KRİZ

Yaşanan her kriz başaçıkma becerimizegöre değişim ve gelişim açısından bir dönüm noktası olabilir.

Kriz yaşantısı doğal bir uyarı tepkisi olarak görülmeli; tehlike işaretleri görmezden gelinerek içinde bulunulan durumun daha da kötüleşmemesi için hemen harekete geçilmelidir.

Krizlerde kendi kendine yardım

Uyarı tepkisini fark etmekSorunları önem sırasına sokmakBaşkalarının yardımının gerekli olup

olmadığını saptamakOlumlu şeylerin, fırsatların farkına

varmakTehlikelerin ayrımında olmak

Sadece bireyi etkilemeyen krizlerde başkalarının yardımının gerektiği durumlarda kimin ne yapması gerektiği ve kişilerin katkılarının ne olacağı konusunun tespit edilmesi gerekir.

Kriz durumu her bireyde farklı derecelerde de olsa çaresizlik duyguları yaratır.

Kriz durumunda en sık duyulan cümlelerden biri

“ Şu kişi için endişeleniyorum, ona ne olduğunu bilmiyorum”

Cümlesidir.

Krizle çalışan uzman sık sık acı çeken insanın güvensizlik duyguları ve düşmanca tavırlarıyla karşılaşacağını bilmelidir.

Psikososyal kriz nedir?G. Caplan ve J. Cullberg’ e göre psikososyal

kriz;Kişinin önemli hedeflere ulaşmada veya

güçlüklerle başa çıkmada kullandığı; daha önceki deneyimleri sonucu kazanılmış beceriler ve denenmiş yöntemlerin, nitelik ve nicelik olarak farklı bir yaşam olayı ile karşılaşıldığında yetersiz kalması sonucu bireyin ruhsal dengesinin sarsılması durumudur.

Krize neden olan yaşam olaylarıFelaketler ve büyük kitleleri etkileyen

olaylar ( politik ve ırksal nedenlere bağlı dışlanma,

kovulma, savaşlar, doğal afetler, tren kazaları, maden ocağı kazaları vb. )

Bireysel zorlanmalar- Bedensel biyolojik alan- Ruhsal çatışmalar- Sosyal alan ( rol değişiklikleri, statü kaybı,

vb.)

Krize neden olan yaşam olayları

Krize yol açan yaşam olaylarının niteliği ve niceliğinin söz konusu kişi için subjektif olarak ne anlama geldiği, objektif özelliklerinden çok daha önemlidir.

Travmatik krizler

Travmatik kriz;- Aniden ortaya çıkan, acı verdiği

herkes tarafından kabul edilen; ruhsal varoluşu, sosyal kimliği, güvenliği ve hoşnutluğu tehdit eden bir durumdur.

Travmatik krizin seyriŞok fazıReaksiyon fazıİşlem fazıYeniden oryantasyon fazı

Şok fazıGerçeklikten kaçış dönemi.- Herşey yolundaymış görüntüsü vermek

- Amaçsız aktivitelere yönelme- Gerçekle bağlantıların kopması Sonradan genelde hatırlanmayan bir evre

Reaksiyon fazıSavunma mekanizmaları kullanılarak

gerçeğe uyum sağlamaya çalışılan dönem

- Bastırma, inkar ve rasyanolizasyon- Alkol ve ilaç kötüye kullanımı- Yıkıcı davranışlar- Toplumdan çekilme ya da artmış

bağımlılık

İşlem fazıTravmadan ve geçmişten uzaklaşılmaya başlama dönemi

- Yeniden çevreye ilgi duyma- Geleceğe yönelik planlar yapma

Yeniden oryantasyon fazı

Kendilik değerinin yeniden yükselmeye başladığı dönem

- Yeni ilişkiler kurulur- Yeni bir deneyim kazanılmış olur

Müdahale ( Şok fazı )

Bireyin genel sağlık durumu önemlidir.- Yalnız bırakmamak, - Sakinleşmesini ve güvende olduğu

duygusunu hissettirmek Duyguların serbestçe ifade edilmesi

sağlanmalıdır.Mantıksal yaklaşımda bulunmak işlevsel

olmayabilir.

Müdahale ( reaksiyon fazı )

Bireyin mümkün olduğunca olay ve bu olayla ilgili duygularını konuşması ve yaşanan olayın somut hale getirilmesine çalışılan evre.

- Kızgınlık, hayal kırıklıkları gibi “ yasak duyguların” ifadesine izin verilmelidir,

- Korku ve ümitsizlik travmayı yaşayan birey tarafından hastalıklı tepkiler olarak değil de doğal tepkiler olarak kabul gördükçe birey için dramatik konumunu kaybeder.

Müdahale sürecinde danışmanın temel görevi;

Doğal süreç ve işleyişi sağlamaya çalışmaktır.

Krizin çeşitli yönleri

Kriz nedeniKrizin subjektif anlamıKişinin krize eğilim özelliğiÇevrenin tepkisiKrizin seyri

Krize müdahalenin hedefi

Krize müdahalenin hedefi bireyin kendi kendisine ve çevrenin bireye yardım etme becerisini desteklemektir.

Krize müdahalenin ilkeleri

Acil başlangıçAktif olmakYöntemde esnek olmakGüncel duruma ya da olaya

odaklanmakÇevrenin katılımını sağlamakKriz yükünü hafifletmekEşgüdümlü çalışmak

İlk görüşmeİlişkiİçerikMüdahaleDoğrudan destek / çeşitli yardımlar

önermekİlerisi için yapılacaklar

İlk görüşme ( ilişki )Dostça yaklaşım,Görüşmeyi engelleyebilecek telefon,

dış gözlemci vb nin ortadan kaldırılması,

Kendi sözcükleri ve uslubu ile ifade etmesine izin vermek,

Zaman tanımak.

İlk görüşme ( içerik )Krizi ortaya çıkaran olay ya da olaylar,

Problemle başetme çabaları için yollar ( çözüm odaklı yaklaşım )

İlk görüşme ( müdahale )

Rahatlatıcı müdahaleler; yaşadığı olayla ilgili duygularını anlatmasını sağlamak .( öfke yoğun durularda sakin konuşmasını sağlamak )

Destekleyici müdahaleler; yaşadığı sıkıntıların krize yol açan olaylara tepki olduğunu ve doğal tepkiler olduğunu fark ettirmek.

Problem çözme aşamasında müdahale; bireyin problem çözme becerisini engelleyen ve bozan faktörleri ortaya çıkarmak, problemi iyi tanımlamak, çözüm yollarını çalışmak.

İlk görüşme ( doğrudan destek ve yardım önerme )

Ulaşabileceği telefon numarası verme

Hastaneye yönlendirme

İlk görüşme ( ilerisi için yapılacaklar )

Kendisinin anlaşıldığının ve yalnız olmadığının farkında olarak planlama yapma

Görüşmenin ana hatları

Kendi kendine yardımın teşvik edilmesi

Sorumluluğun bireye verilmesi

Uygun bir yakınlık-uzaklık ilişkisinin kurulması