KYOTO PROTOKOL

Vodena para (H2O), ugljen dioksid (CO2), metan (CH4) i diazot

oksid (N2O), su staklenički plinovi nastali prirodnim

aktivnostima i oni, izmiješani u

cjelokupnom sloju atmosfere, čine zračni toplinski omotač oko

Zemlje.

Taj omotač sprječava gubitak toplinske

energije u svemir i doprinosi da je klima na Zemlji povoljna za

život.

Bez omotača od stakleničkih plinova, površina Zemlje bi bila 30°C hladnija nego što je danas, nepovoljna za živa

bida, hladna i beživotna.

Sunce zagrijava površinu Zemlje.

Zemlja se zagrijava i emitira toplinsko zračenje.

Na taj način zemljina površina reflektira oko 70% sunčevog zračenja dospjelog na njezinu površinu.

Staklenički plinovi u atmosferi apsorbuju dio tog zračenja, čime dolazi do zagrijavanja atmosfere, što se naziva 'učinak staklenika'.

Kao rezultat takvog procesa, Zemljina površina održava

klimu koja je povoljna za živa bida.

Međutim, izgaranje fosilnih goriva i sječa

šuma uzrokuju povedanje količine

ugljen dioksida (CO2) u atmosferi.

Ljudi svojim aktivnostima

ispuštaju i druge stakleničke plinove,

kao što su metan (CH4) i diazot oksid

(N2O).

Staklenički plinovi nastali ljudskim

aktivnostima utiču na cijeli sistem dovodedi

do dodatnog globalnog

zagrijavanja.

U proteklih 100 godina globalna temperatura je

porasla u prosjeku 0.4 - 0.8 °C.

Kyoto Protokol je predviđen da smanji

globalne emisije stakleničkih plinova s

ciljem postizanja njihove stabilizacije, što de

spriječiti opasne antropogene

promjene klimatskog sistema.

Cilj Kyoto Protokola je bio da ustanovi legalno obavezujudi

međunarodni sporazum, u kome se sve nacije

koje učestvuju, obavezuju da se bave pitanjem globalnog

zagrijavanja i emisije stakleničkih plinova.

Pet principa Kyoto Protokola su:

1. Obaveza smanjenja emisije stakleničkih plinova, koji su legalno obavezujudi za 37 industrijaliziranih zemalja (zemlje Aneksa I), kao i obaveze za ostale potpisnice sporazuma;

2. Priprema politika i mjera koje smanjuju emisiju stakleničkih plinova, kao i korišdenje svih dostupnih mehanizama, kao što su zajednička implementacija, mehanizam čistog razvoja, trgovanje emisijama koji de biti nagrađeni kreditima koji dozvoljavaju više emisija u svojoj zemlji

3. Minimiziranje uticaja na zemlje u

razvoju ustanovljavanjem

fonda za adaptaciju klimatskih promjena

4. Računovodstvo, izvještavanje i revizija, u cilju

osiguranja integriteta Protokola

5. Oformljavanje komiteta koji de

osiguravati integritet Protokola.

Po Protokolu “zemlje Aneksa I” obavezale su se na smanjenje četiri staklenička plina (ugljen dioksid, metan, azot oksid, sumporheksaflorid) i dvije grupe plinova (fluorougljikovodonici i perfluorokarbonska jedinjenja) koje proizvode.

Zemlje Aneksa I su se sporazumjele da smanje svoju ukupnu emisiju stakleničkih plinova za 5.2% od nivoa na kom su oni bili 1990. godine.

Prema odredbama Protokola, svaka od Zemalja Aneksa I je obavezna da preda godišnji izvještaj o svim emisijama stakleničkih plinova i njihovim izvorima, kao i o načinima za njihovo reduciranje po Kyoto Protokolu.

Po Protokolu, Zemlje Aneksa I su se obavezale na nacionalne ili zajedničke ciljeve smanjenja koji iznose:

8% zajedničkog smanjenja za EU i druge,

7% za USA (ovo nije bilo obavezujude, jer USA nije bila potpisnica),

6% za Japan i

0% za Rusiju.

Sporazum dozvoljava povedanje emisije za Australiju od 8% i 10% za Island.

Protokol obezbjeđuje nekoliko fleksibilnih mehanizama koji omogudavaju zemljama Aneksa I da postignu ciljne emisije stakleničkih plinova, tako što de skupljati emisione kredite.

Krediti se mogu prikupiti finansiranjem projekata koji smanjuju emisije u zemljama koje nisu potpisnice Aneksa I ili u drugim zemljama Aneksa I ili kupovinom kredita od zemalja Aneksa I i zemalja koje nisu potpisale Protokol.

U ove mehanizme spadaju trgovina emisijama, mehanizam čistog razvoja i zajednička implementacija.

U praksi ovo znači da zemlje koje nisu potpisnice Aneksa i nemaju restrikcije u

vidu nivoa emisije, dobijaju finansijske podsticaje da razvijaju projekte , koji utiču na smanjenje

emisije stakleničkih plinova, da bi dobili emisione kredite koji se mogu prodati

zemljama Aneksa I, podržavajudi održivi razvoj.

Fleksibini mehanizmi dozvoljavaju Zemljama Aneksa I sa efikasnim industrijama, koje

emituju male nivoe stakleničkih plinova i imaju visoke ekološke standarde, da kupuju emisione

kredite na svjetskom tržištu, umjesto da smanjuju emisije u zemlji.

Najvedi dio prošlih i trenutnih globalnih emisija stakleničkih

plinova potekao je iz razvijenih zemalja;

Emisije po glavi stanovnika u

zemljama u razvoju su još uvijek na niskom nivou;

Dio globalnih emisija koje potiču iz

zemalja u razvoju de porasti u skladu sa

društvenim i razvojnim

potrebama;

Kina, Indija i ostale zemlje u razvoju nisu uključene u bilo koja numerička ograničenja Kyoto Protokola, zato što one nisu glavni doprinosioci emisiji stakleničkih plinova u periodu industrijalizacije prije potpisivanja sporazuma.

Kina je od tada postala najvedi izvor stakleničkih plinova.

Protokol reafirmira princip po kom razvijene zemlje moraju

da pladaju milijarde dolara i da dopremaju tehnologiju drugim zemljama za

istraživanja i projekte vezane za proučavanje

klimatskih promjena.

Najvedi kupci emisionih kredita

su:

- Individualne kompanije

- Vlade država

Izvor ovih kredita su:

Clean Development Mechanism (CDM) tj mehanizam čistog

razvoja i

Joint Implementation (JI),

tj. projekti zajedničke

implementacije.

Razlog za kupovinu ovih kredita su penali

u slučaju neispunjenja obaveza

iz Protokola:

1. Zemlja koja nije ispunila svoju

obavezu se dodatno obavezuje za

smanjenje od 30% i da nadoknadi razliku

koju u prethodnom periodu nije ispunila;

2. Zabranjuje joj se da trguje kreditima dok ovaj penal ne

podmiri

Negativne kritike na Kyoto Protokol potiču od stručnjaka iz oblasti ekonomije iz USA i uglavnom usmjerene na negativan uticaj na cjelokupnu industriju, uključujudi postrojenja za obradu i pravljenje

aluminijuma i gvožđa, proizvodnju papira, preradu nafte, automobilsku industriju.

Postoje zagovornici toga da Protokol ne preduzima dovoljno da bi kriva emisije stakleničkih plinova dovela na željeni nivo.

Drugi smatraju da cijena Kyoto Protokola prevazilazi korist koja se od njega dobija.

Tredi smatraju da su standardi koje postavlja previše optimistični.

Država Udio u ukupnoj emisiji (%)

Kina 22,2

USA 17,8

Indija 5,5

Rusija 5

Japan 4,1

Njemačka 2,4

Kanada 1,8

Velika Britanija 1,7

Južna Koreja 1,6

Iran 1,5

Italija 1,4

Meksiko 1,4

Južna Afrika 1,4

Saudijska Arabijs 1,4

Brazil 1,3

Francuska 1,2

Indonezija 1,1

Australija 1,1

Španija 1,1

Poljska 1

Ostali 23,7

Inicijalni izvještaj BiH za UNFCCC pokazuje da je

najznačajniji izvor emisije CO2 u Bosni i Hercegovini

energetski sektor, koji doprinosi sa 70% ukupnih

emisija CO2.

Sektorski izvori ostalih emisija uključuju

poljoprivredu (12%), industrijske procese (11%) i otpad (3%).

U energetskom sektoru, čvrsta goriva

– ugalj čine najvedi udio (77%), nakon čega slijede tečna goriva (17%) i gas

(6%).

Najvedi izvor CO2 u industrijskim procesima su

proizvodnja željeza i čelika, sa više od

67%.

Glavni izvori metana u Bosni i

Hercegovini, prema Inicijalnom

izvještaju, jesu poljoprivreda (uzgoj stoke),

nekontrolisane emisije iz rudnika uglja i odlaganje

otpada.

Najvede količine emisija N2O dolaze iz poljoprivrednog

tla zbog obrađivanja i uzgoja usjeva.

Male i srednje hidroelektrane

Korištenje solarne energije

Korištenje snage vjetra

Proizvodnja biodizela

CDM projekti u BiH imaju svoju šansu u niskoj energetskoj efikasnosti zemlje, mogudnosti dobivanja energije iz obnovljivih izvora, te upravljanju otpadom.

Obnovljivi izvori energije na koje se računa su:

Hrvatska Srbija Crna Gora Makedonija Bosna i Hercegovina

Ratifikacija UNFCCC-a

1999. 2001.2006.

(sukcesija)1997. 2000.

Ratifikacija

Kyoto prot.

2007. 2007. 2007. 2004. 2007.

Status Annex I ne-Annex I ne-Annex I ne-Annex I ne-Annex I

CDM projekti Da Da Da Da U pripremi