Kulturna Ponuda Turizmu 4

Kulturna ponuda u turizmu

ROMANIKA

Danas pod nazivom “ROMANIČKA ARHITEKTURA” podrazumjevamo stilske oblike

koji su se u zapadnoj Evropi razvijali pribli no izmeñu 1050. i 1200. godine.

Romaniččččka arhitektura

Gradovi

Gradovi ranog srednjeg vijeka nisu zauzimali mnogo prostora. Nesigurna vremena zahtijevala su solidne odbrambene zidove unutar kojih su sabijene uske uličice i tijesne kuće grañene prete no od drveta.

Antička graditeljska iskustva bila su zaboravljena ili ignorisana

U središtu gradova nalazila se KATEDRALA

Manastiri

Sna an uticaj crkve učinio je da ogroman broj vjernika iz cijele Evrope hodočasti u Rim, Jerusalim i Santiago de Compostelu. Na putevima kojima su se kretale čitave rijeke hodočasnika podignut je lanac manastira koji su mogli da prime i po nekoliko hiljada ljudi, neki i do 20000.

Ovi manastiri bili su zapravo dobro utvrñeni gradići sa karakterističnom arhitekturom za svoje vrijeme.


San Vittore alle Chiuse, Genga,


Osnovne karakteristike

Elementi karakteristični za reprezentativnu romansku arhitekturu su:

� gradnja objekata tesanim kamenom; zidovi su veoma masivni sa malim otvorima,

� upotreba polukru nog luka, bačvastog svoda i krstastog svoda,

� prozori i vrata su lučno zasvoñeni


Sakralna arhitektura

Proizašle iz rimske i ranosrednjovjekovne baziike, romanske crkve najčešće imaju jedan pravougaoni brod sa dva bočna broda (rjeñe četiri).

TRANSEPT presijeca glavni brod u blizini apside, obično na 2/3 du ine glavnog broda tako da dobijamo upisani latinski krst.

Dio izmedju transepta i apside naziva se HOR.

Ispod hora je KRIPTA.


Zbog ogromnog broja vjernika koji su posjećivali velike crkve, i izdašno ih darivali, hor crkve bio je okru en DEAMBULATORIJEM. Iza deambulatorija nalaze se zrakasto rasporeñene niše.

Apsida, deambulatorij i niše zajedno čine HODOČASNIČKI HOR.

U Njemačkoj (Rajnska oblast) crkve imaju dva transepta.


Katedrala u Trieru


Portali romanskih crkava lučno su zasvoñeni. Lučni svodovi i stubovi portala su se širili prema spolja. Portali su bili veoma bogato ukrašavani.


Prozoriu su bili veoma mali u odnosu na veličine grañevina. Bili su lučno zasvoñeni.

BIFORA – prozor podijeljen jednim stubićem na dva jednaka dijela

TRIFORA – prozor podijeljen sa dva stubića na tri jednaka dijela

Tavanice u crkvama bile su u početku ravne a kasnije uvijek zasvoñene.

Stubovi romanskih crkava ne podliježu strogim stilskim pravilima kao u antici većsu veoma raznoliki. Kao novina javlja se udvojeni stub koji ima zajedničku bazu.


Tavanice u crkvama bile su u početku ravne a kasnije uvijek zasvoñene.

Stubovi romanskih crkava ne podliježu strogim stilskim pravilima kao u antici većsu veoma raznoliki. Kao novina javlja se udvojeni stub koji ima zajedničku bazu.


Najpoznatiji objekri romaničke sakralne arhitekture su:

Italija: S. Ambrogio u Milanu, S. Zeno u Veroni, katedrala sa baptiserujem i kampanilom u Pizi

Francuska: St. Martin u Turu, Notre-Dame u Avinjonu, Notre-Dame- la-Grande u Poatjeu, St. Remy u Reimsu.

Engleska: katedrale u Kenterberiju, Vinčesteru, Durhamu itd.

Njemačka: katedrala u Vormsu, Maincu, Trieru, Limburgu, Bambergu kao i crkve St. Michael i St. Gothard itd.


Gotiččččka arhitektura

Gotika i gotička arhitektura nastala je u Francuskoj oko 1135, i označava umjetnost koja je sjeverno od Alpa trajala od XII do XVI vijeka.

Tvorac gotskog stila je opat Si e (Suger) koji je na specifičan način rekonstrusao crkvu u St. Denisu.

Osnovne karakteristike gotičke arhitekture:

prelomljeni luk

naglašena vertikalnost

svoñenje punih zidnih površina na najmanju moguću mjeru

upotreba potpornih lukova i kontrafora


Kelnska katedrala


Dijeli se na

RANU GOTIKU – kraj XII i početak XIIIv.

RAZVIJENU GOTIKU - XIII i XIV v.

POZNU ili PLAMENU GOTIKU – XV i XVI v.

Epohe u razvoju gotike najlakše se mogu odrediti posmatranjem lukova.


U ranoj gotici raspon luka je veći od visine, u razvijenoj je jednak, a u poznoj visina luka je znatno veća od njegovog raspona.

Ovaj arhitektonski element, prelomljeni luk, vuče svoje korijene sa bliskog istoka i pojavljuje se još u 2 v. p.n.e.

Neki tipovi prelomljenog luka iz doba Gotike:


Osnove gotičkih crkava ne razlikuju se mnogo od romaničkih, one imaju upisan latinski krst, trobrodne su, sa deambulatorijem i neparnom brojem zrakasto rasporeñenih kapela.

Nastojeći da poke u svoju graditeljsku vještinu, ali i religijska osjećanja, neimari gotičkih crkava gradili su veoma visoke zvonike.

Novi konstruktivni elementi – POTPORNI LUKOVI i KONTRAFORI dozovlili su da noseći zidovi izgube svoju nekadašnju masivnos i postaju gotovo prozračni, sa velikim prozorima i rozetama.

Unutrašnjost katedrala je jedinstven prostor natkriven krstastim svodovima koje nose veoma vitki stubovi ili sve nji stubova.


� kontrafori


Karakteristično za gotičku arhitekturu je prisustvo prozora sa velikim i bogatim vitra ima,

VITRA – tehnika dekorativnih slika prozora sastavljenih od komada stakla u bojama spojenih olovnom trakom


Najpoznatiji objekti gotičke sakralne arhitekture su:

Francuska: Notre-Dame i Sainte-Chapelle u Parizu, Notre-Dame u Šartru, katedrale u Reimsu i Amienu.

Njemačkaj: katedrale u Štrasburgu, Regensburgu, Kelnu, Erfuru, Osnabriku, Nirnbergu i Minhenu

Engleska: katedrale u Kenterberiju, Jorku, Velsu

Italija: crkve i katedrale – S. Petronio u Bolonji, De Frari u Veneciji, S. Croce i S. MariaNovella u Firenci, S. Maria della Spina u Pizi, Duomo u Milanu.

Španija: katedrale u Burgosu, Toledu, Leonu, Sevilji i Salamanki


Renesansna arhitektura

� Italija je odigrala vodeću ulogu u razvijanju renesanse, i to prvenstveno grad Firenca, a zatim i Padova, Rim, Venecija … sve do početka XVI v. kad se nastavlja u cijeloj Evropi.

� Društveno ureñenje je sličilo onome u antičkoj grčkoj, bilo je prepuno gradova-dr ava koje su se takmičile za ekonomsku i kulturnu prevlast


� Renesansa je prvo razdoblje u istoriji umjetnosti koje je bilo svjesno svoga postojanja i koje je samo sebi iskovalo ime (franc. Renaissance = preporod).

� U ovom razdoblju antika je smatrana vrhuncem čovjekovih stvaralačkih snaga, pa su sve umjetnosti i nauke koje su cvjetale u antici ponovno bile o ivljene.


� Slikari, vajari i arhitekte nisu više bezimene zanatlije već poznati umjetnici, njihovi radovi dobijaju lični pečat i prepoznatljivost


Duomo Firenza sa Brunellecshievom kupolom 1417


� Renesansa u Italiji dijeli se na:

� Ranu renesansu 1420-1480

� Visoku renesansu 1480-1520

� Poznu renesansu 1520-1580


Filipo BRUNELLESCHI 1377-1466 donosi novi stil u arhitekturi –u Rimu je proučavao klasičnu antičku arhitekturu, i prvi je napravio tačna mjerenja (mo da tada i otkriva geometrijsku perspektivu – trebala mu je precizna metoda prenošenja izgleda tih grañevina na papir)

- uvijek tra i nova i praktična rješenja – kupola firentinske katedrale – novi način kojim je napokon omogućeno natkrivanje tako velike površine – kupola ima 2 odvojena kostura (crkva je izgrañena još u gotici)


� Bruneleski je kao bazu zatekao ranije konstruisani osmougaoni tambur kupole. Nadsvodnjavanje tog raspona bio je izuzetan problem koji je Bruneleski riješio tako što je istrajao na osmougaonom obliku i u kupolnom dijelu, za razliku od Gibertijevog predloga koji je trebalo da osmougaonik pretvori u krug, što tada majstori nisu znali da izvedu.

� Bruneleskijev opus karakteriše nov način obrade unutrašnjeg prostora zgrade


� LEON BATISTA ALBERTI 1404-1472 – drugi veliki inovator u renesansnoj arhitekturi

� Njegove zgrade otkrivaju klasične elemente, naročito na pročeljima čiji su stubovi, arkade, kapiteli, timpanoni nastajali direktno pod uticajem slavoluka i rimskih i grčkih hramova

� Albertijevo najznačajnije djelo je srkva S. Andrea u Mantovi


� S. Andrea - Mantova


Organizacija elemenata, odnosno koncept prostora i odnos spolja-unutra zasnivao se na nekoliko elemenatarnih principa koji su sledili tri glavne odlike stare rimske arhitekture. To su bili:

� ordinatio, onis – u značenju ureñenost, sreñenost

� euritmia – u značenju povezanost i harmonija ritma

� symetria – u značenju ravnopravnost delova s obe strane neke

osovine


� Mikelanñelo Buonaroti 1475-1546

Documents

Kulturna Ponuda Turizmu 4