ww

w.k

ullh

add.c

om

Il-Óadd 17 ta’ Mejju, 2015Óar©a Nru 1,140 Prezz ›0.80

IL-LIÌI TAT-TIBDIL FIL-KLIMA

Ara pa©ni 8 u 9

Óarsa lejn

Il-Partit Nazzjonalista baqa’ ma we©ibxmistoqsijiet mibg˙uta minn din il-gazzettadwar l-azzjoni li ˙a l-Kap tal-OppoΩizzjoniSimon Busuttil b’rabta ma’ dak li kien qallul-whistleblower fuq ix-xog˙ol g˙all-votif’G˙awdex

G˙al xi ra©uni, li mhux neçessarjamentjaf biha hu biss, Busuttil g˙adu lanqas malaqa’ l-isfida li saritlu biex jiΩvela dak lintqal bejnu u bejn il-whistleblower.

Ara pa©na 3

FOMMU MITBUQ

SUQ LI QED JIKBER

Minn studju fuq is-swieq ul-kompetittività tal-universi-tajiet fl-Ingilterra, jirriΩulta limis-sena 2000 ’il quddiemdawk l-istudenti li jridujie˙du edukazzjoni terzjarjabarra minn pajjiΩhomΩdiedu minn 2 miljuni g˙al4.5 miljuni.

Dan huwa xhieda ta’kemm dan is-suq qed jikberu l-bΩonn li pajjiΩna wkolljibbenefika minnu permezzta’ università barranija.

Ara pa©na 2

PREVENZJONI TAL-AÛMA FL-ISKEJJEL

Qed isir studju estensiv fi15-il skola madwar Malta uG˙awdex bl-iskop li jkunhemm prevenzjoni tal-aΩmafl-iskejjel.F’dan l-istudju, li mistenni

jkun lest sal-a˙˙ar tas-senaskolastika, uffiçjali mid-Direttorat tas-Sa˙˙aAmbjentali qed iΩuru l-iskej-jel u jiççekkjaw g˙al fatturib˙al moffa, umdità u venti-lazzjoni ˙aΩina, li kollhajistg˙u jikkawΩaw l-aΩma.

Ara pa©na 4

JINSTAB XOGÓOL WARA KORDIN?

Il-medja ta’ eksresidenti ta’Kordin li sabu xog˙ol per-mezz tal-ETC bejn l-2010 ul-2014 kien ta’ 20 persuna.

Fl-a˙˙ar sentejn in-numru ta ’ 21 persunanΩamm stabbli , wara l ikien niΩel g˙al 17-il per-suna fl-2012.

F’kummenti li ta lil din il-gazzetta l -MinistruCarmelo Abela appella lill-kumpaniji biex i˙addmu lildawn l-ekspri©unieri.

Ara pa©na 5

02 17|05|2015 LOKALIKÓkullhadd.com

Skont studju fuq is-swieq u l-kompettitività tal-universitajietfl-Ingilterra, jekk wie˙edjaqbad mis-sena 2000 ’il qud-diem jara li dawk l-istudenti lijridu jie˙du edukazzjoni terz-jarja barra minn pajjiΩhomΩdiedu minn 2 miljuni g˙al 4.5miljuni.

Apparti minn hekk, f’dan l-istess perjodu l-aqwa ˙amesdestinazzjonijiet kellhomtnaqqis min˙abba Ωieda fil-kompetizzjoni kif ukoll il-li©ijiet tal-immigrazzjoni fl-Ingilterra wkoll naqqsu n-numru ta’ studenti barranin lijmorru jistudjaw f’universitajietIngliΩi. G˙alhekk, l-investimenttal-Università Amerikana fin-Nofsinhar ta’ Malta li qed jip-proponi l-Gvern tal-©urnatag˙andu potenzjal enormi biextkompli tikber l-ekonomija tal-pajjiΩ u jin˙olqu aktar postijiettax-xog˙ol.

Kontribut kbir fl-ekonomija

Dan l-istudju jiffoka speçifika-ment fuq studenti li mhux©ejjin mill-Ewropa kif ukolljeΩamina t-tendenzi riçenti fl-applikazzjonijiet fl-universitajiettal-Ingilterra. L-istudenti inter-nazzjonali huma ta’ importanza

kbira kemm g˙as-setturiedukattivi fl-Ingilterra kif ukollg˙all-pajjiΩ b’mod ©enerali.Apparti minn hekk, dawn l-imsemmija studenti jikkontrib-

wixxu madwar £7 biljun fl-ekonomija IngliΩa.

Fi kliem ie˙or, jekk dan l-investiment tal-UniversitàAmerikana f’Malta jirnexxi se

j˙alli impatt ekonomiku kbir lise jgawdi minnu kul˙add. Danir-rapport jg˙id ukoll li l-istu-denti li jattendu f’dawn l-uni-versitajiet fl-Ingilterra u li ©ejjin

minn barra l-Unjoni Ewropea(UE) jammontaw g˙al madwar13% tal-popolazzjoni tal-istu-denti fl-Ingilterra bejn is-snin2012 u 2013, Ωieda ta’ 3% mill-˙ames snin ta’ qabel.

Suq li dejjem qed jikber

Dan ir-rapport jenfasizza wkollil-fatt li dan is-settur qieg˙edkulma jmur jiffjorixxi ug˙alhekk din taf tkun opportu-nità kbira g˙al pajjiΩna biexikompli jimxi ’l quddiem. Fil-fatt, dan ir-rapport jg˙id li s-suq internazzjonali tal-edukaz-zjoni terzjarja huwa wie˙edkompettitiv tant li gvernijieto˙ra barra dak tal-Ingilterra, lijinkludu l-Istati Uniti, l-Awstralja, il-Kanada, NewZealand u l-Ìermanja, kollhaqed jimplimentaw strate©ijimeg˙juna minn investimentisimili bl-g˙an li jkunu attiratiaktar studenti lejn il-pajjiΩi par-tikolari.

Dan l-istudju jikkonfermakemm hi g˙aqlija l-istrate©ijatal-Gvern li jpo©©i isem Maltafost dawn il-pajjiΩi kbar fejnjid˙ol investiment u jkompli bl-g˙an tieg˙u li Malta veramenttkun çentru ta’ eççellenza fl-edukazzjoni fil-Mediterran.

IL-BINI TAL-UNIVERSITÀ AMERIKANA F’MALTA…

L-ISTUDENTI LI JRIDU JISTUDJAW BARRA ÛDIEDU GÓAL 4.5 MILJUNI

Il-©img˙a li g˙addiet il-Kummissjoni Nazzjonalig˙all-Promozzjoni tal-Ugwaljanza (NCPE) nedietdirettorju fuq l-internet ta’ nisa professjonisti. Dinkienet weg˙da elettorali bl-iskop li tag˙ti viΩibbiltàlil dawn in-nisa bil-kompetenzi tag˙hom f’setturivarji.

Madankollu, minkejja dan l-isforz sabiex nisa pro-fessjonist i jkollhom il-kompetenzi tag˙homrikonoxxuti fuq l-istess livell tal-ir©iel, u˙ud xortawa˙da g˙adhom i˙arsu lejn in-nisa b’karriera f’ter-mini tal-˙ajja personali tag˙hom; çjoè jekk humiexmiΩΩew©a u jekk g˙andhomx tfal.

Din il-perçezzjoni kienet evidenti meta, din il-©img˙a stess, ©urnal lokali ewlieni ˙abbar bi promi-nenza li omm ta’ tlett itfal kienet fost il-favoritig˙all-kariga ta’ Segretarju Ìenerali tal-Parti tNazzjonalista. Il-˙ajja familjari ta’ din il-mara ng˙atatpreçedenza fuq il-karriera tag˙ha ta’ suççess, u danminkej ja l i l-˙aj ja privata tag˙ha m’g˙andhax’taqsam xejn mal-kariga politika li tista’ tkun qedtokkupa.

Huwa rari ˙afna li l-ir©iel ji©u mistoqsija jekkila˙˙qux mal-˙ajja personali

Din il-gazzetta staqsiet lill-Kummissarju g˙all-Promozzjoni tal-Ugwaljanza Renee Laiviera jekk qattiltaqg˙etx ma’ xi ir©iel ta’ suççess li waqt xi inter-vista ©ew mistoqsija kif ila˙˙qu mal-familja u l-kar-riera, jew li ©ew perçepiti l-ewwel u qabel kolloxb˙ala ‘missirijiet’ fil-˙ajja professjonali tag˙hom.

Il-Kummissarju wie©bet li huwa rari ˙afna, anzikwaΩi qatt, li l-ir©iel ji©u mistoqsija domandi dwarjekk ila˙˙qux mal-˙ajja personali jew inkella jekkisibux bilanç bejn ix-xog˙ol u l-familja. “Qisu l-ir©ielm’g˙andhomx familja huma wkoll. Huma n-nisa liji©u mistoqsija dan it-tip ta’ mistoqsijiet abbaΩi tar-rwoli tradizzjonali fis-soçjetà Maltija,” qalet il-Kummissarju.

Spjegat li dan isir primarjament min˙abba li l-marag˙adha wisq assoçjata max-xog˙ol tad-dar u l-famil-ja u li postha jinsab fid-dar, filwaqt li r-ra©el hu

meqjus b˙ala dak li jo˙ro© ja˙dem biex jg˙ejjex il-familja u li s-sehem tieg˙u fil-familja huwa dan biss.“Ovvjament il-mentalità qed tinbidel, però g˙adhemm ˙afna xi jsir.”

Il-Kummissarju sa˙qet li g˙alhekk irridu nkomplunag˙tu g˙arfien dwar il-kapaçitajiet u l-˙iliet pro-fessjonali tal-mara u l-kontribut siewi li tag˙ti fid-dinja tax-xog˙ol. “Mill-banda l-o˙ra hemm bΩonn linis˙qu aktar fuq is-sehem importanti tar-ra©el fid-dar u fir-responsabbiltajiet tal-familja biex dawn ir-responsabbiltajiet jinqasmu bejniethom.”

Il-midja wkoll g˙andha sehem importanti

Dwar il-˙idma tal-NCPE, Laiviera spjegat kif perme-zz ta’ sessjonijiet ta’ ta˙ri© il-kummissjoni qed tenfa-sizza l-impatt negattiv tal-isterjotipar tal-mara u tar-ra©el, kemm dwar ir-rwoli tag˙hom fuq il-post tax-xog˙ol kif ukoll fid-dar billi nuru li kemm il-marakif ukoll ir-ra©el g˙andu jkollhom sehem indaqs fir-responsabbiltajiet tag˙hom.

F’dan it-ta˙ri©, li jkun offrut fost l-o˙rajn lil stu-denti, edukaturi, kumpaniji u kategoriji o˙ra ta’nies, titqajjem kuxjenza dwar l-importanza tal-marafid-dinja tax-xog˙ol anke wara li jkollha t-tfal, speç-jalment b˙alissa li qed ikun offrut is-servizz ta’˙arsien tat-tfal b’xejn u l-breakfast club li huma ta’inçentiv u appo©© g˙all-©enituri.

Permezz tal-g˙oti tal-Marka tal-Ugwaljanza lilkumpaniji u organizzazzjonijiet li juru impenn fl-ugwaljanza bejn is-sessi, l-NCPE tag˙raf l-impenn ta’dawn il-kumpaniji li joffru lill-impjegati tag˙hom,nisa u r©iel, miΩuri favur il-familja, b˙alma huma t-telework u l-˙inijiet imnaqqsa, biex kemm il-marakif ukoll ir-ra©el isibu aktar bilanç bejn ix-xog˙ol ul-familja.

“B˙alissa qed na˙dmu biex tiΩdied aktar il-parteçi-pazzjoni tan-nisa f ’poΩizzjonij iet ta’ te˙id ta’deçiΩjonijiet. G˙al dan il-g˙an g˙adna kemm nedej-na d-Direttorju ta’ Nisa Professjonist i .” I l-Kummissarju spjegat li dan id-Direttorju jag˙ti aktarviΩibbiltà lin-nisa professjonisti u l-kompetenzi

tag˙hom f’diversi oqsma, bil-possibbiltà li dawnjin˙atru fuq bordijiet u kumitati kif ukoll li jid˙lug˙al poΩizzjonijiet ta’ te˙id ta’ deçiΩjonijiet. In˙e©©unisa eli©ibbli li jirre©istraw fuq is-sit tal-NCPE.

Mistoqsija dwar ir-rwol tal-midja f’dan kollu, il-Kummissarju wie©bet li l-midja wkoll g˙andhasehem importanti fil-mod kif in˙arsu lejn il-mara ur-ra©el. “Kemm-il darba naraw jo˙or©u l-isterjotipitar-ra©el u l-mara, l-aktar f’reklami, li ma jg˙inuxbiex tinbidel il-mentalità dwar kif in˙arsu lejn ir-rwol tal-mara u tar-ra©el.”

Il-Kummissarju sa˙qet li g˙alhekk il-midja wkollg˙andha bΩonn tag˙mel l-isforz tag˙ha biex jitkissrudawn l-isterjotipi assoçjati man-nisa u l-ir©iel, biextg˙in ˙alli jkollna aktar ugwaljanza bejn is-sessikemm fuq ix-xog˙ol, fid-dar u fis-soçjetà in©enerali.

“IL-MARA GÓADHA WISQ ASSOÇJATA MAX-XOGÓOL TAD-DAR U L-FAMILJA”

Renee Laiviera, Kummissarju g˙all-Promozzjoni tal-Ugwaljanza

LOKALI KÓ 17|05|2015 03kullhadd.com

Fid-dawl tal-iΩviluppi li rajnariçentament rigward il-kaΩ ta’G˙awdex ta ’ GiovannaDebono, il-gazzetta KullÓaddippruvat tikkuntattja lill-Kaptal-Komunikazzjoni tal-PartitNazzjonalista (PN) fejn staqsi-etu jekk Simon Busuttil ˙axazzjoni meta mar ikellmu l-whistleblower u jekk ikkun-sidrax li jg˙addi dan il-kaΩf’idejn il-Pulizija. IΩda, kifmistenni, dawn il-mistoqsijietma kinux imwie©ba ug˙alhekk l-isfida biex Busuttiljg˙id xi ntqal fi l- laqg˙a likellu mal-istess whistleblow-er g˙adha ma ntlaqg˙etx u˙add ma jaf hux se tintlaqa’.

I t-Tlieta l i g˙adda, mix-xhieda tal-Ispettur Ian Abdillali qed imexxi l-prosekuzzjoni,irriΩulta li l-whistleblower, liissa mag˙ruf b˙ala JoeCauchi s-Sansun, qal li l-prat-tika li jsiru xog˙lijiet g˙all-voti kienet ilha ssir mill-2006u kien jonqsu jit˙allas ta’ tlietbiççiet xog˙ol li kienu jam-montaw g˙al €50,000. Fix-xhieda tieg˙u l-whistleblowerΩied jg˙id li kien g˙amel 22biçça xog˙ol g˙al l -vot i l itag˙hom kien t˙allas u li jam-montaw g˙al eluf ta’ ewro.Wara li ˙are© dan il-kaΩ, il-whist leblower Ωvela kifAnthony Debono offr ielu€20,000 biex ma jitkellimx.

Allura wie˙ed jistaqsi: jista’jkun li l-elezzjoni ©enerali tal-2008, li ntreb˙et b’1,500 votmill-PN, intreb˙et min˙abbadawn l-hekk imsej˙a ‘workfor votes’? U jekk mill-inves-tigazzjonijiet jirriΩulta hekk,x’responsabbiltà se jerfa’ l-PN?

Il-PN qatt ma mar bl-ebdaprova g˙and il-Pulizija

F’at t iddisprat biex isalva©ildu, b˙alissa l-PN jinsabg˙addej fuq kampanja sfrena-ta ta’ allegazzjonijiet bla baΩimmirata lejn il-Ministru g˙alG˙awdex Anton Refalo, u

dan biex jipprova jnessi u jal-jena li l l-poplu mill-kaΩ ta’korruzzjoni politika li kienqed ise˙˙ f’G˙awdex, liemaskandlu beda, se˙˙ u g˙alaqta˙t l-istess PN fil-Gvern.

Issa, sentejn wara li tilef l-elezzjoni, il-PN re©a’ spiççab’deputat indipendenti li kienfil-Grupp Parlamentari tieg˙u.Il-PN qed jipprova jag˙melminn kollox biex i˙amme© ir-reputazzjoni tal-MinistruRefalo b’kaΩi j iet ming˙ajrebda baΩi l i huma f i t t iz j i .Minkejja dawn l-allegazzjoni-j iet, i l-PN qatt ma mar bl-ebda prova g˙and il-Pulizija.

Chris Said ilu jaf sena um’g˙amel xejn

“Int taf b’dan kollu g˙axkont mistieden g˙andek fl-uffiççju tieg˙ek u semmejtlekxi affar i j iet u mqar DrBusuttil jaf b’dan kollu g˙ax

kont mistieden fl-uffiççju ukumbinazzjoni ltqajna fil-lift.Jekk jog˙©bok dan ix-xog˙olsar, u sar g˙all-voti biss.”

Din hija silta minn email lil-whistleblower kien bag˙atlil Chris Said sena ilu. Qabeldin is-silta, il-whistleblowerjelenka sensiela ta’ xog˙lijietli saru g˙all-voti minn fondipubbliçi u li kienu ordnatiminn Anthony Debono, ir-ra©el tal-eks-MinistruNazzjonal is ta GiovannaDebono.

I l -whist leblower isemmigaraxxijiet, parke©©i privati uflett i j iet l i saru g˙all-voti .Immedjatament wara l-listata’ xog˙lijiet li saru g˙all-voti,il-whistleblower, fl-email lilChris Said, jakkuΩah li hukien jaf b’dan ix-xog˙ol ujg˙id ukoll li Simon Busuttilkien jaf b’dan ix-xog˙ol li, fikliem il-whistleblower stess,“sar g˙all-voti biss”. Qalb

dawn l-al legazzjoni j iet is-Segretar ju Ìenerali tal-PNminflok ma g˙adda kolloxf ’ idejn i l -Pul izi ja qal l i l l -whistleblower: “Ser ng˙inekkull kif nista’.”

Lawrence Gonzi kieninfurmat b’çert i abbuΩif’G˙awdex

Frank Psai la, l i kien is-Segretarju Permanenti g˙alG˙awdex sal-2005, kien ©iemit lub j irreΩenja mil l -eks-Prim Ministru LawrenceGonzi wara li l-istess Psailakien infurmah b’numru ta’interferenzi ser j i f is-Segretar jat privat tal-eks-Ministru Giovanna Debonofil-˙idma taç-çivil.

Fl-ewwel ittra li ntbag˙tetlura f i t -18 ta ’ Marzu 2005dwar dawn l-allegazzjonijiet,Psaila kien qal lil Gonzi linumru kbir ta’ ˙addiema ©ew

trasferiti g˙al xog˙lijiet li makienx hemm xog˙olx’jag˙mlu fihom, waqt li kienhemm ukoll ˙addiema l ikienu qed jag˙mlu xog˙ol likien inqas mill-grad tag˙hom.Psai la kien qal ukoll l i l -˙addiema kienu qed jit˙allsug˙al overtime li ma kinuxqed jag˙mlu u j ing˙atawallowances ming˙ajr spjegaz-zjoni ta’ xejn.

Fid-dawl ta’ dan, Gonzi flokg˙aΩel li jinvestiga l-allegaz-z joni j iet , kien qabbad l i lGodwin Grima, li kien il-Kaptas-Servizzi Çivi l i , biexi©ieg˙el lill-istess Psaila jir-r iΩenja. Madankollu, waradan l-eΩitu Psaila kien iddik-jara li ma ddispjaçiehx li kien˙a dik il-poΩizzjoni, fil-fattkien qal lil Gonzi dawn il-preçiΩi kl iem, “I t - talbat ieg˙ek tag˙milni uff iç jalpubbliku kburi u G˙awdxikburi.”

WARA LI ANTHONY DEBONO TRESSAQ IL-QORTI FUQ 13-IL AKKUÛA…

SIMON BUSUTTIL JIBQA’ MA JGÓIDX X’QALLU L-WHISTLEBLOWER

GLEN FALZONglen@kullhadd.com

04 17|05|2015 LOKALIKÓkullhadd.com

Sfortunatament pajjiΩna g˙andu inçi-denza g˙olja ta’ nies li jbatu bl-aΩma, b’madwar 9% tal-adulti Maltinli huma affettwati b’din il-kundiz-zjoni. L-akbar konçentrazzjoni ta’nies li jbatu bl-aΩma qieg˙da fl-iblietu r˙ula fin-na˙a t’isfel ta’ Malta, fos-thom il-Fgura, Óal Tarxien u l-Kottonera.

L-aΩma hija kundizzjoni kronika uhija l-aktar marda kronika komunifost it-tfal. Sintomi jinkludu sog˙la,qtug˙ ta’ nifs, g˙afis fis-sider ut˙ar˙ir. Hija kundizzjoni li t˙allieffett ukoll fuq l-ekonomija tag˙nau fuq is-sistema tal-kura tas-sa˙˙atag˙na, biex ma nsemmux l-impattfuq il-persuna nnifisha li tbati mill-aΩma u dawk li jie˙du ˙siebhom.

Mitlub jikkummenta dwar dan, is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙aChris Fearne qal li Gvern Laburistab’mod kollettiv qieg˙ed ja˙dem fuqdiversi sferi differenti biex il-kwalitàtal-arja titjieb, speçjalment fin-na˙at’isfel ta’ Malta. L-g˙eluq tal-powerstation tal-Marsa huwa pass impor-tanti li di©à qed i˙alli effett fuq is-sa˙˙a tan-nies ta’ dawn l-in˙awi.

Dr Fearne qal li l-aktar suxxettibblig˙all-aΩma huma t-tfal u fil-fatt id-Direttorat tas-Sa˙˙a Ambjentalig˙addej bi studju biex jara x’fatturibl-ambjent ta’ ©ewwa qed i˙allueffett.

“Dan huwa studju estensiv li

qieg˙ed isir fi 15-il skola madwarMalta u G˙awdex. L-istudju mistennijkun lest sal-a˙˙ar ta’ din is-senaskolastika. Fl-istudju, uffiçjali mid-Direttorat tas-Sa˙˙a Ambjentaliqeg˙din iΩuru l-iskejjel u jie˙duinkosiderazzjoni fatturi b˙al moffa,umdità u ventilazzjoni.”

Kien waqt il-˙ames konferenzaministerjali tal-G˙aqda Dinija tas-Sa˙˙a li Malta ntrabtet biex flimkienmal-Istati Membri Ewropej, jassigu-raw li l-ambjent fejn jg˙ixu t-tfalikun nadif u ming˙ajr effetti ˙Ωienafuq sa˙˙ithom.

“It-tipjip huwa wie˙ed mill-fatturiewlenin li jistg˙u jikkawΩaw l-aΩmau g˙alhekk g˙andna noffru ambjentlil uliedna li kemm jista’ jkun jip-prote©ihom ukoll minn dan il-perik-lu,” qal is-Segretarju Parlamentari.

Fearne semma li d-Dipartiment tas-Sa˙˙a g˙andu rwol importanti f’dankollu u jorganizza diversi inizjattivibiex titqajjem kuxjenza dwar l-effetti˙Ωiena tat-tabakk, bi sforz biexjinkora©©ixxu lil min ipejjep biexjieqaf u o˙rajn biex ma jibdewxipejpu.

“Kemm l-ambjent ta’ barra kifukoll dak ta’ ©ewwa huma fatturiimportanti fl-inçidenza tal-aΩma ug˙alhekk il-Gvern qieg˙ed jindirizzaΩ-Ωew© oqsma fil-˙idma tieg˙u kon-tra l-aΩma,” temm jg˙id ChrisFearne.

L-ISPIÛJARA MILLI JKOLLHA TAGÓTIKFost is-soltu attakki li l-blogerDaphne Caruana Gal iz iat˙obb tag˙mel fuq il-PrimMinistru, il-©img˙a li g˙addi-et spikka art iklu l i f ih i l -bloger Nazzjonalista ppruvatturi li tifhem fl-uΩu ta’ indika-tur i ekonomiçi . Fi l - fat t ,Caruana Galizia ppubblikattabella bil-Prodott DomestikuGross (PDG) per capita g˙alMalta, jew il-©id nazzjonalidiviΩ bin-numru ta’ abitantif’pajjiΩna.

Caruana Galizia sostniet li,skont dan l-indikatur, il-©idnazzjonal i rdoppja minduMalta da˙let f l -UnjoniEwropea. Il-bloger imbag˙adinfexxet f ’a t takk fuq i l -kapaçi ta j iet ta ’ ©udizz ju

ekonomiku u poli t iku tal-Prim Ministru. Dan g˙ax hijasostniet l i kien g˙all-PrimMinistru kieku l-©id nazzjon-ali ta’ pajjiΩna g˙adu nofs il-livell li hu b˙alissa.

Li ma indunatx CaruanaGalizia kien l i t- tkabbir l ikienet qed tara fil-PDG percapita kien min˙abba li dankien espress f’termini ta’ dol-lari Amerikani. Tant hu hekkli l-pajjiΩi kollha li juΩaw l-ewro kellhom rata ta’ tkabbirs imil i f i l -PDG per capitatag˙hom matul dan il-perjo-du; kemm paj j iΩ i l i kienumembri antiki tal-Unjoni, kifukoll o˙rajn li da˙lu fil-UEma’ pajjiΩna.

Meta wie˙ed i˙ares lejn il-PDG per capita mkejjel fil-munita ewro u wara li ji©ia©©ustat g˙al l - inf lazz joni ,bejn l-2002 u l-2012 it-tkabbirg˙al Malta ma kienx spet-takolari. Dan jixhdu wkoll ir-rapport tal-Fond MonetarjuInternazzjonali ppubblikatf ’Apri l tas-sena l -o˙ra.Filwaqt li fi prezzijiet kurrentital-munita ewro l-PDG percapita tela’ biss bi €359 bejnl-2002 u l-2003, fl-istess per-jodu fi prezzijiet kurrenti tad-dollaru Amerikan il-PDG tela’b’$2,070 (tabella).

Fil-fatt, il-PDG per capita ta’Malta kiber bi 12.6% biss, jewanqas mill-15.4% li kiber bihil-PDG per capita tal-Ìer-manja. Ji©ifieri sal-2012, id-dis takk bejn l - iΩvi luppekonomiku ta’ Malta u daktal-Ìermanja kien baqa’j iΩdied. Bi l -kontra, mindunbidel il-Gvern, filwaqt li l-PDG per capita ta ’ Malta,meta a©©ustat g˙all-inflaz-zjoni, Ωdied b’4%, dak fil-Ìermanja Ωdied b’1.7% biss.L i j f isser l i l -ekonomijaMaltija kibret id-doppju ta’dik ÌermaniΩa, minkejja lidin meqjusa l -muturekonomiku tal-Ewropa.

2000 2001 2002 2003 2004 2005€ 10838.501 10778.713 11231.871 11591.634 11643.156 12262.81

$ 10633.972 10284.738 11137.797 13207.74 14513.25 15246.492

ÓIDMA BIEX TITNAQQAS L-AÛMA FL-ISKEJJEL

“U issa xi jmiss?” Din hijamistoqsija tipika li dawk il-persuni l i jkunu skontawsentenza f i l -Façi l i tàKorrettiva ta’ Kordin jistaqsumeta ji©u biex jo˙or©u luraf is-soçjetà u d-dinja tax-xog˙ol. G˙alkemm i l -ma©©oranza tal-pri©unierijkunu di©à qieg˙da qabel majibdew jiskontaw is-sentenza,dawk li jirriformaw ru˙homu jkunu j ixt iequ j ibdlu˙ajjithom, hawnhekk jibdewit-tfittxija g˙al xog˙ol onest lijg˙inhom jiffunzjonaw a˙jarmilli kienu fis-soçjetà.

IΩda sfortunatament ˙afnaminn dawn il-persuni jsibu l-bibien mag˙luqa, g˙ax ftitikunu lesti jie˙du r-riskju lijimpjegawhom. Fil-fatt, waqtli iktar kmieni dan ix-xahari l -Ministru g˙al l - InternCarmelo Abela kien qed jip-preΩenta çertifikati lil dawkir-resident i ta l -Façi l i tàKorrettiva ta’ Kordin li tem-mew korsi j iet ta ’ ˙i l ietb’suççess, huwa rrimarka kifminn studju li sar mit-tim tal-Kriminolo©ija fl-Università ta’Malta ˙are© l i 93% tal-kumpaniji intervistati mhu-miex lesti j˙addmu persunali skontat sentenza ta’ ˙abs.Óare© ukoll li sal-2010 78%tal-ekspri©unier i kienuqieg˙da.

Dan l- is tudju kien part iwa˙da minn pro©ett ikbarintenzjonat li jipprepara lir-residenti ta’ Kordin g˙ad-dinja tax-xog˙ol. Tkellimnamal-Ministru g˙al l - Interndwar dan i l -pro©ett , l i l -ewwel faΩi t ieg˙u kienettikkonsisti proprju f’din ir-riçerka.

L-ewwel pass biex ti©i ind-irizzata s-sitwazzjoni

Mistoqsi x’miΩuri qed jikkun-sidra fid-dawl tal-fatt li ˙afnakumpaniji ma jridux jimpje-gaw eksresidenti ta’ Kordin,il-Ministru Abela spjega li l-ewwel faΩi ta’ dan il-pro©ettkienet propr ju sabiex i l -Gvern jibda jistudja s-sitwaz-z joni preΩent i f i l -qasamkemm tas-servizz edukattivf i l -Façi l i tà Korret t iva ta ’Kordin, u tar-relazzjoni l iteΩisti bejn li tkun eksresi-dent f’din il-façilità u l-pos-sibbiltajiet ta’ impjieg.

“Il-Ministeru huwa konxjutal- is f idi di f f iç l i l i jeΩis tuf’dan il-qasam min˙abba l-kumplessi tà tan-naturatieg˙u. G˙aldaqstant, b˙alis-sa qieg˙ed fi stadju li janaliz-za aktar fid-dettall il-fatturi li˙ar©u biex b’hekk ikunuj is tg˙u j i t fass lu l -miΩurime˙tie©a biex dawn l-isfidijibdew ji©u indirizzati,” sost-na l-Ministru.

Huwa Ωied jg˙id li wie˙edirid iΩomm f’mo˙˙u li danhuwa su©©ett li jrid jittie˙edb’mod ˙olistiku. Fil-fatt, il-v iΩ joni s trate©ika g˙al l -Façilità Korrettiva hija wa˙dabbaΩata fuq tliet prinçipji lijridu ja˙dmu f’kullana wa˙dasabiex ir-riforma u l-integraz-zjoni tar-residenti fis-soçjetàu d-dinja tax-xog˙ol ikomplujikbru. Dawn it-tliet prinçipjihuma l-edukazzjoni , ix-xoghol u l-isport. “L-impenn

huwa wie˙ed kontinwu fuqit - t l iet oqsma,” qal i l -Ministru.

Terz tal-pri©unieri qed jistudjaw

L-impenn f ’dawn l-oqsmahuwa tali li terz tar-residentidi©à qeg˙din isegwu oppor-tunitajiet edukattivi. B˙alissa,madwar 125 resident qieg˙edjattendi diversi korsijiet fil-Façi l i tà Koret t iva stess l isa˙ansitra jwasslu sa O-levelsf’diversi lingwi, elettronika,kompjuters, studji fil-li©i u fl-Istorja. Il-librerija b˙alissag˙andha iktar minn 6,000ktieb u fiΩ-Ωmien li ©ej sejiΩdiedu l-kotba bl-G˙arbig˙ar-residenti Afrikani u mill-Lvant Nofsani, qal il-Ministru. Apparti minn hekk, b˙alissahemm disa’ resident i l iqeg˙din jibbenefikaw minnstudy leave u jattendu korsi-j iet provduti minn isti tuz-z joni j iet edukatt iv i post-sekondarji, fosthom fit-turiΩ-mu f l - ITS; u korsi j iet f l -in©inerija, fl-elettronika, fin-negozju u fil-marittimu fl-MCAST.

Il-Ministru Ωied jispjega liminkej ja l i r -reçidi t iv i tànaqset minn 69% fl-2010 g˙al42% fl-2014, dan xorta jista’jkun fattur l i jwassal biexmin i˙addem i˙ossu skomdujimpjega eksresident. Wie˙edirid jinnota wkoll statistika li˙ar©et minn dan l-istudju lituri li fis-sena 2010, 78.5%tal-pr i©unier i kienu blaimpjieg qabel da˙lu f i l -Façilità Korrettiva.

Esposti g˙ad-dinja tax-xog˙ol minn Kordinstess

“Nemmnu li t-tluq huwa li r-residenti ji©u esposti g˙ad-dinja tax-xog˙ol mill-Façilitàstess sabiex tiΩdidilhom il-possibbiltà ta’ xog˙ol wara lijtemmu s-sentenza tag˙hom,”qal il-Ministru.

G˙al dan il-g˙an f’din il-Façilità Korrettiva di©à hemmdiversi workshops b˙alaparti mis-settur tal-industrijatal -˙abs. Ir -resident i l ija˙dmu fihom ji©u kkumpen-sati b’rati kummerçjali u kienhemm kaΩijiet ta’ suççess fejndawn ©ew impjegati mal-ist-

ess kumpanija wara li tem-mew is-sentenza tag˙hom.Fost af far i j iet o˙ra hemmworkshops f i l -qasam tal-purtieri, soft furnishings usouveniers ta’ kwalità g˙olja.

Sabiex ikompli jissa˙˙a˙ il-kunçett tar-riforma tar-resi-denti, 10% tad-d˙ul ta’ kullresident minn din l-attività ta’xog˙ol imur g˙all-vittmi tar-reat u 20% jmur f’kont li jista’j in©ibed kif i r - resident ijo˙or©u mill-Façilità. Ûiedjg˙id li fl-istess waqt qeg˙dinisa˙˙u wkoll il-kunçett ta’˙idma fil-komunità. B˙alissahemm 32 resident li qeg˙dinjag˙mlu xoghol fil-komunità,fosthom ma’ diversi kunsillilokal i u is t i tuzzjoni j ietreli©juΩi.

Appell lill-kumpaniji u r-residenti ta’ Kordin

“Fi lwaqt l i ser inkompluna˙dmu f ’dan i l -qasam,in˙e©©e© aktar kumpaniji lijkunu kura©©uΩi u jaççettawpersuni l i jkunu f ’din i l -Façilità, kemm waqt li jkunuqed j iskontaw is-sentenzatag˙hom, imma aktar u aktar

wara,” appella l-Ministru.“Fl-istess nifs inkompli nap-

pella sabiex aktar residentijutilizzaw il-˙in tag˙hom fil-Façilità b’mod aktar g˙aqli uprodutt iv.” I l -Ministrurr ikonoxxa l i t - t r iq mhixwa˙da façli, però, kif jafu r-residenti stess, di©à hemmdiversi nies li jemmnu fil-kapaçi ta j iet l i g˙andhomx’joffru.

“B’hekk nie˙u l-opportunitàbiex nirringrazzja l-amminis-trazzjoni tal-˙abs, l-uffiçjalikorrettivi kollha, u lill-orga-nizzazzjonijiet b˙al Mid-dlamg˙ad-Dawl li jag˙mlu tant˙idma siewja ta ’ kul jum,”temm jg˙id il-Ministru Abela.

Medja ta’ 20 ekspri©unierisibu xog˙ol kull sena per-mezz tal-ETC

Intant, din il-gazzetta talbetl i l l -Korporazzjoni g˙ax-xog˙ol u t-Ta˙ri© (ETC) sta-tistika dwar kemm eksresi-denti ta’ Kordin sabu impjiegwara li kienu qed jirre©istrawmal-ETC.

Kelliem g˙all-ETC wie©eb lidin il-korporazzjoni g˙andhaf ’ idejha biss s tat is t ika ta ’dawk li rrikorrew g˙andhabiex ifittxu x-xog˙ol, u mhuxta’ dawk kollha li f’xi Ωmienjew ie˙or skontaw sentenzafil-Façilità ta’ Kordin (tabel-la).

J i r r iΩul ta l i l -medja ta ’eksresident i ta ’ Kordin l isabu xog˙ol permezz tal-ETCbejn l-2010 u l-2014 kien ta’20 persuna. Fl-a˙˙ar sentejnin-numru ta ’ 21 persunanΩamm stabbli, wara li kienniΩel g˙al 17-il persuna fl-2012.

Kien hemm tnaqqis konsid-erevol i f in-numru ta ’pri©unieri li ng˙ataw ta˙ri©mill-ETC stess, iΩda dan jid-her l i ©ie kkumpensatb’ta˙ri© permezz ta’ ftehimkoperattiv u suççess fl-iske-ma ta’ xog˙ol fil-komunità.Dan tal-a˙˙ar Ωdied minnpersuna wa˙da biss fl-2010g˙al 33 persuna fl-2014.

Koperazzjoni bejn i l -Façilità ta’ Kordin u l-ETC

I l-kell iem spjega li b’modregolari l-Façilità Korrettivata’ Kordin tibg˙at lista ta’residenti li jkunu intitolatig˙al frank mill-˙abs (prisonleave). Minn hemm, i l -Konsulent i g˙al l - Impj ieg(Employment Advisers) tal-ETC jag˙mlu appuntamentma’ dawn ir-residenti sabiexjibnulhom profil u jispjegawl-hom x’servizzi toffri l-korpo-razzjoni.

Dawn i l -konsulent i j i l -taqg˙u wkoll ma’ rappreΩen-tanti ta’ diversi entitajiet lijkunu jistg˙u jg˙inu lill-kli-jenti tag˙hom bl-a˙jar modpossibbli.

“L-uff iç ja l i ta l -Façi l i tàKorret t iva ta ’ Kordinjing˙ataw informazzjoni dwarl- iskemi tag˙na, kif ukolldwar il-programmi ta’ ta˙ri©li noffru, bil-g˙an li humawkoll jg˙inu l i r - resident itag˙hom,” sostna l-kelliemtal-ETC. Huwa Ωied jg˙id li r-residenti ta’ Kordin jing˙atawl- informazzjoni dwar is-servizzi tal-ETC qabel majkunu skontaw is-sentenza.

LOKALI KÓ 17|05|2015 05kullhadd.com

RITIANNE AGIUSritianne@kullhadd.com

Filwaqt li ser inkomplu na˙dmu f’dan il-qasam, in˙e©©e© aktar kumpaniji li jkunu kura©©uΩi u jaççettaw persuni li jkunuf’din il-Façilità, kemm waqt li jkunu qed jiskontaw is-sentenza

tag˙hom, imma aktar u aktar wara

MINN KORDIN…GÓAL FEJN?

EKSPRIÌUNIERI 2010 2011 2012 2013 2014

Sabu impjieg permezz tal-ETC 16 24 17 21 21

Ing˙ataw ta˙ri© permezz tal-ETC 141 164 63 10 33

Ing˙ataw ta˙ri© permezz tal-ftehim koperattiv — — — — 33

EKSPRIÌUNIERI LI PPARTEÇIPAW FI SKEMI

Xog˙ol fil-komunità 1 3 12 22 38

Xog˙ol bi prova 2 1 2 — —Bridging the Gap Scheme 21 25 12 10 20Employment Aid Programme 3 6 2 — —

Apprentistat — — — — 1

06 17|05|2015 loKaliKÓkullhadd.com

Vincent* u Mary* huma Ωew©persuni l i , g˙alkemm ©ewdjanjostikati b’kundizzjonimentali u g˙alkemm qeg˙dinjie˙du t-trattament g˙al din il-kundizzjoni, qeg˙din jg˙ixu˙ajja stabbli.

Vincent, li g˙andu 60 sena,kien djanjostikat bi skiΩofreni-ja u diΩordni tal-personalitàfl-2001. Mill-ewwel darba likien pazjent fl-Isptar MonteKarmeli, Vincent intbag˙at id-dar u lura l- isptar diversidrabi. G˙alkemm anke sal-lum Vincent g˙adu pazjent fl-Isptar Monte Karmeli ,irnexxielu jisfrutta t-talentitieg˙u fl-arti.

Fil-fatt, s’issa, Vincent di©àesibixxa l-arti tieg˙u darbtejnfil-foyer tal-istess sptar. Ûew©wirjiet li kienu suççess. Barrali nxtraw minn diversi persunili Ωaru l-wirja g˙all-kollez-zjoni privata tag˙hom, u˙udmit-tpin©ijiet tieg˙u qeg˙dinukoll fl-uffiçini tal-uffiçjali tal-isptar.

Triq g˙at-telg˙a

Mary g˙andha 59 sena u ilhatbati bi skiΩofreni ja g˙aldawn l-a˙˙ar 18-il sena. L-ewwel darba li kellha bΩonnting˙ata kura fl-Isptar MonteKarmeli kien fl-1997. Minndak iΩ-Ωmien kellha bΩonnkura f ’dan l- isptar diversidrabi. Matul dawn is-sninkemm-il darba nbag˙tet lurad-dar u dan kien possibbligrazzi g˙all-g˙ajnuna li Marytirçievi ming˙and is-sie˙ebtag˙ha Joe* li wkoll g˙anduproblemi ta’ sa˙˙a mentali.

G˙al Ωmien twil Mary u Joeg˙exu flimkien fil-komunità.Joe jie˙u ˙sieb li Mary tie˙ul-mediçina li g˙andha bΩonn

u jsegwi mill-qrib il-progresstag˙ha. Huwa anke jg˙arrafl i t - t im mult idixxiplinariresponsabbli mil l -kura ta’Mary meta jara li jista’ jkunhemm xi problemi. Metare©g˙et kienet pazjentaf’Monte Karmeli, Joe Ωar lis-sie˙ba t ieg˙u kul jum,g˙alkemm dawn il-mumenti,min˙abba l-problemi mentalita’ Mary, mhux dejjem ikunufaçli.

Minkejja li l-˙ajja g˙al Joe xikultant kienet tr iq g˙at-telg˙a, huwa baqa’ jkabbar it-talenti tieg˙u fl-arti, fejn fostil-pitturi li pin©a hemm por-trai t tag˙hom meta kienu

Ωg˙ar.

Kura fil-komunità

F’kummenti li ta lill-gazzettaKul lÓadd, is-Segretar juParlamentari g˙as-Sa˙˙a ChrisFearne sostna li l-kura men-tali maΩ-Ωminijiet inbidlet unbidlu wkoll is-servizzi, mhuxbiss dawk offruti f l -IsptarMonte Karmeli, iΩda anke fil-komunità. “G˙ad baqa’ ˙afnaxi jsir, speçjalment biex tit-naqqas l-istigma li g˙adhamarbuta ma’ dawn il-kundiz-zjoni j iet . Barra l-kura l it ing˙ata f l -Isptar MonteKarmeli qeg˙din nag˙tu kura

speçjalizzata anke fil-komu-nità eqreb lejn il-pazjenti,” qalDr Fearne.

“I l-mard mental i ,kwalunkwè tip tieg˙u, mhuxfaçli biex tiddijanjostikah utg˙ix bih g˙all-kumplamentta’ ˙ajtek. G˙andna ˙afnapersuni li, g˙alkemm xi darbajew o˙ra kienu pazjentif’Monte Karmeli, illum jg˙ixu˙ajja fil-komunità mal-qrabatag˙hom u anke da˙lu lurafid-dinja tax-xog˙ol. G˙alu˙ud mhux daqshekk façli ujkollhom jibqg˙u jing˙atawkura fl-isptar g˙al Ωmien twil.IΩda nemmnu fil-kapaçitajietta’ kul˙add, nemmnu li b˙ala

sptar u Dipartiment tas-Sa˙˙a,g˙andna ng˙inu lill-pazjentitag˙na jag˙rfu t- talentitag˙hom u nag˙tuhom l-g˙odod u l-ispazji neçessarjife jn dawn it- talenti jkunujistg˙u j ikbru,” qal is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a.

Fl-a˙˙ar, Fearne fakkar li fil-jiem li ©ejjin se tinfeta˙ resi-denza g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ li setkun mg˙ammra b’dak kolluneçessar ju g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙illum, iΩda li wkoll se tkunpost sigur fejn iΩ-Ωg˙aΩag˙jinΩammu ’ l bog˙od minnpazjenti adulti, f’post aktarakkoljenti g˙alihom.

“neMMnu fil-KapaÇitajiet ta’ KulÓadd”Is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne

Fi stqarrija ma˙ru©a mill-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastrutturakien spjegat li l-venda eΩistenti tal-Belt qieg˙da ti©i estiΩa lejn il-Foss ta’ San Ìakbu min˙abba l-g˙add kbir ta’ rotot ©odda u Ω-Ωieda fin-numru ta’ karozzi tal-linja li ©ew introdotti biex jitjieb is-servizz tat-trasport pubbliku.

L-imsemmi Ministeru spjega wkoll li l-˙olqien ta’ aktar postijietg˙at-trasport pubbliku se jwitti t-triq g˙at-tne˙˙ija tal-preΩenzatad-diversi karozzi tal-linja mill-pjazza tal-Funtana tat-Tritoni biexikun hemm spazju g˙al pro©ett fil-©ejjieni li g˙andu jsebba˙ lildin iΩ-Ωona.

13-il sena esperjenza

Il-si©ar li nqalg˙u minn posthom fil-Foss ta’ San Ìakbu ©ewtrasferiti b’suççess g˙al siti o˙ra f’Santa Venera u l-Furjana. L-operazzjoni ta’ trapjant twettqet mill-ELC, li hija responsabblig˙all-manutenzjoni ta’ landscaping pubbliku, u li ilha tag˙meldan it-tip ta’ xog˙ol ta’ interventi b’suççess g˙al dawn l-a˙˙ar 13-il sena.

Ix-xog˙lijiet saru skont skeda intenzjonata li to˙loq l-anqasimpatt possibbli fuq l-influss tat-traffiku. G˙alhekk, is-sig˙at offpeak ta’ bejn l-g˙axra ta’ filg˙odu u l-erbg˙a ta’ waranofsinharkienu mag˙Ωula sabiex is-si©ar ikunu miΩrug˙a fis-sit il-©did.

Rata g˙olja ta’ suççess

Flimkien ma’ din l-istqarrija kien mehmuΩ rapport li fih PeterCalleja, konsulent indipendenti dwar l-ortikultura, spjega l-meto-du li ntuΩa biex dawn is-si©ar inqalg˙u u tpo©©ew f’post alternat-tiv.

Fir-rapport Calleja spjega li l-Ficus nitida kellhom ji©u miΩburinkif me˙tie©, li hija prassi normali meta jsir trapjant ta’ speçi kbarta’ si©ar. Dan il-proçess jg˙in biex is-si©ra titlef inqas umdità ujag˙mel it-trasport tag˙ha lejn is-sit finali fejn se ji©u trapjantatikonvenjenti u sigur. Huwa qal ukoll li, b˙ala speçi ta’ si©ra, il-Ficus nitida hija reΩistenti ˙afna u ggarantixxa li normalment ir-rata ta’ suççess tat-trapjant tag˙ha tkun ta’ 90%.

Barra spjegazzjoni tal-proçess marbut ma’ dan it-trapjant, fir-rap-port dehru wkoll diversi ritratti li wrew faΩijiet differenti ta’ din il-proçedura.

MiÛburin Kif MeÓtieÌ

LOkALI kÓ 17|05|2015 07kullhadd.com

SERVIZZI ÌODDA GÓALL-ANZJANI F’GÓAWDEXL-anzjani G˙awdxin i l lumjistg˙u j ibbenefikaw minndivers i servizzi ©odda, uo˙rajn li ©ew imsa˙˙a, wara˙idma intensiva mis-Segretarjat Parlamentari g˙all-Anzjanità Attiva.

Respite g˙all-ewwel darbaf’G˙awdex

F’Jannar is-Segretarjat niedas-servizz ta’ respite b’xejng˙al l -ewwel darbaf ’G˙awdex. Is-servizz ta ’respite huwa servizz tempo-ranju ta’ kura lill-anzjani lijapplikaw g˙as-servizz, kurasa massimu ta’ tliet ©img˙at.

Is-servizz huwa intiΩ biexjag˙i ftit ser˙an lill-persuni lijie˙du ˙sieb ta’ kuljum lill-anzjani tag˙hom, waqt l ijkunu mo˙˙hom mistrie˙ liqeg˙din f’kura tajba u adatta-ta g˙alihom.

Is-servizz ta ’ respi teqieg˙ed jing˙ata f’Villa SanLawrenz.

Servizz ta’ night shelterdalwaqt

Is-servizz ta’ night shelterf’G˙awdex ser ikun qieg˙edja˙dem permezz ta’ kuntrattbejn id-Dipartiment g˙all-Anzjani u Kura fil-Komunitàu Dar Padova f’G˙ajnsielem.

Is-Segretarjat Parlamentariwasal fl-a˙˙ar faΩijiet biexiniedi dan is-servizz uffiçjal-ment f’G˙awdex.

Is-servizz, l i ser ikun

mog˙ti f’Dar Padova f’G˙ajn-sielem, ser ikun qed jipprov-di sodda g˙al dawk l-anzjanili g˙al xi ra©uni isibuha dif-f iç l i biex jorqdu d-dartag˙hom.

Il-kura fit-tul

G˙all-ewwel darbaf’G˙awdex, is-SegretarjatParlamentari g˙all-AnzjanitàAttiva introduça s-servizz ta’

Kura fit-Tul g˙all-anzjani waradomanda kbira l i qametg˙alih fl-Isptar t’G˙awdex.Dan is-servizz qieg˙ed ji©imog˙ti permezz ta’ PublicPrivate Partnership ma’ Villa

San Lawrenz.

G˙ajnuna fid-dar

F’dawn l-a˙˙ar xhur issa˙˙a˙is-Servizz tal-Commcaref’G˙awdex. Dan is-servizzqieg˙ed g˙al dawk l-anzjani lig˙andhom bΩonn kuraf’darhom stess u li l-indipen-denza tag˙hom jaf tkunf’riskju jekk ma ting˙atalhomxkura fil-komunità.

G˙alhekk huwa intiΩ g˙all-individwi l i ma j istg˙uxjo˙or©u mid-dar u jinkludiservizz ta’ infermiera.

Çentru g˙ad-dimenzja

Dan iç-çentru g˙ad-dimenzjahuwa uniku fil-GΩejjer Maltin,u ser jopera f ’Dar Padovaf’G˙ajnsielem fil-©img˙at li©ejjin.

Dan iç-çentru ser ikunapposta g˙all-persuni l ig˙andhom il-kundizzjoni tad-dimenzja, u ser ikun qedjifta˙ matul il-jum bi program-mi speçjali u adatti g˙al per-suni li g˙andhom din il-kun-dizzjoni.

Çentri g˙all-anzjanità attiva

F’G˙awdex, is-SegretarjatParlamentari ˙ejja programmiu g˙amel diversi arran©amentibiex jinfet˙u iΩjed servizzi ta’matul il-jum, fosthom f’SanLawrenz u taç-Çawla, filwaqtli g˙addejja ˙idma biex jinfe-ta˙ ukoll ie˙or fix-Xewkija.

BÛONN TA’ RIFORMAFIL-MUDELL SOÇJALI

L-Ewroparlamentari Malti AlfredSant qal li l-isfida preΩenti tal-Ewropa hija li tirriforma l-mudellsoçjali tag˙ha billi timmoderniz-za l-istrutturi tag˙ha u mhuxiddg˙ajjifhom fl-isfond tal-bidlietsoçjali u ekonomiçi li qedise˙˙u.

Dan l-isforz jaqbel li jkun ikko-rdinat mill-pajjiΩi individwali, lig˙andhom jiΩguraw is-sehemtas-soçjetà çivili u mhux b’modçentralizzat minn fuq g˙al isfelminn Brussell. L-Unjoni Ewropeama taffordjax li tinfirex il-perçez-zjoni li l-mudell soçjali tag˙ha sejkun Ωmantellat. Jekk tinfirex dinil-perçezzjoni, ikun mhedded is-soft power tal-UE, il-poter litgawdi l-UE, poter hekk imsejja˙‘artab’ li ma jiddependix minnkemm g˙andek armi u suldati.

Dr Sant kien qed jitkellemdwar il-futur tal-mudell soçjaliEwropew meta indirizza mijietta’ nies f’konferenza organizzata

mill-S&D fil-Montekristo Estates.Dr Sant qal li matul is-snin, il-UEirnexxielha tibni soft powerenormi. Dan se˙˙ g˙ax ˙afnanies sabu li l-mudell Ewropewkien attraenti; mudell ibbaΩat fuqid-demokrazija u fuq id-drittijiettal-bniedem garantiti mill-osser-vanza tal-li©i, mill-prosperitàekonomika u mis-sistema soçjali.

Fis-snin riçenti, qal Dr Sant, il-UE ma rnexxilhiex tilqa’ g˙all-isfidi tal-globalizzazzjoni.Speçjalment mis-sena 2008, l-attività ekonomika fiΩ-ÛonaEwro sta©nat u l-mudell soçjaliEwropew qed ikun mhedded.

Dr Mario Vella, li indirizzawkoll il-konferenza, tkellemdwar is-sostenibbiltà ekonomika,soçjali u politika tal-mudell soç-jali Ewropew. Huwa qal li l-futur tal-mudell soçjali fl-Ewropajiddependi ˙afna mit-tkabbirekonomiku biex ikun sostennib-bli.

08 17|05|2015 LOKALIKÓkullhadd.com

SE TPOÌÌINA MINN TA’ QUDDIEM FL-EWROPAIL-LIÌI DWAR IT-TIBDIL FIL-KLIMA…

Tul is-snin ilkoll sirna aktarkonxji tal-importanza li n˙arsul-ambjent tag˙na u l-bidliet lise˙˙ew fil-klima matul is-snin.MaΩ-Ωmien, l-attività tal-bnie-dem kellha impatt qawwi˙afna fuq il-klima globali,mhux biss b’effett fuq l-aspettekolo©iku imma anke b’impattfuq l-iΩvilupp u l-attività soçjali.Malta mhijiex eççezzjoni ug˙alhekk kien hemm bΩonn lissir azzjoni llum qabel g˙adabiex is-sitwazzjoni ma tkomplixtiddeterjora u tkun indirizzataminnufih.

Kien fil-fatt fil-©img˙at lig˙addew li l-ewwel sedutaparlamentari fil-binja l-©dida ratlill-Ministru g˙all-IΩviluppSostenibbli, Ambjent u Tibdilfil-Klima Leo Brincat jippro-poni li©i dwar it-tibdil fil-kilma,liema li©i, ©aladarba tkunapprovata, se tpo©©i lil pajjiΩnafuq quddiem nett fil-pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea (UE) fil-©liedakontra t-tibdil fil-klima. Appartiminn hekk, l-ekonomista l-Prof. Joseph Falzon, fi ˙dan il-Kunsill Malti g˙all-IΩviluppEkonomiku u Soçjali (MCESD)iddeskriva l-proçess li g˙andujwassal g˙all-implimentazzjonita’ din il-li©i b˙ala rivoluzzjoni˙iemda. Fid-dawl ta’ dan kollu,il-gazzetta KullÓadd tkellmetma’ ALAN PULIS, konsulenttal-Ministru Brincat dwar danis-su©©ett, rigward l-importanzata’ din il-li©i u x’inhuma l-mirital-Gvern, fost o˙rajn.

X’jikkawΩa tibdil fil-klima?

It-t˙assib dwar it-tibdil fil-klima©ej mill-fatt li bosta studji xjen-tifiçi ta’ min jorbot fuqhomilhom jindikaw li t-temperaturital-atmosfera globali qeg˙dinjog˙lew b’rata pjuttost allar-manti, speçjalment metamqabbel mal-perjodu ta’ qabelir-rivoluzzjoni industrijali mad-war mitejn sena ilu. Pulis spje-ga kif l-iΩvilupp tas-soçjetàmoderna, li se˙˙ bis-sa˙˙a tal-˙ruq enormi ta’ fa˙am u Ωejtfuq skala dinjija biex inla˙˙quma’ domanda dejjem tikber ta’ener©ija, wassal biex il-livell ta’dijossidu tal-karbonju (carbondioxide) u gassijiet o˙ra fl-atmosfera g˙olew b’rata li qattma ©rat qabel, tal-inqas g˙aldawn l-a˙˙ar nofs miljun senafl-istorja tad-dinja. “L-effett ta’dan di©à qed jin˙ass b’riΩultatta’ temperaturi medji aktarg˙oljin, imma dan i©ib mieg˙uwkoll effetti sinifikanti fuq kiftopera l-klima madwar id-dinjab˙all-anomaliji fl-ammont ta’xita li tag˙mel, nixfa, kif ukolltemp estrem li j©ib mieg˙u˙sarat kbar u anke mwiet,”spjega b’reqqa Pulis. Il-kon-sulent tal-Ministru Brincat Ωiedjg˙id li wie˙ed ma jridx jinsawkoll li anomaliji fit-temperatu-ra u l-preçipitazzjoni jwassluwkoll g˙all-impatti sinifikantifuq l-agrikultura u allura l-pro-duzzjoni tal-ikel. Aspett ie˙orhija t-tendenza li çertu mardjinfirex ferm aktar malajr. L-aspett l-aktan mag˙ruf mat-tis˙in globali huwa meta s-sil©,li jdub mill-Artiku u mill-Antartiku, jispiçça fil-ba˙arflimkien ma’ sil© ie˙or li jin˙all

minn fuq il-muntanji. Filwaqt li t-theddida mit-tibdil

tal-klima tista’ ting˙eleb bissb’koperazzjoni s˙i˙a u kontin-wa fost il-pajjiΩi kollha, dan majfissirx li Malta, Ωg˙ira kemm hiΩg˙ira, m’g˙andhiex ukoll is-sehem tag˙ha x’tag˙ti u danmhux l-inqas fil-forma tal-li©i l-©dida, unika fin-natura tag˙ha.

Gwadann g˙all-ekonomija l-˙adra

Il-li©i nazzjonali g˙al azzjonidwar it-tibdil fil-klima tistabil-ixxi lil pajjiΩna b˙ala wie˙edminn ta’ quddiem nett fil-©liedaglobali kontra l-fenomenu kli-matiku kkawΩat mill-bniedem,u dan mhux biss f’qafas ta’Unjoni Ewropea, immasa˙ansitra wkoll fuq livellinternazzjonali. Huwa limitatferm in-numru ta’ pajjiΩi mad-war id-dinja fejn insibu li©i ta’din ix-xorta fil-qafas ta’legiΩlazzjoni nazzjonali fejn,allura, l-obbligu fuq il-Gvern lija©ixxi u jie˙u miΩuri definitifil-konfront tat-tibdil fil-klimajil˙aq l-og˙la livell.

Pulis spjega kif spiss jissem-ma r-Renju Unit b˙ala eΩem-pju, meta hawnhekk kellna l-introduzzjoni tal-ClimateChange Act lura fl-2008.Ovvjament mhux il-kaΩ liwie˙ed g˙andu jipparaguna l-qafas legiΩlattiv tar-Renju Unitma’ dak li qed ikun introdottf’pajjiΩna, mhux l-inqas fid-dawl tal-fatt li kull pajjiz ifassalil-ligijiet tieg˙u f’kuntest par-tikolari, imma fuq kollox kullpajjiz g˙andu ç-çirkostanzisoçjoekonomiçi u politiçispeçifiçi tieg˙u u li fihomhuwa mistenni li jonora l-obbligi internazzjonali lig˙andu g˙all-azzjoni dwar il-klima.

L-aktar ˙a©a sinifikanti lito˙ro© mill-introduzzjoni ta’dan l-att f’pajjiΩna huwa l-fattli, minkejja ç-çokon ta’ pajjiznau r-riΩorsi limitati li g˙andhaMalta, il-Gvern se jkun qed jin-trabat fl-og˙la livell permezzta’ li©i nazzjonali biex jassigurali dak kollu li jista’ jsir fil-kuntest ta’ mitigazzjoni u adat-

tazzjoni g˙at-tibdil fil-klima jsir.“B’mitigazzjoni nifhmu li jit-tie˙du l-miΩuri neçessarji koll-ha g˙at-tnaqqis fl-emissjonijiettal-karbonju b˙alma hu;pereΩempju, il-pro©ett indis-pensabbli tal-qalba g˙all-gassg˙all-©enerazzjoni tal-elettrikumill-Enemalta. L-aspett l-ie˙ortal-adattazzjoni jinvolvi t-te˙idta’ miΩuri intiΩi biex pajjiΩnajkun f’poΩizzjoni li jilqa’ g˙all-impatti tat-tibdil klimatiku lidi©à qed nesperjenzaw b˙alis-sa,” spjega bi preçiΩjoni Pulis.Permezz ta’ din il-li©i jista’façilment jin˙oloq stimoluekonomiku ©did li permezztieg˙u pajjiΩna jersaq aktar lejnmudell ekonomiku ferm aktarsostenibbli milli g˙andna llumu hawnhekk jid˙ol il-kunçetttal-hekk imsej˙a ekonomija l-˙adra.

Abbozz li se jorbot il-Gvernb’qafas legali

Dan il-Gvern kien kommess lijressaq qafas legali s˙i˙ g˙all-azzjoni dwar it-tibdil fil-klimamill-mandat elettorali tieg˙ustess. “Bis-sa˙˙a ta’ dan l-att il-Gvern qieg˙ed jintroduçi qafaslegali li jressaq aktar flimkien l-entitajiet governattivi kollha lise jkunu kommessi legalmentjoperaw b’siner©ija s˙i˙a biexil-politika nazzjonali g˙at-tibdilfil-klima tkun tista’ titwettaq bl-aktar mod effettiv,” irrimarkaPulis. Dan jista’ jitqies b˙alapunt kruçjali li s’issa kieng˙adu nieqes b’detrimentg˙all-istess politika nnifisha.

Skont l-Artikolu 3, l-Att jir-rikonoxxi li hemm lok g˙alt˙assib dwar it-tibdil klima din-jija u li dan it-tibdil qieg˙ed jir-riΩulta minn attività umana blapreçedent (Artikolu 3) u allurata˙t Artikolu 4, huwa stabbilitid-dmir ta’ kull persuna biextipprote©i l-klima u li flimkienmal-Gvern tittie˙ed l-azzjonikollha neçessarja kollha f’danir-rigward. Din l-artikolazzjonitista’ titqies b˙ala espressjoniçara favur il-˙tie©a li Maltatkun dejjem aktar proattiva fil-konfront tat-tibdil fil-klima utimmilita kontra attitudnijiet ta’

xettiçiΩmu f’dan il-kwadru.Aktar minn hekk, Pulis fiss-

er kif Artikolu 5 ji©bor fih id-dmirijiet u l-obbligi tal-Gvernta˙t din il-li©i. Fost dawn insi-bu li, apparti milli jassigura lijitwettqu l-miΩuri tekniçi uamministrattivi kollha kifmitlub mill-istess li©ijiet tal-UE,il-Gvern huwa fid-dmir li jiΩgu-ra li fit-tfassil tal-pro©etti, pro-grammi, u sa˙ansitra l-istesspolitika tieg˙u, jikkunsidrawkemm l-aspett tal-mitigazzjonikif ukoll l-adattazzjoni g˙at-tib-dil fil-klima. “Qatt ma nistg˙unaspiraw li nil˙qu l-mira ta’ekonomija verament sostenib-bli jekk qabel xejn ma jkunx il-Gvern innifsu li fit-twettiq tal-politika tieg˙u ma jqisx ukoll l-implikazzjonijiet ambjentali fil-firxa kollha tag˙hom, u mhuxl-inqas dawk relatati mal-kon-sum tal-ener©ija u allura ankef’termini ta’ carbon footprint,”qal il-konsulent tal-Ministru tat-Tibdil fil-Klima. M’hemmxdubju li dan kollu mhux bissipo©©i l-operat tal-Gvern fit-totalità tieg˙u dejjem aktar ta˙til-lenti, imma wkoll ipo©©i miriambizzjuΩi g˙al dak li qednaspiraw g˙all-futur ta’ pajjiΩnab’konsistenza s˙i˙a mal-viΩjonita’ zero carbon society kif di©à©ie stabbilit ta˙t il-politika naz-zjonali g˙all-ambjent tal-2012.

Se jkun qed jitwaqqaf Bordta’ Azzjoni

Mira ewlenija li qed tintla˙aqpermezz ta’ din il-li©i hija dikrelatata mat-tfassil u l-a©©orna-ment tal-politika u l-istrate©ijinazzjonali dwar it-tibdil fil-klima. L-att jipprovdi li dan l-a©©ornament g˙andu jsir darbakull erba’ snin filwaqt li dawnjitressqu quddiem il-Parlamentbil-g˙an li jkun hemmtrasparenza u kontabbiltà s˙i˙afit-twettiq tag˙hom. “Tajjeb ling˙idu li l-istrate©iji dwar il-klima li g˙andna b˙alissa manbnewx f’kuntest legali ta’ danit-tip, anzi kienu pjuttost spo-radiçi fit-tfassil taghhom.Ovvjament jibqa’ l-fatt li l-kon-tribut li ng˙ata minn bostaesperti fit-tfassil, kemm tal-

istrate©ija g˙all-mitigazzjoni kifukoll dik ta’ l-adattazzjonihuwa wie˙ed mill-aqwa ujibqa’ validu sal-lum,” tennaPulis. Id-differenza hi li issadan il-kontribut validu li wassalg˙all-formulazzjoni tal-peda-menti tal-politika nazzjonalidwar il-klima qed jing˙ata baΩisoda legali li permezz tieg˙use jkun l-obbligu çar tal-Gvernli jassigura li din il-politikatissa˙˙a˙.

Artikolu 10 jwaqqaf il-Bordtal-Azzjoni dwar il-Klimamag˙mul minn rappreΩentanzawiesg˙a minn fost il-ministeriewlenin fi ˙dan il-Gvern, u lipermezz ta’ dan il-Bord se jkunjista’ jsir l-iskrutinju neçessarjuli jassigura li t-twettiq tal-proviΩjonijiet ta˙t dan l-Atttassew ikunu implimentati. It-twaqqif ta’ dan il-Bord iwassalg˙al mira o˙ra importanti li setassigura li jkun hemm parteçi-pazzjoni s˙i˙a fi ˙dan il-Gvernbil-g˙an li l-azzjoni dwar il-klima tkun tassew qieg˙da ssirsa mill-og˙la livelli ta’ gover-nanza fil-pajjiΩ. “Huwa proprjupermezz ta’ din l-entitàmwaqqfa bil-li©i li l-azzjonime˙tie©a fir-rigward tat-tibdilfil-klima se tkun qed ting˙ata l-prijorità li jixirqilha fl-og˙la liv-ell ta’ governanza fil-pajjiΩ. Il-fatt li l-Bord se jkun ma˙turmill-Prim Ministru stess hijaxhieda çara ta’ dan,” qal Pulis.Xejn ma jΩomm ’il-Bord tal-Azzjoni dwar il-Klima li jikkon-sulta ma’ esperti tekniçi minnoqsma varji biex ikun f’qag˙daa˙jar ˙alli jevalwa l-konsider-azzjonijiet varji li jista’ jkolluquddiemu, mhux l-inqas l-operat tal-istess Gvern fil-kon-front tat-twettiq tal-obbligitieg˙u ta˙t l-Att imsemmi.

Entità biex ikunu ffinanzjatinumru ta’ pro©etti

Artikoli 12 u 13 jistabbilixxumekkaniΩmu li permezz tieg˙ul-Ministru Brincat g˙andu s-setg˙a jag˙mel regolamentispeçifiçi ta˙t l-istess Att, u allu-ra dan il-qafas legali effettiva-ment se jkun qed iservi biexisa˙˙a˙ l-operat tal-Ministru

GLEN FALZONglen@kullhadd.com

“Filwaqt li t-theddida mit-tibdil klimatiku tista’ ting˙eleb biss b’koperazzjoni s˙i˙a u kontinwa bejn il-pajjiΩikollha, dan ma jfissirx li Malta, Ωg˙ira kemm hi Ωg˙ira, m’g˙andhiex ukoll is-sehem tag˙ha x’tag˙ti” – Alan

Pulis (l-ewwel mil-lemin)

kkonçernat. Ovvjament, danse jkun ifisser ukoll risponsaktar qawwi u effiçjenti min-na˙a tal-entitajiet eΩekuttiviinkarigati bit-twettiq tal-politikag˙at-tibdil fil-klima fi ˙dan il-Gvern u lil hinn minnu.

Aspett innovattiv fil-li©i l-©dida huwa t-twaqqif ta’ Fondtal-Azzjoni dwar il-Klima, intiΩukoll biex jiffinanzja, fostdiversi affarijiet, pro©etti ta’riçerka u Ωvilupp relatati mat-tibdil fil-klima. “Anke hawnqed tintla˙aq mira importanti:dik li jkunu ©©enerati fondi lipermezz tag˙hom Malta tkuntista’ tiffinanzja pro©etti u iniz-jattivi speçifiçi, inkluΩi dawkedukattivi, intiΩi biex tassewtkun tista’ titwettaq l-azzjonime˙tie©a biex nipprevienu unilqg˙u g˙at-tibdil fil-klima,”afferma Pulis. Il-fond, li sejkun im˙addem minn bordma˙tur speçifikament, se jkunjista’ jintuΩa wkoll biex ikunuffinanzjati attivitajiet organizzatiminn NGOs b’diskrezzjoni tal-Ministru wara konsultazzjonimal-istess bord.

Malta pijuniera

Kienet proprju Malta li, luraf’Diçembru tal-1988, po©©ietfuq quddiem nett tal-a©endainternazzjonali l-kwistjoni tat-tibdil fil-klima permezz ta’riΩoluzzjoni fl-AssembleaNazzjonali tan-NazzjonijietUniti. Fi kliem ie˙or, kienetproprju Malta li wittiet it-triqbiex il-proçess politiku dwar it-tibdil fil-klima wasal fejn hullum. “Minn dak iΩ-Ωmien ’lhawn il-komunità internazzjon-ali mhux biss rat fis-se˙˙ it-trattat ta’ Rio dwar it-tibdil fil-klima fl-1992 u sussegwente-ment il-protokoll ta’ Kyoto fl-1997, imma llum pajjiΩna jiffor-ma parti minn blokkekonomiku ewlieni li jifta˙ar lig˙andu l-akar qafas kumplessta’ li©ijiet intiΩi biex l-IstatiMembri flimkien jikkumbattudan il-fenomenu,” fisser Pulis.

Malta ilha tikkontribixxi s-sehem tag˙ha ta˙t dan il-qafasmhux l-inqas permezz ta’provediment ta’ informazzjonidwar l-istat tal-emissjonijiettag˙ha u x’qed isir biex dawnjitnaqqsu fil-kuntest tas-sitwaz-zjoni soçjoekonomika li ng˙ixufiha. Fi Ωminijiet aktar riçenti uanke fid-dawl tal-le©iΩlazzjoniEwropea dwar il-klima u l-energija, Malta sa˙ansitra ele-vat l-istatus tag˙ha ta˙t il-kon-venzjoni ta’ Rio fl-ambitu tal-pajjiΩi industrijalizzati ug˙alhekk dawk il-pajjiΩi l-kbarli g˙andhom obbligi çari udefiniti ta˙t il-protokoll ta’Kyoto biex speçifikamentinaqqsu l-emissjonijiet tal-kar-bonju.

Minn dan allura jo˙ro© il-kuntest li fih Malta qed toperab˙ala stat membru fil-UE g˙aldak li g˙andu x’jaqsam mat-tibdil fil-klima, u g˙aldaqstantirridu nsemmu l-qafas legalidwar il-klima u l-ener©ija tal-istess UE mag˙ruf l-aktar b˙ala20-20-20 Agreement. Flimkienmal-Istati Membri l-o˙ra kollha,Malta trid tag˙ti s-sehemhabiex sas-sena 2020 l-UE tkunnaqqset l-emissjonijiet tal-kar-bonju b’20% kkomparat mas-sena 1990; iΩΩid fl-uΩu tal-ener©ija rinnovabbli b’20% biexb’hekk tonqos drastikament id-dipendenza fuq iΩ-Ωjut, il-fa˙am u l-gass; kif ukoll iΩΩidfl-effiçjenza fl-uΩu tal-ener©ijab’tal-inqas 20%. Aktar minnhekk, l-istess UE di©à fassletftehim kumpless ie˙or li

sa˙ansitra jissupera t-20-20-20Agreement. “Illum ninsabu fistadju fejn l-Istati Membriqeg˙din jinnegozjaw bejni-ethom, fis-sens li kull wie˙edminnhom irid jara x’sehemg˙andu jerfa’ g˙al aktar tnaqqisfl-emissjonijiet, obbligi aktarstretti favur l-uΩu ta’ ener©ijarinnovabbli, kif ukoll aktareffiçjenza fl-uΩu tal-ener©ijasas-sena 2030. Dan huwapakkett ©did ta’ li©ijiet u inizjat-tivi intiΩi biex l-Ewropa ta˙sebfil-kuntest ta’ aktar ambizzjonifavur azzjoni dwar il-klima uuΩu aktar sostenibbli u effiçjen-ti ta’ ener©ija,” spjega b’reqqal-konsulent tal-Ministru Brincat.

Huwa f’dan il-kuntest allura liwie˙ed irid iqis is-sinifikat tal-introduzzjoni tal-Att g˙alAzzjoni dwar Tibdil fil-Klima.Din mhix kwistjoni li Malta seΩΩid mal-obbligi li di©àg˙andha b˙alissa u li di©àhemm lista s˙i˙a ta’ li©ijietintiΩi biex dawn l-obbligi jkunujistg˙u jitwettqu. L-Att se jkunqed iservi biex, qabel xejn, jor-bot lill-Gvern u dawk ta’ wara-jh b’mod aktar sod biex ikunf’qag˙da li jara li Malta tkunmiexja fid-direzzjoni lijintla˙qu l-miri Ewropej kifdi©à stabbiliti. B’mod sostantivl-Att jipprovdi biex ikun hemmstreamlining tant me˙tie© g˙aldak li g˙andu x’jaqsam mal-iΩvilupp ta’ politika g˙all-mit-igazzjoni u adattazzjoni dwarit-tibdil fil-klima, kif ukoll it-twaqqif ta’ bord interminister-jali li permezz tieg˙u tkunskruntinazzata a˙jar il-politikatal-Gvern fir-rigward tat-tibdilfil-klima u l-amministrazzjonita’ fondi pubbliçi li g˙andhomimorru g˙al skopijiet ta’ azzjonidwar il-klima f’kuntest lokali.Wie˙ed allura g˙andu j˙areslejn l-implimentazzjoni ta’ danl-Att b˙ala l-kors naturali liobbligat jie˙u pajjiΩna biexikun jista’ jiΩgura b’mod mill-aktar responsabbli li l-obbigiinternazzjonali li g˙andu dwaril-klima jkunu jistg˙u jitwettqubl-aktar mod effettiv udinamiku u li j˙alli riΩultateffiçjenti.

X’konnessjoni hemm bejnit-tibdil fil-klima u l-ekonomija?

G˙andna tendenza na˙sbu li l-effetti tat-tibdil fil-klima humabiss ta’ natura purament amb-jentali, b˙al meta nitkellmu fuql-impatti li jistg˙u jirriΩultawminn perjodi b’temperaturi

og˙la min-normal jew inkellax’jista’ ji©ri jekk jin˙all is-sil© ujog˙la l-livell tal-ba˙ar fuqmedda ta’ Ωmien. L-istess b˙almeta nattribwixxu d-diΩastri lij˙alli warajh it-temp estrem,b˙alma huma uragani aktarintensivi u frekwenti, g˙at-tib-dil fil-klima u nieqfu hemm.Jew inkella b˙al metamin˙abba kundizzjonijiet kli-matiçi ©odda jinstab li jkunhemm firxa ta’ aktar mard.Donnu ninsew li sitwazzjonijietb˙al dawn g˙andhom ukolldimensjoni ekonomika. X’inhul-prezz finanzjarju li qedin˙allsu g˙all-impatti li qedin©arrbu kawΩa tat-tibdil fil-klima? U xi prezz nistennew lise jkollu jit˙allas minn ©ener-azzjonijiet futuri jekk nibqg˙uma nag˙mlu xejn, jew manag˙mlux biΩΩejjed issa, biexnie˙du azzjoni me˙tie©a qabelma jkun tard wisq?

Kienu proprju mistoqsijietb˙al dawn li ©ie mitlub jikkon-sidra l-ekonomista Sir NicholasStern meta, lura fl-2006, ippub-blika l-analiΩi kumplessa tieg˙uf’dan ir-rigward. Stern argu-menta li aktar ma noqog˙dulura issa biex nie˙du azzjonibiex nilqg˙u g˙at-tibdil fil-klima, aktar se jkun g˙oli l-prezz li se jkollhom i˙allsu©enerazzjonijiet futuri riΩultatta’ impatti aktar serji u drastiçili se jkollhom isofru riΩultat tal-fenomenu, minn 5% fis-senatal-Prodott Domestiku Grossdinji sa 20% jekk l-ag˙ar tbassirdwar it-tibdil fil-klima ji©i fis-se˙˙.

F’termini ta’ temperaturi glob-ali di©à jeΩisti t˙assib dwarkemm se jkun effettiv il-proçess politiku internazzjonalibiex jiΩgura li Ω-Ωieda fit-tem-peratura globali mqabbel ma’dik preindustrijali ma taqbiΩxiΩ-Ωew© gradi çentigradi kifmiftiehem f’Kopen˙agen lurafl-2009. “Jekk dan ise˙˙, jista’jitfaçça r-riskju serju li l-ispiΩaglobali g˙all-adattazzjoni g˙all-impatti mit-tibdil klimatiku ssirtant kbira li tmur aktar minndak li jistg˙u jifil˙u g˙alihbosta komunitajiet, speçjalmentfl-in˙awi l-aktar foqra u vulner-abbli madwar id-dinja,” enfa-sizza Pulis. Dan bilfors iwassalghal aktar faqar u konflitti.Kollox i˙oll u jorbot ma’ kemmse jkun suççess l-eΩitu tal-fte-him internazzjonali ©did dwarit-tibdil fil-klima mistennif’Pari©i f’Diçembru li ©ej, uovvjament l-implimentazzjonitieg˙u.

Lejn soçjetà b’ekonomija˙adra

Id-diskussjoni dwar it-tibdil fil-klima bilfors trid timra˙ lil hinnmill-ambitu purament xjentifikuu tiΩvolgi aktar fl-isferaekonomika tag˙ha. Il-ka©unprinçipali tal-problema tinsab fl-uΩu ta’ sorsi ta’ ener©ija lijni©©Ωu, partikolarment iΩ-Ωejt ul-fa˙am, li bis-sa˙˙a tag˙homissostni ru˙ha l-brown economyli fuqha evolva l-g˙ajxien tal-bniedem g˙al dawn l-a˙˙arΩew© sekli.

Qed jin˙oloq kunsens dejjemakbar li l-ekonomija globali kifnafuha mhix daqstant sostenib-bli, kemm min˙abba l-fatt li r-rata tal-konsum tal-fossil fuelshuwa wie˙ed allarmanti kifukoll min˙abba t-tni©©iΩ amb-jentali kbir li l-˙ruq ta’ dawn il-materjali jikka©una, u dan ankeb’detriment g˙as-sa˙˙a tal-bnie-dem.

Apparti minn hekk, hemmukoll l-aspett ©eopolitiku, fis-sens li bosta pajjiΩi industrijaliz-zati tal-Punent ilhom im˙assbag˙all-fatt li huwa proprju fil-Lvant Nofsani, ir-Russja u ç-Çinafejn insibu l-akbar depoΩiti ta’

Ωejt u fa˙am, u dan çertamentipo©©i lid-dinja industrijalizzataf’qag˙da pjuttost delikatamin˙abba kwistjonijiet ta’ sig-urtà ta’ provediment.

Dak li forsi jidher b˙ala thed-dida fil-forma tal-fenomenu tat-tibdil klimatiku jista’ jkun fihinnifsu opportunità kbira.JeΩistu l-inçentivi kollha biex l-ekonomija globali tiddiversifikaru˙ha b’tali mod li ssir aktar‘˙adra’, u allura l-evoluzzjonital-hekk imsej˙a ekonomija˙adra. Din hija tip ta’ ekonomijali tippromovi aktar sostenibbilitàpermezz ta’ dipendenza ferminqas fuq forom ta’ ener©ija litni©©eΩ, tinçentiva l-konsum u l-produzzjoni ta’ komoditajiet lihuma aktar aççettabbli mill-aspett ambjentali, filwaqt litag˙ti lok g˙all-iΩvilupp ta’tekonolo©iji u opportunitajiet ta’xog˙ol li jkunu aktar kompatib-bli mas-sostenn ta’ ambjentaktar b’sa˙˙tu.

“Bil-li©i g˙all-azzjoni dwar it-tibdil fil-klima fis-se˙˙ qed isirdejjem aktar bΩonjuΩ li pajjiΩnajkollu wkoll strate©ija çara udefinita, u preferibbilment bipjan ta’ azzjoni - g˙all-ekonomijal-˙adra,” temm Pulis.

LokaLi kÓ 17|05|2015 09kullhadd.com

X’inhu l-prezz finanzjarju li qed in˙allsu g˙all-impatti li qed in©arrbu kawΩatat-tibdil fil-klima? U x’inhu l-prezz li se jkollu jit˙allas minn ©enerazzjonijietfuturi jekk nibqg˙u ma nag˙mlu xejn, jew ma nag˙mlux biΩΩejjed issa, biex

nie˙du azzjoni me˙tie©a qabel ma jkun tard wisq?

10 17|05|2015 opINJoNIkÓkullhadd.com

Patri Mario Attard

MINNSALVUCANALE

Il-Óadd filg˙axija TVM jibqa’l-aqwa, wara li ilhom minnJannar g˙adejjin bis-sensielaMerlin, minn nhar il-Óaddbdew juru Britain’s GotTalent. Is-serje tas-sa˙˙arMerlin issa spiççat darba g˙aldejjem, g˙alhekk minflokha x-xandir tal-Istat beda juri danil-programm li l-Ingilterrahuwa ferm popolari.

Dan il-programm jew showjoffri pedestall lil kul˙add biexjuri l-kapaçitajiet tieg˙u per-mezz tal-kant, Ωfin, reçtar,ma©ija u aktar. Kif nista’ nob-sor, dan g˙andu g˙addej sal-a˙˙ar ta’ Ìunju jew Lulju fejnimbag˙ad tintemm l-iskedatar-rebbieg˙a.

Lenti

Bertu Marshall niftakru jmexxilil TVM u Ωmien wara lill-istaz-zjon One, nifhem il-kwalitajiet

tajba li g˙andu Marshall unifhem ukoll li kapaçi jwassalprodott a˙˙ari mill-aqwa. FuqTVM qieg˙ed jippreΩenta pro-gramm bl-isem Lenti. Milli stajtnara Marshall jintervista per-suna©©i partikolari.

Mhux xi programm lij©ieg˙lek tiççassa u tifta˙˙alqek u timpressjona ru˙ekbil-kontenut, iΩda BertuMarshall kapaçi jag˙mlu inter-essanti bil-mod kif jippreΩentau kif jag˙mel il-mistoqsijiet.IΩda, sfortunatament, pro-grammi ta’ dan it-tip ˙ar©uminn widnejna tant kemm ilnanaraw b˙alhom.

Tgerfixt issa

Çaqqufa ili ng˙id li twal u©ebbed iktar minn lasktuwa;jien personalment meta nara listorja bdiet titwal nibda nitlefl-interess. Jien nifhimha differ-

enti minn ˙afna o˙rajn u jista’jkun ukoll li g˙alhekk strambdaqs eremita, imma hekkmag˙mul.

Matul il-©ranet li g˙addew,jew a˙jar f ’puntati l i rajnamatul dawn l-a˙˙ar ©ranetqeg˙din naraw l-istorja taç-Çaqqufa tmur lura lejn is-snintmenin meta Rose, RowΩi jewRoΩina kienet g˙adha tiflaΩg˙ira. Jista’ jkun li minnhawn ser inkomplu niskopruil-kif u l-imma u l-g˙aliex ta’çerta karattri. Nisperaw li dinl-istorja tintemm darba g˙aldejjem f’Ìunju li ©ej, mhuxner©g˙u n©ebbduha b’xi 39puntata o˙ra.

Katrina l-istess, iΩda danim˙abbel aktar minn Çaqqufa.Din id-drama (Katrina)qieg˙da f’kompetizzjoni bejnmin l-aktar jidher bil-mowbajlma’ widnejh bejn l-atturitag˙ha u dak ta’ Óbieb u

G˙edewwa. Ktibt diversi drabiu nibqa’ nsemmi li Ω-Ωejjedhuwa Ωejjed. F’kull xena, Allajbierek, l-attur jirçievi telefona-ta! Ommi ma kemm a˙na xottifil-kitba.

G˙aΩ-Ωg˙aΩag˙

Meta konna ˙afna iΩg˙arkonna mixtiqin minn ˙afna, l-unika teknolo©ija li kellnakien xi kompjuter u xi log˙bamieg˙u b’xi pupu jiççaqlaqjew xi walkman idoqq il-cas-settes li trid tibdillu l-batterijakull darba li ddawwar il-cas-sette minn side A g˙al B.Ûmien differenti li biex narawkartun irridu nistennew ©urna-ta g˙al kartun li jdum jintwera20 minuta. Anke biex narawxi vidjow muΩikali konna nis-tennew lil Jerry Scotti j ip-preΩenta DJ Television jew lilAlbert Zammit waqt SibtijietFlimkien jippreΩenta A30.G˙al ˙afna dawn ma humaxejn g˙ax ma jiftakruhomx,iΩda g˙al o˙rajn huma ˙afna.Minkejja li llum naraw bostastazzjonijiet li jxandru muΩika24 sieg˙a kuljum, u mhux fuqit-televiΩjoni biss. Fuq il-Oneg˙adu jintwera Fresh &Funky; g˙idli inti minn serjoqg˙od jistenna biex jara xidiska fuq dan il-programmmeta MTV, VH1 u Trace majaqtg˙u xejn.

Sfortunatament mhuxkul˙add jifhimha l-istess ug˙alhekk il-baqra tinbieg˙kollha.

Il-Óadd it-tajjeb.

“Int bis-serjetà?! Ìieli ng˙aditlekdin il-fraΩi? Ìieli g˙edtha lil˙addie˙or? Ìieli kont imwa˙˙aljew imwa˙˙la f’xi parlata u xi˙add beΩaqha?

Int bis-serjetà?! Qisu minjg˙idha irid jg˙id: “Uj! A˙naa˙na jew m’a˙niex?” “A˙nahemm jew le?” “G˙andek xi sko-rfina nieqsa?” Din il-fraΩi ting˙adf’kuntest ta’ nuqqas ta’ twemmin.Jew stag˙©ib. U mag˙ha, qishao˙tha li tkaxkarha mag˙ha kullfejn tmur, g˙ax ming˙ajrha matoqg˙odx, hemm il-fraΩi l-o˙ra:Possibbli? Jew: Kif jista’ jkundan?

Issa kieku ng˙idlek li kienhemm tfajla fl-istorja li din il-mis-toqsija staqsietha b’tant ˙e©©a? Udin it-tfajla tg˙idx kemm kienettal-affari tag˙ha! Tfajla li ˙addma kien jaf biha g˙ax fir-ra˙alfejn kienet tg˙ammar kien qisuç-Çukkaj jew it-Timbaktu ta’ dakiΩ-Ωmien! Tfajla li ma kontxtisma’ ˙ossha! X’tg˙idli? Kellhabiex tistag˙©eb? Kellha biex tit-nixxef? Kellha biex tiskanta?Kellha biex tibda’ titkellemwa˙idha? U ng˙idx! Ja˙asrakienet qieg˙da tg˙ix g˙all-affaritag˙ha f’dar ommha u missierha!Ming˙ajr inkwiet u storjbu! Meta,b˙al ri˙ bla xita, dehrilha an©lutal-Mulej. Alla da˙al g˙andha! U˙abbrilha. X’˙abbrilha? Bil-mod!Lili g˙idli kif sellmilha! “Is-sliemg˙alik, mimlija bil-grazzja, il-Mulej mieg˙ek!” (Lq 1:28).

Dan xi kliem hu? Jien min jienjekk mhux sempliçi tfajla li nqimu naqdi lill-Mulej? Imma le! Sliemg˙alik! Int l-ipprivile©©jata! G˙ax

˙ajtek, l-eΩistenza qaddisatieg˙ek, qisha b˙al wie˙ed minndawn il-jiem tal-©enn tar-reb-bieg˙a Maltija. Int mimlija bix-xemx! Fuq rasek g˙andek semaik˙al li b˙al donnu jfakkrek li intis-Sultana! Li g˙alik l-Aktar G˙olirefa’ barkiet kbar!

Imma l-kbir kien g˙adu ©ej! L-a˙bar kellha marbuta mag˙hasorpriΩa mill-kbar nett! “Kif ikundan, ladarba ma nag˙rafx ra©el?”(Lq 1:34). U ejja Mulej! Int bis-serjetà?! Kif jista’ jkun li nkunomm ming˙ajr ma jkolli relaz-zjoni ma’ ra©el? Din qatt masmajtha! Lanqas f’elf sena mase˙˙et! Jiena mhux hekk ©ejt

imnissla? Frott l-im˙abba ta’Ìwakkin u Anna? Din x’biçça hi?

Imma t-tfajla, g˙ad li t˙awdet,ma ˙allietx it-ta˙wid jitlg˙alhag˙al rasha. B˙alma ji©ri f’˙ajti uf’˙ajtek. Le! Ftakret li kienetqieg˙da fil-preΩenza tal-An©lutal-Mulej! Fil-preΩenza ta’ Allannifsu! U, ng˙id jien, jekk mill-Mulej ma to˙ro©x ˙lief im˙abbau verità, kif qatt seta’ jg˙addilhaminn rasha li kienet qieg˙da ti©imqarrqa? Le! Araha! Ismag˙ha!Óoss il-qalb t˙abbat bl-im˙abbatag˙ha! Araha! Issa mejlet rasha!Baxxiet le˙inha! Fet˙et qalbha! Uanke jekk id-demg˙a bdietnieΩla ma’ ˙addejha, xorta

wa˙da ma biddlitx il-verΩjonitag˙ha. Ósiebha baqa’ l-istess.Safi. Baqg˙et soda fl-im˙abba ta’Alla. F’mo˙˙ha u f’qalbha telg˙etkelma wa˙da. Iva! Iva! Iva!

“Ara, jiena l-qaddejja tal-Mulej:˙a jsir minni skont kelmtek!” (Lq1:38). Smajtha x’we©bitu lill-An©lu Gabrijel? “Iva, g˙al dejjemiva g˙al dak li g˙edtli”. Tal-blieh!Int bis-serjetà Marija?! Taf x’intitg˙id? Taf g˙al xiex die˙la? Tafkemm l-iva tieg˙ek se tiswielekniket? Qsim il-qalb? Iljieliming˙ajr irqad? Ìiri ’l hawn u ’lhemm? Inkwiet li ˙ajjet l-g˙aΩiΩIbnek dejjem iΩΩomm b’xag˙ra?Madankollu, meta n˙ares lejnwiççek ma nara xejn xi j©ibnif’dubju! Int trid dak li g˙edt! Intdeterminata li tid˙ol bir-ras g˙alkollox! G˙ax taf li, fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, int se to˙ro© rebbie˙a!

Óija! O˙ti! Il-˙ajja hi dik li hi.Ìieli ji©u sitwazzjonijiet fuqnafejn, ming˙ajr ma rridu, ng˙iduma’ Marija lill-Mulej: Int bis-ser-jetà?! Nag˙mlu l-©id u nirçievu d-deni. Na˙fru u jfuru g˙alina bir-rabja. Ng˙idu kelma ta’ ©id ujdawruhielna kif iridu. TibΩax!Int aqbad it-talba ta’ minjistag˙©eb g˙ax dejjem ˙abb lill-Mulej, anke meta ma fehemx.Aqbad it-talba ta’ min da˙al fin-nar g˙ax qag˙ad fuq kelma ta’an©lu. Aqbad it-talba tar-RuΩarjuu titlaqha qatt minn qalbek! Ji©rix’ji©ri!

Imbag˙ad, meta tara l-ba˙arjikkalma, u l-muntanji jΩulu min-nofs, dur lejn il-Mulej u, bil-kuruna mdawra ma’ jdejk,g˙idlu: “Int bis-serjetà!”

TiVi AwARdS

INT BIS-SERJETÀ?!

opInjonI kÓ 17|05|2015 11kullhadd.com

Catherine Fenech

Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonalital-Partit Laburista

Gvern li ja˙dem

Óidmet dan il-Gvern qed tis-sarraf f’aktar u aktar investi-menti barranin li qed i˙allu l-miljuni tal-ewro fl-ekonomijaMaltija u jo˙olqu opportunita-jiet ta’ xog˙ol, speçjalmentg˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na. Qedjo˙olqu wkoll sfidi ©odda,speçjalment fis-settur tal-edukazzjoni u t-ta˙ri©, sabiexliΩ-Ωg˙aΩag˙ Maltin uG˙awdxin ji©u m˙arr©a g˙all-karrieri li qed jin˙olqu ©odda;karrieri li d-domanda g˙ali-hom di©à qed tkun wa˙dasostanzjali u se tkun fermikbar fil-futur qrib.

Il-poplu Malti u G˙awdxijie˙u gost jisma’ b’investimentfis-settur tas-sa˙˙a b˙al ta’Barts u ta’ Johnson & Johnson.Jie˙u gost jisma’ b’investimentifl-edukazzjoni b˙alma t˙abbarftit tal-©ranet ilu dwar investi-ment ta’ €115-il miljun fl-American Univerity of Malta liqed ti©i pro©ettata g˙an-Nofsinhar ta’ Malta. Malta qedtkun ta’ attrazzjoni g˙all-inves-timenti minn kumpaniji mil-Lvant Nofsani daqskemm mill-Ewropa. Investimenti ta’ milju-ni kbar li jfisser aktar ˙olqientax-xog˙ol u d˙ul dirett g˙all-finanzi tal-Gvern, kif ukollaktar ˙olqien ta’ opportunitaji-et indiretti ta’ negozju u kum-merç li jdawru r-rota ekonomi-ka Maltija u jin˙oloq il-©id.

Dan kollu huwa parti mis-suççess ta’ dan il-Gvern lire©a’ ng˙ata çertifikat fan-tastiku din il-©img˙a meta l-Kummissjoni Ewropea fir-rap-port tag˙ha ddeçidiet li tir-rakkomanda lil Ecofin u lill-Kunsill Ewropew li Maltatitne˙˙a mill-Eccessive DeficitProcedure. Wara defiçit ta’3.3% li ˙alla l-Gvern ta’GonziPN, Gvern Laburistanaqqsu g˙al 2.1% u se jkomplijnaqqsu sal-a˙˙ar ta’ din is-sena g˙al 1.6%. Dan sar kolluming˙ajr bΩonn ta’ pjan ta’awsterità. PajjiΩna rnexxielujo˙ro© minn din il-proçeduraf’sentejn, Ωidna l-impjiegi,naqqasna l-qg˙ad u l-inflaz-zjoni u kellna tkabbir sostanz-jali fl-ekonomija.

Din ir-rakomandazzjoni hijamessa©© qawwi u messa©©b’sa˙˙tu ta’ fiduçja fl-ekonomi-ja u l-finanzi Maltin, b’modspeçjali kif imexxi l-Gvern. DrBusuttil qalilna li se nid˙ludritt ©ol-˙ajt u se nitolbu bailout. Daqs mus tal-le˙jajaqtg˙u tal-PN. Ma tlumhomxhux, ma jafux mod ie˙or.Dawn fallew il-partit tag˙hom,g˙a©eb li fallew l-ekonomijata’ pajjizna? Il-bail out jitolbuhbiss tal-PN biex isalvaw il-finanzi tal-partit tag˙hom.

Il-PN ikomplu jinvestu fin-negattività

Óa©a tal-g˙a©eb li kif jit˙abbarinvestiment barrani ©did, min-na˙a tal-OppoΩizzjoni tibdatinbet iΩ-Ωerrieg˙a tad-dubju us-suspetti. Óasra li majibag˙tux g˙alihom ScotlandYard. G˙al kull inizjattivajaraw kif se jsibu l-mistoqsijietu jaraw kif se jbaxxu l-kredib-biltà u l-potenzjal ta’ kullinvestiment im˙abbar. Kift˙abbar l-investiment minnBarts fil-GΩira G˙awdxija mill-ewwel bdew ibeΩΩg˙u bil-babaw g˙ax se ji©u l-barranin

ja˙dmu hawn u se jie˙du postil-Maltin. Qalu li l-IskolaMedika Maltija se tispiçça usa˙ansittra xe˙tu d-dubju li s-sa˙˙a mhux se tibqa’ b’xejn.

Imbag˙ad morna g˙an-na˙al-o˙ra tal-munita negattivatag˙hom u laqqmu dan l-investiment b˙ala tal-fantax-jenza. “Gimmick,” qalulna.Tiftakruha din tal-gimmick utal-fairytales hux? TiftakruhaAlice u l-gimmick tal-millenju!U ejja ng˙iduha, jekk il-fairyales tal-PL huma dawnskont il-PN, allura nikkonkludili l-fairytales Laburisti huma l-bibbja ©dida tieg˙i g˙ax isirurealtà. L-Alice in Wonderlandsaret verità. Il-Gvern Laburistanaqqas il-kontijiet tad-dawl ul-ilma, tefa l-power station tal-Marsa, ˙addem l-interconnec-tor, ˙addem pjan strate©ikuma’ s˙ab internazzjonalisabiex ©ab fuq saqajha l-Enemalta u qed ikompli jaqdef’il quddiem biex iwettaq il-pjan tal-Ener©ija tieg˙u billissir il-qalba g˙all-gass minfloknibqg˙u nuΩaw l-HFO.

Il-fairytales Nazzjonalisti mawassluna g˙al imkien ˙liefg˙al ˙olm fuq is-s˙ab tajjari.Insemmu biss Smart City,pro©ett fantaΩma li, skont il-PN, kellha to˙loq 6,000impjieg ©did. Kellu jkun GvernLaburista li rxoxta dan il-pro©ett u qed jie˙u l-frottminnu. U xi ng˙idu g˙all-pro©ett ie˙or fantaΩma tal-White Rocks, fejn varawb’˙afna pompa l-pjan tieg˙u uwaqaf hemm, baqa’ pjan fuqil-karta, bqajna nittewbu g˙all-pro©ett sportiv.

Imma Ωgur li l-akbar gaffeg˙al-Gvern ta’ GonziPN fejnjid˙lu investimenti kienet il-kumpanija BraΩil jana. Il-famuΩa kumpanija li kellhatag˙laq minn fejn kienet qedtopera u ti©i tifta˙ hawn Maltau tant kemm kellha ©©ib ©id utift˙ilna orizzonti ©odda mad-war id-dinja li meta l-poplujkun qed jixrob il-kafè, jiekolbanana, jara ritratt ta’ Pelé,flok ja˙sbu fil-BraΩil, ti©ihomMalta f’mo˙˙hom.

L-istess negattività rajnieha

issa meta t˙abbar l-investimenttal-American University ofMalta, investiment li se ji©bedmal-4,000 student barranif’pajjiΩna, investiment li jisti-mola l-attività ekonomika fin-na˙a t’isfel ta’ Malta u jin˙olquaktar opportunitajiet ta’ impjie-gi. L-OppoΩizzjoni, b˙almakien mistenni, ˙ar©et tikkritikadan l-investiment u ˙ar©etkontra dan il-pro©ett tal-uni-versità barranija fin-na˙a t’isfelta’ Malta. L-OppoΩizzjoni majinterssahiex li pajjiΩna jmur ’ilquddiem. L-OppoΩizzjoni tridbiss li Malta tmur lura ˙alliming˙aliha ter©a’ tirba˙ il-fiduçja tal-poplu u tikseb dakli dejjem b’arroganza g˙amlitutag˙ha bi dritt divin – il-poter.L-uniku investiment li jridu tal-PN g˙an-nies tan-na˙a t’isfelta’ Malta huma impjanti ta’riçikla©©, power stationsja˙dmu bl-HFO u affarij ieto˙ra li jni©©su.

L-iskandlu t’G˙awdex u lilhinn minnu

Donnu li fil-le©iΩlatura preçe-denti kollox fuq ir-rubini kienqed jitmexxa. KaΩ ta’ allegatmisapproprjazzjoni ta’ fondipubbliçi li jmur lura g˙all-2008u, Alla jbierek, ˙add ma kienjaf xejn u ˙add ma xammxejn. Sewwa kienu jg˙idumela li meta jg˙ajjat xi ˙addkienu jsikktuh u jg˙idulu:“Xxxx, tg˙ajjatx g˙ax tqajjemil-Gvern.’’

L-eks-Prim Ministru Gonziqalilna li qatt ma xamm xejn.Ma tlumux hux, g˙ax kienmedhi jilg˙ab iç-çess politikusabiex isalva l-gvern tieg˙u tulil-le©iΩlatura bil-problemiinterni li kellu. Filwaqt li biexjie˙u deçiΩjoni fuq NinuZammit u Michael Falzon, il-Kap tal-OppoΩizzjoni ˙a bissftit sekondi, fuq l-eks-Ministruta’ G˙awdex l-arlo©© baqa’jtektek sa ma ©ie dahru mal-˙ajt u xorta ma ˙ax deçiΩjoni.Kienet l-Onor. Debono li tat ir-riΩenja. G˙alxejn jipprovajpin©i l-istorja li b’xi modkienet deçiΩjoni tieg˙u li©ieg˙el lill-Onor. Debono tir-

riΩenja. Kienet l-istqarrijatieg˙u stess li kixfitu meta qalli huwa laqa’ r-riΩenja tag˙hab’dispjaçir. Dr Busuttil jikkriti-ka lil ˙addie˙or li ma juΩawxl-istess kejl ma’ kul˙add, u hug˙amel l-istess. G˙ax g˙alNinu Zammit u Michael Falzonma qag˙adx jistenna r-riΩenjatag˙hom u Ωgur ma ddisp-jaçiehx. Aktar minn hekk,wara r-riΩenja tag˙ha, il-Kaptal-OppoΩizzjoni baqa’ jfa˙˙aru jag˙mel l-elo©ji li l l-eks-Ministru ta’ G˙awdex.

Ir-riga tieg˙ek dritta jewmg˙aw©a?

Din hi r-riga ta’ Dr Busuttil, litant jifta˙ar li hi dritta. Qalilnali r-riga tal-Prim Ministru hi tal-plastik u titg˙awwe© kifme˙tie©. Wisq na˙seb li r-rigatal-Kap tal-OppoΩizzjoni mhuxtalli mhix dritta talli hi l-aktarriga arroganti li qatt eΩistiet ulanqas taf fejn joqg˙od l-etikett politiku. Biex jag˙melargument politiku waqa’ fil-baxx li jΩeffen fin-nofs politiçili marru jgawdu lil-Óallieqqabilna u Ωgur ma jistg˙ux jid-defendu lilhom infushom.Tassew politika miskina u tal-mist˙ija.

Ir-riga ddrittat issa meta qedjikkritika l-investiment tal-American University of Maltafuq art f’Marsaskala g˙ax qal lise tintmess art ver©ni.Nistaqsi: kemm kienetmg˙aw©a u ver©ni r-riga metang˙atat mat-360 tomna artbiex tinbena Smart City?

U g˙andi nifhem li r-rigawkoll kienet dritta xemg˙a fil-kaΩ tal-kuntratti g˙all-konsul-tazzjoni li kienet ting˙ata l-kumpanija legali li kienjag˙mel parti minnha DrBusuttil b’direct order g˙axkien kompetenti.

Naqbel li r-riga tal-OppoΩizzjoni mhix tal-plastik.Ir-riga tal-OppoΩizzjoni hijatal-lastiku u titg˙awwe© f’kullpoΩizzjoni possibbli, imbastataqdi l-esi©enzi politiçi tal-mument sabiex jirkbu ma’ kullri˙ ta’ opportunità g˙all-vanta©© politiku tag˙hom.

Ir-rIga tal-IpokresIja

12 17|05|2015 opinjonikÓkullhadd.com

Adrian Dominic Ellul

Membru FÛL u

Kunsillier f’San Ìiljan

Tul l-a˙˙ar jiem, ir-Renju Unitkien qed jirkupra minn elez-zjoni ©enerali li rat lill-PartitKonservattiv rebbie˙, biexb’hekk David Cameron ikom-pli jiggverna lil pajjiΩu g˙all-˙ames snin li ©ejjin.

Nistg˙u ng˙idu li din l-elez-zjoni kienet mimlija sorpriΩiwkoll, min˙abba li ˙afnakienu dawk li bassru qabel l-elezzjoni li l-Konservattivi kiense jkollhom jiffurmaw gvernb’koalizzjoni ma’ partit ie˙or.SorpriΩa o˙ra li tat din l-elez-zjoni kien il-fatt li ˙afna anal-isti politiçi u pollsters kienuqed ibassru li kellha tkun elez-zjoni fejn il-Partit LaburistaIngliΩ immexxi minn EdMiliband kellu jkompli jnaqqasid-distakk tieg˙u minn mal-Konservattivi. Dan, sfortunata-ment, ma kienx il-kaΩ.

Il-Partit Konservattivirnexxielu j©ib ma©©oranza fil-

House of Commons bi 331membru elett, segwit mill-Partit Laburista b’232 membruelett. Din kienet l-ewweldarba li l-Konservattivirnexxielhom i©ibu ma©©oran-za fil-House of Commonswara l-elezzjoni tal-1992 metakienu mmexxija minn JohnMajor.

G˙alkemm il-PartitKonservattiv kellu kampanjaqawwija biex imexxi l-messa©© tieg˙u, wie˙ed mill-fatturi l i seta’ wassal g˙alreb˙a Konservattiva kienet in-nuqqas ta’ popolarità tal-Partittal-Liberali Demokratiçi. Fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali(2010), il-Lib Dem kienu t-tielet l-ikbar forza politika fil-Parlament IngliΩ. Wara r-riΩul-tat fejn l-ebda partit politikuma rnexxielu j©ib ma©©oranzaf’dik l-elezzjoni, i l-PartitLiberali, li dak iΩ-Ωmien kien

L-eLezzjonijiet fir-renju unit u L-effett tagÓhom

immexxi minn Nick Clegg,kien irnexxielu jifforma gvernta’ koalizzjoni mal-Konservattivi ta’ Cameron.IΩda tul il-le©iΩlatura ˙afnabdew jaraw li Clegg – li fil-frattemp in˙atar Viçi PrimMinistru – u l-partit tieg˙u makinux kapaci jmexxu l-a©endatag˙hom fil-Parlament IngliΩ usaru xejn aktar minn rubber-stamp biex il-Konservattivijmexxu l-a©enda tag˙hom.Xhieda ta’ dan huwa s-swingkbir ta’ si©©ijiet mirbu˙a mill-Partit Konservattiv minnlokalitajiet li fl-2010 kienu rap-preΩentati minn membru par-lamentari Liberal-Demokratiku.

Óafna nies qed jattribwixxudan ir-riΩultat diΩappuntantital-Partit Laburista IngliΩ g˙all-fatt li Ed Miliband ma kienxkapaçi jag˙mel kuntatt mal-poplu Brittaniku min˙abba d-direzzjoni ©dida lejn ix-xellugli qabad wara diversi snin ta’‘New Labour’ ta˙t Tony Blair.Infatti, fuq diversi siti soçjalib˙al Facebook u Twitter,nistg˙u ng˙idu li Milibandspiçça vittma ta’ kampanja sis-tematika ta’ assassinju tal-karattru biex tiskreditah,tpin©ih b˙ala bniedem‘stramb’ u li mhux kapaçijitkellem f’isem il-poplu IngliΩ.

Min huwa mid˙la ta’ liemahuma dawk il-posti j ietmeqjusa b˙ala ‘fortizzi’ ta’ par-tit jew ie˙or fir-Renju Unit, jafli ©eneralment il-ma©©oranzatal-voti fl-Iskozja tradizzjonal-ment imorru lejn il-PartitLaburista. Jidher iΩda li din id-darba kien hemm swing kbirafavur l-Iscottish National Party,li gawda minn Ωieda qawwijafil-popolarità wara r-referen-dum tal-Indipendenza tal-Iskozja fl-2014. Mill-59 MP liriedu ji©u eletti fl-Iskozja, 56minnhom irnexxielujirba˙hom l-SNP biex illum sarit-tielet l-ikbar forza politikafir-Renju Unit. Bla dubju li danil-fattur tant ma kienx ma˙subu kkunsidrat mill-PartitLaburista IngliΩ, li kompla jim-mina l-vanta©© li seta’ j©ib l-istess partit.

Partit ie˙or li ssorprendaf’dawn l-elezzjonijiet kien il-UK Independence Party(UKIP), immexxi mill-Ewroparlamentari eççentriku

Nigel Farage. Jidher li l-a©enda ewroxettika u antiim-migrazzjoni ta’ dan il-Partit(Ωew© kwistjonijiet importan-tissimi g˙all-poplu IngliΩ)niΩlet g˙asel mal-votanti. IΩdamin˙abba l-mod kif ta˙demis-sistema elettorali IngliΩa,dan il-partit ma rnexxilux isar-raf il-fiduçja li ©ab madwar ir-Renju Unit f’numru kbir ta’si©©ijiet.

U l-futur?

Wara r-referendum tal-Indipendenza tal-Iskozja fl-2014, l-eks-Mexxej tal-IscottishNational Party, Alex Salmond,kien qal li jixtieq li s-suççessurtieg˙u jkompli ja˙dem favur l-a©enda li l-Iskozja ter©a’ ssirindipendenti. Jidher li NicolaSturgeon, il-mexxejja preΩentital-SNP, g˙andha l-istessviΩjoni g˙all-Iskozja b˙al diktal-predeçessur tag˙ha. Il-fattl i l lum l-SNP g˙andu rap-preΩentanza ikbar fil-House ofCommons milli kellu ˙amessnin ilu se jkompli jiffavorixxibiex din il-viΩjoni fil-futur qribissir realtà, grazzi g˙al referen-dum ie˙or.

Wa˙da mill-weg˙diet elet-torali ta’ David Cameron waqtil-kampanja elettorali tal-partittieg˙u kienet li fi Ωmien sente-jn issejja˙ referendum biex ir-Renju Unit jipprova jo˙ro©mis-s˙ubija tieg˙u mal-UnjoniEwropea. Il-motivazzjoni ta’Cameron hija li , skont hu,wa˙da mill-problemi tar-RenjuUnit hija li l-pajjiΩ aktar qedjispiçça jo˙ro© flus g˙all-UEmilli jie˙u beneffiçji minnha.Ra©uni o˙ra hija g˙ax il-UE ur-Renju Unit ma j˙addnux l-ist-ess fehmiet fuq çertu policies,speçjalment fuq dik tal-immi-grazzjoni.

Diffiçli li wie˙ed ibassar x’seji©ri minn dawn iΩ-Ωew© refer-enda u kif se jirrea©ixxi l-poplu IngliΩ g˙ar-riformi li sejvara l-Gvern Konservattiv fis-snin li ©ejjin. Nittama li, ji©rix’ji©ri, il-Gvern iΩomm dejjemquddiem g˙ajnejh li jo˙loq il-©id u jqassmu b’mod ©ust mal-poplu, li jikkunsidra modi kifisa˙˙a˙ il-kollaborazzjonitieg˙u mal-UE, u li l-poplujkun kuntent bl-g˙aΩla lig˙amel fis-7 ta’ Mejju ta’ dinis-sena.

eDItORJaL kÓ 17|05|2015 13kullhadd.com

www.kullhadd.com

DItORJaLe

INDIRIZZ POstaLI Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717ÌURNaLIstI Ritianne Agius ritianne@kullhadd.com, Liam Gauci liam@kullhadd.com, u Glen Falzon glen@kullhadd.com 2090 1410/13 RekLamI Alan Saliba sales@kullhadd.com 2090 1520 ImPaÌNaR U DIsINN Leanne Grech editorial@kullhadd.com 2090 1411

Issa saret komuni linsej˙u lil Malta mill-Óamrun ’l isfel b˙ala

tas-South. Qisu qeg˙dinng˙ixu l-Amerika ˙ej! IΩdahuwa minnu li minkejja ç-çokon ta’ pajjiΩna tassew teΩistidifferenza kemm soçjali u kifukoll kulturali. Fl-Istorja ta’pajjiΩna, tas-‘South’ l-aktar liqalg˙u ©o fihom. Kemm jekkwara l-a˙˙ar gwerra u ankewara bl-iΩvilupp mg˙a©©elindustrijali li sar.

Issa hemm gvern li jrid li tas-South ma jibqg˙ux is-Cinderellata’ pajjiΩna. Hemm gvern li jrid,li g˙al darba fis-South isirpro©ett ta’ kwalità u li majni©©isx. Huwa minnu li dak liqieg˙ed ikun propost huwa fuqart ver©ni, iΩda jibqa’ l-fatt likull pro©ett li sar fis-South dej-jem sar fuq art ver©ni. Bid-dif-ferenza li l-pro©ett ta’ universitàfis-South qala’ l-irwiefen kollhali qatt ma rajna b˙alhom qabel.

Min l-aktar li qieg˙ed jibkig˙all-art ver©ni kien l-aktar liwebbes rasu biex fis-South saru

pro©etti mill-aktar kontaminuΩiu ta’ ˙sara g˙as-sa˙˙a. Il-powerstation li ta˙dem biΩ-Ωejt u liqerdet mhux biss art ver©ni,iΩda sa˙ansitra r-ra˙al pittoreskta’ Marsaxlokk, bnewha dawk lillum qeg˙din ixerrdu d-dmug˙tal-kukkudrilli. Ix-Xlukkajri koll-ha jg˙idulek li l-˙ajja akkwatikafil-port mietet g˙al kollox.

Dawk li llum qeg˙din ixerrdud-dmug˙ tal-kukkudrilli g˙all-proposta ta’ università fis-South,huma l-istess nies li ma ddejquxjibnu l-kumpless ta’ riçikla©© utisfija ta’ drena©© fis-South. Biexg˙amlu dan ˙adu medda ta’ artver©ni u dakinhar ftit kienudawk li offrew reΩistenza, il-Knisja mhux eskluΩa. Dakinhardawk li llum qeg˙dinjilag˙buha tal-ver©ni aktar mill-kampanja Maltija ftit li xejn tawkas li lejn is-South kienu serjibnu fabbrika ta’ rwejja˙ insap-portabbli. Inbniet minkjejja lieluf ta’ Skalin kienu kontra, tantli anke kawΩa l-Qorti g˙amlu.

Fis-South inbnew impjanti tal-gass, im˙aΩen tal-petrol u Ωjut

qalb in-nies, Freeport li lejl unhar qatt ma jieqaf mill-istorbjuu dan kollu nbena fuq artver©ni. G˙alhekk is-South, dej-jem kien destinat li fih isiru bisspro©etti li jda˙˙nu, i˙amm©u,jag˙mlu rwejja˙ u jpo©©u ˙ajjetin-nies fil-periklu. Is-South dej-jem kien meqjus b˙ala l-kantinata’ Malta, mentri bnadi o˙rakienu dejjem miΩmuma fit-tajjar.

G˙ax issa fis-South ser isirpro©ett nadif, li jippromovi lilpajjiΩna b˙al çentru ta’ studju uli ser ikollu effett enormi fuq l-ekonomija mhux biss ta’ pajjiΩ-na iΩda wkoll tas-South, min l-aktar ma ˙amilx lil dan ir-re©jun f’daqqa wa˙da sar tarka,meta sa ftit ilu kien il-bojja ta’dawn in-na˙at. B˙alma ©ara fil-kaΩ tal-power station li ta˙dembil-gass, il-mexxejjaNazzjoanlisti ma jridux li dan il-pro©ett jirnexxi. Ma jriduhxjirnexxi, g˙ax kul˙add ser jinte-ba˙ kemm intilfu opportunitaji-et meta kien hemm amminis-trazzjoni Nazzjonalista.

Il-Prim Ministru qieg˙ed

jibg˙at messagg çar. Fejn l-aktarkien traskurat, l-aktar li jixtieqjara suççess. Kien hu li insista lil-pro©ett ta’ Barth College jsirG˙awdex. Irid li G˙awdexjing˙ata wkoll l-opportunità ta’pro©etti kbar biex tikber l-ekonomija tieg˙u.

Bl-istess mod u bl-istess ˙siebirid li pro©ett kbir – li g˙aldarba ma j˙ammi©x, ma joqtolxu lanqas jikkontamina – isir fis-South. Irid li s-South igawdiminn kwalità ta’ ˙ajja tajba b˙albnadi o˙ra f’pajjiΩna. Wara li˙eles lill-Marsa u l-ir˙ula tal-madwar minn power station likienet ilha snin twal tmarrad usnin twal biex ting˙alaq, issakien imiss li jing˙ata nifs ie˙orta’ ˙ajja lis-South: università ta’presti©ju li ma tag˙mel ebda˙sara lil dawk li jg˙ixu mad-warha. Pjuttost bil-kuntrarju.

Il-pro©etti kbar dejjem sfortu-nament naqqru minn art ver©ni.Fejn l-Università Tal-Qroqq u l-Isptar Mater Dei kien hemmmeded ta’ art ver©ni. Fejn illumhemm The Point kien hemmpostijiet storiçi. Fejn hemm il-fabbriki kien hemm wesg˙at ta’g˙elieqi u raba’. Fejn hemm il-housing estates ukoll kienhemm ambjent rurali.

Meta ssemmi Bulebel, l-Imrie˙el u Óal Far, kollhakienu laqmijiet ta’ art rurali. Mag˙andniex xi ng˙idu, kollhasaru fis-South. SfortunatamentpajjiΩna huwa Ωg˙ir u kull fejntaqta’ jo˙ro© id-demm. IΩda hija˙a©a tal-g˙a©eb li pro©ett b˙aldan fis-South kellu jsiboppoΩizzjoni ta’ min l-aktar lis-South tah bis-sieq.

tas-sOUtH

14 17|05|2015 ITTRIkÓkullhadd.com

Sur Editur,

B˙ala tesserat fil-Partit tal-Óad-diema fejn ilni insegwi lill-PLsa mill-1960, kont ferm diΩap-puntat li din is-sena d-dimostrazzjoni tradizzjonali ta’Jum il-Óaddiem ma saritx.

Jien tal-fehma li Jum il-Óad-diem, inkluΩ id-dimostrazzjoni,hi wa˙da mill-festi l-kbar tal-PL, fejn il-˙addiem u l-familjatieg˙u juru solidarjetà ma’˙addiema o˙ra u fejn jiççele-braw il-kisbet li g˙amel il-par-tit tag˙hom matul iΩ-Ωmien.Min˙abba din il-festa, g˙al˙afna snin il-PL qala’ kritikakattiva bla heda. Kien il-Partittal-Óaddiema li sa mis-sning˙oxrin tas-seklu l-ie˙or bedajiççelebra Jum il-Óaddiemkontra diversi kurrenti o˙ra,kemm dawk politiçi kif ukollminn g˙aqdiet reli©juΩi.

Kien hemm Ωmien fejn il-Kurja f’Malta riedet tisraq danil-jum ming˙and il-PL iΩda danl-attentat falla; kif falla wkoll l-attentant tal-PN fejn ukoll g˙alxi Ωmien ipprova jisraq din il-festa ming˙and il-Partit tal-Óaddiema, wara li g˙al ˙afnasnin il-PN maqdar bla qies ub’kattiverja din il-festa.

G˙alhekk ikun g˙ajb jekk il-PL i˙alli din iç-çelebrazzjonipopolari f ’Jum il-Óaddiemtmut mewta naturali. Hemmmin jg˙id li Ω-Ωminijiet inbidluu hekk hu, iΩda b’daqshekkma jfissirx li din il-manifistaz-zjoni ma tibqax issir. Tista’ tin-bidel ftit il-forma tag˙ha kif sarftit snin ilu meta wara l-mani-festazzjoni kien isir kunçertmuΩikali g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ kif isirbarra minn Malta.

Óafna g˙adhom jiftakru l-

karrij iet li kienu jin˙admuminn diversi kaΩini Laburisti likienu juru kritika lejn il-politi-ka ˙aΩina ta’ gvernijietNazzjonalisti jew il-©id li kienqed jag˙mel Gvern Laburista uli kienu ji©bdu folol kbar.Kienu forma o˙ra ta’ kritikalejn il-kamp oppost jew ta’appo©© lejn il-˙idma tal-GvernLaburista.

Forma differenti, fis-sens limhux taqra kritika jew aprez-zament minn fuq il-©urnalibiss, jew li tisma’ kritika jewargumenti politiçi permezz tal-mass meetings jew mezzi o˙ramoderni ta’ Ωmienha, iΩda dakli jkun jara xi ˙a©a artistika lipermezz tag˙ha l-messa©©jasal qawwi wkoll u jag˙ti sod-isfazzjon kemm lil minjag˙mel dak ix-xog˙ol kifukoll min jara l-istess xog˙ol.

Apparti dan kollu, il-kaΩiniLaburisti kien ikollhom aktarattività kontinwa, peress lidiversi nies u Ωg˙aΩag˙ kienujuru t-talenti tag˙hom, u Ωgurli l-kaΩini kienu jkunu aktar˙ajjin b’dawn l-attivitajiet udan ix-xog˙ol b˙alma kienetil-parata mag˙rufa b˙ala l-Battalja tal-Fjuri.

Jista’ jkun hemm min isostnili llum il-kaΩini ma jifil˙uxg˙al spejjeΩ b˙al dawn. Danperò jista’ jkun imtaffi billi l-ispejjeΩ jinqasmu bejn il-kaΩinita’ kull distrett elettorali ug˙alhekk kull karru jirrap-preΩenta distrett elettorali.Na˙seb li hemm bΩonn li l-attivitajiet fil-kaΩini xi ftit jewwisq g˙andhom jiΩdiedu. Is-sehem taΩ-Ωag˙Ωag˙ g˙andujiΩdied g˙ax dawn huma l-©ejjieni tal-Partit tal-Óaddiema.

Tlifna t-talent ta’ kif ikun

mag˙mul karru tal-fjuri. Tlifnadak l-entuΩjaΩmu fost il-parti-tarji Laburisti li kien ikun muriwaqt din il-parata mag˙rufab˙ala l-Battalja tal-Fjuri jewThe Battle of Flowers, g˙adde-jja fit-toroq tal-belt kapitali.Qed nitilfu dawk il-marçijietLaburisti li l-Banda Laburistakien ilha ddoqq is-snin.Alla˙ares fl-img˙oddi ma kell-niex dan l-entuΩjaΩmu qawwijbaqbaq fil-vini tag˙na, g˙axkieku wisq nibΩa’ li l-PL mietmewta naturali, b˙alma mietil-Partit Kostituzzjonli, il-PartitDemokratiku Nazzjonalista upartiti o˙ra.

Apparti dan kollu, il-Paratatal-Fjuri tista’ tkun attrazzjonio˙ra g˙at-turisti li ji©u f’pajjiΩ-na, aktar u aktar li g˙andnaGvern Laburista. Jidhirli lihemm bΩonn li l-Amministrazzjoni tal-PL tkunftit aktar avventuruΩa,kura©©uΩa u tie˙u aktar inizz-jattivi b˙al dawn. Naf li attivi-tajiet simili jo˙olqu ˙afnaxog˙ol Ωejjed, però çert lidiversi partitarji Laburisti jkunulesti li jag˙tu ftit ˙in biexdawn l-attivitajiet ikunu ta’suççess.

In˙oss li matul dawn l-a˙˙arsentejn il-manifestazzjonijiettal-massa organizzati mill-PLnaqsu. Nifhem li meta l-PLikun fil-Gvern dawn l-attivitaji-et jonqsu g˙ax l-isforzi jkunukwaΩi kollha mix˙uta fuq il-˙idma tal-Gvern. Però, ikun˙aΩin jekk attivitajiet similij ispiççaw g˙al kollox jewkwaΩi g˙al kollox min-na˙atal-Partit Laburista.

OSSERVATUR ÓAJ,RAÓAL ÌDID

JUm IL-ÓAddIem XoTTSur Editur,

Nag˙mel referenza g˙all-artiklu ‘Inkwiet g˙al eks-Ministru tal-PN’ li ©ie ppubb-likat fil-˙ar©a tal-KullÓaddtal-Óadd 10 ta’ Mejju 2015.

Dan l-artiklu kien dwar ir-riΩenja tal-eks-MinistruNazzjonalista GiovannaDebono wara li r-ra©el tag˙ha©ie mtella’ l-Qorti fuq diversiakkuΩi dwar allegazzjonijietta’ kaΩijiet ta’ korruzzjonif’forma ta’ xog˙lijiet li sarug˙all-ksib ta’ voti.

Il-PN ilu g˙al diversi sninf’instabbiltà politika kbira.Din Ωdiedet wara l-2008 u,aktar ma g˙adda Ω-Ωmien, dinl-instabbiltà qawwija kompliettikber. Tant kellha g˙eruqsodi fil-Gvern Nazzjonalistata’ GonziPN li mhux biss batal-Parlament iΩda aktar u aktaril-pajjiΩ in©enerali f’kullqasam tal-˙ajja u speçjalmentdak ekonomiku.

Wara t-telfa elettorali storikatal-2013 u wara telfa o˙ra fl-elezzjoni g˙all-ParlamentEwropew li ©arrab il-PN, uwara l-bidla tal-kap tal-istesspartit meta wara manuvripolitiçi ©ie mag˙Ωul SimonBusuttil, ˙afna Nazzjonalisti˙asbu li l-instabbiltà politikagrassa li ilha tirrenja fi ˙danil-PN kienet spiççat g˙al kol-lox. IΩda d-diversi riΩenji lisaru minn wara l-a˙˙ar elez-zjoni ©enerali minn politiçi lig˙al ˙afna snin ˙admu fi˙dan il-PN, u aktar u aktarwara r-riΩenja ta’ GiovannaDebono mill-PN kif ukoll ir-riΩenja ta’ Chris Said minnSegretarju Ìenerali tal-PN, l-instabbiltà politika fi ˙dan il-PN g˙ad g˙andha g˙eruqsodi, u g˙alhekk Ωgur li l-PNma jistax ikun gvern alternat-tiv. Il-PN ma jistax joffri dak lim’g˙andux, ji©ifieri ma jistaxjoffri stabbiltà politika u, aktaru aktar, ekonomika. F’dan ir-rigward Ωgur li l-KapNazzjonalista Simon Busuttilfalla assolutament g˙al kol-lox.

Ir-riΩenji ta’ GiovannaDebono kif ukoll ta’ ChrisSaid huma xhieda çara tal-konfuΩjoni u t-ta˙wid politikubla tmiem li hemm jirrenja fi˙dan il-PN. Meta se˙˙ il-kaΩtal-eks-Ministru LaburistaManuel Mallia, il-Kap tal-PNSimon Busuttil ried li l-PrimMinistru Joseph Muscatigieg˙el lill-Ministru tieg˙u jir-riΩenja minnufih. SimonBusuttil lanqas biss ried lill-Prim Ministru Muscat jistennar-rapport mill-Bord tat-tlietIm˙allfin Emeriti. u lanqasaççetta l-offerta ©eneruΩa tal-Prim Ministru biex jag˙zel hum˙allef tal-fiducja tieg˙u bieximexxi dik l-inkjesta.

IΩda l-istess Simon Busuttilma riedx li jitlob ir-riΩenja ta’Giovanna Debono hekk kifwhisleblower ˙are© fil-bera˙kaΩijiet ta’ abbuΩ ta’ voti.Anzi, Simon Busuttil makienx lest, kif stqarr hu stess,li jie˙u passi kontra GiovannaDebono qabel ma l-Pulizijatie˙u passi bil-Qorti kontra r-ra©el tag˙ha.Kif stqarr Simon Busuttilb’dispjaçir, kellu jaççetta r-riΩenja ta’ Giovanna Debono,basta j˙ambaq li r-rigaNazzjonalista ma titg˙awwi©x.

Il-PN qed jg˙id li talab lilChris Said jirriΩenja minnSegretarju Ìenerali tal-Partitbiex jie˙u ˙sieb G˙awdex,issa li Giovanna DebonoirriΩenjat mill-PN, u g˙alhekkhemm bΩonn li l-PN jer©a’jirba˙ lil Ghawdex.

Però, li mhumiex jg˙idu n-Nazzjonalisti hu li Chris Saiddi©à kien ministru dell g˙alG˙awdex meta fl-istess ˙inkien Segretarju Ìenerali tal-PN. Giovanna Debono ilha liqalet fil-pubbliku li mhux serto˙ro© g˙all-elezzjoni ©ener-ali li ©ejja. Mela g˙aliex il-PNma talabx lil Chris Said biexjirriΩenja minn SegretarjuÌenerali tal-PN hekk kifGiovanna Debono stqarretpubblikament li mhux sertkun kandidata g˙all-elezzjoni©enerali li jmiss?

Jidher çar li Chris Said makienx qed jag˙mel xog˙ol taj-jeb b˙ala ministru dell g˙alG˙awdex; ma kienx kapaçijla˙˙aq maΩ-Ωew© karigi,basta dak l-elo©ju kollu fuqChris Said. G˙all-propagandafierg˙a lin-Nazzjonalisti majirb˙ilhom ˙add.

Dawn il-fatti juru kemmverament il-PN jinsab f’kon-fuΩjoni manja u kemm qedjipprova jg˙addi biΩ-Ωmien lit-tesserati u lill-votantiNazzjonalisti.

Meta l-PN talab lil Chris Saidbiex jirriΩenja minn SegretarjuÌenerali u jie˙u ˙siebG˙awdex kien di©à qed juribiç-çar kemm il-PN qata’qalbu li g˙all-elezzjoni li ©ejjamhux ser ikun kapaçi jsibkandidati G˙awdxin tajbinbiΩΩejjed biex jeg˙lbu lildawk Laburisti.

Is-suççess li kiseb il-PartitLaburista f’G˙awdex fl-elez-zjonijet tal-kunsilli lokali hudovut g˙all-˙idma bla heda liwettaq f’G˙awdex. Óidma li l-votanti G˙awdxin kienuirrikonoxxew. In-Nazzjonalistiqed jinjoraw dan il-fatt pubb-likament g˙ax hekk jaqblil-hom g˙all-propaganda, g˙axjekk jammettu dan fil-pubb-liku jkun ifisser li n-Nazzjonalisti qed jammettu lil-Gvern Laburista qed ja˙demaktar milli ˙adem il-GvernNazzjonalista.

Meta Simon Busuttil g˙amelil-konferenza stampa biexi˙abbar ir-riΩenja ta’Giovanna Debono, u ta’ ChrisSaid minn Segretarju Ìeneralital-PN, t˙alla wa˙du – il-ViçiKapijiet tal-PN ma dehrumkien. Waqt il-konferenzastampa deher çar li l-Kap tal-PN kien skomdu ˙afna umifxul g˙all-a˙˙ar; wiççudeher li kien konfuΩ wa˙danobis.

Sakemm ktibt din l-ittra, fil-waqt li Beppe Fenech Adami˙a sehem minn tal-anqasf’Ωew© programmi fuq staz-zjonijiet televiΩivi jiddefendilil Giovanna Debono u lilChris Said, lil Mario de Marcoma rajtu fl-ebda programm.Dan ikompli juri kemm il-PNta˙t Simon Busuttil hu partitbla kap u bla kuda; kemm sarverament il-Partit KonfuΩ lima joffri l-ebda ©ejjieni, la lin-Nazzjonalisti a˙seb u ara lill-poplu in©enerali.

PARTITO NEGATO,IL-ÓAMRUN

TkompLI L-INSTAbbILTÀpoLITIkA fIL-pN

Sur Editur,

Naqra b’interess l-ittri li jiktbu l-qarrejja g˙ax b’hekk wie˙ed jista’ j˙oss il-polz tal-poplu. Waqt lim’iniex mill-Gudja, biex invarja mill-akkwati tas-soltu, ©ieli mmur ’l hemm g˙al xi purçissjoni, xi˙obΩa m˙awra tajba mill-kaΩin, g˙all-baΩar tas-sorijiet jew lejla Maltija tal-Kunsill. In-nies huma d˙ulin ©eneralment. Nammira l-indafa u kif inhi miΩmuma din il-lokalità u filwaqt li fil-

librerija m’hemmx façilitajiet sanitarji, dawn issibhom faççata fil-©nien imdaqqas li hemm.X’kuntrast mal-kapitali fejn il-latrina ta’ Strada Stretta trid t˙allas minn imnie˙rek biex tuΩaha, dik ta’

wara s-suq ilha mag˙luqa u mitluqa, u dawk tal-Barrakka ta’ Fuq, flok iddevjaw id-drena©© sakemmjitlesta x-xog˙ol f’misra˙ Kastilja, qabdu u g˙alquhom. Imbag˙ad xi ng˙idu g˙an-nuqqas ta’ façilitajietsanitarji ˙dejn fejn wie˙ed jirkeb tal-linja?

Gabbani tal-bejjieg˙a hemm, iΩda nixtieq inkun naf fejn dawn u tant passi©©ieri jinqdew. Imbag˙adirridu pajjiΩ nadif u ˙ieles mill-mard? Óa©a tal-g˙a©eb, sar-reçipjent tal-loqom tas-sigaretti u dak li jin-trema tne˙˙ew minn ˙dejn fejn kienu qabel tal-linja. Qisu hawn xi kampanja kontra l-latrini pubbliçi.

Mhux kullimkien hemm dan in-nuqqas lejn il-˙ti©ijiet tan-nies u nammira dawk il-kunsilli lokali uawtoritajiet li juru rispett fil-prattika lejn dawn il-˙ti©ijiet umli, iΩda essenzjali. U bl-istess manjieran˙oss li jonqsu dawk li filwaqt li g˙andhom flus biex jonfqu fuq ix-xinxilli, g˙all-essenzjal m’g˙and-homx.

J. BONNET BALZAN,IL-BALLUTA

NUQQAS TA’ LATRINI

16 17|05|2015

Il-futur tas-Sirja re©a’ kien su©©ettprominenti fil-midja internazzjonalimatul il-©img˙at li g˙addew. Sal-©img˙a l-o˙ra kien qieg˙ed ji©i rrap-purtat li Assad u l-alleati tieg˙u kienufuq xifer il-kollass wara li tilfu l-kon-troll ta’ diversi Ωoni strate©içi fil-pajjiΩ.Madankollu, fil-jiem li g˙addew is-sit-wazzjoni tidher li re©g˙et qieg˙da tin-bidel.

F’nofs il-©img˙a l-o˙ra Assad g˙ameldiskors pubbliku rari li fih ammetta li l-Gvern Sirjan kien ©arrab diversi telfietfiΩ-Ωminijiet riçenti. Madankollu, huwaqal li huwa normali li wie˙ed jitlef xibattalja ’l hawn u ’l hemm u esprima l-fehma li l-Gvern tieg˙u kien se jo˙ro©rebbie˙ minn dan il-konflitt.

Il-bidu tat-tmiem?

Minkejja l-kunfidenza li Assad esprimafid-diskors tieg˙u, il-midja internaz-zjonali bdiet tispekula li l-fatt li huwaammetta li l-kampanja militari tal-Gvern ma kinitx sejra kif mixtieqkienet indikazzjoni li l-mexxej Sirjan˙assu obbligat li jindirizza s-sens ta’inçertezza li beda ja˙kem lis-sostenituritieg˙u.

L-inçertezza tag˙hom kellha peda-menti sodi fuq xiex isserra˙ g˙ax ir-ribelli rnexxielhom jie˙du diversi puntistrate©içi fuq il-fruntiera li jikkollegawlis-Sirja mal-Ìordan, il-Libanu u t-Turkija. Sitwazzjoni li naqqset il-pos-sibbiltà li l-armata tkun tista’ tirçieva l-g˙ajnuna ming˙and pajjiΩi o˙ra.

G˙aldaqstant, bosta kienu qeg˙dinjittamaw li l-gwerra çivili fis-Sirjaqieg˙da toqrob it-tmiem tag˙ha waraftit aktar minn erba’ snin ta’ konflittikontinwi li ˙allew ’il fuq minn 200,000persuna mejta.

Madankollu, mill-©img˙a l-o˙ra s-sit-wazzjoni politika u militari fis-Sirjabdiet tinbidel. Dan hekk kif l-armata ul-militanti alleati tal-ÓeΩbolla˙irnexxielhom jag˙mlu avvanzi kbar fit-Tramuntana tal-pajjiΩ u mbuttaw lir-ribelli ’l barra minn diversi Ωoni qrib il-

fruntiera mal-Libanu. Is-suççess tal-Gvern f’din iΩ-Ωona mis-

tenni li jwitti t-triq biex il-ÓeΩbolla˙ikunu jistg˙u jirçievu aktar g˙ajnunamill-Libanu, il-pajjiΩ ta’ ori©initag˙hom, u b’hekk jeskalaw l-operaz-zjonijiet tag˙hom kontra l-forzi ribelli.

Xenarju ©did

Jekk dan ise˙˙, nistg˙u naraw xenarjusimili g˙al dak li deher lejn l-a˙˙ar tal-2012 meta r-re©im ta’ Assad irritorna

mix-xifer tal-kollass. Però, osservaturiinternazzjonali nnutaw li hemm xi dif-ferenzi importanti bejn dak iΩ-Ωmien us-sitwazzjoni attwali.

Prinçipalment hemm dubji dwarkemm Assad se jer©a’ jsib l-g˙ajnuna ling˙ata mir-Russja u l-Iran fl-2012. Dang˙ax ir-Russi b˙alissa jidhru aktariffukati fuq il-konflitt li g˙andhom mal-Ukraina u l-problemi ekonomiçi liqieg˙ed jesperjenza pajjiΩhom.

Min-na˙a l-o˙ra, l-Iranjani qeg˙dinfix-xifer li jikkonvinçu lill-komunitàinternazzjonali li tne˙˙i s-sanzjonijietekonomiçi tag˙ha relatati mal-iΩvilupptal-materjal nukleari li po©©ew l-ekonomija tal-Iran fi stat prekarju.

Barra minn hekk, b’differenza g˙all-2012, il-ma©©oranza tar-ribelli liqeg˙din jopponu lil Assad jidhru lihuma lesti li ja˙dmu flimkien. Din l-alleanza mistennija li ΩΩomm sodsakemm it-tmexxija ta’ Assad ti©i fitmiemha u elementi estremisti b˙all-Istat IΩlamiku ji©u nnewtralizzati.

Jirrifjutaw li jinnegozjaw

Sadanittant, Staffan de Mistura, il-mibg˙ut speçjali tan-Nazzjonijiet Unitig˙as-Sirja talab li jsir attentat ie˙or biexjintla˙aq ftehim ta’ paçi bejn in-na˙atkollha involuti fil-konflitt Sirjan.

Madankollu, il-gruppi ribelli moderatirrifjutaw l-invit ta’ de Mistura g˙ax qaluli huma mhumiex lesti li jie˙du sehemf’negozjati li fihom ikun involut il-Gvern ta’ Assad jew l-alleati tieg˙u.G˙aldaqstant, ‘id-djalogu’ fis-Sirja mis-tenni li jkompli permezz tal-armi, g˙all-inqas g˙alissa.

LIAM GAUCIliam@kullhadd.com

TA’ BARRAkÓkullhadd.com

L-INÇERTEZZA TIRRENJA

Fil-jiem li g˙addew il-Prim MinistruIndjan Narendra Modi kien involutf’diversi laqg˙at fiç-Çina fejn ipprovajibni pont politiku u ekonomiku bejniΩ-Ωew© pajjiΩi. Dan qieg˙ed isir bit-tama li r-relazzjonijiet ta’ bejniethomjaqbdu direzzjoni aktar kostruttivawara snin twal ta’ tensjonijiet.

Matul il-vja©© tieg˙u fiç-Çina, Modipprova jsib bilanç tajjeb bejn is-simi-laritaj iet u d-differenzi taΩ-Ωew©pajj iΩi. G˙aldaqstant, minkejja lisemma l-interessi komuni tag˙homf’bosta mid-diskorsi li g˙amel, huwama qag˙adx lura milli j id˙ol fikwistjonijiet kontroversjali.

Tensjonijiet tal-passat

Ewlieni fost dawn tal-a˙˙ar kien in-nuqqas kbir relatat mal-fruntieri taΩ-Ωew© pajjiΩi fejn it-tnejn li humaqeg˙din jikkontestaw il-pussess ta’g˙exieren ta’ kilometri kwadri ta’ ter-ritorju. Dwar dan is-su©©ett, però,kien miftiehem li jinstab kompromessamikevoli.

X’jinvolvi dan il-kompromess g˙adumhuwiex çar u s-soluzzjoni taf tkunkumplessa hekk kif art minnhom, litinsab fit-Tramuntana tal-Kashmir,qieg˙da ti©i kkontestata mill-Pakistanukoll.

Barra minn hekk, f’parti o˙ra mill-istess re©jun, iç-ÇiniΩi qablu mal-Gvern tal-Pakistan li jinvestu fil-binita’ highway ©dida, flimkien ma’ inves-timenti li jammontaw g˙al madwar€40 biljun fil-pajjiΩ kollu.

Dawn il-kwistjonijiet ilhom g˙adde-jjin mill-bidu tas-seklu li g˙adda,speçifikament mill-1914, meta r-Renju

Unit kien wasal g˙al ftehim mat-Tibetdwar fruntiera mag˙rufa b˙ala l-McMahon Line, minn wara dahar iç-Çina.

50 MoU

Mil-lat aktar konkret, nhar il-Ìimg˙aΩ-Ωew© gvernij iet iff irmaw 24Memorandum of Understanding(MoU) li jkopru diversi setturi, fos-

thom l-edukazzjoni, it-trasport u r-riçerka xjentifika b’valur ta’ ftit inqasminn €9 biljun. Dan l-iffirmar kiensegwit bil-firma ta’ 26 MoU ie˙or bejnil-Gvern Indjan u 26 kumpanija ÇiniΩab’valur ta’ kwaΩi €20 biljun.

Dan l-investiment huwa parti minnpolitika ekonomika akbar ta’ Modi lib˙alissa qieg˙ed jipprova jintroduçiriformi legali kbar biex inaqqas il-burokrazija u jwitti t-triq g˙all-investi-

ment f’pajjiΩu. B’mod partikolari,Modi qieg˙ed jindirizza l-l i©i j ietrelatati mal-akkwist tal-art, illi fis-sninli g˙addew gerrxu biljuni f’investi-ment min˙abba l-kumplessitàtag˙hom.

Fil-fatt, fost l-intoppi li ˙olqu dawnil-li©ijiet kien hemm dawk maç-Çina limag˙ha sar ftehim ta’ investiment ta’madwar €15 biljun is-sena l-o˙ra.Madankollu, dan l-investimenti s’issabatew biex jimmaterjalizzawmin˙abba l-kwistjonijiet imsemmijaqabel.

Seklu AΩjatiku

Permezz ta’ dawn it-tipi ta’ ftehimiet,l-Indja qieg˙da tittama li tg˙aqqad il-kompetenza vasta tag˙ha fis-setturtas-servizz mas-sa˙˙a tal-industrija tal-manifattura taç-Çina.

Skont Modi, però, l-impatt ta’ dawnil-pro©etti mhux mistenni li jkun limi-tat g˙as-snin li ©ejjin. F’laqg˙at likellu mal-President ÇiniΩ Xi Jinjang uuffiçjali g˙olja o˙ra ta’ dan il-pajjiΩ,huwa esprima t-tama li n-nazzjonijiettag˙hom jing˙aqdu biex dan ikun is-Seklu AΩjatiku.

G˙aldaqstant, il-Prim Ministru Indjanillum mistenni li jkompli l-missjonidiplomatika tieg˙u permezz ta’ vja©©fil-Mongolja. Ma’ dan il-pajjiΩ Modimistenni li jiddiskuti x-xiri ta’ riΩorsinaturali fosthom, b’mod speçjali, l-uranju, illi huwa essenzjali g˙all-pjantieg˙u li jibni diversi impjanti nukleari©odda f’pajjiΩu.

Wara l-Mongolja huwa mistenni lijΩur il-Korea ta’ Isfel, pajjiΩ li llum il-©urnata g˙andu skambji kummerçjalili jammontaw g˙al madwar €15 biljunfis-sena mal-Indja, figura li mistennijatiΩdied fiΩ-Ωmien li ©ej.

LIAM GAUCIliam@kullhadd.com

BIDU TA’ ERA ÌDIDA

TA’ BARRA KÓ 17|05|2015 17kullhadd.com

MINN MADwAR ID-DINJAIMUT B.B. KING

B.B. King, il-le©©enda tal-Blues miet fl-età ta’ 89 sena f’Las Vegas, Nevada, fejnkien qieg˙ed jirçievi l-kura g˙ad-dijabete, kundizzjoni li ilu jbati minnha g˙almadwar 20 sena. King huwa meqjus b˙ala wie˙ed mill-artisti ewlenin lirnexxielu jwassal il-Blues lil udjenza vasta mis-snin erbg˙in ’il quddiem.

Kienu bosta l-artisti muΩikali li esprimew is-sog˙ba tag˙hom g˙all-mewt ta’King fejn ddeskrivewh b˙ala wie˙ed mill-ispirazzjonijiet prinçipali tag˙hom.Huwa reba˙ 15-il Grammy Award matul il-karriera tieg˙u u fl-1986 kien indottfir-Rock and Roll Hall of Fame.

EL NIÑO JIRRITORNA

Il-Climate Prediction Centre tan-National Weather Service tal-Istati Uniti ˙abbarli din is-sena hemm çans ta’ 90% li d-dinja ter©a’ tara fenomenu klimatikumag˙ruf b˙ala El Niño matul ix-xhur li ©ejjin. Dan il-fenomenu jwassal biexfin-na˙a t’isfel tal-Istati Uniti u l-parti ta’ fuq tal-Amerika t’Isfel ikun hemm xitaqawwija, filwaqt li fl-Asja jkun hemm nixfa kbira.

L-a˙˙ar darba li se˙˙ dan il-fenomenu kien bejn l-2009 u l-2010 meta wassalg˙al Ωieda notevoli fil-prezz ta’ prodotti agrikoli min˙abba l-˙sara li kkawΩafiΩ-Ωoni rurali.

ILAQQTU L-QIEGÓ

Jidher li l-Gvern Grieg laqqat il-qieg˙ tal-fondi pubbliçi tieg˙u biex ˙allaspagament ta’ €750 miljun li g˙amel lill-Fond Monetarju Internazzjonali nhar it-Tnejn li g˙adda. Fost il-miΩuri li kellu jie˙u l-Gvern Grieg biex ji©bor din is-somma kien hemm dik li jitlob lill-gvernijiet lokali jag˙tuh madwar €2.5 biljunmill-fondi tag˙hom. Madankollu, bosta sindki opponew din il-miΩura u çedewbiss €600 miljun.

Il-©img˙a d-die˙la l-Griegi mistennijin li jkomplu n-negozjati tag˙hom mal-pajjiΩi l-o˙ra taΩ-Ûona Ewro hekk kif huwa stmat li g˙andhom fondi biex jiffi-nanzjaw ru˙hom g˙al ©imag˙tejn o˙ra biss.

GÓALFEJN M’ATTENDIEX

DeçiΩjoni tar-Re Salman tal-Arabja Sawdija li ma jattendix summit ta’ jumejn lisar din il-©img˙a f’Camp David, f’Maryland, qieg˙da ti©i interpretata b˙alaprova tat-tensjoni politika li hemm attwalment bejn pajjiΩu u l-Istati Uniti.

L-Arabja Sawdija sostniet li n-nuqqas ta’ attendenza tar-Re ma kellhiexx’taqsam mad-diΩgwidi politiçi li hemm bejn pajjiΩhom u l-Istati Uniti dwar l-Iran, imma se˙˙ min˙abba li Salman ried jibqa’ f’pajjiΩu biex isegwi il-konflittfil-Jemen mill-viçin.

G˙al din il-laqg˙a attendaw delegazzjonijiet mill-Arabja Sawdija, il-Qatar, il-Kuwajt, il-Ba˙rejn, l-Oman u l-Emirati G˙arab Mag˙quda.

AKTAR TERREMOTI DÓUL KLANDESTIN

Nhar it-Tlieta li g˙adda n-Nepal re©a’ ntlaqat minn terremot ie˙or illi ˙allag˙exieren ta’ persuni mejta u madwar elf o˙ra midruba. Dan it-terremot kienta’ 7.3 fuq l-iskala Richter, ikkumparat ma’ dak tal-25 ta’ April, illi kien ta’ 7.8.

L-epiçentru ta’ dan it-terremot tal-a˙˙ar kien madwar 76 kilometru ’l bog˙odmill-kapitali NepaliΩa, Kathmandu, f’Ωona rurali qrib il-fruntiera ÇiniΩa. L-effetttieg˙u n˙ass lil hinn mill-fruntieri tan-Nepal, bl-Indja u ç-Çina jirrappurtaw xivittmi. It-terremot tat-Tlieta kien segwit min-numru ta’ terremoti Ωg˙ar li la˙quanke l-magnitudni 6.3.

IΩ-Ωew© terriers ta’ Johnny Depp sabu ru˙hom fl-a˙barijiet internazzjonali dinil-©img˙a hekk kif l-attur Amerikan inqabad ida˙˙alhom fl-Awstralja ming˙ajril-permessi me˙tie©a. Fil-©img˙at li g˙addew, Depp kien qieg˙ed l-Awstraljabiex jie˙u sehem fil-©bid tal-˙ames film mis-serje Pirates of the Caribbean.

Madankollu, nhar it-Tlieta li g˙adda huwa nqabad li da˙˙al Ωew©t iklieb fuqil-jet privat tieg˙u mill-awtoritajiet illi ordnawlu je˙odhom lura l-Amerika sal-Ìimg˙a filg˙axija jekk ma jridx li jkunu mraqqda. G˙aldaqstant, Depp kellujobdi din l-ordni u jtella’ l-klieb fuq ajruplan lura lejn pajjiΩu.

PerSOnaliTÀ kÓ 17|05|2015 19kullhadd.com

www.ramonaportelli.com

ramonaportelli@hotmail.com

ramOna POrTellitintervista lil ALBA FLORIAN VITON

Il-personalità li kellimt illum hija wiçç familjari ma’ dawk li jsegwu d-drama lokali televiΩiva u anket-teatru. Dan l-a˙˙ar konna qed insegwuha fuq id-drama lokali It-Tfal. Qed nirreferi g˙al AlbaFlorian Viton. G˙andha tlieta u g˙oxrin sena u b˙alissa hija single g˙ax, skont hi, veru m’g˙andhiex˙in g˙al relazzjoni u, apparti minn hekk, t˙oss li g˙adha Ωg˙ira wisq g˙al relazzjoni serja. Toqg˙odÓal Tarxien, filg˙odu tg˙allem l-arti u filg˙axija dejjem tkun involuta f’xi pro©ett li jinvolvi t-teatru.Issostni li ma tantx g˙andha passatempi g˙ax il-˙in liberu tag˙ha huwa skars, imma qabel ma tid˙oltorqod, jekk ma tkunx ser taqa’ mal-art bin-ng˙as kif ji©ri s-soltu, t˙obb tara films Ewropej.

Tiddeskrivi lilha nnifisha b˙alaperfessjonista ˙afna fix-xog˙olu daqsxejn workaholic ukoll,speçjalment fix-xog˙ol tat-teatru. “Tant hu hekk li ©ielini©i fl-inkwiet mieg˙i nnifsig˙ax tant jien dixxiplinata utant kemm inkun irrid li kolloxikun perfett li nid˙ol fi stat ta’stress sfrenat. G˙adni qednitg˙allem kif nikkontrollahadin! Mill-bqija jien persunaentuΩjasta ˙afna, li n˙obb il-˙ajja u napprezza l-fatt li ©ejtf’din id-dinja, li n˙obb nie˙u˙sieb ta’ s˙abi u tal-familjatieg˙i u n˙obb narhom jid˙ku,allura ˙afna drabi, fi grupp,jien inkun il-kummidjanta!Daqsxejn diffiçli niddeskrivi lilinnifsi g˙ax in˙ossni f’bidlakostanti peress li g˙adniΩg˙ira; g˙adni ma nistaxnaqbad art min jien, immana˙seb li normali. Li naf Ωgurhu li g˙andi miri çari ˙afna fil-˙ajja u li dejjem na˙dem biexnil˙aqhom. Dawk ji©u l-ewwelu qabel kollox g˙alija,” bdiettg˙idli dwarha Alba.

T˙addan Ωew© kulturi b’modugwali

Fatt kurjuΩ dwar Alba hu li hijamwielda Madrid fi Spanja, iΩda©iet tg˙ix Malta meta kellha˙ames snin. Fil-fatt, ommhahija Spanjola u missierha Malti.Interessanti l-fatt li Florianhuwa kunjom missierha, uViton huwa kunjom ommha,g˙ax fi Spanja din hija standardli kunjom l-omm irid jibqa’wara kunjom ir-ra©el. Xtaqtinkun naf jekk illum il-©urnataxxaqlibx lejn il-kulturaSpanjola, jew forsi adattatru˙ha g˙al dik Maltija. “JieneΩempju çar ˙afna ta’ kif Ωew©kulturi jistg˙u jg˙ixu b’modugwali f’persuna wa˙da.In˙ossni Spanjola daqskemmin˙ossni Maltija. Dan g˙ax fl-ambitu tad-dar, il-kulturaSpanjola dejjem kienet pre-dominanti, anke bejni u bejnmissieri, avolja Malti, umbag˙ad barra mid-dar dejjem˙assejtni Maltija ˙afna. Metawasalt Malta kelli ˙ames snin u©ejna ng˙ixu Óal Tarxien, umill-ewwel d˙alt fi skola tal-Gvern fejn kul˙add kienjitkellem bil-Malti. In˙ossni for-tunata immens g˙al dan il-fatt.Na˙seb b’dak li huwa Spanjolfija jispikkaw affarijiet partiko-lari, u b’dak li huwa Malti fijajispikkaw affarijiet o˙ra differ-enti u partikolari wkoll. In˙ossli hija barka,” spjegatli Alba.

Ta’ min jg˙id li l-ewwel ling-wa li Alba tg˙allmet kienet l-Ispanjol. Fil-fatt, meta ©iettoqg˙od hawn Malta, Spanjolbiss kienet taf titkellem, u kell-

ha ssib il-modi u manjieritag˙ha biex tikkomunika mat-tfal tal-iskola b’lingwa strambali kienet bejn Malti u bejnSpanjol, g˙ax id-dar, anke ma’missierha, ma kinitx titkellembil-Malti, u lanqas illum il-©urnata, iktar jitkellmu Spanjolbejniethom g˙alkemm missier-ha Malti. “Imma ftit ftitirnexxieli nitg˙allimha sewwal-lingwa ta’ din il-gΩira, u tantil-kultura u l-ilsien da˙luf’demmi, li llum il-©urnata manistax nag˙raf lingwa wa˙dabiss b˙ala l-lingwa primarjatieg˙i. It-tnejn huma lingwi pri-marji g˙alija, u kburija ˙afnabit-tnejn,” sa˙qet Alba.

Il-˙ajja ta’ Alba hija mdawramat-teatru. Missierha involutfit-teatru u meta Alba kienetΩg˙ira ommha kienet te˙odhatara ˙afna produzzjonijietteatrali fi Spanja. B’hekk xtaqtnara b’liema mod setg˙etinfluwenzat ru˙ha. “Il-papàkien studja t-teatru r-Russjag˙al sitt snin fit-tmeninijiet.Wara ©ie lura Malta u waqqafkumpanija teatrali tieg˙u likien jisimha Teatru 111. Illumil-©urnata ja˙dem b˙alag˙alliem tas-su©©ettIntermediate Drama andPerformance, fil-HigherSecondary u, barra minn hekk,ifforma wkoll grupp tat-teatrumill-istudenti tieg˙u,li jtellg˙uplay darba f’sena. Dan il-gruppjismu GCHS Drama Troup. Il-kumpanija teatrali tieg˙uTeatru 111 g˙adha teΩisti, peròma tantx g˙adu ja˙dempro©etti ta˙t dan l-isem.Influwenzajt ru˙i minnu f’kol-lox. Ìieli nsib lili nnifsinag˙mel çertu affarijiet waqt linkun qed na˙dem fit-teatru, liming˙ajr ma ninduna jkunueΩatt b˙alma jag˙milhom hu, unibqa’ skantata b’dan. Na˙sebhija b˙al meta tisma’ tifel Ωg˙irjitkellem u tinduna li metajitkellem jixbah ˙afna lil ommuu lil missieru minn çertu ©esti lijag˙mel u mil-mod kif ipo©©i l-kliem. Na˙seb li ming˙ajr marrid din hija l-istess storja bejniu bejn missieri fit-teatru,” tbiss-met tg˙idli.

To˙loq il-kumpanija teatralitag˙ha

Fis-sena 2013 Alba ˙olqot il-kumpanija teatrali tag˙ha –Wi111ow Theatre. Fiha tie˙u˙sieb tidderi©i u kultant Ωmientie˙u sehem b˙ala attriçi wkoll.S’issa tellg˙et Ωew© produz-zjonijiet: Boulevard u As theDust Settles. Fil-preΩent qedja˙dmu fuq o˙ra ©dida Trap-ease li qed tittella’ b˙alissa.Iddiskutejt mag˙ha dwar id-direzzjoni li tag˙ti f’din it-

tmexxija. “G˙alija d-direzzjonita’ pro©ett fiha pjaçirdaqskemm hemm pjaçir warar-reçtar. L-unika ˙a©a hi li d-direzzjoni n˙oss li hija iktar dif-fiçli. Fir-reçtar g˙andek respon-sabbiltà wa˙da. Ir-responsab-biltà tal-karattru jew tal-parti litkun qed ta˙dem int. Fid-direz-zjoni g˙andek responsabbiltàfuq il-partijiet u l-karattri koll-ha, responsabbiltà fuq il-kuntest, responsabbiltà fuq id-dehra u, biex naqta’ fil-qasir,responsabbiltà fuq kif ja˙dmuid-dinamiçi kollha flimkien.Insib ˙afna pjaçir fiha l-˙a©a,però dejjem inkun naf li jkunser ikolli na˙dem ˙afna iktar.L-iktar sfidi kbar g˙alija kienudawn l-a˙˙ar Ωew© pro©etti lig˙amilt: As the Dust Settles uTrap-ease g˙ax huma xog˙lijietori©inali li ˙loqt jien, ibbaΩatifuq poeΩiji ta’ Miriam Calleja u,apparti minn hekk, it-tnejniddiri©ejthom u rreçtajt fihom.Trap-ease g˙adni qedniddiri©iha u nirreçta fihawkoll. Dan kollu jinvolvi ˙afnaxog˙ol, però r-riΩultat finalijag˙ti sodisfazzjon liema b˙aluu n˙oss li qed nitg˙allem tlietdarbiet iktar mis-soltu! Trap-ease bdiet tittella’ f’PalazzoPereira matul dal-weekend uproprju llejla huwa l-a˙˙ar

çans g˙al min jixtieq imur jara-ha fit-8.30pm. Min jinteressahikun jaf iktar fuq dan il-pro©ettjista’ jfittex l-event Trap-easefuq Facebook jew jibg˙at emaillil trapeasemalta@gmail.com.”Alba tistqarr li hija grata ˙afna

lejn missierha u x-xog˙oltieg˙u. Fil-fatt ˙ar©et tixbah liluf’dak li jirrigwarda xog˙olteatrali. Ridt inkun naf hixinfluwenzata minnu. “Jienkompletament grata u onoratali ˙ri©t nixbah lilu. Missierihuwa ra©el b’talent kbir, ra©elli jmidd idejh g˙ax-xog˙ol mill-ewwel u li ma jiqafx sakemmikun sodisfatt bix-xog˙ol.Huwa ra©el kreattiv u ra©el lijaf is-su©©ett tieg˙u sew, minnkull aspett. Ìieli fittixtu g˙alsoluzzjoni b’xi problemi li sibtfit-teatru u li ˙assejt li kienuikbar minni, u f’kemm troddsalib solvihom u tani soluzzjonifaçli; hekk, qisu xejn mhu xejn.It-talent, l-g˙erf u l-esperjenzali g˙andu dejjem jibqg˙u jaf-faxxinawni u jg˙allmuni. L-isem tal-kumpanjija teatrali liwaqqaft jiena, ‘Wi111owTheatre’ g˙andha n-numru 111f’nofs il-kelma b˙ala apprezza-ment tax-xog˙ol teatrali ta’missieri fil-kumpanija tieg˙uTeatru 111, u dak in-numruf’Wi111ow mhux apprezza-

ment biss iΩda huwa wkollsimbolu ta’ kburija lejnmissieri.”

Il-qtates kienu l-ewwel ˙biebtag˙ha meta ©iet tg˙ix Malta

Fatt kurjuΩ ie˙or dwar Alba ulil hinn mid-drama huwa li hijatikkunsidra lilha nnifisha b˙alacat addict. G˙aliha l-qtateshuma terapija mda˙˙laf’˙olqien Ωg˙ir. Kibret bi tlietqtates li, sfortunatament, bdiettitlef tul dawn l-a˙˙ar ˙ames.“Ix-xahar li g˙adda mititli l-iktar wa˙da xi˙a, u g˙adnin˙ossha stramba ˙afna linid˙ol id-dar u ma ji©uxjilqg˙uni. Isiru membri tal-familja tieg˙ek u ssir t˙obb-hom daqslikieku kienu it-tfaltieg˙ek. Na˙seb li l-wens linsib fihom g˙andu l-ori©initieg˙u mill-fatt li jienm’g˙andix ˙uti u meta ©ejtnoqg˙od Malta – pajjiΩ differ-enti li ma kont naf xejn fuqu –u ©ibniehom id-dar, huma sarul-ewwel ˙bieb tieg˙i.Mag˙hom, b’xi mod stajtnikkomunika iktar milli stajtnikkomunika mat-tfal tal-iskolamin˙abba l-barriera tal-lingwa.Naf li ironika l-˙a©a, g˙ax mal-qtates xorta ma stajtxnitkellem, però n˙oss li dejjemfehmuni u fhimthom. Kienetkonnessjoni verament speçjali,kwalunkwe sid ta’ qattusna˙seb jifhimni,” sostniet Alba.

Mag˙ha ddiskutejt xi pjanijietfuturi g˙andha jistennewha.Fil-fatt, tixtieq tmur lura Spanjabiex tag˙mel Masters fit-Teatru.“Wara nixtieq indur kemm jista’jkun pajjiΩi ma’ xi kumpanijateatrali u forsi nibda nirreçtawkoll f’xi films Ewropej. L-iktar˙a©a li nixtieq hi li na˙demmad-direttur SpanjolAlmodovar. Kienet il-˙olmaprinçipali tieg˙i minn mindukont Ωg˙ira,” stqarret Alba.

Fl-a˙˙ar nett Alba xtaqettg˙addi messa©© lill-qarrejjatal-KullÓadd. “Tkunuxg˙edewwa tag˙kominfuskhom u ftakru li l-ewweltrid t˙obb lilek innifsek biextkun tista’ t˙obb lil ta’ mad-warek. Ìejna fid-dinja biexinkunu kuntenti u nikbru,mhux biex inbatu, allura marridux nibΩg˙u nfittxu l-fer˙,dejjem, ikun xi jkun!F’mumenti ˙Ωiena a˙sbu li l-˙ajja qatt mhi ser tag˙tina iktarmilli nifil˙u g˙alih. Danawtomatikament ifisser lig˙andna nemmnu li a˙nanifil˙u g˙al kull ˙a©a li ser nil-taqg˙u mag˙ha. Il-qtug˙ ta’qalb m’g˙andux jeΩisti! Kunuliberi, fittxu dejjem it-triq tal-fer˙, id˙ku kemm tistg˙u, ug˙ixu!

TirreÇTa u TidderieÌi diÌÀ, minkejja l-eTÀ ÛGÓira TaGÓha

20 17|05|2015 kaleJdoskopJukÓkullhadd.com

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

1954: Fil-kaΩ Amerikan Brown kontra l-Bord tal-Edukazzjoni, il-Qorti Suprema qatg˙etha unanimament li s-segregazzjoni razzjali fil-façilitajiet edukattivi pubbliçi hiantikostituzzjonali. Il-kaΩ tqajjem wara li Linda Brown, tiflaAfrikana fl-Amerika, ma t˙allietx tattendi l-iskola elementarital-lokal tag˙ha f’Kansas, min˙abba l-kulur tal-©ilda tag˙ha.

1967: Il-Gwerra ta’ Sitt ijiem: Il-President Gamal AbdelNasser tal-E©ittu jordna li titwarrab il-Forza ta’ Emer©enza lin-Nazzjonijiet Uniti kellhom g˙aΩ-Ωamma tal-paçi fl-E©ittu.

1969: Il-Venera 6, vettura spazjali Sovjetika tibda nieΩlafl-atmosfera ta’ Venus, waqt li bdiet tibg˙at informazzjoniatmosferika qabel ma tfarrket bil-pressjoni li sabet ru˙hafiha.

1970: Thor Heyerdahl jibda jba˙˙ar mill-Marokk fuq id-dg˙ajsa tal-papiru Ra II, bil-˙sieb li jaqsam l-OçeanAtlantiku…li ma wettaqx.

1973: L-investigazzjoni u s-smig˙ mis-Senat Amerikan fl-iskandlu Watergate, tibda tkun imxandra b’mod televiΩiv.

1974: Tliet karozzi jisplodu f’Dublin, joqtlu 23 persuna ujwe©©g˙u lil 100 o˙ra waqt l-aktar sieg˙a ta’ ©enn. Qatt˙add ma kien akkuΩat b’din l-istra©i, iΩda kien hemmnumru ta’ teoriji.

1980: Il-Ìeneral Chun Doo-hwan tal-Korea t’Isfel jie˙u l-kontroll tal-Gvern u jiddikajra li©i marzjali biex jo˙noq id-dimostrazzjonijiet tal-istudenti.

1983: Il-Libanu, l-IΩrael u l-Istati Uniti jiffirmaw ftehim lipermezz tieg˙u l-IΩraeljani jo˙or©u mil-Libanu.

1990: L-Assembela Ìenerali tal-Organizzazzjoni Dinjijatas-Sa˙˙a telimina l-omosesswalità mil-lista ta’ mard psikja-triku.

2004: L-ewwel Ωwie© legali bejn koppji tal-istess sess isirfl-istat ta’ Massachusetts, fl-Istati Uniti.

2007: Ferroviji mill-Korea ta’ Fuq u t’Isfel jaqsmu t-38thParallel bi prova, maqbula miΩ-Ωew© gvernijiet. Din hi l-ewwel darba li l-ferroviji qasmu Ω-Ωona demilitarizzata samill-1953.

2013: Ûew© ferroviji tal-metro ja˙btu qrib Bridgeport,Connecticut u jwe©©g˙u mill-inqas 72 persuna.

2014: Kraxx ta’ ajruplan fin-na˙a ta’ fuq ta’ Laos joqtol17-il persuna.

Ìraw bÓal-lum

– Abraham Lincoln

“L-Amerika matinqered qatt minn

barra. Jekk neΩitaw,nonqsu mill-fiduçja unwarrbu l-libertajiet li

g˙andna, inkunu a˙nastess li neqirdu lilna

nfusna.”

Çerti libertajiet li maΩ-Ωmienkisbet il-mara u li g˙ollewhafl-istatus tag˙ha biex ©abuhaugwali g˙al ra©el, g˙adhomkif ©ew attribwiti g˙aldeçiΩjonijiet Ewropej. Danjo˙ro© biç-çar minn dak li qaldan l-a˙˙ar saçerdotMusulman fil-Malasja: “L-istupru maritali (bejn niesmiΩΩew©a), kien sempliçiment‘ma˙luq’ permezz ta’ li©ijietEwropej li ˙add m’g˙andu jaq-bel mag˙hom.”

Perak Mufti Tan SriHarussani Zakarija, is-saçerdot

Musulman, stabbilixxa ordnireli©juΩa (fatwa), li tordna lill-mara taqbel g˙as-sess kullx˙in ikun irid Ωew©ha; anke,jekk ikun hemm bΩonn, waqtvja©© fuq dahar ta’ ©emel. Husa˙aq li skont il-ProfetaMohammed, il-mara tista’ bisstirrifjuta s-sess lil Ωew©ha metatkun qed timmenstruwa, metatkun ma tifla˙x jew tkung˙adha kif welldet.

Barra minn hekk komplajg˙id li d-dritt ta’ mara li tg˙idle g˙as-sess jintilef f’dak il-waqt stess li missierha jag˙tiha

lir-ra©el li tiΩΩewwe©.Madankollu, Joshua Teh,

avukat fiç-Çentru tan-Nisag˙at-Tibdil f ’Penang qal:“Hemm bΩonn nag˙rfu li n-nisa, kemm miΩΩew©in kifukoll xebbiet, g˙andhom id-dritt fuq persunithom, u danjinkludi dak li j iç˙du lijag˙mlu s-sess.”

Sadanittant, mufti ie˙or qal lis-sess bejn koppja miΩΩew©ag˙andu jkun f’ambjent armon-juΩ u bl-aççettazzjoni tat-tnejn.B’dan il-mod, l-istupru majkunx possibbli.

deÇiÛJoniJiet ewropeJ JaÓbtu ÓaÛin ma’ ras saÇerdot musulman

Matthew Whelan, ta’ 35 senaminn Birmingham, nefaq aktarminn £40,000 fuq it-tattwa©©i umodifikazzjonijiet fuq ©ismu,biex, skont hu: “Inkun il-bnie-dem li nixtieq inkun.”Madankollu jistqarr li d-dehramhix soltu tieg˙u, qedtag˙milhielu diffiçli jsibxog˙ol.

Min˙abba din li hu jsej˙ilhadiskriminazzjoni, kellu jitlaqmill-impjieg li kellu u issa qedjippjana li jibda negozju

tieg˙u.Whelan, li uffiçjalment bidel

ismu g˙al King of InklandKing Body Art The ExtremeInk-ite, iΩda fil-qosor jissejja˙Body Art, kesa kull pulzier ta’©ismu bil-linka.

Jg˙id li g˙andu wiççu miksibit-tattwa©©i. Fih bosta anni-mali u serp ©gantesk fuq rasu.

Il-kpiepel ta’ g˙ajnejh, b˙al©ismu kollu, huma wkollmiΩbug˙in u g˙andu numru ta’aljeni madwar ©ismu kollu.

Missieru Patrick sab li l-gostta’ ibnu g˙at-tattwa©© kien dif-fiçli biex jaççettah, l-aktar g˙axi˙oss li jekk jaqbad negozju,ma tantx ikun hemm nies lijmorru g˙andu.

Ukoll g˙ar-rigward tal-bdil fl-isem, qal li hu ferm diffiçlibiex iniΩΩlu u xorta se jibqa’jsejja˙lu b’ismu proprju ta’Matthew. IΩda dan g˙adu jin-sisti li issa ismu hu Body Art,g˙ax il-bidla saret b’modlegali.

Jinbidel b’tattwaÌÌi u isem Ìdid

KUN Af KÓ 17|05|2015 21kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMMKITBA TA’SAVIOUR MAMO

Storja ta’ swied il-qalb

Id-deΩert tas-Sa˙ara hu mimlibi fdalijiet abbandunati ta’biççiet tal-gwerra, b˙al tankin-jiet, kanuni, trakkijiet u ajru-plani, imma is-sejba ta’ ajru-plan partikolari hija wa˙da ta’min jikteb dwarha. Skont id-dehra ta’ dan l-ajruplan, il-bdot seta’ salva wara li l-ajru-plan kellu jag˙mel inΩul ta’emer©enza f’dan id-deΩert.Sfortunatament j ista’ jkunukoll li miet ftit jiem wara bil-©u˙ u bil-g˙atx. L-ajruplaninstab wara 70 sena f’kundiz-zjoni tajba minn Jacub Perka,˙addiem Pollakk li kienja˙dem ma’ kumpanija taΩ-Ωejt. L-ajruplan instab abban-dunat f’nof id-deΩert, f’WadiAl-Jadid, 200 mil fil-Lvant tal-E©ittu. Is-sejba ta’ dan l-ajru-plan ©iet imxebbha mas-sejbatal-qabar ta’ Tutankhamun.

Il-bdot kien Flt Sgt DennisCopping, iben dentist minnSouthend f’Essex. Coppingkellu 24 sena u kien fl-iskwadra 260 tal-RAF ibbaΩata

fl-Afrika ta’ Fuq. Fit-28 ta’Ìunju 1942, Copping u sie˙bukellhom itajru Ωew© ajruplanifighters Curtiss Kittyhawks P-40 lejn baΩi o˙ra g˙al xi tiswi-jiet fil-mekkaniΩmu tar-roti ubiex jinbiddlu xi partijiet mill-pjançi ta’ barra tal-ajruplani likienu ttaqqbu minn tiri ta’ajruplani ÌermaniΩi.Min˙abba ra©unijiet misterjuΩi,Copping infired minn sie˙buu qabad rotta Ωbaljata.Minkejja l i sie˙bu pprovaminn kollox biex isib li lCopping, ma rnexxilux. Kienetsaret tfittxija g˙alieh kemmmill-art kif ukoll mill-ajru,imma ming˙ajr ebda riΩultat.Ìie konkluΩ li Copping intileff’nofs id-deΩert bl-ajruplan. Il-©enituri ta’ Copping, Sydney uAdelaide Copping, kienuinfurmati li binhom Denniskien iddikjarat missing inaction.

Kif x’aktarx ©raw il-fatti

Meta Copping induna li tilefir-rotta qag˙ad idur sakemm l-

ajruplan spiççalu l-fjuwil ukellu jag˙mel inΩul ta’emer©enza. B’fortuna kbiraCopping ma ©ralu xejn, immamin-na˙a l-o˙ra l-konsegwen-zi kienu akbar. F’nofs id-deΩert, Copping kien wa˙duming˙ajr ˙add ma jaf fejnseta’ niΩel. G˙all-ewwelCopping iddeçieda li jibqa’˙dejn l-ajruplan im©arraf.Wa˙da mill-kundizzjonijiet ure©oli ta’ salvata©© fl-avjaz-zjoni hi li trid toqg˙od ˙dejnil-post tal-inçident.

L-evidenza u l-st˙arri© likien sar urew li min˙abba s-s˙ana tremenda tax-xemx u l-kes˙a ta’ billejl Copping kienrama speçi ta’ t inda mid-drapp tal-paraxut. Ipprovawkoll isewwi r-radju biexforsi jirnexxilu jikkomunikama’ xi ˙add. IΩ-Ωmien bedajag˙fas ©mielu u ma setax jiss-aporti iktar. Kien iddeçieda lijitlaq minn ˙dejn l-ajruplanbiex forsi jsib xi triq li twasslug˙all-eqreb ra˙al. Imma sfor-tunament ix-xorti ta’ Coppingma da˙kitlux. Copping x’aktar

miet f’nofs id-deΩert. Ta’ minjg˙id l i f i l -gwerra kienuwaqg˙u eluf ta’ ajruplani fid-deΩert u ftit li xejn tisma’ li l-bdot salva. G˙alhekk kienet˙a©a normali li meta ajruplanma jirritornax lura lejn il-baΩiwara xi missjoni ikun meqjusmitluf. G˙addew granet, xhuru snin u Copping baqa’ qattma nstab.

Jinstab l-ajruplan

Waqt l i kienu g˙addej j inesplorazzjonijiet g˙aΩ- Ωejtf id-deΩert xi 200 mil f i l -Punent tal-E©ittu, çertu JucubPerka lema˙ ajruplan tal-gwerra abbandunat. Saret tfit-txija kbira g˙all-bdot immama nstabet l-ebda traçça.Skont informazzjoni mhuxuffiçjali ntqal li, wara erba’xhur ta’ t f i t txi ja f ’20 milkwadru madwar dan l-ajru-plan, kienu nstabu xi fdalijietta’ g˙adam uman. Instabetukoll buttuna tal-metall li kell-ha d-data tal- 1939. Instabuwkoll borΩa taç-çwievet u

biçça drapp tal-paraxut. Però,dawn qatt ma ©ew ikkonfer-mati.

Stqarri ja mill-muΩew ta’Hendon, fl-Londra, qalet likienet ˙asra li, wara li nstabdan l-ajruplan intatt, ˙afnamill-affari j iet iΩΩarmaw unsterqu minn fuqu, x’akarxb˙ala rikordju. Dan is-sit huperikoluΩ min˙abba li hemm˙afna ©ellieda u mhux façliwie˙ed imur u ji©bor infor-mazzjoni fuq dan ajruplan. Il-fdalijiet tal-Kittyhawk in©abruu tt ie˙du f ’ma˙Ωen f ’ElAlamain. Ir-Royal Air Force ta’Hendon qieg˙daf’arran©amenti mal-awtoritajietE©izzjani biex l-ajruplan jit-tie˙ed lura lejn il-Brittanja.Jekk dan il-ftehim jirnexxi,dan il-Kittyhawk ikun l-unikuajruplan ta’ din ix-xorta lig˙adu s˙i˙. Ta’ min jg˙id libejn l-1939 u l-1944 inbnew13,738 ajruplan P40 Curtiss.Ajruplani b˙alu li qeg˙din esi-biti f’muΩewijiet huma kollharrestawrati minn biççiet ta’ajruplani o˙ra.

AJRUPLAN TAT-TIENI GWERRA JINSTAB WARA 70 SENA

22 17|05|2015 mILL-IsTOrJAkÓkullhadd.com

IL-BATTALJA TA’ CAPE BON

Óafna nies jafu bil-battalji ta’ AleΩja, Waterloo, Stalingrad, u o˙rajn li kienu deçiΩivi fl-istorja tad-dinja, jew g˙all-inqas id-dinjamag˙rufa sa dak iΩ-Ωmien. Madankollu, hemm bosta o˙rajn li kienu importanti daqshom u li, però, spiççaw midfunin fil-kotbatal-istorja u ’l bog˙od mill-memorja kollettiva.

Wa˙da minn dawn il-battaljihija l-Battalja ta’ Cape Bon(peniΩola li llum hija mag˙rufab˙ala Watan el-kibli, fit-TuneΩija) illi se˙˙et fl-468.Hemm min jiddeskrivi dan il-konfront b˙ala l-IΩbark tan-Normandija tal-Era Antika.

L-impatt ta’ din il-battaljakien enormi. Fil-fatt, l-eΩitutieg˙u dg˙ajjef imperu, kisserie˙or u ta bidu lil perjodu tad-deheb ta’ renju li sa dak iΩ-Ωmien kien eΩista fid-dell ta’dawn ta’ qabel.

Sa dan iΩ-Ωmien, l-ImperuRuman kien ilu jmajna. Din it-triq g˙an-niΩla ma kinitxwa˙da dritta kif ja˙sbu bostanies. Anzi, kien hemm perjodumeta mexxejja viΩjonarjirnexxielhom iqajmu lill-Imperu lura fuq saqajh fiΩminijiet ta’ kriΩi.

Fl-468, uffiçjalment, l-Imperukien maqsum fl-Imperu tal-Punent u dak tal-Lvant li kienuamministrati minn Ωew©imperaturi differenti. Fil-verità,però, l-Imperi kien maqsuminf’˙afna biççiet Ωg˙ar ta˙tdiversi ©enerali li kienu jobdulill-imperatur tag˙hom metajaqbel lilhom biss.

Firdiet

Dan kien jg˙odd b’mod par-tikolari fil-kaΩ tal-Imperu tal-Punent fejn l-amministrazzjoniçentralizzata tal-passat kienet

˙alliet post g˙al tmexxijakwaΩi fewdali fejn l-imperaturkellu joqg˙od jikkonvinçi lill-©enerali tieg˙u biex jg˙inuh umhux jippredenti l-appo©©tag˙hom b˙ala dmir lejh.

Il-firdiet fil-qalba ta’ dan l-Imperu wittew it-triq g˙all-invaΩjonijiet ta’ diversi tribujietbarbari, fejn tnejn minnhom,il-Visigoti u l-Vandali, sa˙ansi-tra rnexxielhom jid˙lu f’Rumanniffisha u jbattluha mir-rikkezzi tag˙ha fl-410 u l-455rispettivament.

Din it-tribù tal-ewwel event-walment irtira mill-Italja ustabbilixxa ru˙u f’parti j ietminn Franza u Spanja.Madankollu, il-Vandali makinux kuntenti b’dak li kienukisbu u baqg˙u jattakkaw lill-peniΩola Taljana mill-kapitalitag˙hom f’Karta©ni (illum partimit-TuneΩija), belt li mijiet ta’snin qabel serviet ta’ kapitalig˙al g˙adu ie˙or kbir tar-Rumani, il-Karta©iniΩi.

Iwarrbu d-differenzi

L-arroganza tal-Vandali kienetxi ˙a©a li r-Rumani masetg˙ux jaççettaw u l-valursimboliku ta’ reb˙a o˙ra ta˙til-˙itan ta’ Karta©ni kienet xi˙a©a li ma setax ji©i injorat.Din kienet missjoni li r-rivalipolitiçi u militari Rumanisetg˙u jing˙aqdu g˙aliha.

Fost dawn ir-rivali tal-ammin-istrazzjoni çentrali kien hemmMarcellinus, ©eneral li kienkisirha mal-Imperatur tal-

Punent Anthemius u l-MagisterMilitum (Mastru tas-Suldati)tieg˙u, Ricimer. Dan il-©eneralinfluwenti kellu ja˙rab minnRuma ftit tas-snin qabel metaskopra li Ricimer kien qieg˙edjipprova jikkorrompi lis-suldatitieg˙u biex iduru kontrih.

Din il-biΩa’ g˙al ˙ajtu©eg˙litu jmur fid-Dalmazja fejn

˙oloq prinçipat minn Ωoni illijinkludu artijiet li llum jag˙mluparti mill-Kroazja u s-Serbja.Madankollu, Ricimer kellu,kontra qalbu, jappella g˙all-g˙ajnuna ta’ Marcellinus g˙all-kampanja militari li kienet©ejja hekk kif dan il-©eneralkien wie˙ed mill-ftit li kienukapaçi jeg˙lbu lil l-forzi

Vandali fil-passat.

Investiment kbir

Il-kampanja kontra l-Vandalima ©abitx g˙aqda fl-Imperutal-Punent biss. Dak tal-Lvantukoll kellu interess li je˙lesminn dan ir-renju barbaru li fl-a˙˙ar snin kien attakkalu

LIAM GAUCIliam@kullhadd.com

Pi ttura ta’ Karl Briullov li turi lil Ruma taqa’ f'idejn il-Vandali fl-455

mill-istorja kÓ 17|05|2015 23kullhadd.com

diversi komunitajiet marittimiu bastimenti merkantili qrib il-Greçja u t-territorji tal-madwar.

G˙aldaqstant, l-ImperaturLeo I allegatament investamadwar 64,000 libbra deheb u170,000 libbra fidda f’din il-kampanja. Skont esperti ta’dan il-perjodu storiku, dan l-ammont kien ekwivalentig˙ad-d˙ul li l-Imperu tal-Lvantkollu kien jag˙mel f’sena.

Il-kmand tal-flotta tal-Lvanting˙ata lil Basiliscus, ˙u l-mara ta’ Leo I, filwaqt li t-tmexxija tal-armata t˙allietf’idejn Heracleius ta’ Edessa uMarsus l-IΩawrjan (Edessa uIΩawra t-tnejn jag˙mlu partimit-Turkija llum il-©urnata).

Kif huwa komuni g˙aΩ-Ωminijiet antiki, huwa diffiçlibiex wie˙ed jg˙id b’mod eΩattkemm kienet kbira l-forzaRumana mag˙quda. Kitbiet ta’dak iΩ-Ωmien jag˙tu stima ta’100,000 suldat u 1,000 basti-ment. Madankollu, stimi mod-erni jikkalkulaw li probabbil-ment in-numru reali kien ta’30,000 suldat u xi mijiet ta’bastimenti – numru li xortahuwa kbir g˙al dak iΩ-Ωmien.

Bidu tajjeb

Il-pjan tar-Rumani kien liMarcellinus jattakka u jie˙uf’idejh Sardinja u Sqallija, lidak iΩ-Ωmien kienu f’idejn il-Vandali. Basiliscus kellu jmurdirettament lejn Karta©ni biexjattakka lill-flotta Vandala.Sadanittant, Heracleius uMarsus kellhom jinΩlu fl-E©ittuu minn hemm jixkupaw kullforza Vandala li jsibu fit-Tripolitanja (parti mil-Libja l-moderna) u jibqg˙u sejrin lejnKarta©ni biex jappo©©aw lilBasiliscus.

L-affari j iet bdew tajjeb.Marcellinus attakka lil Sardinjau Sqallija u g˙eleb lit-truppiVandali li sab hemmhekk,biex tellef kull appo©© li dawnil-gΩejjer setg˙u jag˙tu lill-kap-itali tag˙hom. Heracleius uMarsus ukoll wettqu l-ordnijiettag˙hom u kaxkru kull reΩis-tenza Vandala li sabu ma’wiççhom fi triqithom lejnKarta©ni.

Differenti kien l-eΩitu tal-manuvri ta’ Basiliscus. Il-©eneral Ruman irnexxielu jik-seb reb˙a kontra flotta Ωg˙iratal-Vandali biex niΩΩel it-truppitieg˙u f’Mercurion, belt li tins-ab 35 mil ’il bog˙od minnKarta©ni. Skont rakkonti ta’dak iΩ-Ωmien, Geiseric, ir-retal-Vandali, kien ma˙kumminn sens ta’ paniku meta ral-flotta tieg˙u tirtira u d-daqstal-forzi Rumani ftit ’il bog˙odmill-kapitali tieg˙u.

Ûball

Madankollu, j idher li kienhawnhekk li Basiliscus ˙adeçiΩjoni li dawret l-andamenttal-kampanja kollha. MetaniΩΩel it-truppi tieg˙u fuq l-art,minflok kompla javvanza biexjapprofitta ru˙u mill-paniku li˙akem lill-Vandali, Basiliscusg˙aΩel li jistenna f’Mercurion.

Ir-ra©uni g˙alfejn ˙a din id-deçiΩjoni mhix mag˙rufa. L-akkuΩi fil-konfront tieg˙u jvar-jaw minn inkompetenza, biΩa’u sa˙ansitra anke li kien inx-tara mill-Vandali. Li huwa çert,però, huwa li Basiliscus taopportunità tad-deheb lilGeiseric biex jorganizza l-forzitieg˙u mill-©did biex jag˙melkontrattakk.

Bl-iskuΩa li kellu bΩonn ftit˙in biex içedi u jirtira minn

Karta©ni, Geiseric talab biex il-©lied jieqaf g˙al ftit j iem.Basiliscus laqa’ din it-talba uweg˙du ˙amest ijiem ta’ paçi.Madankollu, Geiseric, kienqieg˙ed biss jistenna r-ri˙ idurbiex ikun jista’ jo˙ro© il-flottatieg˙u mill-port u jattakka dikRumana.

Sakemm Basiliscus indunax’kellu f’mo˙˙u r-re tal-Vandali, kien tard wisq.Geiseric g˙amel uΩa minndawk li jissej˙u fire ships,ji©ifieri vapuri li jing˙ataw in-nar u ji©u ggwidati direttament©ol-vapuri tal-g˙adu biexiqabbdu lilhom ukoll. Meta l-flotta Rumana n˙akmet min-nirien u l-paniku, Geiseric

bag˙at lill-kumplament tal-flot-ta tieg˙u biex tattakka lill-bas-timenti ta’ Basiliscus.

Umiljati

Il-flotta ta’ Geiseric g˙amlet˙erba minn dik Rumana, tanthu hekk li huwa stmat li nof-sha biss irnexxielha tasal lurafi Sqallija. Nieqes l-appo©© tal-flotta Rumana, Heracleius uMarsus abbandunaw Karta©niu rtiraw lura lejn it-Tripolitanja.

Basiliscus irritornaf’Kostantinopli umiljat u prob-abbilment evita l-piena tal-mewt sempliçiment g˙ax o˙tu,Verina, kienet miΩΩew©a lill-

Imperatur Leo I. Madankollu,id-destin ta’ Basiliscus makienx l-unika biçça inkwiet lisab ma’ wiççu l-Imperatur.

Fil-fatt, it-telfa f’Cape Bonkienet g˙amlet ˙afna ˙sara lir-reputazzjoni tieg˙u u tat l-opportunità lir-rivali politiçitieg˙u biex jissa˙˙u mill-©did.Ewlieni fosthom kien Aspar,ill i wara pressjoni kbirarnexxielu j©ieg˙el lil Leo I jin-nomina t-tielet tifel tieg˙u,Patricius, b˙ala s-suççessur fuqit-tron imperjali.

Madankollu, Aspar ukolleventwalment spiçça vittmatal-intriççi politiçi ta’ Leo I u l-alleati tieg˙u hekk kif fl-470inqatel flimkien ma’ ibnu l-

kbir, Ardabar. Patricius inniff-su jidher li rnexxielu jevita l-mewt imma kellu jg˙ix fl-eΩiljug˙all-kumplament ta’ ˙ajtu.

KriΩi u kollass

It-telfa ta’ Cape Bon kellhakonsegwenzi fuq l-ImperuRuman tal-Punent li sa˙ansitrakienu aktar drammatiçi minndawk fuq l-Imperu tal-Lvant.Il-falliment tal-kampanja mili-tari po©©a lil Ruma fi kriΩifinanzjarja u ˙allieha espostag˙all-attakki tat-tribujiet bar-bari li kienu jdawru l-fruntierital-Imperu.

It-tmiem diΩastruΩ tal-kam-panja re©a’ tella’ wkoll fil-wiççid-differenzi politiçi kbar likienu preΩenti fi ˙dan l-amministrazzjoni ta’ dan l-Imperu. L-ewwel vittmaprominenti kien Marcellinus,illi nqatel fi Spallija. Mhuwiexçar jekk Marcellinus mietxwaqt battalja jew kienx vittmata’ assassinju ta’ Ricimer.

Óafna studjuΩi tal-Istorjajidhru li jemmnu aktar din it-teorija tal-a˙˙ar, fost l-o˙rajng˙ax huwa allegat li Geiseric,meta sar jaf bil-mewt ta’Marcellinus, kien stqarr li l-idix-xellugija kienet qatg˙et il-leminja; kumment li jindikatradiment.

Is-snin ta’ wara kienu kkarat-terizzati minn konflitti politiçigravi fi ˙dan l-Imperu Rumantal-Punent li fl-476 ©ie fitmiemu meta Odoacer qatellil l-Imperatur RomulusAugustulus u ˙a postu b˙ala l-ewwel re tal-Italja.

Romulus Augustulus, fil-ver-ità ma kienx l-imperaturle©ittimu tal-Imperu tal-Punent. Dan g˙ax huwa kienkiseb il-poter permezz ta’ kolpta’ stat ta’ missieru, FlaviusOrestes. L-imperatur uffiçjali,Julius Nepos, kellu ja˙rab mill-Italja wara t-tradiment ta’Orestes u beda jg˙ix fid-Dalmatia.

Min˙abba li Nepos ma kienta’ ebda theddida g˙at-tmexxi-ja ta’ Odoacer, dan tal-a˙˙arg˙aΩel li ma jippersegwitahx.Minflok, huwa kien isostni lig˙adu jqisu b˙ala s-superjurtieg˙u biex ma jidhirx b˙alauΩurpatur f’g˙ajnejn l-Imperutal-Lvant, l-alleata ta’ Nepos.

Però, fil-verità, il-mexxej realital-peniΩola Taljana kienOdoacer u, mal-mewt ta’Nepos fl-480, mietet ukoll kullil luΩjoni li g˙adu jeΩistiImperu Ruman fil-Punent tal-Ewropa.

Munita li turi lill-Imperatur Anthemius

L-Imperatur Leo I

24 17|05|2015 MIll-IstrojakÓkullhadd.com

Eman Bonnici

Grazzi g˙all-figura ta’ SanÌor© Preca, fundatur tas-Soçjetà tad-Duttrina Nisranija,a˙na l-Maltin xi darba jewo˙ra smajna lkoll bl-hekkimsej˙a ‘Midalja MirakoluΩa’ddisinjatha Santa KatarinaLabouré ta’ Ulied il-Karità ta’San Vinçenz de Paul waraviΩjoni li rçeviet u mfasslamill-˙addied Adrien Vachette,li d-devozzjoni lejha xterdetmatul is-snin f’bosta pajjiΩipermezz ta’ promoturi diversi.Waqt li f’Malta dan kellu jkunDun Ìor© Preca, fil-BraΩil il-promotur ewlieni kien DunAntônio Ribeiro Pinto.

Dun Antônio Ribeiro Pinto

Imwieled Rio Piracicabaf’Minais Gerais fil-BraΩil nharit-2 ta’ April 1879, AntônioRibeiro Pinto tnissel minnskjava, imwieled, fi l-kaΩtieg˙u, ˙ieles, grazzi g˙al-li©ital-Ventre Livre mg˙oddija fl-1871. Imrobbi minn zitu MariaAugusta u Ωew©ha JoséMonsueto de Oliveira, li makellhomx tfal, ta’ sitt sninmexa lejn Abre Campoflimkien ma’ zijietu u ommufejn irçieva l-ewwel edukaz-zjoni tieg˙u. Ta’ wie˙ed ug˙oxrin sena mexa mbag˙adlejn Alvinópolis fejn, ta˙t id-direzzjoni ta’ Dun AntônioNicolau, beda d-dixxernimentg˙all-˙ajja vokazzjonali tieg˙u.Sena wara talab li jid˙ol imp-jegat is-seminarju ta’ Mariana.IΩda r-rettur, Dun AfonsoGerme, milqut mit-tjubija u s-sinçerità ta’ dan iΩ-Ωag˙Ωug˙iben skjava, ra li kellujidda˙˙al is-seminarju mhuxb˙ala ˙addiem tal-id immab˙ala futur ˙addiem tal-erwie˙; u hekk, wara li kisiblupermess ming˙and l-Arçisqofta’ Mariana, Dom SilvérioGomes Pimenta, Ribeiro Pintoda˙al is-seminarju b˙ala semi-narist u dlonk beda l-istudjitieg˙u g˙as-saçerdozju.

Mal-ordinazzjoni tieg˙u qad-des l-ewwel quddiesa f’AbreCampo nhar id-9 ta’ April1912. Ma kinux g˙addew ˙liefftit ©img˙at li bdew ji©u attrib-witi lilu fenomeni mirakoluΩi,b’mod speçjali ta’ fejqan, likellhom issawruh f’figuradaqstant popolari u apprezza-ta mal-BraΩil f’qasir Ωmien. L-ewwel fenomenu marbutmieg˙u se˙˙ proprju ftit©ranet wara li qaddes. Mar-ritorn tieg˙u lejn id-dar sab lilommu, ivvizzjata mix-xorb,f’sakra kbira fit-triq. Wara li©abarha u ˙adha d-dar talabbil-˙erqa lil l-Madonna tal-Grazzji sabiex ommu ttemmdan il-vizzju u li, jekk kienhemm bΩonn, dan jg˙addifuqu. U ©ara li waqt li ommuwaqfet ˙esrem ix-xorb, DunAntônio rikbu sew il-vizzju udam vittma tieg˙u sal-1928meta mal-mewt t’ommu,improvviΩament kif bdieh,qatg˙u ˙in bla waqt.

Mibg˙ut Rio Casca b˙alakoadjutur tal-Kanonku JoséPedro de Alcantara Scott lissuççieda ma’ mewtu fit-8 ta’Settembru 1915, il-preΩenzatieg˙u fil-post sal-1917baqg˙et imfakkra permezz tal-kostruzzjoni tal-knisja tal-Kunçizzjoni. Minn hemmmexa lejn Rio José Pedro,illum Ipanema, fejn baqa’ sal-

1921, u fil-5 ta’ Mejju ˙a l-pussess tal-parroçça ta’ SantoAntônio do Grama fejn kellujdum ˙amsa u g˙oxrin sena.Dom Helvécio Gomes deOliveira, Arçisqof ta’ Mariana,˙atru wkoll temporanjamentkurat ta’ São Sebastião doGrota fl-1925 matul perjodu ta’konflitt fl-ordni soçjali tal-komunità tal-post. Fis-sena lidam hawnhekk ˙a ˙sieb tat-tlug˙ tal-knisja ddedikata lilSan Sebastjan.

Bniedem li jfejjaq

Lura fi Grama ˙a ˙sieb tat-tlug˙ tal-kappella ta’ SantaEfigênia u taç-çimiterju tal-lokal li fih tinsab midfunaommu, Fábia Maria de Jesus.Jekk Dun Antônio kellu xe˙tag˙at-tlug˙ tal-knejjes, daqstantie˙or kien mitfug˙ g˙all-vja©©iminn villa©© g˙al ie˙or sabiexidur il-morda tal-post u jam-ministralhom is-sagramentiriekeb fuq il-˙mar Regalo u Ω-Ωiemel Lasquiné. FiΩ-Ωjarattieg˙u lill-morda, Ribeiro kienjag˙ti lill-persuna li jassistimidalja tal-MadonnamirakoluΩa. Min˙abba ra©uni-jiet politiçi, Dun Antônio ˙alla

Santo Antônio do Grama u fuqstedina ta’ Dun José Henriquede Souza Carvalho marUrucânia, fejn il-faqar, il-©u˙ ux-xorb kienu wasslu n-niestal-post f ’miΩerja kbira.Milquta mill-figura ta’ dan il-qassis mg˙addam u mixrub,in-nies bdiet minn jum g˙alie˙or tfittex l-g˙ajnuna u l-pariri tieg˙u, u jissemma libosta kienu jfittxu li jersqulejh imqar kemm imissuh. FiΩmien sentejn kienu di©àkkonvertew f’idejh mijiet ta’persuni minn denominazzjoni-iet diversi, filwaqt li fejqanmirakoluΩ ta’ bosta kien sikwitirrapurtat fil-©urnali lokali. Ir-Rádio Nacional, dik il-˙abta l-akbar mezz ta’ komunikaz-zjoni fil-BraΩil, waqqfet staz-zjon fir-residenza ta’ wa˙damill-parruççani ta’ DunAntônio f’Urucânia u permezztieg˙u kien jag˙ti l-barka ta’kull fi lg˙axija. Il-l ista ta’mirakli attribiwiti l i lu hijawa˙da kbira: minn g˙omja likisbu d-dawl g˙al morda men-tali li rçevew is-sensi, minnparalitiçi li mxew g˙al torox lisemg˙u.

Bl-intenzjoni li jibni santwar-ju f’©ie˙ il-Madonna tal-Grazzji

mid-donazzjonijiet li kienjirçievi, miet qabel la˙aq temmdan il-pro©ett fit-22 ta’ Lulju1963 ta’ 83 sena waqt li kienrikoverat fl-Isptar NossaSenhora das Dores f’PonteNova.

Tnax-il sena wara, fit-2 ta’April 1975, il-fdal tieg˙u kienittrasferit miç-çimiterju tal-lokal g˙as-santwarju, f’liemaokkaΩjoni tqieg˙det ukoll lapi-da ta’ kommemorazzjonib’tifkira ta’ Beatriz Monteirode Carvalho, li mid-dar tag˙hakienet tixxandar il-barka radjo-fonika u li g˙al bosta sninassistiet lil Dun Antônio fil-˙idmiet tieg˙u. Kull 27 ta’Novembru, f ’Urucânia ti©imfakkra l-festa tal-MidaljaMirakoluΩa tal-Madonna tal-Grazzji u l-memorja ta’ dan ir-ra©el sempliçi fi kliemu u fil-©esti, ta’ ˙arsa trankwilla,xempju ta’ purità, tjubija uqdusija. Bosta huma dawk lij ittamaw li dan is-saçerdotg˙ad ikun fil-futur imtella’g˙all-qima tal-artali, bis-sant-warju tieg˙u jibqa’ sal-lum lokmill-aktar imsemmi u mag˙rufg˙ad-devozzjoni fost il-BraΩiljani li jΩuruh bl-eluf ta’kull sena.

It-tIfel tal-Iskjava

Madwarna KÓ 17|05|2015 25kullhadd.com

Is-Soçjetà KoperattivaGreenPak temmen li t-tne˙˙ijatal-ekokontribuzzjonji hi intrin-sikament marbuta mas-suççesstal-implimentazzjoni tal-iskemata’ konformità tal-WasteElectrical & ElectronicEquipment (WEEE). Dan intqalfil-position paper sottomessaminn GreenPak bi twe©ibag˙as-sej˙a ta’ konsultazzjonidwar l-Att tal-Immani©©jar tal-Iskart (apparat elettriku u elet-troniku – WEEE) 2015.

“F’dawn l-a˙˙ar snin, l-iske-ma ta’ GreenPak kienet ingred-jent importanti u integrali fl-iΩvilupp tar-riçiklar tal-ippakk-jar wara li dan jintuΩa mill-kon-sumatur. Il-GreenPak qed tim-penja ru˙ha li tirrepeti dan is-suççess fil-kaΩ ta’ WEEE. Il-mudell tar-ResponsabbiltàEstiΩa tal-Produttur (EPR –Extended ProducerResponsibility) kif propostminn GreenPak hu l-muturewlieni li qed jixpruna r-riçik-la©© fil-komunità tan-negozju,”qal l-In©. Mario Schembri, il-Kap EΩekuttiv tas-SoçjetàKoperattiva ta’ GreenPak.

Biex jitnaqqas kemm jista’jkun l-abbuΩ tas-sistema WEEEminn operaturi opportunistiçijekk mhux ukoll abbuΩivi,GreenPak qed tipproponi li l-le©iΩlazzjoni relatata tkun tesi©ili l-iskemi ta’ konformità jkunukompletament proprjetà tal-kumpaniji obbligati, joperawb’mod trasparenti, ikunufinanzjarjament strutturati fuqbaΩi mhux g˙all-profit, uja©ixxu b˙ala fornitur ta’servizz pubbliku. Kumpanijiobbligati jinkludu lil dawk l-

organizzazzjonijiet kummerçjalikollha li jbig˙u apparat tal-elet-triku u elettroniku li jvarjaminn hairdryers u refridgera-tors sa mobile phones u kom-pjuters.

GreenPak taqbel li g˙andujkun hemm garanziji finanzjarjig˙al kul˙add, irrispettivamentjekk hux g˙al kumpaniji lihuma self-complying jew g˙alskemi. Dawn il-garanziji humafl-interess ta’ dawk il-kumpan-niji kollha li jridu jirrispettawil-li©i, g˙ax miΩuri b˙al dawniwasslu g˙al struttura soda bl-g˙an li ma tippermettix abbuΩi.

Fl-istess waqt, GreenPak tem-men li l-limitu tal-garanzija sa€50,000 fil-kaΩ ta’ kumpannijaself-compliance u l-garanzijaming˙ajr limitu kif propostag˙all-iskemi awtorizzati, serto˙loq Ωbilanç fis-suq. Dang˙ax skema g˙andha spejjeΩta’ natura operattiva ˙afnaakbar peress li hi obbligata liti©bor materjal tal-WEEEm˙allat mid-djar – xi ˙a©a li l-ebda kumpanija self-complyingmhi ser tag˙mel. Apparti minnhekk, mhuwiex possibbli li l-iskema tag˙Ωel liema humadawk is-swieq li jrendu l-aktar,kif fil-fatt ji©ri fil-kaΩ ta’kumpaniji self-complying lig˙andhom skop puramentkummerçjali. Ta’ min iΩommf’mo˙˙u fattur baΩiku u deter-minanti, ji©ifieri li skema tip-provdi servizzi lill-pubbliku fil-waqt li kumpanija self-compli-ant ma tipprovdix dan.

Mudell tal-ispejjeΩ ippreparatminn GreenPak juri likumpaniji li g˙andhom l-ispej-jeΩ annwali li jaqbΩu l-€50,000

mhux ser ikunu m˙ajra lijing˙aqdu ma’ skema. B’riΩultatt’hekk, l-ispejjeΩ tal-iskemajkollhom jinqasmu bejn ftitkumpaniji ta’ daqs Ωg˙ir.Sitwazzjoni b˙al din ser twas-sal g˙al Ωieda fl-ispejjeΩ, liemaspejjes Ωejda, fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, ser ikunu trasferiti lill-konsumatur b’Ωieda fil-prezz ta’prodotti elettroniçi – settur lidi©à qed ibati min˙abba x-xiribl-internet u importazzjonijietparalleli (parallel trading).

“B˙ala koperattiva, GreenPakta˙dem g˙all-©id komuni umhux fl-interess tal-minoranzijew individwi opportunistiçi lijfittxu li jag˙mlu gwadannkummerçjali g˙ad-detriment ta’˙addie˙or. Il-poΩizzjoni ta’GreenPak fuq dan is-su©©ettto˙ro© mill-governanza traspar-enti li topera biha, kif ukoll tir-refletti l-ispirtu tal-missjonitag˙ha. Din hi li tfittex il-©idkomuni kif jo˙ro© mill-istessstruttura tag˙ha b˙ala koperat-tiva,” qal l-In©. Schembri.

Filwaqt li tag˙raf li, ladarbatitne˙˙a s-sistema ta’ ekokon-tribuzzjoni, il-Gvern jista’ jaratnaqqis ta’ d˙ul fuq baΩiannwali bir-riskju li l-miri ta’WEEE ma jintla˙qux,GreenPak tilqa’ t-tne˙˙ija ta’din it-taxxa fuq prodotti elet-triçi u elettroniçi b˙ala pass ’ilquddiem fid-direzzjoni t-tajba.Dan g˙ax ser twassal biex l-industrija obbligata tibda tir-riçikla l-WEEE.

Aktar tag˙rif dwar GreenPakmis-sit elettroniku:www.greenpak.com.mt, tele-fon: 2166 1081 jew email lil:info@greenpak.com.mt

greenPaK taPPoÌÌja t-tneÓÓija tal-eKoKontribuzzjoni

L-ambjent kalm u rilassanti tal-©onna ta’ Casa Antonia f’Óal-Balzan ˙a xejra aktar ferrie˙anhar is-Sibt li g˙adda meta l-ommijiet li joqog˙du hemming˙ataw trattament speçjalig˙al Jum l-Omm meta, fost l-o˙rajn, kellhom kantanta upjanist mag˙rufa, u ikel adattatg˙all-okkaΩjoni.

G˙al din l-attività pjaçevoli l-ommijiet li g˙amlu CasaAntonia darhom stiednu ankemembri ta’ familji tag˙hom.Wara s-suççess tal-open week-end, il-Garden Party kienokkaΩjoni o˙ra li kienetsuççess.

F’g˙odwa xemxija iΩda b’Ωiffa˙elwa tar-rebbieg˙a kif kienetis-Sibt li g˙adda, saret din l-attività li kienet animata mill-

kantanta Larissa, li fakkret lill-udjenza f’kanzunetti klassiçi ujazz li Ωgur ©abu memorji antikimill-˙amsinijiet u s-sittinijiet.Larissa kienet akkumpanjataminn Franco bil-pjanu.

Biex iΩidu ma’ dawn il-memo-rji kienet ippreΩentata g˙aΩladelizzjuΩa ta’ finger food fuq stiltas-sittijiet, segwita minn varjetàta’ ˙elu b˙al eclairs taç-cikkula-ta bajda u tal-˙alib, macaroonsb’tog˙miet differenti minnWhisk Macaroons, u imqaret –dik id-deΩerta tajba li tkun tridaktar minn wa˙da minnha.Filwaqt li kien hemm proseccoroΩa g˙al kul˙add, l-ommijietkollha ng˙ataw boroΩ ta’ potpourri mag˙mula f’CasaAntonia stess.

Dr Sarah Cassar, Mani©er

Ìenerali ta’ Casa Antonia, qalet:“Peress li kien Jum l-Omm,waqt din l-okkaΩjoni r-residentitag˙na ˙adu pjaçir imorru lurafis-snin l-img˙oddija u j©eddudiversi memorji dwar kif kienujilag˙bu, jilbsu u xi jsajru g˙all-familja. F’Casa Antonia nie˙dugost niççelebraw okkaΩjonijietspeçjali g˙ax dawn joffru aktarsens ta’ dar li r-residenti tag˙natant japprezzaw.” B’aktar minn130 sodda, Casa Antonia stab-biliet lilha nfisha b˙ala wa˙damill-aqwa djar ta’ kura u resi-denza f’Malta.

Aktar tag˙rif jista’ jinkiseb per-mezz tat-telefown 2149 6277,jew b’email lil info@casa-anto-nia.com.mt, inkella mis-sit elet-troniku: www.casa-antonia.com.mt

juM l-oMM iÇÇelebrat f’Casa antonia

Mons. Arçisqof Charles J. Scicluna inawgura u bierek lapida kom-memorattiva f’Misra˙ San Giovanni XXIII, quddiem il-kappellatad-Dar tal-Providenza. Il-jum tat-13 ta’ Mejju huwa sinomimumad-Dar. Kien it-13 ta’ Mejju 1969 meta l-Arçisqof Mikiel Gonzipo©©a u bierek l-ewwel ©ebla tat-tieni villa li semmieg˙a g˙all-Papa Ìwanni XXIII. Kien ukoll it-13 ta’ Mejju tal-1987 meta l-Mulej sejja˙ fis-sema mieg˙u lil Dun Mikiel fl-età ta’ 70 sena.

Id-Dar tal-Providenza issa g˙andha misra˙ li ©ie inawguratuffiçjalment fit-13 ta’ Mejju 2015. Misra˙ li l-ispazju çentrali tieg˙ujintuΩa s-sena kollha mir-residenti u l-voluntiera g˙al diversi attiv-itajiet. Id-disinn jikkonsisti fl-istallazzjoni ta’ 120 pilastru tal-metallli bil-proporzjon u l-arran©ament tag˙hom jo˙olqu ritmu li jwas-sal lil dak li jkun fi ˙dan il-kappella. Din l-istruttura hijaespressjoni mqanqla ta’ arkitettura kontemporanja ispirata mir-rakkont fil-Ktieb tal-EΩodu dwar is-si©ra li taqbad ming˙ajr matikkonsma, li kien tant g˙al qalb Dun Mikiel, il-fundatur tad-Dartal-Providenza.

Saru diskorsi tal-okkaΩjoni minn Fr Martin Micallef, Fr StefanAttard, lettur tal-Iskrittura fl-Università ta’ Malta, il-Perit AudreyGalea ta’ Galea&Galea Architects li kienu l-mo˙˙ wara d-disinntal-pro©ett, ir-resident Brian Micallef, is-Sur Oliver Scicluna,Chairperson tal-KNPD u minn Mons. Arçisqof Charles J. Sciclunali mbag˙ad kixef il-lapida kommemorattiva.

inawgurat MisraÓ san giovanni XXiii

Multigas Ltd tat g˙otja ta’ 20 sodda kompluti b’saqqijiet©odda lit-Taqsima tar-Riabilitazzjoni tal-Isptar Monte Karmelig˙al dawk il-pazjenti li jkunu waslu fil-fazi li tiddetermina l-integrazzjoni tag˙hom fis-soçjetà. Il-kumpanija pparteçipatfil-pro©ett ta’ tisbi˙ li qed isir, bl-g˙an li l-pazjenti jg˙ixuf’ambjent iktar komdu.

“L-idea ta’ din it-taqsima partikolari hi, li f’dan l-ambjent il-pazjenti j˙ossuhom qishom qeg˙din f’darhom stess,” spjegal-Kap EΩekuttiv tal-Isptar Monte Karmeli Dr Clifton Grima.“Wara li jing˙ata t-trattament, il-pazjent ikun trasferit f’dinid-dar ta’ tranΩizzjoni fi triq lejn riabilitazzjoni kompluta.Dan il-proçess hu rikonoxxut b˙ala pass essenzjali g˙all-pazjenti biex jirkupraw, g˙ax jg˙inhom jibdew jintegraw fis-soçjetà bl-inqas riperkussjonijiet possibbli. Permezz ta’ din l-g˙otja, it-taqsima ser tkun tista’ talloka aktar fondi g˙albΩonnijiet o˙ra,” qal Dr Grima.

Iç-Chairman tal-Multigas, is-Sur Louis A. Farrugia, flimkienmal-Bord tad-Diretturi u l-Kap EΩekuttiv, is-Sur MichaelMifsud, Ωaru t-taqsima. Is-Sur Farrugia qal: “Il-pazjenti humakuntenti bit-titjib tal-post g˙ax i˙ossu li hemm min qieg˙edjie˙u ˙siebhom. Permezz ta’ din il-g˙otja, Multigas g˙andhal-g˙an li ΩΩid l-indipendenza, id-dinjità u l-privatezza tal-pazjenti, u fl-istess waqt tnissel atmosfera ferrie˙a fit-taqsimakemm g˙all-pazjenti kif ukoll g˙all-infermiera.”

Is-sodod kienu mqassmin b’mod indaqs bejn il-kmamar tal-ir©iel u dawk tan-nisa.

Is-Sinjura Ìemma Mifsud Bonnici, li segwiet mill-qrib din l-inizjattiva, iddeskrivietha b˙ala “eΩempju eççellenti ta’ xitfisser responsabbiltà soçjali korporattiva”.

Multigas ltd tagÓMel gÓotja ta’ sodod lil Monte KarMeli

26 17|05|2015 madwaRnakÓkullhadd.com

Nhar il-Óamis 7 ta’ Mejju ©iet inawgurata uffiçjalment l-esibizzjonita’ tletin ritratt tan-natura fiç-çentru tal-viΩitaturi tal-Park tal-Majjistral mill-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Leo Brincat.

Ir-ritratti juru temi differenti ta’ natura, fosthom xeni tal-park,g˙asafar, insetti, fjuri u ˙ajja tal-ba˙ar. Din il-wirja ta’ ritratti sertibqa’ miftu˙a sal-5 ta’ Ìunju. Id-d˙ul g˙all-din l-esibizzjoni huwab’xejn u kul˙add huwa mistieden. G˙all aktar informazzjoniwie˙ed jista jçempel fuq 2152 1291 jew jibg˙at email lilinfo@majjistral.org

Il-Park ta’ Natura u Storja tal-Majjistral ©ie mwaqqaf fil-2007, uhuwa mmexxi minn tliet g˙aqdiet ambjentali li huma Din l-ArtÓelwa, Nature Trust u GAIA. Il-park ikopri 2.5 kilometru kwadru,mill-Bajja tal-Mixquqa sal-Prajjiet.

esibizzjoni ta’ RitRatti tan-natuRa

Wara s-suççess tas-serata Karmar, Tikka Banda u r-Razzett l-Antikse jtellg˙u is-serata The King: programm iddedikat kollu kemmhu g˙all-marçi brijuΩi ta’ Archibald Mizzi. Dan il-kunçert bijo-grafiku se jsir nhar il-Ìimgha 22 ta’ Mejju fit-20.00.

Din is-serata se tkun qed issir f’ambjent Malti b˙alma jaf joffri r-Razzett l-Antik ta’ Óal Qormi. Barra l-g˙aΩla vasta ta’ ikel tradiz-zjonali Malti, min jattendi se jkun jista’ jie˙u CD b’marçi brijuΩib’xejn li ti©i ffirmata mill-kompoΩitur innifsu.

Adulti: €22Tfal minn 6-12-il sena: €10Tfal ta˙t is-6 snin jid˙lu b’xejn

Irriserva mejda billi cççempel: 2147 0221Aktar informazzjoni fuq: facebook.com/tikkabanda <http://face-

book.com/tikkabanda>

tHe king: lesti gÓall-istaÌun #2 ikla tematika

L-isfida bir-roti ta’ DaikinALIVE2015 kontra l-Kançer, lib˙alissa qed ti©bor fondig˙aΩ-Ωigarella tad-deheb, iΩ-Ωigarella uffiçjali tat-tfal bil-kançer, organizzat ta˙ditaedukattiva g˙aç-çiklisti u l-istaff kollu. It-ta˙dita kienet,primarjament, ibbaΩata fuqtipi ta’ kançer komuni li jolqtuliΩ-Ωg˙aΩag˙ u lit-tfal. Il-mem-bri tal-ALIVE ng˙ataw tag˙riffuq ir-riçerka li qed issirb˙alissa dwar il-kançerf’Malta, u kif se jintuΩaw il-fondi li jin©abru.

Il-lettur Dr Pierre SchembriWismayer ta ˙arsa lejn i l-progress u l-avvanz li qed isirmid-Dipartiment tal-Anatomijafil-Fakultà tal-Mediçina u l-Kirur©i ja tal-Università ta’Malta, b’kollaborazzjoni mal-Isptar Mater Dei.

Dr Schembri Wismayer qal:“Kellna riΩultati poΩittivi uinteressanti ˙afna dwar il-lewkemija u l-kançer fl-g˙adam (osteosarcoma), Ωew©tipi ta’ kançer fit-tfal. Puntpartikolari ta’ interess hu liw˙ud mis-sustanzi kimiçi u l-estratti li ˙admu fuq il-kançerfid-demm ja˙dmu wkoll fuqil-kançer tal-g˙adam.G˙andna ra©uni wkoll biexnemmnu li w˙ud minn dawn

jistg˙u ja˙dmu wkoll fuq tipita’ kançer fil-mo˙˙.”

Xi tipi ta’ kançer (©eneral-ment dawk fil-fond tal-interntal-©isem, b˙all-mo˙˙ u d-demm) ife©©u b’çans ta’mutazzjoni, u g˙alhekk jistg˙ujo˙or©u kemm f’persuni kbarfl-età kif ukoll f’o˙rajn iΩg˙ar.Tipi o˙ra ta’ kançer, b˙all-kançer tal-pulmun, tal-imsarenu tal-©ilda, jo˙or©u min˙abbaespoΩizzjoni fit-tul g˙al ele-menti li jikkawΩaw ˙sara lid-

DNA, b˙ar-ra©©i UV, it-tipjipjew l-ikel, u g˙alhekk normal-ment dawn it-tipi ta’ kançerjo˙or©u f’nies akbar fl-età lijkunu qag˙du esposti g˙al˙afna ˙sara matul iΩ-Ωmien.

Il-fondi li qed jin©abru mill-Isfida Daikin ALIVE2015 kon-tra l-Kançer, b’kollaborazzjonima’ Puttinu Cares, se jintuΩawmill-Fond tar-Riçerka tal-Università (RIDT) biex jg˙inustudent tad-Dottorat jistudja l-effetti tal-a˙jar kura li ng˙atat

lil pazjenti b’tumuri fil-mo˙˙u b’newroblastoma (kançertaΩ-Ωaqq li jo˙ro© fit-tfal). Il-kura g˙andha l-g˙an li xxejja˙iç-çelloli tal-kançer ˙alli jmutuming˙ajr il-˙afna effetti tal-kimoterapija.

Fit-tim tar-riçerkaturi hemmukoll il-Kap tad-DipartimentDr Jean Calleja Agius, xjentistpostdottorali, studenti li qedjag˙mlu PhD jew Masters, unumru ta’ studenti tal-ewwelgrad li jg˙inu fir-riçerka matulix-xhur tas-sajf.

Nicky Camilleri, il-Presidenttal-Fondazzjoni FilantropikaALIVE qal: “Il-FondazzjoniFilantropika ALIVE hi l-ewwelorganizzazzjoni Maltija li qedtag˙ti fondi sostanzjali g˙ar-riçerka tal-kançer f’Malta. Bis-sa˙˙a tax-xog˙ol u s-sagri-fiççji tal-membri tag˙na u l-©eneroΩità kbira tal-pubbliku,ir-riçerkaturi Maltin jistg˙ujsegwu studji importanti liforsi ma jkunux qed ji©u seg-witi internazzjonalment.”

It-ta˙dita mbag˙ad kienetsegwita b’dibattitu fuq su©©ettdifferenti imma ta’ importanzag˙aç-çiklisti dwar is-sigurtàfit-toroq waqt is-sewqan tar-roti u d-dinamika taç-çikliΩmufi gruppi.

L-Isfida taç-ÇikliΩmu kontra

l-Kançer Daikin ALIVE 2015se ssir bejn id-9 u t-18 ta’Lulju 2015 u se jie˙du sehemfiha 45 çiklist li se jitilqu minnLiechtenstein u jaqdfu lejn l-Alpi, l-IΩvizzera, il-Ìermanja,Franza, il-Lussemburgu u l-Bel©ju. Wara li jaqsmu l-English Channel g˙al Dover,il-maratona se tintemm fir-res-idenza ta’ Puttinu Caresf’Sutton, l-Ingilterra.

L-edizzjoni ta’ din is-senatal-Isfida taç-ÇikliΩmu konta l-Kançer, ALIVE2015, hi ssus-sidjata minn Daikin umeg˙juna minn Wurth Malta,Made Good, Valletta CruisePort u Garmin Malta. Is-sus-sidjarji l-o˙ra tal-komunità jin-kludu li l Owner’s Best,Impressions Print Possibilities,Danusan, Ricetti.com, PAVIShopping Complex,Springbox Media, Go & Fun,KPMG, Cuschieri Group,Carmelo Caruana Co. Ltd,Mothercare, Express Group,MSV Life, UVIA, Autobahn,Falzon Group u AtlasInsurance.

Id-donazzjonij iet g˙alALIVE2015 jistg˙u jsiru mis-sitwww.alivecharity.com jewb’SMS fuq 5061 7364 – €2.33;5061 8081 – €4.66; 5061 8913– €6.99; 5061 9208 – €11.65

jingÓataw tagÓRif fuq iR-RiÇeRka kuRRenti dwaR il-kanÇeR

Is-segwaçi tal-band RedElectrick ser ikunu jistg˙ujaraw il-vidjow ©did tal-kanzunetta popolari tag˙homPaul. Il-vidjow, li jinkludi fil-mati mill-btala riçenti tag˙homf’Çipru, ser jittella’ nhar il-Óadd17 ta’ Mejju fuq il-YouTubechannel tal-grupp.

IbbaΩat fuq btala pjaçevolif’Çipru, il-vidjow in©ibedf’diversi lokalitajiet u villa©©i˙elwin, u jinkludi xeni sbie˙ta’ muntanji, foresti, u Ωonikostali trankwilli. IΩ-Ωjaraf’Çipru kellha l-appo©© tal-Organizzazzjoni tat-TuriΩmuf’Çipru (CTO) u CyprusVillages – pro©ett agrituristikuli joffri djar u appartamentirurali b’façilitajiet moderni.Cyprus Villages huma rap-preΩentati f’Malta minn EnricoTravel.

“Hekk kif wasalna lura Maltau rajna l-filmati u r-ritratti li©bidna f’Çipru, ˙ri©na bl-idea lino˙olqu vidjow bi w˙ud mix-xenarji sbie˙ li ˙adna g˙all-kanzunetta tag˙na Paul. Il-liri-

ka u l-melodija jmorru perfetta-ment max-xeni mag˙Ωula.Nittamaw li s-segwaçi tag˙najog˙©obhom,” qal Peter Borg,il-kitarrista u produttur ta’ RedElectrick.

Il-vidjow, li n©ibed u n˙ademminn Michael Calleja ta’ StudioKonnect, ser jittella’ fuq il-YouTube channel u pjattaformisoçjali o˙ra ta’ Red Electrickillum fid-9.00am

Vidjow Ìdid ta’ Red electRick seR jintweRa llum

Skeda kÓ 17|05|2015 27kullhadd.com

06.30 One News07.00 Snajja’ Maltin (R)07.15 Pink Panther (R)08.00 Flimkien ma’ Nancy (R)08.30 Paperscan10.00 Aroma Kitchen (R)11.10 Identità (R)11.30 Cibus12.30 One News12.40 Telebejgh13.00 In D House (R)14.00 Tete-A-Tete (R)15.00 Popcorn (R)15.30 On D Job (R)16.25 Mad-Daqqa t’G˙ajn (R)17.30 One News17.40 On D Road 18.20 In Demand (R)19.30 One News20.25 It-Tfal (Eps 29)21.30 L-Argument23.00 Corpus Delicti (R)23.30 One News

07.00 Net News08.00 Gateway To Miss World (R)09.00 G˙alkul˙add10.00 Quddiesa Mis-Santwarju

Tal-Madonna Ta’ Pinu10.45 Il-Óadd fi Sqallija11.45 L-Istandard12.30 Telebejg˙14.00 Net News14.05 Telebejg˙15.30 Iswed Fuq l-Abjad (R)16.30 Sport Extra17.00 Wheelspin (R)18.00 Net News18.05 What’s For Dinner18.45 News Feed19.30 Net News19.55 Il-Eurovision20.10 Flusek (R)20.40 Vittmi21.40 Net News21.45 Replay23.15 Net News

07.30 Stonehenge08.30 Madwarna09.00 Xjenzarti09.30 Gadgets10.00 Househunt10.30 Malta U Lil Hinn Minnha12.00 News 12.10 Óadd G˙alik15.00 News 15.05 Óbieb u G˙edewwa17.00 Quddiesa fl-OkkaΩjoni tal-200

sena mit-Twelid Ta Don Bosco 18.30 News18.40 Nivestigaw x’Qed Nieklu19.45 Dot EU20.00 News20.45 Eurovision Link20.55 Britain’s Got Talent22.10 Headline News22.05 Rajtx Ma Rajtx22.50 G˙awdex Illum23.00 News23.30 Malta u Lil Hinn Minnha

06.00 Euronews07.00 A˙barijiet08.30 Xjenzarti09.00 Quddiesa tal-Óadd09.45 Vatican Magazine10.15 Sensilhena11.15 Luxdesign12.15 Harbour Life12.45 Househunt13.15 Gadgets13.45 Euroovision Young Dancers14.45 Amber in Concert – Warrior 16.45 Qormi vs Hibs – FA Trophy19.00 G˙awdex illum19.30 Stonehenge20.30 A˙barijiet g˙all-presuni

b’nuqqas ta’ smig˙20.40 Madwarna21.00 Kontrattakk23.00 Sports News23.15 A˙barijiet bl-IngliΩ

06.00 Parlamento Punto Europa 06.30 Unomattina In Famiglia 10.00 Qb: All’Estero Quanto Basta

Macao 10.30 A Sua Immagine 10.55 Santa Messa11.50 A Sua Immagine 12.00 Recita Regina Coeli Da Piazza San

Pietro 12.10 A Sua Immagine 12.20 Linea Verde 13.30 Telegiornale 14.00 L’Arena 16.30 Tg 1 16.33 Che Tempo Fa 16.35 Domenica In 18.50 L’Eredità 20.00 Telegiornale 20.35 Flavio Insinna Conduce Affari

Tuoi 21.30 Film: Benvenuto Presidente 23.30 Speciale Tg1

06.00 Film: L’Arrivo Di Wang 06.30 Cultura Nautilus 07.00 Once Upon A Time In

Wonderland07.50 Il Serpente 08.30 Heartland09.14 Il Giorno Del Diploma 10.00 I Leoni Di Makalolo 10.45 Cronache Animali 11.30 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che Il Calcio 17.05 Tg2 L.I.S. 17.10 Stadio Sprint 18.10 90° Minuto 19.35 Squadra Speciale Cobra 11 20.30 Tg2 20.30 21.00 N.C.I.S. 21.45 C.S.I. 22.40 La Domenica Sportiva

07.00 Film: Nefertite Regina Del Nilo 08.45 Tgr10.55 Tgr Estovest 11.15 Tgr Regioneuropa 11.45 Ciclismo12.00 Tg3 12.10 Tg3 Fuori Linea 12.18 Tg3 Persone 12.25 Tgr Mediterraneo 12.55 Il Posto Giusto 14.00 Tg Regione 14.15 Tg3 14.30 In 1/2 Ora 15.05 Giro D'italia 201517.15 Processo Alla Tappa 17.45 Giro D'italia 201518.00 Kilimangiaro Magazine 19.00 Tg3 19.30 Tg Regione 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa 21.45 Report 23.25 Tg3

06.05 Televendita Media Shopping06.20 Le Regole Dell'amore V07.00 Super Partes07.45 Dragons. I Cavalieri Di Berk08.05 Lupin E Il Mago Dei Computers/Il

Virus Beta (Lupin Iii)10.05 Carlito Alla Conquista Di Un

Sogno12.25 Studio Aperto13.00 Sport Mediaset XXL13.59 Karaoke14.49 Apocalypse. L'apocalisse18.30 Studio Aperto19.00 The Big Bang Theory19.25 Da Ladro A Poliziotto21.25 Colorado

06.00 Prima Pagina Tg507.55 Traffico07.59 Tg508.50 Le Frontiere Dello Spirito10.10 Ciak Junior10.40 Il Meraviglioso Volo Degli Uccelli12.00 Melaverde13.00 Tg513.40 L’Arca Di Noè14.01 Scrivimi Una Canzone16.15 Domenica Live Rewind18.45 Caduta Libera19.57 Tg5 Prima Pagina20.00 Tg520.40 Paperissima Sprint Domenica21.11 Il Segreto23.30 X-Style Motori

06.45 Tg4 Night News07.05 Televendita Media Shopping507.35 Super Partes08.30 Magnifica Italia09.00 Terra10.00 Santa Messa10.50 Le Storie Di Viaggio A...11.30 Tg412.00 Walker Texas Ranger 13.55 Oltre Il Limite14.45 Ieri E Oggi In Tv15.22 Quo Vadis? (Di M. Le Roy)18.55 Tg419.35 The Mentalist20.30 Tempesta D’Amore21.15 The Jackal23.52 Mission Impossible

07.00 Omnibus07.30 TG La707.50 Omnibus10.00 L’Aria Che Tira11.00 Gustibus12.30 La7 Doc13.30 Tg La714.00 Tg La7 Cronache14.40 4 Donne E Un Funerale16.15 Josephine, Ange Gardien20.00 Tg La720.30 Tracce Di Rosso21.10 I Quattro Dell’oca Selvaggia23.30 U-429- Senza Via Di Fuga

06.00 Green Balloon Club06.25 Teletubbies06.50 Charlie and Lola07.00 Gigglebiz07.15 Green Balloon Club07.40 Teletubbies08.05 Charlie and Lola08.15 Doctors10.15 EastEnders12.40 Only Fools and Horses...13.10 The Weakest Link13.55 Doctor Who14.45 Big School15.15 Breaking Pointe15.55 Little Dorrit17.40 Doctor Who18.30 The Inspector Lynley Mysteries20.05 Little Dorrit21.00 Stella21.45 Silent Witness22.35 Jonathan Creek

06.00 Diners Drive-Ins and Dives07.00 Chopped08.00 Amazing Wedding Cakes09.00 The Pioneer Woman10.00 Siba’s Table11.00 Guy’s Big Bite11.30 Chopped12.30 Diners Drive-Ins and Dives14.30 Chopped15.30 The Pioneer Woman16.30 Guy’s Big Bite18.00 Diners Drive-Ins and Dives19.00 Rev Run’s Sunday Suppers19.30 Siba’s Table20.00 Farm Kings21.00 Siba’s Table22.00 DinersDrive-Ins and Dives

07.15 Hawaii Life07.40 Healthy Appetite With Ellie Krieger08.05 Rehab Addict08.30 Million Dollar Rooms09.25 Kitchen Cousins09.50 The High Low Project10.15 10 Grand in Your Hand10.40 Selling LA11.10 Candice Tells All11.35 Giada at Home12.25 Model. NYC13.15 Color Splash13.45 Vintage Hunter14.35 House Hunters15.00 Selling LA15.25 10 Grand in Your Hand15.50 The High Low Project16.15 Kitchen Cousins16.40 House Hunters17.05 Healthy Appetite With Ellie Krieger17.30 Hawaii Life18.00 Extreme Homes18.55 Million Dollar Rooms19.45 Color Splash20.10 Platinum Weddings

06.00 Toddlers & Tiaras07.40 Cake Boss09.30 Little People Big World11.20 Outrageous 91112.15 Little People Big World12.40 Web of Deceit13.10 Leah Remini: It’s All Relative14.05 Fabulous Baker Brothers: A Bite

of Britain15.00 Shopping Is My Life15.55 Breaking Amish16.50 Outrageous Births: Tales From

the Crib17.45 Something Borrowed Something

New20.05 Randy’s Wedding Rescue21.00 Something Borrowed Something

New21.55 Mob Wives22.50 Six Little McGhees

06.00 Beyond Candid with Giuliana07.00 E! News07.30 Style Star08.00 E! Entertainment Special09.00 Kourtney & Khloé Take the

Hamptons11.00 E! News12.00 Celebrity Style Story12.30 Fashion Blogger14.00 Keeping Up With the Kardashians19.00 E! News20.00 Keeping Up With the Kardashians21.00 Botched22.00 Good Work23.00 E! News

06.00 How Do They Do It?06.25 Misfit Garage07.15 Fast N’ Loud08.10 MythBusters09.05 Extreme Engineering09.55 Storage Wars Canaday11.40 Storage Hunters.12.35 Auction Hunters13.30 Flip Men14.25 Wheeler Dealers16.15 Treehouse Masters17.10 Tanked18.05 Airplane Repo19.00 World’s Toughest Jobs20.00 Gold Divers21.00 Running Wild With Bear Grylls22.00 The Island with Bear Grylls23.00 Dual Survival

08.30 FIA World Touring Car Championship

09.15 Get Ready for Roland Garros09.30 Giro d'Italia Cycling10.45 ICF World Cup Sprint Canoeing12.00 UEFA Under 17 European

Championship Football13.15 Giro d'Italia Cycling17.45 ICF World Cup Sprint Canoeing19.00 Tour of California Cycling21.00 Giro d'Italia Cycling22.30 Get Ready for Roland Garros22.45 Motorsports Weekend23.00 Major League Soccer

06.00 Swamp Brothers06.25 Treehouse Masters10.00 Bahama Blue10.55 Reign of the Dinosaurs11.50 River Monsters12.45 Ten Deadliest Snakes13.40 Wildest Islands14.35 North America15.30 Natural World16.25 Mutant Planet17.20 Ten Deadliest Snakes18.15 Bahama Blue19.10 Rogue Sharks20.05 Tanked21.00 River Monsters21.55 Reign of the Dinosaurs22.50 Biggest & Baddest23.45 I Escaped Jaws 2

06.00 Supernova07.30 Mac09.25 Eye Of The Needle11.15 The Care Bears Movie12.30 Little Dorrit (Night 1)15.20 Little Dorrit (Night 2)18.20 She Devil20.00 Robin22.00 L.A. Bounty23.35 Number One Fan

07.55 PAW Patrol08.20 Winx Club08.45 The Fairly OddParents09.15 Sanjay and Craig09.40 Kung Fu Panda10.00 The Legend of Korra10.25 Teenage Mutant Ninja Turtles10.55 T.U.F.F. Puppy11.20 Winx Club11.45 iCarly12.10 Sam & Cat12.35 Victorious13.00 Big Time Rush13.20 Marvin Marvin13.45 SpongeBob SquarePants14.40 The Penguins of Madagascar15.25 The Fairly OddParents15.55 iCarly16.20 Big Time Rush16.45 iCarly17.30 SpongeBob SquarePants18.00 Teenage Mutant Ninja Turtles18.25 The Penguins of Madagascar18.50 Sanjay and Craig19.15 The Thundermans

09.00 Mantracker12.00 Storage Wars15.00 Pawn Stars18.00 Mantracker20.00 The Curse of Oak Island21.00 Counting Cars22.00 Storage Wars23.00 Vikings. Boneless

28 17|05|2015 ÇINEMAkÓkullhadd.com

MIÇ-ÇINEMA jikteb CARMELO BONNICI

IT foLLoWS EFFETTIV

Atturi Ewlenin: Maika Monroe, Keir Gilchrist, Daniel Zovatto,Jake Weary, Olivia Luccardi

Direttur: David Robert Mitchell Óin: 100 min.Distributur: Icon FilmsMa˙ru© minn KRS Releasing Çert. 15

Il-films tal-biΩa’ u t-twerwirminn dejjem kienu ©enerupopolari li ta’ spiss jag˙mlu d-dehra tag˙hom fuq il-liΩar il-kbir. Il-ma©©oranza ta’ dawnhuma films ta’ rutina li mafihom xejn ori©inali jew ta’sustanza. Però, kultant Ωmienjo˙or©u xog˙li j iet tassewaffaxxinanti li jag˙tu spinta uimpatt kredibbli lil dan it-tipta’ produzzjonijiet.

Diretturi b˙al Will iamFriedkin (The Exorcist), TobeHooper (The Texas ChainsawMassacre), John Carpenter(Halloween u o˙rajn), WesCraven (A Nightmare On ElmStreet), xi f i lms ta’ CliveBarker, Hideo Nakata (Ringuu xi films o˙ra ÌappuniΩi tal-biΩa’) kif ukoll James Wan(Saw), u diretturi o˙rajn injet-taw demm ©did u andamentinteressanti lil dan it-tip ta’©eneru. Kultant ukoll jo˙rogxi film mag˙mul b’ba©it Ωg˙irli jikkrea atmosfera eçitanti ueΩileranti li ma tobsorhiex.Wie˙ed minn dawn hu ItFollows li g˙all-ewweling˙ata ˙ru© limitat u ankentwera fil-festival ta’ Cannes,imbag˙ad il-kelma ©riet u

wara ˙are© fuq çirkolazzjoniakbar.

David Robert Mitchell, id-direttur u kittieb tal-istorja ta’It Follows isostni li bbaΩahafuq ˙olm ta’ spiss l i kellumeta kien iΩg˙ar, fejn xi ˙addqed isus warajh bil-mod iΩdab’determinazzjoni soda. JayHeight (Monroe), tfaj lateenager, wara ˙afna attentatijkollha relazzjoni sesswali ma’Hugh (Weary). Dan jammoni-ha li b’din l-azzjoni g˙addiel-ha sa˙ta, fejn spirtu li jibdelsurtu u li jimxi bil-mod ˙afnase jibda jsus warajha. Biexte˙les minnu, qabel joqtolha,trid torqod ma’ xi ˙add ie˙or.

Hawn tibda odissea ta’ ©iri’l hawn u ’l hinn biex tippro-va ta˙rab minn dawn l-ispirtimalinni sopranaturali ,meg˙juna minn diversi qrabau ˙bieb li j˙obbuha. Jekk hitil˙aq tmut, is-sa˙ta ter©a’taqa’ fuq min tahielha.Minkejja li It Follows hu inter-pretat minn Ωg˙aΩag˙ mhuxmag˙rufa, dan it-thriller tal-biΩa’ kontinwament g˙anduandament li jiggalvanizzak,b’interpretazzjonijiet vigoruΩifejn il-˙biberija u s-solidarjetà

ta’ bejniethom jiddominaw. L-influwenza ta’ John

Carpenter, speçjalment fix-xog˙ol tieg˙u Halloween uanke waqtiet mill-film Ìap-puniΩ The Ring (Ringu)jispikkaw, b’muΩika qawwijata’ Disasterpeace li t ixbah˙afna lil dik li kien jikkom-

poni Carpenter. L-uΩu tal-liΩar wiesa’ (cine-

ma scope), mimli movimentita’ azzjoni fluwida tal-kameraanke fil-©nub, tfakkar ukollfix-xog˙lijiet ta’ dan id-diret-tur. Film li tassew impressjo-nani. Forsi nistennew xi sik-wel.

ENTITÀ SoPRANATURALI LI SSUS WARA XI ÓADD BIEX ToQToL

PRoJEcT ALMANAc KONFUÛ

Atturi Ewlenin: Jonny Weston, Sofia Black D’Elia, Sam Lerner,Allen Evangelista, Virginia Gardner

Direttur: Dean Israelite Óin: 106 min.Distributur: ParamountMa˙ru© minn KRS Releasing Çert. 12A

Project Almanac huwa filmtax-xjenza fittizja, iddominatmiΩ-Ωg˙aΩag˙, l i j iΩvol©iforma ta’ thriller medjokri,wara sejba straordinarja. Dinil-produzzjoni tikklassifika fil-©eneru ta’ films, li saru tantpopolari , mag˙rufa b˙alafound footage (films bi stil ta’dokumentarju, fejn suppostgraw xi avvenimenti mhuxnormali mis juba fuq f i lmmi©bud qabel u li x’aktarxmin ©ibdu issa hu mej jet ,vittma ta’ çirkostanzi mister-juΩi).

Minn dan i l - lat , ProjectAlmanac jixbah il-manjiera ta’xog˙li j iet b˙al The BlairWitch Project, Apollo 18 udiversi o˙rajn. David Raskin(Weston), teenager ta’ 17-ilsena, meta jsir jaf li ommuKathy (Amy Landecker) setbig˙ id-dar, f l imkien ma’o˙tu Christina (Gardner) u˙biebu, Adam Le(Evangelista) u QuinnGoldberg (Lerner), jinΩlu fil-kantina u jfittxu fl-affarijiet li˙alla missieru, Ben, li miet fikraxx bil-karozza, bit-tama li

jsib xi ˙a©a li tista’ tirrendilul-flus ˙alli jkun jista’ jid˙olf’kulle©© tat-teknolo©ija.

Huma jsibu l-pjanijiet ta’apparat l i Ben kien qedjiΩviluppa bil-mo˙bi g˙all-militar tal-Istati Uniti. BilliDavid u s˙abu huma kollhaffissati fix-xjenza, dawn juΩawl-apparat li jsibu u ˙wejje©o˙ra li jisirqu mill-iskola biexjibnu magna taΩ-Ωmien (timemachine), li tista’ tie˙dok lurajew ’il quddiem fiΩ-Ωmien.Dan l-esperiment, li jsemmuhProject Almanac, ikunsuççess, imma l-kumplikaz-zjonij iet l i jse˙˙u wara sejkunu ta’ danni g˙al kul˙add,fejn anke jse˙˙u avvenimentikatastrofiçi fid-dinja.

Min˙abba dawn l-avventuril i Ω-Ωg˙aΩag˙ jg˙adduminnhom anke meta jmorrulura fil-passat biex ibiddluçerti avvenimenti li se˙˙ew umin˙abba laqtiet romantiçi,dan ix-xog˙ol ifakkar ukollf ’Back To The Future.G˙alkemm din il-produzzjonitesibixxi ˙jiel ta’ ori©inalità, l-istorja hija wa˙da pjuttost

konfuΩa bit-tendenza li sser-rep waqt li l-andament humuri minn kamera mpo©©ija

mal-art l i tag˙mel, ˙afnadrabi, il-fotografija u anke l-iΩvilupp wie˙ed irritanti.

ÛGÓAÛAGÓ JESPERIMENTAW B’RIÛULTATI DIÛASTRUÛI

ÇINEMA KÓ 17|05|2015 29kullhadd.com

ÌENJALI

Atturi Ewlenin: Sarah Gadon, Bel Powley, Rupert Everett, EmilyWatson, Jack Reynor, Ruth Sheen

Direttur: Julian Jerrold Óin: 97 min.Distributur: Lionsdale UKMa˙ru© minn KRS Releasing Çert. 12A

A ROYAL NIGHT OUT

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn 06.05.2015 u 10.05.2015

The Avangers: Age Of Ultron

Fast & Furious 7

Paul Blart: Mall Cop 2

Woman In Gold

John Wick

KOMPETIZZJONIEMPIRE CINEMA

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Fuq x’hiex jitratta l-film A Royal Night Out?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil:Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet:JUSTIN ZAMMIT, 132, Marcarm, Vjal Kottoner, il-Fgura.

ÛEWÌ TFAJLIET SPEÇJALI JIÇÇELEBRAW MA’ ELUF KBAR F’REBÓA STORIKA

Wie˙ed mill-avvenimenti tassewuniçi u straordinarji li qatt ©rawfir-Renju Unit (u l-Ewropa ˙ielsakollha) kien dak tat-8 ta’ Mejju1945. Dakinhar Londra kollhakienet qed tiççelebra reb˙astorika – VE Day (Victory inEurope Day), reb˙a fuq il-fFaxxiΩmu u n-NaΩisti u l-waq-fien tal-gwerra.

F’Buckingham Palace, Ωew©tfajliet a˙wa, Ωg˙aΩag˙prinçipessi, EliΩabetta (Gadon)(wara r-Regina tal-GranBrittanja) u o˙tha iΩg˙arminnha, Margaret (Powley)kienu anzjuΩi ˙afna li jing˙aqdumal-popolin biex jiççelebrawmag˙hom f’dik il-lejla.

Din kienet xi ˙a©a li qatt manstemg˙et fil-˙ajja ta’ persunirjali. Wara li pperswadew lill-©enituri tag˙hom, ir-Re George(Everett) u r-Re©ina Margaret

(Watsom), huma ˙ar©u fit-triqatincognito però b’Ωew© gwardjimag˙hom. Ta’ tfajliet spirituΩi lihuma, raw kif g˙amlu biex isiburu˙hom ming˙ajr xkiel ta’g˙assiesa fuqhom u veramentkellhom xalata nobis metahuma aççidentalment jinfirdu. ARoyal Night Out, li hu rakkontpjuttost fittizju ta’ ©rajja vera,aktar jiffoka x’g˙adda minnEliΩabetta.

A Royal Night Out hu speçi ta’kummiedja b’toni drammatiçiimma kontinwament divertentiu allegruΩ. Fil-bidu naraw liΩ-Ωew© tfajliet ji©©errew fer˙aninmal-palazz, b’EliΩabetta aktar ris-ervata u matura u o˙thaMargaret, ta’ ˙mistax-il sena,mo˙˙ ir-ri˙ u lventa. Meta jilbsupulit biex jo˙or©u jgawdu man-nies komuni, ikunu tant elegantili qishom l-istepsisters fil-˙rafa

ta’ Cinderella. Infatti, il-ku©inatag˙hom Margaret Rhodesiddeskriviet din l-attitudni b˙ala‘Cinderella in reverse’.

Din il-produzzjoni tantpjaçevoli u mexxejja ©abet qud-diem g˙ajnejja film ie˙or divers,ta’ bosta snin ilu, b’andamentsimili. A Night On The Town li

fl-Amerika kien jismuAdventures In Babysitting. Ir-Re©ina EliΩabetta, wara, fid-djar-ju tag˙ha, ammettiet li dakinharhi u o˙tha ˙adu gost immens ul-uniku biΩa’ tag˙hom kien lijintg˙arfu min-nies.

Wara suççess kbir li kisbu pro-duzzjonijiet tipikament Brittaniçi

f’pajjiΩhom b˙al The Queen uThe King’s Speech, nistenna li ARoyal Night Out, li tassewimpressjonani kemm jiΩvol©ib’manjiera ©enjali, g˙andu jir-repeti l-istess suççess, anke ma’udjenzi anzjani. Dan ix-xog˙olhu tribut li jixraq g˙all-okkaΩjonitas-70 Anniversarju ta’ VE Day.

Atturi Ewlenin: Carey Mulligan, Matthias Schoenaerts, MichaelSheen, Tom Sturridge, Juno Temple, Jessica Bardem

Direttur: Thomas Vinterberg Óin: 119 min.Distributur: 20th Century FoxMa˙ru© minn KRS Releasing Çert. 12A

FAR FROM THE MADDING CROWD

XOGÓOL LETTERARJU KLASSIKU JERÌA’ JINÓADEM B’KAPAÇITÀ STRAORDINARJA

L-awtur u poeta IngliΩ,Thomas Hardy (1840-1928),wie˙ed mill-i©ganti tal-letter-atura Brittanika twieledf’Dorsetshire. Wara li studjab˙ala perit u ddistingwa ruhuf’dan il-qasam, sar kritiku ta’ l-arti, però wara sab il-qawwatieg˙u fil-letteratura kreattiva.L-ewwel xog˙ol verament ta’klassi tieg˙u kien Far FromThe Madding Crowd li kitbu fl-1874. Wara, waslu o˙rajn lib˙al dan il-kapulavur ©ewukoll addattati g˙al fuq il-liΩarçinematografiku, b˙al Tess jew

Tess Of The D’Urbervilles uJude (Jude The Obscure). Fuqit-televiΩjoni, The Mayor OfCasterbridge ukoll kellusuççess konsiderevoli.

Fin-novelli ta’ dan il-kittiebfamuΩ il-karattri tieg˙u©eneralment huma bnedmin ta’temperament qawwi u spirituΩ,li jfittxu l-im˙abba; li aktarxtwassal g˙all-mumenti ta’ dis-perazzjoni, melodramma pal-pabbli u xi tra©edja. Il-kam-panja panoramika ta’ fejn kienjg˙ix u trabba dejjem tiddomi-na fl-opri tal-kitba tieg˙u. Far

AFFAXXINANTI

Far From The Madding Crowdkien di©à n˙adem fl-1967,b’atturi llum rinomati, b’xejraepika l-aktar tal-ambjent pas-torali vast ta’ Dorset, b’anda-ment aktar potenti u dram-matiku u ballati isba˙.

Din il-verΩjoni ©dida wkoll ta’grandezza poetika, hi aktarkomfortabbli g˙as-sensi, speç-jalment l-g˙ajnejn, imma l-oskurità drammatika u l-ele-ment ta’ tra©edja huma wkollinkluΩi. Fis-sena 1870, f’Dorsetl-Ingliterra, BathshebaEverdene (Mulligan), orfni lita˙dem fir-razett ta’ zijitha, hil-kataklista li se tqanqal l-intriççi kollha li se jse˙˙uf’Westbury, il-post fejn wirtetir-razzett ta’ zijuha. Din il-maraverament indipendenti u fuqru˙ha, xi ˙a©a tassew straordi-narja fl-epoka Vittorjana g˙ax,kif jg˙id Hardy stess, kienettistmerr lil dawk in-nisa lijseftru lill-ir©iel u li kienett˙ossha suffiçjenti biΩΩejjedbiex tkampa g˙al rasha, tir-rifjuta offerta ta’ Ωwie© mill-˙abrieki rag˙aj, Gabriel Oak(Schoenaerts).

Wara li tag˙ti x’jifhem li tix-tieq lill-bidwi sinjur, WilliamBoldwood (Sheen), tiltaqa’,meta riekba Ω-Ωiemel, mas-Surgent Francis Troy(Sturridge) li suppost kellujiΩΩewwe© lil Fanny Robbin(Temple). Dawn malajr jie˙dugrazzja ma’ xulxin u jiΩΩew©u.Ftit wara din l-unjoni ma tid-hirx li kienet adattata u Troyjisparixxi, ma˙sub li aktarxg˙ereq. L-g˙aw© kollu jinqala’wara u dak li ˙add ma basarjista’ ji©ri. Id-direttur DaniΩ,

Thomas Vinterberg, b’laqta©enwina jippreΩentalna b’modgrandjuΩ il-kampanja tal-˙olmtant g˙al qalb l-awtur.

Carey Mulligan tinterpreta lilBathsheba Everdeneb’apparenza ©entili u innoçen-ti, imma minn ©ewwa b˙alamara determinata li tuΩa l-ir©ielg˙all-kapriççi tag˙ha u ma

t˙alli lil ˙add jisfrattalha l-pjanijiet ta’ mo˙˙ha – strate©ijabil-wisq riskjuΩa fi Ωmienha.

Far From The MaddingCrowd il-©did jikkumplimentabis-s˙i˙ ix-xog˙ol ta’ qabel; huma˙dum b’seng˙a kbira, b’xixeni qishom pittura u tassewjispjega bid-dettall il-karattrikumplessi tal-istorja.

30 17|05|2015 AVVIÛIKÓkullhadd.com

AVVIÛI KLASSIFIKATI PR OPRJETÀ

Flat f’Birkirkara, f’Ωona kwieta.Flat bi 3 kmamar tas-sodda,lest biex tid˙ol fih, bl-g˙amarab’kollox, uΩu ta’ bejt, wash-room, terrazzin, gallarija, eçç.Çempel fuq 9974 2354.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩlakbira ta’ appartamenti f’kullΩona ta’ Malta. Jinbieg˙uming˙ajr depoΩitu u n˙all-sulek il-kuntratt. Offerta speç-jali. G˙al aktar dettalji çempel9992 4999. Ming˙ajr a©entijekk jog˙©bok.

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI:

Kamra f’g˙alqa g˙all-kiri, fir-Rabat Malta. Ideali g˙all-BBQsu ˙in ta’ rilassament. Çempel7960 2583.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

Billiard table, kundizzjonitajba ˙afna b’qies ta’ metrub’Ωew© metri. Mixtri €500.Talba g˙alih hija €250.Çempel fuq 2169 1301 jew7969 1301.

Sett komplut ta’ car-seat cov-ers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6xhur ilu. Prezz €35. Cempel7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita uta’ ta˙t tad-drapp. Kundizzjonitajba. Prezz €40. Çempel 79300261.

G˙andna varjetà kbira ta’arlo©©i b˙al Tissot, Citizen,Casio, Michael Kors, Fossil,Esprit, Festina u Q&Q.Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-˙ajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’Cuckoo Clocks mill-BlackForest. Noffru servizzi rigwardtiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kifukoll nibdlu batteriji, çineg,

naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a,eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbing˙all-ilma, noffru s-servizz ta’water pressure test waqt li tis-tennew g˙alih. Nispeçjalizzawukoll fuq tiswija ta’ grandfa-ther clocks u kull tip ta’ clock.It-tiswija hija bil-garanzija.

G˙al aktar informazzjoni Ωuris-sit: www.expresswatchre-pairs.com jew irrikorru 110,Triq il-Kungress Ewkaristiku,il-Mosta. Çempel 2141 7235.

SERVIZZI

Korsijiet f’livell Ordinarjuf’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti,FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffruwkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz€35 kull module. Noffru wkollkorsijiet baΩiçi fil-kompjuter,€50. Çempel 2166 2241 jew7766 2241 jew Ωur is-sit elet-troniku www.tudorinstitute.com

Tewmi Group g˙al lezzjonijiettal-karozzi kemm manual u kifukoll automatic. Cab service ukarozzi g˙all-kiri bi prezzijietra©onevoli. Ûur is-sitwww.tewmi.com jew çempel9942 2422.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stiliballroom jew Latin-Amerikan.Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙all-beginners u kompetizzjonijietminn Imperial QualifiedDance Teacher (ISTD) Ibg˙atSMS fuq 7925 3015 jew çem-pel 2138 6818 sa 12.00pm.

Care and Cure Group Ltd:infermiera m˙arr©a, caringassistants, nannies, niesim˙arr©in biex iΩommukumpanija, g˙ajnuna fid-djar unight sitters. Servizz ta’ 24sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, com-modes, walking frames u hos-pital beds. G˙al aktar infor-mazzjoni çempel fuq dawn in-

numri: 2137 6946/9947 0178.

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI

G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs,ramel u siment, graff iato,Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik,xog˙ol fuq il-pond, madum,membrane, dawl u i lma.Çempel fuq 7928 5444.

Tiswija u installazzjoni ta’estensjonijiet tat-telefownsg˙al kull tip ta’ linji fissi.Çempel fuq 7993 0419.

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanalital-ilma, çangatura qadimajew ©dida, kantun qadim,lavur ta’ kull tip. Çempel lilJason fuq in-numru 2143 2352jew 9947 7167.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’tibjid u tik˙il, kisi normali,fuq il-fil, fuq xog˙ol antik ubil-pont, kisi bil-©ibs u graffi-ato. Kiri ta ’ cherry picker(tower ladder). Çempel fuq9945 4235 jew 2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, ÓalQormi, j ispeçjal izzawf’xog˙ol ta’ waterproof mem-brane, damp proofing u rub-berised paint. 25 sena esper-jenza. Stimi b’xejn u prezzmoderat. Çempel 2148 8972,2143 8326, 9944 5527 jew9949 3840 jew Ωur is-si twww.wpmalta.com

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuqfaççata, bjut, appo©©i, gallari-jiet, eçç. Membrane jew liq-uid membrane. Mela pprote©il-proprjetà tieg˙ek mill-ilmatax-xita u çempel issa g˙alstima b’xejn bin-numru 79058883 jew id˙ol fuq is-si twww.darrendoitall.com

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-proble-

ma. Nispeçjal izzaw fuqxog˙ol ta’ waterproofing umembrane b’10 snin garanzi-ja. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool. G˙alst ima bla obbligu çemplu7972 9967 jew Ωur is-si twww.kendawaterproofing.com

AVVIÛI OÓRA

MUSIC LINK Issibilna kull tipta’ strumenti muΩikali, fos-thom drums kemm akustiçi uelettriçi, cymbals, percussion,pjanijiet di©itali, baby grandpianos, sound mixers u soundcards. Apparat ta’ DJ soundsystems, kitarri klassiçi uakustiçi, bass guitars, stru-menti tar-ram, wood winds,vjolini, spare parts u aççes-sorji o˙ra. G˙andna ssib ukollkotba tal-muΩika tat-tag˙lim.Mur Music Link, 262, TriqFleur-de-Lys, B’Kara. Çempel2148 2796.

AGR AUTO JAPANESE PARTSGÓALL-KAROZZI: Inbig˙ukull tip ta’ parts ta’ karozziÌappuniΩi u Koreani, fosthomKia, Toyota, Isuzu, Daewoo,Mitsubishi, Honda, Subaru.Huma wkoll importaturi ta’Ω jut u air f i l ters, shockabsorbers, brake pads, clutch-es, eçç. Parts ©enwini.G˙al aktar informazzjoni çem-pel 2144 6839 jew 99474504. Fax: 2147 0295. Email:alex@agrautoparts.com

TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU Int li ssolvi l-problemi kollha,dawwal it-toroq kollha tieg˙ibiex nikseb dak li ne˙tie©.Inti li tajtni d-don divin biexna˙fer u ninsa d-deni kollu lijsir kontra tieg˙i, l i f ’kullmument ta’ ˙ajt i tkunma©enbi. F’din it-talba qasiranixtieq nirringrazzjak ta’ dankollu, waqt li nikkonferma

mill-©did li qatt ma ninfiredminnek, anke quddiem l-illuΩjonijiet materjali. Nixtieqli nkun mieg˙ek fil-glorja ta’dejjem. Grazzi g˙all-˙nienatieg˙ek lejja u lejn dawk liji©u minni.

Din i t- talba g˙andhating˙ad tlett ijiem wara xulx-in. Wara tlett ijiem it-talbatkun maqlug˙a, anke jekkg˙all-bidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubb-likata mill-ewwel wara li tin-qala’ l-grazzja bla ma tissem-ma x’kienet.

POST VAKANTI: Jin˙tie©unegozjaturi esperjenzati biexja˙dmu full- t ime.Kundizzjonij iet ta’ xog˙oltajbin ˙afna kif ukoll com-missions g˙olja li jing˙atawlill-˙addiem ideali. Kull minjapplika je˙tie© ikun: smart,matur u jkollu personalitàpjaçevoli u outgoing, ikollu˙iliet organizzattivi u komu-nikattivi eççellenti, kapacija˙dem f’ team u kapaçija˙dem fuq inizjattiva wa˙du,ikun kunfidenti fil-Malti u l-IngliΩ, u jkollu l-karozzatieg˙u. Ser jing˙ata ta˙ri©komplet. Kull min huwainteressat g˙andu jibg˙at CVfuq info@sapphirerealestate.comjew içempel 9984 1963.

NIGRET NIGHT CLUB ANDRESTAURANT, LABOUR AVE, IR-RABAT, MALTA.Naççettaw bookings g˙al cof-fee mornings, lunches u din-ner dances u g˙al kullokkaΩjoni. Miftu˙in fil-week-ends u cabaret shows minnOdessa Green, Renato uFreddie Portelli. G˙al aktarinformazzjoni çemplu 21454858/2145 4908/7945 4908.Inservu wkoll take away.Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettron-iku www.nigretnightclub.comjew www.nigretnc.com

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Kupun AvviΩi Klassifikati

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd,

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista,

Triq Milend, il-Óamrun,ÓMR 1717.

Offerta 1:

©imag˙tejn €5

Offerta 3:

2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at €15

Offerta 4:

13-il ©img˙a €30

Offerta 5:

26 ©img˙a €56

Offerta 6:

52 ©img˙a €93

Offerta 2:

5 ©img˙at €10

AVVIÛI kÓ kullhadd.com 17|05|2015 31

AVVIÛIÌENERALISerata divertenti mill-AK – Xag˙ra

Illum, it-tfal u l-adulti tal-Azzjoni Kattolika fix-Xag˙ra sejtellg˙u serata divertenti g˙all-familja kollha fuq il-palktad-Dar tal-Azzjoni Kattolika wara l-knisja parrokkjali ta’Maria Bambina fis-7.00pm ta˙t id-direzzjoni tas-SinjuraGuΩa Azzopardi u li se tkun tinkludi wkoll sketchkomiku. Il-pubbliku kollu huwa mistieden. JippreΩental-programm il-Kav. Joe M. Attard.

AvviΩ mill-Kunsill Lokali ta’ Óal Tarxien

Il-Kunsill Lokali ta’ Óal Tarxien javΩa illi nhar it-Tlieta16 ta’ Ìunju 2015, fis-6.30pm fl-uffiççju amministrattivtal-Kunsill Lokali ser issir laqg˙a fuq in-neighbourhoodwatch g˙ar-residenti ta’ Vjal Simmons. Imbag˙ad nharit-Tlieta 30 ta’ Ìunju 2015 fis-6.30pm fl-uffiççju ammin-istrattiv tal-Kunsill Lokali ser issir laqg˙a o˙ra fuq in-neighbourhood watch g˙ar-residenti ta’ Triq SpiruSpiteri, Triq Moyra Mintoff, Triq Dun Mikiel Vella, TriqÇikku Saliba u Triq Dar tal-Kejka. Il-laqg˙at ser jittrat-taw il-kriminalità u l-mod ta’ kif nistg˙u nnaqsu l-inçi-denza tal-kriminalità f’Óal Tarxien billi tit˙addem sis-tema effettiva ta’ neighbourhood watch f’diversi Ωoni ta’Óal Tarxien.

Lejla ta’ tifkira

F’©ie˙ ix-xandar Charles Arrigo (1929-2006) u l-poetaVincenzo Maria Pellegrini (1911-1997) bis-sehem ta’ DrAlexandra Camilleri Warne, Charles Saliba u l-pjanistaSimone Attard, nhar il-Ìimg˙a 22 ta’ Mejju 2015 fis-7.30pm fir-Razzett tal-MarkiΩ, Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta

Il-qofol tas-serata jintla˙aq bl-inawgurazzjoni tal-bustijiet ta’ dawn iΩ-Ωew© persona©©i Beltin li ˙admu fl-oqsma tag˙hom biex jg˙ollu ’l fuq l-identità ta’ pajjiΩna

The Blue Costume Party ma’ DJ Ryan Spiterifl-Imqabba

Fl-okkaΩjoni tal-Festa tal-Madonna tal-Ìilju 2015, is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonnatal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza l-party annwali tal-festa mag˙ruf b˙ala l-Blue Costume Party fil-KaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju li jinsab fil-pjazzaewlenija tal-Imqabba nhar il-Ìimg˙a 12 ta’ Ìunju 2015,li ser jag˙ti bidu bl-aktar mod brijuΩ lill-festa tal-Madonna tal-Ìilju 2015.

Ser ikun hemm divertiment muΩikali mill-aqwa pprov-dut mid-DJ tant popolari Ryan Spitri flimkien ma’ daqqta’ marçi brijuΩi f’atmosfera tassew tajba ta’ festa. Il-party ser jibda’ mit-8.00pm ’il quddiem. Kul˙add huwamistieden jattendi u d-d˙ul huwa b’xejn g˙al kul˙add.

Aktar dettalji jinkisbu mis-sit elettroniku tas-Soçjetàwww.talgilju.com jew çempel 7985 3044.

Pasta night bis-sehem ta’ Klassi G˙alinafl-Imqabba

Fl-okkaΩjoni tal-festa ad unur il-Madonna tal-Ìilju 2015,il-Kumitat Amministrattiv fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikaliMadonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser jorganizza pastanight nhar is-Sibt 13 ta’ Ìunju 2015 fit-8.00pm, fil-pjaz-za ewlenija tal-Imqabba, quddiem il-KaΩin tas-SoçjetàMuΩikali Madonna tal-Ìilju. Ji©u servuti tipi differentita’ g˙a©in.

Waqt din l-attività ser ikun hemm divertimentmuΩikali, u b˙ala mistednin speçjali ser ikun hemm it-tim ta’ Klassi G˙alina li ser jallegraw lil dawk kollhapreΩenti. Kul˙add huwa mistieden jattendi f’atmosferabrijuΩa.

Riservazzjonijiet isiru fuq 7985 3044. u aktar informaz-zjoni tinkiseb mis-sit elettroniku tas-Soçjetà MuΩikaliMadonna tal-Ìilju www.talgilju.com

Óru© tal-istatwa tal-Madonna tal-Ìilju min-niçça

Nhar il-Óadd 14 ta’ Gunju 2015 ser issir iç-çerimojnatal-˙ru© solenni min-niçça tal-istatwa artistika u devotatal-Madonna tal-Ìilju u l-espoΩizzjoni solenni tag˙hafuq il-bradella artistika fiç-çentru tal-knisja parrokkjalital-Imqabba.

L-istatwa ser tkun esposta g˙al ˙mistax-il ©urnata ta’qima pubblika fl-okkaΩjoni tal-festa tal-Madonna tal-Ìilju, li ser ti©i ççelebrata nhar il-Óadd 21 ta’ Ìunju. Iç-çerimonja tibda’ fl-10.30am u d-devoti kollha ta’ MarijaImmakulata huma m˙e©©a li jattendu.

Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiç-jali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.tal-gilju.com

32 17|05|2015 AlMANAKKKÓkullhadd.com

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

RItRAtt MIll-ANtIK

Ix-xatt ta’ BirΩebbu©a fejn illum hemm il-kaΩin Laburista tal-lokal.

It-tnejn It-tlieta l-Erbg˙a

Il-Óamis Il-Ìimg˙a Is-Sibt

HI 23°C

LO 17°C

UV 06

25°C

18°C

09

27°C

18°C

08

HI 27°C

LO 17°C

UV 08

24°C

16°C

09

26°C

17°C

09

IT-TEMP GÓAL-LUM

Empire Pharmacy, 77, Triq it-Teatru l-Antik, il-Belt VallettaFra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, il-ÓamrunEvans Pharmacy, 96/98, Triq San Bastjan, Óal QormiSt Bartholomew Pharmacy, 30, Triq Fleur-De-Lys, Santa VeneraSt Matthew’s Pharmacy, Triq ix-Xatt, il-GΩiraPenny Lane Pharmacy, Triq is-Sejjie˙, is-SwieqiNorman’s Pharmacy, 133, Triq il-Kbira, Tas-SliemaSt Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja k/m Triq Santa Katerina, Ó’AttardSta Margherita Pharmacy, Vjal il-Qalbiena Mostin, Santa Margherita Estate, il-MostaEuro Chemist, Triq il-Kurazza, il-QawraBrown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al ÌdidWhite Cross Pharmacy, Shop A, Block 1, Fuq San Pawl, BormlaSt Anne Pharmacy, Triq il-Qaliet, Wied il-G˙ajnMartin’s Pharmacy, 182, Triq BirΩebbu©a, BirΩebbu©aPrestige Pharmacy, 16, Triq San ÌuΩepp, Óal KirkopMenelo Pharmacy, Triq it-Tabib Nikol Zammit, is-Si©©iewiImtarfa Pharmacy, 207, Triq San David, l-Imtarfa

G˙awdex

Fontana Pharmacy, Triq il-G˙ajn, il-FontanaXag˙ra Pharmacy, 55, Triq il-Knisja, ix-Xag˙ra

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd

SUPER 5

NUMRI REBBIEÓA

LOTTU

GRAND LOTTERY

33 87 67 59 65 63 75 62

35 08 18 45 26

03 08 07 08 09 09 04

Sitwazzjoni Ìenerali: Arja ta’ pressjoni baxxafuq it-Tramuntana tal-Libja testendi fuq iç-çen-tru tal-Mediterran lejn it-Tramuntana tal-Italja.

L-OGÓLA TEMPERATURA: 21°C

L-INQAS TEMPERATURA: 17°C

INDIÇI UV: 7

TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab li jsir imsa˙˙abb’xi ˙albiet tax-xita iΩolati li jistg˙u jkunu bir-rag˙ad.

VIÛIBBILTÀ: Tajba minbarra fix-xita

RIÓ: Moderat g˙al ftit qawwi mill-Majjistral,lokalment ftit qawwi g˙al qawwi kultant, u jdurmill-Punent il-Lbiç.

BAÓAR: Moderat g˙al qawwi lokalmentqawwi kultant

IMBATT: Baxx Punent g˙all-Majjistral, kul-tant baxx im˙awwad

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 19°C

21.05.2014Jinfeta˙ g˙all-pubbliku l-muΩew nazzjonali tal-11 ta’ Settembru

14.05.1939Il-kumpanija Namco to˙ro© fis-suq il-log˙ba tant popolari,Pac-Maan

KOMPETIZZJONI KTIEB

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb

IL-LEÌÌENDA TA’ SAN ÌORÌ U D-DRAGUN ©entilment ipprovdut minn Merlin Publishers.

Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 24 ta’ Mejju.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità

mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙ tal-ktieb JINÛLULEK GÓASEL huwa:

TWANNY MIFSUD, 13, L-Ortwa, Triq il-Mitjar, Óal Luqa, LQA 1191.

Fejn bdiet it-tradizzjoni tal-g˙otja ta’ warda u ktieb?

Mistoqsija:

KTIEB KÓ 17|05|2015kullhadd.com 33

SAN ÌORÌ U D-DRAGUNKTIEB GÓAT-TFAL

San Ìor© huwa bla dubju wie˙ed mill-qaddisin l-iΩjed ma˙buba f’Malta, u ©enerazzjonijiet s˙a˙ ta’tfal kibru bil-le©©enda tal-qtil tad-dragun min-na˙ata’ San Ìor©. IΩda sal-lum ma kienx g˙ad hawnktieb bil-Malti li jirrakkonta din il-©rajja lit-tfal.

Merlin Publishers ˙asbu biex itaffu g˙al dan in-nuqqas, u g˙adhom kif ippubblikaw addattamentbil-Malti tal-le©©enda ta’ San Ìor© u d-dragun, bl-isem Il-le©©enda ta’ San Ìor© u d-Dragun. Forsimhux kul˙add jaf li San Ìor© huwa qaddis popo-lari ˙afna wkoll Spanja, speçifikament fir-re©juntal-Katalonja fejn ori©ina l-Jum Dinji tal-Ktieb.

Fil-fatt, il-le©©enda tg˙id li l-qtar tad-demm mid-dragun maqtul ittrasformaw rwie˙hom f’ward, u li

n-nies bdiet tag˙ti warda u ktieb lil xulxin fit-23 ta’April. Mill-Katalonja, fejn bdiet din it-tradizzjoni,kompliet tinfirex mad-dinja kollha – g˙alkemmf’˙afna bnadi l-assoçjazzjoni mal-fjuri spiççat ullum il-©urnata ji©i biss imfakkar il-ktieb – u minnhemm beda ji©i ççelebrat Jum il-Ktieb.

Din it-traduzzjoni, xog˙ol l-awtur Pierre J.Mejlak, tirrakkonta bil-Malti l-istorja ta’ San Ìor©f’lingwa©© adattat g˙al tfal Ωg˙ar. Dan huwa ktiebbi stampi bil-kulur f’kull pa©na li se jsa˙˙ar lit-tfalminn sitt snin ’il fuq bil-©rajja tal-kavallierkura©©uΩ li jsalva lill-prinçipessa minn ˙alq id-dra-gun.

Il-ktieb Il-le©©enda ta’ San Ìor© u d-Dragun seta’

ji©i ppubblikat grazzi wkoll g˙all-assistenza tal-isti-tut Katalan li jippromovi l-kultura Katalana mad-war id-dinja: l-Institut Ramon Llull.

Dan il-ktieb tnieda uffiçjalment minn MerlinPublishers fil-Jum Dinji tal-Ktieb, fl-Iskola PrimarjaSan Ìor© ta’ Óal Qormi, ta˙t il-patroçinju tal-President ta’ Malta l-E.T. Marie-Louise ColeiroPreca. Waqt iç-çerimonja saret dramatizzazzjonital-istorja, u l-President ©iet ippreΩentata bi ktieb uwarda – skont it-tradizzjoni – minn student tal-iskola stess.

Il-le©©enda ta’ San Ìor© u d-Dragun jinsab g˙all-bejg˙ mill-˙wienet tal-kotba kollha, jew bl-internetdirettament minn www.merlinpublishers.com

34 17|05|2015 logÓoBKÓkullhadd.com

TISLIBA BIN-NUMRI

KOMPETIZZJONI WELLA,KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista,

Triq Mile End, il-Óamrun.

Irba˙ xampù u conditioner Wella

Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha:

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:.........................................................................................

.....................................................................................................

Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Kompetizzjoni Centro Casalinga

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

019026053116206382525553593609737902940955975994

Po©©i n-numri f’posthom

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:..............................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

6

B’4 numriBi 3 numri B’6 numriB’5 numri

05340607077909361078121413201879188019502386251827413431343939364322456648365004559056275649608465156554655878658090856886998993

908794379646976599379968

00009025890440505338125522054821052376584652047056515605646759509636796767669516706308966490867914209316699662

148060323645350843510766

Bi 8 numri

53591821702153748251591085008106

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra:

VALERIA SULTANA, Block 2, Flat 3, Apt 25 Anniversarju, Óal Kirkop.

lOGÓOB kÓ 17|05|2015 35kullhadd.com

Mimdudin:

1. Kompli l-qawl: A˙jar bl-aptit inkellabit-..... (5)

4. Bl-ingravata tkun pulita ˙afna (4)

7,12w. Ta˙t spalltu (4)9. Ara 310. Çitru (6)12. Resident g˙al ftit

jiem (6)16,23. Politiku KanadiΩ (7)18,19. Ir-re tal-©ungla (5)19. Ara 1820. Politiku Taljan (5)21. Ara 223. Ara 1624. Serja ˙afna (5)

Weqfin:

1. Jekk tiΩviluppah tag˙mel karriera (6)

2,2M. Kunjom (6)3,9. Futbol (6)5,22. Jaqtg˙u ˙afna (6)6,11. Tistrie˙ fuqu (5)8. Belt antika (9)11. Ara 612. Ara 713. Renè Inglott

Ragonese (1,1,1)14. Saru a˙jar (6)15. Taf xi tg˙id (6)17. Stazzjon Taljan (3)21. Missier IngliΩ (3)22. Ara 5

TIslIBA

Isem:

Indirizz:

Nru tat-Telefown:

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25

QED TAGÓRAfHOM?

fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f ’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom?

Ójiel: Ûew© politiçi li dan l-a˙˙ar mexxew il-partiti tag˙hom g˙all-elezzjoni li g˙adha kemm saret.

Personalità 1:

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Christina Aguilera

PAUL CAUCHI, 17, Triq Windsor, Ra˙al Ìdid, PLA 1427.

IRBAÓ €25 fI flusL-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Mimdudin:

1. ÓobΩa, 4. Çans, 7,17. Pjanu, 9,19. Arrigo, 10. Parata, 12. Ilefar, 16. Rak, 18. Di, 20. Vireg, 23. Liam, 24. Ktiel

Weqfin:

1. Ówawar, 2,21M. Barkun, 3,12W. Appik, 5. Ara, 6,22. Spanja, 8. Ja˙firlek, 11. Il, 13,15. Editorjal, 14. Rigali, 21. Kul

71

Gwen Stefani

Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fl-a˙˙ar tax-xahar.

Personalità 2:

36 17|05|2015 SPORTSKÓkullhadd.com

Il-final tal-kampjonat tas-snooker tal-masters intlaghbet fil-kaΩin tal-banda La Vincitrice tal-Isla bejniç-champion ta’ Malta Alex Borg u Jason Peplow, fuq l-a˙jar min 11-il frame.

Kontra kull mistenni, Jason Peplow irnexxielu jeg˙leb lil Alex Borg bil-punte©© ta’ 5-4, minkejja liBorg g˙amel break sabi˙ ta’ 130 punt fil-˙ames frame. Ir-rizultati tal-frames kollha kienu dawn:Frame score, Alex Borg, l-ewwel:1-101 (59); 105 (51,54); 64-11; 62-36; 34-68; 130-0 (130); 25-59; 38-66; 20-75, wara l-log˙ba, il-President ta’ MBSA, is-Sur Frans Bugeja rringrazzja liΩ-Ωew© plejersg˙all-kwalità g˙olja ta’ log˙ob, kif ukoll lill-kumitat tal-kaΩin tal-banda La Vincitrice li g˙o©obhomjospitaw din il-finali, kif ukoll lir-referee Maurice Calleja.Il-President tal-MBSA Frans Bugeja talab lil Dr Vincent S. Zammit, il-President tas-soçjetà La

Vincitrice biex jippreΩenta t-trofej liΩ-Ωew© plejers.

jASON PEPLOw REBAÓ IL-fINALI

TAL-KAMPjONAT TAL-MASTER

KONTRA ALEx BORG

Luxol huma r-rebbie˙a tal-Kampjonat Premier tal-futsal, wara li fit-tieni finali g˙elbu lil Balzan bl-iskor identiku tal-ewwel finali, ji©ifieri dak ta’ 4-3. Kienet log˙ba o˙ra mill-aktar eçitanti mimlijab’azzjonijiet tajbin miΩ-Ωew© timijiet.

Kienu Luxol li fet˙u l-iskor wara biss tliet minuti, permezz tal-plejer BraΩiljan u captain ta’ LuxolWilliam Barbosa. Disa’ minuti wara, kien l-istess Barbosa li rdoppja l-iskor g˙at-tim minn StAndrew’s. Madwar sitt minuti mit-tmiem tal-ewwel taqsima, kien il-plejer Kroat u kowç ta’ BalzanFrane Despotovic li naqqashom g˙al 2-1. Hekk intemmet l-ewwel taqsima li kienet ferm bilançjatau missielta.

Fit-tieni taqsima Ω-Ωew© timijiet re©g˙u ˙ar©u bi grinta liema b˙alha u rajna aktar azzjonijiet fuqkull na˙a. Wara Ωew© minuti log˙ob, Glenn Bonello ©ab id-draw g˙al Balzan u ftit sekondi waraDean Gera re©a’ po©©a lil Luxol fil-vanta©©. Ftit minuti qabel nofs it-tieni taqsima, re©a’ kienBarbosa li wettaq tripletta personali u skurja r-raba’ gowl g˙al Luxol. Meta kien fadal madwar seba’minuti log˙ob, kien il-plejer Serb Slobodan Janjic li naqqashom g˙al 4-3 u re©a’ da˙˙al lil Balzanfil-log˙ba. Dawn il-minuti finali kienu ta’ tensjoni kbira u Balzan g˙amlu minn kollox billi tefg˙ukollox fuq l-attakk.

Frane Despotovic da˙al b˙ala flying keeper iΩda ˙ass xi w©ig˙ u b’hekk Boicho Marev lag˙abukoll b˙ala l-plejer addizjonali fl-attakk. Finalment waslet it-tisfira finali tar-referee li tat ir-reb˙a lilLuxol, u tat bidu g˙aç-çelebrazzjonijiet li la˙qu l-qofol tag˙hom meta Barbosa g˙olla t-tazza tal-Kampjonat Premier. Minn issa Luxol jibdew jippreparaw g˙all-impenji tag˙hom barra minn xtutnafil-UEFA Futsal Cup, iΩda qabel iridu jer©g˙u jaffrontaw lil Balzan. Fil-fatt, il-©img˙a d-die˙la Ω-Ωew© timijiet se jer©g˙u jkunu fl-azzjoni g˙all-finali tan-knockout.

GÓAL dARB’OÓRA 4-3 U LUxOL REBBIEÓA

TAL-KAMPjONAT PREMIER

Matul l-a˙˙ar Laqg˙a Ìenerali Annwali ©ie ma˙tur kumitat ©did sabiex imexxi l-Arsenal MaltaSupporters Club g˙al dawn is-sentejn li ©ejjin. Is-Sur Richard Felice Pace li mexxa dan il-klabb g˙al

dawn l-a˙˙ar 34 sena issa rtira u minfloku ©ie ma˙tur b˙ala President is-Sur Rodney Azzopardi.Arsenal FC ippreΩentaw lis-Sur Felice Pace rigal ta’ ringrazzjament tax-xog˙ol siewi li hu g˙amel.

Dan ©ie ppreΩentat lis-Sur Felice Pace mill-Captain tal-Arsenal Mikael Arteta qabel log˙ba tal-Arsenal fl-Emirates Stadium.

ARSENAL MALTA SUPPORTERS CLUB

MUMENTI MILL-MARATONA

TA’ PUTTINU

StrAtEÌiJA tAJBA SSAlVA lil hAmiltonFi Spanja huwa mag˙ruf kemm hudiffiçli biex taqbeΩ lil ˙addie˙ormatul it-tellieqa. G˙aldaqstant, bidutajjeb kien essenzjali g˙al Rosbergbiex jippriserva postu fuq quddiem.Din il-mira rnexxielu jil˙aqha hekkkif il-ÌermaniΩ tal-Mercedes telaqsparat malli nftew id-dwal il-˙omor,filwaqt li Hamilton telaq b’mod kaj-man u spiçça rrelegat fi traffiku litelliflu ˙afna ˙in.

Minn hemm it-tellieqa kienet wardu Ωahar g˙al Rosberg li bil-mod il-mod bena vanta©© komdu li tah l-ewwel reb˙a tieg˙u tal -2015.Hamilton, min-na˙a l-o˙ra kellu tel-lieqa g˙at-telg˙a. Fortunatamentg˙alih, huwa tilef poΩizzjoni wa˙dabiss mat-tluq u rnexxielu jiddefendiru˙u mill-attakki ta’ Bottas b’modeffikaçi.

Strate©ija tajba

Vettel, però, kien qabΩu u Hamiltonkellu bΩonn jag˙fas mhux ˙aΩinbiex jil˙qu. Dan il-konfront werab’mod çar li l-Mercedes kienu aktarveloçi mill-Ferrari. Madankollu, il-Brittaniku beda jsibha diffiçli ˙afnabiex jaqbeΩ lill -ekskampjun tad-dinja, anke bl-g˙ajnuna tad-DRS.

Min˙abba f’hekk huwa appella lit-tim tieg˙u biex isiblu strate©ija©dida l i t ippermett ilu jaqbeΩ li lVettel fil-pits. Dan l-appell ikkon-vinça lill-Mercedes biex imorru g˙alstra te©i ja ta’ tl iet waqfiet g˙axHamilton kien qieg˙ed jiggwadanja˙afna ˙in fuq il-ÌermaniΩ tal-Ferrarili kien qed isofri minn problemiserji ta’ konsum tar-roti.

Dan ta l-opportunità lil Hamilton lijinnewtralizza l-vanta©© li seta’ kelluVettel min˙abba l-waqfa anqas lig˙amel u b’hekk il-Mercedes kisbul-ewwel Ωew© poΩizzjonijiet u l-43punt li marru mag˙hom.

Irkupru tajjeb

Bottas kellu tell ieqa konsistentihekk kif irnexxielu jΩomm ir-raba’post li kiseb fil-kwalifiki. L-unikatheddida li kellu kien Raikkonen illilejn l-a˙˙ar tat-tellieqa beda jag˙melpressjoni kbira fuqu biex jo˙odlu l-poΩizzjoni.

Minkejja li l-FinlandiΩ tal-Ferrarieventwalment kellu jikkuntenta bil-˙ames post, huwa ma kellux g˙alfe-jn ikun diΩappuntat sa barra. Dang˙ax huwa avvanza Ωew© poΩizzjonimatul it-tellieqa u g˙amel li seta’ bil-limitazzjoni tal-vettura tieg˙u u t-traççat b’mod ©enerali.

Rankatura tajba g˙amilha wkollMassa li mid-disa’ post tela’ g˙as-sittpost hekk kif iΩ-Ωew© sewwieqa tat-Toro Rosso kkrollaw b’konsegwenzata’ g˙aΩliet ˙Ωiena fis-set-up tal-vet-turi tag˙hom. Barra minn hekk, il-BraΩ il jan approf it ta ru˙u minnprestazzjoni kemxejn indifferenti ta’Kvyat li waqa’ mit-tmien g˙ad-disa’post.

Xi ftit a˙jar mar Ricciardo, li tela’mill-g˙axar g˙as-seba’ post matul it-tel lieqa. Fil -fehma t ieg˙u, huwag˙amel li seta’ bil-vettura li kellu u,meta wie˙ed jara fejn spiçça l-kolle-ga tieg˙u, huwa diffiçli biex tmerilill-Awstraljan.

Huwa, però, esprima t-tama tieg˙uli f’Monaco s-sitwazzjoni tmur xi ftitg˙al l-a˙jar hekk ki f iç-çi rkwitjikkumplimenta l-karatteristiçi tar-Red Bull u tradizzjonalment jinnew-tralizza ˙afna mid-distakki ta’ bejnit-timijiet.

DiΩappuntanti

Tim ie˙or li se jkun qieg˙ed ifittex lijnaqqas id-distakk f’Monaco huma l-Lotus hekk kif ir-riΩultat ta’ Spanjakien kemxejn diΩappuntanti .Minkejja l-kwalifiki batuti tas-Sibt, il-Lotus dehru li kellhom il-potenzjal lijavvanzaw mhux ˙aΩin matul it-tel-lieqa. Madankollu, Maldonado re©a’g˙amel wa˙da minn tieg˙u u baqa’die˙el ©ol-kollega tieg˙u stess.

Fortunatament, Grosjean irnexxielu

jwassal lill-vettura tieg˙u sat-tmienpost, minkejja l-intoppi li nqalg˙uluwaqt it-tellieqa. Differenti kienet l-istorja g˙all-Venezwelan illi sofra˙sara serja li eventwalment ©ieg˙letl i t- t im ida˙˙lu fi l -pi ts biex il -mekkaniki jqaççtu parti fuq in-na˙ata’ wara tal-vettura li kienet spiççattperper wara l - impat t .Eventwalment, Maldonado xortawa˙da kellu jirtira g˙ax l-inçidentkien ikkomprometta t-tellieqa tieg˙ub’mod gravi.

DiΩastru

Lejn il-parti ta’ isfel tal-klassifika, l-

unika ˙a©a l i spikkat kienet i l -prestazzjoni medjokri li re©a’ kell-hom il-McLaren. Fi Spanja, it-timminn Woking ippreΩenta numru kbirta’ modifiki fix-chassis u l-magna likellhom jelevaw lit-tim lejn nofs il-klassifika.

Madankollu, kemm Button ki fukoll Alonso esperjenzaw problemifil-brejkijiet tag˙hom matul il-week-end kollu li g˙all-Ispanjol wasslug˙al inçident fil-pits li ©ab it-tellieqatieg˙u fi tmiemha qrib l-erbg˙indawra . Min-na˙a t ieg˙u But tonwasal sal-a˙˙ar, però kiseb biss is-si ttax-i l post , b is -sewwieqa tal -Manor biss imorru ag˙ar minnu.

FormUlA 1 kÓ 17|05|2015 37kullhadd.com

AnAliÛi tA’ liAm GAUCi

klASSiFikA SPAnJAPoΩ. Sewwieq Tim Óin

01 Nico Rosberg Mercedes 1:41.12.555

02 Lewis Hamilton Mercedes 17.5

03 Sebastian Vettel Ferrari 45.3

04 Valtteri Bottas Williams 58.4

05 Kimi Raikkonen Ferrari 59.2

06 Felipe Massa Williams 80.3

07 Daniel Ricciardo Red Bull 1 LAP

08 Romain Grosjean Lotus 1 LAP

09 Daniil Kvyat Red Bull 1 LAP

10 Carlos Sainz Toro Rosso 1 LAP

Din il-©img˙a saret il-laqg˙a tantmistennija tal-i strategy group illijag˙mlu parti minnu l-Formula OneManagement (FOM), l-FIA u s-sitttimijiet prinçipali tal-F1. Fil-quççatatal-a©enda ta’ dan il-grupp kienu r-riformi li g˙andhom isiru biex l-isport isir aktar interessanti u jit-naqqsu l-ispejjeΩ tat-timijiet.

Bidliet radikali

L-eΩitu ta’ din il-laqg˙a kien fermaktar drammatiku milli kien mistennihekk kif ir-riformi li ©ew approvatise jkollhom impatt notevoli fuq l-ista©uni li ©ejjin. L-ewwel fost il-pro-posti approvati kienet dik tal-ForceIndia, li ssu©©erew li t-timijiet ikoll-hom g˙aΩla x’roti juΩaw matul il-weekend.

G˙aldaqstant, fl-2016 it-timijiet sejibdew jing˙ataw iç-çans li jag˙Ωluhuma liema Ωew© tipi ta’ roti g˙an-niexef iridu juΩaw fil-gran premji.

Din l-g˙aΩla kienet f’idejn il-fornituritar-roti sa dan l-sta©un.

Il-bidliet g˙all-2017 se jkunu fermaktar interessanti. F’dan l-ista©un sejer©a’ j i rr itorna l-g˙ot i ta l - f juwilmag˙tul il-pit stops u se jsiru modifi-ki fil-magni li jag˙tuhom aktar sa˙˙au jag˙mluhom aktar storbjuΩi. Barraminn hekk, kien miftiehem li l-vet-turi jitpo©©ew f’poΩizzjoni li jag˙mlu˙inijiet li jkunu bejn 5 u 6 sekondiaktar veloçi minn dawk attwali.

Barra dawn ir-riformi konkreti ©ewapprovati wkol l o˙rajn l i humakemxejn vagi. Fosthom hemm dik litg˙id li fl-2017 il-vetturi jrid ikollhomdehra aktar aggressiva. Il-membri tal-i s t rategy group qablu wkol l fuqnumru ta ’ bidl ie t l i g˙andhomjag˙mlu l-isport aktar sostenibbli.Però, x’inhuma dawn il-bidliet g˙adumhuwiex mag˙ruf.

Fl-a˙˙ar ta’ min isemmi li l-propos-ta tar-Red Bull Racing li jintuΩaw˙ames, minflok erba’, magni fl-2015

©iet irrifjutata.

Roti ©odda?

I l -Michel in espr imew l- interesstag˙hom li jer©g˙u jsiru l-fornituriprinçipali tar-roti g˙at-timijiet tal-Formula 1 meta l-kuntratt tal-Pirellij i skad i f l -a˙˙ar tal -2016. Sabiexjag˙mlu dan il -pass, però, humaqalu li jridu jsiru diversi riformi fl-isport li jikkumplimentaw l-istrate©ijata’ Ωvilupp tal-kumpanija tag˙hom.

Fost dawn hemm l-introduzzjoni ta’tyres li jservu aktar u b’rimmijietaktar wisg˙in. Madankollu, dawn l-ideat sabu r-reΩistenza ta’ Ecclestoneilli sostna li rimmijiet aktar wisg˙inhuma koroh u roti l i jservuaktar jag˙mlu t-tlielaq aktar monoto-ni.

Se jkomplu?

Fil-jiem li g˙addew ir-rapporti li r-

Red Bu l l Rac ing (RBR) qeg˙dinjorbtu l-futur tag˙hom mad-d˙uljew le tal-Audi fil-Formula 1 kienukkonfermata minn Helmut Marko,wie˙ed mill-konsulenti ewlenin ta’dan it-tim. Madankollu, huwa sost-na l i l -RBR g˙ad ma ke l lhomxdiskuss joni j ie t formal i mal -Audidwar din il-possibbiltà.

Sadanittant, Audi Ωvelaw g˙all-ewwe l darba l i huma qeg˙dinj ikkunsidraw futur f i l-Formula 1b ’mod ser ju . Pe rò , iç -Cha irmanta’ din il-kumpanija, Rupert Stadler,qal l i m’hemm xejn konkretx ’wie˙ed j i r r apporta f ’danl-istadju.

Min-na˙a l-o˙ra, Cyril Abiteboul,id-Direttur Mani©erjali tar-RenaultSport F1 sostna li r-Renault g˙and-hom ix-xewqa li jkomplu ja˙dmumal-RBR fis-snin li ©ejjin. G˙aldaqs-tant, id-dest in ta ’ din l -al leanzateknika jidher li qieg˙ed f’idejn ir-Red Bull Racing.

lil hinn miÇ-Çirkwit

38 17|05|2015 SPORTSKÓkullhadd.com

KLASSIFIKA TAL-LEAGUE

TIM L R D T F K P

Chelsea 36 25 9 2 70 28 84Manchester City 36 22 7 7 77 36 73Arsenal 35 21 7 7 66 34 70Man. United 36 20 8 8 61 36 68

Liverpool 37 18 8 11 51 42 62Tottenham 37 18 7 12 57 53 61Southampton 37 18 6 13 54 31 60Swansea City 36 16 8 12 44 44 56Stoke City 37 14 9 14 42 44 51

Everton 37 12 11 14 48 49 47West Ham United 37 12 11 14 44 45 47Crystal Palace 37 12 9 16 46 51 45West Brom 36 10 11 15 34 47 41Leicester City 37 10 8 19 41 54 38Aston Villa 37 10 8 19 31 56 38

Sunderland 36 7 16 13 30 50 37Newcastle United 37 9 9 19 38 63 36Hull City 37 8 10 19 33 51 34Burnley 37 6 12 19 27 53 30QPR 37 8 6 23 41 68 30

KLASSIFIKA

TIM L R D T F K P

Juventus 36 25 8 3 67 21 83Roma 35 17 13 5 49 27 64* Lazio 35 19 6 10 65 34 63Napoli 35 17 9 9 64 45 60Fiorentina 35 15 10 10 52 44 55* Sampdoria 35 13 15 7 45 38 54Genoa 35 14 11 10 54 41 53Internazionale 36 13 13 10 53 42 52Torino 35 12 12 11 41 42 48Milan 35 11 13 11 48 46 46Palermo 35 10 13 12 48 51 43Chievo 35 10 12 13 27 35 42Empoli 35 8 17 10 41 45 41Udinese 35 10 11 14 39 49 41Hellas Verona 35 10 11 14 43 60 41Sassuolo 35 9 13 13 42 54 40Atalanta 35 7 15 13 35 49 36Cagliari 35 6 10 19 43 64 28Cesena 35 4 12 19 34 64 24Parma 35 6 6 23 29 68 17

SERIE APUNTI OÓRA

VAN GAAL QED IFITTEX SOSTITUT GÓAL DE GEA

Hekk kif qed joqrob il-ftu˙ tas-suq tat-trasferimenti tas-sajf ufid-dawl tar-rapporti mhux uffiçjali li De Gea ftiehem lijing˙aqad ma’ Real Madrid, il-kowç ta’ Manchester UnitedLouis van Gaal Ωvela li qed ifittex sostituti biex jie˙du postf’kaΩ li De Gea jitlaq lill-istess United. Il-Ìimg˙a filg˙axija fuqdiversi siti kien irrapportat li dan il-gowler Spanjol di©àftiehem it-termini personali mal-klabb Spanjol. Fid-dawl ta’dan kollu, van Gaal sostna li kien hemm bΩonn li l-Unitedjid˙lu fis-suq f’kaΩ li dan l-eksplejer ta’ Atletico Madrid jid-deçiedi li jrid jer©a’ jmur lura Spanja.

“L-AÌENT TA’ GARETH BALE JPARLA ÛEJJED”

Il-kowç ta’ Real Madrid Carlo Ancelotti talab lill-a©ent ta’Gareth Bale biex “joqg˙od kwiet” wara li l-a©ent sostna lis˙ab Bale fit-tim Spanjol mhumiex qed iqassmulu l-ballunbiΩΩejjed. Jonathan Barnett sostna li dan il-plejer minn Walesta’ 25 sena qed isofri ˙afna min˙abba l-fatt li s˙abu fit-tim ta’Real Madrid mhumiex jg˙inuh biΩΩejjed u b’konsegwenza ta’hekk il-forma tieg˙u ma’ dan it-tim battiet sew. F’kummenti lita lill-midja, Ancelotti qal li qed ng˙ixu f’dinja fejn ˙afna niesjitkellmu u xi kultant jitkellem iΩΩejjed. “Bale qatt ma kelluproblemi ma’ s˙abu fit-tim u s˙abu fit-tim qatt ma kellhomproblemi bih,” sostna l-kowç Taljan. Dan l-ista©un, Bale skur-ja 15-il gowl f’44 partita u fl-ewwel sta©un tieg˙u skurja 24gowl f’46 partita.

PASS PASS GÓAL JUVENTUS

“Juventus g˙andhom l-ewwel jikkonçentraw fuq id-doppjettatas-Serie A u l-Coppa Italia qabel ma ja˙sbu fuq il-final taç-Champions League kontra Barçellona”. Hekk sostna l-kowçtal-istess tim Massimilioan Allegri wara li din il-©img˙a t-timTaljan elimina lir-Real Madrid biex qata’ l-passa©© g˙all-finalif’Berlin fis-6 ta’ Ìunju li ©ej. Allegri ammetta li ç-ChampionsLeague hija prijorità g˙all-Juventus iΩda wissa li din m’g˙and-hiex ittellef lill-plejers mill-affarijiet l-o˙ra li g˙adhom qedji©ru fis-Serie A. Dan il-kowç Taljan, li kien appuntat flokAntonio Conte s-sajf li g˙adda, jinsab biss Ωew© reb˙iet ’ilbog˙od milli jkun hemm it-tieni tim Taljan li reba˙ it-tliettazzi wara dak ta’ Inter immexxija minn Jose Mourinho. It-timta’ Juventus kien di©à kkonfermat champion erba’ log˙bietqabel spiçça l-league biex b’hekk reb˙u r-raba’ kampjonatkonsekuttiv.

SASSUOLO VS MILAN

Kemm Sassuolo kif ukoll Milan se jkunu qed jilag˙bullum kontra xulxin hekk kif it-tnejn li huma g˙adhom©ejjin minn reb˙a u g˙alhekk se jkunu qed ifittxu lijispiççaw dan l-ista©un fuq nota poΩittiva hekk kifg˙ad fadal tliet log˙biet.

Fil-log˙ba kontra Cesena tal-©img˙a l-o˙ra, Sassuolotemmewlhom kull çans li kellhom biex isalvaw metareb˙u din il-partita wara li dawru telfa f’reb˙a metakienu Ωew© gowls minn ta˙t. B˙alissa, Sassuolo jins-abu fis-16-il post u ma tantx g˙andhom g˙al xiexjilag˙bu g˙ax matematikament huma salvati.

Min-na˙a tag˙hom Milan, minkejja li reb˙u kontraRoma l-©img˙a l-o˙ra, xorta wa˙da jidher li g˙adg˙andhom problemi interni rigward il-kowç PippiInzaghi, iΩda dan qed jag˙mel minn kollox biexiΩomm il-plejers tieg˙u ffukati.

ROMA VS UDINESE

Roma jidher li se jkomplu fit-taqtig˙a tag˙hom g˙all-kwalifikazzjoni awtomatika fiç-Champions League uxejn iktar minn reb˙a kontra Udinese ma tissodisfa-hom. Jidher li b˙al donnu d-derby ja˙raq ta’ Rumatal-©img˙a d-die˙la jista’ jiddeçiedi l-futur ta’ Roma uLazio f’din il-kompetizzjoni meta t-tnejn li huma di©àkellhom diversi çansijiet li jpattu g˙all-iΩbalji ta’ xulx-in.

Riçentament Udinese reb˙u kontra Verona barraminn darhom iΩda l-©img˙a l-o˙ra qalg˙u erbg˙af’darhom kontra Sampdoria; fi kliem ie˙or: xejnmhuma konsistenti. Madankollu, Roma xorta wa˙dajridu joqog˙du attenti mill-avversarji tag˙hom.

NAPOLI VS CESENA

Napoli qed jittamaw li jkomplu jippressaw g˙all-postfiç-Champions League meta g˙ada se jkunu qedjilqg˙u lit-tim ta’ Cesena li di©à huma relegati. Il-©img˙a li g˙addiet Napoli tilfu ç-çans li jikkwalifikawb’mod awtomatiku g˙al din il-kompetizzjoni metakienu eliminati minn Dnipro fis-semifinali tal-EuropaLeague.

G˙alhekk, il-Partenopei g˙andhom bΩonn reb˙abiex jippruvaw jie˙du t-tielet post. Min-na˙a ta’Cesena, dawn ilhom ma jirb˙u g˙al dawn l-a˙˙arg˙axar log˙biet; liema rekord jirrifletti l-ista©un iebesli kellu l-istess tim, tant li di©à huwa relegat.

SOUTHAMPTON VS ASTON VILLA

L-attakkant ta’ Southampton SadioMane skurja hat-trick fl-inqas ˙inirrekordjat fl-istorja tal-Premier LeagueIngliΩ ta’ 56 sekonda wara li t-timtieg˙u umiljaw lil Aston Villa ureb˙ulhom bl-iskor kbir ta’ 6-1 fis-StMary. Dan il-plejer ta’ 23 sena skurjatliet gowls f’2 minuti u 56 sekonda,biex b’hekk inkiser ir-rekord ta’Robbie Fowler dak ta’ 4 minuti u 33sekonda, u tefa’ lit-tim tieg˙uf’vanta©© ta’ tliet gowls wara biss 16-ilminuta, qabel ma Shane Long skurjadarbtejn o˙ra segwit minn ie˙or ta’Graziano Pelle.

It-tim ta’ Aston Villa skurjaw il-gowl

tal-bandiera minn Christian Bentekeqabel spiççat l-ewwel taqsima. It-timta’ Tim Sherwood kellu bΩonn bissreb˙a wa˙da biex jaççerta lis-sap-porters ta’ Villa li huma salvati matem-atikament iΩda din iç-çertezza Ωgur lima tidhirx f’dan ir-riΩultati imbaraz-zanti.

TOTTENHAM VS HULL CITY

Hull City jinsabu fil-periklu li ji©u rele-gati mill-Premier League wara liTottenham skurjaw Ωew© gowls fitmien minuti fit-tieni taqsima permezzta’ Nacer Chadli u Danny Rose fl-54minuta u fil-61 minuta rispettivament.Dawn iΩ-Ωew© gowls waslu meta

dawn il-plejers irnexxielhom jeg˙lbun-nasba tal-offsides wara li Hull bdewit-tieni taqsima fuq nota tajba u kienreΩiljenti wkoll fl-ewwel taqsima.

Din it-telfa tfisser li t-Tigers ikunurelegati jekk Sunderland jevitaw telfakontra Arsenal nhar l-Erbg˙a li ©ejfilg˙axija, flimkien ma’ Aston Villa uLeicester li jkunu kkonfermawposthom fil-kampjonat IngliΩ g˙all-ista©un li ©ej meta jkun g˙ad fadalbiss log˙ba x’tintlag˙ab. Min-na˙atag˙hom, Hull iridu bilfors jeg˙lbu lilManchester United fil-KC Stadium fl-a˙˙ar log˙ba tal-kampjonat u jittamawli kemm Sunderland u kemmNewcastle United – li g˙adhom fihawara t-telfa tal-biera˙ kontra QPR –ikunu meg˙luba t-tnejn li huma.

MAN. UTD VS ARSENAL

Manchester United se jkunu qed ifit-txu li jwettqu d-double fuq Arsenalillum hekk kif dawn iΩ-Ωew© timijietse jkunu qed jiltaqg˙u f’Old Trafford.It-tim ta’ Louis van Gaal kienu reb˙ul-ewwel f’konfront f’Londra bl-iskor ta’2-1 f’Novembru u jekk jirb˙u jaqbΩufit-tielet post fuq l-istess Arsenal.

Wara li tilfu tliet log˙biet infila, il-United irritornaw lura g˙ar-reb˙ kon-tra Crystal Palace l-©img˙a l-o˙ra ujridu biss punt biex jassiguraw kwali-fikazzjoni awtomatika g˙all-kwali-fikazzjoni taç-Champions League,minkejja li t-tim tal-˙ames postLiverpool jinsabu sitt punti ta˙thom udifferenza ta’ gowls inferjuri g˙al tal-United. Min-na˙a tag˙hom, Arsenalg˙adhom kemm ©ejjin minn telfakontra Swansea u se jkunu qed jip-pruvaw jie˙du xi ˙a©a minn OldTrafford.

Sadio Mane skurja hat-trick f’2 minuti u 56 sekonda biss

FUTBOL INGLIÛ

LOGÓOB GÓAL-LUM

Swansea City vs Man. City

Man. Utd vs Arsenal

14.30

17.00

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ

Southampton vs Aston Villa

Burnley vs Stoke

QPR vs Newcastle Utd

Sunderland vs Leicester City

Tottenham vs Hull City

West Ham vs Everton

Liverpool vs Crystal Palace

6 - 1

0 - 0

2 - 1

0 - 0

2 - 0

1 - 2

1 - 3

LOGÓOB GÓAL GÓADA

West Brom vs Chelsea 21.00

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ

LOGÓOB GÓAL-LUM

Inter vs Juventus

Sampdoria vs Lazio

1 - 2

Tard

Sassuolo vs Milan

Atalanta vs Genoa

Cagliari vs Palermo

Verona vs Empoli

Torino vs Chievo

Roma vs Udinese

12.30

15.00

15.00

15.00

15.00

20.45

LOGÓOB GÓAL GÓADA

Fiorentina vs Parma

Napoli vs Cesena

19.00

21.00

* Il-klassifika tista’ tvarja min˙abba riΩultatima˙ru©a tard

SPORTS kÓ 17|05|2015 39kullhadd.com

FUTbOL MALTI

Ritr

atti:

STEPH

EN

GA

TT

Mosta 2 – 0 GΩira United

It-tim ta’ Mosta se jer©a’ jkun qedjilg˙ab fil-Premier League Malti l-ista©un li ©ej hekk kif g˙elbu lit-timtal-Ewwel DiviΩjoni GΩira bl-iskor ta’ 2-0. Il-log˙ob kien maqsum g˙al ˙afna˙in tul il-log˙ba iΩda Mosta ffrankawmilli jmorru fil-˙in miΩjud meta skurjaΩew© gowls fl-a˙˙ar Ωew© minuti.

Madankollu, il-GΩira kellhom l-ewwelopportunità li jift˙u l-iskor meta minnfree-kick ta’ Jamie Pace mil-lemin fis-

16-il minuta spiçça ftit g˙oli mil-lasti.Mosta rrea©ixxew meta JonasRodriguez Ekani qassam lejn IanZammit fejn ukoll ixxuttja ftit g˙oli fuqil-lasti ta’ GΩira. Fit-38 minuta Mostakellhom çans tad-deheb li jmorru fil-vanta©© meta Zammit ixxuttja fil-baxxiΩda l-ballun ˙abat ma’ sieq il-lasta uEkani mir-rebound tefa’ barra minnpoΩizzjoni ideali. Il-Maroons irrispon-dew minn xutt ta’ Ryan Dalli li iΩda l-ballun spiçça f’korner li minnu inkarigaru˙u Yanis Tonna, u d-daqqa ta’ ras ta’

Pace kien maqlug˙a minn fuq il-linjaminn Ekani. EΩatt qabel spiççat l-ewwel taqsima kien hemm free-kick ta’Dyson Falzon, li kien imxellef minnJosef Mifsud, u l-ballun ˙abat mal-lasta.

Fit-tieni taqsima, proprju fil-65 minu-ta, Mosta setg˙u façilment fet˙u l-iskormeta Gabriel Aquilina waqqa’ lilTyrone Farrugia fil-kaxxa iΩda l-penaltyta’ Zammit kien salvat mill-gowler ta’GΩira Anthony Curmi. Curmi re©a’ kienimportanti meta laqa’ daqqa ta’ ras

tajba minn Zammit wara kross ta’Ekani. Fit-88 minuta wasal il-mumentta’ Mosta meta minn kross ta’ Ekani, id-daqqa ta’ ras tas-sostitut Udo Fortune˙abtet mal-lasta u l-ballun baqa’ die˙el©ewwa fost il-brijju ta’ fer˙ tas-sap-porters Mostin. Mosta aççertaw ir-reb˙a fil-˙in miΩjud wara kontra-attakkbejn Haruna Babangida fuq ix-xellugfejn qassam lejn Gary Roberts u dantefa’ fix-xibka wara Curmi.

Referee: Philip Farrugia

ÛEwÌ gOwLS FL-AÓÓAR ISALvAw LIL MOSTA

PLAY-OFFS

B’Kara 1 – 0 Valletta (wara l-˙in miΩjud)

Fl-ewwel semi-finali tal-FA Trophy,Paul Fenech kien l-eroj ta’ Birkirkarameta l-gowl tieg˙u g˙eleb lil Vallettafil-˙in miΩjud biex b’hekk qatg˙upassa©© g˙all-finali ta’ din il-kompetiz-zjoni. L-Istripes, li qed jimmiraw biex jirb˙udin il-kompetizzjoni g˙al ˙ames darbafl-istorja tag˙hom wara sta©un diΩap-puntanti fil-kampjonat fejn spiççaw fit-tielet post, tlettax-il punt wara

Hibernians u erbg˙a wara Valletta, sejkunu qed jilag˙bu kontra t-tieni final-ist li se jkun mag˙ruf illum fil-log˙babejn l-istess Hibernians u Qormi.Valletta, li kienu l-holders ta’ din il-kompetizzjoni wara li l-ista©un lig˙adda kienu g˙elbu lil Sliema bl-iskor 1-0, dan l-ista©un spiççawhming˙ajr çans tal-ebda unur hekk kifkienu tilfu s-Super Cup kontraBirkirkara wkoll f’Awissu li g˙adda.

Tul id-90 minuta tal-biera˙ kemmBirkirkara kif ukoll Valletta qasmu l-ma©©oranza tal-log˙ob u ç-çansijiet ta’

gowls kienu rari wkoll miΩ-Ωew©na˙at. G˙alkemm, Birkirkara resquviçin b’xutt ta’ Rafael Ledesma, li iΩdag˙adda ftit barra mil-lasti tal-gowlerBelti Nicky Vella. Fuq in-na˙a l-o˙ra,Valletta pprotestaw g˙al penalty warakuntatt fil-kaxxa bejn Justin Haber uShaun Bajada, mill-pass ta’ RyanFenech. Fit-tieni taqsima Birkirkara˙olqu l-a˙jar çansijiet fejn resqu viçinb’konkluΩjonijiet ta’ Edward Herrera uEllinto Morais.

Madankollu, ma kienet l-ebda sor-priΩa li l-log˙ba marret g˙all-˙in

miΩjud hekk kif ma kien skurjat l-ebdagowl fil-˙in regolari u g˙alhekking˙ata l-bidu g˙all-˙in miΩjud. KienuBirkirkara li fit-tieni taqsima tal-˙inmiΩjud, proprju wara 5 minuti, skurjawil-gowl tar-reb˙a meta minn kross ta’Liliu mix-xellug, Zack Muscat tefa’g˙an-nofs fejn kien hemm is-sostitutPaul Fenech li f’lasti vojta tefa’ fix-xibka fost id-dellirju ta’ fer˙ mill-parti-tarji KarkariΩi biex b’hekk tefa’ lilBirkirkara fil-final tal-FA Trophy.

Referee: Fyodor Zammit

bIRkIRkARA FIL-FINALI TAL-FA TROPHY

FA TROPHY: SEMI FINALI

40 17|05|2015 LOkALIkÓkullhadd.com

Marlene Mizzi

Membru ParlamentariEwropew

G˙ada, it-Tnejn 18 ta’ Mejju,i l-Ministri tal-Affari j ietBarranin tat-28 pajjiΩ li jiffur-maw l-Unjoni Ewropea se jil-taqg˙u fi Brussell biex jid-diskutu u jfasslu pjan biexjaraw kif j istg˙u jattwawoperazzjoni ma˙suba biexiΩΩarma lit-traffikanti tal-bnedmin lejn l-Ewropa, par-tikolarment mil-Libja. Danwara li fil-bidu tal-©img˙a l-o˙ra r-RappreΩentanta G˙oljatal-Unjoni Ewropea g˙all-Affarijiet Barranin u Politikata’ Sigurtà, FedericaMogherini, ressqet il-kaΩ qud-diem il-Kunsill tas-Sigurtà tal-Nazzjonijiet Uniti.

Tra©edji l i werwru lilkul˙add

Huma ˙afna minn dawn l-immigranti l i qeg˙dinjispiççaw f’qieg˙ il-Ba˙arMediterran. It-tra©edji l ig˙exna sa ftit tal-jiem ilu wer-wru lil kul˙add u b’xi modkienu strumentali biex l-Ewropa saret xi ftit aktar sen-sittiva dwar din it-tra©edjaumana. KwaΩi 2,000 immi-grant g˙erqu fl-ewwel erba’xhur ta’ din is-sena, filwaqt liaktar minn 50,000 irnexxiel-hom jaslu fl-Ewropa bil-ba˙ar, b’aktar minn 30,000jg˙addu mill-Italja.

Madankollu, f i lwaqt l ihemm qbil fil-prinçipju g˙aldin l-operazzjoni, g˙adumhux çar kif dan jista’ jitwet-taq. PajjiΩi Ewropej membrital-Kunsill tas-Sigurtà tan-

Nazzjonij iet Uniti – l-Ingilterra, Franza, il-Litwanjau Spanja – qeg˙din i˙ejjuriΩoluzzjoni biex titressaqg˙all-approvazzjoni tal-Kunsill tas-Sigurtà.

Sa hawnhekk spikka sewwas-sens ta’ g˙aqda li mbag˙adqeg˙din narawh jikkrolla fuqil-proposta biex ikun manda-torju li kull pajjiΩ membru tal-Unjoni Ewropea jaççettaimmigranti irregolari minnbarra l-Kontinent Ewropew.

Pass ie˙or biex ti©i indiriz-zata din il-problema hu l-pjantal-Kummissjoni li t˙abbarnhar l-Erbg˙a li g˙adda –European Agenda onMigration. Pjan mibni fuqerba’ pilastri, però m’hemmxobbligu fuq l-Istati Membrikollha biex jerfg˙u din ir-responsabbiltà b’mod manda-torju u g˙aldaqstant nibΩa’ lise nibqg˙u fejn konna. Però,il-Kummissjoni xorta se tip-proponi l i jkun hemm il-prinçipju tal-obbligu u nis-pera li jkun hemm qbil fuqdan il-prinçipju tant impor-tanti g˙al Malta.

Tajjeb li Mogherini insistietli din hi problema tal-Ewropau li s-soluzzjoni tin˙tie© ti©imill-Ewropa – xi ˙a©a li jieng˙edt ˙afna drabi fid-diskorsitieg˙i fil-plenarja. Hu çar liseta’ kien hemm nuqqas ta’qbil f i l-Kummissjoni g˙axf’dan ir-rapport hemm puntiimportanti li g˙ad irid ikunhemm qbil fuqhom.

Sitwazzjoni li qed titfa’ dellikrah fuq il-prinçipju ta’ soli-

darjetà li tant tifta˙ar bih l-Unjoni Ewropea. Qedjing˙ata mitt elf ra©un lil minkien jg˙id li kull meta Maltakisbet xi forma ta’ garanzija lil-piΩ jinqasam – il-famuΩafraΩi ‘burden sharing’ – makien ifisser xejn g˙ajr log˙obbil-kliem.

Kien hemm arja ta’ sollievftit tal-©ranet ilu meta kienmistqarr ukoll li se jintbag˙tuaktar bçejjeç tal-ba˙ar biexjg˙inu f’operazzjonijiet ta’ sal-vata©©. Solliev kundizzjonat,g˙ax kien hemm min g˙amil-ha çara mill-ewwel l ig˙alkemm kien lest li jg˙inbiex ma jintilfux aktar niesfil-Mediterran ma kienx ifisserli dawn se jkunu aççettati fil-pajjiΩ li lilhom jappartieni l-bastiment li jkun salvahom.Min-na˙a l-o˙ra, il-fatt li l-Kummissjoni qed tipproponiΩieda sostanzjali fil-fondi g˙alFrontex u Poseidon hu passtajjeb ˙afna.

Obbligu morali

Li qed j i©i injorat hu l-ori©ini ta’ dan il-mew© ta’nies – ji©ifieri dak li l-UEtindirizza din il-problemaf’pajjiΩhom. Ma ninsewx li˙afna minn dawn il-pajjiΩikienu kolonji ta’ pajjiΩi li llumjiffurmaw l-Unjoni Ewropea ug˙aldaqstant hemm xi ftit ta’responsabbili tà – almenumorali – li l-ekssidien jg˙inulil l-paj j iΩi ekskolonjitag˙hom.

L-Unjoni Ewropea trid

mhux biss tiffaççja l-proble-ma meta tersaq lejn l-Ewropa,imma trid tassigura li pajjiΩi lig˙andhom problemiekonomiçi ji©u meg˙juna billil-flus li tag˙tihom jintuΩawg˙all-©id taç-çittadini u mhuxg˙all-©id tal-ftit, kif nissuspet-ta li qed ji©ri.L-Unjoni Ewropea trid tag˙tifutur l i l dawn in-niesf’pajjiΩhom. B’hekk biss tista’tiΩgura li din l-emora©ija ta’nies lejn l-Ewropa tieqafg˙ax, jekk dawn in-nies isibufutur dinjituΩ f’paj j iΩhom,Ωgur mhux se j˙allsu eluf ta’dollari lit-traffikanti, jitilqulill-familji tag˙hom, jiffaççjawil-periklu tal-˙arba lejn l-Ewropa u futur inçert. Din histrate©ija fit-tul, naf, immajekk mhux se nibdew illumqabel g˙ada l-problema tal-eΩodu mill-Afrika lejn l-Ewropa mhux se tieqaf.

M’g˙andi l-ebda dubju li,filwaqt li l-pajjiΩi membri tal-UE mhux se jaqblu fuq lijaççettaw immigranti b’modmandatorju, mhux se jkunhemm o©©ezzjoni biex dawnin-nies j i©u meg˙junaf’pajjiΩhom. Imma donnu l-UE qed taqbad il-problemaminn denbha u tinjora li hi r-ras li t˙addem kollox! U allu-ra nammetti li, g˙alkemm il-programm kif propost mill-Kummissjoni hu pass ’il qud-diem, qieg˙ed biss jiffoka fuqis-sintomu u qed jinjora l-kawΩa…g˙ax il- immigraz-zjoni hi sintomu mhux il-kawΩa.

NAGÓTUHOM FUTUR F’PAJJIÛHOM