Embed Size (px)
Citation preview
LA ONDOde Esperanto
Novembro2008 ¹11
Interlingvistika jubileo
en UAM
La mirinda ARKONES
UEA kaj Togolando
‚u SAT revigli•as?
La unua SKI en Italio
Nova Esperanto-muzeo
Kial esperantistoj ne
a„etas librojn?
Nova rubriko de E@I
La Sukcena Lando (12)
A.Künzli pri “Esperanto
en Perspektivo”
Novelo de Trevor Steele
Tri grandaj recenzoj
Internacia sendependa magazino en Esperanto
INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2008. ¹11 (169)
Aperas „iumonate
Fondita en 1909 de Aleksandr Sa†arov
Refondita en 1991
Eldonas kaj administras Halina Gorecka
Redaktas Aleksander Kor±enkov
Konstantaj kunlaborantoj Tatjana Auderskaja, István Ertl,Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein, Aleksej Kor±enkov,Alen Kris, Viktor Kulakov, Glebo Malcev, Floréal Martorell,Valentin Melnikov, Andrej Pe„onkin, Sergio Pokrovskij,Aloísio Sartorato, Serge Sire, Maria Sokolova
Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando
Telefono (4012) 656033
Elektronika po›to [email protected]
Hejmpa•o http://Esperanto.Org/Ondo
Abontarifo por 2009Internacia tarifo: 38 eµrojOrienteµropa tarifo: 20 eµrojRuslanda tarifo: 450 rublojPollanda tarifo: 60 zlotojAerpo›ta aldono: 5 eµrojElektronika abono (pdf): 12 eµroj por „iuj landoj
Perantoj vidu la liston sur la pa•o 27 de la februara kajero.
Konto „e UEA avko-u
Recenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro,kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso.
Eldonkvanto 650 ekzempleroj
AnonctarifoPlena pa•o: 100 EUR (2000 rubloj)
Duona pa•o: 60 EUR (1200 rubloj)
Kvarona pa•o: 35 EUR (700 rubloj)
Okona pa•o: 20 EUR (400 rubloj)
Malpligrandaj: 0,50 EUR aµ 10 rubloj por 1 cm²
Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto.
Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso(ruslandaj rubloj) aµ „e nia konto “avko-u” „e UEA.
Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo deEsperanto nur kun permeso de la redakcio aµ de la aµtoro kajkun indiko de la fonto.
© La Ondo de Esperanto, 2008.
“La Ondo de Esperanto” (Âîëíà ýñïåðàíòî). 2008, ¹11 (169).
Åæåìåñÿ÷íûé æóðíàë íà ìåæäóíàðîäíîì ÿçûêå ýñïåðàíòî.
Æóðíàë çàðåãèñòðèðîâàí Ìèíèñòåðñòâîì Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèèïî äåëàì ïå÷àòè, òåëåðàäèîâåùàíèÿ è ñðåäñòâ ìàññîâûõ êîììó-íèêàöèé. Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÏÈ ¹ 77-9723.
Ó÷ðåäèòåëü è èçäàòåëü: Ãîðåöêàÿ Ã. Ð.
Ðåäàêòîð: Êîðæåíêîâ À. Â.
Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü: 19 îêòÿáðÿ 2008 ã.
Öåíà ñâîáîäíàÿ. Òèðàæ: 650 ýêç.
Îòïå÷àòàíî â Ïîëüøå. Presita en Pollando.
Antaµ dek jaroj, en oktobro 1998,mi skribis en La Ondo:
«…estas preskaµ nekred-eble, ke en Esperantujoankoraµ ne ekzistas honoratitolo por persono plejelstare rekomendinta sin,malkiel en la Granda Mon-do, kie la gazetaro (ekzem-ple Time) faras la „iujaranproklamadon de “la homo de lajaro” tradicia institucio. Multajsportaj, kulturaj kaj amatoraj komun-umoj „iujare elstarigas inter siaj anoj la plej eminentajn. LaOndo de Esperanto decidis ›topi la bre„on kaj iniciatis laproklamon de la esperantisto de la jaro. Per tiu honora titoloestos distingata persono, kiu je la koncerna jaro plej multekontribuis al Esperanto».
La unua laµreato en 1998 i•is la skota poeto WilliamAuld. ‚e la elekto la internacia komisiono konsideris lavastan amaskomunikilan e†on pro lia kandidatigo al la lite-ratura Nobel-premio, la kompletigon de la kolosa tradukpro-jekto “Tolkien en Esperanto”, kaj liajn prudenton kajvolfirmon en la afero pri La Manto.
La aµstralia juristo Keppel Enderby, tiutempe prezidan-to de UEA kaj de Esperanta Jura Asocio, estis proklamita laEsperantisto de la jaro 1999 pro fortikigo de Esperantujo kajprogresigo de la eksteraj rilatoj de UEA.
Sekvajare estis kunelektitaj tri personoj: Hans Bakkerpro la sukcesa agado por Esperanto en Afriko, Mauro LaTorre pro la projekto Interkulturo, kaj Jouko Lindstedt prola prizorgo de BJA-listo, okazigo de seminario pri la 20-jari•o de la Manifesto de Rauma kaj pro la Hejma vortaro.
Post eta modifo de la Regularo, kiu komplikis (sed nemalebligis) kunelekton de kelkaj personoj, kiel la esperant-isto de la jaro 2001 estis elektita Osmo Buller, kiu per siademisio en 2001 finis la rezultori„an de±orperiodon kiel¤enerala Direktoro de UEA.
Michel Duc Goninaz estis elektita la Esperantisto de laJaro 2002 pro la Nova Plena Ilustrita Vortaro, kies revizi-adon li gvidis.
Dafydd ap Fergus, kimra ±urnalisto laboranta en Bru-selo, i•is laµreato en 2003 pro la aktiva informa laboro en laBrusela Komunikad-Centro.
OProf. Dr. sc. cyb. habil. Helmar Frank, prezidanto dela Akademio Internacia de la Sciencoj, estis proklamita laEsperantisto de la Jaro 2004 pro la sukcesa kunordigo de laagadoj de AIS kaj de ties Universitataj Sesioj.
La prezidanto de la Litova Esperanto-Asocio PovilasJegorovas laµreati•is en 2005 pro la sukcesa realigo de la90a Universala Kongreso de Esperanto kaj de la 4a Nitobe-Simpozio en Vilno, pro la modela ekstera agado, kaj pro laeldonado de gravaj libroj pri Esperanto en la litova lingvo.
Lin sekvis en 2006 Bertilo Wennergren, distingita prosia Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko.
Pasint-jare Peter Zilvar estis elektita la Esperantisto dela Jaro pro sia diversflanka agado por kaj per Esperanto enHerzberg — la Esperanto-urbo.
La aventuro daµras, kaj post du monatoj ni ekscios lanomon de la Esperantisto de la Jaro 2008.
AlKo
Sur la kovrilpa•o estas aµtuna foto de Olga ‹ipovalenko(Kaliningrado).
Temo 3
La septembra sesio de la Interlingvi-stikaj Studoj en la universitato AdamMickiewicz (UAM) en PoznaŒ (Pol-lando) estis escepta, ja kompleti•is launuaj dek jaroj de la Studoj.
Parto de la tria grupo plenumis sianfinan ekzamenon post trijara studadoprezentante sian diplomlabora±on. Gra-tulojn al Marc Bavant (“La viva genropreter akordo. Interagoj de semantikokun sintaksa rolmarkado”, Francio);Kirilo Brosch (“Vortfarado el la vidpun-ktoj de la hindeμropista lingvosciencokaj de esperantologio”, Germanio);Anne Jausions (“La plej oftaj malfaci-la±oj de franclingvaj Esperanto-parolan-toj”, Francio) kaj Horst Vogt (“Komuni-kad-problemoj en la institucioj kaj en lamembro›tatoj de Eμropa Unio — „u te-orie kaj politike solveblaj?”, Germanio).
Samtempe ekzameni•is kaj ricevisinstruistan diplomon de ILEI (kadre dela unujara komuna kurso de UAM kajILEI, organizita la unuan fojon en lastudjaro 2007/08) 3 aliaj partoprenantoj:Jurat¡ Bartaškien¡ (“Utiligo de poeme-toj, rima±oj kaj kantoj en la lingvoin-struado”, Litovio); Witold CzerwiŒski(“Pedagogia vortareto Esperanta-pola”,Pollando) kaj Edit Slezákné Tar(“Instruado de akuzativo je diversajniveloj”, Hungario).
Malgranda, sed entuziasma novagrupo komencis siajn studojn 13–17sep. Alvenis po du partoprenantoj elBrazilo, Irano, Kroatio kaj Usono, pounu el Francio, Grekio, Koreio kajUkrainio. Du afrikanoj, bedaμrinde, nericevis polan vizon — ili nur virtualepovas sekvi la unuan semestron. La„eestantoj aμskultis kursojn pri •eneralakaj Esperanta fonetiko de John Wells(kun interesaj ekzemploj), pri Esperantakulturo de Aleksandr Melnikov (kiu„erpis ankaμ el sia nova libro pri vort-ludoj) kaj Zbigniew Galor, pri la unuaperiodo de Esperanta literaturo de LidiaLig¾za kaj Tomasz Chmielik, pri komu-nikado de Ilona Koutny (kie la partopre-nantoj nature povis sperti la diferencojnkaj similecojn en la metakomunikado).
Post la sesio kolekti•is pli ol 80homoj en la moderna konferencejo deUAM por la du-taga (18–19 sep) simpo-zio Lingvistikaj kaj kulturaj aspektoj deinterlingvistiko. Alvenis grandparto dela kursgvidantoj, malnovaj kaj novajstudentoj de la Studoj, krome specialis-toj kaj interesi•antoj pri interlingvistiko
el 22 landoj (de Germanio tra Ruslando•is Brazilo kaj Irano) por kune festi ladek-jari•on de la Studoj.
La ri„a programo de la simpoziokomenci•is per malferma bloko, kiegvidantoj de UAM (vicrektoro de UAMZbigniew Pilarczyk, vicdekano de laNovfilologia Fakultato Jerzy Kaliszankaj vicdirektoro de la Lingvistika Insti-tuto Jan Wawrzyniak) esprimis sianaprecon pro la 10-jara ekzisto de laInterlingvistikaj Studoj kaj bondezirispor la simpozio. En tiu kadro okazis lakonciza anglalingva prelego de JohnWells (kun Esperanta prezenta±o), lapollingva prelego de Jerzy Ba³czerow-ski, eksdirektoro de la Lingvistika Insti-tuto pri interlingvistiko kaj lingvistiko(kun Esperanta disdona±o). Fine IlonaKoutny, iniciatinto kaj gvidanto de laInterlingvistikaj Studoj prezentis datu-mojn el la 10 jaroj de la Studoj (kun polaprezenta±o).
Ilona Koutny en la Simpozio(Fotis Ziko van Dijk)
La faka parto de la simpozio okazisen sep sinsekvaj sekcioj, inter kiuj launuaj tri traktis lingvistikajn aspektojn±aμde, vendrede okazis prelegoj en dukulturaj sekcioj antaμtagmeze, movadokaj metodiko estis traktataj posttag-meze. Entute 32 prelegojn ni povisaμskulti (de prelegantoj el 15 landoj) kajmallonge diskuti pri la starigitaj prob-lemoj. La programo reali•is laμplane.
La lingvistikaj prelegoj prezentisvastan gamon da temoj: frazmelodionen Esperanto (John Wells), elekton, kla-sifikon kaj kombinadon de morfemoj(Iván Bujdosó, Kiril Brosch, RyszardRokicki), vortkategoriojn (BlazioWacha), problemojn de genroj (MarcBavant) kaj de personpronoma sistemo(Michael Farris). Semantiko (Michel
Duc Goninaz) kaj frazeologio (SabineFiedler) same aperis en la programo.Detlev Blanke klarigis, kiel informi enlingvistikaj medioj pri interlingvistiko,Brian Moon raportis pri Esperanto kajmultlingvismo. Vera Barandovská spu-ris virinojn aktivajn en lingvokreado. Laprelego de Aleksandr Melnikov traktislingvokulturologian aspekton.
La kulturaj sekcioj entenis prele-gon pri la periodigo de Esperanto-litera-turo de Tomasz Chmielik, prezenton devirina poezio far Lidia Lig¾za, glosaronde Pi„ far Josef Dörr. Alicja Sakaguchitraktis reala±ojn el traduka vidpunkto,Nina Daniljuk komparis la vortsimbo-lojn de la ukraina folkloro kun la Espe-rantaj. La temaron vastigis prezento dela 50-jara historio de la Pola Radio farBarbara Pietrzak, la rolo de Esperantoen muzeoj de Teresa Nemere. ZbigniewKornicki meditis pri la esenco kaj eston-teco de Esperanto-kulturo. Ni povisaμskulti problemojn de botanika termin-aro de Alain Delmotte kaj la komunik-adproblemojn en EU far Horst Vogt.
En la sekcio pri movado aperistemoj kiel informi eksterulojn pri Espe-ranto de Jukka Pietiläinen kaj entuteinformi sen mitoj dank’al Ziko vanDijk. Peter Balá� informis nin pri laabundaj projektoj de E@I kaj ZbigniewGalor skizis sociologiajn esplorojn prila Esperanto-movado. Aleksander Kor-±enkov emfazis la aktualecon de zamen-hofologio.
La lasta sekcio pri metodiko samevigligis la partoprenantojn per la pre-zento de Lingvolan„ilo far Angela Tel-lier, la Komuna Eμropa Referenckadrofar Katalin Kováts. La propedeμtikanvaloron de Esperanto analizis Ma³gor-zata Nitkowska kaj la tipajn erarojn defrancoj en Esperanto Anne Jausions.
En la fermo okazis disdono de atest-iloj por la diplomi•intoj de la Interlin-gvistikaj Studoj kaj por tiuj, kiuj finis launujaran instruistan kurson realigatanen UAM kunlabore kun ILEI.
‡aμde vespere „iuj partoprenantojkunvenis por la bele aran•ita bankedo.La „eestanta dekanino de la Novfilolo-gia fakultato povis sperti aμtentan Espe-rantan etoson kaj interparoli kun kelkajpartoprenantoj. Vendrede vespere lasemajnfina kultura aran•o ARKONES(vd p•. 4) bonvenigis la konferencanojnper diskutrondo, prezento de la iranakulturo kaj multe da muziko…
Ilona Koutny
Interlingvistika jubileo en PoznaŒ
4 Eventoj
La mirinda ARKONES
Iam eta renkonti•o de kelkaj dekojda artemaj kaj lingvemaj pollandaj(eks)studentoj, Artaj Konfrontoj enEsperanto, iom post iom fari•is la plejgrava inter la tradiciaj esperantistaj ren-konti•oj en la Orienta Eμropo.
La altnivela kultura programo logasmultajn partoprenantojn, kiuj venas nepor studi la lingvon sed por intelekteri„i•i per •i kaj por •ui la Esperantanarton, kaj tia publiko siavice altirastiujn, kiuj volas lan„i novajn projektojnaμ anonci la rezultojn de la projektojlan„itaj.
La 24a ARKONES, kiun PoznaŒakceptis 19–21 sep 2008, konfirmi•iskiel projekto-lan„a renkonti•o. Dunovaj diskoj estis lan„itaj: Eksplodigosvian domon de la skandinavia bando LaPerdita Generacio kaj Hej! de la argen-tina kanzonisto Alejandro Cossavella.Estis prezentitaj multaj aliaj projektoj— eldonaj, edukaj, teatraj, retaj, filmajkaj turismaj. Inter ili la iniciato de lasocikultura revuo Spegulo, decidintadistingi tiujn, “kiuj per diversaj klopo-doj kaj honesta agado rimarkinde prog-resigas la internacian lingvon en la Cen-tra kaj Orienta Eμropo, kiuj en kon-kordo malbaras vojon al novaj celoj kajkun estimo kaj respekto servas al „iujEsperantlingvanoj”.
La unuajn statuetojn de Speguloricevis la animanto de ARKONESojPawe³ Janowczyk, la eldonanto de LaOndo Halina Gorecka, la admirindaorganizanto Povilas Jegorovas, la kroataaμtoro kaj redaktoro Josip Pleadin, kaj— ve, posteume — Tadeusz Chrobak,kiun Spegulo nomis “nia spirita gvid-anto”.
La redakcio de Spegulo intencasalju•i siajn statuetojn „iujare enARKONES, same kiel „i tion farasMarian Zdankowski, la redaktoro de larevuo FRE‹O, kiu ankaμ „i-foje anoncisla rezulton de la Tutpollanda EsperantaPlebiscito kaj solene disdonis diplomojnal la „eestintaj laμreatoj.
La programo enhavis kvindekon daprelegoj, koncertoj, prezentoj, spektak-loj, laborgrupoj, diskutoj, konkursoj kajprelegoj. Ja ARKONES komenci•is tujpost la fino de la Interlingvistika Simpo-zio en la loka universitato kun multajeminentaj interlingvistoj, kiuj plejparterestis por prelegi en la semajnfinaARKONES.
Tamen mi ne intencas listigi „iujnprogramerojn (vidu rete: www.arkones.org), ja la plena listo okupus la tutanpa•on, kaj mencio de nur kelkaj nomojeble aspektus ofenda al la nemenciitoj.Krome, mi mem malmulton partoprenis,kvankam mi ja kontribuis per du prele-goj kaj prezentado de niaj libronova±ojkaj de La Ondo. La ceteran tempon mipasigis, interparolante pri gravaj aferojkun kunlaborantoj kaj kun aμtoroj,akceptante kotizojn (pli ol kvardek),respondante demandojn de legantoj,bierumante kaj babilante kun amikoj,inter kiuj multajn mi vidas unu fojon enla jaro — nur fine de septembro enARKONES.
Mi revenos ankaμ post unu jaro, kajmi senhezite rekomendas veni al Poz-naŒ al „iuj, kiuj deziras •ui niajn artajnatingojn, aμskulti interesajn prelegojn,esti inter multaj virtuozaj esperan-to-parolantoj sen movadaj jarkunvenojkaj sen lingvokursoj, en altspirita inter-nacia etoso de ARKONES.
AlKo
KKS denove kun asistanto
Dum pli ol kvin jaroj en la KongresaFako de la Centra Oficejo de UEA labo-ris nur unu dungito, la Konstanta Kon-gresa Sekretario (KKS). Tiu nenormalasituacio „esos la 1an de decembro 2008,kiam KKS denove ekdisponos pri asi-stanto. Per ±usa decido de la ¤eneralaDirektoro eklaboros tiam kiel nova ofi-cisto de UEA la 24-jara TobiaszKa¨mierski el Pollando.
Tobiasz Ka¨mierski naski•is kajkreskis en Poznano. Li studis tie socio-logion en la universitato Adam Mickie-wicz kaj sperti•is ankaμ pri merkatadokaj vendado. Spertojn por sia nova tasko„e UEA li kolektis i.a. kiel kunorgani-zanto de la fama Esperanto-aran•oARKONES kaj kiel respondeculo pri lavespera programo de la 61a IJK enZakopane en 2005.
En 2003 li fondis kun kelkaj amikojla junularan klubon E-Senco, kiu en2007 transformi•is en kulturan-socianasocion kun Ka¨mierski kiel unu el lavicprezidantoj. Li partoprenis ankaμ enla reaktivigo de Pola Esperanto-Junula-ro, kies vicprezidanto li estis, kaj en laEkonomia Forumo de Centra kaj Orien-ta Eμropo en la pola urbo Krynica en2007 kaj 2008, kie li helpis prizorgiinformstandon pri Esperanto.
GK UEA
La herooj de la jaro 2008
En ARKONES okazis enmanigo debelaj diplomoj por gajnintoj en Tutpol-landa Esperanta Plebiscito 2008.
En la kategorio “Amiko de Esperan-to” gajnis: Jaros³aw CzubiŒski (eksapollanda konsulo en Kaliningrado,Ruslando) kaj Heinrich Tänges (›oforode Malborka Esperanto-Klubo).
En la kategorio “Esperantisto de laJaro” gajnis: Jadwiga Wasiuk kaj Pawe³Janowczyk.
En la kategorio “Loka Esperanto-aktivulo” gajnis: Antoni Dorosz, JózefGolec, Robert KamiŒski kaj Jaros³awParzyszek.
En la kategorio “Debuto de la Jaro”gajnis: Agnieszka Rzetelska.
En la kategorio “La tuta Esperanto-agado” gajnis: Ewa Bondar kaj JadwigaGreger.
En la plebiscito partoprenis pli olducent polaj geesperantistoj, kiuj •ene-rale vo„donis rete. Multaj proponojenhavis interesajn argumentojn por kan-didat(in)o.
Marian Zdankowski
La
Per
dita
Gen
erac
ioen
Poz
naŒ
(Fot
isT
obia
szK
a¨m
iers
ki)
Eventoj 5
Mesa•o de la prezidanto de UEAal funkciuloj de Unui•o Togolandapor Esperanto
Mi skribas al la estraranoj kaj lakomitatanoj de Unui•o Togolanda porEsperanto lige kun la fakto, ke KoffiGbeglo — kiu interalie reprezentas UTE„e Universala Esperanto-Asocio en larolo de komitatano A — lastatempeafi›is iujn numerojn de sia retbultenoKonsciu. El ili aparte n-ro 39 inkluzivasplurajn teksterojn, kiuj ekstreme severemalobservas la normojn de UniversalaEsperanto-Asocio. Certe vi komprenossen detalaj klarigoj, kial tiuj teksterojestas neakcepteblaj. Temas ne nur prilezo de la principo distingi en publikakomunikado inter publikaj kaj privatajtemoj, sed pri malobservado de tutebazaj principoj de la deco — tia malob-servado, kiun la juro rigardas kiel vortanagresadon. Pro tio, ke Koffi Gbeglo uzisiujn esprimojn severe trans la limoj de lainterkultura konduto, nun „iuj estraranojde UEA unuanime kaj insiste petis minskribi al vi.
Post similaj antaμaj skriba±oj deKoffi Gbeglo, de multaj flankoj —ankaμ de liaj (laμ lia propra prezento)amikoj — estis klopodoj atentigi lin prila normoj de internaciaj konversaciojkaj pri la neceso observi ilin. Bedaμrin-de tiuj klopodoj ne havis videblan efi-kon. Post multaj fortostre„oj mi konvin-ki•is, ke ne plu eblas esperi, ke lapersono mem ›an•os sian konduton.Cetere, sendepende de estontaj ›an•oj,la teksteroj jam aperintaj en Konsciuestas tiaj, ke UEA ne plu povos laborikun li.
Temas pri afero, kiu ne nur nin enUEA koncernas, sed devus ankaμ kon-cerni vin en Unui•o Togolanda porEsperanto. Vi certe vidas, ke personokun tia kompreno pri la ebloj kaj mal-ebloj en la komunikado ne povas seriozereprezenti la interesojn de via Unui•o enla forumoj de UEA. Pro tio mi skribas alvi por klarigi, ke por ke la inter-organi-za±a komunikado inter UTE kaj UEAplue funkciu, necesas pa›oj de la flankode UTE rilate la okazinta±ojn. Minimu-me, UTE formale sin distancigu de lauzo de tiaj esprimoj fare de la komitata-no A, kiu reprezentas la Unui•on antaμnia Asocio. Preter tio, se UTE rekonsi-deros lian rolon kiel komitatano Areprezentanta UTE en la komitato deUEA, tio e„ pli pozitive efikos sur larilatojn inter la du organiza±oj.
Probal Dasguptaprezidanto de UEA
Pri Esperanto en EP
24 sep 2008 en Bruselo EμropaEsperanto-Unio (EEU) disdonis al „iujmembroj de la Eμropa Parlamentokopion de la anonco pri Esperanto.
¤i aperis en la franca ±urnalo LeMonde 9 sep 2008 laμ la mendo dehonora membro de EEU Etsuo Miyoshi.¤i enhavis por la parlamentanoj intere-sajn informojn kiel la bildon de la for-pasinta vicprezidanto de la Eμropa Par-lamento, profesoro Geremek kaj infor-mojn pri liaj klopodoj por lingve plijusta Eμropo, samkiel bildojn kaj infor-mojn pri la du parlamentaninoj kiuj sub-tenas Esperanton: Ma³gorzata Handzlikel Pollando kaj Ljudmila Novak elSlovenio.
La antaμan tagon en la „efa koridorode la parlamentejo estis malfermitaekspozicio pri profesoro Geremek kiunla EEU-anoj rigardis post farita laboro,konstatinte ke la momento por disdonila informojn kun la „efa titolo enhavantaideojn de profesoro Geremek estis trekonvena: unu tagon post la malfermi•ode la ekspozicio kaj du tagojn antaμ laEμropa tago de lingvoj.
Maja Tišljar(Laμ Eµropa Bulteno)
Zamenhof-festo „e Unesko
Iniciate de la pollanda delegitaro „eUnesko, subtenata de la litovia delegita-ro, kaj en kunlaboro kun UniversalaEsperanto-Asocio, 15 dec 2008 okazosen la sidejo de Unesko en Parizo sole-na±o por celebri la naski•on de LazaroLudoviko Zamenhof. Samtempe •iestos bela enkonduko al la jaro 2009a, la150a datreveno de la naski•o de Zamen-hof.
Dum la festo estos oficialaj salutojde la ambasadoroj kaj de reprezentantojde Unesko. Sekvos poste paroladoj, fil-meto pri Esperanto kaj bufedo. La „efajparoladoj estos tiuj de la franca lingvi-stino Henriette Walter kaj de la nepo deZamenhof, Louis Zaleski-Zamenhof.
La tuto en solena etoso okazos de17h30 •is 20h30 en la sidejo de Uneskoen Parizo.
‚iuj esperantistoj estas varme invi-tataj partopreni. Por eniri la sidejon deUnesko vi devos esti en listo antaμlive-rota al Unesko. Por esti en tiu listo, se vipretas partopreni, bonvolu tuj sendi al laret-adreso [email protected] vian personan nomon, familiannomon, po›tan adreson kaj ret-adreson.
La organiza komitato
Por egalrajta komunikado
Okaze de la Eμropa Tago de LingvojDana Esperanto-Asocio aran•is 21 seplingvofestivalon en kunlaboro kun laGepatralingva Asocio. La prezidanto deDEA dum sia malferma saluto akcentisla starpunkton de UEA pri lingvaj rajtojkaj pri Esperanto kiel simbolo de pacokaj demokratia kunvivado pere de egal-rajta komunikado.
Honoraj gastoj estis la prezidanto deEEU Séan Ó Riain kiu emfazis la grave-con de subteno al gepatraj lingvoj perede siaj propraj spertoj, la membro de ladana parlamento Mogens Jensen kiuelokvente subtenis plurlingvecon, kaj laambasadoro de Indonezio Abdul Rah-man Saleh kiu subtenis la aran•on kajdisponigis „arman dancistinon kiu amu-zis nin per danco de la insulo Javo (vidula supran foton).
Sekvis prezentado de 18 lingvoj,inkluzive de Esperanto, dum en grandasalono belaspektaj budoj prezentis lalingvojn pere de libroj kaj aliaj informi-loj. La muzika parto konsistis el koncer-toj de latvia muzikgrupo, Hotel Despe-rado kaj fine de populara dana grupoMiddle East Peace Orchestra.
Ileana Schrøder
En balkana PEN-konferenco
Per la partopreno de Ljubomir Tri-fon„ovski, sekretario de EsperantaPEN-Centro, la esperanta literaturo estisreprezentita en la Balkana PEN-konfe-renco, okazinta 7–10 okt 2008 en lapalaco de la rumana re•ino en Bal„ik(Bulgario). Kvindeko da verkistoj elBulgario, Cipro, Grekio, Makedonio,Rumanio kaj Turkio diskutis pri la temo“Nacionalismo en la globala mondo kajla balkanaj verkistoj”.
HeKo
6 Eventoj
‚u SAT revigli•as
Sennacieca Asocio Tutmonda kong-resis en Kazanlako (Bulgario) de la 9a•is la 16a de aμgusto 2008 en etosokamaradeca kaj vigla.
‚i-jare multis junuloj en la kongresokun relative nealta nombro (60) da kon-gresanoj, tamen ege partoprenemaj al lalaborkunsidoj kaj sociaj forumoj. Larevigli•o de SAT — konstatita dumlast-jara Pariza kongreso — konfirm-i•is: projektoj reali•is, nove lan„itajideoj maturi•is dum la jaro kaj multegajpliaj naski•is. Post krizaj jaroj, SATresani•as kaj denove rigardas estonten,en kunlaborema transgeneracia atmos-fero.
Inaμgurita en Parizo nova formulode SAT-Kongreso proponas t.n. SociajnForumojn, kies formo estas kiel ebleplej interaga: debat-enkondukanto skizeprezentas temon dum horkvarono kajposte oni enprofundi•as en la temo perpliaj intervenoj de „eestantoj, kiuj alpor-tas kompletigon, malkonsenton, novajnideojn aμ demandojn. Tiel, dum unuhoro, la kongresantoj kleri•as en kama-radeca kaj egaleca etoso: neniu havas laveran respondon kaj „iu strebas al mem-stara pensado.
Dum „i-jaraj Sociaj Forumoj, niinterparolis pri monda malsato, sindika-ta agado kaj helpo al enmigrintoj, natur-media kaj sociala tutmonda krizo, soci-politika situacio en postsocialismajlandoj, ekspluatado en kapitalisma para-dizo.
Dum la laborkunsidoj, eblis konstatikiel SATanoj laboris dum unu jaro, kajkiel ili projektas disvolvi sian agadondum la venonta.
SAT estas membro de tutmondakontraμ-grapolbomba koalicio CMC,kaj dum la tuta jaro •i partoprenis en•iaj agoj. Inter la realigita±oj, nepremenciindas la laboro de nove (re)stari-gita Eldona Fako Kooperativa de SAT.SAT-EFK nun preparadas eldonon detri pliaj verkoj kaj dum la Kongresonaski•is kvin pliaj projektoj.
Pri projektoj: ili celas disvolvon deSAT mem kaj de ties agado. Unue, porampleksigi la internan demokration kajkontaktojn kun kamaradoj sen retaliro,disvolvi•as reto de SAT-rondoj, t.e.grupo de samregionaj membroj kiujkuni•as por organizi lokajn kontaktojnkun aliaj laboristaj organizoj, pridiskutiinternajn asociajn aferojn aμ verki infor-majn artikolojn por Sennaciulo. Plu kunla celo disvolvi internan demokration,estis decidita organizado dum kongresoj
de klerigaj sesioj pri retejmastrumadokaj asociaj financoj, por ebligi al lamembraro esti memstara en sia „iutagaagado en kaj ekster SAT.
Kompletige al tiu disvolvo de lainterna vivo, la organo de SAT Sen-naciulo, post lastjara prov-periodo, ape-ros dumonate por ebligi pli ampleksajntem-dosierojn, pli bone prilaboritanaspekton kaj finfine akuratecon en laaperritmo.
Do, entute, mi povis konstati, keSAT ankoraμ ne mortis, ke projektojdisflori•as kaj ke la labor-etoso estasagrabla: homoj diversa•aj debatas, foj-foje malkonsentas, sed finfine kunlabo-ras kaj kune progresas, lernante de sianajbaro.
Kiel decas al kleriga asocio, kiaestas SAT, la kultura programo zorgeflegita de la OKK estis ri„a. Diversaj treinteresaj prelegoj proponis historiansuperrigardon pri Kazanlako kaj Bulga-rio el diversaj vidpunktoj. Kompletigekaj en tuja rilato kun la prelegoj, estisdiversaj ekskursoj en la Kazanlakaregiono.
Fine de tiel plene okupitaj tagoj, arti-stoj flegis la kongresanojn, per prezen-tado „u de diversaj muzikpecoj el la tutamondo brile aran•itaj, interpretitaj kaje„ komponitaj (fare de ensemblo Libri-ko, kiu konsistas el juna esperantistagefrataro 10jara •is 20jara el Beogrado,per korno, akordiono, violono, vio-lon„elo kaj kanto), „u de lokaj folklorajdancoj belege montritaj.
La oficialan malfermon de la kong-reso „eestis vic-urbestro de Kazanlako,kiu varme bonvenigis la kongresanojn,laμdante la laboron de esperantistoj.Dum la kongreso, estis invititaj dekamarado komunisto du respondecul-inoj de la loka komunista partio.
Sed mi tamen havas impreson ke lamembroj ne plene konscias pri la grav-eco de la laboro plenumebla far SAT.Kvazaμ Esperanto kaj SAT vivus enparalela mondo. Kiel povas esti keSATanoj ne plene konscias pri la unikarolo de SAT? Dum la kongreso, infor-mo-inter›an•oj ebligis al multaj el nikongresanoj ampleksigi sian penskam-pon. Tio estas konkreta efiko. Kaj tiuutilego ree†i•as en Sennaciulo perdiverstemaj artikoloj. Kiam do SAT-anoj konsideros sian asocion ne plu nuraludilo por ferioj (kvankam multe pli daSAT-anoj „eestis UK-on en Roterdamool la Kazanlakan SAT-Kongreson…),sed kiel konkretan mondo-plibonigilon?SAT tion ja meritas!
Robin Beto
En la Eµropa Socia Forumo
La Esperanto-Asocioj de Danio kajSvedio kune kun Eμropa Esperanto-Unio kunaran•is partoprenon dum laEμropa Socia Forumo, kiu okazis 17–21sep en Malmö. Dum „iuj tagoj funkciisEsperanto-budo, kie la de±orantoj viglediskutis kun la vizitantoj kaj disdoniscentojn da flugfolioj en pluraj eμropajlingvoj, afable senditaj de la diversajEsperanto-Asocioj de EEU, al kiuj niestas tre dankemaj.
20 sep matene la prezidanto de EEUSéan Ó Riain prelegis pri “Egalrajtainterkultura dialogo en tutmondi•antamondo”, kaj Lars Forsmann enkondukisla partoprenantojn al rekta metodo delernado. Sekvis vigla diskuto, kaj junajlernantoj de filmlernejo filmis la sean-con.
Posttagmeze okazis manifestaciokun partopreno de pli ol 15 mil perso-noj, kie ankaμ la Esperanto-movadoestis reprezentita (vidu la suban foton).
Ileana Schrøder
‚u kongresi en Afriko?..
La Konsulo de la Esperanta Civito,Giorgio Silfer, proponas organizi Afri-kan Kongreson de Esperanto okaze de laora jubileo de la sendependi•o de multajafrikaj landoj, “por montri ke la espe-ranto-kulturo partoprenas la procezonde memdeterminado de la popoloj”.
Laμ la Konsulo la plej oportuna datoestus la jarfino 2010, kaj la plej taμgaurbo estus Lomeo, pro la vasta esperant-lingva komunumo, lo•anta inter Eburiokaj Ni•erio; kvankam klimate kaj turi-sme la Tanganika lago (do Burundio)estus eble pli interesa.
“La decidoj dependos de la opinio dela afrikaj Esperantianoj, unuavice de lapaktintaj establoj kaj de la vickonsulopri la tria mondo, Chamberline Ngue-fack”, — precizigas la Konsulo. La tripaktintaj establoj en Afriko estas Tietti-Instituto en Lomeo, la landa asocio deNi•erio kaj SIPU en Burundio.
HeKo
Eventoj 7
Jubilea elsendo el Vatikano
(Informitale) 5 okt 2008 Radio Vati-kana disaμdigis sian 4000-an elsendonen Esperanto. La unua elsendo okazis enla nokto inter la 17a kaj la 18a de aprilo1976 (inter la Sankta Sabato kaj la PaskaDiman„o), en la kadro de la programoKun ni en la nokto. Kiel raportite enEspero Katolika, 1976, ¹7:
tiu unua elsendo konsistis nur elkelkaj vortoj de meditado, legitajde s-ino Elizabeta Rzemnyi-Puracchio, hungarino lo•anta enRomo. Laμ la planoj •i estusdevinta esti pli ampleksa kajsurondi•i duonhoron pli frue, sedpro la escepta longa daμro de lapaskaj ceremonioj oni devislastmomente limigi la daμron kajprokrasti la elsendon.Ekde 25 apr 1976, kontraμe, estis
disaμdigata kvinminuta programo, regi-strita de la menciita sinjorino kaj depatro Giacinto Jacobitti.
Sekvis pli ampleksaj kaj regulajelsendoj ekde 2 jan 1977 •is nun.
Antonio De Salvo
309 koreaj studentoj eklernis
309 gestudentoj de la Korea Fremd-lingva Universitato, Universitato Dan-kook kaj Universitato Wonkwang ali•isal la kursoj de Esperanto en la dua seme-stro 2008. La kurso komenci•is de launua semajno de septembro kaj fini•osen la tria semajno de decembro.
Post la kurso, la studentoj ricevos dupoentojn oficiale de la respektivajuniversitatoj kaj ateston de la KoreaEsperanto-Asocio.
Tiuj, kiuj volus korespondi kun lakursanoj aμ volus sendi mesa•on al ili,skribu al Lee Jung-kee ([email protected] aμ www.esperanto.co.kr).Mi mem transdonos la mesa•ojn al lanove bakotaj esperantistoj.
Lee Jung-kee
… kaj 100 „inaj
Depost mia reveno el Britio la pasin-tan oktobron, mi sukcesis fari Esperan-ton elektebla studobjekto en la universi-tato Nanchang (‚inio). En la du okaz-intaj kursoj en la universitato „eestis290 gestudentoj el diversaj fakoj.
7 okt komenci•is nova kurso. Centstudentoj ali•is. Post la 32-hora lernadoili gajnos du poentojn. La studentojvenas el diversaj fakoj.
Xiaofeng Gong
IKUE: La kvaran fojon en Rimini
De 30 aμg •is 6 sep Rimini gastigisla 61an Kongreson de Internacia Katoli-ka Unui•o Esperantista (IKUE). Latemo de la Kongreso estis “La parolo deDio — Nia politiko: paroli kaj pre•i”(Paμlo la 6a).
La kongreso allogis esperantistojn elAμstrio, Brazilo, Bulgario, ‚e†io, Ger-manio, Italio, Kamerunio, Kongo, Kroa-tio, Litovio, Madagaskaro kaj Nederlan-do. Rimini jam la kvaran fojon gastigisla kongreson. ‚i-jara gastigado ligi•iskun la jubileo de multmerita HonoraPrezidanto de IKUE, pastro DuilioMagnani, kaj kun la centjari•o de Espe-ranto en Rimini.
Oni povas diri, ke la kongreso viviskun la urbo. Jam la unuan vesperon, lakongresanoj „eestis publikan progra-mon honore al la 26a datreveno de lavizito de la papo Johano Paμlo la 2a alRimini. La „eestantojn salutis la prezi-danto de IKUE Miloslav Švá£ek, kajdum la programo sursceneji•is infanaE-grupo el ‚e†io. Per sia „efcelebradode la meso kaj predikado en Esperantokongresanojn honoris la loka episkopoFrancisko Lambiasi. Li ankaμ „eestis lainaμguron de la kongreso kaj de laekspozicio rilata al 100-jari•o de Espe-ranto en Rimini kaj pri la bonfara agadode la loka E-grupo.
Oni povis aμdi kelkajn prelegojn. Lavivon de Papo Paμlo la 6a en la kuntek-sto de la historio per aparta filmo pre-zentis Carlo Sarandrea. Temas pri lapapo al kiu ankaμ la esperantistoj ›uldasmulton. Mons. Gabriel Anda prelegispri la disvastigo de la Parolo de Dio enKamerunio.
Dank’ al la permeso de Gerrit Berve-ling la kongresanoj aμskultis interesan
prelegon pri lia tradukado de la Bibliajlibroj, kiun li prezentis dum la „i jaraUK, okaze de IKUE/KELI kunsido.Marija Beloševi¢ prelegis pri “La Parolode Dio kaj sanktuloj”.
La unuan fojon dum IKUE-kongresooni aplikis ankaμ laborgrupojn, kiujhavis taskon tu›i la „efan temon de lakongreso el la vidpunkto de misio de laeklezio — evangelizado kaj rilato de laParolo de Dio kaj la komunikiloj.
La ¤enerala kunsido de IKUEdiskutis la agadon dum 2007. Rilate laestontan agadon oni decidis akcepti laproponon venontjare kongresi en Vroc-lavo kaj por la jaro 2010 oni seriozepensas pri Parizo. Rilate estontan aga-don oni tu›is plurajn demandojn ligitajnkun Espero Katolika, CO de IKUE kajaliaj iniciatoj sojle de la dua jarcento deIKUE.
‚efa celo de la tuttaga pilgrimadoestis la baziliko-sanktejo de sankta Joze-fo el Kopertino (1603–1663) en Osimo.En la kripto apud la tombo de tiu sankt-ulo okazis meso en Esperanto post kiu lakongresanoj vizitis la lo•o„ambrojn dela Sanktulo.
Krom la unua vespero jam priskibi-ta, ankaμ aliaj vesperaj programoj abun-dis: de tradiciaj kantistoj •is la koncertode la paro†a koruso. Ne mankis la kon-tribuo de Esperantistoj: jam menciitagrupo de knabinoj el ‚e†io, GabrielAnda el Kamerunio, Cecilia Brandao elBrazilo kaj Carlo Sarandrea el Italio.
‚ar la hodiaμan E-agadon en Riminiforte markas bonfarado al Afriko, dumla publikaj aran•oj riminianoj haviseblecon ricevi pli da informoj pri aktua-laj projektoj kaj dum aparta kongresakunsido la bonfarantoj renkonti•is kunla kongresanoj el afrikaj landoj.
Marija Beloševi¢
Publ
ika
vesp
era
prog
ram
oen
Rim
ini
8 Eventoj
Balotoj en la Esperanto-urbo
Esperanto-Societo Sudharco estisfondita en aμtuno 1976 en Herzberg amHarz. Dum pli ol 30 jaroj okazis en Her-zberg multaj interkulturaj agadoj kungastoj el pli ol 50 landoj. En julio 2006Herzberg am Harz fari•is oficiala Espe-ranto-urbo, kaj Esperanto-Societo Sud-harco funkcias kiel konstanta partneropor multaj internaciaj aktivecoj. Kromeen Herzberg estas la sidejo de Asocio deGermanaj Esperanto-Instruistoj kaj lafilio de GEA por kulturo kaj klerigado.
Kun diversaj landoj ekzistasinter›an•programoj por lernantoj. Labiblioteko kun arkivo kun multaj rara±ojfari•is unu el la plej grandaj kolekta±ojen Eμropo. La urbo krome disponigas alni apartan arkivejon en la malnova urbo-domo, Esperanto-salonon en la Domode la renkonti•oj kaj apartan Esperan-to-lo•ejon por volontuloj en la fajrobri-gada domo. Ankaμ la evoluo de la mem-brostato estas pozitiva.
11 okt 2008 okazis la jar„efkunvenode Esperanto-Societo Sudharco kunelektoj por oficdaμro de tri jaroj.
La multjaran prezidanton Peter Zil-var oni reelektis kiel la prezidanton.Vicprezidanto nun estas Harald Mantzel la najbara urbo Osterode. La dua vic-prezidanto fari•is Harald Schicke, novalo•anto en la Esperanto-urbo.
Pluaj estraranoj estas Marika Frenseel Heiligenstadt, Ursula Zilvar (kasisti-no) kaj Matthias Reimann. Reelektitajkasrevizoroj estas Helga Vogelsang kajNils Pfennig, krome Rosa Mantz. Tho-mas Garczarek el Herzberg fari•iskomisiito por la grandprojekto “Espe-ranto-urbo”. Estroj de Germana Espe-ranto-Centro/Interkultura Centro Her-zberg — estas Peter Zilvar kaj ZsófiaKóródy (vic.)
La nova estraro esperas je bona kun-laboro kun la tuta Esperanto-movadokaj je vastaj subtenoj por krei veran“Esperanto-modelurbon”.
La praktika konstruado de Herzbergkiel Esperanto-urbo havos prioritatonkun multaj internaciaj renkonti•oj,seminarioj kaj kongresoj. Krome oniplanas specialan fonda±on “Esperanto-urbo” por la multaj praktikaj taskoj kajinternaciaj defioj. Ni volas fondi specia-lajn komisionojn kaj laborgrupojn porfortigi la surlokajn rimedojn.
Grava defio en 2009 estos la organi-zado de Germana Esperanto-Kongresokaj EEU-kongreso en Herzberg.
ICH
Komence de septembro 2008 laAkademio Internacia de la Sciencoj(AIS) San-Marino okazigis provan SUS(SUS = Sanmarineca UniversitataSesio) en Bosnio kaj Hercegovino(PSUS BA), kiu pruvis la eblon tiulandearan•i SUS-ojn.
Banjaluko, la urbo de la Prov-SUS,situas en la Respubliko Serba de Bosniokaj Hercegovino, kaj povas esti, ke kel-kaj interesuloj estis fortimigitaj deSUS-partopreno pro la politika situacioen najbara Serbio post la aresto deRadovan Karad�i¢. Tamen la partopre-nantoj de SUS povis konstati trankvilonkaj gastamon en Banjaluko. PSUS BAokazis en relative malgranda rondo demalpli ol 20 anoj el 8 landoj, sed kunsubteno de la loka universitato kaj sub lalerta organizado de la loka AIS-profe-soro Ljubiša Preradovi¢, kiu zorgis pritre agrablaj kondi„oj kaj ri„a kadraprogramo.
La studad-sesio estis malfermitadiman„e, la 31-an de aμgusto. La mal-fermon en la festa salono de la banjalukaAkademio de la Artoj, en la rektorejadomo de la universitato, gvidis OProf.Hans Dietrich Quednau, senatano deAIS. La sesion persone salutis kaj bon-venigis Predrag Gluhakovi¢, bosnia-hercegovina ministro; li informis la par-toprenantojn pri la nuna situacio enBosnio kaj Hercegovino, speciale priplanoj de la banjaluka universitato, kajesprimis la deziron je plua kunlaborokun AIS SM.
En la stud-programo okazis kvarkursoj de po ok lecionoj, pri jenaj temoj:
Geografia informprilaborado(OProf. Quednau)
Teknikoj kaj metodoj de mensalaboro kaj ergonomiaj mezuroj de fizi-kaj kaj de psikaj pen-elspezoj (EProf.Lewanderska-Quednau)
Informadika modelado (EProf. Pre-radovi¢)
Bazaj principoj de la religia turismo(EProf. Leonov)
La studentoj utiligis la okazon akiristud-poentojn (stud-unuojn) per kurs-finaj ekzamenetoj. Plej nova studentoestis Vanja Vrhovac, unuajara studentode la loka jura fakultato. Okazis ankaμekzamenoj pri kursoj el la “instru-teko”de AIS; la instru-teko estas kolekto dekurs-materialo (libroj, video-bendoj,retpa•aroj), laμ kiuj studentoj povas stu-di tute sendepende aμ kun la reta helpode zorganto; nur la ekzameno okazassub la kontrolo de AIS-docento.
En la konferenca parto de la sesiookazis prelegoj de EProf. Sara Kon-nerth, OProf. Eva Poláková, Dr. prof.Zlatko Hinšt, ADoc. Dr. Macko, EProf.Dr. Preradovi¢ kaj in• Mi¢o Vrhovac.Unu prelego devis okazi virtuale, trareta video-prezentado, „ar la prelegantone povis persone alveni.
En la kadra programo la SUS-anojpovis, „i„eronate, konati•i kun siasesi-urbo Banjaluko kaj, ±aμde posttag-meze, ekkoni ties „irkaμa±on: Ili ekskur-sis laμ rivero Vurbaso (Vrbas) al Krupana Vrbasu, urbeto kun mezepokajurbkerno kaj mona†ejo. Krome ili estisgastoj en la lokaj Esperanto-klubo kajklubo de etnaj minoritatoj.
Fine de la sesio du kandidatoj defen-dis en publikaj ekzamenoj la rezultojnde sia studado: Sukcese magistri•isMa³gorzata Komarnicka kaj doktori•isFriedrich Josef Dörr, en la sekcioj mor-fo-scienca kaj hom-scienca de AIS.
La ¤enerala Asembleo de AIS espri-mis la deziron, en 2009 okazigi SUS-onen Bjalistoko, parte dum kaj post la 94aUniversala Kongreso de Esperanto. Laebleco tiel kunigi AIS-IKU kaj SUStamen ankoraμ ne estas certigita. ¤ene-rala deziro estis iam reveni al Banjalukopor plia AIS-sesio.
Reinhard Fössmeier
inform-ofico de AIS
Banjaluko: Kandidatoj Dörr kaj Komarnicka ricevas siajn diplomojn de OProf. Quednau,direktoro de la ekzamen-ofico.
Sukcesa pionira studad-sesio de AIS en Banjaluko
Eventoj 9
Barlastono: Nur unu komencanto
De la 9a •is la 15a de aμgusto okazisdenove en Wedgwood Memorial Col-lege, Barlaston, la „iujara aran•o —antaμe “Somerlernejo”, nun de kelkajjaroj nomata “Somera Festivalo”, „artemas pri pli ol “nura” lernado.
Partoprenis entute „irkaμ dudekhomoj por kiuj tri instruistoj — HilaryChapman, Jack Warren kaj MalcolmJones — gvidis respektive altnivelan,mezan kaj komencantan kursojn.
Bedaμrinde, nur unu komencanto„eestis; tamen la ege lerta Dimitri —rusparolanta latvo, nun lo•anta enAnglio — tiom progresis per intensivarektmetoda konversaciado, ke fine de lasemajno li sukcesis fari mallonganaμtobiografian prezenton antaμ la aliaj„eestantoj kaj rikoltis sinceranaplaμdon!
La altnivela grupo pritraktis diver-sajn lingvajn kaj historiajn temojn, kaj„iu membro elektis propran temon porprezentado poste dum la semajno, kio•enerale signifis, ke ili pasigis iom desia libera tempo esplorante en la Biblio-teko Butler, kie helpis ilin la biblioteki-sto de EAB, Geoffrey King. La rezultojestis vere aμskultindaj, kaj unu e„ jamaperis en la aμtuna numero de La BritaEsperantisto.
Apenaμ imageblan temvarion (kajdo lingvoinstruon!) montris la vesperajprelegoj de la tri gvidantoj: “Ostopo-rozo”, “La historio kaj la sorto de Ido”kaj “Memorbildoj el pre•ejoj — frotadode latunplatoj”… kaj simile variis laeroj elektitaj de la partoprenantoj porkrei laμtradicie “memfaran”, distranvesperon, kiun bonege re•isoris Jack,kaj kiun sekvis agrabla “endoma” kurs-fina festeto.
Plia tradicio de Somera Festivaloestas la „iuvespera (nedeviga, sed popu-lara) kunvenado en unu aμ alia el la dubarlastonaj tavernoj: tiel prezenti•aseblecoj por plua praktikado de konver-sacia kapablo, en tute ne stre„a etoso —kun samtempe publika demonstrado dela funkcianta lingvo… do, gravas, keoni ne neglektu tiun tradicion!
Jam estas planata la venontjara kur-so, kiu estos nur dunivela (por komen-cantoj haveblos anstataμe du aliajsemajnfinaj kursoj), kaj anstataμ tut-semajna (sesnokta) kurso, •i estos kvin-taga (kvarnokta), de la 10a •is la 14a deaμgusto, 2009, do eble pli “farebla” porpli da homoj. Bonvenas fruaj ali•oj desomeraj festivalanoj!
Malcolm Jones
Du belegaj tagoj en Heinola
La partoprenantoj de la AμtunajTagoj de Esperanto-Asocio de Finnlan-do (EAF) povis •ui du belegajn tagojnen Heinola meze de septembro. Repre-zentantoj de la urbo bonege akceptis ninkaj donis al ni multflankan bildon de laurbo. ‡urnalisto de la loka gazeto Itä-Häme intervjuis sabate la prezidantonTuomo Grundström kaj nian gastonFransμaz Rochette el la kantogrupoDuoble Unu. La artikolo aperis komen-ce de la sekva semajno. Tiel AμtunajTagoj funkciis ankaμ kiel Ago-tago definnlandaj esperantistoj.
En la komenco de la tagoj venis lavic„efino de la urba oficistaro saluti ninkaj rakonti pri la urbo. Tuomo Grund-ström interpretis esperanten. Kiel dan-kon pro la amika saluto EAF donacispor la urbo Heinola la finnlandan epope-on Kalevala esperantlingve.
Du urbajn muzeojn prezentis al lapartoprenantoj la loka muzea „efo. Spe-ciale allogis nin en la urba muzeo lagranda kolekto de diversaj medaloj elFinnlando, kaj ekestis ideo donaci al lamuzeo la medalon pri Vilho Setälä,fama finnlanda esperantisto. Alia vizit-celo estis la plej malnova domo deHeinola — iama oficejo de la provincapolicestro.
Vespere la partoprenantoj •uis lakoncerton de Fransμaz kaj kunkantisentuziasme la kantojn Kaffilaulu (finne)kaj Fabellando (esperante). ‚eestisankaμ kelkaj lokaj vizitantoj, kiuj planisdenove aktivi•i kiel esperantistoj.
Diman„matene Tuomo Grundströmprelegis kaj diskutigis la partoprenantojnpri Finnlanda kulturo en Esperantujo.
La rondveturo diman„e montris al nila urbon kaj multe de la „irkaμa±o.
Tiina Oittinen
Montoj, ne•o kaj Esperanto
Ankaμ „i-jare MKR (MontKabanaRenkonti•o) gvidis siajn partoprenan-tojn al montoj, „i-foje al ne•o kaj frostode sloveniaj Juliaj Alpoj!
La 19a MKR okazis 25–28 sep enmontkabano Uskovnica en Juliaj Alpoj,en nordokcidenta Slovenio. Kvankamproksime trovi•as du plej konataj slove-naj ripozlagoj, Bled kaj Bohinj, kun luk-saj hoteloj, ›nurliftoj kaj suvenirvend-ejoj, „i-jara MKRejo estis modestamontkabano meze de pa›tista alteben-a±o, kun pluraj pa›tist-domoj kiuj „i-tempe servas kiel feridomoj.
La aran•on „i-jare partoprenis nur25 E-montmigremuloj, sed la grupoestis tre internacia, e„ el ok landoj,inkluzive de unu „inino.
Spertaj montmigrantoj vizitis la pin-tojn Veliki Draški Vrh (2132 m) kajTosc (2275 m). La veterkondi„oj estisne tre agrablaj, krom malvarmeco (kel-kaj gradoj sub nulo „e la pintoj) lamigrantojn foje •enis ankaμ tre fortavento. Sed indis veni al la pintoj pro belarigardo (foje limigita pro nebulo) kajfabeleca aspekto de la „irkaμa±o, rokoj,herboj kaj arbustoj, kovritaj per maldikaglacia kovrilo — malkutima aspekto, e„por tiel altaj pintoj!
Promenantoj, inkluzive de familiojkun infanoj, elektis pli malstre„ajncelojn. Unutage oni vizitis pa›tejonKonjš£ica (1438 m) kaj alitage akvofa-lon Mostniški slap kaj najbaran valonVoje. Infanoj amuzi•is kurante tra arba-ro kaj ludante •is kiam gepatroj kaj aliajhavis iom da tempo por kafumado kajgustumado de lokaj kukoj.
Vespera programo estis limigita perrestantaj fortoj de migrantoj, sed nemankis bona etoso kun societaj ludoj,rakontoj, ›ercoj… Infanoj amuzi•issamtempe per amaso da ludiloj, paperokaj krajonoj, krome estis por ili amuzerigardi „evalojn kiuj foje kuris trapa›tejo apud la ejo.
La aran•o fini•is per diman„a pro-menado kaj fina tagman•o en lokagastejo en vila•o Srednja Vas. Dum latagman•o finfine la suno montri•is, kajni forlasis la aran•on kun pensoj:“¤uste nun estus bona momento por farinovajn ekskursojn!” Sed la aran•o jamestis for, ni revidos unu la alian post unujaro en Kroatio, plej ver›ajne apud lafama nacia parko Paklenica!
Vanja Radovanovi¢
Fransμaz Rochette kantas en Heinola (FotisPäivi Saarinen)
10 Eventoj
La 7a SER en Rio
“Vi „iam surprizas nin!” — jen la„efa opinio de la plimulto inter 86 surlo-kaj „eestantoj kaj ankaμ de 19 “interre-tanoj”, kiuj partoprenis la 7an SpiritanEsperantistan Renkonti•on 14 sep 2008en Rio-de-‡anejro.
La „efpreleganto Paulo Sérgio Vianadum unu horo parolis pri la „efa temo,“Jesuo; Fonto de Evangelio, Spiritismokaj Esperanto” kaj poste respondisdemandojn de „eestantoj. Ankaμ retanojdemandis kaj ricevis respondojn rete.
La arta programo enhavis muzikon,poezion kaj ske„on. Marielza Tiscatekantis naciajn popolkantojn portugalekaj Esperante. Du lernantoj de Esperan-to-grupo Lazaro Luiz Zamenhof (Cezarokaj Lino), deklamis dulingve la poemonEsperanto, kiu en 1946 estis mediumericevita de Castro Alves per la mediumoChico Xavier. Dek unu gelernantojprezentis la humuran ske„on Frenez-a±oj en klas„ambro, la „eestantoj multeridadis pri la ske„o. ‚iuj kantoj kajpoemoj estis montritaj sur ekrano du-lingve, kaj la ske„o estis prezentitadufoje (dulingve) por helpi la grandannombron de komencantoj kaj neesper-antistoj.
Fine „iuj kantis La Esperon. La 8aSER, kiu okazos 13 sep 2009, havos kiella temon la 150-jari•on de Zamenhof.
Paulo Kverko
Interdanca informado
“Vi rememorigis mian junecon, dan-kon!” — diris multaj el la 186 „eestantojde la “Revivanta balo”, kiun Esperanto-grupo Lazaro Luiz Zamenhof realigis20 sep en Rio-de-‡anejro.
Dum la balo, kiu daμris •is la nokto-mezo, unue oni prezentis sur ekrano lahistorion de televido en Brazilo ekde •iainaμguro en 1950, poste danc-muzikojnde la jaroj 1950, 1960 kaj 1970. Estiselektitaj kvar stiloj por kontentigi „iujn„eestantojn. Inter „iu el la kvar25-minutaj prezentoj oni parolis priEsperanto kaj prezentis Esperan-to-muzikon dum minutoj.
Post tri horoj dek kura•uloj parto-prenis konkurson de amatoraj kantistoj,kaj post la konkurso oni ripetis la danc-muzikojn kaj Esperantajn kvinminutajn“gutojn”, kaj do la balo funkciis kielago-tago.
Je la fino „iuj (feli„egaj) dankis al laorganizantoj kaj petis plian balon, kel-kaj decidis tuj eklerni Esperanton.
Paulo Kverko
Denove ERT en Taguatinga
Sub la temo “Esperanto en Taguatin-ga”, Taguatinga E-Klubo (TEK) 21 sep2008 okazigis la 11an Esperanto-Ren-konti•on de Taguatinga (ERT) kunentute 120 „eestantoj.
La renkonti•ejo estis la aμditorio dela pioniroj „e la administrejo de laantaμurbo Taguatinga. Priteme prelegisla prezidantino de la klubo, Sufia AlvesLima, kiu abunde projekciis diapozi-tivojn pri historiaj momentoj de la evo-luo de Esperanto en la 50-jara antaμurboTaguatinga.
La arta parto de la renkonti•o kon-sistis el prezentadoj pri muziko, kantokaj teatra±etoj de: ensemblo Nova Erao(pedagogia skipo kaj gelernantoj de lalernejo Lazaro Ludoviko Zamenhof);kantistino Klara Fonseca, filino de lakonata Esperanto-artisto Flávio Fon-seca; kantisto kaj komponisto TarcísioLima el Fortalezo. Neudo Lima, profe-soro pri teatro-arto, prezentis pup-teatr-a±on.
Fine, la prezidantino de TEK anon-cis, ke la 12a ERT okazos 20 sep 2009kun la temo “150-jara naski•dato deL.L. Zamenhof”.
Carlos Maria
ZOMAER tradicii•as
En la brazila urbo Ubá (Minas Gera-is) 14 sep okazis II ZOMAER (la duaZona-da-Mata Esperanto-Renkonti•o)kun la „eftemo “Esperanto, kiel efikedisvastigi •in?”
Post la oficiala malfermo de la ren-konti•o, kiam oni kantis la himnon LaEspero, pri la „efa temo prelegis d-roMaurício Monken. La aμdantaro estisinvitita paroli pri la temo kaj pri siaj per-sonaj spertoj rilate al efika disvastigo deEsperanto.
Post la tagman•o Márcia V. Collikaj Wòrner M. Arruda prelegis pri lahistorio de Esperanto en Ubá, kienaski•is famaj brazilaj esperantistoj,kiel Ismael Gomes Braga. Post tiu prele-go Wendel Pontes parolis pri strategiojde defendo kaj atako inter insektoj.
En la arta vespero oni aμdis belajnbrazilajn muzikojn de flutisto kaj vio-lonisto. Koruso de komencantoj ankaμprezenti•is per esperantaj kantoj. Reli-gia muzik-grupo kantis portugale kajesperante.
Fine oni transdonis la flagon al laurbo kiu organizos la trian ZOMAER en2009.
Wendel Teles Pontes
Triafoje en San-Paµlo
Tri atentovekaj rubandoj en oportu-naj lokoj de la urbo Lorena dum dekantaμkongresaj tagoj informis pri la 3aKongreso de Esperanto en ‹tato San-Paμlo, kun la „eftemo “Internacia Jarode Lingvoj”, kiu okazis en Lorena10–12 okt 2008.
La kongreso, kun preskaμ cent par-toprenantoj, •uis atenton de lokaj amas-komunikiloj kaj subtenon de urbajinstancoj. La malfermon „eestis repre-zentanto de la urbo, kiu salutis kaj dona-cis materialon pri la urbo al la organi-zantoj. Post himnoj kaj salutoj, pri la„eftemo festparolis prof. José Passini,prezidanto de Brazila Esperanto-Ligo.
La kongresa programo enhavis mul-tajn prelegojn pri diversaj temoj. Dumla dua tago, matene kaj posttagmeze,Jair Salles instruis per ekspresa kurso.La lastan tagon oni okazigis viglandebaton kun partopreno de multaj„eestantoj pri la temo de la kongreso,sub kunordigo de la prezidanto deEASP, Genildo M. Coelho. La vesperonde la meza kongresa tago, oni aμskultisaltnivelan violonan kaj gitaran ludadonkaj kantadon fare de José Inácio, IvanGuimarães kaj Pedro F. Silva. Okazisrapidaj demonstroj de kalkulado perabako fare de José Linck.
Dum la kongreso funkciis libroser-voj de EASP kaj de la eldonejo Oportu-no. Estis lan„itaj du libroj: novelaroGeedza Kanzono de Machado de Assiskaj infanlibreto Breno kaj Lilika —respektive traduko kaj originala±o dePaulo S. Viana. Amarílio Carvalhovendadis siajn Esperanto-„emizojn kajMirna Duarte intervjuis plurajn kong-resanojn por sia radioprogramo Parolu,mondo!
Post la fermo oni vizitis la monu-menton al Zamenhof en proksima placo,kaj tie oni multe fotis grupe kaj grupete(vidu sube). Por la 4a kongreso sin pro-ponis grupo el la urbo San-Karlo.
Paulo Sérgio Viana
Eventoj 11
Katalunio: celtrafa informado
Por la kvina sinsekva jaro KatalunaEsperanto-Asocio havis budon en laAsoci-Foiro apud la Triumfa Arko enBarcelono, okaze de la nacia tago deKatalunio, la 11an de septembro.
El „iuj budoj starigitaj dum la jaro,tiu septembra kutime estas la plej fruk-todona je niveloj profita kaj socia. Tialni aparte prizorgis tiun budon, kie subgranda afi›o, prezentanta nian agadon,starigitaj flugfoliujoj enhavis disvastigi-lojn pri la principaro de la Asocio, priEsperanto kaj pri la baldaμ okazontakongreso. Sur la tablo ku›is diversnu-meraj ekzempleroj de Kataluna Espe-rantisto, DVD-oj de E@I, kaj libroj pordisvendi: lernolibroj kaj vortaroj, librojen Esperanto, nacilingvaj libroj priEsperanto, lingvistiko, diverseco, pacokaj lingvaj rajtoj.
La bulteno de KEA sukcese malape-ris el la budo antaμ la tagmezo. Interdisvenda±oj furoris Tin„jo, vortaroj kajla kurso de Esperanto laμ la ZagrebaMetodo. Elstaras la disvendo de 20DVD-oj de E@I.
La monprofito estis rekorda. Laμsocia profito, „i-jare kreskis intereso al„eestaj kursoj, kaj tial ni kolektis kel-kajn kontaktojn por informadi. Dum launuaj jaroj estis foje necese klarigi, prikio temas Esperanto.
Lastatempe preterpasantoj scias prikio •i temas kaj simple demandas pri •iairo, •ia sukceso, •ia utilo, •ia aspekto…kaj pri kursoj kaj aran•oj. Ver›ajneinform-tasko de KEA dum la lastaj jarojiom atingis socion.
Ferriol Macip i Bonet
Semajno de Kulturo Internacia
18–25 sep en la „irkaμa±oj de Pizo(Italio) sukcese pasis la unua Semajnode Kulturo Internacia, iniciatita de laItala Esperantista Junularo kunlaborekun la urbestraroj de la komunumoj SanGiuliano Terme, Cascina, Calci, Vec-chiano, Buti kaj Vicopisano. Krom ita-loj, kiuj prizorgis la necesajn tradukojn,„eestis kvar rumanoj, po du aμstroj,francoj, hungaroj kaj slovakoj, po unubelgino, brazilano, slovenino kaj vjet-namino — entute 22 personoj.
La eksterlandaj gastoj estis „iutageinvitataj en lokajn lernejojn por rakontial la lernantoj pri siaj landoj, lingvoj kajkulturoj. Ili prezentis en Esperanto, kajla italoj tradukis.
‚iu eksterlandano libere elektis laplej taμgan manieron prezenti sianpatrujon: •enerale oni ludetis muzik-ilojn, kantetis popolajn kantojn, prezen-tis tradiciajn vesta±ojn, montris bildojnkaj flagojn, aμ instruetis kelkajn vortojnel sia gepatra lingvo. La mezlernejajknaboj (11–13-jaraj) ofte scivolemis kajhaltigis la prezentadojn per demandoj.Aldone venis multaj demandoj pri Espe-ranto.
Lernantoj tre ›atis slovenan ludetonde Vesna Obradovi¢, multe demandis alThu Quynh Nguyen pri la vjetnamalingvo kaj •ia plurnuanca prononco, kajsurprize malkovris, danke al IonelBodale kaj lia familio, ke la rumana lin-gvo ege similas al la itala, kvankamRumanion „irkaμas nelatinidaj lingvo-regionoj.
Dum la semajno okazis plurajvesperprogrameroj, dum kiuj la lokanojkaj la gastoj povis •ui teatra±ojn aμ kon-certojn rilatajn al Esperanto.
20 sep la roma aktoro MarioMigliucci surscenigis sian teatra±on
Doktoro Esperanto. La sekvan vesperonGianfranko kaj Giuliano Molle ludis entrinkejo esperantigojn de la plej ›atatajkantoj de Fabrizio de André. 24 sepPiero Nissim fermis la iniciaton per„armega koncerto de jidaj kaj aliajkantoj tradukitaj en Esperanton.
Dum la semajno okazis multenom-braj aliaj programeroj, „efe organizatajde la komunumoj, kiuj afable zorgis prisiaj eksterlandaj gastoj per gvidataj vizi-toj kaj bongustegaj man•oj. Estis vizit-ita la scienca centro Virgo kie situasgrava esplorilo pri gravitaj ondoj, mir-inda natura parko San Rossore, komun-umoj Buti kaj Vicopisano. Okazis ankaμtrajna ekskurso al Lucca.
Sabaton (20 sep) okazis solena cere-monio memore pri la antaμnelongemortinta esperantisto Giuseppe Martini,en kiu parolis la urbestro kaj BrunettoCasini, posteulo de Martini kiel prezid-anto de la Piza Esperanto-Grupo.
Post la ceremonio devintus okazipiedpilka mat„o kontraμ lokaj junuloj.Laμ la tradicio, esperantistoj neniamgajnas tiajn mat„ojn. Surprize, la lokateamo ne venis, sed la tradicio estisrespektita: la esperantistoj dividi•is endu teamojn, kiuj inter›an•is po kvargolojn, kaj do ankaμ „i-foje neniu espe-rantista teamo gajnis la mat„on.
24 sep okazis komuna vesperman•obaze de tradiciaj pladoj, kuiritaj de lagastoj, kaj tipaj toskana±oj prizorgatajde la urbestraranoj. Vesna el Sloveniopretigis tipan slovenan salaton. Marian-na kaj Tünde el Hungario okupi•is prikrespoj kaj gula›o. Marion el Franciokuiris tri bongustegajn „okoladajnkukojn. Sed Thu Quynh ne povis kuiritipajn vjetnamajn man•a±ojn pro mankode hundo- aμ serpento-viando kaj pri-zorgis kelkajn tradiciajn riza±ojn.
Fabio Bettani
Esp
eran
to-b
udo
enB
arce
lono
(Fot
isF
ranc
esc
Ver
dugo
iR
ojan
o)
12 Eventoj
Hungario: du kultur-eventoj
LibroekspozicioEn la Mi›kolca Departamenta Bib-
lioteko “II. Rákóczi Ferenc” 17 sep2008 estis malfermita Esperanto-libro-ekspozicio. ¤in inaµguris d-ro GeorgoNanovfszky, honora prezidanto deHEA. La titolo de la ekspozicio estas:UEA 100-jara. La eventon faris gravaankaµ la Eµropa Jaro de Lingvoj 2008kaj la Esperanto-instruado en Mi›kolco,havanta 95-jaran datrevenon.
Kvaronjarcenta jubileoLaµ iniciato de geedzoj Pásztor, la
urbestraro de Abaújszántó festis la 25-jaran jubileon de la Memor„ambro deKolomano Kalocsay en „i tiu urbo.
27 sep post salutvortoj de la urbestroGeorgo Madár kaj de la Hungaria Espe-ranto-Asocio (HEA), Adrienne Pásztorlaµtlegis la poemon Al stelo de MihaiEminescu en la traduko de Kalocsay.
Loka poeto kaj kantisto István Nagykantis du kantojn laµ poemoj de Petõfi,tradukitaj de Kalocsay, kaj deklamissian propran poemon. Sekvis flormet-ado, kandellumigo kaj pliaj deklamoj,interalie, de lokaj lernejanoj (vidu lasuban foton), kiuj studas Esperanton enla kurso de Ildikó Széppataki.
Adrienne kaj László Pásztor
Revidi siajn amikojn…
4 okt okazis en Chester „iuaµtunakunveno de Nord-Okcidenta Esperanto-Federacio (de Anglio).
Printempe en la Esperanto-Kongresode Britio la federacio celebris sian cent-jari•on. Nun kunvenis du dekoj da espe-rantistoj en la hotelo Eaton. La kunve-nintoj estas plejparte maljunaj (tamenpli junaj ol la federacio) kaj malnovaj(krom unu novulo) esperantistoj. Do la„efa •uo por la kunvenintoj estis revidode siaj amikoj. Prelegis Malcolm Jonespri Komenio. Partoprenis kelkaj gastojunuafoje kiel Geoffrey Sutton, LeonioMarobin k.a.
Peeter Aitai
povis konati•i kun la starta ekspoziciode la nova muzeo.
La muzeo konsistas el du partoj. Enla deponejo estas libroj kaj labortablokun komputilo por volontulaj prizorgan-toj de la muzeo, nome membroj de laloka Esperanto-klubo. Pli granda spacoservas kiel ekspoziciejo, en kiu nun launua ekspozicio prezentas la lingvonEsperanto kun •iaj kulturo kaj movado.Por tiuj celoj servas 13 surmuraj panelojkaj 5 tablovitrinoj, por libroj ankaµ vicode 9 vitro›rankoj. El unika±oj de lakolekto ni nomu ekzemple originalon dela unua lernolibro de Esperanto por„e†oj el la jaro 1890, kompletan jar-kolekton de japana gazeto el la jaro1912 mane kudre binditan, sur man-papero, aµ buston de L.L.Zamenhof, kiuestis skulptita plej ver›ajne okaze de la13a UK en Prago, prunteprenitan de laurba muzeo en ®eská T¸ebová.
Sed la muzeo ne estos nur aro daekspona±oj! Por vizitantoj certe estos treinteresa la multfunkcia informpanelokun tu›ekrano, per kiu oni povos konat-i•i kun la lingvo, kun •ia gramatiko kaje„ aµdi •in, kaj deklamatan, kaj kant-atan. Krom •i servos al esploristoj kajstudentoj tablo kun komputilo, ene dekiu trovi•as multaj utilaj datenoj, interaliaj ankaµ grandaj „e†a-Esperanta kajEsperanta-„e†a vortaroj kaj katalogo dela biblioteko de ‚EA.
La Esperanto-muzeo jam levis kon-siderindan konscion pri Esperanto en laregiono: feli„e, la sekvan tagon (21 sep)post la malfermo, okazis en Svitavy“Tago de malfermitaj pordoj”, dum kiu„iuj muzeoj estis senpage viziteblaj. Tioaltiris denove dekojn da interesatoj en lanovan muzeon.
Por mi surprize, mi estas invitita pre-legi en Svitavy 25 kaj 26 nov: marde enKomerca akademio kaj en la Esperanto-muzeo por publiko, merkrede en la gim-nazio kaj en la Universitato de la triaa•o. Sendube, tio okazos danke al lamalfermo de la Esperanto-muzeo. Mikonfesas, ke unuafoje en mia vivo mihavos okazon prezenti Esperanton sin-sekve kvarfoje dum du tagoj al tiommalsimila publiko.
Nun ni devas strebi, ke la interesorestu laµeble daµra, ke la urbaj instancojvidu la efikon de la muzeo por la vidigode la distrikta urbo Svitavy. Tiam esper-eble ne velkos ilia simpatio por •i kajpor Esperanto.
Por kontaktoj:http://www.muzeum.esperanto.cz� [email protected]
Petro Chrdle
Nova Esperanto-muzeo en ‚e†io
20 sep malfermi•is nova Esperan-to-muzeo en la „e†a distrikta urbo Svi-tavy. En tiu distrikto trovi•as ankaµ laurbo Litomyšl, kiun konatigis al espe-rantistoj •ia enlo•anto kaj fama Espe-ranto-verkisto Karolo Pí£ per sia roma-no Litomi›la tombejo.
Laµjure •ia posedanto estas ‚e†aEsperanto-Asocio, sed la konvenansalonegon en belega historia konstrua±o,nomata laµ siaj fondinto kaj origina fun-kcio “Biblioteko de Ottendorfer”, dispo-nigis la urbo Svitavy pere de sia muzeo.
En la urba muzeo estis •is nun dubazaj daµraj ekspozicioj: pri la plej famaloka naskito Oskar Schindler, savinto demultaj judoj dum la dua milito, kaj pri latola±lavado kaj lavma›inoj. Esperantodo i•is la tria baza temo en •i. Financesubtenis la starigon de la muzeo Mini-sterio pri kulturo de ‚e†a respubliko,Esperantic Studies Foundation kaj laurbo Svitavy.
En la solena malfermo, kiun parto-prenis 146 „eestantoj, post la Esperantahimno tre favore al Esperanto parolis laurbestro de Svitavy Ji¸í Brýdl, kiu helpisal ni akiri la monsubtenon de la Ministe-rio pri Kulturo.
La historion kaj Esperanton iom pri-skribis la prezidantino de la ‚e†a Espe-ranto-Asocio Jana Melichárková. Salut-parolis ankaµ la direktoro de laEsperanto-muzeo en Vieno HerbertMayer kaj la gvidanto de Esperanto-Centro Marie Hankel en DresdenoWolfgang Schwarz.
La solenecon substrekis mallongakoncerto de la laµreatino de multajinternaciaj konkursoj Elena Puchovakune kun ›ia filo, 16-jara tenoristo Dmi-trij Dov±ik.
Post la enkonduka parto la urbestrokun la prezidantino de ‚EA kune traton-dis la rubandon, kaj la unuaj vizitantoj
La Majstro ricevas honoran lokonen la nova muzeo.
Fot
isL
ászl
óP
ászt
or
Eventoj 13
Lerni kaj ripozi „e Mediteraneo
La partoprenantoj de la 34a Interna-cia Semajno de Esperanto en Sète(23–30 aμg 2008) ne nur •uis la bluajnmaron kaj „ielon, sed antaμ „io ili fervo-re lernis kaj praktikis Esperanton.
‚iu povis elekti laμ sia lingva niveloel la tri lingvokursoj: porkomencanta deAnne-Marie Petre por gejunuloj kiuj ler-nis ludante, paroliga de Hanna Cayzac(Pollando), kaj perfektiga de SvetlanaSmetanina (Ruslando).
Dum la sta•o funkciis mozaikatelie-ro, en kiu dum kvar posttagmezoj lamozaikista teamo fabrikis por venontajsta•oj belan tablon, kun figoj kaj verdastelo… Funkciis ankaμ ateliero pri roz-cirkloj. Oni aμskultis kelkajn interesajnprelegojn. En la kvar ekskursoj parto-prenantoj povis viziti tre belan „irkaμ-a±on, interalie ankaμ olivarbaran bienon.
La vespero de krad-rostado venigisregionajn samideanojn kiuj •is la nokto-mezo aldonis siajn vo„ojn al la “sta•akoruso” kaj helpis malplenigi kelkajnregionajn vinbotelojn! Fine de la sta•ookazis ekzamenoj, kiujn sukcesis 13sta•anoj.
Ni profitis ne nur la belegan veteronkaj la mediteranean varman akvon(pla•o situis je 50 metroj de nia feriejo)sed ankaμ la bonan humoron de „iuj.Koran dankon al la organizinto, JeanFrançois Passarella, kiu jam invitas al la35a Internacia Semajno „e Mediteraneo,okazonta 22–29 aμg 2009.
Hanna Cayzac
‚EA: nova estraro, nova emblemo
La unuan oktobran semajnfinon enla moravia urbo P¸erov okazis la 12akongreso de ‚e†a Esperanto-Asocio(‚EA) kun pli ol cent partoprenantojinkluzive de gastoj el Germanio, Pollan-do kaj Slovakio.
La kongreso elektis novan komita-ton, kiu gvidos la asocion dum la sekvajtri jaroj: prezidantino Jana Melichár-ková, vicprezidantoj Petro Chrdle kajJi¸í Tome£ek, sekretario Pavel Pol-nický, kasistino Libuše Hýblová, mem-broj Pavla Dvo¸áková kaj MiroslavMalovec. La kongreso elektis ankaμnovajn honorajn membrojn de ‚EA.
La nova komitato ricevis taskojn,interalie: altigi la nivelon de la elektro-nika komunikado tiel ke „iuj funkciuloj,kluboj kaj sekcioj estu rete atingeblaj,kaj krei grupon por kunordigo de lernejainstruado de Esperanto.
Estis anoncita larezulto de la konkur-so pri nova logoo de‚EA. ¤in gajnisJind¸ich Havlík elPrago, kiu lerte kun-metis la tradician
Esperanto-stelon kun folio de „e†a naciaarbo tilio kaj la mallongigo “‚EA”.
La direktoro de Komenio-MuzeoFrantišek Hýbl en sia kongresa prelegomulte menciis la prilingvajn verkojn deKomenio kaj liajn tiukampajn poste-ulojn, inkluzive de Zamenhof. Pli ol 70kongresanoj uzis la rajton senpage vizitila muzeon.
La kongreson aμspiciis la urbestroJi¸í Lajtoch, kiu „eestis la solenan mal-fermon de la kongreso.
La kongreso de ‚EA okazas „iantrian jaron, „ar la mandato por la komi-tato estas trijara. Dum la nekongresajjaroj ‚EA organizas konferencojn, kiujsimilas al kongresoj; kun ununura dife-renco, ke ne okazas balotoj. La venonta‚EA-konferenco okazos 9–11 okt 2009en Svitavy, la urbo de la plej nova Espe-ranto-muzeo.
Petro Chrdle
En la „efurbo de Serbio
15 sep en la serbia pedagogia muzeoen Beogrado, post enkonduko de magi-stro Radojica Petrovi¢, prezidanto deILEI, ekfunkciis ekspozicio “Esperanto— lingvo de interkompreni•o kaj amik-eco”. Inter la eksponitaj gazetoj estisankaμ La Ondo de Esperanto. Kadre dela ekspozicio estis prezentita plurlingvavortaro Poligloto kun 1260 vortoj en laserba, Esperanto kaj dek aliaj lingvoj.
La ekspozicio daμris dek tagojn.Dimitrije Jani£i¢
Unufraze� Stefano Keller, reprezentanto de UEA„e la Homrajta Konsilio de UN, en tiessesio 17 sep en ¤enevo faris nelonganparoladon pri UEA. (Landa Agado)
� Okaze de Eμropa Lingva Tago en lareprezentejo de Eμropa Parlamento enLjubljana (Slovenio) ekspozicion pri Eomalfermis eμrop-parlamentanino Ljud-mila Novak, al kiu Zlatko Tišljar trans-donis medalon k diplomon pri honoramembreco en EEU. (Eµropa Bulteno)
� En la nova studenta kvartalo deManosque (Francio) laμ peto de la asocioEsperanta Kulturo en Manosque unu ella stratoj ricevis la nomon Zamenhof.(La Sago)
� Dum la Longa Nokto de la Muzeoj enAμstrio (4 okt 2008) 1 mil 485 personojvizitis la Internacian E-Muzeon en Vieno— 12% pli ol 2007. (Leopold Patek)
� 27 aμg – 7 sep E-Asocio de Brasília kTaguatinga E-Grupo denove partoprenisen la librofoiro en la brazila „efurbo perekspozicio de E-tradukoj de tutmondekonataj verkoj. (BEL informas)
� La asocioj Esperanto-Limousin kEsperanto-Indre kunorganizis en laE-kulturdomo Greziljono renkonti•onPor ekologia vivmaniero kun 150 vizit-intoj de la publika Tago de malfermitajpordoj. (La Sago)
� Oficiala versio de la retnaviga prog-ramo Firefox (Fajrovulpo) aperis en Eodanke al la tradukado de teamo gvidatade Eduardo Trápani el Urugvajo. (LiberaFolio)
� La muzeo de la hungara lingvo enSzéphalom eldonis informilon en Eoaldone al la pli fruaj versioj en la angla,germana k turka. (Landa Agado)
� 41 partoprenintoj de la jarkunveno dela ‚ina filio de IKEF (11–13 okt, Xia-men) inter›an•is komercajn informojn,diskutis pri kunlaboro k subskribis kel-kajn kontraktojn k protokolojn prikomerco k kunlaboro. (Landa Agado)
� En 2007 la membraro de la NorvegaE-Ligo malkreskis de 221 •is 207; dumla lastaj dudek jaroj •i falis je 47%. (Nor-vega Esperantisto)
� Estas elektita nova estraro de la Var-sovia Filio de la Pola E-Asocio: prezid-anto Mariusz Majewski, vicprezidantoIrena £owiŒska, sekretario Alina Mozer,kasisto El¿bieta Szczerkowska. (PolaEsperantisto)
� Andy Künzli el Svislando k AlejandroCossavella el Argentino estos la „efajgastoj en la 29a Malferma Tago de laCentra Oficejo de UEA, kiu okazos 29nov 2008. (GK UEA)
14 Tribuno
Kontraµ anglalingva imperialismo
Parolante en konferenco primalpli uzataj lingvoj en Eμro-po, la „efo de la liberala grupoen la Eμropa Parlamento, Gra-ham Watson, devoji•is de lapreparita teksto de sia parolado.
“Kiel skoto, mi estas pli kajpli konsternata de la dan•erojde la kreskanta imperialismo dela angla lingvo. Povus esti io,pro kio ni povas kulpigi niajnusonajn kuzojn”, — diris Gra-ham Watson, elektita en sud-okcidenta Anglio. Agnoskantela nerespekton de internaciaj
traktatoj de pluraj EU-›tatoj kun malpli uzataj lingvoj, Wat-son diris ke la Eμropa Unio devas forgesi pri landlimoj, kiamtemas pri lingvoj. La liberaluloj en la Eμropa Parlamentolastatempe lan„is kampanjon por ununura lingvo. La kam-panjo konsternis plurajn homojn en Bruselo, •is kiam ili vidiske temas pri “simpla kaj klara lingvo”.
“Kelkaj ›tatoj havas malpli pozitivan historion. Tro ofteen la pasinteco registaroj evitis sian devon agnoski kaj sekur-igi la lingvojn parolatajn en siaj teritorioj, — daμrigis Watson.— Kiel al liberalulo, oni ne devas klarigi al mi, ke „iuj ›tatojdevas plenumi siajn internaciajn devojn”.
Ankaμ se la Eμropa Unio volas esti je la flanko de la civit-anoj, •i devas strebi, ke laμeble multe estu ebla en la propralingvo de la civitano. Watson notis, ke probable EU baldaμhavos plian lingvon, la turkan, post kiam estos atingita finaakordo inter la du komunumoj de la insulo Cipro.
La konferenco okazis la 14an de oktobro, je la komenco dela pintkunveno de la „efoj de EU.
Dafydd ab Iago
Ne nur ‚e†io
En la 7a kajero de LOdE aperis artikolo Esperanto estasmorta lingvo. Tiujn opiniojn mi ofte aμdis pri Esperanto.Ankaμ mi aμdis, ke •i estas juda lingvo, kaj pro tio iuj nevolas •in lerni.
Sed ne temas pri tio. Mi ne konsentas kun la aμtoro de laartikolo, ke ‚e†io estas unu el la ok landoj, kiuj •is nun neratifis la Lisbonan traktaton. Ja ankaμ la prezidento de Pol-lando ne volas subskribi la traktaton. Li diras, ke „ar Irlandone subskribis, do egale estas, „u li subskribos „u ne.
Sed mi pensas, ke temas pri tio, ke la frato de la pola prezi-dento •is nun ne povas konsenti pri la malvenko en la lastajbalotoj, kiam li kaj lia partio havis tro malmulte da apogantojpor plu regi en Pollando. Li nun ofte estas en Radio Marya,kiu estas kontraμ la Eμropa Unio, kontraμ la traktato. Tieelpa›as diversaj nacionalistoj, antisemitoj, kontraμuloj de EU.Dezirante havi apogon de la aμskultantoj de Radio Marya enla venontaj balotoj por si, por sia partio, kaj por sia frato, kiudeziras denove esti prezidento en la estonta periodo, li influisal prezidento KaczyŒski, kaj tiu nun ne volas subskribi latraktaton, kvankam antaμe batalis por •i.
Do, ne nur ‚e†io ne subskribas. Prezidento KaczyŒskirenkonti•is kun la prezidento de ‚e†io, kaj eble ili kune inter-konsentis pri tiuj „i aferoj? Mi ne „eestis iliajn interparolojn.
Pollandano
Helpi junajn afrikajn esperantistojn
Dum nia voja•o post la Konferenco de ILEI en Benino niproksime de Lokossa vizitis orfejon, en kiu krom alia estasinstruata Esperanto. Kontaktojn kun la orfejo tenas LatifouGbadamassi kaj François Hounsounou. Mi vizitis la orfejonankoraμ foje dum la tuta tago kun François kaj instruis tieEsperanton al la plej malgrandaj infanoj.
La vivsituacio de tiuj infanoj estas tre malfacila. Ili devasmulte labori en kampoj por havi almenaμ ion por man•i, „ar lafinancaj fontoj ne sufi„as. Kaj mi e„ ne parolas pri vesta±oj,lernejaj elspezoj kaj foje malsanoj. Mi decidis kunlabori kunFrançois kaj la neregistara organizo, kies fondinto kaj prezi-danto li estas, kaj trovi por tiuj infanoj subtenantojn.
Laμ la direktoro plej necesas helpi unue infanojn, kiuj per-dis ambaμ gepatrojn, kaj poste tiujn, kiuj havas ankoraμ unude la gepatroj. Unue temus pri infanoj 12–14 jaraj, kiuj devosforlasi la orfejon jam post kelkaj jaroj, kutime kiam ili i•as18-jaraj. Se ili povus havi decan edukadon, ili pli bone povusprizorgi sin mem post la forlaso de la orfejo.
Ni proponas pagi 15 eμrojn po infano kaj monato — por›pari sendokostojn oni pagus por duona jaro, kaj eblos sendimonon al mia konto en Belgio, el kiu mi sendos „ion kune alla konto de la neregistara organizo (vi povus pagi rekte mem,sed la kosto de la transpago estas „irkaμ 40 eμroj). La organi-zo poste pagos al la orfejo, sen depreni ion ajn por la servo,kaj poste — ankaμ senpage — kontrolos la elspezojn kajraportos pri tio. ‚iu havos skriban kontrakton kun la infanopere de la organizo. Plej bone estus, se „iu persono, kiu parto-prenos tiun projekton, povus pagi •is la infano forlasos laorfejon, sed se iu pro iu kialo ne plu povos/volos pagi, ni klo-podos trovi anstataμanton. Mi kolektos nomojn — ne nur deesperantistoj — dum septembro kaj oktobro ni faros prakti-kajn pa›ojn, ekskribos kontraktojn ktp.
Dum mia unusemajna restado en Lokossa mi a„etis kestonda sapo kaj transdonis •in kun restinta mono al la direktoro dela orfejo, li kaj la infanoj ege dankas al „iuj!
Mi konscias, ke pluraj homoj jam subtenas infanojn perede aliaj projektoj kaj programoj. Sed dum la tri tagoj, dumkiuj mi ekkolektis nomojn, mi ankaμ komprenis, ke multajhomoj ›atus helpi, sed ne ›atas sendi monon al grandegajorganizoj, kie multe da mono estas elspezata por administradoaμ kie ne eblas bone kontroli la elspezojn. Nia iniciato estaseta, sed •i havas grandan sencon kaj estas ege konkreta.� [email protected]
Vladka Chvatálová
Vla
dka
Chv
atál
ová
enla
orfe
jo
Tribuno 15
Kial ni ne a„etas librojn?
En oktobro Paulo Sérgio Viana, raportante pri la 73aEsperanto-Renkonto de la Paraíba Valo, skribis, ke tie onidebatis pri la temo “Kial Esperantistoj preskaμ ne a„etaslibrojn?” Ni petis lin pli detale rakonti pri la debato.
La debato daμris pli ol unu horon. Post 10-minutaj parola-detoj de kvar homoj intervenis „eestantoj. Jen la resumo:
1. Nea„etado de libroj ne estas nur Esperanto-movadafenomeno. Almenaμ en Brazilo •i estas •enerala fenomeno.E„ homoj, kiuj frekventas kursojn de fremdaj lingvoj, post lakurso malofte a„etas librojn en la lernitaj lingvoj.
2. Unu preleganto emfaze insistis, ke la problemo ne estasde a„etado, sed de legado kaj de kulturo. Se oni ne edukas enla familio kaj en lernejoj, ke legado estas esenca kutimo porkleri•o, tiam infanoj, junuloj kaj plenkreskuloj ne akiras tiunkutimon.
3. Interreto kaj televido kompreneble iom malhelpasa„etadon kaj legadon de libroj, pro la troa rabado de tempo.Aliflanke, tre malofte homo legas longajn tekstojn sur ekranode komputilo. La kulturo, perata de tiuj rimedoj, estas multepli supra±a ol tiu, kiun peras libroj.
4. Diabla cirklo formi•as pro la malsufi„a komercado delibroj en Esperanto. Oni ne facile povas a„eti la librojn, „ar iline estas disponeblaj facile; „ar oni malmulte a„etas ilin, onimalfacile povas intensigi la disponigadon de la varo. Krome,por brazilanoj libroj el Eμropo estas iom tro multekostaj.
5. La plej grava punkto, pri kiu „iuj debatintoj konsentis:por intensigi la a„etadon kaj legadon de libroj en Esperanto,necesas ur•e plibonigi la lingvonivelon de la esperantistaro.Por tio estus tre bonvenaj facillingvaj tekstoj. Sed „efe gravas,ke la esperantistoj mem decidu, ke ili ne estu eternaj komen-cantoj.
6. Oni menciis la fakton, ke ne „iam Esperantaj eldonejojpublikigas librojn, kiujn la plej multaj esperantistoj deziraslegi. Estus interese esplori pri la tipo de literaturo, kiu plejofte pla„as al Esperanta publiko.
7. Fine, oni aludis la eblecon pri novteknologiaj libroj:sonlibroj kaj libroj legeblaj per porteblaj komputiletoj.
Paulo Sérgio Viana
Esperanto en lernejoj
En la pedagogia retejo www.edukado.net estas lan„ita nova sekcioEsperanto en lernejoj kun la celo kreiretan datenbazon pri la lernejaj
oficialaj Esperanto-kursoj, kiuj laμ diversaj le•oj kaj regulojeniris la landan instrusistemon.
La ekzisto de tia listo povas helpi al la lernejoj ekkoni unula alian, kontakti•i kaj inter›an•i spertojn, kio tutcerte altigosla nivelon kaj plifortigas la motivojn de la lernado de la inter-nacia lingvo. La listo povas helpi ankaμ por inform- kajvarboceloj, pruvante la disvasti•econ de Esperanto. (Por trovidiversajn lernejojn, bonvolu uzi en la retpa•o la maldekstretrovi•antajn ser„kriteriojn.)
Je 16 okt 2008 en la datumbazo estis 70 lernejoj el 26landoj kun entute 1782 lernantoj.
Plej multaj lernejoj kun instruado de Esperanto estas regi-stritaj en Pollando — 10. Sekvas en la listo Francio, Germa-nio, Hungario (po 6); Britio, Litovio, Usono (po 4); Brazilo,‚e†io, Italio (po 3) kaj pluraj landoj en kiuj estas unu aμ dulernejoj, en kiuj oni instruas Esperanton.
E@I prezentas…
E@I (www.ikso.net) estas internacia junularaorganizo, aganta por kaj per Esperanto tra lamondo. Ekde „i tiu Ondo ni „iumonate pre-
zentos al vi niajn projektojn. E@I bonvenigas „iujn al uzadode niaj projektoj, aμ e„ „e aktiva kontribuo, kunlaboro.
¤is la … en la reto.Peter Balá�, E@I-kunordiganto
Vikipedio por vi
La esperantlingva Vikipedio estas la unua vera, universalaenciklopedio en Esperanto. E@I jam antaμ kelkaj jarojkomencis agadi por antaμenigi tiun „i retan projekton.
E@I provas instigi homojn kunlabori al Vikipedio perpluraj manieroj: verkado de artikoloj, eldonado de(man)libroj, prelegado kaj trejnado.
La unua seminarieto pri Vikipedio oka-zis en aprilo 2006 dum la renkonti•o PSIen Germanio. Poste okazis interalie prele-goj kaj trejnado en februaro 2007 en Slo-vakio, dum la 100-jari•o de la antverpenaklubo La Verda Stelo en majo 2007, dumMalferma Tago de UEA en junio 2007 kaj dum Baltiaj Espe-ranto-Tagoj en Litovio en julio 2007.
Kunlabore kun Pavla Dvo¸áková en aprilo 2008 okazistrejnseminario en Písek, ‚e†io kaj dum la UK en Roterdamovikipediistoj havis entute tri aran•ojn, kaj „iu kongresanohavis informilon en sia kongressako. Ties eldonon subtenisUEA, EEU kaj E@I.
Kadre de Konferenco pri apliko de Esperanto en sciencokaj tekniko en Dob¸ichovice apud Prago okazos en novembro„i-jare i.a. trejnseminario pri Vikipedio. Krom •eneralaenkonduka prelego estos traktata kiel la „eftemo “Problemarode fakaj artikoloj en esperantlingva Vikipedio” (teoria pre-zento kun praktika ekzercado — memstara enretigado deantaμe preparitaj fakaj artikoletoj). Gvidas Pavla Dvo¸áková,Miroslav Malovec kaj E@I-estrarano Yves Nevelsteen.
En marto 2007 aperis la unua verko de E@I pri Vikipedio:Manlibro pri Vikipedio. Kvankam presita en mil ekzempleroj,jam en julio 2008 •i el„erpi•is.
Dum KAEST E@I prezentos novan verkon de Ziko vanDijk pri Vikipedio: Vikipedio por vi. Temas pri 60-pa•a ver-ko, kiu klarigas la fenomenon Vikipedio. En •i vi trovos mul-tajn konsilojn kaj klarigojn. La verko pa›on post pa›o gvidasleganton i•i facile ne nur uzanto de tiu reta enciklopedio, sedankaμ •ia aktiva kontribuanto.
Kvankam kunlabori al Vikipedio estas relative facile, inte-resitoj „efe komence havas multajn demandojn kaj hezitaskontribui. Tial E@I kreis teamon de tiel nomataj “vikipediajasistantoj”. Temas pri spertuloj pri Vikipedio, kiuj pretas hel-pi vin diversmaniere. Informojn vi trovos en la nova retejowww.vikipedio.net
Yves Nevelsteen, E@I-estrarano
Radio EsperantoHalina kaj Aleksander
parolas el Kaliningrado
Podkasta servo de La Ondo
Aμskultu: http://la-ondo.rpod.ru
16 Civilizo
Re•o-filozofoEn 1740 post la morto de Frederiko-
Vilhelmo I la tronon heredis lia filoFrederiko II (1712–1786), kiu sukcesisuzi la hereditan potencon kun rafinitamakiavelismo por garantii al sia lando lahegemonan rolon en Germanio.
Esence gravas ne tio, ke li estis adep-to de milito, kiu estis por li nur politikailo, sed ke li „iam efektivigis “kabine-tajn militojn” kun limigitaj rimedoj kajceloj, sen pasio kaj sen malamo, raciekontrolante siajn eblojn. Li estis sendu-be la plej elstara realpolitikisto. Tiu „idando, saturita per la franca kulturo,“malagrabla fizionomio”, kiel epitetislin lia patro, homo, kiu kura•is preferimuzikon kaj filozofion al biero kaj taba-ko, post multaj jaroj de interna protestokontraμ la patra re•imo, montris sin laplej metoda kaj plej konscienca elHohencollern-oj. Amiko de Voltero,fantaziema kreanto de Sanssouci, liekregis siajn regatojn kun pasio kaj ler-to. Per du militoj li sukcesis konservikonkeritan Silezion, la plej ri„an provin-con de Aμstrio. Li partoprenis en la unuadisdivido de Pollando, kio ebligis al likompakte kunigi siajn orientajn provin-cojn.
En la interna politiko Frederiko IIdaμrigis klopodojn de siaj antaμuloj prikoloniado de la teritorioj. Li ne plu aten-dis bon›ancajn eksterajn cirkonstan-cojn, sed organizis laμplanan migradon.Specialaj agentoj varbis en eμropaj lan-doj kolonianojn, kiuj estis distribuatajinter la provincoj novaj kaj malnovaj.Koloniigo i•is aparta bran„o de la prus-landa administrado, kiel kolektado deimpostoj kaj rekrutigo.
Frederiko II ne havis apartan ›atonpor sia orienta provinco. Oni scias nurpri tri liaj vizitoj al la Orienta Prusujo.Li dedi„is al •i tiom da atento, kiomnecesis por apogi tie la re•an potencon.Sojle de la milita kaj politika katastrofode la Sepjara milito (1756–1763), li e„pretis rezigni pri la Prusa provinco favo-re al alia teritorio. Tion klarigas la prio-ritatoj de la politiko, kiun efektivigisFrederiko II dum sia regado. Poseda±ojde la pruslanda re•o estis dissemitaj tratuta Germanio, kaj la Prusa provincoestis tute izolita de la Germana imperio.Antaμ Frederiko estis strategia celo akirinovajn teritoriojn, kiuj devus transformiPruslandon en unuecan (teritorie)
›taton. Tial ne mirigas lia eldiro, ke “el„iuj eμropaj provincoj por ni ne estas plitaμgaj ol Saksujo, pola Prusujo kaj sve-da Pomerio”.
La Sepjara militoEn la du sileziaj militoj (1740–1742,
1744–1745) Pruslando akumulis rime-dojn por kontraμstari al la gravaj eμropajpotencoj. Dank’ al la akiro de Silezio lalo•antaro de la re•lando kreskis je du-ono, la enspezoj — je triono.
En Eμropo ›an•i•is la tradicia sis-temo de militaj-politikaj unioj, kion onie„ nomis “diplomatia revolucio”. Form-i•is novaj aliancoj. Aμstrio, Francio,Ruslando, Hispanio, Saksujo, Svedio,unuflanke; kaj Britio (kun Hanovro),Pruslando kaj Portugalio, aliflanke.
La militon provokis akri•o de batal-ado inter Britio kaj Francio por trans-oceanaj kolonioj (temo ekster nia rakon-to) kaj kunpu›i•o de la pruslanda politi-ko kun la interesoj de Aμstrio, Franciokaj Ruslando. Alianco de “la tri virin-a„oj”, kiel sarkasme epitetis •in Frederi-ko II, ne havis unuecan planon kaj tiosavis lin. Venkon de la pruslanda armeoen 1757 „e Rossbach kaj Leuthen neni-igis la venko de la aμstria-ruslandaarmeo „e Kunersdorf (1759). Pli frue, enjanuaro 1758 ruslanda armeno venis enKenigsbergon, kiu dum kvar jaroj estisadministrata de Ruslando.
En 1761 Pruslando estis rande dekatastrofo, sed la situacio ›an•i•is unu-momente, kiam post la morto de ruslan-da imperiestrino Elizabeto II (25 dec1761) la tronon okupis Petro III, granda
adoranto de Frederiko II. Li packontrak-tis en 1762 kun la pruslanda re•o kaj e„disponigis al li ruslandan korpuson. Postla faligo de Petro III, Katerina II nuligisla kontrakton, sed ne rekomencis la mili-ton. Sen la ruslanda helpo Aμstrio kajFrancio ne daμrigis la militon. Laμ lapackontrakto kun Aμstrio kaj SaksujoPruslando ricevis Silezion.
Pruslando ekpretendis la rangon degrandregno, kvankam •ia aneksemoricevis rebaton. Rusa historiisto SergejSolovjov skribis e„ pri “militotimo” deFrederiko II, kiu preferis vastigi Prus-landon per sa•o kaj ruzo, anstataμ glavo.
Post la milito la ekonomio de Prus-lando ruini•is, kaj la re•o unuavice zor-gis pri restarigo de la mastrumado.Kampuloj povis forlasi la armeon. Pro-vincoj dama•itaj dum la milito ne pagisla impostojn, Silezio dum ses monatoj,Pomerio dum du jaroj. La ›tato dispon-igis grandajn sumojn por refunkciigifabrikojn. Estis altigitaj impostoj porluksa±oj enportataj el eksterlando, inter-alie, por kafo. ¤uste tiun periodonkarakterizas grandioza konstruado enBerlino kaj Potsdamo.
La unua divido de PollandoEn la 18a jc Pollando krizis ekono-
mie kaj politike. La najbaraj ›tatoj —Aμstrio, Pruslando kaj Ruslando — plikaj pli ofte enmiksi•is en la internajnaferojn malhelpante politikajn refor-mojn. En 1772 la tri ›tatoj malka›e agre-sis kontraμ Pollando kaj dividis partonde •ia teritorio. Aμstrio ricevis Galicion,Ruslando — orientan Belarusion kaj lapolan parton de Livonio. La akiron dePruslando ni prezentu pli detale: Varmio(aligita al Orienta Prusujo), Marienbur-ga, ¥elma kaj Pomoria vojevodioj kajparto de Grandpolujo (la teritorio ricevisla nomon Okcidenta Prusujo). ¤ustepost tio „i komenci•is amika korespon-dado de Frederiko II kun Katerina II.
La lastaj vivojarojKomence de la 1780aj jaroj Frederi-
ko II kun la unuarangaj juristoj ellaborisnovajn le•ojn, i.a. ¤eneralan civilanjusticon. Li multe verkis. Pasigante siajntagojn en laboro, konstante „irkaμita dehomoj, li restis soleca. Liaj amikoj kajkunbatalantoj mortis. Oni atribuas al lila frazon: “Mi i•is historio de mi mem”.Iom post iom la fortoj forlasis Frederi-kon II, kaj li mortis nokte 16/17 aμg1786.
Lia testamento pri la enterigo en lia›atata Sanssouci estis efektivigita nur205 jarojn poste, 17 aug 1991.
Daμr igota
Pa•oj el la historio de la Sukcena Lando (12)
de Halina Gorecka
Kulturo 17
Nia trezoro
Esperanto en perspektivoTemas pri unu el la „efaj libroj en
Esperanto, kiu detale pritraktas la histo-rion de la Esperanto-movado •is lakomenco de la 1970aj jaroj.
¤i ampleksas 844 pa•ojn (kunindekso) kaj aperis en 1974 „e Univer-sala Esperanto-Asocio (UEA) en Rot-terdam, pli precize „e Centro de esplorokaj dokumentado pri la monda lingvo-problemo (CED).
La verko estis iniciatita de la tiamaUEA-prezidanto kaj CED-direktoro IvoLapenna (1909–1987), kiu pensis pripliampleksigo de sia konciza manlibroLa internacia lingvo el 1954. Fine de la1960aj jaroj estis planoj ankaμ pri novaEnciklopedio de Esperanto. Ambaμ ide-oj eniris la koncepton de EeP. En laantaμparolo Lapenna menciis, ke lalibro estis frukto de propono kolekti„iujn faktojn pri UEA, kiam en 1954•i estis proponita por ricevi la Nobel-premion pri paco.
La verkego konsistas el ses „efajpartoj.
La unua parto temas pri Esperantokiel Solvo de la Lingva Demando enMondaj Kadroj, la dua parto traktas laliteraturon, la tria parto portas la titolon“En Servo de Kulturaj Inter›an•oj,Praktikaj Celoj kaj Internacia Solidare-co”, la kvara parto enhavas la Historionkaj Nuntempan Organizon de la Espe-ranto-Movado, la kvina parto estasdedi„ita al la Atakoj kaj Apogoj, kaj lalasta sesa parto analizas Perspektivojnpor la Estonteco.
Kiel „efredaktoro Lapenna verkisgrandparton de la pluraμtora monogra-fio, nome „apitrojn, kiuj unuavice kon-cernas la Esperanto-movadon:
‚apitroj 1, 2, 4 kun konciza historiatrarigardo, pri la aktuala situacio, prifaktoroj influantaj la lingvo-evoluon kajla instruadon de Esperanto. En „apitroj11–13 li verkis pri formoj de kulturajaplikoj (belartaj, oratoraj konkursoj,teatro ktp.), pri uzo por praktikaj celoj(delegita reto, radio, turismo ktp.) kajpri instrumento de internacia kompre-ni•o (ekz. universalaj kongresoj). ‚api-tro 18 estas dedi„ita al la konstruado demoderna UEA (1948–1973). En „apitro20 li prezentis diversajn Esperanto-instituciojn. Kaj li transprenis ankaμ„apitrojn 22 kaj 23 por trakti la deman-dojn de komuna lingvo antaμ internaciajinstitucioj kaj esencaj antaμkondi„oj porrapidigi la progreson de Esperanto.
Al Tazio Carlevaro (1945–), tiamapenaμ 30-jara talenta esperantologo/interlingvisto, estis konfiditaj „apitroj 3kaj 5–10 pri la Esperanta kulturo, Espe-ranta literaturo (originala kaj tradukabeletro, scienca kaj faka literaturo),fakaj terminaroj kaj perioda±oj. Li ankaμpretigis la indekson kunlabore kunHenri Vatré.
La tria kunverkanto, Ulrich Lins(1943–), bone konata en la Esperan-to-movado kiel •ia eminenta historiisto,ricevis la taskon kontribui en „apitroj14–17 pri la komencoj de la organizitaEsperanto-movado (unua UK, UEA,Ido-skismo), inter 1908 kaj 1947. Kro-me Lins prilaboris la vastan „apitron prilandaj kaj fakaj Esperanto-organiza±ojkaj pri TEJO. En „apitro 19 estas pre-zentita la laborista Esperanto-movado,kaj en „apitro 20 li aldonis la artikolojnpri Akademio de Esperanto, muzeoj kajbibliotekoj.
En „apitro 21 Lins prezentis siajnstudojn pri la persekutoj kontraμ espe-rantistoj, precipe en nacisocialista Ger-manio kaj komunista Sovetunio. Tioestis tre tikla temo, „ar en tiu tempo neeblis publike paroli pri la stalinismajkrimoj en la orienta bloko, kaj tamen la„efan libron en Esperanto devis riceviankaμ la esperantistoj en la malliberamondo. Sed la historio de la movadaorganizado •is la dua mondmilito pleni-gis longtempan mankon, kaj kiel konateposte aperis aparta libro de Lins Ladan•era lingvo.
Kiam en Sovetunio kaj en OrientaEμropo oni eksciis, ke en EeP aperos„i-tema „apitro de Ulrich Lins, oni egeeksciti•is, e„ en partiaj medioj. Laμpostulo de la Konsili•a renkonti•o de
gvidantoj de socialismaj Esperanto-organiza±oj, Nikola Aleksiev oficialeprotestis „e UEA, postulante nepubliki-gon de tiu materialo, sed tio jam ne pluefikis.
Victor Sadler, la direktoro de la Cen-tra Oficejo de UEA, estis la teknikaredaktoro de la libro kaj rilatis kun lapresejo. Simo Milojevi¢, la redaktoro deEsperanto, okupi•is pri la aran•ado deilustra±oj en la verko; por iomete kreiekvilibron al Lapenna, kiu foje malmul-te aμ tute ne menciis ne›ataton, la ruzuloankaμ mem decidis pri elekto de prezen-tindaj personoj. Ankaμ multaj aliajhomoj iel kontribuetis al la verko.
Pro deziro de Lapenna pliampleksigiion, aldoni pliajn „apitrojn, reverki ion,la libro ne fari•is preta en 1972, kvan-kam oficiale •i estis finredaktita la 30ande junio de tiu jaro. Iuj „apitroj estisfinitaj en 1973, kaj nur en 1974 la verkopretis por la eldonado kaj aperis post laHamburga UK.
EeP estis vendosukceso malgraμ“spirhaltiga” (laμ Benczik) prezo (70guldenoj) kaj estis elvendita proksimu-me en 1987. Do •i jam delonge estasel„erpita kaj tre malfacile akirebla, despli ke dua eldono ne estis produktita, e„ne pirata (kiel „e PIV). Fakte ekzistis laideo plulabori kadre de nova eldono dela Enciklopedio de Esperanto. Sed›ajnas, ke oni cedis favore al la ideo, kiukomencas esti realigita kadre de Viki-pedio.
Recenzoj pri EeP aperis en Esperan-to (UEA) 2/1975, Heroldo de Esperanto7/1975, Literatura Foiro 31-32/1975,Interlingvistika Informa Servo 1/1975,LPLP 3/1979, Horizonto 28, La Espero2/1975, Hungara Vivo 3/1975, der espe-rantist 70/1975, GDR-Paco 1975, LaPacaktivulo 103/1975, Sennaciulo7/1975, Boletín 72/1975, Starto 2/75,Bulgara Esperantisto 38/1975, La BritaEsperantisto sept/75. Kritikata estis,ekzemple, la multloke troa patosa retori-ko de Lapenna, la evidente mispropor-cia prezento de iuj temoj kaj liaj even-tualaj mistaksoj de gravaj demandoj.Anstataμ precizaj fontindikoj, aperis nurbibliografioj fine de la „apitroj.
‚iukaze, la jaro 1974 fari•is porLapenna ankaμ kulmina pro la fakto, kefini•is lia influo en UEA. Dum la 59aUniversala Kongreso en Hamburgo lipublike eksi•is el „iuj siaj funkcioj enUEA, post kiam li konstatis, ke li perdisla plimulton en la UEA-komitato.Ankaμ la orienteμropanoj ne plu volisapogi lin.
Andreas Künzli
18 Kulturo
La ordigantode Trevor Steele
‚u eblas, ke somere suno brilas tie„i? ‚i-momente nekredeble. Faci-
las kredi, ke ostofrostiga vento eternehurladas kaj ±etadas hajlon kajne•erojn sur la blankan teron, la mal-lumajn arbojn, kaj la kaμrantajndomojn. La “hotelo”, kie mi gastis,estas nur kaduka „ambretaro, kiuneniam pretendis voli gastigi homojn.Bon›ance, ke mi havis por legi kajskribi: tio helpis min provi ignori lapenetran malvarmon.
Entute ne pli ol dudek dometoj kajkelkaj butikoj, al kiuj mankas ne nur lakoloroj, kiuj altiru klientojn, sedankaμ grandparte varoj. Kial homojiam decidis vivi „i tie? La respondotrovi•as en tiu domo, al kiu mi nundirektas la pa›ojn, la stacidomo, lasola iom varmaspekta loko en la tuta„irkaμa±o. Jes, homoj estas „i tie, „ar lafervojo ebligas iri aliloken, al la urboj,kie estas aliaj homoj, eventualeman•a±oj kaj trinka±oj — sed tio necertas nuntempe — kaj distra±oj, kajantaμ „io varmo.
Dum mi pu›as min kontraμ tiu gla-cia vento kaj alstrebas la stacidomon,mi min demandas, „u la sombre tristapejza•o ne iel spegulas la situacion dela tuta giganta disfalanta imperio.Antaμ ses jaroj la homoj subite ricevispermeson diri, kion ili vere pensas, kajili ne devis plu timi gvatantajn spio-nojn „e „iu angulo: la koncentrejojunu post alia fermi•is. La potenculojkalkulis, ke per tio ili gajnos la apogonde la popolo, ke la imperio ekzistospro la apogo de la civitanoj, ne nur protimo kaj devigo. Kaj la rezulto: milio-noj da laμte malkontentaj homoj, eko-nomia kolapso, kaj universala sento,ke io devas okazi. La potenculoj memne plu scias, „u provi savi la imperion
per tradiciaj metodoj — tribunaloj kajvastaj punejoj — aμ „u provi resti „e laavangardo de reformo; „u for›losi latigron en ka•on aμ „u rajdi sur •iabaμmanta dorso. La manko de decido-povo supre kaj la dividoj inter la „efojmem pensigas, ke baldaμ la strukturojde jardekoj brue malintegri•os. Sedkio sekvos?
Malpli politikaj pensoj ekkaptasmin dum la lastaj metroj antaμ la kna-ranta pordo de la stacidomo: mi sen-tas, kiel sennombraj homoj en tiu „iregiono sentis dum jarmiloj, kiam ilieniris varmigitan lokon, kie la ventone plu regis. Danke mi aμdas la klakonmalantaμ mi, kiu tuj ›an•as mian etanmondon. ‚i tie estas malhela lumo —sed tamen lumo — estas homoj kajvarmo, kaj mi povas provizore forgesila eksteran regnon de la dioj de mal-varmo kaj ventoj.
La „ambro tre similas milionojn daaliaj en la landego: senornama, la far-bo de antaμ pluraj jardekoj preskaμtute fori•is kaj „esis provi igi la lokonpli homamika. ‚ar ni „iuj — probableni nombras dudek — venis el la mal-varmo, ni „iuj kuntrenis striojn dadegelanta glacio kaj koto, kaj do labetona planko estas multloke brunemalseka. La muroj estas malpuraj, kajprobable estis tiaj dum jardekoj: neniuamis ilin sufi„e por doni senpagantempon al ili, kaj ne estis mono porpagi iun. Ie kaj tie iu skriba„is kont-raμre•iman sloganon, kaj neniu havissufi„e da energio por tute forigi laimpertinenta±ojn. ‹ajnas, ke iu duon-kore provis nur mallegebligi la kern-vortojn.
La biletvendisto en sia gi„eto estasmishumora, sed mi havas monon kaj line havas validan pretekston por rifuzi
vendi al mi. Jen do mi havas tiun sli-pa„on, kiu garantias la rajton sidi enmalpura trajno •is mi atingos la „efur-bon.
Mi trovas benkon. Ni devos atendiankoraμ unu horon aμ, laμ miaj •isnu-naj spertoj, eble tri. Kun mia kutimascivolo mi turnas mian atenton al miajkunpasa•eroj. Surprize, ke tiom dahomoj entrajni•os; ni ›ajnas tro. ‚uduono de la lo•antaro veturos? Miajokuloj ekdubas, „u temas pri lokajhomoj. La vestoj kaj la aspekto de lahomoj tro varias. Kelkaj estas palajeμropanoj, aliaj evidente devenas ellandoj, kie la suno brunigas laviza•on. Kelkaj estas altkreskaj, aliajhavas mallongajn mongolajn krurojn,kiuj eble iam alkro„i•is al batal„evale-toj. La vestoj ne tre varias: „iuj celasvarmigi kaj fajfas pri parizaj kaj nov-jorkaj modoj. Unu el la viroj tamenelstaras tiurilate: lia mantelo estasbrile nigra, liaj botoj same, la ›aloestas griza sed el multekosta ›tofo.Kion mafiano faras en tiu „i mizeravila•o? Nu, mi ne tro haste ju•u: eblelia bonstato rilatas al honesta laboro.Jes, sed kia?
Kial la homoj sidas tiel silentekrom tio, ke grupo da ili preskaμ sen-vorte rondirigas botelon da vodko? ‚ula etoso de la vila•o prirabas nin de laparolkapablo? ‡us mi ekvidis, ke kel-kaj dormas, kvankam dormi sur la kru-daj lignaj benkoj eblus nur, se oniestus •ismorte laca. Miaj okuloj saltasde unu viza•o al alia: „u tiuj esprimojde enuado aμ malbonhumoro estaskutimaj? Lipoj tiri•as flanke suben,okuloj vitrecaj fiksi•as pri eventualepli bona estonta±o, kiu ver›ajne nevenos. Neniu ›ajnas •ui la vivon,neniu sentas deziron aμ bezonon eliri
Kulturo 19
el la propra dikveste „irkaμata korpokaj komuniki al aliaj.
Se mi pli bone konus la lingvon kajse la homoj nun „irkaμ mi ›ajnus pre-taj paroli, mi certe provus akiri biogra-fietojn de pluraj el ili. Sed mi, skrib-emulo el fora lando, estas fremdulointer la silentemaj homoj, kaj ›ajnas,ke mi devos min distri per mialingvaromano en mia paltopo›o. De tempo altempo la ekstera vento tiel forte frapas„e la netravideblaj fenestroj, ke nidevas agnoski •ian ankoraμan ekzis-ton, sed ni estas imunaj al •i en niamalbela sed varma rifu•ejo.
Mi elprenas la romanon, sed nehavas ›ancon •in malfermi. La pordoestas subite ±etmalfermita, la hurlantavento dumsekunde trudas sin al ni, sedmia atento direkti•as nur al la homo,kiu eniras. Li estas certe pli ol dumetraviro kun tre lar•aj ›ultroj. Kiam limar›as, li vigle pumpas per la long-egaj brakoj kaj alte levas la genuojntiel, ke liaj pa›oj estis duoble tiel lon-gaj, kiel tiuj de normalstatura virino.Entute militista apera±o. Komprenebletiu impreso estas emfazata de la mal-helverda kaskedo, kiu ankoraμ grand-parte ka›as lian viza•on, de la mal-helverda uniformmantelo kaj de lanigraj rajdbotoj, kiuj bezonas du-tripa›ojn en la „ambron, antaμe ol ilikomencas dis±eti sian ›ar•on de ne•o.Ja, li estas klare ia oficiro, „u de laarmeo, „u de sekreta polico, mi nescias.
La oficiro stamfas kaj lasas maku-lojn de malpura ne•o sur la betono. Limalbutonas sian mantelon, kaj ni „iujsilente rigardas lian samkoloranuniformon kaj la brile nigran tali-zonon, al kiu kro„i•as pistolujo. Lidemetas la kaskedon, kaj fine ni vidaslian longan, iom maldikan viza•on,lian akcipitran nazon, kaj liajn ru•ajnokulojn, per kiuj li rapide rigardas nin„iujn.
— Biletojn montru! — li bojas sene„ mal•entila klarigo.
Tiuj malafablaj vortoj subite mal-fermas al mi lian vivkronikon. Li estasfizike impona viro, sendube tre bona„e diversaj sportoj, rezoluta kaj ambi-cia, li devus povi grimpi •is tute alteen la hierarkio, sed la epoletoj perfi-das, ke fakte lia rango estas modesta.Mi vidas, ke li ne kapablas regi siankoleron, ne scias flati superulojn: tionli rigardas karakterforto sed samtempe
obstaklo al lia ambicio, li vidas en sispecon de martiro pro honesteco, dumrivaloj en la sama uniformo, al kiujmankas liaj principoj, promocii•asmalantaμ lia dorso.
Mi decidas fari el tiu eble dan•eraoficiro dumtempan konversacipartne-ron. Mi le•ere videbligas mianpasporton de fremda kaj neignoreblalando kaj diras, konscia, ke mia ali-landa ak„ento donas specon de korteg-klaμna licenco:
— Kial ni devas montri bileton?Li turnas sian atenton al mi, okule
esploras min — kaj jes, li ja vidasmian pasporton — kaj decidas doniian klarigon:
— Ni vivas en lando, kie regasordo, kaj estas malpermesite restadi enstacidomo sen bileto!
Mi plene ekspluatas mian licencon:— Sed kiel •enus iun ajn, se mi
estus tie „i sen bileto?Li alpa›as min kaj evidente li ›atus
trovi kialon por el±eti min:— Montru vian bileton!Kiel eble plej le•ere mi montras
•in. Li krude eltiras •in el miaj manojkaj provas trovi ian difekton en •i. Lisenvorte redonas la papera„on, kajkrias:
— ‚iuj montru bileton!Li iras laμvice al „iu kaj ›ajnas
malkontenta, ke la biletoj validas.Preskaμ la lasta en la vico estas mal-granda homo ankoraμ dormanta surbenko. La oficiro pu›as lin per la boto-pinto kaj krias tre laμte:
— Bileto!La vekito — kaj tuj mi konstatas,
ke fakte li nur ›ajnigis dormi — estasbrunviza•a etulo el lando, kie kutimebrilas suno, el popolo, kiu malvolonteapartenas al la vasta imperio, kaj liestas sendube ano de religio fremda alla palviza•uloj en la malgaja „ambro.Kial li estas en tiu „i nesteto, mi nepovas imagi, sed lia kulposenta ridetokaj servilaj gestoj igas klare, ke li nehavas bileton kaj probable ne mononpor a„eti •in. La sudulo ekstaras kajtreme manser„as ion en sia malpuramantelo, eltiras boteleton, kaj provasproponi •in al la minaca sinjoro, mur-murante vortojn en iu nekonata lingvokaj ridetante.
La grandstatura uniformulo snufe-gas. Ke oni provu suba„eti lin per tiamizera vodkobotelo trikvarone mal-plena, ha! Li ripetas sian minacon,
„i-foje malpli abrupte, „ar li scias jamla respondon:
— Bileto?— Sinjoro oficiro…Tiom mi komprenas, sed la ceteraj
vortoj estas kompreneblaj al neniu elni. La rideto de la malgranduloekskui•as, liaj lipoj apenaμ plu kun-ludas en la rolo de komplezproponaviktimo de cirkonstancoj.
Lastan fojon, kaj preskaμ flustrate,venas la vorto “Bileto?” Kaj la brun-viza•ulo gestas senhelpe.
Per subita salto, kiu pruvas, kiabona basketbalisto li estus, la oficironeniigas la spacon inter si kaj la sen-biletulo, ekkaptas lin je la mantelkolo,levas lin alten, lasas lin fali betonen,turnas lin, ke li kiel eble plej forte trafuper la boto la posta±on, refoje kaptaslin, ke li ne forkuru, ree botfrapas lin,pu›as lin en la direkton de la pordo,sed akompanas la movi•on al la pordoper serio da plenfortaj batoj aμ per laboto aμ per la genuo. La etstaturahomo povas nur krie peti kompatonper sia nekomprenebla lingvo, sed nehelpus, e„ se li kapablus belege parolila imperian lingvon. ‚e la pordo laoficiro devas dumsekunde interrompisian punlaboron por malfermi. Pervere impona muskolstre„o li levas latutan korpon de la senbiletulo kaj ±ete-gas lin en la eksteran ne•on kaj albojasvorton, kiun mi ne kaptas, sed •i certesubstrekas la fakton, ke kelkaj homojhavas potencon super aliaj. La mal-grandulo dume ekkrias. Bon›ance line rompis kruron, „ar la oficiro brak-svinge minacas lin, se li ne foriros dela stacidomo. Ni vidas nenion, sed evi-dente la vireto kapablas retreti. Eblenur brako aμ pojno estas rompita, sedmi esperas, ke la ne•o sufi„e moligislian falon por tion eviti.
La oficiro revenas en la „ambron,kaj la ankoraμ ne kontrolitaj nervozemontras sian bileton. Li apenaμ kon-trolas. ‹ajnas, ke li jam atingis siancelon. Post nelonge li surmetas siankaskedon, ±etas mal›atrigardon al ni„iuj, kaj eliras. Sendube li devigis obe-on al la le•oj de la imperio. Ordo regas.
E„ tiu incidento ne provokaskomentojn inter miaj kunpasa•eroj.Eble ili kutimas al tiaj scenoj.
Do mi provas koncentri•i pri laromano. Sed daμre interrompas mian•uon la demando, kie la el±etito dor-mos, kie li pasigos la nokton?
20 Kulturo
kerna vero kristali•as en jenaj vortoj dela poeto: “La „efa demando pri tia mik-sado [t.e. de trokeaj kaj jambaj versoj]devus esti ne •ia malortodokseco aμ teo-ria akceptindo, sed „u mi sukcesis per •ikrei poezion validan” (p•. 105). Sed tiukritikado jam antaμ longe silenti•is kajtute forpasis, kritikado, kiun mi „iamopiniis ne nur stranga, sed simple naivakaj miopa. Strikte mezuritaj taktoj laμdifinitaj versformoj ne „iam garantiasnaturan ritmon de poemo, pli gravas tiadisdivido de akcentoj en intima ligo kunsignife gravaj vortoj, kia nature kon-gruas kun vo„a deklamo de poemo.
Kaj •uste tion „iam celis Edwin deKock en sia poezio.
Mi jam menciis la poemon “Adiaμ alla memo”, la lasta poemo en la nunakolekto. ¤ia temo estas la morto. EnPoemaro kaj prozeroj (1970) trovi•aspoemo pri la sama temo, “Al mortosopi-ranto”. Tie la poeto priskribas la som-bran esencon de la morto per senindul-gaj bildoj kaj demandas: “‚u vin sufi„ekontentigos „i konsterno, / post tutvivajneplenumi•oj / simple for›vebi enekstazon de silento?” La poemo estasprovo konvinki la alparolaton, ke lavivon indas vivi kaj uzi por plenumisiajn devojn kaj celinda±ojn. En notojpri “Adiaμ al la memo” oni legas jenajnvortojn kongruajn al la jam cititademando: “ … mi konsideras la aktua-lan mondon materian grava kaj plenevalida”. Tiuj vortoj ja sekvas kiel kon-sekvenco de la religia kredo de Edwinde Kock pri la individua memo de lahomo, kiu rekrei•os je la reveno de Kri-sto. Estas tiu memo, kiun adiaμas lapoeto en la poemo — portempe. Nun mituj diru, ke kvankam mi ne partoprenasla ideologion — fakte nenian ideolo-gion, „u religian, „u politikan — de laAdventistoj, mi plene respektas la kre-don de Edwin de Kock.
En antaμparolo de La konflikto de laepokoj, Libro 1 (1984), post priskribo detri gravaj punktoj “iom gravaj” de lakredo de la Adventistoj, li skribas: “Kon-traμ tio mi tamen devas averti, ke miestas individuo, kun propra vidpunkto,neniel reduktebla al unu el miaj katego-rioj de aparteno”. Li sekve listigas tiujnkategoriojn, tiam aktualajn, entute seplaμ jena ordo: homo, Kristano, Advent-isto, Sud-Afrikano, Afrikanslingvano,Buro, blankulo. Inversigi tiun vicordonigus lin ne homo, sed monstro, li diras.Eble li volus nun iom ›an•i tiun listonpro novaj cirkonstancoj, mi ne scias.Sed mi persone emus •in simpligi al nur
Libro neordinaraDe Kock, Edwin. Sub fremdaj
„ieloj / Antaμparolo de Arno Kuchar-zik. — Antverpeno: Flandra Espe-ranto-Ligo, 2007. — 286 p•. — (SerioStafeto; ¹32).
La poeton Edwin de Kock mi konasjam ekde niaj komencaj jaroj kiel poetojen Esperanto. Ni estis korespond-ami-koj, inter›an•is personajn informojn,sed precipe pensojn, komentojn, insti-gojn koncerne nian poezian verkadon.Estis bela, ankoraμ sopirata tempo desama•aj samcelanoj, simile izolitaj enpreskaμ antipodaj landoj, li en sudaSud-Afriko, mi en norda Islando.
Kiam aperis lia unua poemlibro,Ombroj de la kvara dimensio (1961) mi•in recenzis por Norda Prismo (1962,¹1). Tie mi sen ajna hezito skribis:“Per „i tiu libro Edwin de Kock nekon-testeble pruvas, ke li jam apartenas al lafrontvico de la malgranda ta„mento deseriozaj Esp. verkistoj”. Tiuj vortoj,skribitaj en flagranta entuziasmo pri laverko de mia amiko, jam antaμ longeelpruvi•is daμre kaj plene veraj: per siajpostaj poeziaj verkoj (la nuna estas ladeka), Edwin de Kock certigis al silokon kiel unu el la plej originalaj kajfekundaj poetoj en Esperanto kaj laμmia opinio ankaμ la plej laμnature ambi-cia. ‚i tion lastan mi volas emfazi, sedne temas pri ambicio de konkurado kunaliaj, sed pri persona, sana ambicio bazede propraj potencialoj kaj konvinkoj. Eltia ambicio fontas ekzemple lia vastkon-cepta eposo La konflikto de la epokoj.
La nova libro de Edwin de Kock,Sub fremdaj „ieloj, konsistas el 51 poe-moj, plej multaj verkitaj ekde 1995 postlia transloki•o al Usono dum 1994, kajel kvin prozaj verkoj (krom Antaμparo-lo de lia amiko Arno Kucharzik) sub lakomuna titolo Pri kaj „irkaµ Edwin deKock. La prozo okupas 174 pa•ojn de lalibro, la poemoj 64 pa•ojn. La prozajverkoj, kiel indikas la komuna titolo,enhavas kaj biografiajn tekstojn de lapoeto mem kaj verka±ojn de homoj, kiujintime konas Edwin kaj havas multonpor diri pri tiu eksterordinara homo. Onido tuj konstatas, ke temas pri libro neor-dinara, efektive unika en Esperanto entiu senco, ke •i enhavas kvazaμ “testa-menton” de poeto, kiu prave opinias, kepor plena kompreno de lia originala ver-karo necesas raporti laμeble kompletepri lia vivo, liaj cirkonstancoj, liaj kon-fliktoj, liaj kredoj kaj konvinkoj. Tial lamembiografiaj partoj de la libro estas
aparte bonvenaj kaj multon kontribuasal kompreni•o pri Edwin de Kock kielhomo kaj poeto.
La 12-an de novembro 1967 Edwinskribis jubile sur la frontan pa•on de sia±us eldonita poemaro Fajro sur mia lan-go, donace sendita al mi: “‚i tiu estas launua volumo, kies pa•suprojn mi scivo-leme kaj entuziasme malferme tran„iskaj kiun mi karese-dorlote legadis en lafre›o de mia kontento kaj fiero”. En lalasta poemo de Sub fremdaj „ieloj,“Adiaμ al la memo”, la poeto rigardassian poezion kiel sian duan memon, kiupretervivos la morton de la alia memo,lia persona, vivanta korpo: “Nu, certe, latenebron / evitos l’ alia mem’ en kiun mi/ dum kvindek jaroj transvortigis min”.Supozeble, tiaj sentoj estas komunaj al„iu serioza poeto. Tamen, la poeziakariero de Edwin de Kock ne „iam irissur vojo sendorna. Nelonge post la ape-rigo de liaj fruaj poemoj li e„ seriozepensis forlasi verkadon en Esperanto kajja dum kelka periodo multe verkis poe-mojn en la Afrikansa. “‚i tio rekterezultis el etmensa kritiko kontraμ miajfruaj poemoj en Esperanto, precipe prometriko kaj alia±oj ne akceptindaj al niajkaraj Parnasanoj” (p•. 179). Li apartecitas Kalocsay, ke mi “ne povas (min)adapti al la versformo kaj „iam pekaskontraμ la versformo”.
Edwin reagis al tiu kritikado per eru-diciaj eseoj pri metriko (en Ombroj dela kvara dimensio kaj Fajro sur mia lan-go); ankaμ en la nuna libro oni povasdetale legi pri la afero en la eseoj“Aμtoro superrigardas sian karieron”kaj “Iom pri mi kaj mia verkado”. La
Kulturo 21
du “kategorioj”: homo — poeto. Estasalmenaμ klare, ke religio havas tiomgravan funkcian rolon en poezio deEdwin de Kock, ke la emocia naturo deambaμ unui•as en granda parto de liapoezia arto.
Mi jam menciis notojn. El la 51 poe-moj en Sub fremdaj „ieloj 22 kunhavasnotojn. ‚iuj estas necesaj kaj helpas alkompreno, kiu alie estus mankhava. Lanotoj estas diversaj, multaj koncernashistoriajn eventojn aμ cirkonstancojn,aliaj rilatigas poemojn al personaj travi-va±oj kaj memoroj, iuj aludas al la reli-gia kredo de la poeto. La bezono denotoj plejparte originas el la multvari-eco de temoj. Ankaμ la poemaj formojvarias, de mallongaj silabnombraj (japa-neske stilaj tankaoj, koreeske stilaj›i•oj) •is tutpa•aj poemoj, ofte kunmezlongaj linioj; rimoj estas ne oftaj(tamen •enerale en la tankaoj) kajneniam sintrudaj. La poemoj estas dati-taj kaj lokitaj, plej multaj estas verkitajen 2005 kaj 2006 en Edinburgo, Teksa-so, kiun Edwin opinias, ke estos“ver›ajne” lia “lasta rezidejo”; lastedatita (2007.04.12) estas bela tankao priRia, unu el pluraj tiaj pri lia kara edzino.Kelkaj poemoj devenas el liaj lastajjaroj en lia hejmlando Sud-Afriko, iuj elliaj voja•oj alilande.
Inter „i tiuj estas la plej longa poemoen la libro “Rekviemo por la Albigen-soj”, fakte komencita en Francujo, sedfinita en Diadone, “farmeto norde dePretorio, Transvalo”, kie lo•is la familiodum la lastaj dekdu jaroj antaμ la trans-loki•o al Usono. Tiu granda poemo,konsistanta el sep mezlongaj partoj deentute 206 verslinioj, estas dolora medit-ado pri la krucmilito de la Papo kaj lafranca re•o kontraμ la herezaj Katar-istoj, la Albigensoj, en suda Francio1209–1229. La poeto komencas peraludo al la epoko de la trobadoroj en tiuregiono:
Du ambiciojn mi longe kun mi portisen miaj kofroj al kaj tra Eµropo:aµskulti najtingalon kaj l’ Provencan,korlingvon foje normigitan — vastekantatan — kie la Mezmaro lekas,dismordetante, la antikvan bordon.
Sed lia revo ne plenumi•as, li sufe-ras kvazaμ inkubon duondorme kaj kon-scias, ke “nur estis mortigita trobadoro /super liut’ finkurbe kaj sanganta”, ke lalingvo provenca ne plu aktualas; kaj lientreprenas voja•on al la lokoj, kie oka-zis la fifamaj kruela±oj kontraμ la here-zaj Albigensoj fare de la katolikaj
armeoj. Liaj doloro kaj indigno estasabsolutaj:
‚u estas iu ajn herez’ pli grandaol ke Kristano trempu siajn fingrojn,aµ brakon •iskubute, en la sangonde la gefratoj, nur „ar alikredaj?
Li vizitas la Katedralon de SanktaCecilio en Albio, komencitan kelkajnjardekojn post la masakroj:
L’ interno proporcie harmoniaslaµ masona±oj kaj alteco, malgraµla miskoloro kaj ornamoj ki„aj.Sed jen mi pense flaris kiel sangokun terur›vito al la nav’ kro„i•is,kaj en •in oni trempis „iun ›tonon,miksante kun •i knede la morteron…
La poeto ne eltenas esti en tiu “kult-masivo”, li sentas sufoki•on kaj kuras ella konstrua±o. Li finas la poemon perdemando, resendante al sia poezia revoen la komenco:
‚u iam post tenebroj elrigardos,anstataµ sepjarcenta opiniokiu ›toni•is en la kirkon tie,novaj kasteloj brilaj apud Tarno,kun kandellumo, damoj kaj kortez’ –dum en la foje disflorinta lingvoProvenca ree kantos trobador’?
Tiu poemo senrezerve meritas lokoninter la plej potencaj poemoj verkitaj enEsperanto pro la disciplina kunagado deindigna emocio kaj rekte konkretajbildoj.
Hieraµnoktemi en l’ antaµa lando
memoralmozojnvidis sur Diadone,viajn malnovajn rozojn.(Farmo foje)
En la momentonsaltas dista memoro.
Ne, ne, oldulo!Forpasis tute tiujkorlando, homoj, horo.(Noktomeze sendorma)
Diversaj poemoj, precipe la tankaoj,esprimas la nostalgion de la poeto porsia antaμa hejmlando kaj aparte por lafarmo Diadone, la lasta rezidejo de lafamilio antaμ la foriro al Ameriko. Tiunostalgio iel kuni•as subsente kun lafakto de plia•i•o. Tamen konsiderindaparto de la poemoj en Sub fremdaj „ielojrekte kongruas kun la titolo, ne neprerilate al la „ieloj de lia nova hejmlando,sed al alilandaj „ieloj, en Koreujo, enMalto, en Ruslando, en Sicilio, impresojkaj memoroj el liaj voja•oj tra la mon-do. Ankaμ meditoj histori-devenajhavas sian lokon en la poemaro: la tom-bo de Tutankhamen, komandanto vanRiebeeck, la Aztekoj … efektive, latemara areno similas al tereno kie kre-skas plej diversaj plantoj nature kon-di„itaj de variaj humo kaj lumo.
Krom la gravaj membiografiaj ver-koj jam menciitaj la libro enhavas elsta-rajn eseojn de Edwin pri la historio deEsperanto en Sud-Afriko kaj la evoluode la originala literaturo de Esperantosub egido de Stafeto, la eldonejo de JuanRégulo Perez (antaμe aperigita en SertaGratulatoria in Honorem Juan Regulo,1987). Aparte menciinda estas laAntaμparolo de Arno Kucharzik, amikode Edwin ekde junulaj jaroj. Arno ankaμverkas unu el kvar artikoloj, kiuj aperassub la titolo “Homoj kiuj multe rilatiskun mi persone”.
Edwin de Kock havas nun 78 jarojn.Kvankam li ja estadis membro de laAkademio de Esperanto (•is 1977) kajrestas honora membro de la UniversalaEsperanto-Asocio, li estas por ni, liajlegantoj, antaμ „io poeto de neordinaraintegreco, poeto kies verkaro atestasneripozeman menson kaj kunsentemannaturon, kiuj daμre reagigas lin al parto-preno en la multvariaj kondi„oj, kiujnprezentas la vivo. Tial ni danku alEdwin de Kock, kaj ne malpli al lia bonaedzino, Ria, kiu tiel ame kaj fidele linsubtenis sur la vivovojo.
Baldur Ragnarsson
Vinjeto el Vestnik Znanija, 1908
22 Kulturo
Sur poeziaj padoj deEli Urbanová
Urbanová, Eli. Prefere ne tro rigar-
di retro. — Dob¸ichovice: KAVA-PECH, 2007. — 128 p•.
Poezio de Eli Urbanová ne postulasrekomendon. La aμtorino, „e†ino, parto-prenas en la esperanta kulturo de la1950aj jaroj. Multfoje premiita, aperi-ginta poemojn en multaj revuoj, rimar-kita de esploristoj pri literaturo ›i publi-kigis sep originalajn poemvolumojn:Nur tri kolorojn (1960), El subaj fontoj(1981), Verso kaj larmo (1986), Vino,viroj kaj kanto (1995), Peza vino (1996),El mia buduaro (2001) kaj Rapide pasisla temp’ (2003). Kelkajn ›iajn poemojnprovizis per muziko komponistoj Boh-dan Gselhofer, Otakar Maršík, VlastaŠmejkalová kaj Rob Vetter. ‹ia aμtobio-grafio Hetajro dancas (1995) vekisgrandajn emociojn en Esperantio kaj nenur, pro la sincereco kaj senpruda trakta-do de la intima vivosfero. DramaktorinoEva Seemanová prezentis „apitron el •iEsperante kaj „e†e kiel monodramon.
Prefere ne tro rigardi retro estasaμtora elekto el la sep jam publikigitajpoemaroj. ¤i enhavas ankaμ valoran,instruigan biografion, kiu ampleksastutan, abundan, multdirektan kaj multja-ran, esperantan agadon de la aμtorino.
Legante ankoraμfoje poemojn de EliUrbanová oni antaμ „io konstatas ne-eblecon forgesi pri la retrorigardado.Formo de ili ne strebas mirkonsterni perla avangardaj rimedoj. Ordigita laμ latradiciaj principoj vortmaterialo kunregulaj ritme-rimaj skemoj, lerte aplik-ataj, korespondas kun “eternaj” temoj dela prikonsideroj. En „iuj sep volumoj kajmultaj, apartaj versa±oj Eli Urbanováverkas unu poemon pri vivo de la virino,pri sia vivo. ‹i mem konfesas:
Ne, mi ne havas multajn sciojn;jen kion mi neglektis,dum febre mi kolektisimpresojn, emociojn.(Konfeso)
Tiujn impresojn kaj emociojn povasliveri al la sentema observantino „iu, e„la plej simpla traviva±o aμ percepto —rigardado de la propra viza•o en spegu-lo, damo surstrate, kiu “laμ la modokombis al si noblan nodon” — (Virinokun kofro), komodo el erika ligno,“tableto, kies tri apogiloj infre aspektas,kvazaμ piedoj de bestio…” (El la antik-va buduaro), konduto de la hundoj,disfloritaj peonioj, detaloj de la vesto:
Kian mi a„etis tukon:Verda estis •i kaj lilakaj ol plumo pli facila,nu, bela!(Tuko)
Sed la „efan lokon inter la emociojokupas amo en „iuj aspektoj — de sin-gardema penso pri dan•ero kontakti•ikun viroj tra unuaj, malkura•aj sentoj,kresko de pasio, al kiu povas doma•inek homoj, nek dudekgrada frosto, tramalcerteco •in konservi per sukcesaj kajmalsukcesaj streboj, tra la prava supozo,ke •i jam foriras — •is la nobla rezignoornamita per la belaj rememoroj.
Saliko estas mi, saliko;iom kaduka, iom verda,jam rezignanta, mi plu perdasla foliaron … A†, amiko!Rapide pasis temp’ de rozoj.(Saliko)
‚io „i jam estis esprimita. Jes. Sedpriskribante „iujn fazojn de la naski•-anta, matura kaj foriranta sento — lapoetino neniam enuigas la leganton.Gravan rolon dum priskribo de diversajam-situacioj plenumas la memironio,„iam memoranta pri „iutageco kaj nerare pri fiziologio:
Ke ni nin amas, estis klaresen ia ajn debato …Kaj tamen se mi ne demetusla robon el brokato,li eble •is hodiaµ sidusen jako kaj kravato …(“Virkato”)
Li la „emizon al mi kuspis …Pri sia amo al mi flustris …[…]Li tiel avida min kisi.Li iris for sole por pisi …(Lasta amanto)
Ne mankas en poezio de Urbanovámomentoj, de kiuj plenplene estus kon-tentaj feministinoj. Forte substrekatarajto de virino al la sendependo estasesprimita ne per agreso aμ senkonsila•emo sed per subtila ironio, kiu agas pliforte:
Laµ mia edz’,al kiu multajn dankojn,de la gepatrojheredis mi nur mankojn.(Laμ mia edz’)
Nenio lia ›in ekscitas<…>nek bu›o, „iam predikpreta.Kondut’ entute tro kvieta<…>
Malvarma kiel mem marmoroglitadas ›i el vestkiraso …<…>dum ama akto sen ekstazo,en ›i eksplodas muta ploro.(Frigida edzino)
¤ue oni povas renkonti en tiuj vers-a±oj motivojn el la popola kulturo, kielen poemeto Rozo, kiu ekfloris ±us propenso pri la elektita amanto, aμ pli mina-ce, trans trarigardo de la popolaj konvin-koj kun speciale akcentita, forta seksar-do direktita al satano — •is la morto sur›tiparo, en poemo Sor„istino. Pla„asankaμ libera uzo de la antikvaj elemen-toj en belegaj verkoj Antaµ spegulo kajRenkonti•o.
Eli Urbanová ne estas indiferenta prisociaj problemoj. Konvinkon, ke onidevas labori por la tuta homaro, pro gra-vaj kaj malpli gravaj malfeli„oj de unu-opaj homoj ›i prezentas en Homoj kaj¤usta vojo. La plej esenca nepro pres-kaμ neebla por •in atingi estas mem-kompreneble la paco:
min kostis nur tro multe da medito,„u vere eblas mondo sen milito(¤usta vojo)
Poemoj Kaj eksonoros sonoriloj kajTosto al Eµropo estas viziaj revoj pri latempo, en kiu universale ekregos la justakaj stabila paco,
kaj vero estos parolatakaj ne mensogo diplomata
Kaj eksonoros sonorilojkaj feste portos sin tra l’ spaco:Mir! Béke! Frieden! Pokój! Paco!
Verkanta vera esperantistino espri-mas ankaμ sian opinion pri la internacialingvo Esperanto, favoran, diskutantankontraμ cirkulantaj, konataj de ni „iujpritaksoj:
Ja kia forto! Kia vivo!Kaj iu diras: Lingvo arta.Verko kreita por arkivo.Ne estas vero. E„ ne parta.
‚i lingvo defendos sin tutcerte prosia flueco kaj bela melodio.
Pro la menciitaj kaμzoj kaj pro lapropraj ni legu la poezion de Eli Urba-nová. Ni trinku kune kun ›i la pezanvinon de la vivo brave kontraμstarante alobstakloj de ekzisto kaj de amo. Ni, kiel›i, kolektu la traviva±ojn — tiujn prokornikoj sur la vintra arbo kaj tiujn prola apetitveka vira korpo en alkovo. Laesperanta mondo sen ›ia poezio estusnekompareble pli malri„a.
Lidia Lig¾za
Kulturo 23
Ne miskomprenu, mi petas. Borgesne estas homo kiu somnambas diurne,kvankam li suferis je blindeco ekde lajaro 1950 post vidmalsano 30-jara. Liajverkoj tute ne pruvi•as sensalaj kaj sen-filozofiaj. Pri la klasika±oj, La du re•ojkaj la du labirintoj, Argumentum ornit-hologicum, ako… povas prenati kielekzemploj salhavaj aμ filozofiozaj. Kia-grade la vida malsano influis liajn pene-tremon kaj imagivon, ni ne scias.Ver›ajne li rigardis aferojn pli akre ol nikun la klaraj okuloj. Jes, li spektis sce-nojn per la koro kaj cerbo, sensante inte-con, antecon kaj ontecon, e„ ion ne atri-buatan al inteco, anteco kaj onteco.
En Pri la klasika±oj legeblas la peco:“Klasika (mi ripetas) ne estas libro, kiunepre posedas iajn aμ aliajn meritojn; tiaestas libro, kiun la homaj generacioj,ur•itaj de diversaj kialoj, legadas kunanticipa fervoro kaj kun mistera lojale-co.” ‚u klasika aμ ne estas la borgesa,legantoj mem konceptu.
Admirinda estas la kunlaboro de latradukintoj. Traktante intertempe laanglan, la francan, la germanan, la lati-nan, ili elhispanigis flue la miraklon deBorges. Danke al ilia penado aldoni laklarigojn sufi„ajn en la piednotoj,legantoj •uas la verkaron sen timosidanta sur la lingva babelo. Kaj en lamalantaμa parto de la libro trovi•asnotoj pri nomoj kaj frazoj laμ apervicoen artikoloj respektivaj. Ri„aj, e„ kon-tentigaj al studemaj ekspertoj. La impo-na alteco de esperanta nivelo de la tra-dukintoj estas jam aksioma kaj tion onikonsentas for de ka±ola kulto. Parente-ze, menciinde estas, ke plejparto de ili›atas neologismojn. “Nelge” kaj similajeble ne plu estas konsiderataj „e leg-emuloj neologismoj; “lo”, “„endi”,“eksklami” kaj aliaj dekkelkaj „efe elNeologisma Glosaro listi•is en la glosojfine de la libro.
Krome, pri pluraj „inaj nomoj, apar-te en La •ardeno de la disdui•aj padoj,“Ju Cun”, “Tsingtao” , “Ts’ui Pen”,“Hung Lu Meng”… ver›ajne en “TheWade System”, la tradukinto ne uzisnuntempe la oficialan sistemon Pinyin(Hanlingva Fonetiko). Sekve de tio,legantoj en la „efkontinento ekster Taj-vano, Aomen kaj Hongkongo sentasiom da strango. “The Wade System”restas ekster mia scio.
Mao Zifu
Son•oj en labirintojBorges, Jorge Luis. La sekreta
miraklo: Prozo kaj poezio / KompilisIstván Ertl. Tradukis el la hispanaJorge Camacho, Giulio Cappa,Tomasz Chmielik, Fernando de Die-go, Liven Dek, István Ertl, HiginioGarcía, Kris Long, Gonçalo Neves,Joxemari Sarasua, Francisco Veuthey;Antaμparolo de Jorge Camacho;Notoj de István Ertl, AleksanderKor±enkov. — Kaliningrado: Sezo-noj, 2008. — 200 pa•oj. — (SerioMondliteraturo; Volumo 16).
De tempo al tempo mi pensis ke, semi rikordus son•ojn „iutagajn kaj„iunoktajn, — jes ja, tagnokte mison•as plurfoje son•ojn dorme aμ kunla okuloj ovraj, ku›e aμ side aμ irante,endome aμ ekstere… — kia libro estus.‚i-momente, leginte la libron La sekre-ta miraklo de Jorge Luis Borges (1899–1986), mi sciis kia libro estos, kvankamla rikordo en mia imago neniam ekver-ki•is. ¤uste •i similos tiun de Borges.Sed ankoraμ ne klaras, jam ne, la liasimilus al la mia, aμ la mia similus al lalia. Se al mi ne venus la libro en Espe-ranto por recenzo, eble mi neniamkonus la sekreton de Borges, kaj miason•o-libro aperus sen suspekto imiti lalian. Kompreneble, oni certe dubos, kemia stilo estas borgeseska, imita, „arBorges aperas en ‚inio ekde la jaro1979. Por sincere diri, antaμe Borgesspite restis neniu al mi, tute ekster miascio kaj son•o. ‚iel nun mi forlasas laplanon verki son•o-libron propran, „ardefii la mastron Borges intence aμ sen-konscie estos por mi fiasko.
Erudicia kiel enciklopedio estasBorges en lingvoj, literaturo, historio.Ni vidas ke en La sekreta miraklo kun31 prozoj kaj 14 poemoj trovi•as multeda personaj nomoj rilate al kulturo, lite-raturo kaj historio, kaj multe da pecoj aμfrazoj cititaj el libroj aμ gazetoj. Ne nurokcidentaj sed ankaμ orientaj, aparte„inaj. Por ordinara homo kiel mi, malfa-cile ja estas kompreni liajn artikolojn,e„ nur scii, al kiaj •enroj apartenas laverkoj legataj. ‚e li novelo estas eseeca,eseo recenzeca, recenzo noveleca, ktp,ktp. Por perfekte kapti la enhavon kajsignifon, necesas plie ke, post „iu prozoaμ „iu poemo aldoni•u priaj fonoj kajeksplikoj. Bedaμrinde tamen, se tion onifarus, probable la miraklo de Borgesperdi•us.
Relative neri„aj aspektas bildoj kiujhantas la proza±ojn kaj poemojn. Re kajree aperas spegulo, labirinto, libro kaj
abstraktaj tempo kaj son•o. Ciklecoestas unu el la plej elstaraj karakteroj dela verkaro de Borges. Ciklaj estas ne nurbildoj, sed ankaμ temoj tu›itaj kaj struk-turoj priskribitaj. Nu, recenzistoj prenastipaj la du — La biblioteko de Babelokaj La •ardeno de la disdui•aj padoj.En ili samtempe al legantoj montri•aske ciklaj formoj de konstruoj, poziciojde objektoj, agoj de personoj… „io sent-i•as en labirintoj infinitaj, imbrikitaj kajinterkrucitaj.
Fakte, nia vivo mem „iam iras kielen labirintoj kaj son•oj. La Sudo, Lavualitaj speguloj, Borges kaj mi… prite-mas son•ojn, son•ojn cis kaj trans spe-guloj. Sendube, logikoj ofte mankas alson•oj. Son•oj konsistas el salato deideo, idealo, realo, revo, vero, veo, ero,reo ktp. Efektive oni ne devas distingison•ojn de halucinoj. Kaj per logiko kajsenlogiko, ankaμ ne tiele ju•eblaj estaskondutoj de homoj. Borges estas mi; miestas Borges. La tuta mondo estas librosen aμtoro, sen kopirajto de aμtoro kajeldonejo. La komenco ligi•as kun lafino; •in verkas spuroj sur la tero kaj enla cerbo, kiel la universon kaj temponsen dimensio kaj mezuro. Ni kuras surrondo eta sed ne povas trovi komenconkaj finon; aμtoro kreas rolulojn kaj laroluloj faras la aμtoron. La centra pun-kto estas destino kiu devigas nin agi„irkaμ •i subkonscie. Ni vivas kaj nidevas vivi kaj ni ne povas ne tiel vivi —nur „ar la son•o regas.
Simile kun la supre menciitaj ecojestas poemoj de Borges. ‚ene ciklavidi•as Arto poezia, kaj en la formo kajen la enhavo. Kaj en Pluvo trovi•asnekapteco de tempo kaj spaco: …Falasaµ falis…. / … / …sarmento korta / enkorto jam ne plua.
Ne forgesu(re)aboni
24 Kulturo
Blue Penguin
La vo„ensemblo Blue Penguin elBologna en Italio eldonis Esperantandiskon en aμgusto 2007. Sed la diskoaperis tro malfrue por la UniversalaKongreso de Florenco. Ili maltrafis •in!
Tiu speciala disko prezentas akape-lan (nur vo„an) modernan version de laEsperantista Himno de LudovikoZamenhof … mikso de klasika, ±aza kajnova•a muzikoj.
Por realigi La Esperon, la †orestroAndrea Rizzi aran•is harmonizadon plimodernan kaj ampleksigis la Esperanto-himnon kvazaμ etan simfonion. Lagekantistoj de la vo„ensemblo lernis laEsperanto-tekston kaj la italan tradukon.Esperantista amiko de la ensemblo asis-tis la gekantistojn por •usta prononcadode la teksto, kiun ili kantis papage. Larezulto sonas tute perfekte.
La surkovrila desegno de vel›iporeprezentas la Esperantujon de paco kajkompreneble la koloro de la desegnoestas verda: simbolo por la ensemblo depaco kaj ankaμ de la Esperanto-movado.
Blue Penguin estis inspirita por kreitiun originalan verkon „ar ili havasEsperanto-amikojn, kaj „ar ili ›atasdefiojn ser„ante novajn ideojn por novajmuzikaj spertoj.
La grupo naski•is en Bolonjo en1998 kaj konsistas el naμ vo„oj, kunampleksa repertuaro irante de duμopo(doo wop) •is pop-roko, de diskoo de la1970aj jaroj •is latinamerikaj ritmoj,
kun eta halto, nur la daμro por langokla-ko, en la itala muziko de la 1930aj jaroj.
Blue Penguin kantas sen helpo deinstrumenta bazo. Ili reproduktas nurper vo„oj la tipajn sonojn de muzikajinstrumentoj.
La stilo de Blue Penguin estas influ-ita de la anglamerika akapela sono(ekzemple: Swingle Singers, Real Gro-up, M-PACT, Rockappella). La harmo-nizado plej parte originala estas verkitade Andrea Rizzi, ankaμ kreinto de BluePenguin.
Akiri la diskon eblas rete „e la vend-ejo www.preludiomusic.com aμ rekteskribante al [email protected] aμankaμ tra iliaj retpa•oj http://www.blue-penguin.it kaj http://www.myspace.com/pengeris
Flo!
Taon ne plu inter ni…
Taon (Ono Takao) forpasis sabate la11an de oktobro 2008 en Jokohamo.
Li naski•is en Jokohamo la 9an demajo 1961. Li estis muzike tre aktiva enla bando La Mevo. Kiam krei•isEUROKKA li tuj ekkunlaboris kaj sub-tenis •ian muzikan agadon relajsante•in en Japanio. Kiam EUROKKA star-igis la eldonejon Vinilkosmo, same efikeli agis.
Kaj krom siaj propraj albumoj lialportis gravan kaj originalan kontribu-on al la projekto Vinilkosmo-Kompil’.Sojle de la jaro 2000 li kreis la unuanretejon de EUROKKA/Vinilkosmo, kiuankoraμ ekzistas.
La Mevo naski•is en 1986 iom antaμla Centjara Jubileo de Esperanto, kiamrenkonti•is Saeki Hirojuki kaj OnoTakao. Post la eldono de la unua kasedoLa Nomkarto (1987) Hirojuki elband-i•is.
Micujama Jo›iro enbandi•is kaj par-toprenis la duan kasedon Bluo (1991).
La Mevo produktis sian trian albumonViza•oj en 1993. En •i Taon estis sola: liverkis la tekstojn, komponis la muzikon,kaj kantis.
Sian lastan kanton Flava Brankul’ likomponis kaj registris en 1995 por launua volumo de Vinilkosmo-Kompil’.
Por ke oni malkovru lian kompletanverkaron, laμ mia instigo li finfine el-donis en 2003 la Kompila±on en limigitakvanto (bedaμrinde, jam el„erpita), kiukunigis la tri albumojn kaj ankaμ novanversion de Flava Brankul’.
Profesie Taon estis komputilisto, kajpro granda investo en tiu laboro li post1995 flanken lasis la muzikan kreadon.Tamen li aktivis en la Jokohama Espe-ranto-Rondo •is la lasta momento. Taonestis unu el la du motoroj por la projektostarigi elektronikan esperanto-japananvortoliston al „iu kapvorto de PIV.
Stomaka karcero forrabis lin, kiam liestis nur 47-jara…
La muziko de La Mevo estas simpla,kun facilaj popritmoj, precipe realigitaper komputile mastrumataj sinteziloj,miksitaj kun kordinstrumentoj kaj sek-venciloj.
La retejo de La Mevo ankoraμ estasaktiva „e: www.s-w.co.jp/~taon/lamevo/lamevo.html
Eblas retrovi lin en lia ankoraμ akti-va pa•o: http://www.s-w.co.jp/~taon/
‚e MusicExpress aμskulteblas kel-kaj eroj el la Kompila±o:
http://www.musicexpress.com.br/artisto.asp?Artista=280
Kiel vi povis konstati Taon estis sin-donema homo laμ longe de sia kurtavivo. Li estis tre modesta kaj tre diskretapri sia privata vivo, tial lia forpaso estispor ni „iuj tute neatendita….
Taon, por „iam vi enskribi•is en laEsperanto-kulturo pere de viaj muzik-verkoj kaj tiamaniere vi restos proksimeal niaj koroj.
Adiaμ, amiko!Flo!
Kulturo 25
GazetojLiteratura Foiro. 2008, ¹234
Diversaj aktivecoj kaj internaciajrenkontoj karakterizas la verkistankomunumon, al kiu la Esperanta PENapartenas.
La revuo Literatura Foiro prezentasen ekskluziveco la kontribuojn de laesperanto-verkistoj en tiu kadro: en laaμgusta numero 234 temas pri la tekstode la rezolucio de Stokholmo kaj pri lafestparolado de la portugallingva verki-sto Mia Couto, tradukita de Bertil Nil-sson, okaze de la mondkongreso de labeletraj tradukistoj, fine de junio 2008.
Inter la pliaj membroj de la Esperan-ta PEN, Vinko Ošlak proponas premieresian lastan filozofian verkon, ankoraμ enmanuskripto, kaj Giorgio Silfer sianfestparoladon pri Amikejo, la projektode ›tato kies oficiala lingvo estus espe-ranto, en la Neμtrala Moresneto.
La teksto de c-ano Ošlak pritraktas larolon de la lingva identeco en la Biblio,kun diversaj novaj ideoj, kelkfoje treinteresaj.
La parolado de c-ano Silfer, prezenti-ta en Bruselo „e la Domo de la Verkistoj(Muzeo Camille Lemonnier) fine dejulio 2008, konsideras ankaμ la 60andatrevenon de la Universala Deklaraciopri la Homaj Rajtoj kaj la 10an datreve-non de la Pakto por la Esperanta Civito:temas pri strategia linio por la esperant-lingva intelektularo.
Kaj krome: Nicolino Rossi finas sianeseon pri la poezio de Francesco Pet-rarca, Ken Miner proponas poemon siankaj Mikaelo Bron›tejn sian lastan roma-non.
La revuon Literatura Foiro posedas,eldonas kaj administras LF-koop. ¤ia„efredaktoro estas Ljubomir Trifon-„ovski.
HeKo
Ricevitaj gazetojBonhumora Zamenhofano. 2008/0; EAB Update. 2008/43; Esperanta Finnlan-
do. 2008/4; Esperanto. 2008/9; Espero.com. 2008/[1]; Femina. 2008/15; Frateco.2008/81; FRE‹O. 2008/45; Heroldo de Esperanto. 2008/10,11,12; Informa Bulte-no. 2008/3; Informoj de EAE. 2008/3; Internaciisto. 2008/3; Juna Amiko.2008/2; KAE-Informilo. 2008/64; Kataluna Esperantisto. 2008/346; La BritaEsperantisto. 2008/965; La KancerKliniko. 2008/127; La Movado. 2008/691; LaOndo de Esperanto. 2008/10; La Revuo Orienta. 2008/8-9; La Sago. 2008/46;Literatura Foiro. 2008/234; Litova Stelo. 2008/4; Monato. 2008/10; NorvegaEsperantisto. 2008/4; Pola Esperantisto. 2008/4; Sennaciulo. 2008/7-8; Spegulo.2008/3; Svisa Esperanto-Societo Informas. 2008/3; Verda Lumo. 2008/9; VerdajSaksofono kaj Triskelo. 2008/4.
Ricevitaj librojBorges, Jorge Luis. La sekreta miraklo: Prozo kaj poezio / Kompilis István Ertl.
Tradukis el la hispana Jorge Camacho, Giulio Cappa, Tomasz Chmielik, Fernandode Diego, Liven Dek, István Ertl, Higinio García, Kris Long, Gonçalo Neves, Joxe-mari Sarasua, Francisco Veuthey; Antaμparolo de Jorge Camacho; Notoj de IstvánErtl, Aleksander Kor±enkov. — Kaliningrado: Sezonoj, 2008. — 200 p•.; 400 ekz.— (Serio Mondliteraturo; ¹16). — [Donaco de Sezonoj].
de Kock, Edwin. Sub fremdaj „ieloj / Antaμparolo de Arno Kucharzik. —Antverpeno: Flandra Esperanto-Ligo, 2007. — 286 p•. — (Serio Stafeto; ¹32). —[Recenzoekzemplero].
Jarlibro de Rusia Esperantista Unio 2007. — M.: REU, 2007. — 32 p•., il. —[A„eto].
Melnikov, Aleksandr. Esperanto — lingvo de kulturo kaj personeco. — M.: EJUJusto, 2007. — 96 p•.; 200 ekz. — [A„eto].
Urbanová, Eli. Prefere ne tro rigardi retro. — Dob¸ichovice: KAVA-PECH,2007. — 128 p•. — [Recenzoekzemplero].
Ãðèãîðüåâ, Âèêòîð Ïåòðîâè÷. Èç ïðîøëîãî ëèíãâèñòè÷åñêîé ïîýòèêè è
èíòåðëèíãâèñòèêè. Èçä. 2-å, äîï. — Ì.: Åäèòîðèàë ÓÐÑÑ, 2004. — 192 ñ.;
500 ýêç. — [A„eto].
Êîëêåð, Áîðèñ Ãðèãîðüåâè÷. Ìåæäóíàðîäíûé ÿçûê ýñïåðàíòî: Ïîëíûé
ó÷åáíèê = Internacia lingvo Esperanto: Plena lernolibro. — Ì.: Èìïýòî, 2007. —
264 ñ.; 1000 ýêç. — [A„eto].
La tria “Spegulo” aperisAnkaμ en la aμtuna numero de Spegulo respeguli•as la Tutmonda Kongreso de
Esperantistoj-±urnalistoj ne nur per la redaktora enkonduko de Stanis³aw ‰migielski,sed „efe per publikigo de la kongresa prelego de Kalle Kniivilä. En sia Konform-ismo en la Esperanta gazetaro li komparas nian verdan gazetaron kun la funkciadode partia gazetaro en unupartia, totalisma ›tato, substrekante bezonon de libera kajmultflanka raportado pri okaza±oj en la Esperanta mondo.
Svisa slavisto Andreas Künzli intervjuas Kolker kaj Gon„arov, iamajn „effigu-rojn en la Sovetia Esperanta Junulara Movado en la 1960–70aj jaroj, kiuj eldirassian vidon de la Esperanto-movado en Sovetunio ankaμ en la posta oficiala periodo.
La plej grava ruslanda disidento Aleksandr Sol±enicin estas oma•ita per biogra-fia artikolo de Künzli kaj fragmento el lia romano Arkipelago GULag en la tradukode Tomasz Chmielik. La sama tradukanto prezentas prelegotekston La problemo demalbono en la postmilita Eµropo de usonano Tony Judt.
Kroata ±urnalistino Slavenka Drakuli¢, dedi„inta sian akran plumon al militajkrimuloj ju•ataj de tribunalo en Hago, eseas en Doktoro Poeto kaj Sinjoro Krimulopri Radovan Karad�i¢ (trad. T. Chmielik).
Tomasz S. Chmielik (la filo) finas sian prikinoartan serion per Kie¼lowski: Trikoloroj — Ru•a.
Finas la revuon la dankvortoj de Andreas Künzli pro la alju•ita premio de laFonda±o Antoni Grabowski.
Legis por viHalina Gorecka
26 Mozaiko
Por la tasko Nur radikoj venis nur sep respondoj, krom unu,„iuj •ustaj. Ilin sendis: Edmund Grimley Evans, Malcolm
Jones (Britio), Erkki Kemppainen (Finnlando), Jackie Huber-deau (Francio), Dorota Burchardt (Pollando), Klara Iljutovi„(Ruslando). La loto donis libropremion al Erkki Kemppai-
nen. Ni gratulas!La •ustaj respondoj: Horizontale: 1. peruk’; 3. sprot’; 5. ion’;
6. kolum’; 8. goril’; 10. pingl’; 12. idiot’; 14. ark’; 15. latun’;16. datum’. Vertikale: 1. penik’; 2. kutim’; 3. spong’; 4. tabul’;7. ung’; 9. ord’; 10. petal’; 11. latin’; 12. iksod’; 13. totem’.
Komuna nomoEnskribu vertikale vortojn kaj en la kadrita linio vi trovos
vorton por komune nomi ilin. Kiel solvon sendu „i vorton al laredakcio po›te aμ rete antaμ 10 dec 2008.
1. Honorofic’; 2. Segilfi›o; 3. Tetra’; 4. Plenkreska; 5.Supra sojl’; 6. Malliberej’; 7. Saliko; 8. Mona†ej’; 9. Pindo.
Kompilis Jurij Kivajev
Ne pri „io, aµ: La limoj de prezidanto
… ne pri „io mi havas ion utilan por diri „i-momente. (Pro-bal Dasgupta, http://groups.yahoo.com/group/uea-membroj/message/11912, 13 okt 2008)
For el izoleco! aµ: La limoj de prezidinto
Mi neniam rezignis pri tio, ke oni devas disvastigi Espe-ranton al „iuj, por ke •i i•u „ies dua lingvo, lingvo por inter-getaj rilatoj… (Renato Corsetti, http://groups.yahoo.com/group/uea-membroj/message/11881, 12 okt 2008)
Malplena stoko en Bjalistoko
Al UK-2009 ali•is 0 personoj el 0 landoj (http://www.uea.org/kongresoj/uk_2009.html, stato la 21-an de sep2008)
Komento ankaµ ne „i-rubrike
Tiun „i komenton ne publikigis La Ondo pro la frazo “laenviajn kretena±ojn de Silfer”, kiun la revuo volis forcenzuri.(Jorge Camacho, http://jorgecice.blogspot.com/2008/08/la-lingvo-serena-kaj-la-cerbo-hermeta.html, 7 aμg 2008)
La malskandema apostrofobiulo
John Wells … ±us proponis forigi la regulojn de “spelling”,la skandado de la angla lingvo … Li ankaμ proponis forigi laapostrofon de la saksa genitivo. (John Wells proponas reformila anglan // HeKo 368 5-A, 16 sep 2008, http://www.esperantio.net/index.php?id=667)
Fekegale
John Wells … proponis la modernigon aμ relaksigon de laangla ortografio. (Tonyo del Barrio, http://groups.yahoo.com/group/reago/message/7939, 9 sep 2008; rimarkis KalleKniivilä)
Amiko el Afriko, trezoro por IJK
La 63a Internacia Junulara Kongresejo pasintjare en lavietnama „efurbo Hanojo estis ri„igita per partopreno mia.(Adjevi Adje // KomACE, 2008, ¹34)
La postkorto, aµ: Vandaloj „e la pordo
…en Parizo… En la postkorta [SAT-]sidejo de avenuoGambetta ver›ajne ne restos plu la kontoro, sed nur depon-ejo… Bedaμrinda vandalismo (la forigo de la asocia ›ildo el la„efa pordego) fatale aμguras la novan epokon. (La Konsulorenkontis la Sekretarion de SAT // HeKo 369 1-C, 30 sep2008, http://www.esperantio.net/index.php?id=672)
Altaj postenoj en perspektivo
… selektaj testaroj koncernos unuavice la kandidatojn alpostenoj de aktisto aμ buralisto kadre de la Esperanta Civito(Plia agnosko sine de ALTE // HeKo 368 7-C, 25 sep 2008,http://www.esperantio.net/index.php?id=669).
Judaj historietojKonsilo de rabeno
Geedzoj venas al la rabeno:— Nia geedza vivo malsukcesis kaj ni ambaμ deziras
eksedzi•i. Sed ekzistas problemo: ni havas nur unu infanon,kaj ni ne sukcesas decidi, kiu el ni eduku lin.
— Iru hejmen kaj revenu post jaro, — la rabeno res-pondis. — Tiam vi havos plian infanon kaj vi dividos la duinfanojn inter vi.
La paro obeis kaj hejmeniris. Post unu jaro ili revenis al larabeno, tute mal•ojaj:
— Rabeno, naski•is al ni •emeloj…
El la kolekto de Josef Shemer
Spritaj splitoj kaj preskerarojel la kolekto de reduktoro
La maldekstra bildo estas unu el tiuj, kiujn Lilli Giloteaux farisen Roterdamo dum la 93a UK.
Koreio 22–24 aµg Korea Esperanto-Junularo okazigis Junula-ran Someran Esperanto-Kurskunvenon en bela marbordo deDe„eon. ¤i estis utila okazo por junuloj lerni ne nur pri la lin-gvo mem, sed ankaµ pri la movado, kulturo kaj historio, kiujnfaras la komunumo de esperantistoj. (Song Ho-young)
Finnlando Fransuaz Rochette el Francio havis varmetosankoncerton en Turku 10 sep 2008. Poste ›i daµrigis sian turneonal Laitila, Rauma, Pori, Tampere, Iisalmi kaj Heinola. Kompre-neble, ›i admiris la novan „efbibliotekon de Turku, kie La Ondoestas je dispono de legemuloj. (Jorma Ahomäki)
‚inio 6 sep komenci•is du novaj kursoj de Esperanto porkomencantoj kaj por progresantoj en la sidejo de la Esperanto-asocio de Kantono sub la gvido de Augusto Casquero (Hispa-nio). Oni klopodas prepari homojn por la UK en Bjalistoko,malgraµ la timo pri vizoproblemoj. (Augusto Casquero)
Dankon!Estis granda surprizo por
mi trovi mian nomon inter lalaµreatoj de la premio de lasoci-kultura revuo Spegulo.Surprizo, „ar mian agadonmi neniam supertaksis kajkonsideris •in io tute ordina-ra, tio, kion faras tre multaj,iuj eventuale pli bone kaj plilerte. Preskaµ tri jardekojnmi estas „e la flanko de mia
amiko kaj edzo, Aleksander Kor±enkov, kaj „io farita kajatingita okazis danke al liaj kura•igo kaj subteno. Des pli, keapud tia persono ne eblas resti apatia stagnulo. Li e„ cedisantaµ multaj sociaj kaj organizaj aktivecoj miaj, kiuj fojedama•is nian komunan laboron, „ar li komprenas, ke sen tiomi velkos. Mi dankas lian toleremon.
Sed ja pli forta estas la honorsento pro la premio, kiesunuaj laµreatoj prezentas tiom respektindan societon. Miestas feli„a, ke amikeco kaj kunlaboro ligas min kun du el laaliaj laµreatoj, Pawe³ Janowczik kaj Povilas Jegorovas — duPaµloj, kies personajn kvalitojn, grandanimecon kaj sin-dedi„on al nia verda afero mi alte aprezas.
Mi kore dankas la redakcion de Spegulo pro la alju•itapremio kaj simpatia statueto, kiu nun bele ornamas nianlabor„ambron.
Halina Gorecka
La advokato Victor Zammit estas entuziasma spiritisto,defendanto de la kredo ke vivo pludaµras post morto. Li par-toprenas seancojn kaj verkis interesan libron A Lawyer Pre-sents the Case for the Afterlife: Irrefutable Objective Evi-dence.
En sia retpa•o li petas, ke „iuj interesataj pri la temo tra-duku lian libron (senpage disponebla ankaµ en diversaj lin-gvoj) al siaj denaskaj lingvoj. La originalo estas en la angla,sed tradukoj ankaµ estas en la franca, rusa, portugala, his-pana, germana, ktp.
Eble iu tradukema esperantisto povas traduki la volumonal la Internacia Lingvo.
La retpa•o de Victor Zammit kaj de la libro estas: http://www.victorzammit.com/index.html
Wendel Teles Pontes (Brazilo)
Eldona Societo Esperanto planas eldoni novelaron kunnoveloj verkitaj en 2000–2009. Ni invitas „iujn verkemulojnsendi novelojn prefere retpo›te al [email protected]µ papere al Leif Nordenstorm, Järnvägsgränd 11, SE-96176 Boden, Svedio. Ni ne resendos manuskriptojn.
Limdato: la 1a de Aprilo 2009.Leif Nordenstorm (Svedio)
Anonctabulo
Pagante vian kotizon por la sekva jaro
bonvolu ne forgesi pri neri„aj samideanoj,
kiuj volas sed ne povas legi “La Ondon”.
Helpu ilin per nia abonhelpa fonda±o.
Jorge Luis Borges. La sekreta mirakloSerio Mondliteraturo, 16200 pa•oj, 18 eµroj
Volumo
Georges Simenon. La flava hundo.
120 pa•oj, 12 eµroj.Serio Mondliteraturo, Volumo 14
Mendu en via kutima libroservo
Jules Verne. ‚irkaµ la mondo dum okdek tagojSerio Mondliteraturo, 15208 pa•oj, 20 eµroj
Volumo
J.R.R. Tolkien. La hobito, aµ tien kaj reenSerio Mondliteraturo, Volumo 9224 pa•oj, 18 eµroj
