Leguminosae’nin Bilimsel Sınıflandırılması

Alem : Plantae Bölüm : Magnoliophyta Sınıf : Magnoliopsida Sınıf : Fabales Altsınıf: Rosidae Takım: Rosales Familya: Leguminosae

Leguminosae

Odunsu ve otsu yapıda bitkilerdir. Yaprakları genellikle tüysü yaprak şeklindedir. Çiçekler genellikle salkım ya da başak tipinde kurullar

oluşturur. Etaminler genellikle 10 tanedir. Ovaryum tek karpelli üst durumludur. Meyveler genellikle açılan bakladır.Bu durumdan dolayı

baklagiller de denmektedir.

Legüminosae familyası 3 alt familyada incelenmekte, yaklaşık 350 cins ve 10000’i aşkın taksonu içermektedir.

Bu 3 alt familya ise;

1-) Caesalpinioidae 2-) Papilionatae 3-) Mimisoidae

Caesalpinioideae

Çoğunluğu odunsu bitkilerdir. Yapraklar basit ya da çift katlı tüysüdür. Taç çoğunlukla gelişmemiştir. Etamin çoğunlukla 10 tanedir. Bu alt familyada bulunan cins ve türlerin çoğu tropik yerlerin

bitkileridir.

Ceratonia siliqua (keçi boynuzu)

6-10 m boyunda geniş tepeli herdem yeşil bir ağaçtır. Yapraklar kenarları düz ve deri gibi serttir. Salkım ya da kedicik tipindeki çiçek kurulları dallar üzerinde

yan durumlu olarak bulunur. Çanak küçük,5 parçalı,etamin uzun filamentli ve 5

adet,boyları 10-20 cm olan meyveleri deri gibi serttir.Çoğu kez keçi boynuzu gibi eğri ve serttir.

Vatanı doğu Akdeniz ve adalardır.

Cercis siliquastrum (Erguvan)

Çoğunlukla boylu çalı, bazen de 7-8 m ye ulaşan küçük bir ağaçtır.

Genç sürgünler ve yaprak sapları kırmızı esmerdir. 5-10 cm uzunluğunda ki yapraklar hemen hemen

dairemsidir. Çiçeklerin gövde üzerinde çıkması (cauliflore) gibi farklı

özelliğe sahiptir. Çiçeğin kendine özgü erguvani rengi vardır.İlkbaharda

yapraklanmadan açar ve çok güzel bir görünüm alırlar. Yavaş büyür.Sert ve ağır odunu vardır. Vatanı Güney Avrupa ve Batı Asya’dır. Türkiye’de ssp.siliquastrum ve ssp. hebecarpa olmak üzere

2 alt türü vardır.

Gleditsia triacanthos (Amerika Glediçyası)

40-50 m boylara ulaşan, gövde ve dallarında çoğunlukla üçlü çatallı parlak kahverengi ve sivri uçlu dikenleri bulunan bir ağaçtır.

Çiçekler yeşilimsi, küçük ve hemen hemen sapsızdır. Meyve çok büyük, 40 cm’ dir. Sürgün verme özelliği var. Hızlı büyür. Budamaya uygundur. Canlı çit olarakta kullanılır

Papilionatae

Bu alt familyada değişik yapı ve biçimde ki bitkiler vardır.Bunlardan tropik bölgelerde yaşayanlar çoğunlukla odunsu,diğer kesimde yetişenler ise otsu bitkilerdir.

Çiçekler zigomorf ve kelebek şeklindedir. Etamin 10 tanedir.Bunların filamentlerinin hepsi ya boru

şeklinde birleşmiş, ya da 9’ u birleşmiş, en yukarıda serbest kalmıştır.

Robinia (Yalancı Akasyalar)

Kışın yapraklarını döken odunsu bitkilerdir. Yaprak sapı altında gizli tomurcuklar çıplaktır.Genellikle

kulakçıklardan değişme dikenler vardır. Çiçek kurulları yaprak koltuğunda, ince bir eksen üzerinde

aşağıya sarkan salkım halinde bulunurlar. Halen Kuzey Amerika ve Meksika’ da yayılmış olan 10

taksonu bulunur.

Robinia pseudoacacia (Beyaz Çiçekli Yalancı Akasya)

20-25 m boylarında bir ağaçtır. Yaşlı gövdelerin derin çatlaklı, gri esmer bir kabuğu vardır. Üzerinde kulakçıklardan değişmiş batıcı dikenler bulunur. Yapraklar elips yada yumurta biçiminde, üst yüzü canlı

yeşil,alt yüzü ise soluk gri yeşildir. Bakla 5-10 cm uzunluğunda, yassı ve içinde 3-10 adet sert

kabuklu mercimek biçiminde açık kahverengi tohumlar bulunur.

Öz odunu koyu,diri odunu açık renkte olup, çok dayanıklı bir odunu vardır.

Vatanı Kuzey Amerika’nın doğu sahilleridir.

Mimosideae

Çoğunlukla ağaç ve çalı halinde odunsu bitkilerden oluşmaktadır. Yapraklar çoğunlukla çift katlı tüysü,ancak Inga ve Affonsae’ larda

tek katlı tüysüdür.Kulakçıkları vardır.Bir çoğunda ise bunlar dikene dönüşmüştür.

Taç ve çanak yaprak kaynaşmıştır. Uzun ve renkli filamentleri ile dikkat çekerler. Etamin sayısı 4-5 ve çok sayıda, ovaryum bir karpellidir,

çoğunlukla üst durumludur. Meyve ise legümendir. Çoğunlukla tropik ve subtropik kesimlerde yetişen birçok cinsleri

vardır.Bunlardan en çok tanınan Acacia, Albizzia, Mimosa’ dır.

Acacia (Gerçek Akasyalar)

Çoğunlukla ağaç bazıları da boylu çalı halinde odunsu bitkilerdir.

Kabukları tanence zengindir. Yaprakları çift katlı tüysüdür. Birçok taksonlarında kulakçıklardan değişme dikenler

bulunur. Çiçeklerin çanak ve taç yaprakları 4’ er parçalı, uzun saplı

filamentler bol sayıdadır. Hızlı büyürler,bu nedenle ağaçlandırmalarda,özellikle

vatanları dışında ılıman bölgelerde,Akdeniz çevresinde kumulların durdurulmalarında kullanılır.

Akasyaların çok eskilerden beri bilinen zamkları olup,en değerli zamk A. senegal, A. decurrens, A. abyssinica türlerinden elde edilir.

Acacia catechu (kateşu akasyası)

Acacia dealbata (gümüşi akasya)

Çoğunlukla orta boylu, bazen de 20-30 m boylara ulaşan bir ağaçtır.

Gövde ve kalın dalların açık gri renkli düzgün bir kabuğu bulunur.

Yapraklar çift katlı tüysü yaprak tipinde mavimsi yeşil renktedir.

Kulakçıklar dikene dönüşmemiştir. Ocak ve martta çiçeklenir.Kışı çiçekte geçirir. Doğal vatanı Avustralya, Tasmanya’ dır. Türkiye’nin hemen tüm kıyı şeritlerinde süs bitkisi olarak

yetiştirilebilir.

Acacia cyanopylla (Kıbrıs Akasyası) Kalın dallı yuvarlak tepeli bir ağaçtır. Kabuk tanence çok zengin ve düzgündür. Tüysü yapraklar körelmiştir. Yaprak sapları 20-30 cm uzunluğunda, dar ve şerit biçiminde

fillodiuma değişmiştir. Çok hızlı büyür,vatanı dışında ağaçlandırmada kullanılır. Vatanı Batı Avustralya’dır. Özellikle Akdeniz çevresine uyum sağlamış, Kıbrıs, Güney

Anadolu Antalya ve Manavgat yörelerinde kumulların durdurulmalarında başarı ile kullanılmaktadır.

Albizza

Genel olarak Acacia’lara benzer. Ancak kışın yapraklarını dökmesiyle Akasyalardan ayrılır.

Yaprakları çift katlı tüylüdür. Parkçılık ve ağaçlandırmalarda en çok dikkati çeken türü ise Albizza

julibrissin’ dir. Gülibrişim adı verilen bu tür genelde 10-12 m boyunda dağınık tepeli bir ağaçtır.

Vatanı Kuzey İran ve Tropik Asya’dır.