Upload
zarowka
View
784
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
3NR 9 n PAŹDZIERNIK 2011 R.2 NR 9 n PAŹDZIERNIK 2011 R.
do�krew�ny�w cen�tral�nej�czę�ści�mó�zgu,�od�po�wie�dzial�-ny� za rytm� do�bo�wy,� a ta�kże� od�por�ność� chro�nią�cąprzed roz�wo�jem�ko�mó�rek�no�wo�two�ro�wych�(nie�my�-lić�z dzia�ła�niem�me�la�to�ni�ny�syn�te�tycz�nej).– W mo�jej�kli�ni�ce�z ka�żdym�ro�kiem�przy�by�wa�pa�-
cjen�tów�z nie�do�bo�rem�te�go�hor�mo�nu�- mó�wi�Sła�wo�-mir�Wol�niak,�or�dy�na�tor�Kli�ni�ki�Wol�med.�– Za�bu�-rze�nia� snu,� prze�wle�kłe� zmę�cze�nie,� pro�ble�my� z pa�-mię�cią,�nad�po�bu�dli�wość� i sta�ny�de�pre�syj�ne�pro�wa�-dzą� do wie�lu� za�bu�rzeń� psy�chicz�nych.� W Szwe�cjioso�by�z ta�ki�mi�za�bu�rze�nia�mi�oraz�z ry�zy�kiem�cho�-rób�no�wo�two�ro�wych�na tle�nad�wra�żli�wo�ści�elek�tro�-ma�gne�tycz�nej� usta�wo�wo� uzna�ne� są� za nie�peł�no�-spraw�ne�i oto�czo�ne�od�po�wied�nią�opie�ką�i ochro�ną.UE�za�le�ca�po�dob�ne�dzia�ła�nia�swo�im�kra�jom�człon�-kow�skim
Wiatr nie dla wra żli wychPo�dob�nie�wy�glą�da�sy�tu�acja�do�ty�czą�ca�elek�trow�-
ni� wia�tro�wych.� Po pierw�szych� la�tach� za�chwy�tunad pro�sto�tą�po�zy�ski�wa�nia�ener�gii�z na�tu�ry,�ogra�-ni�cze�niem�emi�sji�dwu�tlen�ku�wę�gla�i in�nych�za�nie�-czysz�czeń,� mno�żą� się� licz�ne� skar�gi� miesz�kań�cówna ucią�żli�we�są�siedz�two,�przy�kła�dy�pod�wy�ższo�nejza�cho�ro�wal�no�ści� czy�de�gra�da�cji� en�klaw�przy�ro�dy.Dźwię�ki�o ni�skiej�czę�sto�tli�wo�ści�oraz�nie�sły�szal�nedla� ludz�kie�go� ucha� in�fra�dźwię�ki,� w po�sta�ci� dłu�-gich�fal�roz�cho�dzą�się�na prze�strze�ni�kil�ku�ki�lo�me�-trów.�– Ich�ucią�żli�wość�po�le�ga�na sta�łym�od�czu�wa�-niu� nie�uświa�do�mio�ne�go� dys�kom�for�tu,� sta�nówzmę�cze�nia,� sen�no�ści� czy� za�bu�rzeń� rów�no�wa�gi.Dłu�go�trwa�ła�eks�po�zy�cja�mo�że�pro�wa�dzić�do cho�-ro�by�wi�bro�aku�stycz�nej,�wy�wo�łu�jąc�wie�lo�ra�kie�za�-bu�rze�nia� neu�ro�lo�gicz�ne,� psy�chia�trycz�ne� i psy�cho�-lo�gicz�ne.�
Na ludz�ką� psy�chi�kę� i po�czu�cie� dys�kom�for�tuwpły�wa� rów�nież� efekt� mi�go�ta�nia� cie�nia,� rzu�ca�nyprzez� ło�pa�ty� wia�tra�ka,� po�rów�ny�wal�ny� do świa�tełdys�ko�te�ki.�Cho�rym�na pa�dacz�kę�za�le�ca�się�uni�ka�nietak� oświe�tla�nych�miejsc,� po�nie�waż�mo�gą� one� pro�-wo�ko�wać�na�tę�że�nie�ata�ków�– pod�kre�śla�le�karz.
Bez pie czeń stwo przede wszyst kimWy�ni�ki�do�ty�czą�ce�tech�no�lo�gii�bez�prze�wo�do�wych
oka�za�ły�się�na ty�le�nie�po�ko�ją�ce,�że�w kwiet�niu�2009ro�ku�Par�la�ment�Eu�ro�pej�ski�we�zwał�pań�stwa�człon�-kow�skie�do spra�wo�wa�nia�nad�zo�ru�nad hi�gie�ną� ra�-
dia�cyj�ną�i po�dej�mo�wa�nia�sta�rań,�chro�nią�cych�spo�łe�-czeń�stwo�przed nad�mier�ną�eks�po�zy�cją�na dzia�ła�niepól� elek�tro�ma�gne�tycz�nych.� Sa�mi� Po�la�cy� co�raz� czę�-ściej� bro�nią� się� żą�da�jąc,� aby� no�we� in�sta�la�cje� prze�-kaź�ni�ko�we�po�wsta�wa�ły�w miej�scach�bez�piecz�nych,a in�we�sto�rzy�po�no�si�li�na�kła�dy�na in�fra�struk�tu�rę�od�-da�lo�ną�od sku�pisk�ludz�kich.A jak�wy�glą�da�sy�tu�acja�farm�wia�tro�wych?�Opi�sy�-
wa�ne�są�one� ja�ko�przy�no�szą�ce�wy�łącz�nie�ko�rzy�ści,a 200�me�trów� od�le�gło�ści� od za�bu�do�wań� uwa�ża�nejest� za bez�piecz�ną� gra�ni�cę.�W li�te�ra�tu�rze� fa�cho�wejpod�kre�śla�się�du�żą�zmien�ność�osob�ni�czą,�czy�li�ró�żnyro�dzaj� od�czu�wa�nia� i re�ak�cji� na bodź�ce� emi�to�wa�nez tur�bin�wia�tro�wych.�Czę�stym�ar�gu�men�tem�pro�pa�-ga�to�rów� tej� tech�no�lo�gii� jest� fakt,� że� naj�licz�niejna dys�kom�fort� uska�rża�ją� się� oso�by� su�biek�tyw�nienad�wra�żli�we�na ró�żne�bodź�ce,�cho�re,�z dys�funk�cja�-mi�psy�chicz�ny�mi�i psy�cho�so�ma�tycz�ny�mi.�Jed�nak�dlaka�żde�go�le�ka�rza�i rze�tel�ne�go�ba�da�cza�wła�śnie�ta�gru�-pa�po�win�na sta�no�wić�za�sad�ni�czy�wskaź�nik�bez�pie�-czeń�stwa�wy�zna�cza�nych�prze�pi�sów�i pra�wa.�Jej�re�ak�-cje�mo�gą�za�po�wia�dać�stan,�w ja�kim�znaj�dą�się�zdro�-we�dziś�oso�by�bądź�ich�po�tom�stwo�po wie�lo�let�nicheks�pe�ry�men�tach� zbyt� bli�skie�go� kon�tak�tu� z no�wo�-cze�sną�tech�no�lo�gią.Po�stęp� i roz�wój� cy�wi�li�za�cyj�ny� to� nie�unik�nio�-
na dro�ga�ewo�lu�cji�czło�wie�ka.�War�to�jed�nak�cza�sa�miza�trzy�mać�się�i za�sta�no�wić,�ja�ką�ce�nę�pła�ci�my�ja�kojed�nost�ki� i spo�łe�czeń�stwa.� Wiel�cy� in�we�sto�rzy� niebu�du�ją�wła�snych�do�mów�w cie�niu�sta�wia�nych�masz�-tów�prze�kaź�ni�ko�wych.�My�wszy�scy�rów�nież�ma�mypra�wo�ocze�ki�wać�rów�no�wa�gi�bio�lo�gicz�nej�w bli�skimoto�cze�niu.
Swie tła na Na pie raj
Technologia nie dla każdego Cd. ze strony 1
Cd. ze strony 1
Wy kła dow cy i or ga ni za to rzyIV Ogól no pol skiej Kon fe ren cji Na uko wej
Pro ble my psy chia trycz ne w prak ty ce le ka rza ro dzin ne go
An�to�ni� Dłu�gosz– prof.�dr�hab.�ks.bi�skup� po�moc�ni�czyczę�sto�chow�ski� (zesto�li�cą� ty�tu�lar�nąAgar),� wy�świę�co�nyprzez� Ja�na Paw�-ła II w 1994�r.�Dusz�-
pa�sterz� osób� uza�le�żnio�nych,� twór�caośrod�ka�po�mo�cy�– „Be�ta�nia”.�Współ�-twór�ca� pro�gra�mów� TVP� „Ziar�no”,Ka�wa�ler�Or�de�ru�Uśmie�chu.
Piotr� Ga�łec�ki– doc.� dr� hab.� n.med.,� Kli�ni�ka� Psy�-chia�trii� Do�ro�słychUni�wer�sy�te�tu� Me�-dycz�ne�go� w Ło�dzi.Współ�au�tor� ba�dańpo�twier�dza�ją�cych
wpływ�tlen�ku�azo�tu�na wy�stę�po�wa�niede�pre�sji�i ro�li�le�ków�prze�ciw�za�pal�nychw jej�le�cze�niu.�Wy�ni�ki�ba�dań�pu�bli�ko�-wa�no�m.in.�w cza�so�pi�śmie�Ame�ry�kań�-skie�go� To�wa�rzy�stwa� Psy�chia�trycz�ne�go„Psy�chia�tric�News”.
Woj�ciech� Grusz�-czyń�ski� – prof.� drhab.�n.�med.,�Kli�ni�-ka�Psy�chia�trii�Do�ro�-słych� Uni�wer�sy�te�tuMe�dycz�ne�go� w Ło�-dzi,� do�świad�czo�nypsy�chia�tra,� au�tor
wie�lu�pu�bli�ka�cji�z dzie�dzi�ny�psy�chia�triii neu�ro�lo�gii,�w tym�no�wa�tor�skich�ana�-liz�do�ty�czą�cych�za�bu�rzeń�psy�chicz�nychwśród� po�bo�ro�wych� oraz� żoł�nie�rzyw cza�sie�po�ko�ju�i dzia�łań�wo�jen�nych.Au�tor� uni�kal�nych� ba�dań� nad mi�kro�-
usz�ko�dze�nia�mi� oko�ło�po�ro�do�wy�mimó�zgu�i ich�kon�se�kwen�cji�w do�ro�słymży�ciu.
Lu�cy�na Go�liń�ska– prof.�dr�hab.�Za�-kład� Psy�cho�lo�giiOso�bo�wo�ści� i Ró�-żnic� In�dy�wi�du�al�-nych,� In�sty�tut� Psy�-cho�lo�gii� Uni�wer�sy�-te�tu� Me�dycz�ne�go
w Ło�dzi.�Au�tor�ka�wie�lu�pu�bli�ka�cji�na�-uko�wych�i ksią�żek,�m.in.�ostat�nio�wy�-da�nej� „Pra�co�ho�lizm� – uza�le�żnie�nieczy�pa�sja”,�ba�dań�na�uko�wych�dot.�sa�-mo�kon�tro�li�emo�cji,�su�per�wi�zor�PTP.
Sła�wo�mir� Ja�ki�ma– dr� n.� med.,� spe�-cja�li�sta� psy�chia�tra,sek�su�olog,� psy�cho�-te�ra�peu�ta.�Jest�or�dy�-na�to�rem�Oddz.�Psy�-c h i a �t r y c z �n e �g ow Szpi�ta�lu�im.�dr�W.
Oczko� w Prza�sny�szu,� kon�sul�tan�temwo�je�wódz�kim� woj.� ma�zo�wiec�kie�go.Au�tor� licz�nych�pu�bli�ka�cji�na�uko�wychi po�pu�lar�no�nau�ko�wych� z dzie�dzi�nypsy�chia�trii,�psy�cho�lo�gii�i sek�su�olo�gii.
Iwo�na Kło�szew�ska– prof.� dr� hab.� n.med., kie�row�nikKli�ni�ki� Psy�chia�triiWie�ku� Po�de�szłe�goi za�bu�rzeń� Psy�cho�-tycz�nych� Uni�wer�sy�-te�tu� Me�dycz�ne�go
w Ło�dzi.�Wy�bit�ny�na�uko�wiec�i dy�dak�-tyk,�au�tor�ka�wie�lu�pu�bli�ka�cji.
Jo�lan�ta�Ra�be�– Ja�-błoń�ska�– prof.�drhab.� n.� med.,� kie�-row�nik I Ka�te�dryPsy�chia�trii� UMw Ło�dzi�oraz�Kli�ni�-ki� Za�bu�rzeń� Afek�-tyw�nych� i Psy�cho�-
tycz�nych,� Uni�wer�sy�te�tu� Me�dycz�ne�gow Ło�dzi.�Kon�sul�tant�Wo�je�wódz�ki� ds.Psy�chia�trii,� Re�dak�tor� na�czel�ny� Psy�-chia�trii�i Psy�cho�lo�gii�Kli�nicz�nej,�Czło�-nek� PAN,� au�tor�ka� wie�lu� roz�dzia�łóww wie�lu� pod�ręcz�ni�kach� i mo�no�gra�-fiach� psy�chia�trycz�nych� oraz� re�dak�tormo�no�gra�fii.
To�masz� So�bów– prof.� nadzw.� drhab.�n.�med. Kli�ni�-ka� Psy�chia�trii� Wie�-ku�Po�de�szłe�go� i Za�-bu�rzeń� Psy�cho�tycz�-nych� UM� w Ło�dzi.Au�tor�wie�lu�ar�ty�ku�-
łów� na�uko�wych� i pu�bli�ka�cji,� m.in.ksią�żki�„Za�bu�rze�nia�po�znaw�cze�i psy�-chicz�ne�w cho�ro�bie� Par�kin�so�na”,� ba�-dań� zwią�za�nych� z cho�ro�ba�mi� wie�kupo�de�szłe�go.
Ka�ri�na Sta�siak– ma�gi�ster� pe�da�-go�gi�ki,� mi�strzy�niNLP,� spe�cja�list�kate�ra�pii� uza�le�żnieńpra�cu�ją�ca� od wie�lulat�z oso�ba�mi�uza�le�-żnio�ny�mi,� kie�row�-
nik� Od�dzia�łu� Le�cze�nia� Uza�le�żnieńw Kli�ni�ce�WOL�MED�w Du�biu.
Je�rzy� Ve�tu�la�ni– prof.� dr� hab.� n.med.,� Dok�tor� Ho�-no�ris� Cau�sa� Uni�-wer�sy�te�tu� Me�dycz�-ne�go�w Ło�dzi. Kie�-row�nik� Za�kła�duBio�che�mii� In�sty�tu�-
tu�Far�ma�ko�lo�gi�PAN�w Kra�ko�wie.�Au�-tor�no�wa�tor�skich�hi�po�tez�i teo�rii�na�-uko�wych,� współ�od�kryw�ca� (wrazz Fri�do�li�nem� Sul�se�rem)� m.in.� zja�wi�-ska� „be�ta�-do�wn�re�gu�la�cji”,� któ�re� za�-po�cząt�ko�wa�ło� no�we� spoj�rze�niena me�cha�ni�zmy�po�wsta�wa�nia� i te�ra�-pii� de�pre�sji.� Naj�czę�ściej� cy�to�wa�nymod�kry�ciem�Pro�fe�so�ra�jest�twier�dze�nie,że� le�ki� i ku�ra�cje� prze�ciw�de�pre�syj�nepo�wo�du�ją� ada�pta�cyj�ne� zmia�nyw mó�zgu.
Jo�an�na Wy�so�gląd– Wol�niak� – le�-karz,� spe�cja�li�stapsy�chia�tra,� or�ga�ni�-za�tor�ka�Kon�fe�ren�cji,z a �ł o �ż y �c i e l �k ai współ�wła�ści�ciel�kaKli�ni�ki� Wol�med,
dok�to�rant�ka�Uni�wer�sy�te�tu�Me�dycz�ne�-go� w Ło�dzi.� Po�pu�la�ry�za�tor�ka� wie�dzyo zdro�wiu� psy�chicz�nym,� ini�cja�tor�kawie�lu� ak�cji� spo�łecz�nych� i dzia�łańzwią�za�nych�z eman�cy�pa�cją�osób�cho�-rych�i uza�le�żnio�nych.
Sła�wo�mir�Wol�niak– le�karz,� spe�cja�li�-sta�psy�chia�tra,�bie�-gły� są�do�wy,� współ�-wła�ści�ciel� i or�dy�na�-tor�Kli�ni�ki�Wol�med,ab�sol�went� MBAWSPiZ� im. L.� Koź�-
miń�skie�go� w War�sza�wie,� dok�to�rantUni�wer�sy�te�tu� Me�dycz�ne�go� w Ło�dzi.Pa�sjo�nat� – spo�łecz�nik,� któ�ry� usi�łu�jew swo�im�re�gio�nie�zli�kwi�do�wać�ba�rie�-ry� zwią�za�ne� z do�stęp�no�ścią� osób� za�-gro�żo�nych� i cho�rych� psy�chicz�niedo opie�ki�spe�cja�li�stycz�nej.
do roz�sze�rze�nia� świa�do�mo�ści� i du�-cho�we�go� roz�wo�ju,� ale� ta�kże� do sa�-mo�re�ge�ne�ra�cji� fi�zycz�nej� i psy�chicz�-nej.� Mo�żna� skon�cen�tro�wać� sięna mo�dli�twie� wo�kół� jed�nej� fra�zybądź�sło�wa,�ale�mo�żna�też�po�szu�kaćdziec�ka� w swo�jej� du�cho�wo�ści� i tro�-skli�wie�się�nim�za�opie�ko�wać,�na�pra�-wia�jąc� krzyw�dy,� ja�kie�wy�rzą�dził�muczas.�Wie�lu�psy�cho�te�ra�peu�tów�z po�-wo�dze�niem� ko�rzy�sta� z tych� me�tod,po�ma�ga�jąc� oso�bom� cier�pią�cymna ró�żne� dys�funk�cje� psy�chicz�ne,� fi�-zycz�ne�i spo�łecz�ne.Wa�żne,�aby�prak�ty�ki�me�dy�ta�cyj�ne
wpro�wa�dzał� do�świad�czo�ny� tre�nerdu�cho�wy,�któ�ry�do�bie�rze�od�po�wied�-nie� ćwi�cze�nia,� ade�kwat�ne� do sta�nui umie�jęt�no�ści� sku�pie�nia� się� pod�-opiecz�ne�go.� Mo�że� to� być� za�rów�nopsy�cho�te�ra�peu�ta� jak� i ka�płan� o od�-po�wied�nich�kwa�li�fi�ka�cjach.Środ�ki� far�ma�ko�lo�gicz�ne� ra�tu�ją
zdro�wie� i ży�cie� czło�wie�ka.� Nie�ste�ty,nie�wie�le� jest� ta�kich,� któ�re� nie� wy�-wie�ra�ją� skut�ków� ubocz�nych.� – Czę�-sto� się� zda�rza,� że� le�cze�nie� jed�ne�goor�ga�nu�nie�uchron�nie�nie�sie�za�gro�że�-nie� dla� in�nych� – mó�wi� Sła�wo�mirWol�niak,� le�karz� psy�chia�tra.� – Ro�ląle�ka�rza�jest�osza�co�wa�nie�bi�lan�su�ko�-rzy�ści� i za�gro�żeń.� Me�dy�cy�na� ho�li�-stycz�na,�któ�rej�od lat�je�stem�prak�ty�-kiem,� na�ka�zu�je� jed�nak,� aby� za�wszedia�gno�zo�wać�cho�ro�bę�w jak�naj�szer�-szym�kon�tek�ście�i po�wią�za�niu�z kon�-dy�cją� psy�chicz�ną� czło�wie�ka.� Je�śli� tomo�żli�we,� war�to� roz�po�cząć� le�cze�nieod uru�cho�mie�nia�wła�snych�za�so�bówwe�wnętrz�nej� ener�gii� cho�rej� oso�by.Wy�ma�ga�to�jed�nak�rów�nież�pew�nychwy�rze�czeń,� dys�cy�pli�ny� i wy�sił�kuod sa�me�go� pa�cjen�ta.� Przy ta�kiejwspół�pra�cy� mo�żna� po�ko�nać� na�wetnie�ule�czal�ną�cho�ro�bę.
(S.N)
Aryt mia wy ma gaspo ko ju i sku pie nia
Szczę śli we ma łżeń stwochro ni przed za wa łemOso�by� po za�wa�le� ser�ca,� po�dat�ne� na wy�bu�chy
zło�ści� i gnie�wu�dwu�krot�nie�czę�ściej�do�zna�ją�po�-wtór�ne�go�ata�ku�– stwier�dzi�li�zgod�nie�spe�cja�li�ściuczest�ni�czą�cy�w nie�daw�nym�pa�ry�skim�kon�gre�sieEu�ro�pej�skie�go� To�wa�rzy�stwa� Kar�dio�lo�gicz�ne�go.Dok�tor M.� Mil�ler� z Uni�wer�sy�te�tu� w Bal�ti�morprzed�sta�wił�ta�kże�ba�da�nia,�z któ�rych�wy�ni�ka,�żelu�dzie� o po�god�nym�uspo�so�bie�niu,�któ�rzy� czę�stosię� śmie�ją� i żar�tu�ją,� ma�ją� po�sze�rzo�ne� na�czy�niakrwio�no�śne�i o 22�proc.�lep�szy�prze�pływ�krwi�niżpa�cjen�ci�ze�stre�so�wa�ni.�Tym�sa�mym�są�mniej�na�-ra�że�ni�na ry�zy�ko�cho�rób�ukła�du�krą�że�nia.Mó�wi�Sła�wo�mir�Wol�niak, or�dy�na�tor�Kli�ni�ki�Wol�-
med:– Pra�sa�na�uko�wa�pu�bli�ku�ją�ca�wnio�ski�z te�go�kon�-
gre�su�do�no�si�ta�kże�o ba�da�niach�pa�cjen�tów�po ope�ra�-cji� wsta�wie�nia� by�pas�sów.� Wy�ni�ka� z nich,� że� oso�byw szczę�śli�wych�związ�kach�ma�łżeń�skich�ma�ją�trzy�krot�-nie�więk�szą�szan�sę�na wie�lo�let�nie�prze�ży�cie�po ope�ra�-cji�niż�ich�ró�wie�śni�cy�sta�nu�wol�ne�go.�Mę�żczyź�ni�ży�jądłu�żej,�niż� ich�sa�mot�ni� ró�wie�śni�cy,�na�wet�w nie�zbytuda�nych� związ�kach,� na�to�miast� nie�za�do�wo�lo�ne� żo�nyma�ją�zbli�żo�ną�dłu�gość�prze�ży�cia�po ope�ra�cji�jak�pa�niesa�mot�ne.�U obu�płci�szan�sa�na dłu�go�let�nie�prze�ży�ciewzra�sta�wraz�z po�zio�mem�sa�tys�fak�cji�z ma�łżeń�stwa.Oso�bo�wość�czło�wie�ka�kształ�tu�je�się�w ca�łym�okre�-
sie� je�go� roz�wo�ju.� Wy�ni�ka� za�rów�no� z cech� osob�ni�-czych,�jak�i śro�do�wi�sko�wych.�Dla�te�go�jej�zmia�na�bądźmo�dy�fi�ka�cja�są�nie�zwy�kle�trud�ne�i wy�ma�ga�ją�przedewszyst�kim�świa�do�mo�ści�i za�an�ga�żo�wa�nia�pa�cjen�ta.Pra�wi�dło�wa�re�ha�bi�li�ta�cja�cho�re�go�po za�wa�le�wy�ma�-
ga�wie�le�wy�sił�ku�i sku�pie�nia�za�rów�no�od le�ka�rzy�jaki od je�go�bli�skich.�W okre�sie�re�kon�wa�le�scen�cji�war�toprze�ana�li�zo�wać�nie�tyl�ko�me�to�dy�le�cze�nia�i kon�sul�ta�-cji�z kar�dio�lo�giem,�ale�ta�kże�po�za�so�ma�tycz�ne�przy�czy�-ny,� któ�re� do�pro�wa�dzi�ły� do cho�ro�by� nie�do�krwien�nejmię�śnia�ser�co�we�go.�Wie�lu�ba�da�czy�wska�zu�je�na ści�słyzwią�zek� za�cho�ro�wań,� a ty�pem� oso�bo�wo�ści.� Naj�bar�-dziej,� pod wzglę�dem� psy�chicz�nym,� na do�le�gli�wo�ściwień�co�we�na�ra�że�ni�są� lu�dzie�z oso�bo�wo�ścią� ty�pu�A.Jest�to�oso�bo�wość�cha�rak�te�ry�zu�ją�ca�się�wy�so�kim�po�-zio�mem�am�bi�cji,�stre�su,�ten�den�cją�do agre�sji,�wro�go�-ści�i ry�wa�li�za�cji,�a przy tym�ni�skim�po�zio�mem�zdol�no�-ści�do kom�pro�mi�su�i ugo�dy.Przy�ta�czam�te�in�for�ma�cje,�aby�uświa�do�mić�jak�wie�-
le�za�le�ży�od nas�sa�mych,�za�rów�no�w pro�fi�lak�ty�ce�jaki te�ra�pii�cho�rób�ser�ca.�Pod�sta�wą�jest�har�mo�nia�w ży�ciuro�dzin�nym.�Je�śli�ma�łżon�ko�wie�nie�po�tra�fią�jej�zbu�do�-wać�sa�mo�dziel�nie,�za�chę�cam�do sko�rzy�sta�nia�z te�ra�piiro�dzin�nej.
Po�wszech�nie� uzna�je� się,� że� te�le�wi�zjaoraz� no�wo�cze�sne� me�dia� elek�tro�nicz�nenaj�bar�dziej� za�gra�ża�ją� dzie�ciom� i mło�-dzie�ży,�sprzy�ja�jąc�ró�żnym�za�cho�wa�niompa�to�lo�gicz�nym.�Tym�cza�sem�oka�zu�je�się,że� oso�by� do�ro�słe,� szcze�gól�nie� se�nio�rzypo�tra�fią� rów�nie� moc�no� za�tra�cić� sięw ob�co�wa�niu�z ty�mi�no�śni�ka�mi,�gu�biąckon�takt�ze�świa�tem�rze�czy�wi�stym.�Naj�-czę�ściej� wy�ni�ka� to� z po�czu�cia� pust�kii osa�mot�nie�nia,�cech�osob�ni�czych,�bra�-ku� na�wy�ków� hi�gie�ny� psy�chicz�nej� czynie�do�stat�ku�in�nych�bodź�ców�in�te�lek�tu�-al�nych.Uciecz�ką�od mę�czą�cej�rze�czy�wi�sto�ści
mo�gą� być� ró�żne� spo�so�by� re�gu�lo�wa�niana�stro�ju.�Na przy�kład�go�dzi�ny�spę�dza�ne
przed te�le�wi�zo�rem,� zwięk�sza�ją�ce� dy�-stans� do do�mow�ni�ków� i bu�du�ją�ce� po�-czu�cie�wię�zi�emo�cjo�nal�nej�z po�sta�cia�miz ekra�nu.� Oso�ba� skon�cen�tro�wa�nana prze�łą�cza�niu� ka�na�łów� i do�bie�ra�niupro�gra�mów,�prze�sta�je�my�śleć�o po�trze�-bie�zmia�ny�swo�je�go�na�stro�ju�przez�do�-ko�ny�wa�nie�zmian�w swo�im�ży�ciu.�Re�gu�-la�to�rem�emo�cji�i po�zio�mu�stre�su�sta�je�sięekran.�Me�cha�nizm,�po�dob�ny�jak�w in�-nych�uza�le�żnie�niach�spra�wia,�że�po�cząt�-ko�wa�przy�jem�ność�za�mie�nia�się�w przy�-mus.�Umysł�ata�ko�wa�ny�nad�mia�rem�bodź�-
ców�i wra�żeń,�nie�jest�w sta�nie�prze�two�-rzyć�wszyst�kich�in�for�ma�cji.�Pro�wa�dzi�tona prze�mian�do sta�nów�zde�ner�wo�wa�nia
lub�apa�tii.�Przy�mus�usy�pia�nia�przy włą�-czo�nym�te�le�wi�zo�rze�mo�że�rów�nież�wy�-ni�kać�z za�bu�rzo�nej�pra�cy�mó�zgu�w cią�-gu� dnia,� któ�ry� za�le�wa�ny� jest� głów�niewia�do�mo�ścia�mi� pły�ną�cy�mi� z ekra�nu.Nie� ma� szan�sy� na sku�pie�niu� sięnad spra�wa�mi�re�al�ne�go�ży�cia.�Po wy�łą�-cze�niu� ze�wnętrz�ne�go� sty�mu�la�to�ra,� nie�-prze�two�rzo�ne� my�śli� pły�ną� wzmo�żo�nąla�wi�ną,� a neu�ro�ny� mó�zgo�we� pró�bu�jąnad�ro�bić�stra�co�ny�czas.�Po�ja�wia�się�lęk,drę�czą�spra�wy�za�nie�dba�ne�w cią�gu�dniai chęć�kon�tak�tu�z ulu�bio�nym�me�dium.Bez�zmia�ny�tych�przy�zwy�cza�jeń�czło�-
wiek�po�pa�da�w otę�pie�nie�i sta�ny�de�pre�-syj�ne,� po�dob�nie� jak� przy uza�le�żnie�niuod środ�ków�psy�cho�ak�tyw�nych. (S.N)
Symulacja projektowanej elektrowni, zdjęcieze strony Stowarzyszenia Gminy Dobków.
Na ła mach cza so pi sma „Jo ur nal of the Ame ri can Me di cal As so cia tion” (JA MA) opu bli ko wa no wy ni ki ba dań ame ry kań skich uczo nych, któ rzy ostrze -ga ją, że zbyt dłu gi czas spę dza ny przed te le wi zo rem zwięk sza ry zy ko po wsta nia cu krzy cy ty pu 2, cho rób ukła du ser co wo -na czy nio we go, a na wet przed -wcze snej śmier ci.
Uza le żnie nie od te le wi zji
Bez piecz ny spo sób re gu lo wa nia na stro ju Fot.: A.Na pie raj
Jest bar dzo wie le tech nik me dy -ta cyj nych...
09-wolmed_Wolmed.qxd 2011-10-09 13:28 Page 2
Mó�wi� Jo�an�-na Wy��so�gląd�– Wol�-niak,� le�karz� psy�-chia�tra,�dy�rek�tor�kaPo�rad�ni� Zdro�wiaP s y �c h i c z �n e �g o
przy Kli�ni�ce� Wol�med� w Du�biu� k.Beł�cha�to�wa:
– Kar�dio�mio�pa�tia� stre�so�wa� do nie�-daw�na ucho�dzi�ła� za rzad�ką� przy�pa�-dłość,� opi�sa�ną� przez� ja�poń�skich� na�-ukow�ców�ja�ko�Ze�spół�Ta�kot�su�bo,�i dia�-gno�zo�wa�ną�głów�nie�w kra�jach�azja�tyc�-kich.W ostat�nich�la�tach�jed�nak�co�raz�wię�-
cej�eu�ro�pej�skich�i ame�ry�kań�skich�le�ka�-rzy� in�for�mu�je,� że� cho�ro�ba� ta� do�ty�czyrów�nież� miesz�kań�ców� in�nych� re�gio�-nów,� w więk�szo�ści� ko�biet� w okre�sieme�no�pau�zy� i krót�ko�po nim.�Pro�blemstał� się� tak�po�pu�lar�ny,� że�na�zwa�no�go„Ze�spo�łem�zła�ma�ne�go�ser�ca”�i pod�ję�to
wie�le�po�glą�do�wych�ba�dań,�któ�re�przy�-no�szą�wciąż�no�we�hi�po�te�zy.Głów�na z nich� su�ge�ru�je,� że� czę�stą
przy�czy�ną� te�go� ze�spo�łu� jest� sil�ny� streszwią�za�ny�np.�z utra�tą�i roz�sta�niem�z bli�-ską�oso�bą,�in�ny�mi,�gwał�tow�ny�mi�zmia�-na�mi�w sy�tu�acji�ży�cio�wej,�na któ�re�pa�-cjent�nie�był�przy�go�to�wa�ny.�Gwał�tow�-na re�ak�cja� hor�mo�nal�na or�ga�ni�zmu,w tym�nad�mier�nie�wy�rzu�ca�na ad�re�na�li�-na,�skut�ku�je�za�bu�rze�niem�funk�cji�ser�ca,upo�śle�dza�jąc� przede� wszyst�kim� pra�cęle�wej�ko�mo�ry.Jak�su�ge�ru�ją�da�ne�da�ne�z pre�sti�żo�we�-
go�pi�sma�Jo�ur�nal�of�the�Ame�ri�can�Me�-di�cal�As�so�cia�tion,� kar�dio�mio�pa�tia� stre�-so�wa,�ta�kże�w ba�da�niach�EKG�do złu�-dze�nia�przy�po�mi�na za�wał�ser�ca,�ale�niestwier�dza� się� w niej� za�mknię�cia� anizwę�że�nia�tęt�nic�wień�co�wych,�a po�ziommar�ke�rów�mar�twi�cy�mię�śnia�ser�co�we�gojest� ni�ski.� W od�ró�żnie�niu� od osóbpo za�wa�le,� któ�rych� re�kon�wa�le�scen�cja
jest�dłu�go�trwa�ła,�pa�cjen�ci�z „Ze�spo�łemzła�ma�ne�go� ser�ca”�wra�ca�ją� do zdro�wiapo kil�ku�dniach.�Po�zo�sta�je�jed�nak�nie�-bez�pie�czeń�stwo�zbyt�gwał�tow�nej� re�ak�-cji�or�ga�ni�zmu�na ka�żdy�na�stęp�ny�stres,któ�ry�mo�że�pro�wa�dzić�do za�wa�łu.
W przy�pad�ku�te�go�ze�spo�łu�szcze�gól�-nie�za�sad�ne�jest�przy�po�mnie�nie,�że�si�łamię�śnia�ja�kim�jest�ser�ce�za�le�ży�od sta�nuumy�słu.Je�śli�umysł�nie�mo�że�po�ko�nać�ba�rie�-
ry�stra�chu,�lę�ku,�wsty�du�czy�ża�lu,�wy�śleor�ga�ni�zmo�wi�sy�gna�ły�o po�trze�bie�nad�-mier�nej�ochro�ny�bio�che�micz�nej,�a ta�kamo�bi�li�za�cja�mo�że�pro�wa�dzić�do uszko�-dze�nia� na�rzą�dów� we�wnętrz�nych.� Naj�-bar�dziej� na�ra�żo�ne� są� oso�by,� któ�re� niepo�tra�fią�od�re�ago�wy�wać�na�pię�cia,�ukry�-wa�ją� swo�je� zde�ner�wo�wa�nie� i tłu�miąemo�cje.Dla�te�go� co�raz� wię�cej� ba�da�czy� pod�-
kre�śla,� że� ro�la� psy�cho�lo�gów� i psy�chia�-trów,� za�rów�no�w pro�fi�lak�ty�ce� jak� i le�-cze�niu� cho�rób� ser�ca� i ukła�du� krą�że�niajest�nie�oce�nio�na.Ka�żdy� ro�dzaj� kar�dio�mio�pa�tii,� za�bu�-
rza�ją�cej� struk�tu�rę� czy� pra�cę� ser�ca� jestzło�żo�nym� pro�ble�mem� me�dycz�nym.Dla�te�go� pa�cjen�ci� po�win�ni� po�zo�sta�waćpod sta�łą�opie�ką�kar�dio�lo�ga�i szcze�gól�-nie� za�dbać� o rów�no�wa�gę� psy�chicz�ną,ko�rzy�sta�jąc�z po�mo�cy�spe�cja�li�stów.
Spór na te mat no wych tech no lo gii, ich wpły wu na śro do wi sko i kon dy cjęczło wie ka trwa od za ra nia cy wi li za cji. Ka żdy wy na la zek, po czy na jąc od ko -ła, po przez ma szy ny pa ro we czy ża rów kę pod da wa ny był fa li kry ty ki za nimstał się pro duk tem glo bal nym. Nie ozna cza to jed nak, że po win ni śmy bez -kry tycz nie ak cep to wać ka żde roz wią za nie tech no lo gicz ne, nie py ta jąco szcze gó ło we ba da nia zwią za ne z je go wpły wem na zdro wie czło wie ka.Po la tach za chwy tu tech no lo gia mi bez prze wo do wy mi oraz fer ma mi wia tro -wy mi nad szedł czas na re flek sje i py ta nia o ich wpływ na śro do wi sko i or ga -nizm ludz ki.
Tech no lo gia nie dla ka żde go
Gazeta bezpłatna Kliniki Wolmed Nr 9 n październik 2011 r.
Pro ble my zdro wot nei dy le ma ty mo ral ne
czło wie ka XXI wie kuSła wy pol skiej psy chia trii
i psy cho lo gii w Beł cha to wieWy�bit�ni�pol�scy�i eu�ro�pej�scy�spe�cja�li�ści�psy�chia�-
trii� i psy�cho�lo�gii� spo�tka�ją� się� w paź�dzier�ni�kuna IV Ogól�no�pol�skiej� Kon�fe�ren�cji� Na�uko�wejw Beł�cha�to�wie,� aby� dys�ku�to�wać� o pro�ble�machpsy�cho�so�ma�tycz�nych�z ja�ki�mi�spo�ty�ka�ją�się�wszy�-scy�le�ka�rze�w swo�jej�prak�ty�ce.Kon�fe�ren�cje�or�ga�ni�zo�wa�ne�przez�Kli�ni�kę�Wol�-
med�z Du�bia�wpi�sa�ły�się�już�w kra�jo�braz�kul�tu�ral�-ny� i na�uko�wy� re�gio�nu� łódz�kie�go.�Or�ga�ni�za�to�rzyli�czą,� że� spe�cja�li�ści� pod�po�wie�dzą� nie� tyl�ko,� jakpo�ma�gać�oso�bom�z za�bu�rze�nia�mi�psy�chicz�ny�mi,ale�przede�wszyst�kim�jak�pro�wa�dzić�kon�se�kwent�-ną� i sku�tecz�ną� pro�fi�lak�ty�kę,� któ�ra� przed ni�miuchro�ni.�Wy�kła�dy� do�ty�czyć� bę�dą�m.in.� de�pre�sjiw cho�ro�bach� ukła�du� krą�że�nia� i cu�krzy�cy,� za�bu�-rzeń�sek�su�al�nych�w cho�ro�bach�psy�chicz�nych,�ze�-spo�łów� otę�pien�nych�w nad�ci�śnie�niu� tęt�ni�czym,za�bu�rzeń� czu�cia� bó�lu� w de�pre�sji� i schi�zo�fre�nii,a ta�kże�dy�le�ma�tów�mo�ral�nych�czło�wie�ka XXI w.
IV Ogól no pol ska Kon fe ren cja Na uko wa
„Pro ble my psy chia trycz ne w prak ty ce le ka rza ro dzin ne go
– no wo cze sne me to dy le cze nia”Czas:�14-15�paź�dzier�ni�ka�2011�r.,�godz.�10.00Miej�sce: Beł�cha�tów,�Sport�Ho�telOr�ga�ni�za�to�rzy: Kli�ni�ka�Wol�med,�Fun�da�cja�Roz�-wój�-Lep�sza�Przy�szłośćPa�tro�nat�na�uko�wy: prof.�Woj�ciech�Grusz�czyń�skiPa�tro�nat� ho�no�ro�wy:� Sta�ro�sta� Beł�cha�tow�ski,�Pre�zy�dent�Beł�cha�to�waWię�cej�in�for�ma�cji:�www.wol�med.plhttp://swolniak.blogspot.com
4 NR 9 n PAŹDZIERNIK 2011 R.
Równowaga NR 9/11 bezpłatny kwartalnik psychiatryczny.Wydawca: WOLMED Klinika psychiatryczna i terapi uzależnień. Adres: 97-420 Szczerców, Dubie1. www.wolmed.pl
Klinika Wolmed 97-420 SzczercówDubie 1A, k. Bełchatowa, woj. łódzkieTel.: 44 635 63 03, 44 635 63 23Tel. kom. 667 951 824www.wol med.plema il: biu ro@wol med.az.plblog or dy na to ra: http://swol niak.blog spot.comFa ce bo ok: www.fa ce bo ok.com/SWol niak.Wol med
Bezpłatne konsultacje telefoniczne:w każdy wtorek i środę w godz. 12.00 - 14.00
tel. 44 635 63 03, 44 635 63 23
Po rad nie Zdro wia Psy chicz ne goWol med: Łódź, ul. Piotr kow ska 17 Beł cha tów, ul. Opa lo wa 9 Piotr ków Try bu nal ski, ul. 3 ma ja 2 To ma szów Ma zo wiec ki, ul. K. Ben nie go 6a
Re je stra cja ca ło do bo wa do kli ni ki i wszyst kich po rad ni:
tel. 44 635 63 03
Sieradz ZduńskaWola
Widawa
DUBIE
Łask
Pabianice
Drużbice
Zelów
Kluki
Bełchatów
RadomskoPajęczno
RusiecSzczerców
Wieluń
483
483
485480
486
1214
42
8
Mapa dojazdowa do Kliniki Wolmed
97-420 Szczerców, Dubie 1A koło Bełchatowa, woj. Łódzkietel. (044) 635 63 03, (044) 631 92 51
Redakcja i projekt gazety: Żarówka PR i Marketing Swietłana Napieraj; tel. 506 819 690
Grafika i skład – Marek Urbańczyk
Ukry te po le elek tro ma gne tycz neCo�raz�wię�cej�na�ukow�ców,�w tym�le�ka�rzy,�wska�-
zu�je�na ro�sną�ce�za�gro�że�nia�nie�ty�le�ze�stro�ny�po�je�-dyn�czych� sprzę�tów,� ale� sy�ner�gii� sie�ci,� ja�ka� opla�tana�sze�do�my,�miej�sca�pra�cy�i wy�po�czyn�ku.�Po�la� elek�tro�ma�gne�tycz�ne� (PEM)� są�nie�wi�dzial�ne,
nie�wy�da�ją� dźwię�ków� ani� za�pa�chów.�Nie�wy�sy�ła�jążad�ne�go�wy�kry�wal�ne�go� ludz�ki�mi� zmy�sła�mi� ostrze�-
że�nia,� któ�re� po�zwo�li�ło�by� sku�tecz�nie� bro�nić� sięprzed ich�od�dzia�ły�wa�niem.�Więk�szość�ba�dań�wska�-zu�je� jed�nak,� że� wy�wie�ra�ją� bez�po�śred�ni� wpływna układ� ner�wo�wy� i od�por�no�ścio�wy.� Nie�po�ko�ją�cesą�wy�ni�ki�ba�dań,�któ�re�do�wio�dły,�że�na�wet�sła�be�po�-le�elek�tro�ma�gne�tycz�ne�spo�wal�nia�pro�duk�cję�me�la�to�-ni�ny.� Jest� to� hor�mon� pro�du�ko�wa�ny� przez� gru�czoł
Pod ta kim wia tra kiem bez piecz niej Fo t.: A. Na pie raj
Cd. na stronie 2
Aryt mia wy ma ga spo ko ju i sku pie niaPo�ję�cie�me�dy�ta�cji�nie�jest�bez�wa�run�ko�wo�przy�-
pi�sa�ne�do re�li�gii� ani� kon�kret�ne�go� świa�to�po�glą�du.Nie�bez�po�wo�du� jed�nak�wszyst�kie� re�li�gie,�w tymta�kże� ka�to�lic�ka,� czer�pią� z bo�ga�te�go� źró�dła� tychprak�tyk.� Głę�bo�kie� sku�pie�nie� się� nad kon�kret�nąmy�ślą,�tre�ścią�zda�nia�czy�sło�wem�pro�wa�dzi�do wy�-ci�sze�nia� we�wnętrz�ne�go� i ze�wnętrz�ne�go.� Po�zwa�laod�gro�dzić�się�od cha�osu,�któ�re�go�źró�dłem�jest�za�-rów�no� sam�me�dy�tu�ją�cy� jak� i je�go�oto�cze�nie.�Pro�-wa�dzi�do wy�ci�sze�nia�zmy�słów�i umy�słu.Jest� bar�dzo� wie�le� ró�żnych� tech�nik� me�dy�ta�cyj�-
nych,� za�rów�no� re�li�gij�nych,� jak� i nie� zwią�za�nychz wia�rą.� Isto�tą� te�go� sku�pie�nia� jest� od�na�le�zie�niei uru�cho�mie�nie� nie�zba�da�nych� za�so�bów� si�ły� ludz�-kie�go�umy�słu,�któ�ra�mo�że�pro�wa�dzić�nie�tyl�ko�do
Cd. na stronie 3
Na py ta nia pa cjen tów i czy tel ni ków od po wia da Sła wo mir Wol niak
Co nam w mó zgu gra?
Mój�oj�ciec�ma�83�la�ta�i cier�pi�na głę�-bo�ki� za�nik� pa�mię�ci.� Le�ka�rze� twier�-dzą,� że� jest� to� pro�ces� nie�od�wra�cal�ny
i nie�pro�po�nu�ją�żad�nej�te�ra�pii,�prócz�le�ków,�któ�-re� przyj�mu�je� na in�ne� scho�rze�nia.� Jed�nakpo ostat�nim�za�wa�le� ser�ca� i po�by�cie�w szpi�ta�luna�stą�pi�ły�zmia�ny,�któ�re�ca�łą�ro�dzi�nę�wpra�wi�ływ zdu�mie�nie.� Ta�ta,� któ�ry� nie� pa�mię�ta� wie�lusłów�i sła�bo�się�ko�mu�ni�ku�je,�za�czął�na�gle�śpie�-wać�pio�sen�ki� z lat�mło�do�ści,�na�wet�du�że� frag�-men�ty� tek�stu.� Za�czął� też� grać� pro�ste� me�lo�diena pia�ni�nie�(skoń�czył�szko�łę�mu�zycz�ną,�ale�pra�-co�wał�ca�łe�ży�cie�w in�nym�za�wo�dzie).�Po�cząt�ko�-wo�by�li�śmy�szczę�śli�wi,�li�cząc�na dal�szą�po�pra�wępa�mię�ci.� Jed�nak� z cza�sem� „mu�zycz�na� pa�sja”sta�ła�się�kosz�ma�rem�dla�wszyst�kich�do�mow�ni�-ków.�Śpie�wy�roz�po�czy�na�ją�się�o ró�żnych�po�rachdnia�i no�cy�i trwa�ją,�pó�ki�oj�ciec�nie�za�chryp�nie.Za�my�ka�my� przed nim� pia�ni�no,� bo� po�tra�fiw środ�ku�no�cy�za�czy�nać�mu�zy�ko�wa�nie.�Czy�mo�-że�Pan�wy�ja�śnić,�dla�cze�go�tak�się�dzie�je?Mu�zycz�na�pa�mięć�za�re�je�stro�wa�na�jest�w naj�głęb�-
szych�po�zio�mach�świa�do�mo�ści�ludz�kiej.�Gdy�cho�ro�-ba�po�czy�ni�nie�od�wra�cal�ne� spu�sto�sze�nia�w struk�tu�-rach�mó�zgu,�od�bie�rze�zdol�no�ści�po�znaw�cze,�wspo�-mnie�nia� wy�da�rzeń,� po�czu�cie� cza�su� i mo�żli�wość
orien�ta�cji,�z od�le�głych�za�ka�mar�ków�umy�słu�mo�żnajesz�cze� wy�do�być� dźwięk� me�lo�dii� za�pa�mię�ta�nejw dzie�ciń�stwie�czy�w cza�sie�ado�le�scen�cji.�Mu�zycz�nawra�żli�wość�i emo�cjo�nal�ność�po�zo�sta�ją�na�wet�wte�dy,gdy�ga�sną�in�ne�for�my�kon�tak�tu�ze�świa�tem.Zna�ny�ame�ry�kań�ski�psy�chia�tra�i neu�ro�log,�Oli�ver
Sacks,�opi�su�je�przy�pad�ki�pa�cjen�tów,�któ�rym�mi�monaj�cię�ższych� za�bu�rzeń� psy�chia�trycz�nych� i neu�ro�lo�-gicz�nych,� mu�zy�ka� po�zwo�li�ła� od�na�leźć� choć�byna chwi�lę�zna�jo�my�ślad�to�żsa�mo�ści.�Swo�je�JA�za�gu�-bio�ne� w schi�zo�fre�nii,� cho�ro�bie� Par�kin�so�na,� Al�zhe�-ime�ra�czy�Pi�ka.Mu�zy�ko�fi�lia,�to�ro�dzaj�uza�le�żnie�nia,�któ�re�czę�sto
do�ty�ka� lu�dzi�z uszko�dzo�nym�le�wym�pła�tem�czo�ło�-wym.� Dla� jed�nych� jest� prze�kleń�stwem� – zmu�szado nie�ustan�ne�go�wy�bi�ja�nia�ryt�mu,�po�wta�rza�nia�tejsa�mej� fra�zy,�wy�da�wa�nia�nie�kon�tro�lo�wa�nych�dźwię�-ków�bądź�od�twa�rza�nia�utwo�rów,�któ�re�na�tar�czy�wiekrą�żą� w umy�śle.� Dla� in�nych� by�wa� wy�zwo�le�niem,nio�sąc� twór�cze� od�ha�mo�wa�nie� i erup�cję� uśpio�ne�gota�len�tu.Sacks�su�ge�ru�je�np.,�że�mógł�na nią�cier�pieć�Mau�-
ri�cio�Ra�vel,�któ�ry�two�rzył�nie�śmier�tel�ne�Bo�le�ro,�bę�-dąc� praw�do�po�dob�nie� na skra�ju� de�men�cji,� po�prze�-dza�ją�cej�roz�wój�cho�ro�by�Pi�ca,�na któ�rą�zmarł.�Mo�żena to� wska�zy�wać� kil�ku�na�sto�krot�nie� po�wta�rza�na
jed�na�mu�zycz�na�fra�za,�wzmac�nia�na�je�dy�nie�gło�śno�-ścią�i or�kie�stra�cją.�War�to�spoj�rzeć�na oso�by�do�tknię�-te�tym�za�bu�rze�niem�nie�jak�na upo�śle�dzo�ne�i po�zba�-wio�ne� wię�zi� ze� świa�tem� ze�wnętrz�nym,� ale� jakna isto�ty� po�szu�ku�ją�ce� swo�jej� du�cho�wo�ści� mi�mowszyst�ko.Naj�now�sze� me�to�dy� ob�ra�zo�wa�nia� pra�cy� mó�zgu
po�zwa�la�ją�roz�po�znać�zmia�ny�ja�kie�za�cho�dzą�w cza�-sie�słu�cha�nia�mu�zy�ki,�wy�obra�ża�nia� jej�so�bie� i two�-rze�nia.� Mo�że�my� ob�ser�wo�wać� jak� uak�tyw�nia�ją� sięob�sza�ry�od�po�wie�dzial�ne�za od�czu�wa�nie�przy�jem�no�-ści.�Dla�wie�lu�cho�rych�jest�to�je�dy�ny�czas�po�zba�wio�-ny�udrę�ki.
Fot.: A. Na pie raj
Zła ma ne ser ce nie jest me ta fo rą
Fot.: A. Napieraj
09-wolmed_Wolmed.qxd 2011-10-09 13:28 Page 4