira-manda-hä sa-candrä - tapa-parijå mbhita-rä ga-vä riëä çeù |

taralatara-taraìga-bhaìga-vipruö - prakara-sama-çrama-bindu-santatä nä m ||25||

tasya kå ñ ëasyätimanoharo ya é ñ ad-dhäsaù sa eva candra-raçmis tena parijå mbhita ucchalito yo räga-samudras tasyäticaïcalo yas taraìgaù kallolaù tadé yä ye jala-kaëäù teñ äà yaù samühas tena samas tulyo yaù çrama-bindur gharma-jala-binduù tena santatänäà vyäptänäm ||25||

--o)0(o--

punaù kimbhütänäm ?

tad-atilalita-manda-cilli-cä pa cyuta-niçitekñ aëa-mä ra-vä ëa-vå ñ ö yä |

dalita-sakala-marma-vihvalä ìga- praviså ta-duùsaha-vepathu-vyathä nä m ||26||

tasya çré -kå ñ ëasyätimanoharo mandaù anatidé rgho yaç cilli-cäpo bhrü-latä saiva dhanus tasmäd udgataà té kñ ëaà kaö äkñ aù sa eva käma-bäëas tasya vå ñ ö yätyanta-pätena dalitaà cürëitaà yat sakalaà marma tenänäyattaà yad aìgaà tatra praså tä vyäptä duùsahä kampa-vedanä yäsäà täs tathä täsäm ||26||

--o)0(o-- punaù kimbhütänäm ?

tad-atirucira-karma-rüpa-çobhä -

må ta-rasa-pä na-vidhä na-lä lasä bhyä m | praëaya-salila-püra-vä hiné nä m

alasa-vilola-vilocanä mbujä bhyä m ||27|| praëayenaiva premëaiva yo jala-pravähas taà vahanti yäs tathä täsäm | käbhyäm ? lajjädinärdha-nimé lita-padmalocanäbhyäà sa-viläsa-caïcalita-netra-padmäbhyäm ity api päö haù | kimbhütänäm ? tasya parameçvarasyätiruciraà yat karma çå ìgära-ceñ ö ä-viçeñ aù rüpa-çobhä käminé -mano-raïjikä käntiù te evämå ta-rasau tayor yat pänam atyanta-cakñ ur-vyäpäras tat-karaëe säkäìkñ äbhyäm | subhaga-kamreti päö häntaram | subhagaù sundaraù kamraù kamané yaù subhaga-kamané yayor eka-paryäyayor grahaëam adbhutatväd rüpasyeti tripäö hinaù ||27||

--o)0(o-- punaù kimbhütänäm ?

viçraàsat-kavaré -kalä pa-vigalat-phulla-prasüna-çravan-

mä dhvé -lampaö a-caïcaré ka-ghaö ayä saàsevitä nä à muhuù | mä ronmä da-mada-skhalan-må du-girä m ä lola-kä ïcy-uchvasan-

né vé -viçlathamä na-cé na-sicayä ntä virnitamba-tviñ ä m ||28|| viçraàsan skhalan yaù keça-päças tasmät prabhraàçyad yad vikasitaà puñ paà tasmäd galanté yä mädhvé puñ pa-rasaù taträtyantäsakto yaç caïcaré ko bhramaras tasya samühena muhur väraà väraà saàsevitänäm | punaù kim-bhütänäà märeti | käma-kå tonmädena yä mattatä tayä skhalanté aspañ ö ä må dvé komalä manoharä gé rväëé yäsäà täs tathä täsäm unmäda-madau çå ìgära-viçeñ au | tad uktaà çå ìgära-tilake—

çväsa-prarodanotkampair bahudhälokanair api | vyäpäro jäyate yatra sa unmädaù små to yathä ||

evaà madasyäpi lakñ aëaà boddhavyam iti kecit | punaù ké då çé näm ? älolä caïcalä yä käïcé -rasanä tathä ucchvasanté då òhä bhavanté yä né vé vastra-granthiù | né vé stré -vasana-granthäv iti koñ ät | tayä viçlathamänaà cé na-sicayaà cé na-deçotpannaà sükñ ma-vastraà tasyänte madhye äviù prakaö ä nitamba-tviö nitamba-käntir yäsäà täs tathä täsäm ||28||

--o)0(o-- punaù kimbhütänäm ?

skhalita-lalita-pä dä mbhoja-mandä bhighä ta- kvaëita-maëi-tulä koö yä kulä çä -mukhä nä m |

calad-adhara-dalä nä à kuòmalat-pakñ malä kñ i- dvaya-sarasi-ruhaëä m ullasat-kuëòalä nä m ||29||

skhalitam anäyattaà lalitaà manoharaà yat päda-padmaà tasya yo manda é ñ ad abhighätaù äbhighäta-kvaëita-maëi-tuläkoö yäkuläçä-mukhänäm calad-adhara-dalänäà kuòmalat-pakñ maläkñ i-dvaya-sarasi-ruhaëäm ullasat-kuëòalänäm ||29||

--o)0(o-- punaù kimbhütänäm ?

drä ghiñ ö ha-çvasana-samé raëä bhi-tä pa-

pramlä né -bhavad-aruëoñ ö ha-pallavä nä m | nä nopä yana-vilasat-karä mbujä nä m

ä lé bhiù satata-niñ evitaà samantä t ||30|| dé rgho yaù çväsa-väyus tena yo’bhitäpaù tena pramläné -bhavan raktauñ ö ha-pallavo yäsäà täs tathä täsäm | punaù kimbhütänäm ? vividhopäyanena çobhamänäni hasta-kamaläni yäsäà täs tathä täsäm ||30||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

tä sä m ä yata-lola-né la-nayana-vyä koça-né lä mbuja-

sragbhiù samparipüjitä khila-tanuà nä nä -vilä sä spadam | tan-mugdhä nana-paìkaja-pravigalan-mä dhvé -rasä svä dané à

bibhrä ëaà praëayonmadä kñ i-madhukå n-mä lä à manohä riëé m ||31|| mukundaà täsäà gopa-sundaré ëäm äyataà dé rghaà lolaà caïcalaà né laà çyämaà yan nayanaà tad eva vyäkoçaà né lotpalaà praphullaà né lämbujaà teñ äà sragbhir mäläbhiù samparipüjitä adhikataram arcitä sakalä tanur yasya sa tathä tam | punaù ké då çam ? vividha-viläsa-sthänam | punaù ké då çam ? tan-mugdhänaneti täsäà yan manoharaà mukhaà tad eva padma-samühas tasmät vigalan sravan yo mädhvé -raso makarandaù tam äsvädayituà çé laà yasyäù täm praëayena pré tyä udgata-madaà yad akñ i-yugalaà saiva bhramara-mälä paìktis täà manohäriëé à bibhräëam ||31||

--o)0(o-- adhunä parameçvara-dhyänänantaram upäsakämara-prabhå té näà dhyänam äha—

gopé -gopa-paçünä à bahiù

smared agrato’sya gé rvä ëa-ghaö ä à | vittä rthiné à viriïci-trinayana-

çatamanyu-pürvikä à stotra-parä m ||32||

asya parameçvarasyägrato gopé -go-paçünäà bahir gé r-väëa-ghaö a-deva-samühaà smaret yadyapi bahiù-çabda-yoge païcamé jïäpitä tathäpi jïäpaka-siddhaà na sarvatreti ñ añ ö hé -prayoge’pi na doñ aù | kim-bhütäm ? vittärthiné à jïänärthiné à vä dhanärthiné à yad vä parameçvara-cittäpaharaëa-paräà yad vä dharma-käma-mokñ ärthiné m | punaù kim-bhütäm ? viraïcir brahmä é çaù çakraù tat-pramukhäm | punaù kim-bhütäm ? stavana-paräm ||32||

--o)0(o--

tad-dakñ iëato muni-nikaraà då òha-dharma-vä ïcham ä mnä ya-param |

yogé ndrä n atha på ñ ö he mumukñ a- mä ëä n samä dhinä sanakä dyä n ||33||

tasya parameçvarato dakñ iëato dakñ iëa-vibhäge tadvad iti päö he tenaiva prakäreëa muni-nikaraà muni-samühaà smaret | ké då çam ? ämnäya-paraà vedädhyayana-param | punaù ké då çam ? niçcalä dharma-väïchä yasya taà yat tu mananät munir ity abhidhänät eñ äà dharma-väïchä na yuktä tena muni-çabdo’tra å ñ y-upalakñ aka iti tan na, dharma-çabdenäträtma-jïänäbhidhänät | tad uktaà yäjïavalkyena—ayaà tu paramo dharmao yad yogenätma-darçanam iti | athänantaraà parameçvarasya paçcäd-bhäge sanakädyän yogeçvarän smaret | kim-bhütän ? mokñ aika-parän | punaù kim-bhütän ? samädhinopaviñ ö än ||33||

--o)0(o--

savye sakä ntä n atha yakñ a-siddha- gandharva-vidyä dhara-cä raëä àç ca | sakinnarä n apsarasaç ca mukhyä ù

kä mä rthino nartana-gé ta-vä dyaiù ||34|| athänantaraà deva-väma-bhäge sa-stré kän yakñ ädé n smaret | kim-bhütän ? kinnara-sahitän | punaù kim-bhütän ? sarva-nartana-gé ta-vädyaiù karaëa-bhütair väïchitärthinaù | tathä pradhäna-bhütä apsarasaù urvaçé -mukhyäù smaret ||34||

--o)0(o--

çaìkhendu-kunda-dhavalaà sakalä gamajïaà saudä mané -tati-piçaìga-jaö ä -kalä pam | tat-pä da-paìkaja-gatä m acalä ïca bhaktià

vä ïchantam ujjhitatarä nya-samasta-saìgam ||35|| nabhasi äkäçe dhätå -sutaà brahma-putraà smaret | katham-bhütam ? çaìkhädivat çvetaà nirmalam | punaù ké då çam ? sampürëägama-vettäram | punaù ké då çam ? saudämané vidyut tasyäs tatiù dé ptis tadvat piçaìgä kapilä yä jaö ä tasyäù kaläpaù

samudäyo yatra tam | punaù ké då çam ? bhaktim icchantam | kim-bhütäm ? sthiräm | punaù ké då çam ? atyanta-parityakta-parameçvara-bhinna-sakala-sambandham ||35||

--o)0(o--

punaù ké då çam ?

nä nä -vidha-çruti-gaëä nvita-sapta-rä ga- grä ma-trayé -gata-manohara-mürchanä bhiù | saàpré ëayantam uditä bhir amuà mahatyä

saïcintayen nabhasi dhä tå -sutaà muné ndram ||36|| amuà nänä-prakäraù ñ aö -triàçad-bhedätmako yaù çruti-gaëaù näda-samühas tenänvitä ye sapta rägäù niñ äda-rñ abha-gändhära-ñ aòja-madhyama-dhaivata-païcamäkhyäù svaräù tatra trayäëäà grämäëäà samähäro gräma-trayé tatra gräma-trayyäà gatäù präptäù yä mürchanä manoharä ekatriàçati-prakäräs täbhiù saàpré ëayantam |

sapta-svaräs trayo grämä mürchanäs tv ekaviàçatiù | saàmürchitaù svaro yatra rägatäà pratipadyate | mürchanäm iti täà prähuù kavayo gräma-sambhaväm ||

kimbhütäbhiù ? mahatyä sapta-tantré -yuktayä närada-vé ëayä uditäbhir udgatäbhiù ||36||

--o)0(o--

adhunä prakå tam upasaàharan ätma-püjä-kramam äha—

iti dhyä tvä tmä naà paö u-viçada-dhé r nanda-tanayaà puro buddhyaivä rghya-prabhå tibhir anindyopahå tibhiù | yajed bhüyo bhaktyä sva-vapuñ i bahiñ ö haiç ca vibhavair

vidhä naà tad brümo vayam atula-sä nnidhya-kå d atha ||37|| iti pürvokta-dhyäna-prakäreëa paö u-viçada-dhé ù samarthä vicära-kñ amä atha ca nirmalä evambhütä buddhir yasya sa tathä ätmänaà nanda-tanayaà gopäla-kå ñ ëa-rüpaà dhyätvä ätma-nanda-tanayayor abhedaà cintayitvä puraù prathamato buddhyaiva manasaivärghya-prabhå tibhir anindyopahå tibhiù arghya-pädyädibhir upahå tibhir aninditopacäraiù yathopadeçaà püjayet | tripäö hinas tu abhinandyeti päö he dhå tvä püjayed ity artham ähuù | bhüyaù punar api sva-çaré re säkñ äd bähyopacärair arghyädibhiù püjayet | athänantaraà tad-vidhänaà bahiñ ö ha-vibhavärcana-prakäraà vayaà brumaù | ké då çam ? parameçvarätyanta-sännidhya-dätäram ||37||

--o)0(o--

çaìkha-püraëa-vidhià darçayati—

ä racayya bhuvi gomayä mbhasä sthaëòilaà nijam amutra viñ ö aram |

nyasya tatra vihitä spado’mbhasä çaìkham astra-manunä viçodhayet ||38||

bhuvi på thivyäà sthaëòilaà püjä-sthalaà gomaya-sahitena jalenäracayya upalipya amutra sthaëòile nijaà své yaà viñ ö aram äsanaà vastra-kambalädikaà nyasya saàsthäpya tatra viñ ö are vihitäspadaù kå täsano jalena çaìkham astra-manunä mülamanträstra-mantreëa asträya phaò iti mantreëa vä pralepayet ||38||

--o)0(o--

tatra gandha-sumanokñ atä n atho nikñ iped dhå daya-mantram uccaran |

pürayed vimala-pä thasä sudhé r akñ araiù pratigataiù çiro’ntakaiù ||39||

väma-bhäga-kå ta-vahni-maëòalädhärake çaìkhe sudhé ù subuddhi-sädhakaù hå daya-mantraà müla-mantram eva hå daya-mantram kevalaà hå dayäya nama iti vä uccärya gandha-puñ pa-yava-taëòulän nikñ ipet | tathä vimala-päthasä nirmala-jalena pürayet | mantram äha—pratigatair iti | pratiloma-gataiù pratiloma-paö hitair mätå käkñ araiù kñ a-kärädyair akäräntaiù çiro’ntakaiù sa-bindukaiù | bindv-antakair iti laghu-dé pikäkäraù | svähäntair iti vidyädharäcäryaù vikräya sväheyt antair iti tripäö hinaù ||39||

--o)0(o--

pé ö heti—

pé ö ha-çaìkha-salileñ u mantra-vid vahni-vä sara-niçä -kå tä à kramä t |

maëòalä ni viñ akaçravokñ arair arcayed vadana-pürva-dé pitaiù ||40||

pé ö he çaìkhe salile ca yathä-kramaà vahni-sürya-candräëäà maëòaläni viñ aà ma-käraù kaà çiras tatra nyasyamäno’käraù çravaù çrotraà tatra nyasyamäno-kära ebhir akñ arair mantra-vid upäsakaù krameëa püjayet | ké då çaiù ? vadana-pürva-dé pitaiù vadana-pürve çirasi nyasyamänam aà bindur iti yävat tena dé pitaiù sänusvärair ity arthaù | prayogas tu—maà vahni-maëòaläya daça-kalätmane namaù | aà arka-maëòaläya dvädaça-kalätmane namaù | uà soma-maëòaläya ñ oòaça-kalätmane namaù ||40||

--o)0(o--

tatra té rtha-manunabhivä hayet

té rtham uñ ëa-ruci-maëòalä t tataù | své ya-hå t-kamalato harià tathä

gä liné à ca çikhayä pradarçayet ||41|| tatra çaìkha-jale vakñ yamäëa-té rtha-mantreëa sürya-maëòala-té rtham ävähayet tathä tataù své ya-hå t-padmät kå ñ ëam ävähayet | anantaraà çikhä-mantreëa vakñ yamäëäà gäliné à mudräà pradarçayet ca-kärät dhenu-mudräà ca | väma-hasta-tale dakñ iëa-tarjanyä täòanaà prabodhanam ||41||

--o)0(o--

taj-jalaà nayana-mantra-vé kñ itaà varmaëä samavaguëö hya dor-yujä | müla-mantra-sakalé kå taà nyased

aìgakaiç ca kalayoddiço’strataù ||42|| taj-jalaà çaìkha-jalaà vauñ aò iti nayana-mantreëa vé kñ itaà yatra nayana-mantraù sambhavati tatraiva nayana-mantreëa vé kñ aëam iti tripäö hinaù | varmaëä hum iti kavaca-mantreëäguëö hya müla-mantra-sakalé kå taà müla-manträìga-sambandham | etasyaiva vivaraëaà nyased iti | devatäìge ñ aò-aìgänäà nyäsaù syät sakalé -kå tir iti rudradharaù | yad vä, müla-mantra-dhyänena sadaivatam iti tripäö hinaù | aìgakaiç ca nyased iti müla-mantrasya ñ aò-aìga-nyäsaà kuryäd ity arthaù | anantaraà çaìkhasya daça diçaù astra-mantreëa choö ikayä badhné yät ||42||

--o)0(o--

akñ atä di-yutam acyuté kå taà saàspå çan japatu mantram añ ö açaù |

kià ca nikñ ipatu vardhané -jale prokñ ayen nija-tanuà tato’mbunä ||43||

taj-jalam abhagna-taëòula-candan-puñ pa-sahitaà viñ ëu-svarüpatäà né taà spå çan müla-mantram añ ö a-kå tvo japet | anantaram ardha-jalasya kiïcit sva-dakñ iëa-bhäga-sthäpita-vardhané -jale prokñ aëé ya-pätra-jale nikñ ipet | tad uktam—

dakñ iëe prokñ aëé -pätram ädäyädbhiù prapüjayet | kiïcid arghyämbu saìgå hya prokñ aëy ambhasi yojayet || iti |

tad-anantaram argdha-pätra-jalena vära-trayaà nija-çaré raà prokñ ayet | vardhané -ghaö a-jaleneti vidyädharäcäryäù ||43||

--o)0(o--

triù kareëa manunä khilaà tathä sä dhanaà kusuma-candanä dikam |

çaìkha-püraëa-vidhiù samé rito gupta eñ a yajanä graëé r iha ||44||

tathä müla-mantreëa dakñ a-hastena puñ pa-candanädikaà püjopakaraëa-dravyaà vära-trayaà prokñ ayet | upasaàharati çaìkheti | eñ a çaìkha-püraëa-prakäraù samé ritaù uktaù | ké då çaù ? iha ägama-çästre yajanägraëé ù prathama-vidhäne yaù çreñ ö hataraù ||44||

--o)0(o--

adhunä té rtha-mantraà darçayati—

gaìge ca yamune caiva godä vari sarasvati | narmade sindhu-kä veri jale’smin sannidhià kuru ||45||

eñ a té rtham anuprokto duritaugha-nivä raëaù | kaniñ ö hä ìguñ ö hakau saktau karayor itaretaram ||46|| tarjané -madhyamä nä mä ù saàhatä bhugna-saàjitä ù | mudraiñ ä gä liné proktä çaìkhasyopari cä litä ||47||

eñ a té rthävähana-mantraù kathitaù duriteti päpa-samüha-vinäçakaù | adhunä gäliné mudräyä lakñ aëam äha—kaniñ ö hety ädinä | hastayor anyonya-kaniñ ö häìguñ ö hakau sambandhau tathä tarjané -madhyamänämikäù saàhatäù kå tvä bhugnäù kiïcid äkuïcitäù paraspara-saàsaktäù käryä ity arthaù | evaà ca sati eñ ä gäliné mudrä proktä | çaìkhasyopari cälitä saté devatä-pré tià sampädayaté ty arthaù ||45-47||

--o)0(o--

adhunä sva-dehe pé ö ha-püjä-kramam äha—

atha mürdhani müla-cakra-madhye nija-nä thä n gaëa-nä yakaà samarcya | nyasana-kramataç ca pé ö ha-mantrair

jala-gandhä kñ ata-puñ pa-dhüpa-dé paiù ||48||

athänantaraà mürdhani svaké ya-çirasi müla-cakra-madhye mülädhära-cakre yathä-kramaà sva-näthän sva-gurün gaëapatià ca püjayitvä pürvokta-nyäsa-krameëa pé ö ha-mantrair ädhära-çaktim ärabhya pé ö ha-manträntaà tat-tan-mantrair jala-gandhäkñ ata-puñ pa-dhüpa-dé paiù sva-çaré re pé ö ha-püjanaà kuryät ||48||

--o)0(o--

prayajed atha müla-mantra-tejo nija-müle hå daye bhruvoç ca madhye |

tritayaà smarataù smaret tad-eké - kå tam ä nanda-ghanaà taòil-latä bham ||49||

athänantaraà tan-mülädhära-hå daya-bhrü-madhya-gata-tejas-tritayaà müla-manträtmakaà paraà jyotiù smarataù käma-bé jena klé m ity anenaiké bhütaà cintayet | ké då çaà ? änanda-ghanaà cid-änandam | punaù ké då çaà ? vidyut-prabham ||49||

--o)0(o--

tat-tejo’ìgaiù sä vayavé -kå tya vibhütyä dy- aìgä ntaà vinyasya yajed ä sana-pürvaiù |

bhüñ ä ntair bhüyo jala-gandhä dibhir arcä à kuryä d bhüty-ä dy-aìga-vidhä nä vadhi mantré ||50||

tad eké kå taà tejaù païcäìgaiù sävayavé -kå tya çaré ra-yuktaà sampädya tatra vibhütyädy-aìgäntaà vibhüti-païjaram ärabhyäìga-nyäsa-paryantaà sva-çaré re vinyasya äsanädi-bhüñ äntair upacärair devaà püjayet | bhüyaù punar api jala-gandhädibhir vibhüti-païjara-mürti-païjara-karastha-så ñ ö i-sthiti-daça-païcäìga-nyäsa-sthäneñ u nyäsa-krameëaiva tan-mantrair eva püjayet ||50||

--o)0(o--

bhüyo veëuà vadana-sthaà vakñ o-deçe vana-mä lä m | vakñ ojo’rdhaà prayajec ca çré vatsaà kaustubha-ratnam ||51||

bhüyaù punar api mukha-sthaà veëuà püjayet hå daye ca vanamäläà kaëö ham ärabhya päda-dvayam avalambiné à patra-puñ pa-mayé à mäläm | tad uktam—

kaëö ham ärabhya yä tiñ ö het päda-dvaya-vilambiné | patra-puñ pa-mayé mälä vana-mälä praké rtiteti | stanasyopari çré vatsaà kaustubhaà ca prapüjayet ||51||

--o)0(o--

çré khaëòa-niùsyanda-vicarcitä ìgo mülena bhä lä diñ u citrakä ëi |

likhyä d atho païjara-mürti-mantra- ranä mayä dé pa-çikhä kå té ni ||52||

athänantaraà müla-mantreëa candana-paìka-liptäìgaù püjaka eva laläö ädiñ u mürti-païjara-nyäsa-sthäneñ u citrakäëi tilakäni dé pa-çikhäkäräëi anämikayä mürti-païjara-mantraiù aà oà keçava-dhätå bhyäà nama ity ädinä dvädaça-mürtibhir likhyät kuryäd ity arthaù ||52||

--o)0(o--

adhunä puñ päïjali-vidhià darçayati—

puñ pä ïjalià vitanuyä d atha païca-kå tvo

mülena pä da-yugale tulasé -dvayena | madhye hayä ri-yugalena ca mürdhni padma-

dvandvena ñ aòbhir api sarva-tanau ca sarvaiù ||53|| athänantaraà païca-kå tvaù païca-värän müla-mantreëa puñ päïjalià vitanuyät | tulasé -dvayena çveta-kå ñ ëa-tulasé -dvayena päda-yugale krameëa dakñ iëa-väma-pädayor ity aïjali-dvayaà madhye hå di hayäri-yugalena çveta-rakta-kara-vé räbhyäm ity eko’ïjaliù mürdhni padma-dvayena çveta-rakta-padmäbhyäà ity aparo’ïjaliù sarvatanau sarvaiç ca ñ aòbhir api tulasé -dvaya-karavé ra-dvaya-padma-dvayaiç cäïjalià tanuyäd iti païcamo’ïjaliù ||53||

--o)0(o--

adhunä çveta-kå ñ ëa-tulasy-ädé näà pradäna-vibhägaà darçayati—

çvetä ni dakñ a-bhä ge sita-candana-paìkilä ni kusumä ni | raktä ni vä ma-bhä ge’ruëa-candana-paìka-siktä ni ||54||

çvetäni tulasy-ädé ni puñ päëi çveta-candana-paìka-yuktäni dakñ iëa-vibhäge deyäni raktäni tulasy-ädé ni rakta-candana-paìka-yuktäni väma-vibhäge deyäni ||54||

--o)0(o--

upacäraà darçayati—

tadvac ca dhüpa-dé pau samarpya dhinuyä t sudhä -rasaiù kå ñ ëam | mukha-vä sä dyaà dattvä samarcayet sä dhu-gandhä dyaiù ||55||

dhüpa-dé pau samarpya sudhä-rasair brahma-randhra-sthita-çaçäìka-bimba-galitämå ta-dravair dhinuyät pré ëayet | sudhä-rasair mantra-kå ta-jalair iti rudradharaù | çré -kå ñ ëam pré ëayet | anantaraà mukha-väsädyaà gandha-vaö ikäà dattvä gandha-puñ paiù püjayet ||55||

--o)0(o--

tä mbüla-gé ta-nartana-vä dyaiù santoñ ya culuka-salilena |

brahmä rpaëä khya-manunä kuryä t svä tmä rpaëaà mantré ||56||

tatas tad-anantaraà mantré sädhakaù upäsakaù tämbüla-gé tädibhiù çré -kå ñ ëaà paritoñ ya culukodakena brahmärpaëa-mantreëa vakñ yamäëa-svätma-samarpaëaà kuryäd ity arthaù ||56|| vimarçaù : brahmärpaëa-mantro, yathä—

brahmärpaëaà brahma-havir brahmägnau brahmaëä hutam | brahmaiva tena gantavyaà brahma-karma samädhinä || iti ||

--o)0(o-- athäçaktaà praty äha—

athavä saìkucita-dhiyä m ayaà vidhir mürti-païjarä rabdhaù | yady añ ö ä daça-lipinä sä rëa-padä ìgaiç ca veëu-pürvaiù proktaù ||57||

athavä mandamaté näà püjakänäà püjä-prakäro mürti-païjarädibhir ukta iyaà daçäkñ areëa püjä añ ö ädaçäkñ ara-püjäm äha | yady añ ö ädaçäkñ ara-mantreëa püjä tadä kaca-bhuvi laläö ädi-sthäneñ u manträkñ ara-nyäsa-pada-païcäìga-nyäsair veëv-ädibhiç ca proktaù ||57||

--o)0(o-- japa-vidhià darçayati—

suprasannam atha nanda-tanüjaà bhä vayan japatu mantram ananyaù | sä rtha-saàsmå ti-yathä vidhi-saìkhyä - püraëe’suyamanaà vidhadhé ta ||58||

athänantaraà manträrtha-smaraëa-pürvakaà müla-mantraà japatu | kià kurvan ? suprasannaà pürvokta-rüpam ätma-bhinnaà kå ñ ëaà hå di bhävayan | punaù kimbhütaù ? ananyas tat-paraù yathokta-japa-saìkhyä-püraëe sati asuyamanaà präëäyämaà kuryät japärambhe cätra vidyädharäcäryaù bähya-püjä-çaktau ätma-püjänantaraà japaà kuryät çaktau tu püjänantaram ity äha ||58||

--o)0(o-- prayoga-pürva-kå tyam äha—

praëava-puö itaà bé jaà japtvä çataà sahitä ñ ö akaà nija-guru-mukhä d ä ttä n yogä n yunaktu mahä matiù |

sad-amå ta-cid-ä nandä tmä tho japaà ca samä payed iti japa-vidhiù samyak prokto manu-dvitayä çritaù ||59||

käma-bé jaà praëava-puö itaà sahitäñ ö akaà çatam añ ö ottara-çataà japtvä nija-guru-mukhät präptän yogän ätma-para-devatä-samäveça-lakñ aëän añ ö ama-paö ale

vakñ yamäëän mahämatir yunaktu karotu | prakå tam upasaàharati—anantaraà sad-amå ta-cid-änandätmämuà japaà samäpayet ity anena prakäreëa manu-dvité yäçritaù daçäkñ aräñ ö ädaçäkñ aräçritaù püjä-prakäraù samyak prakäreëoktaù ||59||

--o)0(o--

ya imaà bhajate vidhià naro bhavitä sau dayitaù çaré riëä m |

api vä k-kamalaika-mandiraà paramaà te samupaiti tan-mahaù ||60||

yo naro manuñ ya imaà püjä-prakäraà sevate’sau çaré riëäm vallabho bhaviñ yati | tadä sarasvaté -lakñ myor äväso bhavitä ante deha-pätänantaraà tejaù samupaiti tad-rüpo bhavaté ty arthaù ||60|| sanä tanaù : vidhià vidhänaà puraçcaraëa-lakñ aëam | acirät çé ghraà kamaläyäù sarva-sampatter ekaà mukhyaà mandiraà ca bhäjanaà bhavati | api väk-kamalaika-mandiram iti päö häntare väcaù sarasvatyäù kamaläyäç caika-mandiram api bhavati ||60|| (hbv 17.15)

iti çré -keçavä cä rya-viracitä yä à krama-dé pikä yä à caturtha-paö alaù

||3||

--o)0(o--

(4)

caturtha-paö alam atha mantra-japädau dé kñ itasyaivädhikäraù tad-uktam ägamäntare –

dvijänäm anupetänäà sva-karmädhyayanädiñ u | yathädhikäro nästé ha syäc copanayanäd anu || tathäträdé kñ itänäà tu mantra-devärcanädiñ u | nädhikäro 'sty ataù kuryäd ätmänaà çiva-saàstutam || iti |

ato mantra-japa-pradhänäìga-bhütäà dé kñ äà kathayämé ty äha—

kathyate sapadi mantra-varyayoù sä dhanaà sakala-siddhi-sä dhanam |

yad vidhä ya munayo mahé yasä à siddhim é yur iha nä radä dayaù ||1||

sapadi sämprataà manu-varyayoù daçäkñ aräñ ö äkñ arayoù sädhyate väïchitam aneneti | sädhanaà dé kñ aëaà kathyate | ké då çam ? sakala-phala-sädhanaà yat kå tvä näradädayo munayaù mahaté à siddhim iha jagati präptavantaù ||1||

-o)O(o- dé kñ äyä guru-sädhyatvädau guru-lakñ aëam äha—

vipraà pradhvasta-kä ma-prabhå ti-ripu-ghaö aà nirmalä ìgaà gariñ ö hä à bhaktià kå ñ ëä ìghri-paìkeruha-yugala-rajorä giëé m udvahantam | vettä raà veda-çä stä gama-vimala-pathä à sammataà satsu dä ntaà

vidyä à yaù saàvivitsuù pravaëa-tanu-manä deçikaà saàçrayeta ||2|| yo vidyäà saàvivitur mantraà samyak jïätum icchati sa etädå çaà deçikaà guruà saàçrayet seveta | ké då çam ? vipraà brähmaëa-jätam upadeçe kñ atriyäder anadhikärät | punaù ké då çam ? prakarñ eëa düré bhütä kämädy-ari-ñ aò-varga-ghaö ä tayä pütaà çaré raà yasya tathä taà käma-krodhau lobha-mohau mada-matsarau ete ripavaù kämädayaù lobhädy-upahata-cittasya nirantaraà pratyaväyotpattyä sevyatväbhävät | punaù ké då çam ? çré -kå ñ ëa-caraëa-kamala-yugale yad-rajas- tatra räga-yuktäm atiçäyitäà bhaktià dhärayantam abhyaktasya puruñ ärthänaväpteù | punaù ké då çam ? veda-çästrägama-sambandhi-vimala-märgäëäà jïätäram anyathä ägama-çästra-vicäränupapatteù | punaù ké då çam ? satsu janeñ u madhye sammataà

sajjanatvena prasiddham anyathä khalatvät çuçrüñ änarhatvät sac-chabdärtha eva na syät | punaù kimbhütam ? däntaà vaçé kå tendriyam avaçé kå tendriyasya devatä-paräìmukhatvät | ké då çaù ? praëatänamrä viné tätanuù käyo mano hå dayaà ca yasya sa tathä aträdhikaà mat-kå ta-çärada-tilake’vagantavyam ||2|| sanä tanaù (hbv 1.34) — nirmaläìgaà vyädhi-rahitaà, veda-çästrägamänäà ye vimaläù panthäno märgäs teñ äà vettäram | satsu satäà mataà sammatam | vidyäà saàsära-duùkha-taraëädy-upäyaà mantram | pravaëä namrä viné tä deçikaika-parä vä tanur manaç ca yasya tathäbhütaù san | deçikaà gurum | evaà pravaëa-tanu-manas-tvädi çruty-ukta-samitpäëitvädi ca gurüpasatter ädya-prakäro jïeyaù ||2||

-o)O(o- guru-sevä-prakäram äha—

santoñ ayed akuö ilä dretarä ntarä tmä taà svair dhanaiç ca vapuñ ä py anukülavä ëyä |

abda-trayaìkamalanâ bhadhiyä ’tidhé ras tuñ ö e vivakñ atu gurä v atha mantra-dé kñ ä m ||3||

athänantaram ukta-lakñ aëaà guruà vatsara-trayaà padmanäbha-buddhyä santoñ ayet | kaiù ? své ya-dravyaiù tathä çaré reëa tathä priya-vacanena | ké då çaù ? sudhé raù paëòitaù | punaù ké då çaù ? avakro’tisnigdho antarätmä antaùkaraëaà yasya sa tathä athänantaraà tuñ ö e gurau mantra-dé kñ äà vivakñ atu vaktum icchatu çiñ ya eva yat tv anyatroktam –

ekäbdena bhaved vipro bhaved abda-dvayän nå paù | bhaved abda-trayair vaiçyaù çüdro varñ a-catuñ ö ayaiù || iti |

anyathä tu –

triñ u varñ eñ u viprasya ñ aò-varñ eñ u nå pasya ca | viço navasu varñ eñ u paré kñ eteti çasyate | samäsv api dvädaçasu teñ äà ye vå ñ alädayaù || iti boddhavyam |

vihita-nakñ aträdikaà mat-kå ta-çäradä-tilakodyote boddhavyam ||3||

-o)O(o- kalävaty-ädi-bhedena dé kñ äyä bahu-vidhatvät mayä punar atra prapaïca-säroktä kriyävaté dé kñ aiva saìkñ epeëa pradarçyate ity äha—

prapaïca-sä ra-prathitä tu dé kñ ä saàsmä ryate samprati-sarva-siddhyai |

å te yayä santata-jä pino’pi

siddhià na vai dä syati mantra-pügaù ||4|| samprati dé kñ ä kriyävaté saàsmäryate tasyäù smaraëa-mätraà kriyate na tu samyag abhidhé yate | atra hetuù yataù prapaïca-säre vivicyoktä | kim artham abhidhé yate ? sarveñ äà phalänäà präptyai yayä dé kñ ayä vinä sarvadä japa-kartuù puruñ asya mantra-samühaù phalaà yasmän na dadäti | yad ähuù –

mantra-vargänusäreëa säkñ ät-kå tyeñ ö a-devatäm | guruç ced bodhayec chiñ yaà mantra-dé kñ eti socyate || iti |

-o)O(o-

atha çodhita-çälädi-sthäne maëòapa-pürva-kå tyaà västu-balim äha—

atha puro vidadhé ta bhuvaù sthalé m adhi yathä vidhi vä stu-balià budhaù |

acala-dor-mitam atra tu maëòapaà maså ëa-vedikam ä racayet tataù ||5||

athänantaraà prathamaà bhuvaù sthalé m adhi på thivyäm upari yathävidhi yathokta-prakäreëa västu-balià budho puro dadyät | atra bali-dänädi-vidhiç ca mat-kå ta-çärada-tilakoddyote boddhavyaù | tatas tad-anantaram atra saàskå ta-bhümau maëòapaà kuryät | ké då çam ? acala-dor-mitam sapta-hasta-parimitam | tu-çabdo anukta-samuccayärthaù | tena païca-hasta-parimitaà nava-hasta-mitaà ceti boddhavyam | punaù ké då çaà ? maså ëa-vedikaà cikkaëa-vedikam uktå ñ ö a-vedikam ity arthaù ||5||

—o)0(o—

triguëa-tantu-yujä kuça-mä layä parivå taà prakå ti-dhvaja-bhüñ itam | mukha-catuñ ka-payas-taru-toraëaà sita-vitä na-virä jitam ujjvalam ||6||

punaù ké då çaà ? kuça-mälayä veñ ö itam | kimbhütayä ? çveta-rakta-çyäma-varëa-tantu-yuktayä yad vä triguëé -kå ta-sütra-yuktayä | punaù ké då çaà ? añ ö abhir dhvajair çobhitaà prakå tir añ ö a-saìkhyayä | punaù ké då çaà ? mukha-catuñ ke dvära-catuñ ö aye payas-tarubhir kñ é ra-vå kñ aiù toraëaà bahir dväraà yatra tädå çam | kñ é ra-vå kñ äs tu açvatthodumbara-plakñ a-nyagrodhäkhyäù | punaù ké då çaà ? çubhra-candrätapena çobhitam | punaù ké då çaà ? ujjvalaà nirmalam ||6||

—o)0(o— kuëòa-vidhim äha—

vasu-triguëitä ìgula-pramita-khä ta-tä rä yä taà

vasor vasupater atho kakubhi-dhiñ ëyam asmin budhaù | karotu vasu-mekhalaà vasu-gaëä rdha-koëaà praté cy-

avasthita-gajä -dhara-pratima-yoni-saàlakñ itam ||7|| athänantaram asmin maëòape budhaù vasor vahner dhiñ ëyaà kuëòaà karotu | ké då çaà ? vasur añ ö a-saìkhyä añ ö au vasavaù iti prasiddheù | teñ äà vasünäà triguëäni caturviàçäìguläni, taiù pramitaà tat-pramäëaà khätasya gartasya uccatvaà vistäraç ca yatra tädå çam | kutra ? vasupateù kuberasya kakubhi diçi uttarasyäm | punaù ké då çaà ? vasu-mekhalam | atra vasu-çabdena agnir ucyate | sa ca gärhapatyähavané yety ädi trividhaù | punaù ké då çaà ? vasu-gaëärdha-koëaà catuñ koëam | punaù ké då çaà ? paçcima-diçy avasthitaà gajo’ñ ta-sadå ça-dvädaçäìguläyämä yä yonis tayä bhüñ itam | tad uktam—dvädaçäìguli-rüpatväd yoniù syäd dvädaçäìguliù iti | aparo’tra viçeñ aù çäradä-tilakato’vagantavyaù ||7||

—o)0(o— adhunä räçi-maëòala-vidhià—

tato maëòape gavya-gandhä mbu-sikte likhen maëòalaà samyag añ ö a-cchadä bjam |

sa-vå tta-trayaà rä çi-pé ö hä ìghri-vé thi- caturdhä ra-çobhopaçobhä sra-yuktam ||8||

tato maëòapänantaram asmin maëòape samyak yathokta-prakäreëa maëòalaà likhet | ké då çe ? gavyaiù païca-gavyaiù çäradä-tilakokta-vaiñ ëava-gandhäñ ö aka-jalena prokñ ite | ké då çaà ? añ ö a-dala-padma-sahitam | punaù ké då çaà ? vå tta-traya-sahitam | punaù räçayo meñ ädayaù pé ö haà kalasa-sthäpana-sthänaà tasyäìghri-pé ö ha-pätra-catuñ ö ayaà catasro vé thayaù catväri-dväräëi çobhä upaçobhä asraà koëam etair yuktam | ayam arthaù—särdha-hasta-dvaya-pramäëena samaà catur-asram bhü-bhägaà pariñ kå tya tatra pürväparäyatäni saptadaça-süträëi pälayet | evaà sati ñ aö -païcaäçad uttaraà dvi-çataà koñ ö hänäà bhavati | tatra koñ ö ha-vibhägo madhye ñ oòaçabhiù koñ ö hair vå tta-trayänvitaà padmaà likhet | (tatra ca padmopari-çiñ ö e pé ö haà tad-aìgaà ca likhet | tad-bahir añ ö ädhika-catväriàçatä-dvädaça-räçé n likhet | tad-bahiù ñ aö -triàçatä-pé ö haà pé ö häìgaà ca likhet | (tad-bahir açé tibhiù padair likhet |) atredaà boddhavyaà padmasya dalägra-sthaà vå ttaà pé ö ha-çaktiç ca etayor madhye pürva-dakñ iëa-paçcimottaraà sütra-catuñ ö ayaà dadyät | anantaraà dvädaçädhikaiù çatapadair dvära-çobhopaçobhä-koëäni vilikhet | tatra sarvasyäà diçi dväraà ñ aö -padam | tatra prakäraù bähya-paìkti-gata-madhya-koñ ö ha-dvayaà tad-antargata-paìkti-gatamadhya-koñ ö ha-dvayam iti dvärasyaikasmin bhäge koñ ö ha-catuñ ö ayenaikä çobhä bhavati | tatra bähya-paìkti-gatam eka-koñ ö haà tad-antargata-paìkti-gataà koñ ö ha-trayam iti | evaà koñ ö ha-catuñ ö ayenaikopaçobhä bhavati | atra bähya-paìkti-gata-koñ ö ha-traya-tad-antargata-paìkti-gatam ekaà koñ ö ham iti tathä koñ ö ha-ñ aö kena koëam iti | evam aparasmin bhäge’pi çobhopaçobhä-koëäni boddhavyäni | evaà dik-catuñ ö aye’pi militvä dvädaçädhikaà çataà bhavaté ti | atränuktaà çäradä-tilake bodhyam ||8||

—o)0(o—

tato deçikaù snä na-pürvaà vidhä naà vidhä yä tma-püjä vasä naà vidhijïaù |

sva-vä mä grataù çaìkham apy arghya-pä dyä - camä dyä ni pä trä ëi sampüritä ni ||9||

vidhä yä nyataù puñ pa-gandhä kñ atä dyaà kara-kñ ä lanaà på ñ ö hataç cä pi pä tram |

pradé pä valé -dé pite sarvam anyat sva-då g-gocare sä dhanaà cä dadé ta ||10||

tad-anantaraà vidhijïaù ägamokta-prakärajïaù deçiko guruù snäna-pürvakaà vidhänaà sva-gå hyoktädi-snäna-vidhim ätma-püjä-paryantaà samäpya sva-vämägre çaìkhärghya-pädyä-camäné ya-päträëi jalädi-svaccha-dravyaiù sampüritäni | kå tvä yathottaraà sthäpayitvänyato dakñ iëa-bhäge puñ päëi püjä-dravyäëi nidhäya kara-prakñ älaëa-pätram ekaà på ñ ö ha-deçe nidhäya sarvam anyat sädhanam upakaraëaà sva-då g-gocare cakñ ur-gocare pradé pa-çreëi-viräjite sthäpayet | aträparo viçeñ aù çré -paramänanda-bhaö ö äcärya-kå te prapaïca-sära-vivaraëe drañ ö avyaù ||9-10||

—o)0(o—

vä yavyä çä dé ça-paryantam arcya- pé ö hasyodag-gauravé paìktir ä dau |

püjyo’nyaträ py ä mbikeyaù karä bjaiù pä çaà dantaà çå ëya-bhé té dadhä naù ||11||

pé ö hasya räçi-pé ö hasya udak uttara-bhäge väyavya-koëäd é çäna-koëa-paryantaà guru-sambandhiné paìktir ädau prathamataù püjyä | prayogas tu oà gurubhyo namaù iti | anyatra dakñ iëa-bhäge ämbikeyo gaëapatiù püjyaù | ké då çaà ? hasta-padmaiù sva-dantaà çå ëim aìkuçam abhayaà dadhänaù ||11||

—o)0(o— adhunä kalaça-sthäpana-prakäraà darçayati yato deçika ity ädinä—

ä rä dhyä dhä ra-çakty-ä dy-amara-caraëa-pä vadhyatho madhya-bhä ge dharmä dé n vahnir akñ aù-pavana-çiva-gatä n dikñ v adharmä dikä àç ca |

madhye çeñ ä bja-bimba-tritaya-guëa-gaëä tmä dikaà keçarä ëä à vahner madhye ca çakté r nava-samabhiyajet pé ö ha-mantreëa bhüyaù ||12||

athänantaraà maëòala-madhya-bhä ge ä dhä ra-çaktim ärabhya kalpa-vå kñ a-paryantam ä rä dhya püjayitvä pé ö ha-nyäsa-krameëa vahné ti agny-ädi-koëa-gatän dharmädé n pürvädi-caturdikñ u adharmädé n tathä madhye çeñ aà padmaà tathä sürya-soma-vahné näà bimba-trayaà dv¸ adaça-ñ oòaça-daça-kalä-vyäptaà maëòala-trayaà

tathätmädi-catuñ ö ayaà püjayet | atha keçaräëäà madhye karëikäyäà cca vimalädyä nava-çakté ù pürvädi-krameëa püjayet | bhüyaù punar api pürvoktena pé ö ha-mantreëa pé ö haà püjayed ity arthaù ||12||

—o)0(o—

tataù çä lé n madhyekamalam amalä às taëòula-varä n api nyasyed darbhä às tad upari ca kürcä kñ ata-yutä n |

nyaset prä dakñ iëyä t tad-upari kå çä nor daça kalä - ya-kä rä dy-arëä dyä yajatu ca sugandhä dibhir imä ù ||13||

tad-anantaraà madhye-kamalaà kamala-madhye çälé n äòhaka-parimitän tathä çubhrän çäly-añ ö a-bhäga-parimitän taëòulän çreñ ö hän nyasyet sthäpayet | yad uktaà—

çälé n vai karëikäyäà ca nikñ ipyäòhaka-saàmitän | taëòuläàç ca tad-añ ö äàçän darbhaiù kürcaiù pravinyaset || iti |

tad-upari taëòulopari kürcäkñ ata-yuktän darbhän vinyaset | kuça-traya-ghaö ito brahma-granthiù kürca-çabdenocyate kürcaù kuça-muñ ö ir iti tripäö hinaù | tad-upari kürcopari kå çänor vahner daça kalä ya-kärädayo daça-varëä ädyäù prathamä yäsäà täù prädakñ iëyena nyaset tad-anantaraà imä daça kalä gandhädibhiù püjayet | täç ca—

dhümrärcir-üñ mä-jvaliné -jväliné -visphuliìginé | suçré ù surüpä kapilä havya-vahä kavyavahä || iti |

prayogas tu dhümrärciñ e nama iti ||13||

—o)0(o—

nyaset kumbhaà tatra triguëita-lasat-tantu-kalitaà

japaàs tä raà dhüpaiù suparimalitaà joìkaö amayaiù | kabhä dyaiù kumbhe’smin ö ha-òa-vasitibhir varëa-yugalaiù

tathä nyasyä bhyarcyä s tad-anu kha-maëer dvä daça kalä ù ||14|| tatra daça-kalä-maye kürce t¸ aram oìkäram uccaran kumbhaà nyaset | kumbhas tu suvarëädi-nirmitaù | tad uktam—

sauvarëaà räjataà väpi må ëmayaà vä yathoditam | kñ äëayed astra-mantreëa kumbhaà samyak sureçvari || iti |

ké då çam ? gré väyäà triguëitä lasantaù çobhamänä ye tantavaù kanyä-kartita-kärpäsa-süträëi taiù kalitam astra-mantreëa veñ ö itam | punaù ké då çam ? joìkaö a-mayaiù kå ñ ëäguru-pradhänair dhüpaiù sudhüpitaà tad-anantaraà khamaëeù süryasya dvädaça-kalä asmin kumbhe nyasya anantaraà püjyäù | kaiù ? varëa-yugalaiù | ké då çaiù ? kabhädyaiù ka-kära-bha-kärädyaiù | punaù ké då çaiù ? ö ha-òa-vasitibhiù ö ha-kära-òa-kärävasänaiù | ayam arthaù—anuloma-paö hita-ka-kärädy-ekaikam

akñ araà pratiloma-paö hita-bha-kärädy-ekaikam akñ areëa sahitaà tapiny-ädiñ u dvädaça-kaläsu saàyojya nyäsädikaà käryam | täç ca—

tapané täpané dhümrä bhrämaré jväliné ruciù | suñ umëä bhogadä viçvä bodhiné dhäriëé kñ amä || iti |

prayogas tu—kaà bhaà tapinyai namaù | khaà vaà täinyai namaù ity ädi käryam ||14||

—o)0(o—

evaà saìkalpyä gnim ä dhä ra-rüpaà bhä nuà tadvat kumbha-rüpaà vidhijïaiù |

nyasyet tasminn akñ atä dyaiù sametaà kürcaà svarëai ratna-varyaiù pradé ptam ||15||

evam anena prakäreëädhära-rüpam agnià saìkalpya tadvat kumbha-rüpaà bhänuà vicintya tasmin kumbhe vidhijïa ägamokta-prakäräbhijïaù müla-mantreëäkñ atädyaiù sahitaà kürcaà pürvokta-lakñ aëaiù suvarëa-ratna-varyair nava-ratnaiù çobhitaà nyaset | tad uktaà bhairaveëa—

etän nayitvä tan-madhye çukla-puñ paà sitäkñ atam | nava-ratnaà ca kürcaà ca mülenaiva vinikñ ipet || iti ||15||

—o)0(o—

atha kvä tha-toyaiù kñ akä rä di-varëair

akä rä vasä naiù samä pürayet tam | svamantra-trijä pä vasä naà payobhir

gavä à païca-gavyair jalaiù kevalair vä ||16|| athänantaraà pé ö ha-kumbhayor aikyaà vicintya païcäçad-varëair oñ adhi-toyaiù paläça-tvag-jalaiù kñ é ra-druma-tvak-kvätha-jalair vä sarvauñ adhi-jalair vä gaväà payobhir vä païca-gavyair vä kevala-jalaiù karpürädi-jalair vä té rtha-jalair vä kñ a-kärädi-varëair akärävasänair viloma-mätå käbhiù sva-mantra-trijapävasänaà müla-mantra-vära-traya-jap¸ antaà yathä syäd evaà pürayet ||16||

—o)0(o—

kalaça-jale’smin vasu-yuga-saìkhyä ù svara-gaëa-pürvä nyasatu tathaiva | uòupa-kalä s tä ù salila-sugandhä -

kñ ata-sumanobhis tad-anu yajeta ||17||

tasmin kalaça-jale uòupa-kaläç candra-kaläù vasu-yuga-saìkhyäù ñ oòaça-saìkhyäù svara-gaëa-pürvä a-kärädi-varëa-pürvä nyasatu | tad-anu tad-anantaraà täç candra-kaläs tathaiva tenaiva krameëa puñ päïjalibhiù püjayet | täç coktäù—

amå tä mänadä püñ ä tuñ ö iù puñ ö é ratir dhå tiù | çaçiné candrikä käntir jyotsnä çré ù pré tir aìgadä |

pürëä pürëämå tä ca || iti |

—o)0(o— adhunä vaiñ ëava-gandhäñ ö akam äha—

udé cya-kuñ ö a-kuìkumä mbu-loha-sajjaö ä muraiù | saçé tam ity udé ritaà hareù priyä ñ ö a-gandhakam ||18||

udé cyam uçé raà kuñ ö aà kuìkumam ambu-bälä netra-bälä lohaù kå ñ ëägurur jaö ayä saha murä jaö ä mäàsé ca etaiù saha çé taà candanam iti hareù priya-käri-gandhäñ ö akam uktam ||18||

—o)0(o— çaìkha-püraëam äha—

kvä tha-toya-paripüritodare saàviloòya vidhinä ñ ö a-gandhakam | soma-sürya-çikhinä à på thak-kalä ù seca-karma viniyojayet kramä t ||19||

udare çaìkhe vidhinägamokta-prakäreëa müla-manteëa pürvokta-kvätha-jalena paripürite gandh¸ añ ö akaà namo-mantreëa saviloòya dattvä soma-sürya-vahné näà kaläù på thak samävähya seca-karma präëa-pratiñ ö hä-karma krameëa viniyojayet kuryät ||19||

—o)0(o—

tadvad ä kñ ara-bhavä s tu kä dibhiñ ö ä dibhiù punar ukä rajä ù kalä ù | pä dibhir malipijä s tu bindujä ù

ñ ä dibhiù svara-gaëena nä da-jä ù ||20||

pürvokta-prakäreëa äkñ ara-bhavä a-käräkñ ara-bhavä daça kaläù kädibhiù ka-kärädibhir daçabhir akñ araiù sahitäù punar u-kära-jä u-käräkñ ara-bhavä daça kaläù ö ädibhir daçabhir akñ araiù sahitäs tathä malipi-jä ma-käräkñ ara-bhavä daça kaläù pädibhir daçabhir akñ araiù sahitäs tathä bindujä bindu-prabhaväù catasraù kaläù

ñ ädibhiç catur-akñ araiù sahitäù tathä nädajä näda-prabhaväù ñ oòaçca kaläù svara-samühena ñ oòaçabhiù svaraiù sahitäù çaìkha-salile nyasyäù | täç ca—

så ñ ö ir å ddhiù små tir medhä käntir lakñ mé r dhå itù sthirä | sthitiù siddhir akärotthäù kalä daça samé ritaù || jarä ca päliné çäntir aiçvaré rati-kämike | varadä hlädiné pré tir dé rghä cokära-jäù kaläù || té kñ ëä raudrä bhayä nidrä tanté r kñ ut krodhané kriyä | utkäré caiva må tyuç ca makäräkñ arajäù kaläù || nivå ttiç ca pratiñ ö hä ca vidyä çäntis tathaiva ca | indhikä dé pikä caiva recikä mocikä parä || sükñ mä sükñ mämå tä jïänäjïänä cäpy äyané tathä | vyäpiné vyoma-rüpä ca anantä näda-sambhaväù || iti |

prayogaç ca kaà så ñ ö yai nama ity ädi ||20||

—o)0(o—

samä vä hanä nte’susaàsthä panä t prä k å cas tatra taträ bhijapyä budhena |

samabhyarcya tä s tä ù på thak tac ca pä tho ’rpayen müla-mantreëa kumbhe yathä vat ||21||

samävähanasyänte’susaàsthäpanät präk präëa-pratiñ ö häyäù pürvaà tatra tatra sthäne paëòitena dhäryäç cäbhijapyäù paö hané yäù | ayam arthaù—çaìkha-jale’kära-prabhava-ka-kärädi-kalävähanänantaraà präëa-pratiñ ö häyäù pürvaà haàsaù çuciñ ad iti å caà paö het | u-kära-prabhava-ö adi-kalävähanänantaraà pratad viñ ëuù iti å caà paö het | ma-kärädi-prabhava-pa-kärädi-kalävähanänantaraà tat savitur ity ädi å caà paö het | näda-prabhava-ta-kärädi-kalävähanänantaraà viñ ëor yonir ity ädi å caà paö het | anantaraà müla-mantraà çaìkha-jale vilomena japet | täs täù kaläù på thag ekaikaçaù yathävat yathä-vidhi sampüjya tac ca p¸ athaù tac-chaìkhodakaà müla-mantraà paö hitvä kumbhe vinikñ ipet ||21||

—o)0(o—

sahakä ra-bodhi-panasa-stavakaiù çatamanyu-vallik-kalitaiù kalaçam | pidadhä tu puñ pa-phala-taëòulakair

abhipürëayä pi çubha-cakrikayä ||22|| sahakära ämraù | bodhir açvatthaù | panasaù kaëö aki-phala-vå kñ aù | eteñ äà stavakaiù pallavaiù çatamanyu-valli-kalitair indavallé -baddhaiù kalaçaà kalaça-mukhaà suradruma-dhiyä pidadhätu samäcchädayatu tathä puñ pädibhiù paripürëayä çubha-cakrikayä çobhamäna-çaräveëa tad-upari pidadhät ||22||

—o)0(o—

abhiveñ ö ayet tad-anu kumbha-mukhaà nava-nirmalä àçuka-yugena budhaù | samalaìkå te’tra kusumä dibhir apy

abhivä hayet parataraà ca mahaù ||23|| tad anu tad-anantaraà nütana-mala-rahita-vastra-dvayena paritù kumbha-mukham abhiveñ ö ayet | anantaraà kumbhe puñ pädibhir alaìkå te paramotkå ñ ö aà mahas tejaù püjya-devatä-svarüpam ävähayet ävähanädikaà kuryät | yathä çré -kå ñ ëehägaccheha tiñ ö ha iha saànidhehi ||23||

—o)0(o—

sakalé -vidhä ya kalaça-stham amuà harim arëa-tattva-manu-vinyasanaiù |

paripüjayed gurur athä vahitaù parivä ra-yuktam upacä ra-gaëaiù ||24||

amuà kalaçasthaà harià sakalé kå tya devatäìge ñ aò-aìgänäà nyäsaù syät sakalé kå tir iti | uttamäìgaà vidhäya varëa-tattvam anv iti akñ ara-maya-tattva-mantra-nyäsaiù saheti rudradharaù | arëa iti så ñ ö i-saàhära-bhedena aìgulyäropaëa-bhedena ca mantra-varëa-vinyäso’rëa-nyäso manu-nyäsaù manu-puö ita-mätå kä-nyäsa ity arthaù | ity ädi-nyäsais tat-tejo-rüpa-dharaà sakalaà saguëaà çaré raà kuryäd iti bhairava-tripäö hinaù | vidyädharo’py evam äha—pé ö ùa-nyäsa-kara-nyäsau vinäpi prathama-dvité ya-paö ala-prokta-nyäsädi-jätair iti | kecit añ ö ädaçäkñ are pakñ e tattva-nyäsa-sthäne manträkñ ara-nyäso drañ ö avyaù | athänantaram avahitaù sävadhäno guruù sa-pariväraà ävaraëa-sametam upacära-gaëaiù ñ oòaça-païcopacäränyatamopacäreëa püjayet ||24||

—o)0(o—

püjä-kramam äha—

dattvä sanaà svä gatam ity udé yaù tathä dhyapä dyä camané yakä ni | deyä ni pürvaà madhuparka-yüïji

nandä tmajä yä camanä ntakä ni ||25||

sthä naà ca vä saç ca vibhüñ aëä ni sä ìgä ya tasmai viniyojya mantré |

gä tre pavitrair atha gandha-puñ paiù pürvaà yajen nyä sa-vidhä nato’sya ||26||

tasmai säìgäya nandätmajäya kå ñ ëäya äsanaà padmädi-kusuma-rüpaà dattvä svägatam ity udé rya svägatam iti çabdam uccärya anantaraà pürvaà

prathamato’rghya-pädyäcamané yakäni madhuparka-sahitäni deyäni äcamanäntakäni madhu-parkaà dattvä punar äcamané yaà deyaà snänaà gandha-jalädibhiù käryaà väso vastra-yugalaà çaré re deyaà vibhüñ aëäni kuëòalädé ni yathä-sthänaà viniyojyäni | athänantaram asya parameçvarasya gätre çaré re pürvaà prathamataù pavitraiù çuddhair gandha-puñ pair nyäsa-prakäreëa yajet püjayet ||25-26||

—o)0(o— püjä-prakäram eväha—

så ñ ö i-sthité svä ìga-yugaà ca veëuà mä lä m abhijïä na-varä çma-mukhyau |

mülena cä tmä rcanavat prapüjya samarcayed ä varaëä ni bhüyaù ||27||

varëa-nyäsa-mantrair yathä-kramaà püjayet | oà goà oà namaù ity ädi | så ñ ö i-sthité pürvoktaà sväìga-yugaà païcäìga-daçäìga-nyäsau veëuà mäläà vanamäläm abhijïäna-varaà çré vatsaläïchanam iti açma-mukhyaù kaustubhaù | etäni sampüjya mülena cätmärcanavat yathätmani parameçvara-püjä müla-mantreëa païca-kå tvaù tulasyädi-puñ päïjalibhiù pada-dvayädiñ u kå tä tathä kumbhastham api sampüjya bhüyaù punar api ävaraëäni vakñ yamäëäni püjayet | añ ö ädaçärëa-pakñ e så ñ ö y-ädi-sthäneñ u varëa-nyäsa-pada-nyäsänäà püjä käryeti boddhavyam ||27||

—o)0(o— ävaraëa-püjä-kramam äha—

dikñ v atha dä ma-sudä mau vasudä maù kiìkiëé ca sampüjyä ù | tejo-rüpä s tad-bahiraìgä ni ca keçareñ u samabhiyajet ||28||

athänantaraà karëikäyäà devasya pürvädi-catur-dikñ u dämädayaç catväraù püjyäù | ké då çäù ? tejo-rüpä dedé pyamänäù | prayogas tu—oà dämäya nama ity ädi | dvité yävaraëam äha tad-bahir iti | karëikä-koëeñ u aìgäni samabhiyajet ||28||

—o)0(o— püjä-vidhänam äha—

hutavaha-nirå ti-samé ra-çiva-dikñ u hå dä di-varma-paryantam | pürvä di-dikñ v athä straà krameëa gandhä dibhiù suçuddha-manä ù ||29||

agny-ädi-koëa-catuñ ö ayeñ u hå dayädi-kavacäntäni catväry aìgäni athänantaraà pürvädi-catur-dikñ u astram aìgaà püjayet ||29||

—o)0(o—

aìga-devatä-dhyänam äha—

muktendu-kä nta-kuvalaya-

hari-né la-hutä ça-sabhä ù pramadä ù | abhaya-vara-sphurita-karä ù

prasanna-mukhyo’ìgadevatä ù smaryä ù ||30|| aìga-devatä dhyeyäù | kimbhütäù ? pramadäù stré -svabhäväù | punaù kimbhütäù ? muktäù indukäntaç candrakänta-maëiù kuvalayaà né la-padmaà hariné laù indrané la-maëiù hutäço vahniç ca eteñ äà samänäbhä prabhä varëo yäsäntäs tathä | kimbhütäù ? abhayena vareëa ca çobhitäù karä yäsäà täù | kimbhütäù ? prasanna-vadanäù ||30||

—o)0(o— tå té yam ävaraëam äha—

rukmiëy-ä dyä mahiñ é r añ ö au sampüjayed daleñ u tataù |

dakñ iëa-kara-dhå ta-kamalä vasu-bharita-supä tra-mudritä nya-karä ù ||31||

tatas tad-anantaraà daleñ u pürvädi-patreñ u rukmiëy-ädyäù añ ö au mahiñ é r mukhyä mahä-devé ù sampüjayet | kimbhütäù ? dakñ iëa-karair dhå täni kamaläni yäbhis täs tathä | punaù kimbhütäù ? vasu-pürita-pätrair mudritäù püritä anye väma-karä yäsäà täs tathä ||31||

—o)0(o— añ ö au varëayati—

rukmiëy-ä khyä satyä sa-nä gnijity-ä hvayä sunandä ca | bhüyaç ca mitravindä sulakñ maëä å kñ ajä suçé lä ca ||32||

å kñ ajä jämbavaté ||32||

—o)0(o— täsäà rüpäëi darçayati—

tapané ya-marakatä bhä ù susita- viciträ mbarä dviças tv etä ù |

på thu-kuca-bharä lasä ìgyä vividha- maëi-prakara-vilasitä bharaëä ù ||33||

etä rukmiëy-ädyä dviçaù yugmaçaù krameëa käïcana-marakatayor iväbhä dé ptir yäsäà täs tathä | punaù kimbhütäù ? çobhamänäni çukläni nänä-prakäräëi vasträëi yäsäà täs tathä | punaù kimbhütäù ? acalä ye kucäs teñ äà gauraveëa alasäni niñ kriyäëi aìgäni yäsäà täs tathä | punaù kimbhütäù ? nänä-prakäro maëi-prakara indrané lädi-samühas teñ u viçeñ eëa çobhitäni äbharaëäni yäsäm ||33||

—o)0(o— caturthävaraëam äha—

tato yajed dalä greñ u vasudevaà ca devaké m | nanda-gopaà yaçodä à ca balabhadraà subhadrikä m |

gopä n gopé ç ca govinda-vilé na-mati-locanä n ||34|| tatas tad-anantaraà dalägreñ u pürvädi-krameëa vasudevädé n sampüjayet | ké då çäù ? govinde vilé nä sambaddhä matir locanaà yeñ äà te tathä ||34||

—o)0(o— eteñ äm äyudhä nidarçayati—

jïä na-mudrä bhaya-karau pitarau pé ta-pä ëòarau | divya-mä lyä mbarä lepa-bhüñ aëe mä tarau punaù ||35||

jïäna-mudrä abhayaà ca kareñ u yayos tau pitarau vasudeva-nanda-gopau | ké då çau ? haridräbha-çvetau mätarau devaké -yaçode | ké då çyau ? divyäni devärhäëi mälyämbara-bhüñ aëäni yayos tädå çyau ||35||

—o)0(o—

dhä rayantyau ca varadaà pä yasä pürëa-pä trakam | aruëä çyä male hä ra-maëi-kuëòala-maëòite ||36||

varadaà vara-dänaà mudrä-viçeñ aà päyasä-pürëa-pätraà ca dhärayantyau | punaù kimbhüte ? aruëä-çyämale | punaù ké då çyau ? hära-kuëòaläbhyäà çobhite ||36||

—o)0(o—

balaù çaìkhendu-dhavalo musalaà lä ìgalaà dadhat | hä lä lolo né la-vä sä helä vä n eka-kuëòalaù ||37||

balo balabhadraù çaìkhendu-dhavalaù çvetaù läìgalaà musalaà bibhräëaù | punaù ké då çaù ? hälä mädhvé tasyäù päne lolaù caïcalaù amå ñ ya-käré | punaù ké då çaù ? né la-väsäù | punaù ké då çaù ? helävän lé lävän | punaù ké då çaù ? eka-kuëòala-dhäré ||37||

—o)0(o—

kalä ya-çyä malä bhadrä subhadrä bhadra-bhüñ aëä | varä bhaya-yutä pé ta-vasanä rüòha-yauvanä ||38||

subhadrä kaläya-çyämalä bhadrä samé cé nä bhadra-bhüñ aëä çobhamänäbharaëä | punaù kimbhütä ? varäbhaya-yutä | punaù kimbhütä ? pé ta-vasanä | punaù kimbhütä ? prauòha-yauvanä ||38||

—o)0(o—

veëu-vé ëä -vetra-yañ ö i-çaìkha-çå ìgä di-pä ëayaù | gopä gopyaç ca vividha-prabhå tä tta-karä mbujä ù |

mandä rä dé àç ca tad-bä hye püjayet kalpa-pä dapä n ||39||

veëur vaàçé | vé nä tantré | vetraà yañ ö iù çaìkhaù çå ìgädi nänä-vastu päëau kare yeñ äm evaà viçiñ ö ä gopäù gopyaù punar nänä-prakäraà yat-präbhå tam upaòhaukanaà tenättam äyattaà vaçé kå taà karäbjaà yäsäà täù | païcamävaraëam äha—mandärädé n iti | tad-bähye tad-anantaraà mandärädé n agre vakñ yamäëän kalpa-vå kñ än püjayet ||39||

—o)0(o—

mandä ra-santä naka-pä rijä ta- kalpa-drumä khyä n karicandanaà ca | madhye caturdikñ v api vä ïchitä rtha-

dä naika-dakñ ä n phala-namra-çä khä n ||40|| tän eväha mandäreti | kutra kaù püjané yaù taträha madhye iti | madhye karëikäyäà prathama-parityäge mänäbhävät prathama-nirdiñ ö avat püjä caturdikñ u pürvädi-catur-dikñ u etädå çän väïchitä äkäìkñ itä ye arthäs teñ äà däne ekaà advité yä dakñ äù tän tathä phalaiù namräù çäkhä yeñ u tän | yad vä, äkäìkñ ita-däne advité ya-samarthän tathä phalaiù namräù çäkhä yeñ u tän ||40||

—o)0(o— ñ añ ö hävaraëam äha—

hari-havya-vä ö -taraëija-kñ apä carä py ativä yusoma-çiva-çeñ a-padmajä n |

prayajet svadikñ v amala-dhé ù svajä ty adhé - çvaraheti-patra-parivä ra-saàyutä n ||41||

harir indraù havya-väò-agniù taraëijo yamaù kñ apäcaro niçäcaro nirå tiù appatir varuëaù väyuù somaù é çaù çeñ o’nantaù padmajo brahmä etän sva-dikñ u pürvädi-dikñ u nirmala-matiù püjayet | atra nirå ti-varuëayor madhye’nantaà someçänayor madhye brahmäëaà svädikñ v atikathanät anyatra kalpita-pürvädi-dikñ u püjävagamyate | tad uktam ägamäntare—

devägre svasya väpy agre präcé proktä ca deçikaiù | präcé präcy eva vijïeyä muktaye devatärcanam || iti |

ké då çän ? sva-jätiù indratvädiù | adhé çvaro’dhipatiù hetiù çastraà patraà vähanaà pariväro gaëaù etaiù saàyuktän eteñ äà ca bé jäni uccärayitavyäni | prayogas tu laà indräya sarva-surädhipataye säyudhäya savähanäya sapariväräya nama evam anyaträpy ühané yaù ||41||

—o)0(o— idäné à varëam äha—

kapiça-kapila-né la-çyä mala-çveta-dhümrä - mala-sita-çuci-raktä varëato vä savä dyä ù | kara-kamala-virä jat-svä yudhä divya-veçä

vividha-maëi-gaëo’sra-prasphurad-bhüñ aëä òhyä ù ||42||

kapiçaù kanaka-varëaù kapilas tämra-varëäbhaù çyämalaù kå ñ ëaù çvetaù çuklaù dhümro’sita-bhedaù amala-sitaù çvetaù çucir api çveta eva rakto lohita ete väsavädyäù varëato varëena yathä-kramaà pürvokta-kramataù | punaù ké då çaù ? hasta-padme çobhamänäni äyudhäni yeñ äà te | punaù utkå ñ ö a-veçä nänä-prakära-maëi-samühänäà padma-rägädé näm usreëa kiraëena prasphurad-dedé pyamänaà yad bhüñ aëaà tenäòhyä upacitäù çobhamänä ity arthaù ||42||

—o)0(o— saptamävaraëam äha—

dambholi-çakty-abhidha-daëòa-kå pä ëa-pä ça- caëòä ìkuçä hvaya-gadä -triçikhä ri-padmä ù |

arcyä bahir nija-sulakñ ita-mauli-yuktä ù sva-svä yudha-bhaya-samudyata-pä ëi-padmaù ||43||

dambholir vajraà çakty-abhidhaà çakti-nämakam astraà daëòaù kå päëaù khaògaù caëòäìkuçähvayaù ugräìkuçäkhyaù gadä triçikhaà triçülam ari cakraà padmà ca etäni vahni-väsavädito bahiù sampüjyäni | dambholi-prabhå tayaù ké då çäù ? nija- sulakñ ita-mauli-yuktäù vajrädi-läïchita-mukuö äù | punaù sva-sväyudhair astrair abhayena ca samudyataà sulakñ itaà hasta-padmaà yeñ äà te tathä ||43||

—o)0(o— vajrädé näà varëam äha—

kanaka-rajata-toyadä bhra-campä - ruëahima-né la-javä -pravä la-bhä saù kramataù |

kramata iti rucä tu vajra-pürvä - rucira-vilepana-vastra-mä lya-bhüñ ä ù ||44||

vajra-pürväù vajrädyäù rucä varëena kramato’nukrameëaivaàrüpä jïeyäù | punaù ké då çäù ? käïcanaà raupyaà toyado meghaù abhraà campaka-puñ pam aruëo raktaù himaà çvetaù né laù çyämalaù javä auëòra-puñ paà pravälo nava-pallavaù evambhütä dé ptir yeñ äà te tathä | punaù ké då çäù ? ruciraà manoharaà vilepanaà candanädi vastraà mälyaà bhüñ aëaà ca yeñ äà te tathä ||44||

—o)0(o— pürvoktam upasaàharati—

kathitam ä vå ti-saptakam acyutä - rcana-vidhä v iti sarva-sukhä vaham |

prayatä d athavä ìga-purandarä - çani-mukhais tritayä varaëaà tv idam ||45||

iti pürvokta-prakäreëa viñ ëu-püjä-vidhau ävaraëa-saptakaà kathitam | ké då çaà ? sakala-sukhärtha-däyakam | açaktaà pratyäha prayajatäd iti | pürvoktäçaktaù tritayävaraëam ävaraëa-traya-sahitaà prayajet | kaiù ? aìgam indra-vajram etan-mukhair etat pradhänair ity arthaù ||45||

—o)0(o— prakå tam upasaàharan püjäntaram äha—

ity arcayitvä jala-gandha-puñ paiù kå ñ ëä ñ ö akenä py atha kå ñ ëa-püjä m |

kuryä d budhas tä ni samä hvayä ni vakñ yä mi tä dä di-namo’ntikä ni ||46||

iti pürvokta-prakäreëa jala-gandha-puñ paiù püjayitvä athänantaraà kå ñ ëäñ ö akena vakñ yamäëena budhaù paëòitaù kå ñ ëa-püjäà kuryät täni | samähvayäni nämäni praëavädi-namo’ntikäni vakñ yamäëäni oà kå ñ ëäya nama ity ädé ni ||46||

—o)0(o— täny eva darçayati—

çré -kå ñ ëo vä sudevaç ca nä rä yaëa-samä hvayaù |

devaké -nandano yadu-çreñ ö ho vä rñ ëeya ity api ||47|| asurä ntaka-çabdä nte bhä rahä ré ti saptamaù |

dharma-saàsthä pakaç cä ñ ö au caturthy-antä ù kramä d ime ||48|| asuräntaka-çabdänte bhära-häré ty arthaù | ime kå ñ ëädayaù çabdäù kramäd ekaikaçaù praëavädyäç caturthy-antä namo’ntakäç ca vijïeyäù ||47-48||

--o)0(o-- atyantäçaktaà pratyäha—

ebhir evä thavä püjä kartavyä kaàsa-vairiëaù | saàsä ra-sä garotté rtyai sarva-kä mä ptaye budhaiù ||49||

athavä ebhir eva kå ñ ëädibhiù çabdaiù kaàsavairiëaù çré -kå ñ ëasya püjä budhaiù | paëòitaiù kartavyä | kim artham ? saàsära eva sägaraù tasya utté rtyai uttaraëäya | punaù kim artham ? sakala-manoratha-präpty-artham ||49||

--o)0(o— dhüpa-däna-vidhià darçayati—

sä rä ìgä re ghå ta-vilulitair jarjarai saàviké rëair guggulvä dyair ghana-parimalair dhüpam ä pä dya mantré |

dadyä n né cair danuja-mathanä yä pareëä tha doñ ëä ghaëö ä à gandhä kñ ata-kusumakair arcitä à vä dayä naù ||50||

säräìgäre då òha-käñ ö häìgäre | khädiräìgäre iti tripäö hinaù | saàviké rëaiù kñ iptaiù guggulv-ädyaiù guggulu-çarkarä-madhu-candanäguru-çé raiù ghå ta-vilulitair dhå ta-plutaiù jarjaraiù kuö ö anena cürëitair ghana-parimalair niviòa-saurabha-çälibhiù dhüpam äpâdya kå tvä mantré upäsakaù né cair näbhi-pradeçe danuja-mathanäya gopäla-kå ñ ëäya dadyät | kià kurvan ? athänantaram apareëa vämena doñ ëä hastena gaja-dhvani-mantra-mätaù sväheti ghaëö äà vädayan | kimbhütäm ? gandhäkñ ata-puñ paiù püjitäm ||50||

--o)0(o-- dé pa-däne vidhià darçayati—

tadvad dé paà surabhi-ghå ta-saàsikta-karpüra-vartyä dé ptaà då ñ ö yä dy-ativiçadadhé ù padma-paryantam uccaiù |

dattvä puñ pä ïjalim api ca vidhä yä rpayitvä ca pä dyaà sä cä maà kalpayatu vipula-svarëa-pä tre nivedya ||51||

tadvad äpädya dé paà kuryät | kayä ? surabhi sugandhi yad ghå taà tena siktä ukñ itä karpüra-sahitä vartis tayä | ké då çam ? då ñ ö yä dé ptam | då ñ ö i-manoharam iti rudradharaù | padma-paryantaà mastaka-paryantam uccair upari dattvä då ñ ö yädé ti dakñ iëävartena padma-paryantam | caraëa-kamala-paryantam iti tripäö hinaù | päda-paryantam iti kvacit päö haù | anantaraà puñ päïjalim api çirasi dattvä pädyäcamané ye ca dattvä vipula-svarëa-pätre bå hat-kanaka-bhäjane naivedyaà kalpayatu sampädayatu | säcämam äcamana-sahitaà prathamaà vadanety ädibhir äcamanaà dattvä anantaraà naivedyaà dadätv ity arthaù ||57||

--o)0(o-- naivedya-svarüpaà darçayati—

surabhitareëa dugdha-haviñ ä suçå tena sitä - samupadeçakai rucira-hå dy-avicitra-rasaiù | dadhi-nava-né ta-nütana-sitopala-püpa-puli-

ghå ta-guòa-nä rikela-kadalé -phala-puñ pa-rasaiù ||52|| atisurabhiëä dugdhännena suçå tena supakvena sitä-samupadeçakaiù çarkarä-vyaïjanaiù saha | çarkarayä saha upadaàçakair vyaïjanair iti tripäö hinaù | asmin pakñ e çucitena sitä-samupadaàçakair iti päö haù | rucira icch¸ akaraù hå dyaù susvädaù vicitro madhurädi-raso yeñ u taiù nütanaà çreñ ö haà sitopalaà khaëòädi-prasiddhaà puñ pa-raso madhu etair dravyair naivedyaà kalpayatu ||52||

--o)0(o--

kià viçiñ ö aà naivedyaà kalpayatu, taträha—

astrokñ itaà tad-ari-mudrikayä bhirakñ ya vä yavyaté yapariçoñ itamagnidoñ ëä |

sandahya vä ma-kara-saudharasä bhipürëaà manträ må té kå tam athä bhimå ñ an prajapyä t ||53||

manum añ ö açaù surabhi-mudrikayä

paripürëam arcayatu gandha-mukhaiù | harim arcayed atha kå ta-prasavä ïjalir

ä syato’sya prasarec ca mahaù ||54|| müla-manträstra-mantreëästräya phaò-ity anena vä ukñ itaà siktaà cakra-mudrayäbhirakñ ya väyavyeti väyu-bé ja-japtodaka-prokñ aëa-pariçoñ ita-doñ am agni-doñ ëä sandahyeti ram iti vahni-bé jäbhijapta-dakñ iëa-kareëa spå ñ ö vä doñ än dagdhvä väma-kara-saudha-rasäbhipüraëam iti väma-hastena pidhäya baà-bé ja-japenämå ta-rasäbhipürëaà vicintya müla-mantreëämå ta-rüpaà vicintyäthänantaraà tad etädå çaà naivedyam abhimå çan spå ñ ö vä manuà mantram añ ö açaù añ ö a-väraà prajapatu surabhi-

mudrikayä dhenu-mudrikayä paripürëaà naivedyaà vicintya gandha-mukhaiù candanädyaiù püjayatu | däna-prakäraà darçayati—harim ity ädinä | kå ta-prasaväïjalir harià pratyarcayet naivedya-grahaëäyäsyatas tejo niùsaratv iti prärthayet | athänantaram asya harer äsyato mukhatas tejo niùsaret prasaratv iti cintayet | naivedye saàyojayed iti tripäö hinaù ||53-54||

--o)0(o--

vé tihotradayitä ntam uccaran müla-mantram atha nikñ ipej jalam |

arpayet tad amå tä tmakaà havir dor-yujä sukusumaà samuddharan ||55||

athänantaraà vé ti-hotra-dayitäntaà svähä-käräntaà müla-mantram uccaran kiàcij jalaà tad-upari kñ ipet prokñ ayet | atra svähänte’pi mantre punaù svähä-pada-prayogaù käryaù etad-baläd eva anantara-dor-yujä hasta-dvayena sa-kusumaà sa-puñ paà samuddharan uttolayan tad-amå tätmakaà haviù samarpayet ||55||

--o)0(o-- naivedyärpaëa-mantram äha—

nivedayä mi bhagavate juñ ä ëedaà havir hare | nivedyä rpaëamantro’yaà sarvä rcä su nijä khyayä ||56||

ayaà mantraù sarväsu devänäà püjäsu nijäkhyayeti hare ity asmin sthäne yasmai deväya dé yate tan-näma-grahaëaàkartavyam iti nijäkhyä-çabdärthaù | nivedyäkhyayeti kecit ||56||

--o)0(o-- bhojanopayogi-mudrä-viçeñ aà darçayati—

grä sa-mudrä à vä ma-doñ ëä vikacotpala-sannibhä m | pradarçayed dakñ iëena prä ëä dé nä à ca darçayet ||57||

väma-doñ ëä gräsa-mudräà darçayet | kimbhütäm ? praphullotpala-sadå çé m | anantaraà dakñ iëa-hastena präëädé näà vakñ yamäëäà mudräà darçayed iti ||57||

--o)0(o--

spå çet kaniñ ö hopakaniñ ö he dve aìguñ ö ha-mürdhnä prathameha mudrä |

tathä parä tarjané -madhyame syä d anä mika-madhyamike ca madhyä ||58||

anä mika-tarjané -madhyamä ù syä t

tadvac caturthé -sa-kaniñ ö hikä s taù | syä t païcamé tadvad iti pradiñ ö ä

prä ëä di-mudrä nija-mantra-yuktä ù ||59||

kaniñ ö hopakaniñ ö he kaniñ ö hänämike dve sväìguñ ö ha-mürdhnä spå çet | iha mudrä prathamä tathä tarjané -madhyame sväìguñ ö ha-mürdhnä spå çet anämika-madhyamike ca tena spå çed evaà vyäna-mudrä anämä-tarjané -madhyamäs tena spå çet | caturthé udänasya täs tisraù kaniñ ö hä-sahitäù | tadvat sväìguñ ö ha-mürdhnä yadi spå çet tadä samäna-mudrä ity anena prakäreëa präëädi-mudräù pradiñ ö äù kathitäù | kimbhütäù ? yathäyogya-sva-mantra-sahitäù mantra-sähityena täsäà mudrätvaà bhavati bilva-mudrävad ity arthaù ||58-59||

--o)0(o--

ke te manträ ity äkäìkñ äyäà präëädé näà manträn äha—

prä ëä pä na-vyä nodä na-samä nä ù kramä c caturthy-antä ù | tä rä dhä rä vadhvä ceddhä ù kå ñ ëä dhvanas tv ime manavaù ||60||

präëädayaù païca kramäc caturthé -vibhakti-sahitäù tathä tärä-dhäräù oàkärädhäräù praëavädyä ity arthaù | tathä kå ñ ëädhvano’gner vadhvä priyayä iddhä uddé ptäù sambaddhäù svähä-käräntä ity arthaù | evaà ca sati oà präëäya svähä ity ädyäù païca manträ bhavaté ty arthaù ||60||

--o)0(o—

nivedya-mudräà pradarçayan mantraà ca darçayati—

tato nivedya mudrikä à pradhä nayä kara-dvaye |

spå çann anä mikä à nijaà manuà japan pradarçayet ||61|| tatas tad-anantaraà nivedya-mudräà pradarçayet | kià kurvan ? kara-dvaye karayor anämikäà pradhänayäìguñ ö hena spå çan | punaù kià kurvan ? nijaà své yaà manuà mantraà prajapan ||61||

—o)0(o— mantram uddharati—

nandajo’mbu-manu-bindu-yuì natiù pä rçva-rä -marud-avä tmane ni ca |

ruddha-ìe-yuta-nivedyam ä tma-bhür

mä sa-pä rçvam anilas tathä ’mi-yuk ||62||

nandajaù ö ha-käraù ambuù va-käraù manuù au-käraù binduù etair yuktä natir namaù pärçvaù pa-käraù rä iti svarüpaà marut ya-käraù avätmane iti ani svarüpaà ruddhaà iti svarüpaà ìe caturthé aniruddha-çabdaç caturthé -yukta ity arthaù | nivedyam iti trayaù ätma-bhüù ka-käraù mäàso la-käraù pärçvaù pa-käraù la-kära-ya-käräbhyäà yukto’nilo ya-käraù amé ti svarüpaà tathä ö hvauà namaù paryävätmane aniruddhäya naivedyaà kalpayämi iti mantraù ||62||

—o)0(o—

maëòalam abhito mantré bé jä ìkura-bhä janä ni vinyasya |

piñ ö amayä n api dé pä n ghå ta-pürëä n vinyaset sudé pta-çikhä n ||63||

maëòala-parito bé jäìkura-päträëi saàsthäpya tathaiva piñ ö a-kå tän ghå ta-paripürëän prajvalita-çikhän pradé pän sthäpayet ||63||

—o)0(o— dé kñ äìga-homa-vidhià darçayati—

atha saàskå te hutavahe’mala-dhé r abhivä hya samyag abhipüjya harim |

juhuyä t sitä ghå ta-yutena payaù parisä dhitena sita-dé dhitinä ||64||

añ ö ottaraà sahasraà samä pya homaà punar balià dadyä t |

rä çiñ v adhinä thebhyo nakñ atrebhyas tataç ca karaëebhyaù ||65||

athänantaraà çästrokta-saàskäraiù saàskå te vahnau nirmala-buddhiù yathokta-rüpaà harim ävähya gandhädibhiç ca yathävidhi sampüjyäñ ö ottara-sahasraà juhuyät | kena sita-dé dhitinä bhaktena ké då çena payaù-parisädhitena dugdha-paripäcitena paramännenety arthaù | punaù ké då çena ? sitä-ghå ta-yutena çarkarä-ghå ta-sahitena anantaraà yathokta-homaà samäpyävaçiñ ö a-paramännena räçiñ u meñ ädiñ u adhinäthebhyo räçi-devatäbhyo maìgalädibhyaù nakñ atrebhyo’çvinyädibhyaù karaëebhyo vavädibhyo balià dadyät | prayogas tu meñ a-vå çcikädhipataye maìgaläya eñ a balir namaù evaà vå ñ a-tulädhipataye çukräya mithuna-kanyädhipataye budhäya karkaö ädhipataye candräya siàhädhipataye süryäya danur-mé nädhipataye gurave makara-kumbhädhipataye çanaye eva balir namaù | evaà açvané -bharaëé -kå ttikäpädé ya-meñ a-räçaye eñ a balir nama ity ädi | evaà vavavälaké lavataitila-gara-vaëija-viñ ö ibhyaù eñ a balir namaù ||64-65||

--o)0(o--

püjänantaraà prakäram äha—

sampä dya pä né ya-sudhä à samarpya dattvä mbha udä sya mukhä rcir ä sye naivedyam uddhå tya nivedya viñ vak

senä ya på thvé m upalipya bhüyaù ||66|| päné yam eva dhenu-mudrayä sudhäà kå tvä pänärthaà kå ñ ëäya samarpyämbho dattvä jalam äcamanärthaà dattvä mukhärcir-deva-mukhän naivedye’vatäritaà teja äsye deva-mukhe udväsya niveçya naivedyam uttolya viçvaksenäya deva-gaëäya naivedyaà samarpya på thivé m upalipya ||66||

--o)0(o--

gaëòüñ a-danta-dhavanä camanä sya-hasta- må jyä nulepamukhavä sakamä lya-bhüñ ä ù |

tä mbülam apy abhisamarpya suvä dya-nå tya- gé taiù sutå ptam abhipüjayatä t punar eva ||67||

bhüyaù punar api gaëòüñ aà culükodakaà danta-dhavanaà danta-käñ ö ham | danta-dhavanaà danta-dhävanam iti tripäö hinaù | äcamanaà çeñ äcamane dvir-äcamanam äsya-hastayor må jyaà mukha-hastayoù proïchana-vastram anulepaç candanädiù mukhaà väsyate surabhi kriyate aneneti mukha-väsaà karpürädi mälyaà puñ paà bhüñ älaìkaraëaà tämbülam api samuccaye etäni samarpya punar eva yathä-pürvaà püjä kå tä evaà suvädya-nå tya-gé taiù sutå ptaà harià natvä bhipüjayet ||67||

--o)0(o--

gandhä dibhiù saparivä ram athä rgham asmai dattvä vidhä ya kusumä ïjalim ä dareëa | stutvä praëamya çirasä culukodakena

svä tmä nam arpayatu tac caraëä bja-müle ||68|| kaiù ? gandhädibhiù sapariväraà pürvoktävaraëa-sahitam athänantaram asmai haraye arghyaà dattvä ädareëa puñ päïjalià dattvä stutvä çirasä praëamya sac-caraëäravinda-müle svätmänaà culukena argha-çeñ a-jalena samarpayatu ||68||

--o)0(o--

ätmanaù samarpaëa-mantram äha ita ity ädinä svätma-samarpaëe ity antena granthena—

itaù pürvaà prä ëa-buddhi-deha-dharmä dhikä rato jä grat-svapna-suñ upty-avasthä su manasä vä cä karmaëä hastä bhyä à padbhyä m udareëa çiçnä yat små taà yad uktaà yat kå taà tat sarvaà brahmä rpaëaà bhavatu svä hä mä à madé yaà ca sakalaà haraye samyag arpaye oà tat sad iti ca prokta-mantraù svä tma-samarpaëe ||

--o)0(o-- etac ca mantra-trayaà spañ ö atvän na likhyate—

anusmaran kalaçagam acyutaà japet sahasrakaà manum atha sä ñ ö akaà budhaù |

vapuñ y atho ditijä jitaù samä vå té r vilä pya tä s tad api nayet sudhä tmatä m ||69||

athänantaraà budhaù paëòitaù kalaçagaà kumbhädi-niñ ö haà harià cintayan säñ ö akam añ ö a-sahitaà sahasraà manuà mantraà japet | athänantaraà ditija-jitaù çré -kå ñ ëasya vapuñ i çaré re täù pürvoktäù samävå té ù ävaraëa-devatä viläpy vilé nä iti vicintya tad api deva-vapuù sudhätmatäm amå tatäà nayet ||69||

--o)0(o--

dhvaja-toraëa-dik-kalaçä di-gatä m api maëòapa-maëòala-kuëòa-gatä m |

abhiyojya citià kalaçe kusumaiù paripüjya japet punar añ ö açatam ||70||

kalaçe citià mantra-devatäà caitanya-rüpam abhiyojya kusumaiù puñ paiù sampüjya punar añ ö a-sahitaà çataà japet | kimbhütäm ? citià dhvaja-toraëa-dik-kalaçädi-gatäà na kevalaà dhvajädi-gatäm api tu maëòale maëòape kuëòa-gatäm ||70||

--o)0(o--

atha çiñ ya upoñ itaù prabhä te kå ta-naityaù susitä mbaraù suveçaù |

dharaëé -dhana-dhä nya-gokulair dhinuyä d vipra-varä n hareù prasattyaiù ||71||

athänantaram upoñ itaù kå topaväsaù çiñ yaù prabhäte prätaù-käle kå ta-nitya-kå tyaù çukla-vastra-dharaù suveçaù çobhana-bhüñ aëaù dharaëé på thivé dhanaà suvarëädi dhänyaà vré hy-ädi gaur dogdhré dukülaà paö ö a-vastram etair yathä-yogyaà vipra-varän brähmaëa-çreñ ö hän dhinuyät pré ëayet | kim-artham ? hareù çré -kå ñ ëasya prasädärtham ||71||

--o)0(o--

bhüyaù pratarpya praëipatya deçikaà tasmai parasmai puruñ ä ya dehine |

tä à vitta-çä ö hyaà parihå tya dakñ iëä à dattvä tanuà svä à ca samarpayet sudhé ù ||72||

bhüyaù punar api pratarpya brähmaëän santoñ ya punaù kathanam atyanta-tarpaëärthaà paré tyeti päö he pradakñ iëé -kå tyety arthaù | deçikaà guruà praëipatya namaskå tya tasmai gurave dehine deha-dhäriëe parasmai puruñ äya çré -kå ñ ëäya dhana-çäö hyaà parihå tya vaibhavänusäreëa täà prasiddhäà vittärdhaà caturthäàçaà vä dattvä na tu dakñ iëäm iva manträdänänantaram eva tat-prasaìgät sväà své yäà tanuà subuddhiù samarpayet ||72||

--o)0(o--

athä bhiñ eka-maëòape sukhopaviñ ö am ä sane | gurur viçodhayed amuà pureva çoñ aëä dibhiù ||73||

athänantaraà gurur amuà çiñ yaà pureva pürvavad eva çoñ aëädibhir bhüta-çuddhy-ädibhir viçodhayet | ké då çam ? abhiñ eka-maëòape äsane sukhopaviñ ö am ||73||

--o)0(o--

pé ö ha-nyä sä vasä naà vapuñ i vimala-dhé r nyasya tasyä sikä yä mantreëä bhyarcya dürvä kñ ata-kusuma-yutä à rocanä à ke nidhä ya |

ä çé rvä dair dvijä nä à viçada-paö u-ravair gé ta-vä ditra-ghoñ air mä ìgalyair ä nayattaà kalaçam abhivå tas tat-samé paà praté taù ||74||

tasya çiñ yasya vapuñ i çaré re pé ö ha-nyäsävasänaà pé ö ha-nyäsa-paryantaà sakalaà nyäsaà vinyasya äsikäyä äsanasya mantreëäsanaà püjayitvä rocanäà mastake nidhäya tilakaà kärayitvä | ké då çé à rocanäm ? dürväkñ ata-puñ pa-sahitäm | anantaraà dvijänäm äçé rvädair gé ti-maìgalädi-çabdaiù | ké då çair etaiù ? viçada-paö u-ravaiù spañ ö ottama-çabdaiù tathä anyair api mäìgalyair maìgalasyopayuktaiù sahitaà taà kalaçam abhivå ta äcäryatvena vå taù tat-samé paà çiñ ya-samé pam änayet | ké då çaù ? çiñ yätmé yatayä praté to viçväsänvito yaù kaçcid ity arthaù ||74||

--o)0(o--

tenä bhilé na-maëi-mantra-mahauñ adhena dhä mnä peraëa paramä må ta-rüpa-bhä jä | sampürayan vapur amuñ ya tato vitanvan

tat-sä marasyamabhiñ ecayatä d yathä vat ||75|| kumbhasya palvalän çiñ ya-çirasi nidhäya tena kalasenety arthäd yathävat yathä-yukta-prakäreëäbhiñ ecayet abhiñ ecanaà kuryät | tad uktam—

vidhivat kumbham uddhå tya tan-mukhasthän sura-drumän | çiçoù çirasi vinyasya mätå käà manasä japet || iti |

kimbhütena ? abhilé naù saàlé naù maëir nava-ratnäni mantraù å k mahauñ adhaà divya-pippalé -prabhå ti yatra tena | ké då çena ? pareëa dhämnä para-tejaù-svarüpeëa | punaù ké då çena ? paramämå ta-rüpa-bhäjä paramämå ta-rüpa-mayena | kià kurvan ? amuñ ya çiçor vapuù çaré raà pürayan | kià kurvan ? tatas tad-anantaraà tat-sämarasyaà tena tena tejo-rüpeëa kalaçaikyaà vitanvan ||75||

--o)0(o-- abhiñ ekam äha—

kñ ä dyair ä ntair varëair abhipürëa-tanus trir ukta-manträ ntaiù | parihita-sitatara-vamana-dvité yo vä caàyamaù samä cä ntaù ||76||

kñ a-ädir yeñ äà taiù äntaiù a-käränto yeñ äà tair varëair mätå käkñ arair müla-mantra-tri-japävasänair abhiñ ikta-çaré raù çiñ yaù dhå ta-navé nätiçukla-vasana-yugalaù mauné kå ta-dvir-äcamanaù ||76||

--o)0(o--

bahuçaù praëamya deçika-nä mä naà harim athopasaìgamya | tad-dakñ iëata upä stä m abhimukham ekä gra-mä nasaù çiñ yaù ||77||

bahu-väraà deçika-nämänaà guru-rüpaà harim natvä athänantaram upasaìgå hya guru-caraëau vyatyasta-hasta-dvayaà kå tvä tad-dakñ iëato guru-dakñ iëe abhimukhaà guru-saàmukham ekägra-mänasaù eka-cittas tiñ ö het upaviçet ||77||

--o)0(o--

nyä sair yathä vidhi tam acyuta-sä dvidhä ya gadnhä kñ atä dibhir alaìkå ta-varñ maëo’sya | å ñ y-ä di-yuktam atha mantra-varaà yathä vad

brüyä t triço gurur anarghyam avä ma-kareëa ||78|| athänantaraà yathä-vidhi yathokta-prakäreëa nyäsaiù païcäìga-nyäsädibhiù te çiñ yam acyuta-säd-vidhäya çré -kå ñ ëa-rüpaà kå tvä gandhäkñ ata-puñ paiù vibhüñ ita-çaré rasyäsya aväma-karëe dakñ iëa-karëe å ñ i-cchando-devatä-sahitam anarghyam amülyaà mantra-varaà mantra-çreñ ö haà triçaù tri-väraà brüyät yathävat yathokta-prakäreëa sa ca prakäraù prathamaà dakñ iëa-haste gurur jalaà dadäti amuka-mantraà dadämé ti anena çiñ yo’pi dadasva iti brüyät tato mantraà dadyäd iti aträvaçyaà vära-trayaà guruëä mantraù paö hané yaù datte yävac chiñ yasya mantraù sväyatto bhavati tävat paö hané ya iti ||78||

--o)0(o-- mantra-grahaëänantaraà çiñ ya-kå tyaà darçayati—

guruëä vidhivat prasä ditaà manum añ ö ordhva-çataà prajapya bhüyaù |

abhivä dya tataù çå ëotu samyak samayä n bhakti-bhareëa namra-mürtiù ||79||

yathä-vidhi guruëä hetunä präptaà mantraà prasädhitam anugraheëa dattam iti tripäö hinaù | añ ö au ürdhvaà yasya tasya tad añ ö ädhika-çataà prajapya bhüyaù punar api gurum abhivädyaà namaskå tya daëòavat praëamya tato gurutaù samayän äcärän samyak kå tvä çå ëotu yat tu vidyäm añ ö a-kå tvo japed iti tat-tan-nyüna-saìkhyä-kala-japa-niñ edha-param | ké då çaù ? bhaktyätiçayena namra-çaré raù ||79||

--o)0(o--

mantra-dänänantaraà guru-kå tyam äha—

dattvä çiñ yä ya manuà nyasyä tha guruù kå tä tma-yajana-vidhiù | añ ö ottaraà sahasraà sva-çaktihä nya-navä ptaye japyä t ||80||

athänantaraà guruù çiñ yäya mantraà dattvä nyasya nyäsädikaà kå tvä kå tätma-yajana-vidhiù kå täbhyantara-yägaù añ ö ädhikaà sahasraà sva-sämarthya-häny-anaväptaye sva-sämarthya-rakñ ärthaà datta-mantraà japet ||80||

--o)0(o-- çiñ ya-kå tyam äha—

kumbhä dikaà ca sakalaà gurave samarpya sambhojayed dvija-varä n api bhojya-jä taiù | kurvantyh anena vidhinä ya ihä bhiñ ekaà

te sampadä à nilayanaà hi ta eva dhanyä ù ||81|| kumbhädikaà sakalaà maëòala-sahitaà maëòapävasthita-dravyaà gurave samarpya dattvä bhojya-samühair dvija-çreñ ö hän santoñ ayet etat-karaëasya phalam äha—iha jagati anena vidhinä anayä paripäö yä ye abhiñ ekaà kurvanti te sampadäà sarva-samå ddhé näà nilayanaà sthänaà ta eva dhanyäù puruñ ärtha-bhäginaù ||81||

--o)0(o-- uktam artham upasaàharati—

saìkñ ipya kiàcid uditä dé kñ ä

saàsmaraëä ya hi viçada-dhiyä m | etä à praviçya mantré sarvä n

japej juhotu yajec ca manün ||82|| kiàcit saìkñ ipya dé kñ ä uktä kathitä viçada-dhiyäà nirmala-buddhé näà saàsmaraëäya etäà dé kñ äà praviçya präpya mantré sädhakaù sarvän manträn japet yajej juhotu ||82||

iti çré -keçaväcärya-viracitäyäà krama-dé pikäyäà dé kñ ä-püjä-näma caturtha-paö alaù

||4||

--o)0(o--

(5)

païcamaù paö alaù adhunä dé kñ itasya mantra-vidhià darçayati—

caitre kå tvaitan mä si karmä ccha-pakñ e puëya-rkñ e bhüyo deçikä t prä pya dé kñ ä m |

tenä nujïä taù pürva-sevä à dvité ye mä si dvä daçyä m ä rabhetä malä yä m ||1||

caitre mäsi puëya-rkñ e çubha-nakñ atre accha-pakñ e çukla-pakñ e etat karma mantra-dé kñ ätmakaà karma kå tvä bhüyaù punar api deçikät guror dé kñ äà mantropadeçaà präpyänantaraà tena guruëänujïätaù dvité ye mäsi vaiçäkhe dvädaçyäm tithau pürva-seväà puraçcaraëam ärabhet | caitre duùkhäya dé kñ ä syät iti vacanaà gopäla-mantra-bhinna-dé kñ a-viñ ayam ||1||

--o)0(o--

kå tvä snä nä dyaà karma dehä rcanä ntaà vartmä çritya prä g é ritaà mantri-mukhyaù |

çuddho mauné san brahmacä ré niçä çé japyä c chä ntä tmä çuddha-padmä kñ a-dä mnä ||2||

kå tveti | mantri-mukhyaù sädhakaù snänam ärabhyätma-yogäntaà karma kå tvä präg é ritaà vartmäçritya pürvokta-püjä-prakäram äçritya çuddho gäyatré -japena niñ päpo brähmaëädy-ukta-bähyäntara-çauca-yukto mauné väg-yato brahmacäré añ ö a-vidha-maithuna-tyägé niçäçé rätri-bhojé çäntätmä anuddhata-cittaù çukla-padma-bé ja-mälayä japyät | atraivam ägamäntaroktaà boddhavyam | çubhe dine kroçaà kroça-dvayaà vä kñ etraà vihärärthaà parikalpya kñ é ra-druma-bhava-vitasti-parimitäñ ö a-ké lakäù pratyekam ekadaiva vä daça-kå tvaù çata-kå tvo vä japitvä añ ö a-dig-devatäù sampüjya madhye kñ etre kñ etra-päla-balià dattvä püjäà kå tvä pürvädy-añ ö a-dikñ u tän nikhanyät tatra tatra tat-tan-nämnä dik-pati-balià ca dattvä dé pakaà ca dattvä japa-pürva-divase eka-bhojanam upaväso vä guruà brähmaëäàç ca tarpayet | tathä ca sanat-kumära-kalpe—

vipräàç ca bhojayed anna-bhojanäcchädanädibhiù | bahubhir vastra-bhüñ äbhiù sampüjya gurum ätmanaù | ärabheta japaà paçcät tad-anujïä-puraùsaram || iti |

tato’grima-dine snänädikaà kå tvä saìkalpaà kuryät oà adyoà nama ity ädy uccäryämuka-mantrasya siddhi-käma iyat saìkhyäka-japa-tad-daçäàçämuka-dravya-

homa-tad-daçäàçämuka-dravya-tarpaëa-tad-daçäàçämukäbhiñ eka-tad-daçäàça-brähmaëa-sampradänaka-bhojya-dänätmaka-puraçcaraëa-karma kariñ ye iti saìkalpaà kuryät | tato mantra-rñ i-chando-devatänäà käma-sthäne puraçcaraëa-jape viniyoga iti | jape cäyaà niyamaù— nairantarya-vidhiù prokto na dinaà vyatilaìghayet |

çayanaà darbha-çayyäyäà çuciù prayata-mänasaù | divasätikrame doñ aù siddhi-bädhaù prajäyate ||

näradé ye—

çanaiù çanair avispañ ö aà na drutaà na vilambitam | na nyünaà nädhikaà väpi japaà kuryäd dine dine ||

tathänyatra—

ananya-mänasaù prätaù kälän madhyandinävadhi | näradé ye tathaiva ca—

na vadan na svapan gacchan nänyat kim api saàsmaran | na kñ uj-jå mbhaëa-hikkädi-vikalé -kå ta-mänasaù || mantra-siddhim aväpnoti tasmäd yatna-paro bhavet | uñ ëé ñ o kaïcuké nagno mukta-keçaù tathaiva ca || prasärita-päëi-pädo nocca-pädäsano bhavet ||

tathä vaiçampäyana-saàhitäyäm—

snänaà tri-savanaà proktam açaktau dviù sakå t tathä | asnätasya phalaà nästi na vä tarpayataù pitè n || näsatyam abhibhäñ eta nendriyäëi pralobhayet | çayanaà darbha-çayyäyäà çuciù prayata-mänasaù || tad-väsaù kñ älayen nityam anyathä vighnam ävahet | naikaväsä japen mantraà bahu-vastré kadäcana || upary-adho bahir vastre puraçcaraëa-kå d bhajet ||

tathä näradé ye—

stré -çüdräbhyäà na sambhäñ ed rätrau japa-paro na ca | japen na sandhyä-käleñ u pradoñ e nobhayeñ u ca | brähmaëäné ta-vastra-çuddha-jalena karmakå d bhavet || iti ||2||

--o)0(o--

api tu kå tyam äha—

tanvan çuçrüñ ä à goñ u tä bhyaù prayacchan grä saà bhüteñ u prodvahaç cä nukampä m | manträ dhiñ ö hä trià devatä à vandamä no

durgä à dubodha-dhvä nta-bhä nuà guruà ca ||3||

goñ u çuçrüñ äà go-paricaryäà dhüma-kaëòüyanädi-rüpäà seväà vistärayan | kià kurvan ? täbhyo gobhyo gräsa à prayacchan gopäla-mantra eva gräsädikam atropädänäd anyatränukteç ca | bhüteñ u präëiñ u karuëäà dhärayan manträdhiñ ö hätå -devatäà durgäm ajïänändhakära-süryaà guruà ca vandamänaù ||3||

--o)0(o--

kurvann ä tmé yaà karma varëä çrama-sthaà mantraà japtvä triù snä na-kä le’bhiñ iïcet | ä cä man pä thas-tattva-saìkhyä -prajaptaà bhuïjä naç cä nnaà sapta-japtä ïcanä di ||4||

své yaà varëäçramoktaà karma kurvan ätmé yaà ätmano yo varëo brähmaëädir yo väçramo brahmacaryädis tatra tatrasthaà karma vihitaà tat tat kurvann ity arthaù | mantra-japta-jalena käle vära-trayaà svätmänam abhiñ iïcet tattva-saìkhyä-prajaptaà dvätriàçat-saìkhyä-prajaptaà païca-viàçati-prajaptaà vä tathä jalam äcäman ittham evännaà bhuïjänaù | punaù ké då çaù ? sapta-japtam aïjanädi-kajjalädi yasya sa tathä ädi-çabdena gandha-mälyädé näà parigrahaù | aïjanädya iti kvacit päö haù ||4||

--o)0(o-- japa-sthänam äha—

adreù çå ìge nadyä s taö e bilva-müle toye hå daghne gokula-viñ ëu-gehe |

açvatthä dhastä d ambudheç cä pi té re sthä neñ v eteñ v ä sé na ekaikaças tu ||5||

prajaped ayuta-catuñ kaà daçä kñ araà manu-varaà på thak kramaçaù |

añ ö ä daçä kñ araà ced ayuta-dvayam ity udé ritä saìkhyä ||6||

parvata-çå ìge nadé -té re bilva-vå kñ a-samé pa-deçe hå daya-pramäëa-jale goñ ö he viñ ëu-pratimädhiñ ö hita-gehe pippala-vå kñ a-samé pa-deçe samudrasya té re añ ö asu sthäneñ u äsé na upaviñ ö aù ekaikaçaù ekaikasmin sthäne sthäneñ u kramaçaù krameëa på thak ayuta-catuñ kaà kå tvä daçäkñ ara-mantraà japet yadäñ ö ädaçäkñ ara-mantraù tadäyuta-dvayaà kå tvä iti japa-saìkhyodé ritä atra na pratisthänam ayuta-catuñ käyuta-dvaya-japaù kintu yathä japtavyaà yena sarvatra japena tävaty eva saìkhyä bhavati anyathäñ ö asu sthäneñ u japenäñ ö ädaçäksare ñ oòaçäyuta-japaù syät | prapaïca-säre’pi—ayuta-dvitayävadhi-japaù syäd iti | yadyapy añ ö ädaçäkñ are iyaà saìkhyä tathäpi tulya-nyäyäd daçäkñ are’pi iyam eva vyavastheti rudradharaù ||5-6||

--o)0(o-- ukteñ u sthäneñ üuy krameëähära-niyamam äha—

çä kaà mülaà phalaà go-stana-bhava-dadhiné bhaikñ am annaà ca saktuà dugdhä nnaà cety adä naù kñ iti-dhara-çikharä dau kramä t sthä na-bhede |

ekaà caiñ ä m açaktau gaditam iha mayä pürvä sevä -vidhä naà nirvå tte’smin punaç ca prajapatu vidhivat siddhaye sä dhakeçaù ||7||

kñ iti-dhara-çikharädau pürvokta-parvata-çå ìgädau sthäna-viçeñ e kramäd ekaikaà krameëa vihitaà çäkaà västukädi mülaà çüraëädi phalaà ämrädi go-stana-bhavaà dugdhaà dadhi ca dvandvaù bhaikñ aà bhikñ äta upalabdham annaà ca praçastaà haimatikaà sitäsvinnaà saktuà bhå ñ ö a-yava-cürëaà dugdhännaà päyasaà adäno bhakñ amäëo japaà kuryät mitodanam | çastännaà ca samaçné yän mantra-siddhi-samé hayä |

tasmän nityaà prayatnena çastännäçé bhaven naraù || iti | açaktaà praty äha—ekam iti | açaktau caiñ äm adri-çå ìgädy-añ ö a-sthänänäà madhye ekaà sthänaà samäçritya çäkädy-añ ö a-vidheñ v ekaà bhojanam äçritya japaà kuryät | tad uktaà näradé ye—

må du koñ ëaà supakvaà ca kuryäd vai laghu-bhojanam | nendriyäëäà yathä vå ddhis tathä bhuïjé ta sädhakaù || yad vä tad vä parityäjyaà duñ ö änäà saìgamaà tathä ||

iha granthe pürva-sevävidhänaà mayä gaditaà kathitam asminn nivå tte sampürëe puraçcaraëa-jape punaç ca prajapatu siddhaye viçiñ ö a-phala-siddhaye vidhivat yathokta-prakäreëa atra kecid asmin pürva-sevärambhe karmaëi nirvå tte samäpte punaù puraçcaraëa-japaà karotv ity ähuù ||7||

--o)0(o--

dehä rcanä nte dinaço dinä dau dé kñ okta-mä rgä nyataraà vidhä nam |

ä çritya kå ñ ëaà prayajed vivikte gehe niñ aëëo huta-çiñ ö a-bhojé ||8||

dehärcanänte deha-püjävasäne dinaçaù pratidinaà dinädau prätar dé kñ okta-märgeñ u ñ oòaça-païcopacärädiñ u anyataram ekaà vartmäçritya kå ñ ëaà prayajet püjayatu ävaraëa-bhedäd vartma-bhedaù | ké då çaù ? vivikta ekänte gå he niñ aëëa upaviñ ö aù | punaù ké då çaù ? huta-çiñ ö a-bhojé prätyahika-japa-daçäàça-homävaçiñ ö a-bhojé ||8||

--o)0(o--

prakäräntaram api mahate phaläya puraçcaraëam äha—daça-lakñ am iti rudradharaù | vayaà tu paçyämaù | prakå ta-yathokta-puraçcaraëam äha—

daça-lakñ am akñ aya-phala-pradaà manuà pratijapya çikñ ita-matir daçä kñ aram |

juhuyä d guòä jya-madhu-samplutair navair aruëä mbujair hutavahe daçä yutam ||9||

çuddha-matiù sädhakaù akñ aya-phaladaà mokñ a-phalaà daçäkñ araà manuà daça-lakñ aà pratijapya hutavahe saàskå tägnau aruëämbujair aruëa-kamalair daçä-yutaà lakñ am ekaà juhuyät | ké då çaiù ? guòäjya-madhu-samplutaiù guòa-ghå ta-madhu-saàyuktaiù ||9||

--o)0(o--

çuñ ira-yugala-varëaà cen manuà païca-lakñ aà prajapatu juhuyä c ca prokta-kÿ ptyä rdha-lakñ am |

amala-matir alä bhe pä yasair ambujä nä à sahita-ghå ta-sitair evä rabhed dhoma-karma ||10||

çuñ ira-yugala-varëaà çuñ iraà chidraà nava-saìkhyätmakaà tasya yugalaà dvandvaà añ ö ädaçäkñ araà japet tadä païca-lakñ aà prajapatu prokta-kÿ ptyä pürvokta-paripäö yä cärdha-lakñ am juhuyät yathokta-homa-dravyäläbhe dravyäntaram äha amala-matir iti çuddha-matiù ambujänäà padmänäm aläbhe’präptau päyasaiù paramännair homam ärabheta | ké då çaiù ? sahite ghå ta-site yeñ u taiù ghå ta-çarkarä-sahitair ity arthaù | svähäntena homa-püjeti sarvatra boddhavyaà homädeç cänuñ ö häna-prakäro mat-kå ta-homänuñ ö häna-paddhater avagantavyaù | näradé ye, yathä— japasya tu daçäàçena homaù käryo dine dine | athavä lakñ a-paryantaà homaù käryo vipaçcitä || iti ||10||

--o)0(o-- homäçaktaà pratyäha—

asaktä nä à home nigama-rasanä gendra-guëito japaù kä ryaç ceti divja-nå pa-viçä m ä hur apare |

sahomaç ced eñ ä à sama iha japo homa-rahito ya ukto varëä nä à sa khalu vihitas tac-cala-då çä m ||11||

tävad dravyädy-asampattyä homa-karmaëi asamarthänäà brähmaëa-kñ atriya-vaiçyänäà yathä-säìkhyaà nigamä vedäç catväraù rasäù ñ aö nägendrä añ ö au etair guëitair japyo’nuñ ö heya ity apare äcäryä ähuù | tatra kå ta eva japaù etair guëita iti rudradharaù | vastutas tu—

homäçaktau japaà kuryäd dhoma-saìkhyä-caturguëam | ñ aò-guëaà cäñ ö a-guëitaà yathä-saìkhyaà dvijätayaù || iti puraçcaraëa-candrikoktam eva yuktaà paçyämaù | homa-karmaëy açaktänäà vipräëäà dviguëo japaù |

itareñ äà tu varëänäà triguëo hi vidhé yate || iti | eteñ äà matäpekñ ayä apara ity uktam | eteñ äà ca mate tarpaëädi-vyatirekeëa müla-bhüta-japa-dviguëa-japenaiva puraçcaraëa-siddhir bhavati tathaiva granthäntare’bhidhänät | eñ äà brähmaëädé näà homa-sahitaç cej japaù tadä trayäëäm api ayuta-catuñ ö ayädi-samänam eva varëänäà brähmaëädé näà homa-rahito ya ukto japaù | atra homa-rahito yaç caturguëo japa iti bhairava-tripäö hinaù | sa eva tac-cala-då çäà tat-patné näà vihitaù ||11|| sanä tanaù : home asamarthänäà vipra-kñ atriya-vaiçyänäà yathä-saìkhyaà nigamädeväç catväraù, rasäù ñ aö nägendrä añ ö au, etair guëito japaù käryaù | tv-arthe vä-çabdaù | apara iti—homa-karmaëy asugamam eveti || (hbv 17.205 ö é kä)

--o)0(o--

çüdraà praty äha—

yaà varëam ä çrito yaù çüdraù sa ca tan-nata-bhruvä m | vidadhé ta japaà vidhivac chraddhä vä n bhakti-bharä vanamra-tanuù ||12||

brähmaëädé näà madhye yaà varëaà çüdraù samäçritaù sa tan-nata-bhruväà teñ äm eva dvijäty-ädé näà stré ëäà vihitaà japaà vidhivat kathita-prakäreëa vihitaà kuryät | ké då çaù ? çraddhä-yutaù | punaù ké då çaù ? bhakti-bhareëa bhakty-atiçayena namro tanuù çaré raà yasya sa tathä | japaç cäyaà homa-rahita iti rudradharaù ||12||

--o)0(o-- puraçcaraëotttara-kå tyam äha—

punar abhiñ ikto guruëä vidhivad viçrä ëya dakñ iëä à tasmai | abhyavahä rya ca viprä n vibhavaiù sampré ëayec ca bhakti-yutaù ||13||

guruëä punar api vidhivat yathokta-vidhinä abhiñ iktaù kå täbhiñ ekaù tasmai gurave dakñ iëäà viçräëya dattvä viprän abhyavahärya bhojayitvä bhakti-yutaù san sampré ëayet dhana-dhänyädibhiù pré tià kuryät ||13||

--o)0(o-- siddha-mantrasya kå tyam äha—

iti mantra-vara-dvitayä nyataraà parisä dhya japä dibhir acyuta-dhé ù |

prajapet savana-tritaye dinaço vidhinä tha mukundam amanda-matiù ||14||

ity anena prakäreëa mantra-dvitayänyataraà mantra-dvitayayor madhye ekaà japädibhir japa-püjä-homa-tarpaëädibhiù parisädhya sädhayitvä acyuta-dhé r acyute çré -kå ñ ëe dhé r buddhir yasya sa tathä | yad vä, acyutä na kñ aritä viñ ëau buddhir yasya sa tathä savana-tritaye sandhyädi-traye dinaçaù pratidinaà vidhinä ukta-prakäreëa mukundaà kå ñ ëaà prayajet püjayatu amanda-matiù çuddha-matiù ||14||

--o)0(o-- püjäyäà prätaù-kälika-dhyänam äha—

atha çré mad-udyä na-saàvé ta-haima- sthalodbhä si-ratna-sphuran-maëòapä ntaù |

lasat-kalpa-vå kñ ä dha uddé pta-ratna- sthalé -dhiñ ö hitä mbhoja-pé ö hä dhirüòham ||15||

sapta-çlokäntaà kulakam | athänantaraà bhakti-namraù bhakty-atiçayena namra-dehaù prage prätaù-käle kathita-rüpaà kå ñ ëam anusmå tya dhyätvä tad-aìgendra-vajrädibhiù tasya kå ñ ëasyäìgäni pürvoktäni hå dayädé ni indrädayo daça dik-päläù vajrädayas tad-äyudhäni ca taiù saha püjayitvä taà kå ñ ëaà sitä çarkarä mocä kadalé -viçeñ aù haiyaìgavé naà sadyo-jäta-ghå tam | ebhis tathä dadhnä vimiçreëa dadhi-saàyuktena dogdhena päyasena ca mantré sampré ëayet | ké då çaà ? çré mat çobhä-yuktaà yad udyänaà kré òä-vanaà tena saàvé taà veñ ö itaà yad-dhaima-sthalaà lasat-käïcana-bhümis tatrodbhäsé ni udgata-kiraëäni yäni yäni ratnäni taiù sphurat dedé pyamäno yo maëòapas tasyäntar-madhye dedé pyamäno yaù kalpa-vå kñ as tasyädhaç chäyäyäm udgatä dé ptir yasya tädå çaà ratna-mayaà yat sthänaà tad-adhiñ ö hitaà taträvasthitaà yad ambhojaà padyaà tad eva pé ö haà taträdhirüòham upaviñ ö am ||15||

--o)0(o--

mahä -né la-né lä bham atyanta-bä laà guòa-snigdha-vakträ nta-visrasta-keçam |

ali-vrä ta-paryä kulotphulla-padma- pramugdhä nanaà çré mad indé varä kñ am ||16||

punaù ké då çaà ? mahä-né la indra-né laù | tadvan né läbhaà çyämam | punar atyanta-bälaà païca-värñ ikam | punaù, guòäù kuö iläù snigdhäù cikkaëäù karëänte kapole visrastäù paryäkuläù | vaktränteti päö he visrastä mukhävalambitäù keçä yasya tam | ali-vrätena bhramara-samühena paryäkulaà caïcalaà vyäptaà vä yat phullaà vikasitaà padmaà tadvat pramugdhaà manoharaà änanaà mukhaà yasya tam | punaù ké då çaà ? çré mat doñ a-rahitaà yad indé varaà né la-padmaà tat-sadå çe akñ iëé yasya tam ||16||

--o)0(o--

punaù ké då çaà ?

calat-kuëòalollä si-samphulla-gaëòaà sughoëaà suçoëä dharaà susmitä syam | anekä çmaraçmy-ullasat-kaëö ha-bhüñ ä -

lasantaà vahantaà nakhaà pauëòaré kam ||17|| caïcale ye kuëòale täbhyäm unnatau ullasitau çobhamänau samphullau vikäçitau gaëòau yasya tam | punaù çobhamänä ghoëä näsä yasya tam | punaù suçoëo lohito’dharo yasya tam | punaù çobhanaà yat smitam é ñ ad-dhäsas tad-yuktam äsyaà yasya tam | punaù anekäni yäny açmäni indrané la-prabhå té ni ratnäni teñ äà ye raçmayaù kiraëäù tair ullasanté yä kaëö ha-bhüñ ä tayä lasantaà çobhamänam | punaù pauëòaré kaà vyäghra-sambandhi-nakhaà vahantaà dhärayantam ||17||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

samuddhüsaroraù-sthalaà dhenu-dhülyä ù supuñ ö ä ìgam añ ö ä padä kalpa-dé ptam |

kaö é ra-sthale cä ru-jaìghä nta-yugme pinaddhaà kvaëat-kiìkiëé -jä la-dä mnä ||18||

dhenu-dhülyä go-rajasä samuddhüsaraà dhüsaritam uraù-sthalaà yasya taà gaväm anugamanät suñ ö hu puñ ö am aìgaà yasya tam | ké då çaà ? añ ö äpadäkalpa-dé ptaà suvarëa-ghaö itälaìkäreëa çobhamänam | punaù ké då çaà ? kvaëat-kiìkiëé -jäla-dämnä çabdäyamäna-kñ udra-ghaëö ikä-samüha-mälayä kaö i-sthale çroëi-taö e cäru-jaìghänta-yugme manohara-gulpha-dvayordhva-pradeçe pinaddhaà baddham ||18||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

hasantaà hasad-bandhu-jé va-prasüna- prabhä à pä ëi-pä dä mbujodä ra-kä ntyä |

kare dakñ iëe pä yasaà vä ma-haste dadhä naà navaà çuddha-haiyaìgavé nam ||19||

päëi-pädämbujodära-käntyä hasta-caraëa-padma-vipula-çobhayä hasad-bandhu-jé va-puñ pa-käntià hasantam upahasantam | punaù ké då çaà ? dakñ iëe kare haste päyasaà savya-haste väma-kare navaà nütanaà çuddhaà niñ kaluñ aà haiyaìgavé nam navané taà hyo go-dohanodbhavaà ghå taà dadhänaà dhärayantam ||19||

--o)0(o--

punaù ké då çaà ?

mahé bhä ra-bhütä m arä rä ti-yüthä n anaù-pütanä dé n nihantuà pravå ttam | prabhuà gopikä -gopa-go-vå nda-vé taà

surendrä dibhir vanditaà deva-vå ndaiù ||20|| mahé -bhära-bhütäm aräräti-yüthän på thivé -bhära-rüpa-daitya-samühän anaù-pütanädé n çakaö äsura-prabhå té n nihantuà pravå ttam | punaù ké då çaà ? prabhuà samartham é çvaram | punaù ké då çaà ? gopikä gopa-stré , gopaù gauù eteñ äà samühena vé taà veñ ö itam | punaù ké då çaà ? indrädibhir deva-samühair namaskå tam ||20||

--o)0(o--

prage püjayitvettyanusmå tya kå ñ ëaà tad-aìgendra-vajrä dikair bhakti-namraù |

sitä -moca-haiyaìgavé naiç ca dadhnä vimiçreëa daugdhena sampré ëayet tam ||21||

pürva-çloke vyäkhyätam api kramänurodhena vyäkhyäte prage prätaù-käle ukta-prakäreëa kå ñ ëam anusmå tya dhyätvä upacäraiù sampüjya aìgädy-ävaraëaiù saha sampüjya naivedyaà dadyät | naivedya-dravyam äha—siteti | sitä çarkarä mocä kadalé haiyaìgavé naà daugdhena päyasena ||21||

--o)0(o--

prätaù savana-püjä-phalam äha—

iti prä tar evä rcayed acyutaà yo naraù pratyahaà çaçvad ä stikya-yuktaù |

labhetä cireëaiva lakñ mé à samagrä m iha pretya çuddhaà paraà dhä ma bhüyä t ||22||

ity anena prakäreëa pratyahaà çaçvat sarvadä ästikya-yuktaù san yo naraù prätaù-käle acyutam arcayet tam evävaçyaà püjayati sa iha loke acireëaivälpa-kälenaiva samagräà sampürëäà lakñ mé à sampadaà labhate präpnoti pretya dehaà parityajya paraà çuddhaà brahmäkhyaà mahaù bhüyät präpnoti tat-sarüpo bhavaté ty arthaù ||22||

--o)0(o--

prätaù püjäyäm eva naivedyaà tarpaëaà ca darçayati—

aho-mukhe’nudinam ity abhipüjya çaurià dadhnä tha vä guòa-yutena nivedya toyaiù |

çré man-mukhe samanutarpya ca tad-dhiyä taà japyä t sahasram atha sä ñ ö akam ä dareëa ||23||

athavä çabdaù päda-püraëe iti pürvokta-prakäreëa ahno-mukhe prätaù-käle anudinaà pratyahaà çaurià kå ñ ëam abhipüjya guòa-sahitena dadhnä naivedyaà dattvä jalais tad-dhiyä guòa-sahita-buddhyä çré mataù kå ñ ëasya mukhe samanutarpya athänantaraà taà mantram ädareëa säñ ö akaà sahasraà añ ö ottara-sahasraà japet ||23||

--o)0(o--

madhyandina-savana-dhyänam äha—

madhyaà-dine japa-vidhä na-viçiñ ö a-rüpaà vandyaà surarñ i-yati-khecara-mukhya-vå ndaiù |

go-gopa-gopa-vanitä -nikaraiù paré taà sä ndrä mbuda-cchavi-sujä ta-manoharä ìgam ||24||

caturtha-çloka-stha-kriyayä yojanä evam anena prakäreëa madhyandine madhyähne nandajaà kå ñ ëaà dhyätvä indirä çré s tasyä äpty-arthaà arcayatu | ké då çaà ? japa-vidhänena viçiñ ö aà rüpaà yasya taà japärthaà yat dhyänam | atha prakaö a-saurabhety ädi tå té ya-paö alokta-dhyänaà tad eväträpé ti tripäö hinaù | punaù ké då çaà ? vandyaà çreñ ö ham | punaù ké då çaà ? surä indrädaya å ñ ayo näradädayaù yatayaù sanakädayaù khecaräù svarga-väsinaù eteñ äà mukhyäù çreñ ö häù teñ äà vå ndaiù samühaiù tathä gauù gopaù gopa-stré ca eteñ äà nikaraiù samühaiù paré taà veñ ö itaà sändro niviòo yo ambudo meghas tadvac chavir yasya tat | atha ca sujätaà doñ a-rahitam | atha ca manoharaà netrotsava-kärakam aìgaà yasya ||24||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

mayüra-patra-parikÿ pta-vataàsa-ramya- dhammillam ullasita-cillikam ambujä kñ am | pürëendu-bindu-vadanaà maëi-kuëòala-çré -

gaëòaà sunä sam atisundara-manda-hä sam ||25||

mayürasyedaà mäyüraà patraà pakñ aù mäyüraà ca tat-patraà ceti mäyüra-patraà tena parikÿ pto yo vataàsaù çiro-bhüñ aëam | vañ ö i-bhägurirallopam aväpyorupasargayoù ity akära-lopaù | tena ramyo dhammillaù keça-päçaù yasya tam | punaù ké då çaà ? ambujavat padmavat akñ iëé yasya sa tathä tam | punaù ké då çaà ? sampürëo ya indu-bimbaç candra-maëòalaà tadvad vadanaà mukhaà yasya sa tathä tam | punaù ké då çaà ? maëi-mayaà yat kuëòalaà tena çré -yuktau çobhä-sahitau gaëòau yasya tam | punaù ké då çaà ? çobhanä näsä yasya tam | punaù ké då çaà ? manohareñ ad-häsya-yuktam ||25||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

pé tä mbaraà rucira-nüpura-hä ra-kä ïcé - keyürakomikaö akä dibhir ujjvalä ìgam |

divyä nulepana-piçaìgitamasarä jad- amlä na-citra-vanamä lam anaìga-dé ptam ||26||

pé tämbaraà vastraà yasya tam | punaù ké då çaà ? manohara-nüpurädibhiù çobhitam aìgam yasya taà häro muktävalé käïcé kñ udra-ghaëö ikä keyüram aìgadam ürmir mudrikä kaö akaù kaìkaëa ädi-padena kiré ö ädé näà parigrahaù | punaù ké då çaà ? deva-sambandhinänulepanena kuìkumädinä piçäìgitaà piïjaritam aàse skandhe räjanté çobhamänä amlänä akliñ ö ä citrä nänä-prakärikä vanamälä patr-puñ pa-mayé äpäda-lambiné mälä yasya tam | punaù ké då çaà ? anaìgavat kämavat dé ptam ||26||

--o)0(o--

punaù ké då çaà ?

veëuà dhamantam athavä sva-kare dadhä naà savyetare paçupa-yañ ö im udä ra-veñ am |

dakñ e maëi-pravaram é psita-dä na-dakñ aà dhyä tvaivam arcayatu nandajam indirä ptyai ||27||

veëuà dhamantam vädayantam | athavä pakñ äntare sva-kare savyetare väme go-rakñ aëa-daëòaà dadhänaà tathä dakñ e dakñ iëe é psita-däna-dakñ aà maëià dadhänam | punaù ké då çaà ? udära-veñ am | udbhaö a-veñ am iti rudra-dharaù | vastutas tu veëuà vädayantaà tad eva darçayati atheti väma-kare savyaà dakñ iëa-vämayor ity abhidhänät dvayor evätra-tantreëa saìgrahaù tatra savye dvité ya-väma-haste paçupa-yañ ö ià paraçurakärthaà yañ ö ià daëòaà tathä savye dakñ iëe haste maëi-pravaram maëi-çreñ ö haà cintämaëià dadhänam | ké då çaà ? maëi-pravaram é psita-däna-dakñ aà väïchitärtha-däna-kñ amam ity arthaù ||27||

--o)0(o--

ävaraëa-naivedya-däna-prakäram äha—

dä mä dikä ìga-dayitä suhå daìghripendra- vajrä dibhiù samabhipüjya yathä -vidhä nam |

dé kñ ä -vidhi-prakathitaà ca nivedya-jä taà haime nivedayatu pä tra-vare yathä vat ||28||

däma ädir yasya | ädi-padena sudämädé näà parigrahaù | aìgäni pürvoktäni païca dayitä rukmiëy-ädyäù suhå do vasudevädyäù aìghripä mandarädyäù pürvoktä

indrädayo daça dikpäläù vajrädé ni ca teñ äà äyudhäni pürvoktäni | etair yathä-vidhänaà yathokta-prakäreëa kå ñ ëaà sampüjya dé kñ ä-vidhäne kathitaà naivedya-samühaà haimaà suvarëa-maye pätra-çreñ ö he yathävat nivedayatu ||28||

--o)0(o--

homädikam äha—

añ ö ottaraà çatam atho juhuyä t payo’nnaiù sarpiù-plutaiù susita-çarkarayä vimiçraiù |

dadyä d balià ca nija-dikñ u surarñ i-yogi- vargopadaivata-gaëebhya udagra-cetä ù ||29||

anantaraà payo’nnaiù päyasaiù sarpiù-plutaiù susita-çarkarayä vimiçraiù atiçubhra-çarkarayä militaiù añ ö ädhikaà çatam juhuyät homaà kuryät | sähacaryät kalpanä-läghaväc ca homokta-dravyeëaiva nija-dikñ u sva-sva-dikñ u surarñ i-yogi- vargopadaivata-gaëebhyo balià dadyät | tatra surä viraïci-prabhå tayaù pürva-dik-sthäù å ñ ayo näradädayo dakñ iëa-dik-sthäù yogi-vargaù sanakädiù paçcima-diksthäù upadeva-gaëäù yakñ a-siddha-gandharva-vidyädharädyäù uttara-dik-sthä iti tripäö hinaù | upadeva-gaëäù daça-dik-pälä iti rudradharaù | udagra-cetä udbhaö a-cittaù sotsäha ity arthaù ||29||

--o)0(o--

navané ta-milita-pä yasa-dhiyä rcanä nte jalair mukhe tasya |

santarpya japatu mantré sahasram añ ö ottara-çataà vä pi ||30||

arcanänte püjävasäne tasya devasya mukhe navané tena militaà sambaddhaà yat päyasaà tad-buddhyä jalaiù santarpya tarpaëaà kå tvä mantré sädhakaù añ ö ädhikaà sahasram çataà vä japatu ||30||

--o)0(o--

etat-phalam äha—

ahno madhye vallavé -vallabhaà taà nityaà bhaktyä bhyarcayet yo narä gryaù |

devä ù sarve taà namasyanti çaçvat varteran vai tad-vaçe sarva-lokä ù ||31||

yo narägryo nara-çreñ ö haù ahno madhye madhyähne taà vallavé -vallabhaà gopé -priyaà nityaà sarvadä bhaktyä sättvikena bhävenärcayet | taà nara-çreñ ö haà sarve deväù namasyanti | tathä çaçvat sarvadä sarve janä eva tad-vaçe varteran tad-vaçyäù syur ity arthaù ||31||

--o)0(o--

medhä yuù-çré -kä nti-saubhä gya-yuktaù putrair mitrair gomahé -ratna-dhä nyaiù | bhogaiç cä nyair bhüribhiù sannihä òhyo

bhüyä n bhüyo dhä ma tac cä cyutä khyam ||32|| tathä iha loke medhä dhäraëävaté buddhiù äyuù jé vanaà, çré ù lakñ mé ù | käntiù çaré ra-çobhä, saubhägyaà sarvajana-priyatä | etaiù yuktaù sambaddhaù tathä putrair aurasaiù mitraiù suhå dbhir gauù prthivé ratnaà dhänyaà vré hyädiù | etaiç catathänyair bhüribhiù pracüraiù sukhair äòhyaù upacitaù san punaù dehävasäne acyutäkhyaà kå ñ ëa-nämakaà tejo maho bhüyän tad-rüpo bhavaté ty arthaù ||32||

--o)0(o--

tå té ya-käla-püjä-vyavasthäm äha—

tå té ya-kä la-püjä yä m asti kä la-vikalpanä | sä yä hne niçi vety atra vadanty eke vipaçcitaù ||33||

tå té ya-käla-püjäyäm kälasya veläyäà vikalpanä vikalpo’sti tam eväha—säyähne sandhyäyäà niçi rätrau veti atra eke vipaçcito vadanti ||33||

--o)0(o--

kià taträha—

daçä kñ areëa ced rä trau sä yä hne’ñ ö ä daçä rëataù | ubhayé m ubhayenaiva kuryä d ity apare jaguù ||34||

ced yadi daçäkñ areëa mantreëa püjädikaà tadä rätrau yad añ ö ädaçärëato añ ö ädaçäkñ areëa mantreëa tadä säyähne ity ekeñ äà matam | apare ca punaù ubhayé m ubhaya-püjäm ubhayenaiva daçäkñ areëäñ ö ädaçäkñ areëa ca tat kuryäd iti jaguù kathayanti | tathä caicchiko vikalpa iti bhävaù ||34||

--o)0(o--

säyähna ity ädi | atra nava-çlokäntaà kulakam |

sä yä hne dvä ravatyä à tu citrodyä nopaçobhite | dvyañ ö a-sä hasra-saìkhyä tair bhavanair abhisaàvå te ||35||

haàsa-sä rasa-saìké rëaiù kamalotpala-çä libhiù | sarobhir amalä mbhobhiù paré te bhavanottame ||36|| udyat-pradyotana-dyota-sadyutau maëi-maëòape |

må dvä stare sukhä sé naà hemä mbhojä sane harim ||37||

nä radä dyaiù parivå tam ä tma-tattva-vinirëaye | tebhyo munibhyaù svaà dhä ma diçantaà param akñ aram ||38||

säyähne evam etädå ça-veñ a-dhäriëaà harià dhyätvärcayet | ké då çaà ? må dvästara-komaläsana-rüpe hemämbhojäsane kanaka-padmäsane samäsé nam upaviñ ö aà kuträvasthitaà maëi-maëòape | kià viçiñ ö e ? udgacchan yaù pradyotanaù süryaù tasya dyotasya samänä dyutir yasya tasmin | kutra ? bhavanottame gå ha-çreñ ö he | kià viçiñ ö e ? citrodyänopaçobhite bahudhopavana-sevite | punaù kià viçiñ ö e ? dväravatyäà vidyamäne | punaù kià viçiñ ö e ? bhavanair gå hair abhisaàvå te | ké då çaiù ? dvyañ ö a-sähasra-saìkhyätaiù | punaù kià viçiñ ö e ? sarobhiù sarovaraiù paré te | ké då çaiù ? amalämbhobhir nirmala-jalaiù | punaù ké då çaiù ? haàsa-särasa-saìké rëaiù haàsädi-pakñ i-gaëair vyäptaiù | punaù ké då çaiù ? kamalotpala-çälibhiù padmotpala-sahitaiù | harià ké då çaà ? näradädyair munibhiù parivå tam veñ ö itam | kim-artham ? ätma-tattva-vinirëaye ätma-tattva-niçcaye nimitte | punaù ké då çaà ? tebhyo näradädibhyaù svaà dhäma jïäna-svarüpam ätmänaà kathayantam | punaù ké då çaà ? parama-vidyä-tat-kärya-rahitam | punaù ké då çaà ? akñ aram avinäçi ||35-38||

--o)0(o--

punaù ké då çaà ?

indé vara-nibhaà saumyaà padma-patroruëekñ aëam | snigdha-kuntala-sambhinna-kiré ö a-mukuö ojjvalam ||39||

indé vara-nibhaà né lämbhoja-sadå çaà saumyaà ugratä-rahitam | punaù ké då çaà ? padma-patravad äyate dé rghe é kñ aëe yasya tam | punaù snigdhäù cikkaëä ye kuntaläù keçäs taiù sambhinne milite kiré ö a-mukuö e täbhyäm ujjvalaà dedé pyamänam | tatra kiré ö a-çabdena laläö äçritaù tri-çå ìgo’laìkära-viçeñ aù kathyate | mukuö a-çabdena ca mürdhni madhya-bhägäçritaà tac ca dé pa-çikhä-käro’laìkära-viçeñ aù kathyate ||39||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

cä ru-prasanna-vadanaà sphuran-makara-kuëòalam | çré vatsa-vakñ asaà bhrä ja-kaustubhaà vanamä linam ||40||

cäru manoharaà prasannaà phala-däyi vadanaà yasya tam | punaù sphuraté dedé pyamäne makaräkå té kuëòale yasya tam | punaù çré vatso vipra-päda-prahära-kå ta-cihna-viçeñ o vakñ asi yasya tam | punaù bhräjan dedé pyamänaù kaustubho maëi-viçeñ o yasya tam | punaù vanamälä-dhäriëam ||40||

--o)0(o--

kä çmé ra-kapiçoraskaà pé ta-kauçeya-vä sasam | hä ra-keyüra-kaö aka-rasanä dyaiù pariñ kå tam ||41||

käçmé reëa kuìkuma-varëam uro yasya tam | punaù pé ta-vastra-dhäriëam | punaù häraù muktähäraù keyüram aìgadaà bähv-alaìkäraù | kaö akaù kaìkaëaù | rasanä kñ udra-ghaëö ikä ädi-çabdenäìgulé yakädeù parigrahaù etaiù pariñ kå taà çobhitam ||41||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

hå ta-viçvambharä bhüri-bhä raà mudita-mä nasam | çaìkha-cakra-gadä -padma-rä jad-bhuja-catuñ ö ayam ||42||

hå to’pané to viçvambharäyäù på thvyä bhüri-bhäro bå had-bhäro’surädi-lakñ aëo yena tam | punaù muditaà hå ñ ö aà mänasaà yasya tam | punaù çaìkha-cakra-gadä-padmaiù çobhitaà bähu-catuñ ö ayam yasya tam ||42||

--o)0(o--

evaà dhyä tvä rcayen mantré tad-aìgaiù prathamä vå tim | dvité yä à mahiñ é bhis tu tå té yä yä à samarcayet ||43|| nä radaà parvataà jiñ ëuà niçaö hoddhava-dä rukä n |

viçvaksenaà ca saineyaà dikñ v agre vinatä -sutam ||44|| atra püjäyäà aìgaiù pürvoktaiù païcäìgaiù prathamävaraëaà bhavati | dvité yävaraëaà mahiñ é bhiù rukmiëy-ädibhiù | tå té yäyäm ävå tau dikñ u pravädi-dikñ u vakñ yamäëän näradädé n agre ca vinatä-sutaà garuòaà püjayet | parvata-nämä muni-viçeñ aù | jiñ ëur arjunaù | niçaö ho yädava-viçeñ aù | uddhavo’pi tathä | därukaù kå ñ ëa-särathiù | viçvaksenaù bhäëòägärikaù saineyaù sätyakiù ||43-44||

--o)0(o--

lokeçais tat-praharaëaiù punar ä varaëa-dvayam | iti sampüjya vidhivat pä yasena nivedayet ||45||

lokeçair indrädibhir ekam ävaraëam | tat-praharaëais tad-äyudhair vajrädibhir aparävaraëam | evaà krameëävaraëa-dvayam ity anena prakäreëa païcävaraëakena sampüjya vidhivad dé kñ ä-kathitaà päyasaà dadyät ||45||

--o)0(o-- tarpaëa-prakäraà japa-saìkhyäà ca darçayati—

tarpayitvä khaëòa-miçrair dugdha-buddhyä jalair harim | japed añ ö a-çataà mantré bhä vayan puruñ ottamam ||46||

khaëòena çarkarayä vimiçraà militaà yad dugdhaà tad-buddhyä jalaiù kå ñ ëaà tarpayitvä puruñ ottamaà bhävayan dhyäyan mantré sädhakaù añ ö ädhika-çataà japet | yadyapi tarpaëasya ktvä-pratyayena pürva-kälatä praté yate tathäpi prathamaà japaù tad anu tarpaëaà käryaà tathaivänukramät sampradäyäc ceti rudradharaù ||46||

--o)0(o--

püjä su homaà sarvä su kuryä n madhyandine’thavä | ä sanä d arghya-paryantaà kå tvä stutvä namet sudhé ù ||47||

sarväsu tiså ñ v api püjäsu homaà kuryät | pakñ äntaram äha—athaveti | madhyandine madhyähn-püjäyäà vä homaà kuryäd ity arthaù | äsanäd iti | äsana-manträd ärabhyärghya-paryantaà kå tvä stutvä stavanaà kå tvä namet daëòavat praëamet | avasänärghyam avaçeñ ayitvä madhye homaà kå tvä tataù püjäçeñ ärghyam avasänärghya-saàjïakaà paräìmukhärghyäpara-paryäyaà dadyäd ity arthaù ||47||

--o)0(o--

samarpyä tmä nam udvä sya tat sve hå t-sarasé ruhe | vinyasya tan-mayo bhütvä punar ä tmä nam arcayet ||48||

ätma-samarpaëa-mantreëa svätmänaà parameçvare samarpya tat parameçvara-tejaù püjä-sthänäd udväsya udvå ttya svaké ya-hå daya-padme vinyasya tan-mayo bhütvä punar ätmänam püjayet ||48||

--o)0(o-- säyähna-püjä-phalam äha—

sä yä hne vä sudevaà yo nityam eva yajen naraù | sarvä n kä mä n avä pyä nte sa yä ti paramä à gatim ||49||

yo naraù säyähne väsudevaà nityaà sarvadä evaà kathita-prakäreëa yajet püjä-tarpaëa-homädibhiù paritoñ ayet sarvän kämän väïchitän arthän aväpya dehävasäne paräà gatià viñ ëu-säyujyaà präpnoti ||49||

--o)0(o--

rä trau cen manmathä krä nta-mä nasaà devaké -sutam | yajed rä sa-pariçrä ntaà gopé -maëòala-madhyagam ||50||

ced yadi rätrau püjä kriyate tadä räsaù kré òä-viçeñ as tena pariçräntaà devaké -nandanaà yajet manmathena äkräntaà mänasaà hå dayaà yasya tam | punaù gopé näà maëòalaà goñ ö hé -viçeñ aù tasya madhye sthitam ||50||

--o)0(o-- räsa-kré òäà darçayati—

på thuà suvå ttaà maså ëaà vitasti- mä tronnataà kau vinikhanya çaìkum |

ä kramya padbhyä m itaretarä tta- hastair bhramo’yaà khalu rä sa-goñ ö hé ||51||

itaretarätta-hastaiù paraspara-gå hé ta-hastaiù ayaà bhramo bhramaëaà räsa-goñ ö hé | kià kå tvä ? kau på thivyäà på thuà sthülaà suvå ttaà vartuläkäraà maså ëaà snigdhaà vitasti-mätrotthitaà dvädaçäìgula-pramäëenordhvaà sthitaà çaìku käñ ö ha-khaëòaà vinikhanya | punaù kià kå tvä ? padbhyäà çaìkum äkramya niyantrya ||51||

--o)0(o-- dhyänam äha—

sthala-né raja-süna-parä ga-bhå tä laharé -kaëa-jä la-bhareëa satä | marutä paritä pahå tä dhyuñ ite

vipule yamunä -puline vimale ||52||

dvädaça-çlokäntaà kulakam | kalyäëa-maya-svarüpam ajaà vicintya prathamodita-pé ö ha-vare pürvokta-dé kñ ä-sambandhi-püjä-pé ö ha-çreñ ö he vidhivat yathävidhi prayatnena püjayet | ké då çaà ? yamunä-puline yamunä-taö e itaretara-baddha-kara-pramadä-gaëa-kalpita-räsa-vihära-vidhau anyonya-baddha-hasta-stré -samüha-parikalpita-kré òä-viçeñ a-vidhau maëi-çaìkugaà maëimaya-çaìku-madhya-gatam | ké då çe ? puline väyunädhuyuñ ite äkränte | ké då çena ? sthala-né rajaà sthala-kamalaà taà puñ pa-paräga-bhå tä tat-keçara-saànikå ñ ö a-puñ pa-rajo-yuktena anena saugandhyaà varëitaà punaù laharé -taraìgas tasya kaëa-jälaà bindu-samühaù tasya bhareëa prakarñ eëa satäm | utkå ñ ö ena yukteneti tripäö hinaù | anena çaityam uktam | punaù paritäpa-hå tä kheda-vinäçakena anena mändyam uktam | punaù ké då çe puline ? vipule visté rëe punaù vimale çuddhe ||52||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

açaré ra-niçä ta-çaronmathita- pramadä -çata-koö ibhir â kulite |

uòunä tha-karair viçadé kå ta-dik- prasare vicarad-bhramaré -nikare ||53||

açaré raù kämaù tasya yo niçäta-çaras té kñ ëa-bäëas tena unmathitä vyagré kå tä yäù pramadäs täsäà çata-koö ibhir âkulité kå te itas tato’vyäpteù | punaù ké då çe ? uòunäthaç candras tasya karaiù kiraëair viçadé kå taù prakäçito dik- prasaro dig-avakäço yatra tasmin | punaù ké då çe ? vicaranté bhramanté yä bhramaré tasyä nikaraù samüho yatra tasmin ||53||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

vidyä dhara-kinnara-siddha-suraiù gandharva-bhujaìgama-cä raëakaiù |

dä ropahitaiù suvimä na-gataiù svasthair abhivå ñ ö a-supuñ pa-cayaiù ||54||

vidyädhara-prabhå tayo yathä prasiddhäù tathä bhujaìgamaù hasta-pädädi-çaré ränvito näga-loka-sthaù sarpaù etair däropahitaiù sastré kaiù çobhana-vimäna-gataiù äkäça-niñ ö haiù kå ta-puñ pa-vå ñ ö i-samühaiù äkulite ||54||

--o)0(o--

punaù ké då çaà kå ñ ëam ?

itaretara-baddha-kara-pramadä - gaëa-kalpita-rä sa-vihä ra-vidhau |

maëi-çaìku-gam apy amunä vapuñ ä bahudhä vihita-svaka-divya-tanum ||55||

amunä vapuñ ä anena maëi-çaìku-gaatena çaré reëa nänä-prakära-kå ta-své ya-divya-çaré ram ||55||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

sudå çä m ubhayoù på thag-antaragaà dayitä -gaëa-baddha-bhuja-dvitayam |

nija-saìga-vijå mbhad-anaìga-çikhi- jvalitä ìga-lasat-pulakä li-yujä m ||56||

sudå çäm käminé näm ubhayor dvayoù på thak dvaya-dvaya-krameëa antaragaà madhya-gatam | punaù ké då çaà ? dayitä-gaëena näré -samühena baddhaà sva-hastenänyo’nyaà grathitaà bhuja-dvitayaà yasya tam etenaitad uktaà bhavati

käminyor madhye käminé näm eva hastena gå hé ta-hastaù parameçvara iti api samuccayena kevalaà çaìkugaà käminé näm api antareëa yuktam iti bhävaù | ké då çäm ? nija-saìgena gopäla-kå ñ ëa-saìgena vijå mbhamäëaù prajvalito yo anaìga-çikhé kämägnis tena jvalitaà pradé ptaà yad äìgaà tatra lasanté çobhamänä yä pulakälé romäïca-paìktis tayä yujyante iti tad-yujas täsäm ||56||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

vividha-çruti-bhinna-manojïatara-

svara-saptaka-mürcchana-tä la-gaëaiù | bhramamä ëam amübhir udä ra-maëi-

sphuö a-maëòana-çiïjita-cä rutaram ||57|| amübhir gopé bhiù saha bhramamäëam bhramé kurväëaà | kaiù ? vividho nänä-prakäraù çrutir näma-svarärambhakävayavaù çabda-viçeñ aù tena bhinnaà saìgataà manojïataram ati-hå daya-grähi yat svara-saptakaà niñ ädety ädi tasya yä mürcchanä ekaviàçati-prakärikä bhäga-täläçvatäla-paritälädayaù üna-païcäçat eteñ äà gaëaiù samühaiù | punaù ké då çaà ? udära udüòho yo maëis tasya sphuö aà pravyaktaà atitejasvitayä yan maëòanaà tasya çiïjitaà çabditaà tena cärutaraà hå dayaìgamam ||57||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

iti bhinna-tanuà maëibhir militaà tapané ya-mayir iva bhä rakatam |

maëi-nirmita-madhyaga-çaìku-lasad- vipulä ruëa-paìkaja-madhya-gatam ||58||

iti bhinna-tanum | anena prakäreëa gopé bhir milita-dehaà gopäla-kå ñ ëaà kam iva tapané ya-mayaiù suvarëa-mayaiù maëibhir militaà grathitaà marakata-maëim iva | punaù ké då çaà ? maëi-nirmito madhya-gato yaù çaìkuù tal lagnaà lasad dedé pyamänaà yad vipulaà bå had-aruëa-paìkajaà tasya madhya-gatam ||58||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

atasé -kusumä bha-tanuà taruëaà

taruëä ruëa-padma-palä ça-då çam | nava-pallava-citra-suguccha-lasac-

chikhi-piccha-pinaddha-kaca-pracayam ||59||

atasé -prasiddhä tasyäù kusumäné väbhä dé ptir yasyäs tanos tädå çé tanur yasya tam | punaù ké då çaà ? taruëeti nütanäruëa-padma-patra-sadå ça-netram | punaù ké då çaà ? naveti nütana-pallava-nänä-vidha-stavaka-çobhamäna-mayüra-puccha-sambaddha-keça-samüham ||59||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

caö ula-bhruvam indu-samä na-mukhaà maëi-kuëòala-maëòita-gaëòa-yugam | çaça-rakta-sadå k-daçana-cchadanaà

maëi-rä jad-aneka-vidhä bharaëam ||60|| caö ula-bhruvaà calad-bhrü-latäkam | punaù ké då çaà ? çukla-pakñ é ya-pürëa-candra-sadå çänanam | punaù ké då çaà ? maëi-maya-kuëòala-çobhita-gaëòa-dvayam | puanù ké då çaà ? çaça-çoëita-tulyädharam | punaù ké då çaà ? maëinä çobhamäna-nänä-prakäräbharaëam ||60||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

asana-prasava-cchadanojjvalasad- vasanaà suvilä sa-nivä sa-bhuvam |

nava-vidruma-bhadra-karä ìghri-talaà bhramarä kula-dä ma-virä ji-tanum ||61||

asano vå kñ a-viçeñ aù tasya prasavaù puñ paà tasya chedanaà patraà ca tadvad ujjvalaà çobhamänaà manoharaà vastraà yasya tam | punaù ké då çaà ? çobhana-kré òä-vicitra-sthänam | punaù ké då çaà ? navo nütano yo vidrumaù pravälas tadvat bhadraà manoharaà karäìghri-talaà yasya tam | punaù ké då çaà ? bhramarair äkulaà vyäptaà yat puñ pa-däma-mälä tena viräjitaà bhuja-dvayaà yasya taà yad vä mälayä viräjitä tanur yasya tam ||61||

--o)0(o-- punaù ké då çaà ?

taruëé -kuca-yuk-parirambha-milad- ghuså ëä ruëa-vakñ asam ukñ a-gatim |

ç iva-veëu-samé rita-gä na-paraà smara-vihvalitaà bhuvanaika-gurum ||62||

yuvaté näà stana-dvayäliìgana-sambaddha-kuìkumäruëitam uraù-sthalaà yasya tam | punaù ké då çaà ? ukñ a-gatià vå ñ abha-gatim | punaù ké då çaà ? çivaù kalyäëa-prado yo veëur vaàças tena samé ritaà sampäditaà yad gänaà gé taà tat-paraà tad-äsaktam |

punaù ké då çaà ? smareëa kämena vihvalitam anäyattam | punaù ké då çaà ? bhuvana-trayasya ekam advité yaà gurum ||62||

--o)0(o--

prathamodita-pé ö ha-vare vidhivat prayajed iti rüpam arüpam ajam |

prathamaà paripüjya tad-aìga-vå ttià mithunä ni yajed rasagä ni tataù ||63||

iti rüpam ajaà prathamodite pé ö ha-vare pürva-kathita-devatä-kLpta-pé ö he yajet arüpaà nirguëam | ävaraëäni darçayati—prathamam iti | tad-aìga-vå ttià pürvoktäìgävaraëaà prathamaà paripüjya tatas tad-anantaraà mithunäni keçava-ké rtyädé ni räsagäni räsa-kré òä-gatäni ||63||

--o)0(o--

dala-ñ oòaçake svaram üti-gaëaà saha-çaktikam uttama-rä sa-gatam | saramä -madanam sva-kalä -sahita-

mithunä hvam athendra-pavi-pramukhä n ||64||

dala-ñ oòaçake ñ oòaça-patre püjayet—mithunam eva kathayati svara-mürti-gaëam iti svara-bhavä akärädi-varëa-bhaväù keçavädi-ñ oòaça-mürtayaù | svara-mürti-gaëaà ké då çaà ? saha-çäktikaà ké rtyädi-çakti-sahitam | punaù ké då çaà ? uttamo yo räsaù tatra gatam | kvacid uttara-räsa-gatam iti päö haù | tatra madhya-räse parameçvara-püjä uttarädi-räse keçavädikaà püjayet | punaù ké då çaà ? ramä çré -bé jaà madanaù käma-bé jaà etäbhyäà sahitam | punaù ké då çaà ? svaké yä yäù kaläù ñ oòaça-svaräù taiù sahitam | prayogaç ca—çré à klé à aà keçava-ké rtibhyäà namaù ity ädi | punaù ké då çaà ? mithunähvam mithuna-saàjïakam | athänantaram indra-pavi-pramukhän indrädé n vajrädé àç ca püjayed ity arthaù ||64||

--o)0(o--

pürvoktävå ti-saìkhyä-pürvakaà naivedyaà kathayati—

iti samyag amuà paripüjya harià caturä vå ti-saàvå tam ä rdra-matiù |

rajatä racite cañ ake sa-sitaà suçå taà supayo’sya nivedayatu ||65||

anena prakäreëa caturävaraëa-veñ ö itam amuà harià samyak yathävidhi sampüjya çraddhävän rajatä-racite rüpya-nirmite cañ ake pätre asya hareù sa-sitaà sa-çarkaraà

sa-ghå taà ghå ta-sahitaà päö häntaram | suçå tam ävartitaà payo dugdhaà nivedayatu ||65||

--o)0(o--

vibhave sati kä àsyamayeñ u på thak cañ akeñ u tu ñ oòaçasu kramaçaù | mithuneñ u nivedya payaù sa-sitaà

vidadhé ta purovad atho sakalam ||66||

vibhave sati yadi tädå çam aiçvaryaà bhavati tadä käàsya-ghaö iteñ u på thak ekaikaà ñ oòaçasa-cañ akeñ u krameëa mithuna-gaëeñ u sa-sitaà payo nivedya athänantaraà purovat nivedayämi bhagavate ity ädy-ukta-prakäreëa sakalaà püjä-viçeñ aà samäpayet ||66||

--o)0(o-- räsa-püjä-phalam äha—

sakala-bhuvana-mohnaà vidhià yo niyatam amuà niçi niçy udä ra-cetä ù |

bhajati sa khalu sarva-loka-püjyaù çriyam atulä à samavä pya yä ty anantam ||67||

amuà vidhià räsa-püjä-prakäraà sakala-bhuvana-mohnaà sakala-bhuvana-vaçyakaraà niyatam abädhena yo niçi niçi prati-rajani udära-cetäù prasanna-manäù san samyak bhajati kuryät sa sarva-loka-püjyaù san atuläm atiçayitäà çriyaà samå ddhià samaväpya anantaà viñ ëuà yäti präpnoti ||67||

--o)0(o--

niçi vä dinä nta-samaye prapüjayen nityaço’cyutaà bhaktyä |

sama-phalam ubhayaà hi tataù saàsä rä bdhià samuttité rñ ati yaù ||68||

yaù pumän saàsära-sägaraà taritum icchati so’cyutaà bhaktyä niçi vä dinänta-samaye vä sandhyäyäà püjayen nityaçaù pratyahaà hi yataù ubhaya-niçä-sandhyä-püjana-dvayaà sama-phalam tatas tasmäd dhetoù niçi vä dinänte vä püjayed ity arthaù ||68||

--o)0(o-- uktam upasaàharati—

ity evaà manu-vigrahaà madhu-ripuà yo vä trikä laà yajet tasyaivä khila-jantu-jä ta-dayitasyä mbhodhijä -veçmanaù |

haste dharma-sukhä rtha-mokñ a-taravaù sad-varga-samprä rthitä ù sä ndrä nanda-mahä -rasa-drava-muco yeñ ä à phala-çreëayaù ||69||

ity amunä prakäreëa yaù pumän mantra-çaré raà madhusüdanaà tri-kälaà vä püjayet tasya nänä-vidha-präëi-samüha-vallabhasya ambhodhijä-veçmano lakñ mé -niväsasya dharmädi-puruñ ärtha-catuñ ö aya-vå kñ ä haste bhavanté ti çeñ aù | ké då çäù ? satäà vargaù samühaù tena prärthitäù | saàsargé ti päö he sasargibhir nikaö asthair yadyapi mokñ asya phalaà nästi tathäpi mokñ a-padena tad-dhetu-bhütaà tattva-jïänam uktaà yeñ äà vå kñ äëäà phala-paìktayaù nityänanda-brahma svarüpa-mahä-rasa-dravadäù ||69||

--o)0(o--

athocyate pürva-samé ritä nä à püjä vasä ne param asya puàsaù |

kalpas tu kä myeñ v api tarpaëä nä à vinä pi püjä à khalu yaiù phalaà tat ||70||

athänantaraà paramasya puàsaù çré -gopäla-kå ñ ëasya püjävasäne püjänantaraà pürva-samé ritänäà çé man-mukha-ity-ädi-kathitänäà nitya-tarpaëänäà kalpaù prakäraù kämyeñ v api tarpaëeñ u prakära ucyate yais tarpaëaiù püjäà vinäpi tat-phalaà püjä-phalaà präpnoti yathä-püjä tathaiva tarpaëam ||70||

--o)0(o--

santarpya pé ö ha-mantraiù sakå t prathamam acyutaà tatra | ä vä hya püjayet taà toyair evä khilaiù samupahä raiù ||71||

prathamaà pé ö ha-mantrair ädhära-çaktyädi-mantraiù pé ö häìga-bhüta-devatäà sakå t-sakå d ekaika-väraà santarpya anantaraà tatra toya-maye pé ö he acyutam ävähya jalair eva gandhädi-sakalopacärätmakaiù püjayet ||71||

--o)0(o--

baddhvä tha dhenu-mudrä à toyaiù sampä dya tarpaëa-dravam | tad buddhyä ïjalinä taà suvarëa-cañ aké -kå tena tarpayatu ||72||

tato dhenu-mudräà baddhvä toyais tarpaëäòhyaà sampädya tad-dravya-rüpatayä toyaà bhävayitvä tad-buddhyä tat-kathita-dravya-tarpaëa-dravya-buddhyä taà kå ñ ëaà tarpayatu kenäïjalinä ké då çena suvarëa-cañ akatayä vicintitenety arthaù ||72||

--o)0(o--

viàçatir añ ö opetä kä la-traya-tarpaëeñ u saìkhyoktä | bhüyaù svakä la-vihitä n sakaå t tarpayec ca parivä rä n ||73||

käla-traya-tarpaëeñ u trikäla-tarpaëeñ u ekasmin käle’ñ topetä añ ö äviàçatiù tarpaëasya saìkhyoktä punaù sva-käla-vihitän svasmin prätar madhyähnädau ye ye vihitäù parivärä ävaraëa-devatäs tän sakå d ekaika-väraà santarpayet ||73||

--o)0(o-- käla-trayasya tarpaëa-dravyam äha—

prä tar dadhi-guòa-miçraà madhyä hne pä yasaà sa-navané tam | kñ é raà tå té ya-kä le sasitopalam ity udé ritaà dravyam ||74||

guòa-sahitaà dadhi prätaù-käle navané ta-sahitaà päyasaà madhyähne sasitopalam çarkarä-vikära-sahitaà kñ é raà tå té ya-käle ity amunä prakäreëa dravyaà tarpaëa-dravyaà kathitam ||74||

--o)0(o-- tarpaëa-mantram äha—

tarpayä mi-padaà yojyaà manträ nte sveñ u nä masu | dvité yä nteñ u tu tataù püjä çeñ aà samä payet ||75||

mantränte müla-manträvasäne svaké yäni tarpaëé ya-devatänäà nämäni teñ u tat-samé peñ u dvité yänteñ u amuka-devatäm ity ädi-rüpeñ u tarpayämé ti-padaà yojyam anantaraà püjäçeñ aà samäpayet ||75||

--o)0(o-- uttara-kå tyam äha—

abhyukñ ya tat-prasä dä dbhir ä tmä naà prativedapaù | taj japtvä tam athodvä sya tan-mayaù prajapen manum ||76||

tat-prasädädbhiù parameçvara-prasäda-tat-tarpaëa-jalaiù ätmänaà çaré raà siktvä taj japtvä mantraà japtvä apaù prapibet | athänantaraà taà devam udväsya sva-hå daye saàyojya tan-mayaù san-mantraà japet ||76||

--o)0(o-- sa-prakäraà sa-dravyaà kämyaà tarpaëam äha—

atha dravyä ëi kä myeñ u vakñ yante tarpaëeñ u tu | tä ni prokta-vidhä nä nä m ä çrityä nyataraà bhajet ||77||

athänantaraà kämyeñ u tarpaëeñ u yäni näradädibhiù kathitäni dravyäëi täni vakñ yante prokta-vidhänänäm trikälokta-vidhänänäm anantaram ekaà vidhänam äçritya kämya-tarpaëa-karma bhajet ||77||

--o)0(o--

dravyaiù ñ oòaçabhir amuà pratarpayed ekaçaç catur-vä ram | sa catuù-kñ é rä dy-antaiù sakå j-jalä dy-antam acyutaà bhaktyä ||78||

ñ oòaçabhir dravyair amuà çré -kå ñ ëam ekaçaç catur-väram tad-dravya-buddhyä jalair eva tarpayet | ké då çaiù ? catväri kñ é räëi ädyaà yeñ äà taih | ñ oòaça-dravyäëäm ädau dugdhäïjali-catuñ ö ayam ante ca catuñ ö ayam ity arthaù | sakå j-jalädy-antam iti kriyä-viçeñ aëam | tathä ca prathamam eka-väraà jalena tataç caturväraà tataù caturväraà kñ é raiù tataù sakå j jalena iti paryavasannam ||78||

--o)0(o--

ñ oòaça-dravyäëy äha-päyasam iti |

pä yasa-dä dhika-kå saraà gauòä nnapayodadhé ni navané tam | ä jyaà kadalé mocä rajasvalä cocamodakä püpam ||79||

på thukaà lä jopetaà dravyä ëä à kathitam iha ñ oòaçakam | lä jä nte’ntya-kñ é rä t prä k samarpya sitopalä -puïjaiù ||80||

päyasaà paramännam | dädhikaà dadhnä pariñ kå tam annam | kå saraà mudgaudanaà gauòännaà guòodaka-pakvam annam | payo dugdhaà dadhi prasiddhaà navané tam äjyaà ghå taà kadalé campä-kadalé mocä svarëa-kadalé rajasvalä kadalé -viçeñ aù | coco’pi kadalé -viçeñ aù | modako laòòukaù | apüpam pülikä på thak cipiö akaà läja-sametaà läja-sahitam iti dravyäëäà ñ oòaçakaà kathitam iha grantheti läjeti | läja-tarpaëänantaram antya-catuù-kñ é ra-tarpaëät pürvaà sitopalä-puïjaiù çveta-çarkarä-samühaiù bhävanayä toya-bhäväpannaiù sakå t santarpayet ||79-80||

--o)0(o--

ukta-kämya-tarpaëasya phalam äha—

prage catuù-saptati-vä ram ity amuà pratarpayed yo’nudinaà naro harim | ananyadhé s tasya samasta-sampadaù

kare sthitä maëòalato’bhivä ïchitä ù ||81|| ity anena prakäreëa prage prätaù-käle catuù-saptati-väram amuà harià kå ñ ëaà yo naro’nudinaà pratyaham ananya-dhé ù ekägra-cittaù san santarpayet tasya puàsaù maëòalataù ekonapaïcäçad-divasät arväg iti tripäö hinaù añ ö a-catväriàçad-divasäbhyantara iti laghu-dé pikä-käraù | païcatriàçad-divasäbhyantara iti rudradharaù

| abhiväïchitä äkäìkñ itäù sakala-siddhi-samå ddhayaù hasta-sthitä bhavanti atra sitopalä-puïjasya gaëanä na käryä ||81||

--o)0(o-- kämya-tarpaëänantaram äha—

dhä roñ ëa-pakva-payasé -dadhi-navané te ghå taà ca daugdhä nnam | matsyaëòé -madhv-amå taà dvä daçaçaù tarpayen navabhir ebhiù ||82||

dhäroñ ëaà payaù tadäné ntanam eva niñ päditaà dugdhaà tathä pakvam payaù sädhitaà dugdhaà dhäroñ ëa-pakve ca payasé ca amü dhäroñ ëa-pakva-payasé | dadhi prasiddhaà navané taà ghå taà daugdhännaà päyasaà matsyaëòé çarkarä-viçeñ aù sa-çarkaraà vinañ ö a-dugdham iti tripäö hinaù | madhu prasiddham amå tam etair navabhir dravyair dvädaçaça-väraà tarpayet ||82||

--o)0(o-- etasya phalam äha—

tarpaëa-vidhir ayam aparaù pürvodita-sama-phalo’ñ taça-saìkhyaù | kä rmaëa-karmaëi ké rtau jana-saàvanane viçeñ ato vihitaù ||83||

ayaà tarpaëa-prakäraù pürvokta-tarpaëa-prakäräd bhinnaù | ké då çaù ? pürva-kathita-tarpaëa-phala-sama-phalaù | punaù ké då çaù ? añ ö ottara-çata-pramäëakaù tato navabhir dravyair dvädaça-kå tvä tarpaëenäñ ö ottara-saìkhyä bhavati | punaù ké då çaù ? kärmaëa-karmaëi vaçya-karaëa-karmaëi tathä ké rtau sat-kathäyäà jana-saàvanane loka-vaçé -karaëe loka-priyatvena vä viçeñ eëa vihitaù ||83||

--o)0(o--

tarpaëänantaram äha—

sakhaëòa-dhä roñ ëa-dhiyä mukundaà vrajan pura-grä mam api pratarpya | labheta bhojyaà sarasaà sa-bhå tyair

vä sä àsi dhä nyä ni dhanä ni mantré ||84|| sakhaëòa-dhäroñ ëa-dhiyämukundaà vrajan pura-grämam api pratarpya labheta bhojyaà sarasaà sa-bhå tyair väsäàsi dhänyäni dhanäni mantré ||84||

--o)0(o-- tarpaëasyäçeñ a-phala-dätå täà tarpaëottara-kå tyaà ca darçayati—

yä vat santarpayen mantré tä vat-saìkhyaà japen manum | tarpaëenaiva kä ryä ëi sä dhayed akhilä ny api ||85||

akhiläni samastäni käryäëi väïchitäni tarpaëenaiva vinäpi püjä-homaà sädhayet | atra yävat-saìkhyaà tarpaëaà karoti tävat-saìkhyaà mantraà japet ||85||

--o)0(o--

prayogäntaram äha—

dvijobhikñ ä vå ttir ya iha dinaço nanda-tanayaù svayaà bhütvä bhikñ ä m aö ati viharan gopa-sudå çä m |

amä cetobhiù svvair lalita-lalitair narma-vidhibhir dadhi-ksé rä jyä òhyä à pracuratara-bhikñ ä à sa labhate ||86||

bhikñ ä-vå ttir jé vanopäyo yasya sa dvijo traivarëiko dinaçaù pratidinaà svayaà nanda-tanayo bhütvä tad-rüpeëätmänaà vicintya iha bhikñ äm aö ati yäcate | kià kurvan ? svaké yair lalita-lalitaiù atimanoharaiù narma-vidhibhiù kré òä-karmabhir gopa-sudå çäà gopa-stré ëäà cetobhiù särdhaà viharan amä-çabdaù sahärthe sa-dadhi-dugdha-ghå ta-pracuräà bahu-bhikñ äà präpnoti ||86||

--o)0(o--

madhye koëeñ u ñ aö sv apy anala-puö asyä likhet karëikä yä à kandarpaà sä dhya-yuktaà vivara-gata-ñ aò-arëaà dviçaù keçareñ u

çakti-çré -pürvakä ni dvi-nava-lipi-manor akñ arä ëi cchadä nä à madhye varëä n daçä nä à daça-lipi-manu-varyasya caikekaço’bjam ||87||

daça-dala-padmaà vilikhya karëikäyäà ñ aö -koëaà vahni-gå haà vilikhya vahni-gå ha-yugmasya madhye ñ aö -koëeñ u vilikhet | lekhana-prakäram äha—karëikäyäà madhye sädhya-näma-sahitam amukasyämukaà sidhyatv ity anena sahitaà kandarpaà käma-bé jaà vilikhet | tathä vivara-gataà ñ aò-arëaà ñ aö -koëa-gata-vakñ yamäëa-ñ aò-akñ araà vilikhet tathä keçareñ u daça-dala-müleñ u dviçaù dvau dvau kå tvä dvi-nava-lipi-manor añ ö ädaçäkñ ara-mantrasya çakti-çré -pürvakäni bhuvaneçvaré -bé ja-çré -bé jädyäny akñ aräëi vilikhet | tathä daçänäà päträëäà madhye daça-lipi-manu-varyasya daçäkñ ara-mantra-çreñ ö hasya varëän ekaikaço vilikhet tato’bjaà padmam ||87||

bhü-sadmanä bhivå tam asragamanmathena gorocanä bhilikhitaà tapané ya-sücyä | paö ö e hiraëya-racite guliké -kå taà tad

gopä la-yantram akhilä rthadam etad uktam ||88||

bhü-bimbena catur-asreëa veñ ö itaà kuryät | ké då çena ? bhü-sadmanä asraga-manmathena koëa-gata-käma-bé jena etad akhilärthadaà gopäla-yantram uktaà

ké då çam ? suvarëa-çaläkayä gorocanädinä suvarëa-racite paö ö e likhitam | anantaraà vartulé kå tam ||88||

--o)0(o—

sampä ta-siktam abhijaptam idaà mahadbhir dhä ryaà jagat-traya-vaçé karaëaika-dakñ am |

rakñ ä -yaçaù-suta-mahé -dhana-dhä nya-lakñ mé saubhä gya-lipsubhir ajasram anarghya-vé ryam ||89||

idaà mantraà sampäta-siktam ähüti-däna-çeñ a-puraù-sthita-ghå ta-siktaà tathä mantreëäbhimantritam rakñ ä-bhaya-niväraëaà yaçaù sat-kathä-prakäçaù sutaù putraù mahé på thivé dhanaà suvarëädi lakñ mé ù sarva-sampattiù saubhägyaà sarva-jana-priyatvam etat präptum icchadbhir mahadbhiù çauca-yuktaiù satataà dhäraëé yam | ayam arthaù—yathoktaà yantraà sampädya präëa-pratiñ ö häà kå tvä païcämå tädibhiù abhiñ icya añ ö ottara-çataà sahasraà vä sampäta-ghå ta-siktaà kå tvä yathokta-saìkhyaà japtvä dhärayed iti ké då çaà ? jagat-traya-vaçé karaëaika-kuçalam | punaù anarghya-vé ryaà mahä-prabhävam ||89||

--o)0(o-- yantrasya darçayati dhäraëäd anyaträpy upayogam—

bhütonmä dä pasmå ti-viñ a-mürcchä -vibhrama-jvarä rtä nä m | dhyä yan çirasi prajapen mantram imaà jhaö iti çamayituà vikå tim ||90||

bhütaù çamçäna-deça-varté adå çya-rüpo’niñ ö a-käré unmädaç citta-vibhramaù apasmå tir apasmäraëa-yogaù viñ aà mürchäkäri-sthävaraà jaìgamaà ca mürcchä aceñ ö ä vibhramaù prasädaù jvaro roga-viçeñ aù etair ärtänäà pé òitänäà çirasi mastakopari idaà yantra-rüpaà dhyäyan imaà gopäla-mantraà japet kià kartum ? vikå tià jhaö iti çé ghraà çamayituà näçayitum ||90||

--o)0(o--

yantre ñ aò-akñ ara-mantram uddharati—

smara-trivikramä krä ntaç cakré ñ ëä ya-hå d ity asau | ñ aò-akñ aro’yaà samproktaù sarva-siddhi-karo manuù ||91||

smaraù käma-bé jaà trivikramaù å -käraù tena kräntaù sambaddhaù cakré ka-käraù tathä kå iti ñ ëäyeti svarüpaà hå n namaù ity anena prakäreëäsau ñ aò-akñ aro’yaà mantraù samproktaù sarva-siddhi-karaù akhila-kämadaù ||91||

--o)0(o--

çakti-bé jam uddharati—

kroòo’gni-dé pto mä yä vé -lava-lä ïchita-mastakaù | saiñ ä çaktiù parä sükñ mä nityä saàvit-svarüpiëé ||92||

kroòo ha-käraù | ké då çaù ? agninä repheëa dé ptaù | punaù mäyävé dé rgha-é -käraù tad-yuktaù | punaù lavena bindunä läïchitaà mastakaà yasya saù | tathä sänusvära ity arthaù | eñ ä çaktiù parä utkå ñ ö ä sükñ mä må ëäla-tantu-sadå çé nityä janma-näça-rahitä saàvit-svarüpiëé sva-prakäça-svarüpiëé ||92||

--o)0(o-- çré -bé jam uddharati—

asthy-agni-govinda-lavair lakñ mé -bé jaà samé ritam | ä bhyä m añ ö ä daça-lipiù syä d viàçaty akñ aro manuù ||93||

asthi ça-käraù agniù rephaù govindo dé rgha-é -käraù lavo binduù etaiù saàyuktaiù çré -bé jaà samé ritaà kathitam | äbhyäm çakti-çré -bé jäbhyäà sahitaù pürvoktäñ ö ädaçäkñ ara-mantraù viàçaty akñ aro bhavati ||93||

--o)0(o-- parameçvara-püjä-sthäna-niyatià darçayati—

çä lagrä me maëau yantre maëòale pratimä su ca | nityaà püjä hareù kä ryä na tu kevala-bhütale ||94||

çälagräme prasiddhe maëau gomeda-padmarägädau yantre’sminn eva gopäla-yantre maëòale sarvato-bhadrädau soma-süryägni-maëòale veti rudradharaù | pratimäsu suvarëädi-gopäla-pratimäyäm | atra harer nityaà sarvadä püjä käryä na tu kevaläyäà bhümau ||94||

--o)0(o--

kathita-prakäräëäà phalaà darçayati—

iti japa-huta-püjä -tarpaëä dyair mukundaà ya iha bhajati mavor ekam ä çritya nityam |

sa tu suciram ayatnä t prä pya bhogä n viçeñ ä n punar amalatarantaddhä ma viñ ëoù prayä ti ||95||

iti çré -keçava-bhaö ö ä cä rya-viracitä yä à krama-dé pikä yä à païcamaù paö alaù |

iti kathita-prakärair japa-homa-püjä-tarpaëaiù ädi-padäd abhiñ ekädinä yo mukundaà nityaà sevate | kià kå tvä ? manvor daçäñ ö ädaçäkñ arayor ekaà gå hé tvä iha loke ayatnät suciraà sarva-kälaà sarvän bhogän präpya punar ante prasiddhaà nirmalaà tejaù präpnoti tad-dhämäbhavaté ty arthaù ||95||

iti çré -vidyävinoda-govinda-bhaö ö äcärya-viracite krama-dé pikäyä vivaraëe païcamaù paö alaù

||5||

--o)0(o--

(6)

ñ añ ö ha-paö alam athaivaà sädhita-mantrayoù prayogädé n darçayati—

viniyogä n atho vakñ ye mantrayor ubhayoù samä n | tad-artha-kä riëo’nanta-vé ryä n manträ àç ca kä àçcana ||1||

atho’nantaraà mantrayor daçäñ ö ädaçäkñ arayoù samän dhyäna-viçeñ eëa viniyogän tathä tad-artha-käriëo’nanta-vé ryän bahu-phala-dätè n käàçcin manträn vakñ ye ||1||

--o)0(o-- prayogärthaà daçäñ ö ädaçäkñ arayor dhyänam äha—

vande taà devaké -putraà sadyo-jä taà dyu-saprabham | pé tä mbaraà kara-lasac-chaìkha-cakra-gadä mbujam ||2||

ukta-rüpaà prasiddhaà devaké -putraà sadyo-jätaà bälakaà dyu-saprabham äkäça-samäna-käntià çyämaà pé ta-vastraà kare lasanti çobhamänäni çaìkha-cakra-gadä-padmäni yasya taà vande namaskaromi ||2||

--o)0(o--

evaà dhyä tvä japel lakñ aà mantraà brä hme muhürtake | svä du-plutaiç ca kusumaiù palä çair ayutaà hunet ||3||

evam amunä prakäreëa brähme muhürtake udayät präk daëòa-dvaye daëòa-catuñ ö aya iti kaçcit mantram ubhayor eka-lakñ aà japet | anantaraà paläça-puñ paiù svädu-plutair ghå ta-madhu-çarkarä-sahitair daça-sahasraà juhuyät ||3||

--o)0(o-- phalam äha--

manvor anyatareëaivaà kuryä d yaù susamä hitaù | små tià medhä à mati-balaà labdhvä sa kavirä ò bhavet | syä n manus tat samajapadhyä na-homa-phalo’paraù ||4||

manvor daçäñ ö ä-daçäkarayor anyatareëa ekena susamähitaù susaàyataù san ya evaà kuryät sa små tià smaraëaà medhäà dhäraëävaté à buddhià matià samyak jïänaà balaà mahä-präëatvam etat sarvaà präpya kaviräö kavi-çreñ ö ho bhavati syäd iti aparo’gre vakñ yamäëa-mantraù kathita-mantra-dvaya-samäna-japa-dhyäna-homa-phalo bhavati ||4||

--o)0(o--

mantram äha—

çré man-mukunda-caraëau sadeti çaraëaà tataù | ahaà prapadya ity ukto maukundo’ñ ö ä daçä kñ araù ||5||

çré man-mukunda-caraëau sadeti svarüpaà tatas tad-anantaraà çaraëam iti svarüpam ahaà prapadya iti svarüpam ity anena prakäreëa maukundo mukunda-sambandhé añ ö ädçäkñ aro mantraù kathitaù ||5|| mantroddhä raù: çré -mukunda-caraëau sadä çaraëam ahaà prapadye |

--o)0(o-- å ñ y-ädikam äha—

nä rado’sya tu gä yatré mukundaç cañ i-pürvakä ù | prä taù prä taù pibet toyaà japtaà yo’ñ tottaraà çatam |

anena ñ aòbhir mä saiù sa bhavec chrutadharo naraù ||6|| asya mantrasya närado munir gäyatré -chando mukundo devatä å ñ i-pürvakäù å ñ y-ädyäù å ñ i-cchando devatä ity arthaù | te ca näradädayaù | prayogam äha—prätaù pratyaham añ ö ottaraà çataà japtaà mantra-japtaà jalaà pibet | sa naro anena vidhänena ñ aòbhir mäsaiù çruta-dharo bhavet ||6||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

upasaàhå ta-divyä ìgaà purovan mä tur aìkagam | calad-doç caraëaà bä laà né lä bhaà saàsmaran japet ||7||

upasaàhå ta-divyäìgaà tyakta-caturbähu-rüpaà dhå ta-bähu-dvayaà purovat yathä-vasudeva-sadmani bhé tena divyäìgam upasaàhå taà mätur aìkagaà devaké -kroòe sthitaà calad-doç-caraëaà caïcala-hasta-pädaà bälaà çiçuà né läbhaà kaà saàsmaret ||7||

--o)0(o--

ayutaà tä vad evä jyair juhuyä c ca hutä çane | sa labhed acalä à bhaktià çraddhä à çä ntià ca çä çvaté m ||8||

ayutaà japet tävad evägnäv äjyair ghå tair juhuyät yaù sa sthiräà parameçvara-viñ ayiëé m ärädhyatva-buddhià çuddhäà çästra-bodhite’rghe’vaçyambhävi-niçcayätmikä çäntià mokñ a-rüpäà çäçvaté à nityäà präpnoti daçäñ ö ädaçäkñ arayor viçeñ a-dhyänam idaà prayogärtham iti bhairava-tripäö hinaù ||8||

--o)0(o-- manträntaram äha—

manunaitat-samastä nte marun-namita-çabditaù | bä la-lé lä tmane huà phaö nama ity amunä thavä ||9||

athavämunä vakñ yamäëa-mantreëaitat-prayoga-jätaà sädhayet | mantram äha—samasteti | svarüpam asyänte marun-namita iti svarüpam | etasmäc chabdät bäla-lé lätmane huà phaò iti svarüpaà nama iti svarüpam | ayam apy añ ö ädaçäkñ araù daçäñ ö ädaçäkñ ara-samänaù ||9|| mantroddhä raù: samasta-manrun-namitaù bäla-lé lätmane huà phaö svähä |

--o)0(o-- å ñ y-ädé n äha—

nalaküvara-gä yatré -bä la-kå ñ ëä ité ritä ù | å syä dyä ù siddhayaù sarvä ù syur japä dyair ihä munä ||10||

asya mantrasya å ñ y-ädyäù å ñ iù chando devatä nalaküvara-prabhå tayaù | tatra nalaküvaro munir gäyatré chandaù bäla-kå ñ ëo devatä iti | iha bhuvane japädyaiù sarväù siddhayo bhavanti ||10||

--o)0(o--

lambitaà bä la-çayane rudantaà vallavé -janaiù | prekñ yamä ëaà dugdha-buddhyä tarpayet so’çnute’çanam ||11||

bäla-çayane ändolikäyäà lambitaà sthitaà rudantaà krandamänaà vallavé -janair gopé bhiù prekñ yamäëaà då çyamänaà preryamäëam iti päö he cälyamänam ity arthaù | dugdha-buddhyä jalena tarpayet | açanaà bhakñ ya-vastu açnute präpnoti ||11||

--o)0(o-- manträntaram äha—

amunä vä nna-rüpä nte rasa-rüpa-padaà vadet | tuñ ö a-rüpa namo dvandvam annä dhipataye mama |

annaà prayaccha svä heti triàçad-arëo’nnado manuù ||12||

amunä mantreëa pürvoktaà kuryät | mantram äha—anna-rüpa iti çabdänte rasa-rüpa iti svarüpaà tuñ ö a-rüpeti svarüpaà namo dvandvam iti namo nama svarüpam ännädhipataye mamännaà prayaccha sväheti triàçad-akñ aro annada-mantraù daçäñ ö äòaçäkñ ara-samänaù ||12|| mantroddhä raù: anna-rüpa rasa-rüpa tuñ ö a-rüpa namo namaù annädhipataye manännaà prayaccha svähä |

--o)0(o-- å ñ y-ädé n äha—

nä radä nuñ ö ub-annä dhipatayo’syarñ i-pürvakä ù |

bhüta-bä la-grahonmä da-små ti-bhraàçä dy-upadravaiù | pütanä -stana-pä tä raà grasta-mürdhni smaran japet ||13||

asya mantrasya närado muniù, anuñ ö up-chandaù, annädhipatir devatä | prayogam äha—bhüteti | bhüta-piçäcädir bäla-graho roga-viçeñ aù | unmädaç citta-bhramaù små ti-bhraàçaù sammohaù | etair upadravair upatäpair grasta-mürdhni upatapta-mastake pütanä-stana-päyinaà kå ñ ëaà smaran mantraà japet ||13||

--o)0(o-- täà pütanäà rudaté à krandamänäà bhävayet—

sä su-cüñ aëa-nirbhinna-sarvä ìgé à rudaté à ca tä m | ä viçya sarve muktvä taà vidravanti drutaà grahä ù ||14||

punaù ké då çé m ? säsu-cüñ anaà saha präëena yat cüñ aëaà samäkarñ aëaà tena nirbhinnam anäyataà sarväìgaà yasyäù sä | tathä täà kià bhütvä japet ? äviçya aham eva harir iti bhävayitvä | anantaraà taà grastaà sarve grahä upadravä muktvä parityajya drutaà çé ghraà vidravanti paläyante | atra daçäñ ö ädaçäkñ arayor viçeñ a-dhyänam idaà prayogärtham iti tripäö hinaù ||14||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

juhuyä t khara-maïjaryä maïjaré bhir vibhä vasau | susnä taù païca-gavyä dbhiù pütanä hantur ä nane ||15||

khara-maïjaryä apämärgasya maïjaré bhir agra-bhägaiù païca-gavya-jalaiù siktair vibhävasau vahnau püjanä-hantuù kå ñ ëasyänana-rüpe juhuyät ||15||

--o)0(o--

prä çayec chiñ ö a-gavyaà tat-kalaçenä bhiñ ecayet | sä dhyaà sahasra-japtena sarvopadrava-çä ntaye ||16||

homävaçiñ ö aà païca-gavya-sädhyaà präçayet sahasra-japtena pürvokta-vidhinä sädhitena kalaçena väbhiñ ecayet sarvopadra-nivå tty-artham ||16||

--o)0(o--

manträntaram äha—

amunaitad dvä daçä rëaà huà phaö svä hä ntakena vä | å ñ y-ä dyä brahma-gä yatré -graha-ghna-harayo’sya tu ||17||

etat-pürvokta-prayoga-dvayaà vakñ yamäëa-mantreëa vä kuryät | mantram äha—dvädaçeti—pürvokta-väsudeva-dvädaçäkñ aränte huà phaö sväheti ñ oòaçäkñ aro mantraù daçäñ ö ädaçäkñ ara-samänaù | å ñ y-ädikam äha—å ñ yädyä iti | å ñ i-prabhå tayo brahmädayaù | tatra brahmä å ñ iù | gäyatré cchandaù | grahaghna-rüpo harir devatä ||17|| mantroddhä raù: oà namo bhagavate väsudeväya huà phaö svähä |

--o)0(o--

nija-pä dä mbujä kñ ipta-çakaö aà cintayan japet |

ayutaà mantrayor ekaà sarva-vighnopaçantaye ||18|| nija-caraëa-kamala-nikñ ipta-çakaö aà harià cintayet | mantrayoù pürva-manträpara-mantrayor ekam ayutaà japet | kim-artham ? sakala-vighnopaçamanärthaà daçäñ ö ädaçäkñ arayor eva sarva-vighna-çänty-arthaà viçeñ a-dhyänam iti tripäö hinaù ||18||

--o)0(o--

aìgä ny amé ñ ä à manträ ëä m ä cakrä dibhir arcanä | aìgair indrä di-vajrä dyair uditä sampade sadä ||19||

amé ñ äà kathita-manträëäm äcakrädibhir daçäkñ ara-kathitair aìgäni käryäëi arcanä püjäs tu aìgais tathendrädyais tad-äyudhaiç ceti sampatty-arthaà sadä kathitä ||19||

--o)0(o-- må tyuïjaya-vidhià darçayati—

bä lo né la-tanur dorbhyä à dadhy-utthaà pä yasaà dadhat | harir vo’vyä d dvé pi-nakha-kiìkiëé -jä la-maëòitaù ||20||

daçäñ ö ädaçäkñ arayor värogyärthaà viçeñ a-dhyänam äha—bäla ity ädineti tripäö hinaù | harir vo yuñ män rakñ atu | ké då ço bälaù ? païca-varñ é yaù | punaù ké då çaù ? né la-tanuù | punaù ké då çaù ? hastäbhyäà dadhy-utthaà navané taà päyasaà paramännaà ca dhärayet | punaù ké då çaù ? vyäghra-nakha-kñ udra-ghaëö ikä-samühäbhyäm alaìkå taù ||20||

--o)0(o--

dhyä tvaivä gnau juhuyä t çatavé ryä ìkura-trikaiù | payaù-sarpiù-plutair lakñ am ekaà tä vaj japen manum ||21||

evambhütaà harià dhyätvä vahnau çatavé ryäìkurair durväìkurais tribhiù | ké då çaiù ? payo dugdhaà sarpi-ghå taà täbhyäà plutaiù siktaiù ekaà lakñ aà juhuyät lakñ am ekaà japet ||21||

--o)0(o--

gurave dakñ iëä à dattvä bhojayed dvija-puìgavä n | sa hy abdä nä à çataà jé ven na rogo nä tra saàçayaù ||22||

anantaraà gurave dakñ iëäà dattvä brähmaëän bhojayec ca sa varñ äëäà çataà roga-rahitaù san jé vet—atra saàçayo nästi ||22||

--o)0(o-- manträntaram äha—

aträ paro manur dvä daçä rëä nte puruñ ottama | ä yur me dehi sambhä ñ ya viñ ëave prabhaviñ ëave ||23|| namo’nto dvy-adhika-triàçad-arëo’syä rñ is tu nä radaù |

chando’nuñ ö up-devatä ca çré -kå ñ ëo’ìgä ny ato bruve ||24|| etädå çe kärye’paro mantro’sti | mantram äha—dvädaçäkñ ara-väsudeva-mantränte puruñ ottama iti svarüpam äyur me dehé ti svarüpaà viñ ëave prabhaviñ ëave iti svarüpam | nama ity anto dvy-adhika-triàçad-arëo dvätriàçad-akñ aro mantraù kathitas tu | punar asya mantrasya närada å ñ ir anuñ ö up-chando devatä çré -kå ñ ëaù iti ato’nantaram aìgäni bruve vadämi ||23-24|| mantroddhä raù: oà namo bhagavate väsudeväya puruñ ottam äyur me dehi viñ ëave prabhaviñ ëave namaù |

--o)0(o--

ravi-bhütendriya-vasu-neträ rëaiç cä tmane yutaiù |

mahä nanda-pada-jyotir mä yä -vidyä -padaiù kramä t ||25|| dvädaça-païca-païcäñ ö a-dvi-saìkhyätair manträkñ arair ätmanepadäntair mahänandädi-padaiù saha krameëa païcäìgäni | sahänandety api kvacit päö haù ||25||

--o)0(o-- etasya puraçcaraëädim äha—

japtvä lakñ am imaà mantram ayutaà pä yasair hunet | pürvavad dürvayä juhvad ä yur dé rghataraà labhet ||26||

imaà mantraà lakñ aà japtvä päyasair ayutaà hunet juhuyät | evaà mantraà saàsädhya pürvavad dürvayäìkurakaiù dugdha-ghå ta-militair lakñ am ekaà juhuyät | japaiç ca dé rghataram atiçayam äyuù präpnoti ||26||

--o)0(o--

dä rayantaà bakaà dorbhyä à kå ñ ëaà saàgå hya tuëòayoù | smaran çiçünä m ä taìke spå ñ ö vä ’yataram abhyaset | taj-japta-tilajä bhyaìgä d bhaveyuù sukhinaç ca te ||27||

çiçünäà bälänäm ätaìke bhaye samupasthite tän bälän spå ñ ö vä kå ñ ëaà smaran anyataram ukteñ v ekaà mantram abhyasej japyät | ké då çaà kå ñ ëam ? karäbhyäà tuëòayoù saàgå hya baka-nämänam asuraà vidärayantam | tan-mantra-japta-tailäbhyaìgät te bäläù sukhino bhavanti | smarann iti çuçu-nämänaà kå ñ ëaà smaran, ke çirasi spå ñ ö vä japyäd iti boddhavya-mantra-daçäñ ö ädaçäkñ arayor viçeñ a-dhyänam iti tripäö hinaù ||27||

--o)0(o-- asminn eva bäla-rakñ ärthe’nyo’pi mantro’sté ty äha—

aträ py anyo manur bä la-vapuñ e vahni-vallabhä | gorakñ ä yä à kvaëad-veëuà cä rayantaà paçüàs tathä ||28||

bäla-vapuñ e iti svarüpaà vahni-vallabheti svähä asminn arthe gorakñ äyäà ca viçeñ a-dhyänam äha—kvaëad iti | veëu-vädana-paraà paçüàç cärayantaà kå ñ ëaà smaran japyät ||28||

--o)0(o-- asminn eva bäla-rakñ ärthe go-rakñ äyäà ca manträntaram äha—

uktvä gopä laka-padaà punar veçadharä ya ca |

vä sudevä ya varmä stra-çirä àsy añ ö ä daçä kñ ara ||29||

gopälaka ity uktvä punar veçadharäya ity uktvä väsudeväyeti vadet varma hum astraà phaò iti çiraù svähä etäni vadet | evaà sati añ ö ädaçäkñ aro bhavati ||29|| mantroddhä raù: gopälaka-veça-dharäya väsudeväya huà phaö svähä |

--o)0(o--

manor nä rada-gä yatré -kå ñ ëa-rñ yä dir anena vä | kuryä d gopä la-saàrakñ ä m ä cakrä dy-aìginä budhaù ||30||

asya pürvoktasya ca manor närado munir gäyatré -cchandaù çré -kå ñ ëo devatä anena vä mantreëa ukta-dravyädinä vä gopäla-rakñ äà kuryät | ké då çena ? äcakrädy-aìga-yuktena ||30||

--o)0(o-- viñ a-haraëa-prayogam äha—

kumbhé -nasä di-kñ veòä rtau dañ ö a-mürdhni smaran harim | nå tyantaà kä liya-phaëä raìge’nyataram abhyaset ||31|| då çä pé yüñ a-varñ iëyä siïcantaà tat tanuà budhaù | tarjayan vä ma-tarjanyä taà drä ì mocayate viñ ä t ||32||

kumbhé -nasädi-kñ veòärtau sarpa-viñ a-pé òäyäm | kumbhé nasäs tu te sarpä ye syur då ñ ö i-viñ olbaëäù iti dharaëiù | ädi-padäd vå çcikädi-saìgraho dañ ö a-mürdhni ärta-mastake spå ñ ö vä käliyo näga-viçeñ as tasya phaëä saivaa raìga-bhümis tatra nå tyantaà smaran anyatama-mantram abhyaset japet | ké då çaà ? harià tat tanuà çaré ram amå ta-varñ iëyä då ñ ö yä siïcantam | kià kurvan ? smaret väma-tarjanyätarjayan | evaà sati taà dañ ö aà mantré dräk çé ghraà viñ än mocayet | atra daçäñ ö ädaçäkñ arayor viçeñ a-dhyänam iti tripäö hinaù ||31-32||

--o)0(o--

prayogäntaram äha—

ä pürva-kalaçaà toyaiù små tvä kä liya-mardanam |

japtvä ñ ö a-çatam ä siïced viñ iëaà sa sukhé bhavet ||33|| kalaçaà toyair äpüryänantaraà käliya-mardanaà devaà små tväñ ö ädhikaà çataà japtvä tena kalaçena viñ a-yuktam äsiïcet | anantaraà viñ ät sukhé bhavati ||33||

--o)0(o-- käliya-mardana-mantram äha—

kä vya-madhye liyasyä nte phaëä madhyedi-varëakä n | uktvä punar vaden nå tyaà karoti tam anantaram ||34||

namä mi devaké -putra ity uktvä nå tya-çabdataù | rä jä nam acyutaà brüyä d iti danta-lipir manuù ||35||

kävya ity akñ ara-dvayor madhye liyasyeti svarüpam etasyänte phaëä-madhyädi iti svarüpam ity antän vaded anantaraà nå tyaà karoti tam iti | anantaraà namämi devaké -putram iti vadet | anantaraà nå tya-çabdataù nå tya-çabdänte räjanam acyutam iti brüyäd ity anena prakäreëa danta-lipir dvätriàçad-akñ aro mantraù kathitaù ||34-35|| mantroddhä raù :

käliya-vyaphaëä-madhye iti nå tyaà karoti taà | devaké -putraà namämi nå tya räjänam ucyatam ||

--o)0(o--

asya mantrasya aìgädé ni darçayati—

asyä ìgä nyaìghribhir nyastaiù samastair nä rado muniù |

chando’nuñ ö ub devatä ca kå ñ ëaù kä liya-mardanaù ||36|| asya mantrasya vyastair ekaikam aìghribhiç caturbhiù pädaiù samastair manträtmakaiç cäìgäni païcäìgäni kathitäni muniù näradaù chando’nuñ ö up kälé ya-mardanaù kå ñ ëo devatä ||36||

--o)0(o-- puraçcaraëam äha—

japyo lakñ aà manur ayaà hotavyaà sarpiñ ä yutam | aìga-dikpä la-vajrä dyair arcanä sya samé ritä ||37||

ayaà mantraù lakñ aà japyaù sarpiñ ä ghå tena punar ayutaà hotavyam | aìga-dik-päla-vajrädyais tribhir ävaraëair arcanä püjä kathitä ||

--o)0(o-- prayogam äha—

kriyä sarvä ca kartavyä visaghné pürvam é ritä |

sadå ço’nena jagati nahi kñ veòa-haro manuù ||38|| pürva-mantra-kathitä viñ aghné sarvä kriyä amunaiva mantreëa kartavyä hi yataù jagati saàsäre anena mantreëa sadå çaù samänaù kñ veòa-haraù viñ aharo nästi ||38||

--o)0(o-- viñ aghnaà prayogäntaram äha—

aìgaiù çukataroù piñ ö air gulikä dhenu-vä riëä |

ä nanasyä ïjanä lepair viñ aghné sä dhitä munä ||39|| çukataroù karaïja-vå kñ asyeti bhairava-tripäö hinaù | kiàçuka-vå kñ asyeti laghu-dé pikä-käraù | aìgais tvagbhir iti rudradharaù | païcäìgair iti tripäö hinaù | dhenu-väriëä sa-vatsä go-mütreëa piñ ö aiù sampäditä gulikä amunä mantreëa sädhitä saté viñ aghné bhavati kair änanasyäïjanälepa-prakäraiù ||39||

--o)0(o-- adhunä prayogäntaraà darçayati—

uddaëòa-vä ma-dor-daëòa-dhå ta-govardhanä calam | anya-hastä ìgulé -vyakta-svara-vaàçä rpitä nanam ||40||

dhyä yan harià japan manvor ekaà chatraà vinä vrajet | varñ a-vä tä çanibhyaù syä d bhayaà tasya nahi kvacit ||41||

uttälito yo väma-bähu-daëòas tena dhå to govardhanäcalo yena tam anya-hastäìgkulibhiù vyakta-svaro yasya vaàçasya taträrpitam änanaà yena tam evambhütaà harià cintayan manvor daçäñ ö ädaçäkñ arayor ekaà japan chatraà vinä vrajet yas tasya vå ñ ö i-väyu-vajrädibhyo bhayaà kväpi na vidyate ||40-41||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

mogha-meghaugha-yatnä pagatendraà taà smaran hunet | lavaëair ayuta-saìkhyä tair anä vå ñ ö ir na saàçayaù ||42||

mogho niñ phalo yo megha-samühas tasya yatnaù tenäpagataù indor yasmät tam etädå çaà harià cintayan ayuta-saìkhyätair lavaëair juhuyät anantaram anävå ñ ö ir bhavati nätra saàçayaù ||42||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

kré òantaà yamunä -toye majjana-plavanä dibhiù |

tac-ché kara-jalä sä raiù sicyamä naà priyä -janaiù ||43|| dhyä tvä yutaà payaù-siktair huned vä né ra-tarpaëaiù |

vå ñ ö ir bhavat kä le’pi mahaté nä tra saàçayaù ||44|| yamunä-jale majjanonmajjanaiù kré òantaà kré òäà kurvantam | punaù ké då çaà ? priyä-janai rukmiëé -prabhå tibhis tac-ché kara-jaläsäraiù yaumnä-jala-dhärä-rüpaiù sicyamänam evambhütaà kå ñ ëaà dhyätvä väné ra-tarpaëaiù vetasa-samidbhiù payaù-siktair dugdhokñ itair ayutaà juhuyät | evaà sati akälo’pi mahaté -vå ñ ö ir bhavati nätra saàçayaù ||43-44||

--o)0(o-- anenaiva dhyänena prayogäntaram äha—

amum eva smaran mürdhni viñ a-sphoö a-jvarä dibhiù | sa-dä ha-mohair ä rtasya japec chä ntir bhavet kñ aëä t ||45||

däha-moha-sahitair vuñ a-sphoö a-jvarädibhir ärtasya mürdhni mastake amum eva pürvokta-rüpaà dhyätvä japet anantaraà tasya pé òitasya kñ aëäd çäntiù svästhyaà bhavati ||45||

--o)0(o--

etasyäm evärtau prakäräntaram äha—

athavä garuòä rüòhaà bala-pradyumna-saàyutam | nija-jvara-viniñ piñ ö a-jvarä bhiñ ö utam acyutam ||46||

dhyä tvä jvarä bhibhütyasya mürdhny anyataram abhyaset | çä ntià vrajed asä dhyo’pi jvaraù sopadravaù kñ aëä t ||47||

athavä jvaräbhibhütyasya mastake’cyutam dhyätvä anyataram dvayor madhye ekaà mantram abhyaset japet | ké då çaà ? acyutaà garuòärüòhaà | punaù ké då çaà ? bala-pradyumnäbhyäà saàyutam | punaù ké då çaà ? nija-jvareëa vaiñ ëava-jvareëa çé täkhyenäyudha-rüpeëa viniñ piñ ö aç cürnito yo raudra-jvara uñ ëäkhyäyudha-rüpas tena sö utam | anantaraà asyäsädhyo’pi jvaraù çé ghram eva näçaà gacchati | ké då ço jvaraù ? upadravo gätra-pé òädi tat-sahitaù ||47||

--o)0(o-- anenaiva dhyänena prayogäntaram äha—

dhyä tvaivam agnä v abhyarcya payoktaiç caturaìgulaiù | juhuyä d amå tä khaëòair ayutaà jvara-çä ntaye ||48||

evaà pürvokta-rüpaà kå ñ ëaà dhyätvä vahnau sampüjya jvara-çänty-arthaà catur-aìgula-parimitair dugdhäsiktair amå täkhaëòair guòcé -khaëòair ayutaà juhuyät ||48||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

niçä ta-çara-nirbhinna-bhé ñ matä pa-nudaà harim | små tvä spå çan japed ä rtaà pä ëibhyä à roga-çä ntaye ||49||

niçätas té kñ ëo yaù çaras tena nirbhinno biddho yo bhé ñ mas tasya yas täpas taà harati | evambhütaà harim dhyätvä ärtaà jvarädi-pé òitaà päëibhyäà spå ñ ö vä jvara-näçärthaà manvor ekataraà japet ||49||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

apamå tyu-vinä çä ya sä ndé pani-suta-pradam |

dhyä tvä må ta-latä -khaëòaiù kñ é rä ktair ayutaà hunet ||50|| sändé paniù kå ñ ëa-guruù | tasya suta-pradaà kå ñ ëaà dhyätvä amå ta-latä-khaëòaiù guòcé -khaëòaiù kñ é räktair dugdha-siktair ayutaà hunet juhuyät | kasmai ? apamå tyur akäla-maraëaà tasya vinäçäya nivå ttaye ||50||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

må ta-puträ ya dadataà sutä n viprä ya sä rjunam | dhyä tvä lakñ aà japed ekaà manvoù suta-vivå ddhaye ||51||

må ta-puträya vipräya puträn dadataà särjunam arjuna-sahitaà dhyätvä manvor ekaà lakñ aà japet | kim-artham ? suta-vå ddhi-nimittam ||51||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

putra-jé vendhana-yute juhuyä d anale’yutam | tat-phalair madhurä ktaiù syuù puträ dé rghä yuñ o’sya tu ||52||

jé väputreti yasya prasiddhiù tasya indhanena yute sampädite vahnau tat-phalaiù putra-jé väphalair madhuräktais tri-madhv-aktair manvor ekenäyutaà juhuyät | anantaram asya homa-kartuù puttäù dé rghäyuñ o bhavanti ||52||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

kñ é ra-druk-kvä tha-sampürëam abhyarcya kalaçaà niçi | japtvä yutaà prage nä ré m abhiñ iïced dviñ aö -dinam ||53||

sä bandhyä pi sutä n dé rgha-jé vino gada-varjitä n | labhate nä tra sandehas taj-japtä jyä çiné saté ||54||

kalaça-püraëa-vidhänena kñ é ra-vå kñ a-kväthena sampürëam kalaçaà niçi rätrau sampüjyäyutaà japtvä prage prätaù-käle puträrthiné à striyaà dviñ aö -dinam dvädaça-dinäni vyäpyäbhiñ iïcet | anantaraà säbhiñ iktä bandhyäpi apatya-janana-samaya-yogyä ajanitäpatyo’pi puträn dé rghäyuñ o roga-rahitän präpnoti | kimbhütä saté ? mantra-japtäjya-bhojiné saté | aträrthe sandeho nästi ||53-54||

--o)0(o--

prayogäntaram äha—

prä tar vä caà-yamä nä ré bodhi-cchada-puö e jalam | mantrayitvä ñ ö ottara-çataà pibet putré yaté dhruvam ||55||

prätaù-käle väcaà-yamä mauniné putré yaté ätmanaù putram icchanté bodhi-cchada-puö e pippala-patra-puö e jalaà manvor anyatareëäñ ö ottara-çataà japtaà mäsaà vyäpya pibet | anantaraà putraà präpnoté ti çeñ aù | jala-päna-mantram äha—devaké -putreti | atra prasaìgät asmin granthe anukto’pi santäna-gopäla-mantraù kathyate | tad yathä—

devaké -putra govinda väsudeva jagad-guro | dehi me tanayaà kå ñ ëa tväm ahaà çaraëaà gataù ||

asya mantrasya närado munir anuñ ö up-chandaù santäna-prado gopäla-kå ñ ëo devatä padair vyastair vä païcäìgäni | dhyänaà yathä—

çaìkha-cakra-dharaà kå ñ ëaà rathasthaà ca caturbhujam | sarväbharaëa-sandé ptaà pé taväsasam acyutam || mayüra-piccha-saàyuktaà viñ ëu-tejopabå àhitam | samarpayantaà vipräya nañ ö än äné ya bälakän | karuëämå ta-sampürëa-då ñ ö yekñ antaà ca taà dvijäm || iti ||55||

--o)0(o--

prayogäntaram äha—

prahitä à kä çi-rä jena kå tyä à chitvä nijä riëä |

tat-tejasä tan-nagaré à dahantaà bhä vayan harim ||56|| sva-snehä ktair huned rä trau sarñ apaiù sapta-vä saram | kå tyä kartä ram evä sau kupitä nä çayed dhruvam ||57||

prahitäà preñ itäà käçé çvareëa kå tyäà ghätakarté à nijäriëä nija-cakreëa chitvä anantaraà tat-tejasä tasya käçé çvara-räjasya nagaré à dahantaà kå ñ ëaà bhävayan sva-snehäktair sarñ apa-taila-yuktaiù sarñ apaiù sapta-dinäni vyäpya rätrau manvor ekatareëa juhuyät | athänantaraà asau kå tyä kruddhä saté dhruvaà niçcitaà kartäram eva näçayet ||57||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

ä sé nam ä çrame divye badaré -ñ aëòa-maëòite | spå çantaà pä ëi-padmä bhyä à ghaëö ä karëa-kalevaram ||58||

dhyä tvä cyutaà tilair lakñ aà hunet tri-madhurä plutaiù | muktaye sarva-pä pä nä à çä ntaye kä ntaye tanoù ||59||

badaré -ñ aëòo badaré -samühas tena maëòite çobhite divye utkå ñ ö e äçrama äsé nam upaviñ ö aà tathä hasta-paìkajäbhyäà ghaëö äkarëasya mahädeva-mürteù kasyacit mahädeva-bhaktasya vä kalevaram çaré raà spå çantam acyutaà dhyätvä tilais tri-madhuräplutair ghå ta-madhu-çarkarä-miçritair manvor ekena lakñ aà juhuyät | kim-artham ? mokñ äya tathä sakala-päpänäà vinäçärthaà tathä tanor dehasya käntaye dé pty-artham ||58-59||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

dveñ ayantaà rukmi-balau dyütä saktau smaran harim | juhuyä d iñ ö ayor dviñ ö yai gulikä gomayodbhavä ù ||60||

dyütäsaktau dyüta-karma kurvantau rukmi-balabhadrau dveñ ayantaà parasparaà dveñ am utpädayantaà harià smaran gomayotpannä gulikä manvor ekena juhuyät | atra sahasra-homo boddhavyaù | anuktäyäà tu saìkhyäyäà sahasraà tatra nirdiçet iti vacanät | kim-artham ? iñ ö ayor mitrayor dviñ ö yai vidveñ aëärtham ||60||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

jvalad-vahni-mukhair bä ëair varñ antaà garuòadhvajam | dhä vamä naà ripu-gaëam anudhä vantam acyutam ||61|| dhyä tvaivam abhyasen manvor ekaà sapta-sahasrakam | uccä ö anaà bhaved etad-ripüëä à saptabhir dinaiù ||62||

jvalan dedé pyamäno yo vahnis tadvan mukhaà yeñ äà tair bäëair varñ antaà täòayantaà tathä garuòärüòhaà tathä dhävamänaà çatru-samüham anupaçcäd dhävantaà harià dhyätvä manvor daçäñ ö ädaçäkñ arayor ekaà sapta-sahasrakam abhyaset japet | evaà kå te sati etasya çatrüëäà saptabhir dinair uccäö anaà bhavati sva-deçäd apayänaà bhavati ||62||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

utkñ iptavatsakaà dhyä yan kapittha-phala-hä riëam | ayutaà prajapet sä dhyam uccä ö ayati tat-kñ aëä t ||63||

utkñ ipta ürdhvaà kñ ipto vatso vatsa-rüpo vatsakäsuro yena tathä kapitthasya phalaà haraté ti kå ñ ëaà dhyätvä manvor madhye ekaà ayutaà japet | anantaraà tat-kñ aëät çé ghram eva sädhyam uccäö ané yam uccäö ayati ||63||

--o)0(o--

prayogäntaram äha—

ä tmä naà kaàsa-mathanaà dhyä tvä maïcä n nipä titam | kaàsä tmä nam arià karñ an gatä suà prajapen manum ||64||

ayutaà juhuyä d vä sya janmoòutaru-tarpaëaiù | api sevita-pé yüñ o miryate’rir na saàçayaù ||65||

ätmänaà kaàsa-mathanaà kå ñ ëaà dhyätvä kaàsa-mathanät manor aikyaà vicintya tathä ripuà kaàsa-svarüpaà apagata-präëaà dhyätvä ripu-kaàsayor abhedaà vicintyeti bhävaù | maïcäd adhaù-kå taà äkarñ ayan äkarñ aëaà bhävayan manvor ekam ayutaà japet | asya ripoù janmoòutarutarpaëaiù samidbhir juhuyäc ca |

käraskaro’tha dhätré syäd udumbara-taruù punaù | jambü-khadé ra-kå ñ ëäkhyä vaàça-pippala-saàjïakau || näga-rohita-nämänau paläça-plakñ a-saàjïakau | ambañ ö ha-bilvärjunäkhyaà vikaìkata-mahé ruhaù || bahalaù savalaù kharjur bhaëòilaù panasärkakau | çamé ka-dambämra-nimba-madhukä å kñ a-çäkhinaù ||

iti saptaviàçati-nakñ aträëäà vå kñ äù | janma-nakñ atra-vå kñ a evaà kå te seivta-pé yüñ o’pi mriyate nätra saàçayaù ||64-65||

--o)0(o-- idaà prayojanaà prakäräntareëäpi bhavaté ti darçayati—

athavä nimba-tailä ktair huned adhobhir akñ ajaiù | ayutaà prayato rä trau maraëä ya ripoù kñ aëä t ||66||

nimba-taila-siktair akñ ajaiù vibhé taka-samidbhiù prayataù pavitraù san rätrau manvor ekena ayutaà hunet | kim-artham ? çatroù çé ghra-vinäçäya ||66||

--o)0(o--

asminn evärthe prayogäntaram äha—

doñ ä riñ ö a-dala-vyoñ a-kä rpä sä sthi-kaëair niçi | huned eraëòa-tailä ktaiù smaçä nastho’ri-çä ntaye ||67||

doñ ä haridrä ariñ ö a-dalaà vibhé taka-patram iti rudradharaù | bhallätaka-patram iti rudradhaaù | nimba-patram iti bhairava-tripäö hinaù | vyoñ aà trikaö ukaà kärpäsästhi kärpäsä-bé jaà kaëaà pipplaé etair militair eraëòa-taila-siktaiù smaçänasthaù må ta-saàskära-sthänasthaù san niçi rätrau manvor ekena juhuyät | kim-arthaà ? çatru-näçärtham ||67||

--o)0(o-- rägän märaëa-prayoge präyaçcittam äha—

na çastaà mä raëaà karma kuryä c ced ayutaà japet | huned vä pä yasais tä vat çä ntaye çä ntamä saù ||68||

märaëaà karma çiñ ö a-janasya na praçastaà tathäpi yadi vä rägät kuryät tadä manvor madhye ekaà mantraà ayutaà japet paramännena vä ayutaà juhuyät | çäntaye päpa-näçäya çänta-mänaso nirmatsaraù ||68||

--o)0(o--

prayogäntaram äha—

jaya-kä mo japel lakñ aà pä rijä ta-haraà harim |

smaran parä jayas tasya na kutaçcid bhaviñ yati ||69|| jaya-kämaù pumän baläd indra-sakäçät svargastha-pärijätäpahäriëaà kå ñ ëaà bhävayan manvor ekaà lakñ aà japet | evaà kå te tasya bhaìgaù kasmäd api na bhaviñ yaté ti ||69||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

pä rthe diçantaà gé tä rthaà vyä khyä -mudrä karaà harim | rathasthaà bhä vayan japyä d dharma-vå ddhyai çamä ya ca ||70||

pärthe’rjune gé tärthaà diçantaà kathayantaà tathä vyäkhyä-mudräà kare yasya tam uttäna-tarjany-aìguñ ö ha-yutä vyäkhyä-mudrä tathä rathärüòhaà harià bhävayan manvor ekaà lakñ aà japet | kim-artham ? dharmotpatty-arthaà mokñ ärthaà ca ||70||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

lakñ aà palä ça-kusumair huned yo madhurä plutaiù |

vyä khyä tä sarva-çä strä ëä à sa kavir vä dirä ò bhavet ||71|| yaù paläça-puñ pair ghå ta-madhu-çarkarä-miçrair manvor ekena lakñ aà juhuyät sa sakala-çästräëäà vyäkhyätä kaviräö kavi-çreñ ö haç ca bhavet ||71||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

viçvarüpa-dharaà prodyad-bhä nukoö i-sama-dyutim |

druta-cä mé kara-nibham agni-somä tmakaà harim ||72|| arkä gni-dyota-dä syä ìghri-paìkajaà divya-bhüñ aëam | nä nä yudha-dharaà vyä pta-viçvä kä çä vakä çakam ||73|| rä ñ ö ra-pür-grä ma-vä stünä à çaré rasya ca rakñ aëe |

prajapen mantrayor ekataraà dhyä tvaivam ä darä t ||74||

viçvarüpa-dharam etad vyäcañ ö e udyad-äditya-koö i-samäna-käntià tathä dravé bhüta-suvarëa-tulyaà tathä agni-soma-svarüpaà | sürya-somätmakam iti tripäö hinaù | tathä süryägnivad ujjvalaà mukhaà päda-padmaà yasya | tathä cäru-bhüñ aëaà tathä vividha-çastra-dharaà tathä vyäpta-saàsäräkäçäbhyantaram, etädå çaà harià dhyätvä ädarät mantrayor ekaà japet | kim-artham ? räñ ö rau deçe pür nagaraà grämo’lpa-jana-väsa-sthänaà västu eka-gå ha-svämi-väsaù | kñ etram iti govinda-miçräù | vastv iti päö he hiraëyädi | eteñ äà çaré rasya ca rakñ aëe rakñ ä-nimittam ||72-74||

--o)0(o--

prayogäntaram äha—

athavä vyasta-sarvä ìghri-racitä ìgä rjuna-rñ ikam |

triñ ö up-chandasikaà viçvarupa-viñ ëv-adhidaivatam ||75|| japed gé tä -manuà sthä ne hå ñ é keçä dyam ä jyakaiù |

huned vä sarva-rakñ ä yai sarva-duùkhopaçä ntaye ||76||

athavä sthäne hå ñ é keçädyaà gé tä-manuà japet | kimbhütaà manum ? vyastam ekaikaà sarve samastä ye aìghrayaù päda-catuñ ö ayaà taiù racitam aìgaà païcäìgam | arjunaù å ñ ir yatra taà vyasta-sarväìghri-racitäìgaç cärjuna å ñ ikaç ceti dvandvaù taà triñ ö up-chando yatra taà viçvarüpo viñ ëur adhidevatä yasya tam | äjyakair ghå tair huned vä väçabdaù samuccaye hunet | ö é käntare ukta-prayogeñ u yatra japa-homayoù saìkhyä na uktä tatra saànidhänoktä gå hyate tad-abhäve’ñ tottaraà sahasraà çataà vä añ ö au sahasräëé ty eke | jagan-mohanäkhya-tantre—

lakñ aà väpy ayutaà väpi sahasraà çatam eva ca | käryäëäà gaurvän mantré tat-tad-dhomaà samäcaret ||75-76||

iti çré -keçava-bhaö ö äcärya-viracitäyäà krama-dé pikäyäà

ñ añ ö haù paö alaù | ||6||

--o)0(o--

(7)

saptama-paö alam aneka-mantra-kathanärthaà saptama-paö alam upakrämati—vakñ ya ity ädinä |

vakñ ye’kñ aya-dhanä vä ptyai pratipattià çriyaù pateù | suguptä à dhana-nä thä dyair dhanyair yä kriyate sadä ||1||

çriyaù pater gopälasya pratipattià dhyänaà mantra-püjä-dhyänädi-prakäraà vä vakñ ye | yä pratipattir dhana-näthädyaiù kubera-prabhå tibhir mahädhanaiù kriyate | kasyai ? akñ ayam avinäçi yad dhanaà tat-präptyai | suguptä nätyanta-prakaö itäà dvijair ity arthaù ||1||

--o)0(o-- dväravatyäm ity ädi sapta-çlokair madhya-kulakam |

dvä ravatyä à sahasrä rka-bhä svarair bhavanottamaiù | analpaiù kalpa-vå kñ aiç ca paré te maëòapottame ||2||

acyuto dhyeyaù kutra ? dväravatyäà maëi-maëòape maëi-siàhäsanämbuje äsé no dvärakä-nagaré -gata-maëi-maëòapävasthita-maëi-maya-siàhäsanopaviñ ö aù maëi-maëòape | ké då çe ? bhavanottamaiù gå hottamaiù kalpa-vå kñ aiç ca paré te veñ ö ite | kimbhütaiù ? sahasra-süryäù tadvad bhäsvarair dé ptair analpair vistaraiù ||2||

--o)0(o--

jvalad-ratna-maya-stambha-dvä ra-toraëa-kuòyake | phulla-srag-ullasac-citra-vitä nä lambi-mauktike ||3||

punaù ké då çe ? jvalanti dé ptäni yäni ratnäni tan-mayaà tat-pradhänaà stambhaù gå hädhära-bhütaà dvära-toraëaà kuòyaà bhittir yatra tasmin praphullä vikäsané yä srak puñ pa-mälä ullasac-chobamänaà pavitraà nänä-prakäraà vitänaà taträlambi mauktikaà yatra tatra ||3||

--o)0(o-- punaù ké då çe maëi-maëòape ?

padma-rä ga-sthalé -rä jad-ratna-nadyoç ca madhyataù | anä rata-galad-ratna-sudhasya svas-taror adhaù ||4||

padma-räga-mayé yä sthalé räjad dedé pyamäna-ratna-mayé ca yä nadé tayor madhye svas-taroù pärijätasyädhaù | svas-taror kimbhütasya ? anärataà sarvadä galanté ratnamayé sudhä amå taà yasya tasya ||4||

--o)0(o-- punaù ké då çe maëi-maëòape ?

ratna-pradé pä valibhiù pradé pita-dig-antare | udyad-ä ditya-saìkä çe maëi-siàhä sanä mbuje ||5||

ratna-pradé pävalibhir jvalad-ratnaiù pradé pitam udbhäsitaà diçäm antarälam avakäço yatra maëi-siàhäsane | kimbhüte ? udyat prädurbhavan ya ädityas tasya saìkäçe sadå çe ||5||

--o)0(o--

acyutaù kimbhütah ?

samä sé no’cyuto dhyeyo druta-hä ö aka-saànibhaù | samä nodita-candrä rka-taòit-koö i-sama-dyutiù ||6||

druta-häö aka-saànibhaù dravé -bhüta-svarëa-tulyaù samänoditä ekadodgatä yä candrärkänäà koö iù taòitäm api koö iù tat-sama-dyutir yasya saù ||6||

--o)0(o--

punaù kimbhütah ?

sarvä ìga-sundaraù saumyaù sarvä bharaëa-bhüñ itaù | pé ta-vä sä ç cakra-çaìkha-gadä -padmojjvalad-bhujaù ||7||

sarväìgena mukhädinä sundaro ramyaù saumyo’nuddhataù sarväbharaëenaa kuëòalädy-alaìkäreëa bhüñ itaù | pé ta-väsäù pé ta-väsasé yasya saù | cakra-çaìkha-gadä-padmar ujjvalä dé ptä bhujä yasya saù ||7||

--o)0(o-- punaù ké då çaù ?

anä ratocchlad-ratna-dhä raudha-kalaçaà spå çan | vä ma-pä dä mbujä greëa muñ ëatä pallava-cchavim ||8||

väma-pädämbujägreëa anärataà sarvadä ucchalanté yä ratna-dhärä tasyä oghaù praväho yatra sa cäsau kalasaç ceti karmadhärayaù | taà spå çan väma-pädämbujägreëa | kimbhütena ? pallava-cchavim muñ ëatä kiçalaya-käntià corayatä ||8||

--o)0(o--

añ ö a-mahiñ é -dhyänam äha—

rukmiëé -satyabhä me’sya mürdhni ratnaugha-dhä rayä | siïcantyau dakñ a-vä ma-sthe sva-doù-stha-kalaçotthayä ||9||

rukmiëé -satyabhäme dhyeye | kimbhüte ? asya harer mürdhni çirasi ratna-praväha-dhärayä siïcantyau | ké då çe ? dakñ a-väma-sthe | atra rukmiëé dakñ iëe satyä väme | kimbhütayä dhärayä ? sva-hasta-stha-ghaö odbhavayä ||9||

--o)0(o--

nägnajité -sunande ca dhyeye | ete ké då çe ?

nä gnajité sunandä ca diçantyä kalaçau tayoù | tä bhyä à ca dakñ a-vä ma-sthe mitravindä -sulakñ maëe ||10||

tayo rukmiëé -satyabhämayoù sthäne ratna-ghaö au diçantyau dadatyau | ké då çe ? dakñ a-väma-sthe | tathä mitravindä-sulakñ aëe dakñ iëa-väma-sthe dhyeye | kimbhüte ? täbhyäà nägnajité -sunandäbhyäà kalaçaà diçanté bhyäà kalaçaà dadatyau ||10||

--o)0(o--

ratna-nadyä samuddhå tya ratna-pürëau ghaö au tayoù | jä mbavaté suçé lä ca diçantyau dakñ a-vä ma-ge ||11||

tathä dakñ a-väme jämbavaté -suçé le ca dhyeye | kimbhüte ? ratna-nadyä ratna-pürëau ghaö au samuddhå tya tayor sulakñ maëä-mitravindayor diçantyau ||11||

--o)0(o—

bahiù ñ oòaça-sä hasra-saìkhyä tä ù paritaù striyaù |

dhyeyä ù sakala-ratnaugha-dhä rä -yuk-kalaçojjvalä ù ||12|| tad-bahiù ñ oòaça-sähasra-saìkhyätäù priyä dhyeyäù | kimbhütäù ? kanakaà suvarëaà ratnäni padmädé ni teñ äm oghaù samühaù | tasya dhäräà yunakté ti tad-yuk yaù kalaçaù tena dé ptäù ||12||

--o)0(o--

tad-bahiç cäñ ö a-nidhayo dhyeyäù | ké drçäù ?

tad bahiç cä ñ ö a-nidhayaù pürayanto dhanair dharä m | tad-bahir vå ñ ëayaù sarve purovac ca surä dayaù ||13||

dharäà på thvé à dhanaiù pürayantaù tad-bahir vå ñ ëayo yädavä dhyeyäù | anantaraà purovat dikñ u sthitäù surädayo devarñ i-siddha-vidyädhara-gandharva-prabhå tayo ratnäbhiñ ekaà kurvanto dhyeyäù ||13||

--o)0(o--

dhyä tvaivaà paramä tmä naà viàsaty-arëaà manuà japet | catur-lakñ aà huned ä jyaiç catvä riàçat-sahasrakam ||14||

evaà paramätma-rüpaà açaré riëaà dhyätvä viàsaty-akñ araà mantraà catur-lakñ aà japet | äjyair ghå taiç catväriàçat-sahasrakam hunet juhüyät ||14||

--o)0(o-- viàçaty-akñ ara-mantram uddharati—

çakti-çré -pürvako’ñ ö ä daçä rëo viàçati-varëakaù | matreëä nena sadå ço manur nahi jagat traye ||15||

çaktir bhuvaneçvaré -bé jaà çré ù çré -bé jaà etad-bé ja-dvaya-pürvakaù pürvoktäñ ö ädaçäkñ ara-mantra eva viàçaty-akñ aro bhavaté ty arthaù | anena mantreëa sadå ço mantra jagat-traye nästi ||15||

--o)0(o-- å ñ y-ädikaà darçayati—

å ñ ir brahmä ca gä yatré -cchandaù kå ñ ëas tu devatä | pürvoktavad evä sya bé ja-çakty-ä di-kalpanä ||16||

asya mantrasya bé ja-çakty-ädi-kalpanä pürvoktavat daçäkñ aravat tathä ca daçäkñ arasya yad bé jädikaà tad asyäpé ty arthaù ||16||

--o)0(o-- püjä-prakäram äha—

kalpaù sanat-kumä rokto mantrasyä syocyate’dhunä | pé ö ha-nyä sä dikaà kå tvä pürvokta-kramataù sudhé ù ||17||

asya mantrasya sanat-kumära-kathitaù püjä-prakäraù samprati mayä kathyate | pürvokta-kramataù daçäkñ arokta-prakäreëa pé ö ha-nyäsa-präëäyämädikaà kå tvä ||17||

--o)0(o--

kara-dvandvä ìguli-taleñ v aìga-ñ aö kaà pravinyaset | mantreëa vyä pakaà kå tvä mä tå kä à manu-sampuö ä m ||18||

saàhä ra-så ñ ö i-mä rgeëa daça-tattvä ni vinyaset | punaç ca vyä pakaà kå tvä mantra-varëä s tanau nyaset ||19||

ubhaya-karäìguliñ u ubhaya-kara-taleñ u ca ñ aò-aìgäni kramän nyaset | mantreëeti viàçaty akñ ara-mantreëa vyäpakaà sarvatanau nyäsaà kå tvä mätå käà mätå kä-nyäsaà manu-sampuö äà viàçaty-akñ ara-puö ita-pratyakñ aräà pürvokta-mätå kä-sthäneñ u vinyaset | prayogaç ca—hré à aà hré à nama ity ädiù | evaà bha-paryantaà dvir-ävå ttiù | tato hré à çré à hré à çré à namaù | klé à kré à paà klé à kré à nama ity ädiù | saàhära-så ñ ö i-märgeëa daça-tattväni mahé -salila-prabhå té ni vinyaset | punar api viàçaty-akñ ara-mantreëa vyäpaka-nyäsaà kå tvä viàçati-manträkñ aräëi tanau sva-çaré re nyaset ||19||

--o)0(o-- akñ ara-nyäsa-sthänäny äha—

mürdhni bhä le bhruvor madhye netrayoù karëayor nasoù | ä nane cibuke kaëö he dor-müle hå di tanduke ||20||

nä bhau liìge tathä dhä re kaö yor jä nvoç ca jaìghayoù | gulphayoù pä dayor nyaset så ñ ö ir eñ ä samé ritä ||21||

mastake bhäle laläö e bhrü-madhye ity ädäv ekaikam akñ araà nyaset | ädhäre liìgädhas trikoëa-sthäne eñ a så ñ ö i-nyäsa-prakära uktaù ||21||

--o)0(o--

sthitir hå d-ä dikaà sä ntä saàhå tiç caraëä dikä | vidhä yaivaà païca-kå tvaù sthity-antaà mürti-païjaram | så ñ ö i-sthité ca vinyasya ñ aò-aìga-nyä sam ä caret ||22||

hå d-ädikäàsäà tä sthitiù hå dayam ärabhyäàsa-paryanta-nyäsaù sthitiù saàhå tiç caraëädikäpädävärabhyamürdhänta-nyäsaù vidhäyeti | evaà païca-värän sthity-antaà nyäsaà kå tvä iti gå hasthäbhipräyeëa tathä pürvokta-murti-païjara-nyäsaà kå tvä punaù så ñ ö i-sthité vinyasya så ñ ö i-sthiti-prakäreëa mantra-varëän vinyasya ñ aò-aìga-nyäsam äcaret ||22||

--o)0(o--

ñ aò-aìgäni darçayati—

guëä gni-veda-karaëa-karaëä kñ y-akñ arair manoù | mudrä à baddhvä kiré ö ä khyä à dig-bandhaà pürvavac caret |

dhyä tvä japtvä rcayed dehe mürti-païjara-pürvakam ||23|| manor mantrasya guëäs trayaù agnayas trayaù vedäç catväraù karaëam antaù-karaëa-catuñ ö ayaà | punaù karaëa-catuñ ö ayam akñ i-dvayam etair akñ arair mantra-sambhavaiù ñ aò-aìgäni käryäëé ty arthaù | mudräm iti kiré ö äkhyäà kiré ö äbhidhäà baddhvä kå tvä kiré ö ädyäm iti päö he kaustubha-çré vatsa-mudrayoù parigrahaù pürvavad astra-mantreëa dig-bandhanaà kuryät | ätma-püjäm äha—dhyätveti | pürvoditaà dhyänaà kå tvä añ ö ottara-çataà ca japtvä mürti-païjara-pürvakam dehe püjayet tathäcäbhyantare prathamaà parameçvarä-rädhanaà tad anu mürti-païjarasya tad anu så ñ ö i-sthiti-nyäsaà tad anu ñ aò-aìgasyeti ||23||

--o)0(o-- bähya-püjä-prakäram äha—

athavä hye’rcayed viñ ëuà tad-arthaà yantram ucyate | gomayenopalipyorvé à tatra pé ö haà nidhä payet ||24||

athätma-püjänantaraà bähye viñ ëuà püjayet | tat-püjärthaà püjä-sthänam ucyate | gomaya-jalena på thivé m upalipya tatra lipta-sthäne pé ö haà püjädhära-priyaà pätraà sthäpayet ||24||

--o)0(o--

vilipya gandha-paìkena likhed añ ö a-dalä mbujam | karëikä yä à tu ñ aö -koëaà sa-sä dhyaà tatra manmatham ||25||

anantaraà tat-pé ö haà candana-paìkena vilipya taträñ ö a-dala-padmaà vilikhya karëikäyäà padmaà vilikhya madhya-sthäne ñ aö -koëa-puö itaà vahni-pura-dvayaà likhet | tatra ñ aö -koëa-madhye sa-sädhyaà karma-sahitaà sädhya-näma-sahitaà manmathaà käma-bé jaà likhet | sädhya-grahaëät dhäraëärtham apy etad boddhavyam iti tripäö hinaù ||25||

--o)0(o--

çiñ ö ais taà saptadaçabhir akñ arair veñ ö ayet smaram | prä g-rakñ o’nila-koëeñ u çriyaà çiñ ö eñ u saàvidam ||26||

çiñ ö aiù sapta saptadaçabhir akñ arais taà käma-bé jaà veñ ö ayet | ñ aö -koëasya pürva-nairå ti-väyavya-koëeñ u çriyaà çré -bé ja-trayaà likhet | çiñ ö eñ u triñ u koëeñ u paçcimeçänägni-koëeñ u saàvidam bhuvaneçvaré -bé jaà vilikhet ||26||

--o)0(o--

ñ aò-akñ araà sandhiñ u ca keçareñ u triças triçaù | vilikhet smara-gä yatré à mä lä -mantraà dalä ñ ö ake ||27|| ñ aòçaù saàlikhya tad-bä hye veñ ö ayen mä tå kä kñ araiù |

bhü-bimbaà ca likhed bä hye çré -mä ye dig-vidikñ v api ||28|| sandhiñ u ñ aö -koëa-sandhiñ u ñ aò-akñ araà käma-bé ja-pürvaka-kå ñ ëäya nama iti ñ aò-akñ araà likhet | keçara-sthäne käma-gäyatré à vakñ yamäëäà triço’kñ ara-trayaà kå tvä vilikhet | paträñ ö ake vakñ yamäëäà mälä-mantraà ñ aòçaù ñ aò-akñ aräëi kå tvä vilikhya padma-bähye mätå käkñ arair veñ ö ayet | mätå käveñ ö ana-bähya eva vakñ yamäëa-svarüpaà bhü-bimbaà ca likhet | bhü-bimba-dig-vidikñ u çré -mäye dikñ u çré -bé jaà koëeñ u bhuvaneçvaré -bé jaà likhed ity arthaù ||28||

--o)0(o--

etad-yantraà hä ö akä di-paö ö eñ v ä likhya pürvavat | sä dhitaà dhä rayed yo vai so’rcyeta tradaçair api ||29||

etad yantraà püjäyäm apy upayuktaà yo dhärayet sa devair api püjyate | kià kå tvä ? suvarëa-rajata-tämrädi-paö ö eñ u yathä-kathita-dravyeëälikhya pürvavad yaù püjäsu | yad vä, pürva-mantravat kå ta-präëa-pratiñ ö hädi-kriyam | ké då çam ? sädhitaà yathä-kathita-prakäreëa sampädita-prajaptaà ca ||29||

--o)0(o-- käma-gäyatré m uddharati—

syä d gä yatré kä ma-deva-puñ pa-bä ëau ca ìe’ntakau | vidmahe-dhé mahi-yutau tan no’ìgaù pracodayä t |

japyä j japä dau gopä la-manünä à jana-raïjané m ||30|| käma-deva-puñ pa-bäëa-çabdau krameëa caturthy-antau | kimbhütau ? vidmahe-dhé mahi-çabda-sahitau | tad-anu tan no’naìgaù pracodayäd iti svarüpam | evaà sati käma-gäyatré syäd bhavati | japyäd iti gopäla-manträëäà japädau japopakrame etäà käma-gäyatré à japyät | yata iyaà jana-raïjané à vaçyakaré m ity arthaù ||30||

--o)0(o-- mälä-mantram uddharati—naty-anta ity ädinä |

naty-ante kä ma-devä ya ìe’ntaà sarva-jana-priyam | uktvä sarva-janä nte tu saàmohana-padaà tathä ||31||

jvala jvala prajvaleti prokto sarva-janasya ca | hå dayaà ca mama brüyä t vaçaà kuru-yugaà çiraù |

prokto madana-mantro’ñ ta-catvä riàçadbhir akñ araiù ||32|| namaù-çabdänte käma-deväyeti svarüpaà tad-anu caturthy-ante sarva-jana-priya-çabdam uccärya tad-anu sarva-jana-çabdam uktvä saàmohana-padaà vadet | tad-anu jvala jvala prajvaleti svarüpam uktvä sarva-janasya hå dayaà mameti svarüpam uktvä vaçam iti svarüpam uktvä kuru kuru iti svarüpam uktvä çiraù svähä iti vadet | evaà ca sati añ ö a-catväriàçad akñ arakair madana-mantraù ||31-32||

--o)0(o-- viniyogaà darçayati—

japä dau mä ra-bé jä dyo jagat-traya-vaçé karaù | bhü-gå haà caturasraà syä t koëa-vajrä dy-alaìkå tam ||33||

yatra yathodbhüta eva japa-püjä-homädau tu yadi käma-bé jädyo bhavati tadä jagat-traya-vaçé karaëa-kñ amaù yadäya mantraù svatantreëa japyate tadeti tripäö hinaù | bhü-gå ham uddharati—bhü-gå ham iti | koëa-saàlagnäñ ö a-vajrälaìkå ta-caturasraà koëa-catuñ ö aya-sahitaà bhü-vilambam iti päö ho vä ||33||

--o)0(o-- yantre püjä-prakäram äha—

pé ö haà pürvavad abhyarcya mürti-saìkalpya paurañ é m | taträ vä hyä cyutaà bhaktyä sakalé kå tya püjayet ||34||

pürvavad daçäkñ aravat gurväpé ö ha-püjäntam abhyarcya tatra pauruñ é à puruñ äkå tià mürtià pärameçvaré à vicintya tatra mürtäv acyutam ävähya sakalé kå tya bhaktyä püjayet | suñ umëä praväha-näòyä puñ pa-yuktam uttäna-päëé -hå daya-stha-mürtes tejaù saàyojya tejo devatä brahma-randhreëa deva-çaré ra-gataà vicintya sva-sva-mudrayä bähye saàsthäpya sannidhäpya saëniruddhyävaguëö hya devatäìge ñ aò-aìga-nyäsaà kå tvä ñ oòaçopacäraiù sampüjayed ity arthaù ||34||

--o)0(o--

ä sanä di bhüñ aëä ntaà punar nyä sa-kramä t yajet | så ñ ö i-sthité ñ aò-aìgaà ca kiré ö aà kuëòala-dvayam ||35||

cakra-çaìkha-gadä -padma-mä lä -çré vatsa-kaustubhä n | gandhä kñ ata-prasünaiç ca mülenä bhyarcya pürvavat ||36||

äsanädi vibhüñ äntaà yathä syäd evaà püjayet äsanam ärabhya bhüñ äntair upacäraiù püjayed ity arthaù | punar nyäsa-kramät så ñ ö y-ädé n yajet | prathamaà så ñ ö y-ädé näà nyäsaà vidhäya tatas tän püjayet | athavä nyäsa-kramäd yathä teñ äà nyäsaù kå tas tena krameëety arthaù | gandhäkñ ateti | akñ atä yavä gandhäkñ ata-puñ paiç ca pürvavat müla-mantreëa kå ñ ëaà püjayitvä saptävå té ù sampüjayed ity arthaù ||36||

--o)0(o-- ävaraëäny äha—

ä dau vahni-pura-dvandva-koëeñ v aìgä ni püjayet | sahå c-chiraù çikhä -varma-netram astram iti kramä t ||37||

prathamaà vahni-pura-yugala-sambandhi-ñ aö -koëeñ u ägneya-koëam ärabhya ñ aò-aìgäni püjayed ity arthaù | aìgäny äha—sahå d iti | saha-hå d ävartata iti sahå t hå dayaà çiraù çikhä-varma-kavacaà netram astraà ceti prathamävaraëam ||37||

--o)0(o-- dvité yävaraëam äha väsudeva iti—

vä sudevaù saìkarñ aëaù pradymnaç cä niruddhakaù | agny-ä di-dala-müleñ u çä ntiù çré ç ca sarasvaté ||38|| ratiç ca dig-daleñ v arcyä s tato’ñ tau mahiñ é r yajet |

rukmiëy-ä dyä dakñ a-savye kramä t paträ grakeñ u ca ||39|| agny-ädi-koëa-dala-müleñ u keçara-sthäneñ u väsudevädayaù püjyäs tathaiva pürvädi-catur-dikñ u dala-müleñ u çänty-ädayaù püjyä ity arthaù | tå té yävaraëam äha—tato’ñ ö äv iti | tad-anantaram añ ö au mahiñ yaù püjyä ity arthaù | tä hi rukmiëy-ädyä iti | püjä-sthänam äha—dakñ a-savye iti | parameçvarasya dakñ iëa-bhäge catasraù väma-bhäge catasraù krameëa püjyä ity arthaù ||38-39||

--o)0(o-- caturthävaraëam äha—tata iti |

tataù ñ oòaça-sä hasraà sakå d evä rcayet priyä ù | indrané la-mukundä dyä n makarä naìga-kacchapä n ||40|| padma-çaìkhä dikä àç cä pi nidhé n añ ö au kramä d yajet | tad bahiç cendra-vajrä d ye ä vå té samprapüjayet ||41||

pürvädi-dalägreñ u ñ oòaça-sahasraà priyäù deva-patné ù sakå d eva eka-krameëaivärcayet | païcamam ävaraëam äha—indrané lädyän añ ö au nidhé n pürvädi-

krameëa püjayet | atrendrädi-çabdänantaraà pratyekaà caturthy-antaà nidhi-padaà deyam | prayogaç ca—oà indra-nidhaye namaù ity ädiù | ñ añ ö ha-saptamävaraëa-dvayam äha—tad bahir iti | tad-bähye indrädikaà vajrädikaà ca püjayet ||40-41||

--o)0(o-- ävaraëäni sandarçya naivedyaà darçayati—

iti saptä vå tti-vå tam abhyarcyä cyutam ä darä t | pré ëayed dadhi-khaëòä jya-miçreëa tu payo’ndhasä ||42||

ity anena prakäreëa saptävaraëa-veñ ö itaà kå ñ ëam ädara-pürvakaà sampüjya dadhi-çarkarä-ghå ta-sahitena päyasena pré ëayed ity arthaù ||42||

--o)0(o--

rä jopacä raà dattvä tha stutvä natvä ca keçavam | udvä sayet sva-hå daye parivä ra-gaëaiù saha ||43||

chatra-cämarädé ni dattvä athänantaraà stavaà kå tvä añ ö äìga-païcäìgänyatareëa praëamya parivära-gaëaiù saha keçavaà hå daye udväsayet uttolya sthäpayet ||43||

--o)0(o--

nyastvä tmä naà samabhyarcya tan-mayaù prajapen manum | ratnä bhiñ eka-dhyä nejyä -viàçaty-arëä çriteritä ||44||

japa-homä rcanair dhyä nair yo’muà prabhajate manum | tad veçma püryate ratnaiù svarëa-dhä nyair anä ratam ||45||

nyastvä püjä pürvoktaà så ñ ö y-ädi-nyäsaà kå tvä ätma-püjäà vidhäya tan-mayaù püjya-deva-svarüpo bhütvä püjäìga-mantraà japet | parkå tam upasaàharati—ratneti | dhyänaà ca ijyä ca püjä ca ity arthaù | tathä ca yasyäà püjäyäà kå ñ ëasya ratnäbhiñ eka-dhyänaà tatra kå ñ ëasya viàçaty-akñ aroktä püjeyam uktä | phalaà darçayati—japeti | japädibhir yo amuà mantraà sevate tasya gå haà padma-rägädibhiù ratnaiù käïcanair dhänyaiç cänäratam anavarataà püryate ||44-45||

--o)0(o--

på thvé på thvé kare tasya savasasy akulä kulä | putrair mitraiù susampannaù prayä ty ante parä à gatim ||46||

--o)0(o--

prayogaà darçayati—

vahnä v abhyarcya govindaà çukla-puñ paiù sa-taëòulaiù | ä jyä ktair ayutaà hutvä bhasma tan-mürdhni dhä rayet |

tasyä nnä di-samå ddhiù syä t tad-vaçe sarva-yoñ itaù ||47|| yathokta-prakäreëägnim ädhäya tatra yathokta-prakäreëa govindaà sampüjya ghå täktais taëòula-sahitaiù çukla-puñ pair daça-sahasräëi hutvä homägni-bhasma yaù pumän mürdhani dhärayet tasya nänä-samå ddhiù sampattir bhavati sarväç ca striyas tad-äyattä bhavanti ||47||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

ä jyair lakñ aà huned rakta-padmair vä madhurä plutaiù | çriyä tasyaindram aiçvaryaà tå ëaleçä yate dhruvam ||48||

ghå taiù kevalaiù ghå ta-madhu-çarkaräyutaiù rakta-padmair vä yo lakñ aà juhoti tasya sädhakasya çriyä lakñ myä kå tvä indra-sambandhi aiçvaryaà tå ëa-samänaà bhavati dhruvam utprekñ äyäm ||48||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

çuklä di-vastra-lä bhä ya çuklä di-kusumair hunet | trimadhvaktair daça-çatam ä jyä ktair vä ñ ö a-saàyutam ||49||

çuklädi-vastra-präpty-arthaà ghå ta-madhu-çarkarä-sahitaiù çukla-puñ paiù ghå äktair vä añ ö adhika-daça-çataà juhuyät ||49||

--o)0(o-- prayogäntaram äha—

kñ audra-siktaiù sitaiù puñ pair añ ö ottara-sahasrakam | hunen nityaà sa ñ aò-mä sä n purodhä nå pater bhavet ||50||

madhu-miçritaiù çukla-puñ pair añ ö ädhika-sahasraà pratyahaà yo juhuyät sa ñ aö ke até te räjïaù purohito bhavati ||50||

--o)0(o--

daçä ñ ö ä daça-varëoktaà japa-dhyä na-hutä dikam | vidadhyä t karma cä nena tä bhyä m apy atra ké rtitam ||51||

daçäñ ö ädaçäkñ arayor uktaà japa-dhyäna-homädikam anena mantreëa kuryät | atra mantre kathitaà prayogädikaà täbhyäà ca kuryät ||51||

--o)0(o-- manträntaram äha—

çré -çakti-smara-kå ñ ëä ya govindä ya çiro manuù | ravy-arëo brahma-gä yatré -kå ñ ëa-rñ y-ä dir athä sya tu ||52||

çré -bé jaà çakti-bé jaà smaraù käma-bé jaà kå ñ ëäya govindäyeti svarüpaà çiraù sväheti svarüpaà ravyärëo mantraù å ñ ir ädau yeñ äà te å ñ y-ädayo brahma-gäyatré -kå ñ ëä å ñ y-ädaya ity arthaù | asya brahmä å ñ iù gäyatré -cchandaù kå ñ ëo devatä ity arthaù | bé ja-çaktyädi-pürvavat ||52||

--o)0(o--

bé jais triveda-yugmä rëair aìga-ñ aö kam ihoditam | viàçaty-arëodita-japa-dhyä na-homä rcana-kriyä ù |

mantro’yaà sakalaiçvarya-kä ìkñ ibhiù sevyatä mbudhaiù ||53|| iha mantre aìga-ñ aö kaà ñ aò-aìgaà kathitaà kais tribhir bé jair aìga-trayaà tathä triveda-yugmärëaiù tribhiç caturbhir dväbhyäà cäparäìga-trayam iti | viàçeti | ayaà mantraù viàçaty-akñ ara-mantrokta-japa-dhyäna-homa-püjä-sahitaù sakalaiçvarya-kämaiù paëòitair upäsyatäm ||53||

--o)0(o-- manträntaram äha—

çré -çakti-kä ma-pürvo’ìgajanma-çakti-ramä ntakaù | daçä kñ araù sarä vä dau syä c cec chakti-ramä -yutaù | mantrau vikå tir avyarëä vä cakrä dy-aìginä v imau ||54||

çré -bé jaà bhuvaneçvaré -bé jaà käma-bé jaà ca | ete pürve yasya daçäkñ arasya tathäìga-janma käma-bé jaà çaktir bhuvaneçvaré -bé jaà ramä-çré -bé jam—ete ante yasya daçäkñ arasya | evaà bhütädy-anta-viçiñ ö o daçäkñ aro ñ oòaçäkñ ara-mantor bhavati tathä sa eva daçäkñ aro mantraù ädau çakti-ramä-yutaù bhuvaneçvaré -çré -bé ja-sahitaç cet tadä dvädaçäkñ ara-mantro bhavati | evaà ca sati imau vikå tir avyärëau ñ oòaçäkñ ara-dvädaçäkñ arau mantrau äcakrädy-aìginau daçäkñ aroktäni äcakrädy-aìgäni yayos tädå çau jïeyau ||54||

--o)0(o--

viàçaty-arëokta-yajana-vidhau dhyä yed athä cyutam |

varadä bhaya-hastä bhyä à çliñ yantaà svä ìkage priye | padmotpala-kare tä bhyä à çliñ ö aà cakra-darojjvalam ||55||

viàçaty-akñ ara-kathita-püjä-prakäräv etau athänantaram acyutaà cintayet | ké då çaà ? sväìkage sva-kroòa-sthite priye lakñ mé -sarasvatyau | yad vä, rukmiëé -satyabhäme çliñ yantam äliìgantam | käbhyäm ? varadäbhaya-hastäbhyäà varaà dadäté ti varadaù | na vidyate bhayaà yasmät sa varadäbhayau ca tau hastau ceti varadäbhaya-hastau täbhyäm ity arthaù | priye ké då çe ? padmaà sämänya-paìkajam utpalaà né la-padmaà te karayor yayos te tädå g-vidhe | punaù ké då çaà ? täbhyäà priyäbhyäà çliñ ö am äliìgitam | punaù ké då çaà ? çaìkha-cakräbhyäm ujjvalam ||55||

--o)0(o-- puraçcaraëa-japädikam äha—

daça-lakñ aà japed ä jyais tä vat-sahasra-homataù | siddhä v imau manü sarva-sampat-saubhä gyadau nå ëä m ||56||

daça-lakñ a-saìkhyaà japed äjyair ghå tais tävat-sahasra-homato daça-sahasra-homataù siddhau imau mantrau manuñ yäëäà sarvaiçvarya-sarva-jana-priya-pradau bhavataù ||56||

--o)0(o-- idäné à krameëa mantram uddharati—

mä ra-çakti-ramä -pürvaù çakti-çré -mä ra-pürvakaù | çré -çakti-mä ra-pürvaç ca daçä rëo manavas trayaù ||57||

annädyaù käma-bhuvaneçvaré -çré -bé ja-pürvä daçäkñ araù bhuvaneçvaré çré r märaù pürvo yasyeti dvité yaù çré - bhuvaneçvaré -käma-bé ja-pürvo daçäkñ ara iti tå té yaù ||

--o)0(o--

eteñ ä à manu-varyä ëä m aìga-rñ yä di-daçä rëavat |

çaìkha-cakra-dhanur-bä ëa-pä çä ìkuça-dharo’ruëaù | veëuà dhaman dhå taà dorbhyä à kå ñ ëo dhyeyo divä kare ||58||

ä dye manau dhyä nam evaà dvité ye viàçad-arëavat | daçä rëavat tå té ye’ìga-dik-pä lä dyaiù samarcanä ||59||

païca-lakñ aà japet tä vad ayutaà pä yasair hunet | tataù sidhyanti manavo nå ëä à sampatti-kä nti-dä ù ||60||

eteñ äm ity ädi sugamam | diväkare sürya-maëòale ||58-60||

--o)0(o--

spañ ö aà manträntaram uddharati—

añ ö ä daçä rëo bhä rä nto manuù suta-dhana-pradaù | å ñ y-ä dy-añ ö ä daçä rëoktaà mä rä rüòha-svaraiù kramä t |

aìgä ny asya manor aìga dikpä lä dyaiù samarcanä ||61|| käma-bé jäntaù pürvoktäñ ö ädaçäkñ ara-mantraù suta-dhana-pradaù märärüòhair napuàsaka-rahita-käma-bé ja-sahitaiù dé rgha-svara-ñ aö kaiù kräà kré m ity ädi ñ aö kaiù kramäd asya manoù ñ aò-aìgäni ||61||

--o)0(o-- dhyänam äha—

pä ëau pä yasa-pakvam ä hita-rasaà bibhran mudä dakñ iëe savye çä rada-candra-maëòala-nibhaà haiyaìgavé naà dadhat |

kaëö he kalpita-puëòaré ka-nakharam umaty uddä ma-dé ptià vahan devo divya-digambaro diçatu vaù saukhyaà yaçodä -çiçuù ||62||

päëau päyasa-pakvaà supakvaà päyasaà susvädv ity arthaù | atyuddäma-dé ptim atyudbhaö a-känti | divya iti divyaç cäsau digambaraç ceti samäsaù | divya-deva-svarüpa iti ||62||

--o)0(o--

dinaço’bhyarcya govindaà dvä triàçal-lakñ amä nataù | japtvä daçä àçaà juhuyä t sitä jyena payo’ndhasä ||63||

sitäjyena payo’ndhasäçarkarä-ghå ta-sahitena paramännena ||63||

--o)0(o--

padmasthaà devam abhyarcya tarpayet tan-mukhä mbuje | kñ é reëa kadalé -pakvair dadhnä haiyaìgavena ca ||64||

sutä rthé tarpayed evaà vatsarä l labhate sutam | yad yad icchati tat sarvaà tarpaëä d eva siddhyati ||65||

kñ é reëety ädinä tarpaëaà yad uktaà taj-jalenaiva kñ é rädi-dravya-buddhyä käryam ||64-65||

--o)0(o-- manträntaram uddharati—

vä g-bhavaà mä ra-bé jaà ca kå ñ ëä ya bhuvaneçvaré | govindä ya ramä gopé janavallabha-ìe-çiraù ||66||

väg-bhavam aim iti bé jaà mära-bé jaà klé à kå ñ ëäyeti svarüpaà bhuvaneçvaré -bé jaà hré à govindäyeti svarüpaà ramä-çré -bé jaà gopé -jana-vallabha iti svarüpaà ìe caturthy-eka-vacanaà çiraù svähä çuklaù ça-käraç caturdaça-svarüpeëopeta au-kära-sahitaù çukra iti päö he dantya-sa-käraù saà çukrätmane nama iti | nyäsa-vidhänät sargé visarga-sahitaù | tad-ürdhvata iti tasya ürdhvaà tasya ekaviàçaty-akñ arasya ürdhvataù prathama-bé jam etad iti rudradharaù ||66||

--o)0(o--

caturdaçasv aropetaù çuklaù sargé tad-ürdhvataù | dvä viàçaty-akñ aro mantro vä g-é çatvasya sä dhakaù ||67||

väg-bhavam aim iti bé jaà mära-bé jaà klé à kå ñ ëäyeti svarüpaà bhuvaneçvaré -bé jaà hré à govindäyeti svarüpaà ramä-bé jaà gopé -jana-vallabha iti svarüpaà ìe caturthy-eka-vacanaà çiraù svähä çuklaù ça-käraç caturdaça-svareëopeta au-kära-sahitaù çukra iti päö he dantya-sa-käraù saà çukrätmane nama iti | nyäsa-vidhänät sargé visarga-sahitaù tad ürdhvata iti tasya ürdhvaà tasya ekaviàçaty-akñ arasya ürdhvataù prathama-bé jam etad iti rudradharaù | tad-ürdhvataù—svähä-kärordhvataù iti laghu-dé pikäkäraù | anena bé jena saha dväviàçaty-akñ aro mantro bhavati | ké då ço’yam ? vacaneçvaratva-dätä ||66-67||

--o)0(o--

añ ö ä daçä rëavat sarvaà aìga-rñ y-ä dikam asya tu | püjä ca viàçaty-arëoktä pratipattis tu kathyate ||68||

asya å ñ i-cchandodhiñ ö ätå -devatä-bé ja-çakty-aìgäni sarväëi añ ö ädaçärëavat yathäñ ö ädaçäkñ ara-mantre tathäträpé ty arthaù | püjä punaù viàçaty-akñ ara-kathitä boddhavyä pratipattir dhyänaà kathyate punaù ||68||

--o)0(o--

vä mordhva-haste dadhataà vidyä -sarvasva-pustakam | akñ amä lä à ca dakñ ordhve sphä ö iké à mä tå kä -mayé m ||69||

çabda-brahma-mayaà veëum adhaù-pä ëi-dvayeritam | gä yantaà pé ta-vasanaà çyä malaà komala-cchavim ||70||

barhi-varha-kå tottaàsaà sarvajïaà sarva-vedibhiù | upä sitaà muni-gaëair upatiñ ö hed dharià sadä ||71||

çloka-trayeëäträdi-kulakam | harim upatiñ ö het dhyäyet | vämordhva-haste vidyä-sarvasva-pustakaà vedänta-pustakaà dhärayantaà dakñ ordhve païcäçat-saìkhya-

mätå käkñ ara-samitäà païäçat-sphaö ika-baddhäm akñ a-mäläà dhärayantam | punaù ké då çaà ? adhaù sthita-kara-dvayena é ritaà väditaà çabda-brahma-mayaà çabda-brahma-svarüpaà veëu-randhraà dadhänam | punaù ké då çaà ? veëunaiva gäyantam | punaù ké då çaà ? pé ta-vastre yasya taà çyäma-varëaà ca | punaù ké då çaà ? komalä manoharä chavir yasya sa tathä tam | punaù ké då çaà ? barhé mayüras tasya barhaà picchaà tena kå ta uttaàsaù çirobhüñ aëaà yena tam | punaù ké då çaà ? sarva-säkñ iëaà | punaù ké då çaà ? sarvadä upäsitaà sevitam | kaiù ? sarva-vedibhiù até tänägatajïaiù muni-gaëaiù sanakädibhiù ||69-71||

--o)0(o-- puraçcaraëam äha—

dhyä tvaivaà pramadä -veça-vilä saà bhuvaneçvaram | caturlakñ aà japen mantram imaà mantré susaàyataù ||72||

evaà pürvoktaà bhuvaneçvaraà çré -kå ñ ëaà pramadä stré tasyä veçaù saàsthäna-viçeñ aù | tasya viläsa ählädo yasya taà pramadä-rüpa-dhäriëam ity arthaù | yad vä, stré -rüpa-dharaà stré -viläsaà ca dhyätvä imaà mantraà lakñ a-catuñ ö ayaà japet susaàyataù san pürvokta-puraçcaraëavän ||72||

--o)0(o-- homam äha—

palä ça-puñ paiù svä dvaktaiç catvä riàçat sahasrakam | juhyä t karmaëä nena manuù siddho bhaved dhruvam ||73||

ghå ta-madhu-çarkaränvitaiù paläça-puñ paiç catväriàçat-sahasrakaà juhuyät | anena vidhinä avaçyaà mantraù sidhyati ||73||

--o)0(o-- phalaà darçayati—

yo’smin niñ ëä ta-dhé r mantré vartate vaktra-gahvaram | gadya-padya-mayé vä ëé tasya gaìgä -pravä havat ||74||

yo mantré asmin mantre niñ ëäta-dhé r datta-matir vartate tasya sädhakasya vaktra-gahvarät mukha-madhyato gadya-padya-mayé väëé pravartate gaìgä-pravähavat viçuddhänavara-tattvena gaìgä-praväheëopamä ||74||

--o)0(o--

sarva-vedeñ u çä streñ u saìgé teñ u ca paëòitaù |

saàvittià paramä à labdhvä cä nte bhüyä t paraà padam ||75|| sarveñ u å g-vedädiñ u çästreñ u vedänteñ u paëòito viveka-buddhi-yuktaù san saàvittim utkå ñ ö a-jïänaà präpya ante dehävasäne viñ ëu-lokaà präpnoti ||75||

--o)0(o--

manträntaram äha—

tä raà hå d bhagavä n ìe’nto nanda-putra-padaà tathä | anandä nte vapuñ e’sthy-agnim ä yä nte daça-varëakaù ||76||

añ ö ä viàçaty akñ aro’yaà bruve dvä triàçad-akñ aram | nanda-putra-pada ìe’ntaà çyä malä ìgaà padaà tathä |

ìe’ntä bä la-vapuù kå ñ ëa-govindä daça-varëakaù ||77|| täraà praëavaù hå t namaù ìe’ntaç caturthy-anto bhagavän bhagavata iti svarüpaà nanda-putraà tathä ìe’ntaà caturthy-antaà nanda-puträyeti padänte änanda iti çabda-çeñ e vapuñ e iti svarüpam | asthi ça-käraù agné rephaù mäyä dé rgha-é -käraù tathä ca çré -bé jam asyänte daçärëakaù daçäkñ ara-mantraù etenäyaà mantraù añ ö äviàçaty-akñ aro bhavati | adhunä dvätriàça-mantram uddharati—nandeti | nanda-putra-padaà caturthy-antaà çyämaläìgaà padam api caturthy-antaà bäla-vapuù kå ñ ëa-govinda-çabdäç ca pratyekaà caturthy-antäù | anantaraà pürvokta-daçäkñ ara-mantraù | etena dvätriàçad-akñ aro mantro bhavati ||76-77|| vimarçaù—oà namo bhagavate nanda-puträya änanda-vapuñ e çré à gopé -jana-vallabhäya svähä ||76|| nanda-puträya çyämaläìgäya bäla-vapuñ e kå ñ ëäya govindäya gopé janavallabhäya svähä ||77||

--o)0(o--

å ñ y-ädikaà darçayati |

anayor nä rada å ñ iù chandas triñ ö ub-anuñ ö ubhau | ä cakrä dyair aìgam aìga-dik-pä lä dyaiç ca püjanam ||78||

anayor närada å ñ iù | yathä-kramaà triñ ö ub-anuñ ö up-chandasé äcakrädyaiù pürvoktair aìga-païcakam aìga-dik-päla-vajrädyair ävaraëa-püjanaà pé ö ha-püjä tu pürvavat ||78||

--o)0(o--

dhyänaà darçayati—

dakñ iëe ratna-cañ akaà vä me sauvarëa-vetrakam |

kare dadhä naà devé bhyä m ä çliñ ö aà cintayed dharim ||79|| harià cintayet | ké då çaà ? dakñ iëa-haste ratna-pätraà väma-haste suvarëa-ghaö ita-vetraà dadhänam | punaù ké då çaà ? devé bhyäà lakñ mé -sarasvaté bhyäà rukmiëé -satyabhämäbhyäà vä äliìgitam ||79||

--o)0(o--

japel lakñ aà manu-varau pä yasair ayutaà hunet | evaà siddha-manur mantré trailokyaiçvarya-bhä g bhavet ||80||

mantra-çreñ ö hau pratyekaà lakñ aà japet | anantaraà paramännena daça-sahasraà juhuyät anena siddhau mantro yasya mantré loka-trayiçvarya-bhäjanaà bhavati ||80||

--o)0(o-- manträntaram äha—

tä ra-çré -çakti-bé jä òhyaà namo bhagavate padam | nanda-putra-pada-ìe’ntaà bhüdharo mukha-vå tta-yuk |

mä sä nte vapuñ e mantra ünaviàçati-varëakaù ||81|| täraà praëavaù çré -bé jaà bhuvaneçvaré -bé jam etad-bé ja-trayäòhya namo bhagavate iti svarüpaà tataç caturthy-anta-nanda-putra-padaà bhüdharo ba-käraù mukha-vå ttam ä-käraù tad-yuktaù mäàso la-käras tad-ante vapuñ e iti svarüpam etena ünaviàçati-varëako mantra uddhå to bhavati ||81|| mantroddhä raù: oà çré à hré à namo bhagavate nanda-puträya bäla-vapuñ e ||

--o)0(o--

å ñ ir brahmä nuñ ö up-chandas tathä nyad uditaà samam | ayaà ca sarva-sampatti-siddhaye sevyatä mbudhaiù ||82||

asya mantrasya brahmä å ñ iç chando’nuñ ö ub anyad uditam | anyat sarvaà samänaà pürvoktavad veditavyam ity arthaù ||82||

--o)0(o-- mantram uddharati—

tä raà hå t bhagavä n ìe’nto rukmiëé -vallabhas tathä | ç iro’ntaù ñ oòaçä rëo’yaà rukmiëé -vallabhä hvayaù ||83||

täraù praëavaù hå n namaù caturthy-anto bhagavän tathä caturthy-anto rukmiëé -vallabha-çabdaù çiro’ntaù svähä-çabdäntaù etena rukmiëé -vallabhäkhyaù ñ oòaçäkñ aro mantraù kathitaù ||83|| vimarçaù : oà namo bhagavate rukmiëé -vallabhäya svähä ||

--o)0(o--

sarva-sampat-prado mantro nä rado’sya muniù små taù | chando’nuñ ö ip devatä ca rukmiëé -vallabho hariù |

eka-då g-veda-muni-då g-varëair asyä ìga-païcakam ||84|| asya å ñ ir näradaù anuñ ö up-chandaù rukmiëé -vallabho harir devateti | eketi | asya mantrasya païcäìgäni bhavanti | kaiù ? mantrasya eka-dvi-catuù-sapta-dvi-varëaiù ||84||

--o)0(o--

dhyänam äha—

tä piccha-cchavi-raìga-gä m priyatamä à sarvaëa-prabhä m ambuja- prodyad-vä ma-bhujä à sva-vä ma-bhujayä çliñ yan sacintä çmanä |

ç liñ yanté à svayam anya-hasta-vilasat-sauvarëa-vetraç ciraà pä yä d vo’sana-prasüna-pé ta-vasano nä nä -vibhüñ o hariù ||85||

täpiccha-cchavis tamäla-käntir harir vo yuñ män päyät rakñ atu | kià kurvan ? aìkasthäà gauräìgé à priyatamäà cintämaëi-ratna-sahitena hastena äliìgan | ätmänaà devaà vä dakñ iëa-kareëa äçliñ yanté m älliìganté m | ké då ço hariù ? äliìganänya-haste käïcana-daëòo yasya | tathä punaù ké då çaù ? asana-vå kñ a-puñ pavat pé te vastre yasya saù | punaù ké då çaù ? nänä-prakäro’laìkäro yasya ||85||

--o)0(o—

puraçcaraëam äha—

dhyä tvaivaà rukmiëé -nä thaà japyä l lakñ am imaà manum | ayutaà juhuyä t padmair aruëair madhurä plutaiù ||86||

evaà pürvoktaà rukmiëé -vallabhaà rukmiëé -näthaà dhyätvä imaà mantraà lakñ am ekaà japatu | ghå ta-madhu-çarkaräsiktaiù lohita-padmair api daça-sahasraà juhuyät ||86||

--o)0(o--

püjäà darçayati—

arcayen nityam aìgais taà nä radä dyair diçä dhipaiù | vajrä dyair api dharmä rtha-kä ma-mokñ ä ptaye naraù ||87||

pé ö ha-püjä pürvavat | ävaraëa-püjä tu kathyate—pratyahaà taà harià püjayet | kair aìgair äcakrädyaiù säyähna-püjoktaiù närada-prabhå tibhiç ca diçädhipair indrädyaiù teñ äm äyudhair vajrädyaiù | ké då çaà ? puruñ ärtha-catuñ ö aya-pradam ||87||

--o)0(o-- manträntaram uddharati—

lé lä -daëòä vadhau gopé -jana-saàsakta-doù padam | daëòä nte bä la-rüpeti megha-çyä ma-padaà tataù ||88|| bhagavä n viñ ëur ity uktvä vahni-jä yä ntako manuù |

ekonatriàçad-arëo’sya munir nä rada é ritaù ||89|| chando’nuñ ö up devatä ca lé lä -daëòa-dharo hariù |

manv-abdhi-karaëä gny-abdhi-varëair aìga-kriyä matä ||90|| lé lä-daëòävadhau lé lä-daëòa-çabdänte gopé -jana-saàsakta-doù padam anantaraà daëòa-çabdänte bäla-rüpeti padaà tad anu megha-çyämeti padaà tataù çabdo’pi käkäkñ ivat sambadhyate | tad anu bhagavän viñ ëuù sambodhanäntam uktvä svähä-çabdänte ekonatriàçad-akñ aro mantra uddhriyatäm ity arthaù | asya mantrasya närada å ñ ir anuñ ö up chando lé lä-daëòo harir devateti | manv-abdhé ti | asya mantrasyäìga-kriyä manuç caturdaçaù abdhiç catuñ ö ayaà karaëaà païca agnis trayaç catväro’bdhir etat-saìkhyäkair mantra-varëair matä saàmatä païcäìgäné ty arthaù ||90|| mantroddhä raù : lé lä-daëòa-gopé -jana-saàsakta-dor-daëòa-bäla-rüpa-megha-çyäma bhagavan viñ ëo svähä |

--o)0(o-- dhyänam äha—

saàmohayan nija-kavä makarastha-lé lä - daëòena gopa-yuvaté ù sura-sundaré ç ca | diçyä n nija-priyatamä àsaga-dakñ a-hasto

devaù çriyaà nihata-kaàsa urukramo vaù ||91|| saàmohayan nija-kavämakarastha-lé lä-daëòena gopa-yuvaté ù sura-sundaré ç ca diçyän nija-priyatamäàsaga-dakñ a-hasto devaù çriyaà nihata-kaàsa urukramo vaù ||91||

--o)0(o--

puraçcaraëam äha—

dhyä tvaivaà prajapel lakñ am ayutaà tila-taëòulaiù | tri-madhv-aktair huned aìga-dik-pä lä dyaiù samarcayet ||92||

evaà pürvoktaà kå ñ ëaà dhyätvä lakñ am ekaà japet | tad anu ghå ta-madhu-çarkarä-sahitais tila-taëòulair daça-sahasraà juhuyät | aìgeti | pé ö ha-püjä pürvavad ävaraëa-püjä-païcäìgair indrädyaiç ceti ||92||

--o)0(o-- prätyähika-püjä-phalam äha—

lé lä -daëòaà harià yo vai bhajate nityam ä darä t | sa püjyate sarva-lokais taà bhajed indirä sadä ||93||

yo manuñ yaù pratyahaà lé lä-daëòa-dharaà harià sevate sa sarva-janaiù püjyate | tam indirä lakñ mé ù sarvadä bhajate ||93||

--o)0(o-- manträntaram uddharati—

trayodaça-svara-yutaiù çä rìgé bhedaù sakeçavaù | tathä mä àsa-yugaà bhä ya çiraù saptä kñ aro manuù ||94||

trayodaça-svara oàkäras tena yutaù çärìgé ga-käraù medo va-käraù | ké då çaù ? sa keçavaù a-kära-sahitaù | tathä mäàsa-yugaà la-kära-dvayam iti bhäya çiraù svähä | anena saptäkñ aro mantra uktaù ||94|| mantra-svarüpaù : go-vallabhäya svähä ||

--o)0(o-- å ñ y-ädikam äha—

ä cakrä dyair aìga-kÿ ptir nä rado’sya muniù små taù | chanda uñ ëig-devatä ca go-vallabha udä hå taù ||95||

äcakrädyaiù païcäìga-karaëam | asya mantrasya närada å ñ iù | uñ ëik chandaù | go-vallabhaù kå ñ ëo devateti ||95||

--o)0(o--

dhyänam äha—

dhyeyo’cyutaù sa kapilä -gaëa-madhya-saàsthaù tä ä hvayan dadhad adakñ iëa-doñ ëi veëum |

pä çaà sayañ ö im aparatra payodané laù pé tä mbaro’hi-ripu-piccha-kå tä vataàsaù ||96||

acyutaù kå ñ ëo dhyeyaù | ké då çaù ? kapilä-gaëo go-viçeñ a-samühas tasyäbhyantara-varté | kià kurvan ? täù kapilä ähvayan abhimukhé kurvan | punaù ké då çaù ? adakñ iëa-doñ ëi väma-hastena sa-randhraà vaàçaà vahan | aparatra dakñ iëa-haste daëòa-sahita-go-bandhana-rajjuà dadhat | punaù ké då çaù ? payoda-né lau megha-çyämaù pé ta-vasanaù | punaù ké då çaù ? ahi-ripur mayüraù | tasya picchaà çikhaëòaù | tena kå to’vataàsaù karëälaìkäraù çiro-bhüñ aëaà vä yena sa tathä ||96||

--o)0(o--

puraçcaraëam äha—

muni-lakñ aà japed etad dhunet sapta-sahasrakam | go-kñ é ra-raìga-dik-pä la-madhye’rcye go-gaëä ñ ö akam ||97||

imaà mantraà muni-lakñ aà sapta-lakñ aà japet | go-dugdhaiù sapta-sahasraà juhuyät | aìga-püjänantraà dikpäla-püjäyäù präk go-gaëäñ ö akaà püjané yaà go-gaëäñ ö akaà ca prathamädi yathä syät |

suvarëa-varëä kapilä dvité yä gaura-piìgalä | tå té yä gaura-piìgäkñ é caturthé guòa-piìgalä || païcamé abhra-varëä syäd etäù syur uttamä gaväm | caturthé piìgalä ñ añ ö hé saptamé khura-piìgalä | añ ö amé kapilä goñ u vijïeyaù kapilä-gaëaù || ity anenoktam ||97||

--o)0(o--

prayogäntaram äha—

añ ö ottara-sahasraà yaù payobhir dinaço hunet | pakñ ä t sa go-gaëair ä òhyo daçä rëenaiñ a vä vidhiù ||98||

go-dugdhaiù pratidinaà yo’ñ tädhikaà sahasraà juhuyät sa païcadaça-dinäbhyantare go-samühena sampanno bhavati | eñ a vidhi-prayogo daçäkñ ara-mantreëa vä kärya ity arthaù ||98||

--o)0(o-- manträntaram äha—

sa-lavo vä sudevo hå t ìe’ntaà ca bhagavat-padam | çré -govinda-padaà tadvat dvä daçä rëo’yam é ritaù ||99||

lavo binduù | tat-sahito väsudevaù oàkäraù arthät praëavaù | oà namaù caturthy-antaà bhagavat-padaà tathä çré -govinda-padaà caturthy-antam | etena dvädaçäkñ aro mantra uddhå taù ||99|| mantra-svarüpaù : oà namo bhagavate çré -govindäya ||

--o)0(o-- å ñ y-ädikam äha—

manur nä rada-gä yatré -kå ñ ëa-rñ y-ä dir athä ìgakam | ekä kñ i-veda-bhütä rëaiù samastair api kalpayet ||100||

kvacin munir iti päö ho na yuktaù | asamanvayät paunarukutyäc ca kintu manur ity eva päö haù | ayam iti päö ho yuktyälabhyata iti rudradharaù ||100||

--o)0(o-- dhyänam äha—

vande kalpa-dru-mülä çrita-maëi-maya-siàhä sane sanniviñ ö aà né lä bhaà pé ta-vastraà kara-kamala-lasac-chaìkha-vetraà murä rim |

gobhiù sa-praçravä bhir vå tam amara-pati-prauòha-hasta-stha-kumbha- pracyotat-saudha-dhä rä -snapitam abhinavä mbhoja-paträ bha-netram ||101||

murärià vande | ké då çaà ? kalpa-vå kñ a-mülävasthite padma-räga-maëi-ghaö ite siàhäsane upaviñ ö am | punaù ké då çaà ? né läbhaà çyämaà tathä pé ta-vastraà tathä hasta-padme çobhamänau çaìkha-vetrau yasya | taà tathä sa-praçraväbhiù kñ é ra-stanäbhiù gobhir vå taà veñ ö itam | tathä amara-pater indrasya prauòho baliñ ö ho yo hastas tad-avasthito yaù kumbhaù ghaö as tasmät prasravad amå ta-dhäräbhiù snapitaà tathäbhinavaà nütanaà yad ambhojaà padmaà tasya patravad äbhä käntir nayanayor yasya tam ||101||

--o)0(o--

puraçcaraëam äha—

dhyä tvaivam acyutaà japtvä ravi-lakñ aà hunet tataù | dugdhair dvä daça-sä hasraà dinaço’muà samarcayet ||102||

evaà pürvoktam acyutaà dhyätvä dvädaça-lakñ aà japtvä dugdhair dvädaça-sahasraà juhuyät | pratyahaà vä amuà püjayet ||102||

--o)0(o--

äyatanädiñ u püjä-viçeñ aà darçayati—

goñ ö he pratiñ ö hitaà cä tma-gehe vä pratimä diñ u | samasta-parivä rä rcä s tä ù punar viñ ëu-pä rñ adä ù ||103|| dvä rä gre bali-pé ö he’rcyä ù pakñ é ndraç ca tad-agrataù |

caëòa-pracaëòau prä g dhä tå -vidhä tä rau ca dakñ iëe ||104|| jayaù sa-vijayaù paçcä d balaù prabala uttare |

ürdhvaà dvä ra-çriyaà ceñ ö vä dvä stheçä n yugmaço’rcayet ||105|| püjyo vä stu-pumä às tatra tatra dvä ù-pé tha-madhya-gaù | dvä rä ntaù-pä rçvayor arcyä gaìgä ca yamunä nidhé ||106||

koëeñ u vighnaà durgä à ca vä ëé à kñ etreçam arcayet | arcayed vä stu-puruñ aà veçma-madhye samä hitaù |

devatä rcä nurodhena nairå tyä à vä vicakñ aëaù ||107||

goñ ö he go-sthäne pratiñ ö hitaà sthäpitaà | tathä ätma-gehe suvarëädi-ghaö ita- pratimädiñ u pratiñ ö hitaà viñ ëuà püjayed iti pürveëänvayaù | täù pürvoktä eva samasta-parivära-püjäù käryäù | tathä vakñ yamäëäç ca viñ ëu-pärñ adäù pürvädi-caturdvärägra-bhäge bali-däna-pé ö he dviçaù püjyä atra tripäö hinaù | dvädaçäkñ ara-govinda-mantrasya püjä-prasaìgena pürvokta-dé kñ ä-püjäyäà tathäikäla-püjäysv api pürvädi-catur-dvära-püjä viçeñ ataù kartavyatvena jïätavyä samasta-pariväräyäcyutäya namo namaù | viñ ëu-pärñ adebhyo namo namaù | anena mantra-dvayena pürvädi-caturdvärägra-bhäge bali-däna-pé ö he püjayed ity arthaù | pakñ é ndro garuòaù | tad-agrataù bali-däna-pé ö hägrataù püjyaù | viñ ëu-pärñ adän darçayati—präg iti | catur-asra-catur-dvärordhva-bhäge dvära-çriyaà püjayitvä caëòädé n dvau dvau kå tvä püjayet | anukrameëa pürva-dväram ärabhya dvära-bali-pé ö hayor madhye västu-puruñ äya nama iti püjayet | dväränta iti catur-dvära-madhyobhaya-phalake gaìgä-yamune püjye, tathä çaìkha-nidhi-padma-nidhé ca püjyau | tad anu maëòape praviçyägneyädi-koëeñ u punar västu-puruñ aà saàyataù san püjayet ||103-107||

--o)0(o--

astram uddharati—

tä raà çä rìga-padaà ìe’ntaà sa-pürvaà ca çarä sanam | huà phaö natir ity uktvä stra-mudrayä gre sthito hareù ||108||

puñ pä kñ ataà kñ iped dikñ u samä sé nä sane tataù | vidheyam etat sarvatra sthä piteñ u viçeñ ataù ||109||

täraà praëavaù | çärìga-padaà ìe’ntaà caturthy-antaà sa-pürvaà sa-çaräsana-çabdaà caturthy-antaà huà phaö namaù ity uktvä puñ päkñ ataà catur-dikñ u astra-mudrayä choö ikayä nikñ ipet | ké då çaù ? harer agre sthitaù | tataù äsane svocite upaviçet | etat sarvaà sarva-püjädau kartavyaà sthäpiteñ u pratimädiñ u punar viçeñ ataù kartavyam eva ||108-109||

--o)0(o-- pé ö ha-püjäm äha—

ä tmä rcanä ntaà kå tvä tha guru-paìkti-puroktavat | çré -gurün paramä dyä àç ca mahä smat-sarva-pürvakä n ||110||

sva-dehe pürvokta-svarüpeëa pé ö ham ärabhya sampüjya hå di bhagavantam abhyarcya anantaraà bähya-pé ö he pürvavat pürvokta-dé kñ ä-prakaraëa-kathitottara-dig-vibhäge itivad guru-paìktià püjayet | guru-paìktim eväha—çré -gurün iti | çré -çabda-pürvän gurün parama-gurün | prayogaç ca—çré -gurubhyo namaù | çré a-parama-gurubhyo namaù | çré -mahä-gurubhyo namaù | çré -asmad-gurubhyo namaù | sarva-gurubhyo namaù ||110||

--o)0(o--

tat-pä dukä n ä radä dé n pürva-siddhä n anantaram | tato bhä gavatä àç ceñ ö vä vighnaà dakñ iëato’rcayet ||111||

tat pädukäbhyaù näradädibhyaù pürva-siddhebhyaù bhägavatebhya iti laghu-dé pikä-käraù | çré -guru-pädukäbhyo namaù | çré -parama-guru-pädukä-ädi-guru-pädukä-mahä-guru-pädukä-asmad-guru-pädukä-sarva-guru-pädukäbhyo nama iti tripäö hinaù | evaà guru-paìkti-pé ö hasyottare samabhyarcya dakñ iëe gaëeçaà püjayet ||111||

--o)0(o--

pürvavat pé ö ham abhyarcya çré -govindam athä rcayet | rukmiëé à satyabhä mä à ca pä rçvayor indram agrataù ||112||

på ñ ö hataù surabhià ceñ ö vä keçareñ v aìga-devatä ù | arcyä hå dä di-varmä ntä dikñ v astraà koëakeñ u ca ||113||

pürvokta-prakäreëädhära-çaktyädi-pé ö ha-manträntaà sampüjya devam ävähya aghyädibhir upacäraiù püjayet | ävaraëa-püjäm äha—rukmiëé m iti | govinda-dakñ iëa-vämayoù pärçvayoù karëikäyäà rukmiëé satyabhämä ca sampüjyä devägre ca indraà sampüjya deva-på ñ ö he tu surabhià pürvädi-caturdik-koëeñ u keçareñ u hå d-ädi-varmäntä aìga-devatäù püjyäù | keçareñ u koëeñ u punar-astram aìgaà püjayet ||112-113||

--o)0(o--

kä lindé -rohiëé -nä gnajity-ä dyä ù ñ aö ca çaktayaù |

daleñ u pé ö ha-koëeñ u vahny-ä dy-arcyä ç ca kiìkiëé ù ||114|| dä mä ni yañ ö i-veëuç ca puraù çré vatsa-kaustubhau | agrato vanamä lä à ca dikñ v añ ö ä su tato’rcayet ||115|| pä ïcajanyaà gadä à cakraà vasudevaà ca devaké m |

nanda-gopaà yaçodä à ca sa-go-gopä la-gopikä ù ||116|| kälindy-ädyäù çaktayo deva-patnyaù patreñ u püjyäù | ädi-padena sunandä-mitravindä-sulakñ maëä-parigrahaù ägneyädi-pé ö ha-koëeñ u kiìkiëi-dämädé n püjayet | tatra çré -kå ñ ëa-kñ udra-ghaëö ikäm agni-koëe | go-rakñ aëärthaà dämäni nairå te go-preraëärthaà lakuö aà väyau vaàçam é çäna-koëe devasyägre çré vatsa-kaustubhau | çré vatsa-kaustubhägrataù vanamäläà tad-upari añ ö a- dikñ u päïcajanyädaya iti | päïcajanyäya namaù sa-go-gopäla-gopikäbhyo nama ity antäù püjyäù ädi-padena gadä-cakra-vasudeva-devaké nanda-yaçodä-parigrahaù ||114-116||

--o)0(o--

indrä dyä ù kumudä dyä ç ca viçvaksenaà tathottare | kumudaù kumudä kñ aç ca puëòaré ko’tha vä manaù |

çaìku-karëaù sarva-netraù sumukhaù supratiñ ö hitaù ||117|| indrädyäù sva-sva-dikñ u püjyäù tad-asträëi vajrädé ny ädi-çabda-grähyäëi tathä kumudädyäç cäñ ö a-gajäù tat-upari sva-sva-dikñ u püjyäù tad-bahir-devatottare viñ vaksenaà püjayet ||117||

--o)0(o-- püjä-phalam äha—

eka-kä laà dvikä laà vä tri-kä laà ceti goñ ö hagam | çré -govindaà yajen nityaà gobhyaç ca yavasa-pradaù ||118|||

dé rgha-jé vé nirä taìko dhenu-dhä nya-dhanä dibhiù | putrair mitrair ihä òho’nte prayä ti paraà padam ||119||

goñ ö hagaà vraja-gaà kå ñ ëaà pratyahaà eka-kälaà dvikälaà tri-kälaà püjayet | gobhyaç ca gräsa-pradaù sannihita-loke ciräyur nirbhayo dhenu-dhänya-suvarëädibhiù putra-miträdibhiç ca sampanno bhavati deha-pätänte ca viñ ëu-lokaà ca gacchati ||118-119||

--o)0(o-- manträntaram äha—

ürdhvad-anta-yutaù çä rìgé cakré dakñ iëa-karëa-yuk |

mä àsaà nä thä ya naty-anto müla-mantro’ñ ta-varëakaù ||120||

ürdhvad-antaù oàkäraù tena sahitaù çärìgé ga-käraù cakré ka-käraù dakñ iëa-karëa-yuk u-kära-sahitaù mäàsé la-käraù näthäyeti svarüpaà naty-anto namaù padäntaù ayam añ ö äkñ aro müla-mantra-saàjïakaù ||120||

--o)0(o-- å ñ y-ädikam äha—

å ñ ir brahmä ca gä yatré -cchandaù kå ñ ëas tu devatä | yuga-varëaiù samastena proktaà syä d aìga-païcakam ||121||

asya mantrasya brahmä å ñ iù gäyatré -cchandaù çré -kå ñ ëo devatä ca çabdo’nukta-samuccaye tena bé ja-çakty-adhiñ ö hätå -devatä daçäkñ aravat tathä asya mantrasya mantrottha-varëänäà caturbhir yugma-varëaiç caturaìga-samagreëa ca mantreëäìga-païcakaà jïeyam ||121||

--o)0(o-- dhyänam äha—

païca-varñ am atidå ptam aìgaëe dhä vamä nam alakä kulekñ aëam |

kiìkiëé -valaya-hä ra-nüpurair aïjitaà smarata gopa-bä lakam ||122||

gopa-çiçuà namata | ké då çaà ? païca-varñ a-vayaùsthaà tathä atibaliñ ö haà tathä präìgaëe dhävamänaà tathä cäticaïcalekñ aëaà tathä kiìkiëé kñ udra-ghaëö ikä valayaù kaìkaëaù häro muktähäraù nüpuras tuläkoö ir etair aïjitaà bhüñ itam ||122||

--o)0(o-- puraçcaraëam äha—

dhyä tvaivaà prajaped añ ö a-lakñ aà tä vat sahasrakam | juhuyä t brahma-vå kñ ottha-samidbhiù pä yasena vä ||123||

evaà pürvoktaà dhyätvä añ ö a-lakñ aà mantraà japet | tad anu paläça-vå kñ a-samidbhiù paramännena väñ ö a-sahasraà juhuyät ||123||

--o)0(o--

püjä-prakäram äha—

prä sä de sthä pitaà kå ñ ëam amunä nityaço’rcayet | dvä ra-püjä di pé ö hä rcanä ntaà kå tvokta-mä rgataù ||124||

dhavala-gå he sthäpitaà kå ñ ëam amunä vakñ yamäëa-prakäreëa pratyahaà püjayet | dvära-püjäm ärabhya pé ö ha-püjä-paryantaà pürvokta-mantra-vartmanä kuryät ||124||

--o)0(o--

madhye’rca-pad dharià dikñ u vidikñ v aìgä ni ca kramä t |

vä sudevaù saìkarñ aëaù pradyumnaç cä niruddhakaù ||125|| rukmiëé satyabhä mä ca lakñ maëä jä mbavaty api |

dig-vidikñ v arcayed etä n indra-vajrä dikä n bahiù ||126||

padma-madhye harià püjayet | pürvädi-dik-keçareñ u hå d-ädy-aìga-catuñ ö ayam | ägneyädi-vidik-keçareñ u astram aìgam püjayet | väsudeva iti | pürvädi-dik-patreñ u väsudevädé n püjayet | ägneyädi-vidik-patreñ u rukmiëy-ädyäù püjayet | tad-bähye sva-sva-dikñ u indädé n, tad anu vajrädé n püjayed ity arthaù ||126||

--o)0(o-- phalam äha—

yo’muà mantraà japen nityaà vidhinety arcayed dharim | sa sarva-sampat-sampürëo nityaà çuddhaà padaà vrajet ||127||

yaù pumän ukta-vidhinä harim arcayet | amuà mantraà japet sa sarvaiçvaryaà sampannaù san nityam avinäçi çuddham avidyä tat-kärya-rahitaà padaà brahmäkhyaà präpnoti ||127||

--o)0(o-- manträntaram äha—

tä ra-çré -çakti-mä rä nte çré -kå ñ ëä ya-padaà vadet | çré -govindä ya tasyordhvaà çré -gopé -jana ity api |

vallabhä ya tatas triù çré -siddhi-gopä lako manuù ||128||

täraù praëavaù çré ù çré -bé jaà çakti-bé jaà käma-bé jänte çré -kå ñ ëäyeti svarüpaà tad anu çré -govindäyeti svarüpaà tad anu çré -gopé -jana-vallabhäyeti svarüpaà çré -bé ja-trayam iti siddhi-gopälako mantra uddhå taù |

--o)0(o-- dhyänam äha—

mä dhavé -maëòapä sé nau garuòenä bhipä litau ||129|| divya-kré òä su niratau rä ma-kå ñ ëau smaran japet |

cakré vasu-svara-yutaù sargy ekä rëo manur mataù ||130|| räma-kå ñ ëau smaran japet | ké då çau ? mädhavé -latä-maëòapa-samupasthitau tathä garuòena sevitau | ekäkñ arädi-gopäla-manträn darçayati—cakré ti | ka-käro vasu-svaraù añ ö ama-svaraù å -käras tena sahita iti laghu-dé pikä-käraù | munisvaraù sapta-svaras tena sahita iti rudra-dharaù | sargé visarga-sahitaù ity ekäkñ aro mantraù ||129-130||

--o)0(o--

kå ñ ëeti dvy-akñ araù kä ma-pürvas try-arëaù sa eva tu | sa eva catur-arëaù syä t ìe’nto’nyaç catur-akñ araù ||131||

vakñ yate païca-varëaù syä t kå ñ ëä ya nama ity api | kå ñ ëä yeti smara-dvandva-madhye païcä kñ aro’paraù ||132||

kå ñ ëeti svarüpaà dvy-akñ aro mantraù | sa eva dvy-akñ araù käma-bé ja-pürvaç cet tadä try-akñ aro mantro bhavati—sa eva try-akñ araù caturthé -vibhakty-antaç cet tadä catur-akñ aro mantraù anyaù kå ñ ëäyeti svarüpaà smara-dvandva-käma-bé ja-dvayasya madhye yadä bhavati tadä aparaù païcäkñ aro mantro bhavati ||131-132||

--o)0(o--

gopä lä yä gni-jä yä ntaù ñ aò-akñ ara udä hå taù | kå ñ ëä ya-kä ma-bé jä òhyo vahnijä yä ntako’paraù ||133|| ñ aòakñ araù prä g-uditaù kå ñ ëa-govindakau punaù |

caturthy-antau sapta-varëaù sapta-varëo’nyaù puro’ditaù ||134|| gopäläyeti svarüpaà vahnijäyä sväheti pada-dvayena ñ aò-akñ araù kathitaù | käma-bé ja-sahita-kå ñ ëäyeti sväheti pada-dvayena ca ñ aò-akñ aro mantra uddhå tas tayäparaù ñ aò-akñ araù präg eva kathitaù sa ca klé à kå ñ ëäya namaù iti | kå ñ ëa-govindakau çabdau yadi caturthy-antau bhavatas tadä saptäkñ aro mantro’paraù saptäkñ araù präg uditaù sa ca go-vallabhäya sväheti ||133-4||

--o)0(o--

çré -çakti-mä raù kå ñ ëä ya mä raù saptä kñ aro’paraù | kå ñ ëa-govindakau ìe’ntau smarä òhyä v añ ö a-varëakaù ||135||

çré -çakti-märäù çré -bhuvaneçvaré -mära-bé jäni kå ñ ëäyeti märänto’paraù saptäkñ aro mantraù kå ñ ëa-govinda-çabdau ìe’ntau caturthy-antau | ké då çau ? käma-bé jäòhyau iti vasu-varëaù añ ö äkñ aro mantraù ||135||

--o)0(o--

dadhi-bhakñ aëa-ìe-vahni-jä yä bhir aparo’ñ takaù | suprasannä tmane proktvä mama ity aparo’ñ takaù ||136||

caturthy-anto dadhi-bhakñ aëa-çabdaù vahnijäyä svähä etair varëair aparo’ñ täkñ aro mantraù suprasannätmane svarüpam uktvä nama iti vadet ity aparo’ñ täkñ aro mantraù ||136||

--o)0(o--

prä k prokto müla-mantraç ca navä rëaù smara-saàyutaù | kå ñ ëa-govindakau ìe’ntau namo’nto’nyo navä rëakaù ||137||

präg-uktaç cäñ ö äkñ aro müla-mantraù smara-saàyutaù käma-bé ja-yuktaù san naväkñ aro bhavati | sa ca klé à gokula-näthäya nama iti | kå ñ ëa-govindakau ìe’ntau caturthy-antau smara-saàyutau yadi bhavatas tadä naväkñ aro mantro bhavati | yady etäv eva namo’ntakau namaù çabdäntau bhavatas tadä paro naväkñ aro mantraù ||137||

--o)0(o--

klé à glauà klé à çyä malä ìgä ya namas tu syä d daçä rëakaù | ç iro’nto bä la-vapuñ e klé à kå ñ ëä ya små to budhaiù ||138||

uktaà chandas tu gä yatré devatä kå ñ ëa é òitaù | ka-lä -ñ aòga-dé rghakair aìgam athä muà cintayed dharim ||139||

klé à glauà klé à çyämaläìgäya nama iti daça-varëako mantraù çiro’ntaù svähäntaù bäla-vapuñ e iti padaà klé à kå ñ ëäyeti ekädaçäkñ aro mantraù budhaiù små taù | uktänäm å ñ y-ädikam äha—eteñ äm ekäkñ aram ärabhyaikädaçäkñ ara-paryantänäà dväviàçati manträëäm å ñ ir näradaù gäyatré -chandaù çré -kå ñ ëo devatä | aìgäny äha—kaleti | ka-kära-la-käräbhyäà ñ aò-dé rghakair napuàsaka-rahita-ñ aò-dé rgha-svaraiù kläà klé à klüà klauà kalaù ebhir ity arthaù ||139||

--o)0(o-- dhyänam äha—

avyä d vyä kopa-né lä mbuja-rucir aruëä mbhoja-neträ mbujastho |

bä lo jaìghä -kaö é ra-sthala-kalita-raëat-kiìkiëé ko mukundaù | dorbhyä à haiyaìgavé ëaà dadhad ativimalaà pä yasaà viçva-vandyo

go-gopé -gopa-vé to rurunakha-vilasat-kaëö ha-bhüñ aç ciraà vaù ||140|| avyäd vyäkopa-né lämbuja-rucir aruëämbhoja-neträmbujastho bälo jaìghä-kaö é ra-sthala-kalita-raëat-kiìkiëé ko mukundaù dorbhyäà haiyaìgavé ëaà dadhad ativimalaà päyasaà viçva-vandyo go-gopé -gopa-vé to rurunakha-vilasat-kaëö ha-bhüñ aç ciraà vaù ||140||

--o)0(o--

eteñ äà puraçcaraëam äha—

dhyä tvaivam ekam eteñ ä à lakñ aà japyä n manuà tataù | sarpiù-sitopalopetaiù pä yasair ayutaà hunet ||141||

yathoktaà dhyänaà kå tvä eteñ äà madhye ekaà mantraà lakñ aà japet | tad anu ghå ta-khaëòa-sära-yuktaiù paramännair daça-sahasraà juhuyät ||141||

--o)0(o--

tarpayet tä vad anyeñ ä à manünä à huta-saìkhyayä | tarpaëaà vihitaà nityaà yo’rcayet susamä hitaù ||142||

vahny-ä dé -çä ntam aìgä ni hå d-ä di-kavacä ntakam | arcayet purato netram astraà dikñ u vahniù punaù ||143||

indravajrä dayaù püjyä ù saparyaiñ ä samé ritä | ity ekam eñ ä à manträ ëä à bhajed yo manu-vittamaù ||144||

kara-praceyä ù sarvä rthä t tasyä sau püjyate’maraiù | sadyaù phala-pradaà mantraà vakñ ye’nyaà catur-akñ aram ||145||

sa proktaù mä ra-yugmä ntara-stha-kå ñ ëa-padena tu | å ñ y-ä dyam aìga-ñ aö kaà ca prä g-uktaà proktam asya tu ||146||

tad anu tävad daça-sahasraà tarpayet | evaà prakäreëaikasmin mantre siddhe jäte tad anyeñ äà sakå t puraçcaraëänäm ekaviàçati manträëäà japa-homa-saìkhyayä vinaiva hutäyutena tarpaëam eva puraçcaraëaà vihitaà karaëé yam | eteñ äà manträëäà homa-saìkhyayä ayutenaiva tarpaëaà vihitam | püjäm äha—nityam iti | nityaà sarvadä susamähitaù saàyataù san püjayet | vahny-ädé -çäntam ägneya-koëam ärabhya é çäna-koëa-paryanta-hå d-ädi-kavaca-paryantam aìga-catuñ ö ayaà püjayet purato’gre netram astraà püjayet | pürvädi-caturdikñ u indrädé n püjayet | tad anu—vajrädé n iti upasaàharati | eñ äà manträëäà saparyä püjä kathitä | phalam äha—ity ekam iti | amunä prakäreëa yaù sädhakottama eñ äà manträëäà madhye ekaà mantraà bhajet upäsé ta tasya sarve puruñ ärthä hasta-präpyäù devaiç cäsau püjyate | manträntaram äha—sadya iti | tätkälika-phala-däyakam aparaà caturakñ ara-mantraà vakñ ye sa-catur-akñ araù käma-bé ja-dvaya-madhyasthena kå ñ ëa-padena kathitaù | å ñ y-ädikam asya å ñ iç chando daivatam aìga-ñ aö kaà ca präg uktaà pürva-mantra-samuhe kathitaà boddhavyam ||142-146||

--o)0(o--

dhyänam äha—

çré mat-kalpa-dru-mülodgata-kamala-lasat-karëikä -saàsthito yas tac-cä khyä lambi-padmodara-vigalad-asaìkhyä ta-ratnä bhiñ iktaù |

hemä bhaù sva-prabhä bhis tri-bhuvanam akhilaà bhä sayan vä sudevaù pä yä d vaù pä yasä do’navarata-navané tä må tä çé vaçé saù ||147||

väsudevo vo yuñ män päyät | ké då çaù ? yaù çré -yukta-kalpa-vå kñ a-mülodgata-padme çobhamänä yä karëikä tatropaviñ ö aù | tathä kalpa-druma-çäkhälambi yat padmaà tasyodaraà tato vigalanti prasaranti yäni asaìkhyätäni ratnäni tair abhiñ iktaù | tathä suvarëa-gauraù tathäva-käntibhiù samastaà trailokyaà bhäsayan kñ é rännäçé tathä sva-käntibhiù samastaà trailokyaà bhäsayan kñ é rännäçé tathä anavaratam anuvelaà nütanaà navané tam evämå taà tad açnäté ti ||147||

--o)0(o-- puraçcaraëam äha—

dhyatvaivaà prajapel lakñ aà catuñ kaà juhuyä t tataù | trimadhvakter bilva-phalaiç catvä riàçat-sahasrakam ||148||

yathoktaà dhyänaà kå tvä lakñ a-catuñ ö ayaà japet | tad anu ghå ta-madhu-çarkaräyutair bilva-phalaiç catväriàçat-sahasraà juhuyät ||148||

--o)0(o-- püjäm äha—

aìgair nidhibhir indrä dyair vajrä dyair arcanoditä | tarpayed dinaçaù kå ñ ëaà svä du-traya-dhiyä jalaiù ||149||

ñ aò-aìgair nidhibhir indrädy-añ ö a-nidhibhir indrädyair vajrädyaiç cäné lärcanä püjä kathitä | tarpaëam äha--tarpayed iti | pratidinaà svädu-traya-dhiyä ghå ta-madhu-çarkarä-buddhyä jalaiù kå ñ ëaà püjayet ||149||

--o)0(o-- manträntaram äha—

mä rayor asya mä àsä dhor raktaà ced aparo manuù | ñ aò-aìgä nyasya kala-ñ aö -dé rghair mantra-çikhä maëeù ||150||

asya pürvokta-caturakñ ara-mantrasya märayor ädy-anta-käma-bé jayor mäàsädho la-kärasyädhastät ced yadi raktaà repho bhavati tadäparaç caturakñ araù klé à kå ñ ëa klé m

iti mantraù | asya mantra-çikhämaëe mantra-çiro ratnasya kala-ñ aö -dé rgha kalä ñ aò-aìgäni kuryäd iti çeñ aù ||150|| mantra-svarüpam: klé à klüà kleà kloà klauà klaù ||

--o)0(o-- dhyänam äha—

ä raktodyä na-kalpa-druma-çikhara-lasat-svarëa-dolä dhirüòhaà gopä bhyä à preìkhyamä naà vikasita-nava-bandhüka-sindüra-bhä sam |

bä laà né lä la-kä ntaà kaö i-taö a-viluö hat kñ udra-ghaëö ä vaö ä òhyaà vande çä rdüla-kä mä ìkuça-lalita-galä -kalpa-dé ptaà mukundam ||151||

mukundam vande | ké då çaà ? äraktam aruëaà yad udyänaà tatra yaù kalpa-vå kñ as tasya çikharam agraà tatra lasanté yä çobhamänä suvarëa-mayé dolä tatropaviñ ö aà tathä gopäìganäbhyäà preìkhyamänaà doläyamänaà vikasitaà praphullaà navé naà yad bandhu-jé va-puñ paà sindüraà tayor iva bhävaà yasya taà tathä bälaà çiçuà tathä kå ñ ëa-keçaà tathä kaö i-taö e itas tato gacchanté yä kñ udra-ghaëö ikä ghaëö ä-kñ udra-ghaëö ikä samühas tena sambaddhaà tathä çärdülasya vyäghrasya kämäìkuçena çobhamänaà yat kaëö häbharaëaà tena çobhamänam ||151||

--o)0(o--

evaà—

dhyatvaivaà pürva-kÿ ptyainaà japtvä raktotpalair navaiù | madhuttraya-plutair hutvä py arcayet pürvavad dharim ||152||

pürvoktaà mukundaà dhyätvä enaà mantraà pürvokta-saìkhyam eva japtvä rakta-padmair nütanair ghå ta-madhu-çarkaräyutaiù pürvokta-saìkhyam eva hutvä pürvokta-prakäreëa harià püjayet ||152||

--o)0(o-- äräd uktaà mantrayoù prayogaà darçayati—

madhura-traya-saàyuktä mä raktä à çä li-maïjaré m | juhuyä n nityaço’ñ ö ä rdhaà çatam ekena mantrayoù ||153||

tasya maëòalataù på thvé på thvé -sasya-kulä kulä | syä c chä li-puïja-pürëaà ca tad-veçmä çu prajä yate ||154||

ghå ta-madhu-çarkarämiçritäà lohitäà haimantika-dhänya-maïjaré m añ ö ottara-çatamatayor mantrayor madhye ekena mantreëa pratyekaà pratyahaà yo juhuyät tasya puàsaù maëòalataù ekona-païcäçad-dinäd arväk ñ aò-viàçati-dinäd iti laghu-

dé pikä-käraù | païca-catväriàçad-dinänantaram iti rudradharaù | mahaté på thivé dhänyädi-samüha-vyäptä bhavati tathä tad-gå haà çäli-dhänya-samüha-vyäptaà çé ghraà bhavati ||153-154||

--o)0(o-- phalam äha—

yas tv etayor niyatam anyataraà bhajeta bhavnor japä rcana-hutä dribhir ä pta-bhaktiù | çré mä n sa manmatha iva pramadä su vä gmé

bhüyä t tanor vipadi tac ca mahocyutä khyam ||155||

yaù pumän etayor ekaà niyataà niyato bhajeta sädhayet | kaiù ? japa-püjä-homädibhiù | ké då çaù ? präpta-bhaktiù sa lakñ mé -yuktaù stré ñ u kämadevavat utkå ñ ö a-vacana-bhäg bhavati | tanor vipadi çaré ra-pätänantaraà viñ ëu-lokaà ca gacchati ||155||

--o)0(o--

iti çré -keçava-bhaö ö äcärya-viracitäyäà krama-dé pikäyäà saptamaù paö alaù | ||7||

(8)

añ ö amaà paö alam athäntaraà vaçyakaraù prayogaù kathyate—

athocyate vaçya-vidhiù purokta- daçä rëato’ñ ö ä daça-varëataç ca |

små tyaiva yau sarva-jagat priyatvaà manü manujïasya sadä vidhattaù ||1||

pürvokta-daçäkñ arasyäñ ö adaçäkñ arasya ca yau mantrau smaraëa-mätreëa sädhakasya sarva-jana-vallabhatvaà sarvadä kurutaù ||1||

—o)0(o—

phullair vanya-pasünair amum aruëatarair arcayitvä dinä dau

nityaà nitya-kriyä yä à ratamathadinamadhyokta-kÿ ptyä mukundam | añ ö opetaà sahasraà daça-lipim anuvarya japed yaù sa mantré

kuryä d vaçyä ny avaçyaà mukhara-mukha-bhuvä à maëòalä n maëòalä ni ||2|| puñ pitaiù vanodbhava-puñ pair atilohitam amuà mukundaà nityaà sarvadä nitya-karmänuñ ö häna-niñ ö haà dinädau prati pratyahaù madhyähnokta-püjä-prakäreëa püjayitvä yo mantré daçäkñ araà mantra-çreñ ö ham añ ö ädhikaà sahasraà japet | maëòaläd eva païcäçad-dinäd arväk mukhara-mukha-bhuväà vidvad-brähmaëänäà maëòaläni samühän avaçyaà vaçyäni kuryäd vaçayaté ty arthaù ||2||

—o)0(o— kñ atriya-vaiçya-çüdrasyäpi prayoga-trayaà darçayati—

jä té -prasünair vara-gopa-veñ aà kré òä -rataà rakta-hayä ri-puñ paiù |

né lotpalair gé ti-rataà purovad iñ ö vä nå pä dé n vaçayet krameëa ||3||

vara-gopa-veñ aà çreñ ö ha-gopa-rüpa-dharaà çré -kå ñ ëaà vicintya jäté -puñ paiù pürvokta-prakäreëa püjayitvä daçäkñ ara-mantram añ ö ottara-sahasraà japtvä kñ atriyaà vaçayet kré òäsaktaà dhyätvä rakta-karavé ra-puñ paiù pürvokta-prakäreëa püjayitvä daçäkñ ara-mantram añ ö ottaraà sahasraà japtvä vaiçyaà vaçayet gé ti-rataà gé täsaktaà dhyätvä né lotpalaiù pürvokta-prakäreëa püjayitvä daçäkñ ara-mantram añ ö ottara-sahasraà japtvä çüdraà vaçayet ity anena prakäreëa nå pädé n vaçayed ity arthaù ||3||

—o)0(o—

prayogäntaram äha—

sita-kusuma-sametais taëòulair ä jya-siktair daça-çatam atha hutvä nityaçaù sapta-rä tram | kaca-bhuvi ca lalä ö e bhasma tad dhä rayannä

vaçayati manujas tré à sä pi nè às tadvad eva ||4|| çveta-puñ pa-sahitaiù çveta-taëòulair ghå ta-miçrita-daçäkñ ara-mantreëa daça-çataà hutvä nityaçaù sapta-dina-paryantaà tad anu tad dhoma bhasma kaca bhuvi çirasi laläö e ca dhärayan nä puruñ aù manuja-stré à manuñ ya-näré m iti rudra-dharaù | taruëé à striyaà vaçayaté ti tripäö hitaù | säpi stré anena prayogeëa nè n vaçayed ity arthaù ||4||

—o)0(o— prayogäntaram äha—

tä mbüla-vastra-kusumä ïjana-candanä dyaà japtaà sahasra-trayam anyatareëa manvoù | yasmai dadä ti manu-vit sajano’sya maìkñ u

syä t kiìkarä na khalu tatra vicä raëé yam ||5|| tämbülaà vastraà puñ paà kajjalaà candanaà ca etad yad anyad vastu manvor daçäñ ö ädaçäkñ arayor anyatareëaikena sahasra-trayaà saàjaptaà yasmai janäya dadäti sädhakaù sa naro’sya sädhakasya maìkñ u çé ghraà vaçyo bhavati | nätra saàçaya ity arthaù ||5||

—o)0(o— prayogäntaram äha—

rä ja-dvä re vyavahä re sabhä yä dyüte vä de cä ñ ö a-yuktaà çataà ca | japtvä vä caà prathamä m é rayed yo vartetä sau tatra tatropaviñ ö ä n ||6||

räja-samé pe kraya-vikraye sadasi akñ a-kré òädau väde ca yo manvor ekam añ ö ottara-çataà japtvä prathamata eva yäà väcaà vadati tayaiva väcä tatra vädädau upaviñ ö än asau varteta taj-jayé bhavaté ty arthaù ||6||

—o)0(o— prayogäntaram äha—

ä sé naà muramathanaà kadamba-müle gä yantaà madhurataraà vrajä ìganä bhiù |

små tvä gnau madhu-militair mayürakedhmair

hutvä sau vaçayati mantravit triloké m ||7||

kadamba-müle upaviñ ö aà muramathanaà kå ñ ëaà gopé bhir madhurataraà gäyantaà dhyätvä vahnau madhu-snutair mayüra-kedhmair apämärga-samidbhir hutvä asau sädhako loka-trayaà vaçayati ||7||

—o)0(o— prayogäntaram äha—

rä sa-madhya-gatam acyutaà smaran yo japed daça-çataà daçä kñ aram |

nityaço jhaö iti mä sato naro vä ïchitä m abhivahet sa kanyakä m ||8||

yo naraù pürvokta-räsa-madhya-gataà kå ñ ëaà dhyäyan daçäkñ araà mantraà pratyahaà daça-çataà japet sa mäsaikena çé ghram eva väïchitäà kanyäà präpnoti ||8||

—o)O(— prayogäntaram äha—

tuìga-kundam adhirüòham acyutaà vä vicintya dinaçaù sahasrakam | sä ñ ö akaà japati sä hi maëòalä d

vä ïchitaà varam upaiti kanyakä ||9|| ucca-kadamba-vå kñ a-sthaà vicintya pratyaham añ ö ottara-sahasraà daçäkñ araà yä kanyakä japati sä hi niçcayena maëòaläd ekona-païcäçad dinäd arväk väïchita-varaà präpnoti ||9||

—o)0(o—

samäna-phalaà prayogäntaram äha—

nå tyantaà vraja-sundaré -jana-karä mbhojä ni saàgå hya taà dhyä tvä ñ ö ä daça-varëakaà manu-varaà lakñ aà japan mantravit |

lä jä nam athavä madhu-plutatarair hutvä yutaà cürëakair uddhoòhuà prajapec ca tä vad acirä d ä kä ìkñ itä à kanyakä m ||10||

acirät çé ghraà väïchitäà kanyäà pariëetuà mantravit sädhakaù gopa-yuvaté -hasta-padmäni saàgå hya dhå tvä nå tyantaà taà prasiddhaà çré -kå ñ ëaà dhyätvä lakñ a-mätra-parimitam añ ö ädaçäkñ araà mantra-çreñ ö haà japet | athavä läjänäà cürëair madhu-drutatarair ghå ta-madhu-çarkarä-pracuränvitaiù madhunä dravé bhütair iti rudradharaù | daça-sahasraà hutvä tävad eva saàkhyaà japed ity arthaù ||10||

—o)0(o—

prayogäntaram äha—

añ ö ä daçä kñ areëa dvija-tarujais trimadhvaktair ayutam | kuçais tilair vä sa-taëòulair vaçayituà dvijä n juhuyä t ||11||

dvijän brähmaëän vaçayitum añ ö ädaçäkñ ara-mantreëa dvija-tarujaiù paläça-vå kñ a-samudbhavaiù samidbhis tri-madhuräktaiù ghå ta-madhu-çarkarä-miçritair ayutaà daça-sahasraà juhuyät athavä tri-madhv-aktaiù kuçais tilaiù taëòulair vä juhuyät ||11||

—o)0(o—

prayogäntaram äha—

kå tamä la-bhavair vaçayen nå paté n mukulaiç ca kuruëö akajaiç ca tathä |

viçä m ikñ ur akair api pä ö alajair itarä n api tadvad atho vaçayet ||12||

kå ta-mäla-bhavaiù räja-vå kñ a-samudbhavaiù mukulaiù kalikäbhiù hutvä nå paté n kñ atriyän vaçayen | kuruëö akajaiç ca jhiëö é -samudbhavaiù mukulair hutvä veçyäë vaçayet | ikñ u-rasaiù ikñ urakair iti päö he kokiläkñ omathé n atha ity arthaù | päö ala-samudbhavaiù mukulair vä hutvä itarän çüdrän vaçayet | anukta-saìkhyä homasya boddhavyä tasyä eva prakaraëatväd iti ||12||

—o)0(o— prayogäntaram äha—

abhinavaiù kamalair aruëotpalaiù samadhurair api campaka-pä ö alaiù |

pratihuned ayutaà kramaço’cirä d vaçayituà mukhajä divarä ìganä ù ||13||

çé ghraà mukhajädi-varäìganä brähmaëädi-striyo vaçayituà caturbhir dravyaiù samadhurair madhura-traya-militaiù kramaçaù pratyekaà särdha-sahasra-dvayaà kå tvä daça-sahasraà pratihunet juhuyät | dravyäëy äha—nütanaiù çveta-padmaiù raktotpalaiç campaka-puñ paiù päö ala-puñ paiù ||13||

—o)0(o— prayogäntaram äha—

hayä ri-kusumair navais trimadhurä plutair nityaçaù sahasram å ñ i-vä saraà pratihunen niçé the budhaù |

sugarvita-dhiyaà haö hä t jhaö iti vä rayoñ ä m asau karoti nija-kiìkaré à smara-çilé -mukhair arditä m ||14||

hayäri-kusumaiù karavé ra-kusumaiù nütanaiù tri-madhura-miçritaiù pratyahaà sahasraà å ñ i-väsaraà sapta-väsaraà budhaù sädhako niçé the rätrau pratyahaà pratidinaà juhuyät asau ahaìkäravaté à värayoñ äà veçyäkäma-väëaiù pé òitäà haö hät balät jhaö iti çé ghraà nija-däsé à karoti ||14||

—o)0(o— prayogäntaram äha—

paö u-saàyutais trimadhurä rdratarair api sarñ apair daça-çataà tritayam | niçi juhvato’sya hi çacé -dayito’py

avaço vaçé bhavati kià nv apare ||15||

lavaëa-saàyutaiù kaö u-saàyutair iti päö he kaö uka-saàyutair ity arthaù | madhurärdratarair ghå ta-madhu-çarkarä-snigdhaiù | apiù samuccaye sarñ apair daça-çataà tritayaà tri-sahasraà niçi rätrau juhvataù puruñ asya çacé -dayitaù indro’pi avaço vaçé bhavati kià punar anye ||15||

—o)0(o— prayogäntaram äha—

atha bilvajaiù phala-samit prasavac- chadanair madhu-drutatarair havanä t | kamalaiù sitä kñ ata-yutaiç ca på thak kamalä à cirä ya vaçayed acirä t ||16||

bilva-vå kñ odbhavaiù phala-samit-puñ pa-patraiù çveta-padmair atyanta-madhuräplutaiù sitäkñ ata-yutaiù çarkarä-taëòula-miçritaiù sitäjya-sahitair iti päö he sitäçarkarä äjyaà ghå taà tat-sahitaiù på thak ekaikaà vastu-tri-sahasra-homät cira-kälam acirät çé ghraà kamaläà lakñ mé à vaçayet | atra saìkhyä-samanantaroktä ||16||

—o)0(o— prayogäntaram äha—

apahå tya gopa-vanitä mbarä ëyä mä hå dayaiù kadambam adhirüòham acyutam |

prajapet smaran niçi sahasram ä nayed drutam urvaçé m api haö hä d daçä hataù ||17||

hå dayaiù amä saha haö hät gopa-yuvaté -vasträëy apahå tya gå hé tvä kadamba-vå kñ am adhirüòhaà kå ñ ëaà smaran niçi rätrau sahasraà japet sa daçähato daça-divasa-madhye haö hän mantrasya balät urvaçé m api deva-veçyäm api vaçam änayet nija-nikaö am iti çeñ aù ||17||

—o)0(o— mantrayor mähätmyam äha—

bahunä kim atra kathitena mantrayor anayoù sadå k na hi paro vaçé kå tau | abhikå ñ ö i-karmaëi vidagdha-yoñ itä à

kusumä yudhä stra-maya-varñ maëor iha ||18||

atra granthe bahunä kathitena kià prayojanam ? anayor daçäñ ö ädaçäkñ arayoù sadå k samaù vaçé karaëe iha jagati aparo nästi | kimbhütayor nagara-stré ëäm äkarñ aëa-karmaëi kämästra-çaré rayoù ||18||

—o)0(o—

mokñ a-sädhaka-prayogäntaram äha—

vande kundendu-gauraà taruëam aruëa-pä thoja-paträ bha-netraà cakraà çaìkhaà gadä bje nija-bhuja-parighair ä yatair ä dadhä nam | divyair bhüñ ä ìga-rä gair nava-nalina-lasan-mä layä ca pradé ptaà

prodyat-pé tä mbarä òhyaà munibhir abhivå taà padma-saàsthaà mukundam ||19||

mukundaà vande | kunda-puñ paà candraç ca tadvat çuklaà tathä yuvänaà tathä rakta-padma-sadå ça-locanaà tathä dé rghair nija-bähu-parighair mud-garäkära-sva-bähubhiù çaìkhaà cakraà gadäà padmaà ca dhärayantaà tathä deva-yogyälaìkäräìga-rägaiù naväni yäni padmäni teñ äà lasanté dedé pyamänä yä mälä tayä ca pradé ptaà tathä dedé pyamäna-haridräbha-vastra-yuktaà tathä näradädibhir veñ ö itaà tathä paìkajäsé nam ||19||

—o)0(o—

evaà dhyä tvä pumä àsaà sphuö a-hå daya-sarojam ä sé nä mä dyaà sä ndrä bhoja-cchavià vä druta-kanaka-nibhaà vä japed arka-lakñ am |

manvor ekaà dvitä rä ntaritamathahuned arka-sä hasram idhmaiù kñ é ra-drutyaiù payoktaiù sa-madhu-ghå ta-sitenä thavä pä yasena ||20||

evaà-vidhaà pürvoktaà mukundaà dhyätvä praphulla-hå daya-padmäsanopaviñ ö aà tathä ädyaà prathamaà sa-jala-jalada-çyämaà sändräbhoja-cchavim iti päö he maså ëa-padma-käntià vä dhyätvä divtäräntaragaà praëava-dvaya-madhya-gataà manvor daçäñ ö ädaçäkñ arayor ekam arka-lakñ aà dvädaça-lakñ aà japet | atha japänantaram arka-

sahasraà idhmaiù samidbhiù kñ é ra-drutyair açvatthodumbara-plakñ a-nyagrodhänyatama-samudbhavaiù payoktaiù dugdha-plutaiù athavä ghå ta-madhu-çarkarä-sahitena paramännena juhuyät ||20||

—o)0(o—

tato lokä dhyakñ aà dhurva-citi-sad-ä nanda-vapuñ aà nije hå t-pä thoje bhava-timira-sambheda-mihiram |

nijaikyena dhyä yan manum amala-cetä ù pratidinaà tri-sä hasraà japyä t prayajatu sä yä hna-vidhinä ||21||

tatas tad-anantaraà lokädhyakñ aà loka-sväminam | avinäçi-jïänaà tat-sukha-svarüpa-çaré raà saàsärändhakära-viccheda-süryam amuà kå ñ ëaà nija-hå daya-padme nijaikyena sväbhedena bhävayan amala-cetäù nirmaläntaùkaraëaù pratidinaà tri-sahasraà sahasra-trayaà juhuyät tathä pürvokta-säyähna-püjä-prakäreëa püjayatu homam api karotu ||21||

—o)0(o—

vidhià yo’muà bhaktyä bhajati niyataà susthira-matir bhavä mbhodhià bhé maà viñ ama-viñ aya-grä ha-nikaraiù |

taraìgair uttuìgair jani-må ti-samä khyä iù pravitataà samutté ryä nantaà vrajati paramaà dhä ma sa hareù ||22||

sa sthira-matiù pumän amuà vidhià prakäraà niyataà satataà bhaktyä bhajati sevate sa bhavämbhodhià saàsära-sägaraà samutté rya hareù ananyaà na vidyate anyo yasmät sarva-mayam utkå ñ ö aà dhäma präpnoti | ké då çaà ? ambhodhir iva bhayaìkaraà kair viñ amä durnivärä ye viñ ayäù çabdädayaà athavä srak-candana-vanitädyäù ta eva gräha-rüpä makara-kacchapädyäs teñ äà nikaraiù samühaiù | tathä janma-maraëa-näma-dheyais taraìgair uttuìgair mahadbhir visté rëam ||22||

—o)0(o—

gå ëaàs tasya nä mä ni çå ëvaàs tadé yä ù kathä ù saàsmaraàs tasya rüpä ëi nityam |

namaàs tat-padä mbhoruhaà bhakti-namraù sa püjyo budhair nitya-yuktaù sa eva ||23||

sa puruñ aù budhaiù präjïaiù püjyaù sa eva ca nitya-yukto nitya-yoga-bhäk | kià kurvan ? asya çré -kå ñ ëasya nämäni gå ëan vadan, tadé yäù kathä äkalpayan | tasya çré -kå ñ ëasya rüpäëi mürté ù sarvadä dhyäyan | tat-padämbhoruhaà çré -kå ñ ëa-päda-padmaà bhakti-namraù sevä’vanataù adhika-namratva-khyäpanärthaà paunaruktyam ||23||

—o)0(o—

idäné à parama-mantra-dvayaà kathayati—

vakñ ye manu-dvamathä tirahasyam anyat saàkñ epato bhuvana-mohana-nä ma-dheyam | brahmendra-vä manayanendubhir ä dimä nyas

tat-pürvako viyadå ñ é ka-yuteçaìe-hå t ||24|| athänantaram anyat mantra-dvayam atigopyaà jagan-mohana-saàjïakaà svalpoktyä vakñ ye | brahma ka-käraù | indro la-käraù | väma-nayanaà dé rgha-é -käraù | indur anusväraù | etaiù saàyuktaù käma-bé ja-rüpaù prathamo mantra uddhå taù | tat-pürvakaù viyat ha-käraù å ñ é ka iti svarüpaà täbhyäà yukta é ça-çabdaù hå ñ é keça iti svarüpaà ìe caturthy-eka-vacanaà hå n namaù | klé à hå ñ é keçäya namaù iti dvité yo mantraù | aträyaà puruñ ottama-mantra iti bhairava-tripäö hinaù ||24||

—o)0(o—

å ñ y-ädikam äha—

manvos tu saàmohana-nä rado muniù chandas tu gä yatram udé ritaà budhaiù |

trailokya-saàmohana-viñ ëu-retayoù syä d devatä vacmy adhunä ñ aò-aìgakam ||25||

anayor mantrayoù saàmohana-närado muniù | chandaù punar gäyatram | mantrajïaiù kathitaà trailokya-saàmohana-viñ ëur devateti ||25||

—o)0(o— adhunä ñ aò-aìgaà vadämi—

aklé b-adé rghaiù sa-lavais tad api ca kalä sanä rüòhaiù | uktaà pürvavad ä sana-vinyä sä ntaà samä cared atha tu ||26||

å -è -ÿ -ÿ ÿ -varjita-ñ aö -dé rgha-svaraiù bindu-sahitaiù kalety akñ ara-dvaya-sambaddhaiù kläà klé à klüà klaià klauà klaù ebhis tat ñ aò-aìgam uktam | athänantaraà pürvavad daçäkñ ara-kathita-püjä-paryantaà käryam ||26||

—o)0(o—

karayoù çä khä su tale nyasya ñ aò-aìgä ni cä ìgulé ñ u çarä n | manu-puö ita-mä tå kä rëair nyasyä ìge’ìgä ni vinyasec ca çarä n ||27||

karayoù çäkhäsu aìgulé ñ u ubhaya-kara-tale ca ñ aò-aìgäni vinyasya punar aìgulé ñ u ca käma-bäëän vinyasya ädy-anta-sthita-mantra-mätå käkñ air mätå kä-sthäneñ u vinyasya dé rgha-yukta-käma-bé jaiù ñ aò-aìgäni sva-çaré re vinyasya bäëa-nyäsaà ca kuryät ||27||

—o)0(o— bäëa-nyäsa-sthänäny äha—

kä sya-hå daya-liìgä ìghriñ ukara-çä khä bhir namo’ntakä n ìe’ntä n | çoñ aëa-mohana-sandé pana-tä pana-mä danä n kramaçaù ||28||

çiro-vadana-hå daya-liìga-pädeñ u aìgulé bhiù aìguñ ö hädika-niñ ö ha-käntäbhiù ekaikayä aìgulyä caturthé namaù-pada-sahitän vakñ yamäëän païca-bäëän krameëa vinyaset ||28||

—o)0(o— bäëa-nämäny äha—

païcaite samproktä hrä à-hré à-klé à-klüà sa ä dikä bä ëä ù | saàmohanam atha jagataà dhyä yet puruñ ottamaà samä hita-dhé ù ||29||

hräà-hré à-klé à-klüà sa etäni païca-bé jäni ekaikäni ädau yeñ äà evaà ete païca-bäëäù çoñ aëädayaù proktäù | prayogas tu—hräà çoñ aëäya namaù ity aìguñ ö hena çirasi hré à mohanäya namaù iti tarjanyä mukhe ity ädi athänantaram | saàyata-cittaù tribhuvana-vaçya-karaà puruñ ottamaà cintayet ||29||

—o)0(o— dhyänam äha—

divya-tarüdyä nodyad-rucira-mahä -kalpa-pä dapä dhastä t | maëi-maya-bhütala-vilasad-bhadra-payo-janma-pé ö ha-niñ ö hasya ||30||

viçva-prä ëasyodyat-pradyotana-sama-dyuteù suparëasya | ä sé nam unnatä àse vidruma-bhadrä ìgam aìgajonmathitam ||31|| cakra-darä ìkuça-pä çä n sumano-bä ëekñ u-cä pa-kamala-gadä ù |

dadhataà svadorbhir aruëä yata-vipula-vighürëitä kñ i-yuga-nalinam ||32|| maëimaya-kiré ö a-kuëòala-hä rä ìgada-kaìkaëorbhir asanä dyaiù |

aruëair mä lya-vilepair ä dé ptaà pé ta-vastra-paridhä nam ||33|| nija-vä moru-niñ aëëä à çliñ yanté à vä ma-hasta-ghå ta-nalinä m |

kildyad-yonià kamalä à madana-mada-vyä kulojjvalä ìgalatä m ||34|| surucira-bhüñ aëa-mä lyä nulepanä àsu-sita-vasana-parivé tä m |

nija-mukha-kamala-vyä på ta-caö ulä sita-nayana-madhukarä à taruëé m ||35|| ç liñ yantaà vä ma-bhujä -daëòena då òhaà dhå tekñ u-cä pena |

taj-janita-para-nirvå ti-nirbhara-hå dayaà carä caraika-gurum ||36||

sura-ditija-bhujaga-guhyaka-gandharvä dy-aìganä -jana-sahasraiù | mada-manmathä lasä ìgair abhivé taà divya-bhüñ aëollasitaiù ||37||

ä tmä bhedatayetthaà dhyä tvaikä kñ aram athä ñ ö a-varëaà vä | prajaped dina-kara-lakñ aà trimadhura-siktais tu kiàçuka-prasavaiù ||38||

nava-çlokänäà kulakam | ittham evaà väsudevaà dhyätvä ekäkñ ara-käma-bé jam athaväñ ö äkñ ara-mantraà dinakara-lakñ aà dvädaça-lakñ aà japet | ké då çam ? dhyätvä deva-sambandhi-vå kñ odyäne kalpa-vå kñ odyäne udyan vå ddhià gacchan manoharo yaù pärijäta-vå kñ as tasya tale garuòasyonnatäàse upaviñ ö am | ké då çasya garuòasya ? padmarägädi-ghaö ita-bhü-bhäga-çobhamäna-çreñ ö ha-padma-pé ö hopaviñ ö asya tathä sakala-jé va-bhütasya parameçvarasyäàçatvät tathä udita-sürya-sama-känteù | ké då çaà väsudevam ? praväla-sundaräìgaà, käma-vyäkulitaà sva-dorbhiù sva-bähubhir dakñ iëa-väma-krameëa cakra-çaìkhäìkuça-päça-puñ pa-çarekñ u-cäpa-padma-gadäù bibhräëaà tathä raktaà dé rghaà bå had-vighürëitaà netra-dvaya-rüpaà padmaà yasya sa tathä tam, padma-rägädi-maëi-ghaö ita-çiro’laìkära-karëa-bhüñ aëam uktähära-bähu-bhüñ aëa-kara-müla-bhüñ aëa-mudrikä-kñ udra-ghaëö ikä-prabhå tibhiù rakta-mälya-gandhaiç ca dedé pyamänaà tathä pé te väsasé paridhänam äcchädanaà yasya sa tathä taà tathä dhå tekñ u-cäpena väma-bähu-daëòena då òhaà yathä syäd evaà çriyam äliìganam | ké då çé m ? své ya-vämoru-deçe upaviñ ö äà, tathä äliìganté à, tathä väma-hasta-gå hé ta-padmäà, tathä sarasé -bhüta-guhyäà tathä kämena vyäkulé kå tä anäyatté -kå tä aìga-latä yasyäs täà manoharäëi alaìkära-mäla-candanäni yasyäs täà tathä çveta-vastra-paridhänäà tathä kå ñ ëa-mukha-padme vyäpå taà samyag vyäpära-yuktaà caö ulaà manoharaà caïcalaà vä asitaà çyämaà yan netraà sa eva madhukaro bhramaraù yasyäs täà tathä taru¸ eé à yuvaté m | punaù ké då çé m ? priyäliìgana-janita-parama-sukha-pürëa-hå dayaà tathä jagad-guruà tathä deva-daitya-sarpa-deva-yoni-deva-gäyana-vidyädhara-stré -sahasrair madatayä kämena ca stambha-yuktam aìgaà yeñ äà tair devärhaëa-bhüñ aëa-dé ptair veñ ö itaà kayä yuktyä ätmaikyena dhyätvä ||30-38||

—o)0(o—

juhuä t taraëi-sahasraà vimalaiù salilaiç ca tarpayet tä vat | viàçaty-arëe prokte yantre dinaço’mum arcayet bhaktyä ||39||

dhyäna-japänantaraà ghå ta-madhu-çarkarä-sahitaiù paläça-puñ pair dvädaça-sahasraà juhuyät | homänantaraà nirmalair jalair dvädaça-sahasraà tarpaëaà kuryät | viàçaty-arëeti | pürvokta-viàçaty-akñ arodita-pé ö ha-vidhänena tan-mantroddhå ta-yantre amuà kå ñ ëaà bhaktyä pratidinaà püjayet ||39||

—o)0(o—

püjä-prakäram äha särdhaà catuùçlokena | garuòa-mantram äha—

pé ö ha-vidhau pakñ y-ante rä jä ya-çiro’munä bhi-püjyä hi-ripum |

harim ä vä hya skandhe tasyä rghä dyaiù samarcya bhüñ ä ntai ||40|| aìgä ni ca bä ëä àç ca nyä sa-kramataù kiré ö am api çirasi |

çravasoç ca kuëòale’ri-pramukhä ni praharaëä ni pä ëiñ u ca ||41|| çré vatsa-kaustubhau ca stanayor ürdhve gale ca vanamä lä m | pé ta-vasanaà nitambe vä mä ìke çriyam api sva-bé jena ||42||

iñ ö vä tha karëikä yä m aìgä ni vidigdaçä su dikñ u çarä n | koëeñ u païcamaà punar agny-ä di-daleñ u çaktayaù püjyä ù ||43||

püjä-vidhau pakñ i-çabdänte räjäyeti svarüpaà çiraù svähä anena prakäreëa pé ö ha-madhye ahi-ripuà garuòaà sampüjya tasya garuòasya på ñ ö he çré -kå ñ ëam ävähyävähanädi yathävat kå tvärghädyair bhüñ äntair upacäraiç ca sampüjya aìgäni ca sampüjya païca-bäëäàç ca sampüjya bhüñ aëäni ca sampüjya dig-daleñ u çaktayaù püjyä iti anenänvayaù | etad eva spañ ö ayati—nyäsa-kramata ity ädinä | yatra parameçvaräìge yasya nyäsaù | tasya püjä boddhavyä tatra çirasi kiré ö aà api-päda-püraëe çrotrayoù kuëòale ari-mukhäni cakrädé ni praharaëäni äyudhäni hasteñ u stanayo ürdhvaà hå di çré vatsa-kaustubhau gale vana-mäläm äpäda-lambiné à padma-mäläà nitambe kaö yäà haridräbha-vastraà vämäìge väma-bhäge lakñ mé à ca sva-bé jena çré -bé jena iñ ö vä sampüjya karëikäyäà dig-vidiçäsu koëeñ u dikñ u ca aìgäni pürvavat sampüjya dikñ u çarän agny-ädi-koëeñ u ca païcamaà bäëaà püjayet punar agny-ädi-daleñ u añ ö au çaktayaù püjyäù ||40-43||

—o)0(o— çakti-varëän äha—

lakñ mé ù sarasvaté svarëä bhe aruëatare rati-pré tyau | ké rtiù kä ntiç ca site tuñ ö iù puñ ö iç ca marakata-pratime ||44||

svarëäbhe pé ta-varëe aruëatare atirakte site çukle marakata-pratime haridrä-varëe ||44||

—o)0(o— etäù çaktayaù kimbhütäù ?

divyä ìga-rä ga-bhüñ ä mä lya-dukülair alaìkå tä ìga-latä ù | smerä nanä ù smä rä rtä dhå ta-cä mara-cä ru-kara-talä etä ù ||45||

deva-yogyänulepanälaìkära-granthita-puñ pa-sükñ ma-vastrair bhüñ ita-dehä aìga-latä-çabdaù svarüpa-väcé tathä é sad-dhäsya-vadanä tathä käma-bäëa-pé òitäù tathä gå hé ta-cämara-manoharäs täù ||45||

—o)0(o—

lokeçä bahir arcyä ù kathitety arcä manu-dvayodbhütä |

prä yaù puruñ ottama-vidhir evaà hi sa nocyate’tra bahulatvä t ||46|| tad bahir indrädayaù vajrädayaç ca püjyäù ity evaà püjä mantra-dvaya-sambhavä kathitä präyo bähulyena puruñ ottama-mantra-kathita-prakäro’py evaà paraà sa iha spañ ö é kå tya nocyate bahu-vaktavyatvät präyaù puruñ ottama-vidher evam ihänyato’vagantavyam iti ö é käntara-sammataà päö häntaram ||46||

—o)0(o— sammohana-gäyatré m äha—

trailokya-mohanä yety uktvä vidmaha iti smarä yeti | tat dhé mahé ti tan no’nte viñ ëus tad anu pracodayä t ||47||

trailokya-mohanäyeti svarüpam uktvä tad-anantaraà vidmaha iti smaräyeti tad-anu dhé mahé ti tan no viñ ëuù pracodayäd iti svarüpaà vadet ||47||

—o)0(o— prabhävam äha—

japyaiñ ä hi japä dau durita-haré çré -karé japä rcana-havanaiù | prokñ ayatu çuddhi-vidhaye’rcä yä m anayä tma-yä ga-bhü-dravyä ëi ||48||

eñ ä gäyatré japät pürvaà japané yä sva-mantra-japa-püjä-homaiù punaù päpa-näçiné lakñ mé -pradä ca bhavati | anayä gäyatryä ca püjäyäà çuddhy-artham ätma-yäga-bhü-dravyäëi ätmänaà yäga-bhuvaà dravyäëi ca prokñ ayatu ||48||

—o)0(o— mantra-dvaya-sädhäraëa-tarpaëam äha—

manvor ekena çataà tarpayen mohané -prasüna-yutair yaù | toyair dinaçaù prä taù sa tu labhate vä ïchitä n ayatnataù kä mä n ||49||

yaù pürvokta-mantrayor ekena mohané -puñ pa-miçritaiù çakräsana-padmäsana-puñ pa-sahitair jalaiù prati pratyahaà çataà tarpayet | sa väïchitän kämän anäyäsena präpnoti ||49||

—o)0(o— mantra-dvaya-sambandhi-prayogäntaram äha—

hutvä yutaà huta-çeñ a-sampä tä jyena tä vad abhijaptena | bhojayatu svä mé kaà ramaëé -ramaëo’pi tä à sva-vaçatä à netum ||50||

ghå tena vahnäv ayutaà ähuti-çeñ a-ghå tena mantra-japtena ramaëé sva-vaçatäà netuà präpayituà ätmé yaà kämukaà bhojayatu kämukaù striyaà bhojayatu ||50||

—o)0(o—

añ ö ä daçä rëa-vihitä vidhayaù kä ryä vaçyata ä bhyä m | manvor anayoù sadå gbhyo vaina manus trailokya-vaçya-karmaëi jagati ||51||

añ ö ädaçäkñ ara-mantra-kathitä vaçya-käriëaù prayogä äbhyäà manträbhyäà käryä hi niçcayena jagati sakala-jagad-äyattatä-kärye anayoù samäno’nyomantro nästi ||51||

—o)0(o—

atraikä rëa-japä dä v athavä kå ñ ëaù sa-veëu-gatir dhyeyaù | aruëa-rucirä ìga-veçaù kandarpo vä sapä ça-çå ëi-cä peñ u ||52||

atra samanantarokta-dvaya-madhye ekäkñ ara-mantrasya japa-püjä-homädau kå ñ ëo bhävané yaù | ké då k ? sa-veëu-gatir iti vaàçottha-gäna-paraù | tathä lohita-manohara-çaré räbharaëaù | athavä, atraiva mantra-japädau päçäìkuça-dhanur-bäëa-dharaù kämadevo dhyeyaù | mantrasyädi-devätmakatväd iti bhävaù ||52||

—o)0(o—

prakå tam upasaàharati—

yas tv ekataraà manum etayor vimala-dhé ù sadä bhajati mantré | so’muträ pi ca siddhià vipulä m ihä titarä m eti ||53||

yo mantré anayor mantrayor ekaà mantra-çreñ ö haà sadä japädibhiù sevate, sa iha loke’mutra ca atyarthaà vipuläà siddhià präpnoti ||53||

—o)0(o—

atha rukmiëé -vallabha-mantram uddharati—

atha satya-çauri ca tå té ya-turyakä ù çikhi-vä ma-netra-çaçi-khaëòa-maëòitä ù | jaya-kå ñ ëa-yugmaka-nirantarä tma-bhü-

çikhi-çakti-òä sya-vå ta-sakta-varëakä ù ||54||

pranimadhyato mudita-cetase tatas tyaparakta-då gyaguru-mä rutä kñ arä ù |

sa-caturthi-kå ñ ëa-padam ikñ u-kä rmuko daça-varëakaç ca manuvaryakas tv asau ||55||

salavä dharrä cala-sutä ramä kñ araiù

puö itaù kramo krama-gataiù samudgavat | iti danta-sürya-vasu-varëa uddhå taù

kavitä nuraïjana-ramä karo’gha-hå t ||56|| satyo da-käraù | çaurir dha-käraç ca | tå té ya-turyeti ja-käraù jha-käraç ca | ete catväro varëäù pratyekaà çikhé rephaù väma-netram é -käraù çaçi-khaëòo binduù | etaiù çobhanäù sambaddhä ity arthaù | tathä ca, dré à dhré à jré à jhré à iti | tad anu jaya-kå ñ ëeti tripäö hi-govinda-miçra-prabhå tayaù | vastutaù jaya-kå ñ ëeti padasya yugmaà tad-anu nirantareti svarüpam ätma-bhüù ka-käraù çikhé rephaù çaktir é -käraù | tathä kré -svarüpam | tad anu òa-svarüpaà äsya-vå tam ä-käraù òä-svarüpam | sakta iti svarüpaà pranimadhyato prané ti akñ arayor madhye mudita-cetase iti tato ni-çabdänte tyeti svarüpaà tad anu pa-svarüpam | rakto rephaù | då g i-käraù prathamätikrame käraëäbhävät hrasva-i-käro labhyate | tathä ca, pri iti svarüpaà tato ya iti svarüpaà gurur ä-käraù | yä iti svarüpam | tad anu märuto ya-käraù | tad-anu sa-caturthi-kå ñ ëa-padam kå ñ ëäyeti svarüpam | tad-anu ikñ u-kärmukaù käma-bé jaà | tad-anu pürvokta-daçäkñ ara-mantraù | tad anu lavo binduù tat-sahitä dharä ai-käraù aià iti svarüpam | acalaù parvataù tat-sutä pärvaté bhuvaneçvaré -bé jam ity arthaù | ramä çré -bé jam | ebhis tribhir bé jair mantränte pratiloma-paö hitaiù aià hré à çré à ante çré à hré à aià iti samudgavat sampuö avat puö ito’yaà dvipaïcäçad-varëo mantraù siddho bhavati | mantra-varëa-saìkhyäm äha—ité ti | danta = 32, sürya = 12, vasu = 8 | ebhir militaiù saìkhyä dvipaïcäçad-varëätmako (52) mantro bhavaté ty arthaù | ké då çaù ? kavitälokänuräga-lakñ mé sampädakaù tathägha-hå t päpa-hartä ||54-56|| mantra-svarüpam—aià hré à çré à dré à jré à jhré à jaya kå ñ ëa jaya kå ñ ëa nirantara-kré òäsakta-pramudita-cetase nitya-priyäya kå ñ ëäya kré à gopé -jana-vallabhäya svähä çré à hré à aià ||

—o)0(o—

asya mantrasya å ñ y-ädikam ity äha—

mukha-vå tta-nanda-yuta-nä rado muniù chanda uktam amå tä dikaà virä ö |

trijagad vimohana-samä hvayo hariù khalu devatä sya munibhiù samé ritä ||57||

mukha-vå ttam ä-käraù nandeti svarüpam äbhyäà yuto näradaù | tathä ca änanda-närada-å siù amå tädikaà viräö chandas trailokya-mohano harir devatä näradädibhir munibhiù kathitä ||57||

—o)0(o—

aìga-vidhià darçayati—

vasu-mitra-bhüdhara-gajä tma-diìmayair mamanu-varëakais tripuö a-saàsthitaiù på thak |

nija-jä ti-yuì-nigaditaà ñ aò-aìgakaà kriyayaiva tat khalu janä nuraïjanam ||58||

vasuù = 8, mitraù = 12, bhüdharaù = 7, gajaù = 8, ätmä = 1, dik = 10 | etat saìkhyäkair manträkñ arais tripuö a-saàsthitaiù | tathä ca aià hré à çré à dré à vré à jré à jhré à jaya-kå ñ ëa aià hré à çré à hå dayäya namaù | aià hré à çré à jaya-kå ñ ëa-nirantara-kré òäsakta aià hré à çré à çirase svähä – ity ädi kriyayaiva ñ aò-aìga-kriyayaiva sarva-janänurägaà janayati ||58||

—o)0(o—

nyäsam äha—

atha saàviçodhya tanu-mukta-mä rgataù viracayya pé ö ham api ca sva-varñ maëä | karayor daçä kñ ara-vidhi-kramä n nyaset

sa ñ aò-aìga-sä yakam anaìga-païcakam ||59||

athänantaraà tanuà çaré ram ukta-märgataù pürvokta-bhüta-çuddhyäù prakäreëa saàçodhyänantaraà sva-varñ maëä sva-çaré reëa pé ö ham äracayya karayoù kara-yugale daçäkñ arokta-prakäreëa ñ aò-aìga-ñ aö kaà säyakän ca çoñ aëädé n bäëän anaìga-païcakaà käma-bé ja-manmatha-kandarpa-makara-dhvaja-manobhüta-saàjïakaà käma-païcakaà nyaset ||59||

—o)0(o— imam evärthaà vivicya darçayati—

manunä triço nyasatu sarvatas tanau smara-sampuö ais tad anu mä tå kä kñ araiù |

daça-tattvakä di-daça-varëa-ké rtitaà tv atha mürti-païjara-vasä nam ä caret ||60||

manunä müla-mantreëa pürvaà çaré re tri-vyäpakaà kuryät | tad-anantaraà prativarëaà käma-bé ja-puö itair mätå käkñ araiù triço nyasatu | daça-varëa-ké rtitaà daçäkñ arokta-daça-tattvakän nyaset | tattva-nyäsädi-mürti-païjaräntaà vinyasya ||60||

—o)0(o—

så jati sthité daça-ñ aò-aìga-sä yakä n

nyasatä t tato’nyad akhilaà puroktavat | pravidhä ya sarva-bhuvanaika-sä kñ iëaà

smaratä n mukundam anavadya-dhé ra-dhé ù ||61|| så ñ ö i-sthité samäcaret daçäìgäni ñ aò-aìgäni bäëäàç ca dehe vinyaset | tad-anantaram ätmärcanädy-akhilaà pürvavat kå tvä sakala-loka-drañ ö äraà çré -kå ñ ëaà smaratät cintayatu, nirmalästhirä buddhir yasya sa tathä tädå çaù sädhakaù ||61||

—o)0(o— dhyänam äha—

atha bhüdharodadhi-pariñ kå te maho- nnata-çä la-gopura-viçä la-vé thike |

ghana-cumby-udagrasita-saudha-saìkule maëi-harmya-vistå ta-kapä ö a-vedike ||62||

athänantaraà svake pure maëi-maëòape sura-pädapasya kalpa-vå kñ asyädho maëi-maya-bhütale parisphurat på thu-siàha-vaktra-caraëämbujäsane sthüla-siàha-mukhäkära-pädänvita-pé ö ha-padmäsane samupaviñ ö am acyutam abhicintayet | ké då çe pure ? bhüdharäù parvatäù udadhiù samudraù etaiù pariñ kå te veñ ö ite tathä mahonnataù atyuccaù çälaù prakäro gopuraà bahir-dväraà ca yatra tasmin tathä viçälä mahaté vé thikä panthäù yatra tatra karmadhärayaù tathä megha-sparçi atiçuddha-dhavala-gå ha-vyäpte tathä maëi-maya-gå he visté rëäù kapäö äù tathä vedikä pariñ kå ta-bhümir yatra tatra ||62||

—o)0(o— punaù ké då çe pure ?

dvija-bhüpa-viö -caraëa-janmanä à gå hair vividhaiç ca çilpi-jana-veçmabhis tathä | ibhasaptyurabhrakharadhenusairbhac-

chagalä layaiç ca lasitaiù sahasraçaù ||63|| sahasraço lokair brähmaëa-kñ atriya-vaiçya-çüdräëäà nänä-prakära-gå haiù tathä çilpi-janänäà gå has tathä hasty açvameñ a-gardabha-dhenu-mahiñ a-cchagalänäà gå haiù çobhite ||63||

—o)0(o— punaù ké då çe ?

vivadhä paëä çrita-mahä janä hå ta- kraya-vikraya-draviëa-saïcayä ïcite | janamä nasä hå ti-vidagdha-sundaré -

jana-mandiraiù suruciraiç ca maëòite ||64|| nänä-prakära-vipaëi-samäçrite mahä-janähå ta-kraya-vikraya-draviëa-saàcaya-vyäpte | punaù ké då çe ? janänäà cittäpaharaëe caturäù ye veçyä-janäs teñ äà gå haiù çobhamänair alaìkå te ||64||

—o)0(o—

punaù ké då çe pure ? på thu-dé rghakä -vimala-pä thasi sphurad-

vikacä ravinda-makaranda-lampaö aiù | vara-haàsa-sä ras-rathä ìganä mabhir

vihagair vighuñ ö a-kakubhi svake pure ||65|| sthüla-sarovara-nirmalodake dedé pyamäna-vikasita-kamala-makarandäkhya-rasa-lolupaiù çreñ ö ha-haàsa-särasa-cakraväka-saàjïakaiù pakñ ibhir dhvanitä diço yasmin ||65||

—o)0(o—

punaù ké då çe maëi-maëòape ?

surapä dapaiù surabhi-puñ pa-lolupa- bhramarä kulair vividha-kä madair nè ëä m |

ç iva-manda-mä ruta-calac-chikhair vå te maëi-maëòape ravi-sahasra-prabhe ||66||

kalpa-vå kñ aiù sugandhi-puñ pa-lubdha-bhramara-vyäptair manuñ yäëäà vividha-kämadaiù çubha-manda-märuta-calad-agra-bhägais tair veñ ö ite | sürya-sahasra-mäna-prabhe ||66||

—o)0(o— punaù ké då çe ?

maëi-dé pikä -nikara-dé pitä ntare tanu-citra-vistå ta-vitä na-çä lini |

lalite pikasvara-vicitra-dä mabhiù susugandhi gandha-salilokñ ita-sthale ||67||

maëir eva dé pikä tasyäù samühe prakäçita-madhya-bhäge | punaù ké då çe ? sükñ ma-vicitra-visté rëa-candrätapa-yukte | punaù ké då çe ? vikasita-nänä-prakära-puñ pa-mäläbhiù çobhite atisurabhi-salila-sikta-sthäne ||67||

—o)0(o—

punaù ké då çe ?

stana-bhä ra-bhaìgura-kå çä valagnakaiù ||68||

pramadä -çatair mada-vighürëitekñ aëair

mada-jä lasaiù kara-vilola-cä maraiù | abhisevite skhalita-maïju-bhä ñ itaiù

stré -çatair mada-vighürëita-netrair mada-janitälasya-sahitaiù hasta-sthita-caïcala-cämarair é ñ at-skhalita-manohara-vacanaiù stana-bhära-namra-sükñ ma-madhya-pradeçaiù paritaù sevite ||68||

—o)0(o— kathambhütasya surapädapasya ?

avirä ma-dhä ra-maëi-varya-varñ iëaù çrama-hä nidä må ta-rasa-cyuto’py adhaù |

sura-pä dapasya maëi-bhütalollasat på thu-siàha-vaktracaraëä mbujä sane ||69||

aviçränta-maëi-çreñ ö ha-dhärä-varñ iëaù | punaù ké då çasya ? çrama-hänikarämå ta-rasa-çräviëaù ||69||

—o)0(o— ké då çam acyutam ?

abhicintayet sukha-niviñ ö am acyutaà nava-né la-né ra-ruha-komala-cchavim |

kuö ilä gra-kuntala-lasat-kiré ö akaà smita-puñ pa-ratna-racitä vataàsakam ||70||

nütana-né lotpala-ramya-käntim | punaù ké då çam ? kuö ilägra-keçeñ u sphurat kiré ö aà yasya tam | punaù ké då çam ? smitam é ñ ad vikasitaà puñ paà ratnäni ca te racito’vataàso yena tam ||70||

—o)0(o— punaù ké då çam ?

sulalä ö am unnasamudaïcita-bhruvaà vipulä ruëä yata-vilola-locanam |

maëi-kuëòalä sra-paridé pta-gaëòakaà nava-bandhu-jé va-kusumä ruëä dharam ||71||

tathä çobhamäna-laläö aà tathä ucca-näsikam udgacchad-bhrü-latäkam, tathä sthüläruëa-varëa-dé rgha-caïcala-nayanaà, tathä maëi-maya-kuëòala-kiraëa-pariçobhita-gaëòa-sthalaà yathä nütana-bandhu-jé va-puñ pa-sadå çäruëädharam ||71||

—o)0(o—

punaù ké då çaà parameçvaram ?

smita-candrikojjvalita-diìmukhaà sphurat pulaka-çramä mbu-kaëa-maëòitä nanam |

sphurad-aàçu-ratna-gaëa-dé pta-bhüñ aëot- tama-hä ra-dä mabhir upaskå tä àsakam ||72||

häsa-candra-kiraëa-dhavalé -kå ta-diì-mukhaà tathä sphurad-romäïca-janya-prasveda-bindu-çobhita-vadanam | punaù ké då çam ? sphurad-dedé pyamäna-kiraëa-ratna-samüha-prakäçamäna-bhüñ aëa-çreñ ö ha-hära-mäläbhiù çobhita-skandham ||72||

—o)0(o—

punaù ké då çam ? ghana-sä ra-kuìkuma-vilipta-vigrahaà

på thu-dé rgha-ñ aò-dvaya-bhujä -virä jitam | taruëä bja-cä ru-caraëä bja-maìgalon-

mathitä ìgam aìkaga-karä mbuja-dvayam ||73|| punaç candana-kuìkumäbhyäà parilipta-çaré raà punaù sthüla-dé rgha-dvädaça-hastair viräjitaà tathä nütanäruëa-varëa-padma-sadå ça-caraëa-padmaà punaù käma-pé òita-dehaà punaù sväìke äropita-hasta-dvayam ||73||

—o)0(o—

svä ìka-stha-bhé ñ maka-sutoru-yugä ntara-sthalaà tä à tapta-hema-rucim ä tma-bhujä mbujä bhyä m |

çliñ yantam ä rdra-jaghanä m upagühamä nä m ä tmä nam ä yata-lasat-kara-pallavä bhyä m ||74||

punaù sväìke sthitäyä rukmiëyä üru-dvayäbhyantare vidyamänaà | punas täà rukmiëé à tapta-suvarëa-käntià své ya-hasta-padmäbhyäm äliìgantam | ké då çé à täm ? ärdra-jaghanäm punar ätmänam çré -kå ñ ëaà dé rgha-manohara-päëi-pallaväbhyäà äliìganté m ||74||

—o)0(o—

ä nandodreka-nighnä à mukulita-nayanendé varä à srasta-gä tré à prodyad-romä ïca-sä ndra-çrama-jala-kaëikä -mauktikä laìkå tä ìgé m |

ä tmany ä lé na-bä hyä ntara-karaëa-gaëä m aìgakair nistaraìgair majjanté à lé na-nä nä -matim atula-mahä nanda-sandoha-sindhau ||75||

punaù svätmänandodreka-vyäptäà | punaù mudrita-nayana-né lotpaläà | punaù prodyat-tanu-pulaka-janya-niviòa-prasveda-bindu-rüpa-mauktika-çobhita-dehäà | punaù ätmani çré -kå ñ ëe samyag-vilé na-bähyäbhyantarendriya-samühäà | punar vyäpära-rahitaiù çaré raävayavair atiçayita-mahänanda-samüha-sägare nimagnäà | punaù vigata-caïcala-matim ||75||

—o)0(o—

punaù ké då çaà parameçvaram ?

satyä jä mbavaté bhyä à divya-dukülä nulepanä bharaëä bhyä m |

manmatha-çara-mathitä bhyä à mukha-kamala-caïcala-locana-bhramarä bhyä m ||76||

satyabhhämä-jämbavaté bhyäm äliìganam | kathambhütäbhyäm ? utkå ñ ö äni paö ö a-vastränulepanäbharaëäni yayos täbhyäà | punaù käma-çara-pé òitäbhyäà | punaù kå ñ ëa-mukha-viñ ayaka-caïcala-netra-bhramaräbhyäm ||76||

—o)0(o—

bhujaga-yugalä çliñ ö ä bhyä à çyä mä ruëa-lalita-komalä ìga-latä bhyä m |

ä çliñ ö m ä tma-dakñ iëa- vä ma-gatä bhyä à karollasat kamalä bhyä m ||77||

punaù parameçvarasya bhuja-yugalenäliìgitäbhyäm | yathä-krama-né läruëa-varëe manohare komale cäìga-late yayos täbhyäà | punaù parameçvarasya dakñ iëa-väma-gatäbhyäà | punaù päëi-sphurita-padmäbhyäm ||77||

—-o)0(o—

punaù ké då çam ? på ñ ö agayä kalinda-sutayä kara-kamala-yujä

samparirabdham aïjana-rucä madana-mathitayä | padma-gadä -rathä ìga-dara-bhå d-bhuja-yugalaà

dor-dvaya-sakta-vaàça-vilasan-mukha-sarasi-ruham ||78|| parameçvara-på ñ ö ha-deça-vartinyä yamunayä hasta-dhå ta-kamalayä samäliìgitam | kimbhütayä çyämayä ? punaù käma-pé òitayä | punaù ké då çaà parameçvaram ? padma-gadä-çaìkha-cakra-yukta-hasta-catuñ ö ayaà hasta-dvaya-dhå ta-vaàça-vilasan-mukha-kamalam ||78||

—o)0(o—

dikñ u bahiù surarñ i-yatibhiù khecara-parivå òhair bhakti-bharä vanamra-tanubhiù stuti-mukhara-mukhaiù |

santata-sevyamä nam amanovacana-viñ ayakam artha-catuñ ö aya-pradam amuà tribhuvana-janakam ||79||

tå té ya-paö alokta-krameëety arthaù | punaù bahir dikñ u devarñ i-yatibhiù khecara-mukhyair bhakty-atiçaya-namra-dehaiù | parivå òhaiù pradhänaiù stutibhiù väcäla-vadanair nirantaraà sevitaà punaù manaso väcäm agocaraà punar dharmärtha-käma-mokñ a-phala-catuñ ö aya-pradaà punas trailokya-janakam ||79||

—o)0(o—

sä ndrä nanda-mahä bdhi-magnam amala-dhä mni svake’vasthitaà dhyä tvaivaà paramaà pumä àsam anaghä t samprä pya dé kñ ä à guroù |

labdhvä muà manum ä dareëa sita-dhé r lakñ aà japed yoñ itä à vä rtä karëana-darçanä di-rahito mantré gurüëä m api ||80||

punar niviòänanda-mahä-samudra-magnam | své ye nirmale tejasi-tad-rüpeëävasthitam evam ukta-rüpaà parameçvaraà vicintya niñ päpät guror dé kñ ä-mantropadeça-vidhià präpyämuà mantraà labdhvä té kñ ëa-buddhiù ädarät lakñ am ekaà japet | ké då çaù sädhakaù ? stré ëäà vå ddhänäm api kathä-çravaëa-niré kñ aëa-paräìmukhaù ||80||

—o)0(o— homaà seväà cäha—

juhuyä c ca daçä àçakaà hutä çe sasitä kñ audra-ghå tena pä yasena | prathamodita-pé ö ha-varyake’muà

paryajen nityam anityatä -vimuktaye ||81|| hutäçe vahnau daçäàçakaà | ayutam ekaà çarkarä-madhu-ghå ta-yuktena paramännena juhuyät | kià ca pürvokta-daçäñ ö ädaçäkñ ara-kathite pé ö ha-çreñ ö he nityam amuà yajet | kim artham ? anityaù saàsäras tasya pariharaëäya ||81||

—o)0(o—

ä rabhyä tha vibhüti-nyä sa-kramataù çarä ntam abhyarcya |

mürty-ä dy-aìgä ntaà cä tmä naà viàçaty-arëodita-yantra-vare ||82|| madhya-bé jaà parito varuëendu-yamendra-dikñ u saàlikhya |

bé ja-catuñ kaà tad api catvä riàçadbhir akñ arair dvy-adhikaiù ||83|| ç iñ ö aiù praveñ ö ya çiva-hari-vasv-ä dy-açriñ v atha kramä d vilikhet |

vä ì-mä yä -çré -manträ s tadvad rakñ o’mbupä nilä çriñ u ca ||84||

çeñ aà pürvoditavad vidhä ya pé ö haà yathä vad abhyarcya | saìkalayya mürtim aträ vä hyä bhyarcayatu madhya-bé je tam ||85||

ärabhyety ädi vibhüti-païjaram ärabhya nyäsa-krameëa bäëa-paryantaà püjayitvä mürti-nyäsam ärabhyäìga-nyäsa-paryantaà cätma-rüpaà sampüjya pürvokta-viàçaty-akñ ara-mantroktaà yantra-çreñ ö ha-karëikä-madhya-sthita-vahni-pura-yuga-madhye madhyama-bé ja-madhye bé jam iti päö ha-svarasät hal-lekhä-bé jam iti rudradhara-govinda-miçra-prabhå tayaù | parastah-madhyama-bé jam iti päö he käma-bé jaà vilikhya tat-paritaç ca paçcimottara-pürva-dakñ iëa-dikñ u bé ja-catuñ kaà dré à tré à jé à jhré à iti bé ja-catuñ ö ayaà vilikhya tad api bé ja-catuñ ö ayaà dvi-catväriàçat japädi-svähäntaiù çiñ ö air manträkñ arair upari veñ ö ayet | anantaraà çiva é çänaù harir indraù pürvädi dig ity arthaù | vasur agniù ägneyädika evaà nairå té -väruëé -väyavé -dig eteñ u koëeñ u krameëa väg-bhava-bhuvaneçvaré -çré -bé jäni trir ävå tya vilikhet | avaçiñ ö aà pé ö ha-vidhänaà pürvavat samäpya pé ö haà yathävat püjayitvä tatra pé ö he karëikä-madhya-sthita-käma-bé je rukmiëé -vallabha-mürtià saìkalpya dhyätvä tam ävähya püjayet ||82-85||

—o)0(o—

mukha-dakñ a-savya-på ñ ö haga-bé jeñ v arcyä s tu çaktayaù kramaçaù |

rukmiëy-ä dyä ù ñ aö sv atha koëeñ v aìgä ni keçareñ u çarä n ||86|| anantaraà devasya san-mukha-dakñ iëa-väma-på ñ ö ha-pradeça-gateñ u bé ja-catuñ ö ayeñ u rukmiëy-ädyäù çaktayaù püjyäù ñ aö -koëeñ u aìgäni keçareñ u çarän püjayet ||86||

—o)0(o—

lakñ my-ä dyä dala-madhyeñ v agny-ä diñ u tad bahir dhvaja-pramukhä n | agre ketuà çyä ma på ñ ö he vipam aruëam amala-rakta-rucé ||87|| pä rçva-dvaye nidhé çau santata-dhä rä bhivå ñ ö a-dhana-puïjau |

heramba-çä stå -durgä -viñ vaksenä n vidikñ u vahny-ä di ||88|| vidruma-marakata-dürvä -svarëä bhä n bahir athendra-vajrä dyä n | yajana-vidhä nam ité ritam ä vå ti-saptaka-yutaà mukundasya ||89||

agny-ädi-patra-madhyeñ u lakñ my-ädyä püjyäù | tatra bahir-bhäge dhvaja-prabhå té n püjayet | anantaraà devasya san-mukhe çyäma-varëa-ketu-nämänaà gaëaà püjayet | deva-på ñ ö ha-bhäge aruëa-varëaà garuòaà püjayet | deva-pärçva-dvaye nirmala-rakta-rucé r nidhé çvarau püjyau ké drçau ? nirantara-dhäräbhir vå ñ ö a-dhana-samühau | vahny-ädi-vidikñ u herambädé n pravälädi-varëän püjayet | anantaraà bahir-dikñ u indrädi-loka-pälän tathä varjärdy-äyudhäni püjayet | iti pürvokta-prakäreëa mukundasya çré -kå ñ ëasyävaraëa-saptakaà püjä-vidhänaà kathitam iti ||87-89||

—o)0(o—

ity arcayann acyutam ä dareëa

yo’muà bhajen mantravaraà jitä tmä | so’bhyarcya divya-janair janä nä à

hå n-netra-paìkeruha-tigma-bhä nuù ||90|| iti amunä prakäreëa yo jitendriyo acyutaà kå ñ ëaà bhaktyä püjayan amuà mantra-çreñ ö haà sevate sa puruñ aù surair api püjyate | ké då çaù ? lokänäà hå daya-padma-locana-padmayoù süryaù sarva-jana-vaçé karaëa-mantraù samartha ity api päö haù ||90||

—o)0(o—

sita-çarkarottara-payaù-pratipattyä paritarpayed dina-mukhe dina-çastam | salilaiù çataà çata-makha-çriyam eñ a

sva-vibhüty-udanvati karoty uda-bindum ||91|| sita-çarkarä-pradhäna-pratipattyä dugdha-buddhyäù jalair eva dina-mukhe prätaù-käle pratidinaà çata-kå tvas taà tarpayet | anantaraà sädhakaù svädhipatya-samudre indrasya lakñ mé à jala-binduvat ||91||

—o)0(o—

vidala-halaiù sumanasaù sumanobhir ghanasä ra-candana-bahu-drava-magnaiù |

manunä munä havanato’yuta-saìkhyaà trijagat priyaù sa manuvit kavirä ö syä t ||92||

anena mantreëa sumanaso jäté -mälaté näm adheyasya sumanobhiù puñ paiù vikasi | taiù karpüra-yukta-candanasya bahu-drava-vyäptair ayuta-saìkhyaà havanato’yuta-home na sa mantré trailokyasya priyaù kavi-çreñ ö haç ca bhavati ||92||

—o)0(o—

dhyä nä d evä sya sadyas tridaça-må ga-då çor vaçyatä à yä nty avaçyaà kandarpä rtä japä dyaiù kim atha na sulabhaà mantrato’smä n narasya | spardhä m uddhüya citraà mahad idam api naisargiké à çaçvad enaà

sevete mantri-mukhyaà sarasija-nilayä cä pi vä cä m adhé çä ||93|| asya rukmiëé -vallabhasya dhyänät çé ghraà tridaça-må ga-då çaù deväìganä avaçyaà vaçyatäm äyättatäà präpnuvanti | kathambhütäù ? käma-pé òitä | athänantaraà japa-homädinäsmät manträt sädhakasya kià na sulabham | api tu sarvam eva sulabham ity arthaù | kià ca, idam api mahac citraà yat sarasija-nilayä lakñ mé ù väcäm adhé çä sarasvaté ca sväbhäviké m asüyäà tyaktvä nityam enaà sädhaka-çreñ ö haà sevete ||93||

—o)0(o—

ä dhi-vyä dhi-jarä pamå tyu-duritair bhütaiù samastair viñ air daubhä gyena daridratä dibhir asau düraà vimuktaç ciram | sat-putraiù susutä sumitranivahair juñ ö okhilä bhiù sadä

sampadbhiù parijuñ ö a é òita-yaçä jé ved anekä ù samä ù ||94|| kià ca mano-duùkha-roga-jaräpamå tyu-çoka-çünyaù sakala-präëibhir viñ aiù tathä duradå ñ ö ena tathä daridratädibhir atiçayena parityakto bahu-kälaà vyäpya-viçiñ ö a-putra-sametaù sat-putré -mitra-samühena sevitaù sadä samå ddhaù é dita-yaçäù stuta-yaçäù asau sädhakaù anekäù samä häyanäni jé vet ||94||

—o)0(o—

manträntarebhyo’syätiçayitvam äha—

akhila-manuñ u manträ vaiñ ëavä vé ryavanto mahitatara-phalä òhyä s teñ u gopä la-manträ ù |

prabalatara ihaiñ o’mé ñ u saàmohanä khyo manur anupama-sampat-kalpanä kalpa-çä khé ||95||

—o)0(o—

manum imam atihå dyaà yo bhajed bhakti-namro

—o)0(o—

atha yogam äha—

aìgé kå tyaikam eñ ä à manum atha japa-homä rcanä dyair manünä m

sarveñ u mantreñ u vaiñ ëava-manträ atiçayena savé ryäù teñ v api vaiñ ëava-mantreñ u gopäla-manträ atipüjita-phala-yuktäù teñ v api gopäla-mantreñ u eñ a saàmohanäkhya-mantraù prabalataraù prakå ñ ö a-bala-yuktaù | punaù nirupamaiçvarya-dänaika-kalpa-vå kñ aù ||95||

japa-huta-yajanä dyair dhyä navä n mantri-mukhyaù | truö ita-sakala-karma-granthir udbuddha-cetä ù

vrajati sa tu padaà tan nitya-çuddhaà murä reù ||96|| yo mantri-mukhyaù sädhaka-çreñ ö haù dhyäna-yuktaù bhaktyä ärädhyatva-jïänena imaà mantraà manoharaà japa-dhyäna-homädibhir bhajet sa muräres tat-prasiddhaà padaà vrajati präpnoti murä avidyä tasyä näçakasya padam | ké då çaà padam ? avinäçi sarva-käluñ ya-rahitam | sa ké då çaù ? vinäçita-sakala-karma-bandhanaù | punaù ké då çaù ? udbuddha-cetä vastu-grahaëonmukha-cittaù ||96||

añ ö ä ìgotsä ritä riù pramudita-pariçuddha-prasannä ntarä tmä |

yogé yuïjé ta yogä n samucita-vihå ti-svapna-bodhä hå tiù syä t prä gä syaç cä sane sve sumå duni samukhaà mé litä kñ o niviñ ö aù ||97||

eñ äà manünäà manträëäà madhye ekaà manum mantra-japa-homädibhiù své kå tya vaçé kå tya añ ö äìgena yama-niyama-präëäyäma-pratyähära-dhyäna-dhäraëä-samädhi-lakñ aëena utsäritäs tyaktäù käma-krodhädayo’rayo yena sa tathä harñ ita-nirmala-prasanna-citto yogé präg-vadanaù san yogän citta-vå tti-nirodhädé n karotu | ké då ço yogé ? yathocita-vihära-nidrä-prabodhähäraù | punaù svaké ye sukomale äsane samupaviñ ö aù | punaù ké då çaù ? sukhenänäyasena saàmé lite mudrite akñ iëé yena saù ||97||

—o)0(o—

viçvaà bhütendriyä ntaùkaraëa-mayaminendv-agni-rüpaà samastaà varëä tmaitat pradhä ne kala-nayana-maye bé ja-rüpe dhruveëa |

né tvä tat-puàsi bindv-ä tmani tam api parä tmany atho kä la-tattve

saàhå tyä bhyasya bé jottamam atha çanakair lé na-niçvä sa-cetä ù

mülä dhä re tri-koëe taruëataraëibhä bhä svare vibhramantaà

taà vai çaktau cid-ä tmany api nayatu ca tä à kevale dhä mni çä nte ||98||

etad-varëätmakaà samastaà viçvaà bhütendriyäntaù-karaëa-rüpaà süryendv-agni-rüpaà pradhäne prakå ti-rüpe käma-bé je praëavena né tvä tatra vilé naà vicintya tat käma-bé jaà bindv-ätmani prasiddhe’nusväräkhye tam api bindv-ätmänaà nädäkhye käla-tattve paramätmani saàharet tam api käla-tattvaà cid-rüpäyäà çaktau saàharet täm api çaktià kevale tejo-maye sva-prakäçe dhämni tejasi çänte sarvopadrava-rahite nayatu ||98||

—o)0(o—

ké då çe ?

nirdvandve nirviçeñ e niratiçaya-mahä nanda-sä ndre’vasä nä - pete’rthe kå ñ ëa-pürvamala-rahita-girä à çä çvate svä tmané ttham |

prakñ é ëä puëya-puëyo nirupama-para-saàvit-svarüpaù sa bhüyä t ||99||

nirdvandve çé toñ ëädi-dvandva-viçeñ a-rahite viçeñ o vaidharmyaà tad-rahite atyantänanda-ghane anante kå ñ ëa-govindädi-nirmala-çabdänäà pratipädye ätma-svarüpe ittham amunä prakäreëa saàhå tya saàhäraà kå tvä käma-bé jaà japan | athänantaraà svayam eva niçcala-çväsa-citto bhütvä prakñ é ëa-päpa-puëyaç ca bhütvä sa yogé nirupamaù parama-saàvin-mayo bhavati ||99||

—o)0(o—

kä maà bä lä rka-kä lä nala-jaö hara-kuraìgä ìka-koö i-prabhä sam | vidyun-mä lä -sahasra-dyuti-rucira-hasad-bandhu-jé vä bhirä maà

traiguëyä krä nta-binduà jagad-udaya-layaikä nta-hetuà vicintya ||100||

trikoëätmake mülädhäre udyad-ädityavat prakäçamäne bhramamäëaà käma-bé jaà nütanäditya-pralaya-kälé na-vahni-candra-koö i-tulya-käntià punas taòin-mälä-sahasra-käntià punaù nütana-puñ pita-bandhukavan manoharaà sattvädi-guëa-trayeëa vyäpto’nusvära-saàjïako bindur yena taà punaù viçvotpatti-näçaika-käraëam ||100||

—o)0(o—

tasyordhve visphuranté à sphuö a-rucira-taòit-puïja-bhä bhä svarä bhä m

udgacchanté à suñ umëä -saraëim anu-çikhä m ä lalä ö endu-bimbam |

mülaà yä sarva-dhä mnä à smaratu nirupamä à huìkå todaïciteraù ||101||

tasya käma-bé jasya upari bidnu-gata-kuëòaliné à çaktià dé pyamänäà cintayatu | kimbhütäm ? pravyakta-manohara-vidyut-sahasravat prakäçamäna-käntià, punaù laläö a-candra-bimbäntaà suñ umëä-randhraà yänté à, punaù anu anugatä bé ja-gata-biimbätmake vahni-çikhä jvälä yasyäà sä tathä täm | punaù kimbhütäm ? cit-svarüpäm | punaù durlakñ äà | punar äpta-sakala-viçväà | punaù kalä-rüpäm | punaù nädänumeyäà | punaù sarva-tejasäà müla-bhütäm | ké då ço’dhikäré ? huìkäreëa udaïcita ürdhvam utpäö ita iro väyur apänäkhyo yena sa tathä ||101||

cin-mä trä à sükñ ma-rüpä à kalita-sakala-viçvä à kalä à nä da-gamyä à

—o)0(o—

né tvä tä çanakair adhomukha-sahasrä rä ruëä bjodara-

dyotat-pürëa-çaçä ìka-bimbam amutaù pé yüñ a-dhä rä -så tim | raktä à mantramayé à nipé ya ca sudhä -nisyanda-rüpä à viçed

bhüyo’py ä tma-niketanaà punar api protthä ya pé tvä viçet ||102|| täà kuëòaliné à çaktià çanakair yathä syäd evam adhomukha-sahasra-daläruëa-kamala-madhya-dyotamäna-pürëa-candra-maëòalaà né tvä asmäc candra-bimbäd amå ta-dhärä-vå ñ ö ià rakta-varëäà varëätmikäm amå ta-srava-rüpäà päyayitvä ätma-niketanaà mülädhäre praveçayet | bhüyo’nantaram api tathaiva täm utthäpya tathä kå tvä punas tathä nija-sthänaà präpayed iti ||102||

—o)0(o—

etädå çäbhyäsasya phalam äha—

yo’bhyasyaty anudinam evam ä tmano’ntaà bé jeçaà durita-jarä pamå tyu-rogä n |

jitvä sau svayam iva mürtimä n anaìgaù saàjé vec cira-maliné lakeça-pä çaù ||103||

yaù pratyaham anena prakäreëa çaré ra-madhye käma-bé jam abhyasyaty ätmano’ntaà mano-layäntam idam abhyasyaté ti kriyä-viçeñ aëam asau sädhakaù durita-jaräpamå tyu-rogän paräbhüya svayam eva deha-dhäri-kandarpo bhütvä cira-kälaà jé vati | ké då çaù ? bhramara-varëavat çyäma-keça-samühaù ||103||

—o)0(o—

sphuö a-madhura-padä rëa-çreëir atyadbhutä rthä jhaö iti-vadana-padmä d visphuraty asya vä ëé | api ca sakala-manträ s tasya sidhyanti maìkñ u

vyuparama-ghana-saukhyaikä spadaà vartate saù ||104||

asya sädhakasya mukha-kamalän çé ghraà sarasvaté prabhavaté | kimbhütä ? pravyakta-manohara-pada-varëa-samühätmikä atyäçcarya-viñ ayä kintu asya sädhakasya maìkñ u anye’pi manträù sidhyanti kià ca sa sädhakaù aviçränta-niviòa-sukha-mätra-sthänà bhütvä tiñ ö hati ||104||

—o)0(o—

bhrä myan-mürtià müla-cakrä d anaìga svä bhir bhä bhé rakta-pé yüñ a-yugbhiù |

viçvä kä çaà pürayantaà vicintya pratyä veçyä s tatra vaçyä ya sä dhyä ù ||105||

praveçitä s tatra niçä ta-cetasä |

ravi-çaçi-çikhi-bimba-prasphurac-cä ru-madhye |

nä ryo naro vä nagaré sabhä pi vä

syuù kiìkarä s tasya jhaö ity anä rataà cirä ya tan nighna-dhiyo na saàçayaù ||106||

müla-cakrän mülädhäre atra saptamy-arthe païcamé bhramaëa-mürtià käma-bé jaà svaké yäbhir dé ptibhir lohitämå ta-yuktäbhir brahmäëòa-madhya-pradeçe püryamäëaà dhyätvä niçäta-cetasä té kñ ëa-matinä tatra näré -prabhå tayaù sädhyävaçyärthaà pratyäveçyäù prakñ eptavyä | anantaraà tatra praveçitäù praveça-präpitäù stré -prabhå tayas tan-nimagna-dhiyas tena hå ta-cittäù | tasya sädhakasya çé ghraà cira-kälam äjïä-käriëo bhavanti nätra sandehaù ||105-106||

—o)0(o—

taraëi-dala-sanä the çakra-gopä ruëe yo

hå daya-sarasije’muà çyä malaà komalä ìgaà susukham upaniviñ ö aà taà smared vä sudevam ||107||

tad-dvädaça-dala-yukte hå daya-kamale indra-gopäkhyo rakta-ké ö a-viçeñ aù tadvad aruëe sürya-vahni-candra-maëòala-çobhita-cäru-madhya-pradeçe amuà çyäma-

varëaà komaläìgaà sukumäräìgaà sukha-prakäreëopaviñ ö aà väsudevaà cintayet ||107||

—o)0(o—

pä dä mbhoja-dvaye’ìguly-amala-kiçalayeñ v ä balau san-nakhä nä à sat-kürmodä ra-kä ntau prapada-yuji lasaj-jaìghikä -daëòayoç ca | jä nvor ürvoù piçaìge nava-vasana-vare mekhalä -dä mni nä bhau

romä valyä m udä rodara-bhuvi vipule vakñ asi prauòha-hä re ||108||

ädi-puàsaù çré -kå ñ ëasya pädämbhojam ärabhya hasitänteñ u sthäneñ u vakñ yamäëeñ u çanair yathä syät tathä iti kramataù sthäna-kramataù sthäna-krameëa své yaà manaù sthäpayatu | tathä päda-padma-dvaye prathamaà manaù sthäpayet | tad-anantaraà pürvaà pürvaà apohyäpara-sthäneñ u mano nidadhyäd aìgulya evämala-kiçalayä nirmala-pallaväs teñ u | tad anu nakhänäà çobhamäna-paìktau tad-anu prapada-yuji päda-dvaye | ké då çe ? kürma-på ñ ö havad upari-bhäge unnate | tad-anu dedé pyamäna-jaìghä-dvaye | tad-anu jänu-dvaye üru-dvaye pé ta-varëe nütana-vastrayoù çreñ ö he kñ udra-ghaëö ikä-mäläyäà näbhi-pradeçe tan-niñ ö ha-roma-paìktau ca vipulodara-sthäne mahähära-yukte visté rëe vakñ asi ||108||

—o)0(o—

çré vatse kaustubhe ca sphuö a-kamala-lasad-baddha-hå d-dä mni bä hvor müle keyüra-dé pte jagad-avana-paö au dor-dvaye kaìkaëä òhye | pä ëi-dvandvä ìguli-sthe’timadhura-rava-saàlé na-viçve ca veëau

kaëö he sat-kuëòalosrasphuö a-rucira-kapola-stha-dvandvake ca ||109||

çré vatse vipra-pädävaghäta-tarjanyordhva-romätmake kaustubhe hå daya-niviñ ö a-maëi-viçeñ e vikasita-padma-mäläyäà keyüra-çobhita-bähvor müle saàsära-rakñ aëa-dakñ e kaìkaëa-yukte bähu-dvaye hasta-dvayäìguli-niñ ö he atimadhura-çabdena magnaà jagat-trayaà yena evambhüte veëau | tad-anu kaëö he ramya-kuëòala-kiraëa-prakäçita-manohara-kapola-stha-yugale ||109||

—o)0(o—

karëa-dvandve ca ghoëe nayana-nalinayor bhrü-vilä se lalä ö e

çoëe vinyasta-veëä v adhara-kiçalaye danta-paìktyä à smitä khye keçeñ v ä lola-barheñ v atisurabhi-manojïa-prasünojjvaleñ u |

jyotsnä yä m ä di-puàsaù krama iti ca çanaiù svaà manaù saànidhattä m ||110|| karëa-dvaye näsä-yugale netra-padma-dvaye bhrü-vikñ epe laläö e caïcala-mayüra-puccha-yukteñ u atisugandhita-manohara-puñ pojjvaleñ u keçeñ u çoëa-varëe äropita-veëau adhara-pallave danta-paìktyäà smitam äkhyä näma yasyä tasyäà jyotsnäyäm candra-käntau jyotsnä-tulye smite ||110||

—o)0(o—

yä van mano-vilayam eti harer udä re

añ ö ä daçä rëam athavä pi daçä rëakaà vä

ä ropyä ropya manaù padä ravindä di-manda-hasitä ntam |

manda-smite’bhyasatu tä vad anaìga-bé jam |

mantré çanair atha samä hita-mä tariçvä ||111||

harer udäre çobhamäne manda-smite mano yävad vilayam viçeñ ato layam eti tävad anaìga-bé jam añ ö ädaçärëam daçärëaà vä prajapatu | kimbhütaù ? samähita-mätariçvä pratyäharé kå taù präëa-väyuù ||111||

—o)0(o—

tatra vilä pya kñ é ëe cetasi sukha-cit-sad-ä tmako bhavati ||112||

manaù padäravindam ärabhya é sad-häsya-paryantaà samäropyänantaram | tatra viläpya lé naà kå tvä kñ é ëe çuddhe citte sati sukha-jïäna-sad-ätmako bhavati sädhakaù ||112||

—o)0(o—

nyä sa-japa-homa-püjä -tarpaëa-manträ bhiñ eka-viniyogä nä m | dé pikayaiva mayodbhä ñ itaù kramaù kå tsna-mantra-gaëa-kathitä nä m ||113||

kå ñ ëa-mantra-samüha-kathitänäà nyäsa-japädé näà krama-dé pikayaiva kramaù prakäçitaù ||113||

—o)0(o—

saàçaya-timira-cchidurä saiñ ä krama-dé pikä kareëa sadbhiù | kara-dé pikeva dhä ryä sasneham aharniçaà samasta-sukhä ptyai ||114||

saiñ ä krama-dé pikä sädhu-janaiù sa-snehaà yathä syät tathä kara-dé pikeva dhäryä | kimbhütä ? saàçaya-rüpändhakära-cchedayitré anyäpi tailädi-sneha-sahitaà yathä syät tathä dhäryate andhakära-näçiné bhavati | kim arthaà dhäryä ? samasta-sukha-präpty-artham ||114||

—o)0(o—

jagad idam anubiddhaà yena yasmä t prasüte yad anu tatam ajasraà pä ti cä dhiñ ö hitä yam |

yad uru maha udarcir yaà vidhatte ca gopé tam amå ta-sukha-bodha-jyotiñ aà naumi kå ñ ëam ||115||

jagad idam anuviddham anusyütaà yena jyotiñ ä yasmät parameçvarät imaà jana-lokaà saàsäräkhyaà prasüte prasütià pränoté ty arthaù | yasminn ity api päö haù | tathä parameçvaram adhiñ ö hätäram äçritä saté anutataà vistå taà jagat ajasraà sarvadä päti rakñ ati yasya parameçvarasya üru vipulaà mahaù tejaù tat udarcis tat-tejasä udita-dé ptiù saté yaà pratibimba-rüpeëa dhatte tam uktänandaà sva-prakäçaà naumi staumi ||115||

—o)0(o—

yaç cakraà nija-keli-sä dhanam adhiñ ö hä na-sthito’pi prabhur dattaà manmatha-çatruëä vana-kå te vyä vå tta-lokä ttikam |

dhatte dé pta-navena çobhanam aghä petä tta-mä yaà dhruvaà vande kä ya-vimardanaà vadha-kå tä à bhuïjad-dyukaà yä davam ||116||

yaù parameçvaraù çré -kå ñ ëaù vakñ yamäëa-lakñ aëaà cakraà dhatte taà vande ity anvayaù | kathambhütaà cakram ? nija-keli-sädhanaà nija-yuddha-kré òä-karaëam | ké då çaù parameçvaraù ? adhiñ ö häna-sthito’pi samädhi-sthito’pi | yad vä, bähya-sthito’pi prabhuù svämé | punaù ké då çaiù ? manmatha-çatruëä mahä-devena avane avana-kå te sarva-loka-rakñ ärthaà dattam | punar düré kå tätivå ñ ö y-anävå ñ ö y-ädy-apadravaà, punaù dé pta-navena iva çobhanaà dedé pyamänam | kià bhütaà kå ñ ëam ? päpa-rahitaà své kå ta-mäyaà punar dhruvam avinäçinaà punar vadha-kå täm upadrava-käriëäà käya-vimardanaà çaré ra-näçakaà punaù bhuïjad-dyukaà bhuïjat-svarga-lokaà punar jätyäyäd avam ity arthaù | atra padye cakra-bandhe grantha-kartä sva-näma prakñ iptavän iti bodhyam ||116||

iti çré man-mahämahopadhyäya-çré -keçava-käçmé ri-bhaö ö a-gosvämi-viracitäyäà krama-dé pikäyäà añ ö amaù paö alaù |

||8||

samä pto’yaà granthaù