АРДЧИЛСАН МОНГОЛ 1990-ээд оноос хойшхи

МОНГОЛ

Д. Сэрдарамhttp://mongoliintuuh.blogspot.com/

ХӨГЖИЛ ГЭЖ ЮУ ВЭ?

Хөгжил, түүний хөдөлгөгч хүч нь юу вэ?

Хөгжсөн орнуудын загвар, туршлага, туулсан зам

Ядуу орнуудын бэрхшээл.

Дэлхийн улс орнуудын хүний хөгжлийг тодорхойлдог индекст 40 үзүүлэлт багтдаг бөгөөд энэ үзүүлэлтүүдийг гурав хуваан багцалдаг байна.Өрсөлдөөн ба Хөгжил, Хүний хөгжил – Эдийн засгийн хөгжил

АРДЧИЛСАН МОНГОЛ УЛС

1. Хүний эрхийг баталгаажуулсан Үндсэн хууль.

2. Монголчуудад ямар өмч байсан бэ?

3. 1990-ээд оны шилжилтийн үе

4. Ардчилсан нийгмийн боломж – Одоо бидний байгаа байдал.

“АРДЧИЛАЛ бол хамгийн их зардал, цаг хугацаа зарцуулдагч хүн

төрөлхтний хувьд одоогоор олж тогтоосон цорын ганц зөв зам” У.

Черчилл

ҮНДСЭН ХУУЛЬ – ТУСГААР ТОГТНОЛ

1918 онд Богд хааны зарлигаар хүн амын тооллого хийхэд 600.000 хүн тоологдсоноос 100000 хятад, 5000 орос болон бусад үндэстэн, 495000 Монголчуудын 110000 нь лам нар байжээ. 1000 хүнд төрөлт 14, нас баралт 30, дундаж наслалт 37 байсныг өнөөдөртэй харьцуулахад Монголчууд үнэхээр сэргэн манджээ.

1990 оны ардчилсан хувьсгал

1989 оны 11 сард болсон Залуу уран бүтээлчдийн 2-р зөвлөлгөөнөөр олон залуучууд “Монголд хэрэгжүүлж эхэлсэн Өөрчлөн байгуулалтанд” сэтгэл ханамжгүй байгаа, тууштай өөрчлөлт хийх хэрэгтэй ярилцаж бие биенээ таньдаг болжээ.

1.Анхны жагсаал 1989 оны 12 сарын 10-нд. 150 хүн

2.Жагсаал амралтын өдрүүдэд үргэлжилсээр 1 сарын 21, 3 сарын 4-нд хамгийн олон хүн оролцов. 30.000 хүн

3.1990.03.07ны 14 цагаас 03.09ны 22 цагийн ӨЛСГӨЛӨН тухайн үеийн Улс төрийн товчоог огцоруулж чаджээ.

4.1990 оны 3 сараас Монгол улс Олон намын системд оров.

5.1990 оны 6 сард анхны Чөлөөт сонгууль болов.

6.Байнгын Парламенттай ЭРХ ЗҮЙТ ТӨР-ийн тогтолцоо.

1990 оны ардчилсан хувьсгал

Ардчилсан хувьсгалын үед дайсагнагч талууд гэж байсангүй. Хувьсгалын лидерүүд, Ард олон, тухайн үеийн Төр засаг бүгдээрээ Монгол хүний саруул ухаанд итгэж байлаа.

1988 оныТянь Аньминий хэрэг Явдал шиг цус урсгалгүй хийсэн Ардчилсан хувьсгалыг Дэлхий дахин онцолдог.

Монгол хүний саруул ухаан гаргасан Ж. Батмөнх

ҮНДСЭН ХУУЛЬ – ТУСГААР ТОГТНОЛ

1992 оны 1-р сарын 13нд бүрэн эрх нь баталгаажсан ҮНДСЭН ХУУЛЬ нь Хүний эрх, Монгол улсын тусгаар тогтнол суверенитет эрхээ бүрэн баталгаажуулсан хамгийн гол баримт бичиг байлаа.

Бид Nation-state болж бидний тусгаар тогтнол De facto бус De jure шинж чанартай боллоо.

ҮНДСЭН ХУУЛЬ – ЭРХ ЧӨЛӨӨ

1948 оны 12 сарын 10-нд НҮБ-аас гаргасан Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалыг анх удаагаа баталгаажуулсан.

1.ӨМЧТЭЙ БАЙХ.

2.ҮЗЭЛ БОДЛОО ИЛЭРХИЙЛЭХ.

3.ЧӨЛӨӨТЭЙ ЗОРЧИХ.

4.ХУУЛИЙН ӨМНӨ ТЭГШ ЭРХТЭЙ

ҮНДСЭН ХУУЛЬ – ЭРХ ЧӨЛӨӨ

ҮНДСЭН ХУУЛЬ – ЭРХ ЧӨЛӨӨ

МОНГОЛЧУУДЫН ӨМЧ

1990 он гэхэд Монгол улс:

2,4 сая хүн амтай

25 сая толгой малтай,

370 тэрбум ₮-ийн орон сууцтай,

900 тэрбум ₮-ийн 400 гаруй том жижиг үйлдвэртэй байлаа.

Мөн эзэд нь орхиод явсан 247.000 ЗХУ-ын цэргийн бааз, хотхон 20 гаруй байлаа.

СОЦИАЛИСТ – МОНГОЛЧУУД

Социалист Монгол нь ХХ зуунд их хоцрогдлыг арилгаж чадсан.ЗХУ-аас 1921-1990 онд 11,3 тэрбум шилжих рублийн (Жилд 250 сая $ буюу нийт төсвийн 70%) зээл, тусламж авч өөрсдийн тулгамдсан олон асуудлыг шийдэж чадсан.

СОЦИАЛИСТ – МОНГОЛЧУУД

ЭРҮҮЛ МОНГОЛ: 2 сая дахь иргэн 1988 оны 7 сарын 10-нд мэндлэв.

СОЦИАЛИСТ – МОНГОЛЧУУД

400 том жижиг үйлдвэр, аж ахуйн газартай, Шинжлэх ухаан өндөр хөгжсөн улс байлаа.

3. Сонголт хийх эрх чөлөөХувьчлал

Хувьчлалыг дэмждэг (шилжилтийн орнууд хурдан хувьчлал хийх тусмаа сайн)Хэт шуурхай хувьчлал хийсний үр дүнд ихэнх тохиолдолд өмнө нь байсан зах зээлийн харилцаа/тогтолцоо унасанҮндсэн шалтгаан нь зохицуулалт, өрсөлдөөн 2-ыг харгалзаагүйХувьчлал макро эдийн засгийн цогц бодлогын хэсэг байх ёстой. (Тухайлбал, ажлын байр үүсгэхийн тулд зээлийн хүү бага байх ёстой)Хувьчлал авилгыг багасгана гэдэг буруу ойлголт, авилгатай ЗГ жинхэнэ “хуудуутай” хувьчлал хийнэОнолын дагуу шинэ эзэд хувьчилж авсан өөрийн хөрөнгийг хамгийн үр ашигтай удирдах ёстой. Гэтэл зохистой хууль эрх зүйн зохицуулалт болон з/з-ийн институц байхгүй бол шинэ эзэд хөрөнгийг аль болох хурдан цөлмөх болно (Орос улс)

АНХНЫ БЭРХШЭЭЛ БАРААНЫ ХОМСДОЛ

1990 оны 10 сарын 1-нд Монгол улс 3,3 тэрбум ₮-ийн барааны нөөцтэй байсан. Социализмын материаллаг техникийн бааз – 10 км үргэлжилсэн агуулах

ЗХУ задарч тусламж, зээл зогссон. 2-хон сарын дотор 1,6 тэрбум ₮-ийн барааны нөөцтэй болсон. Орос дэлгүүр, мэргэжилтний дэлгүүрээр нөөц буцаад гарч эхэлсэнМанай улсын гадаадын худалдааны 85 хувь нь ЗХУ, 10 хувь нь бусад Социалист орон байсан. http://batbayar.niitlelch.mn

Монгол улсын төсөв 4,4 тэрбум ₮ байхад ЗХУ-ын ЭСЯ-ны хадгаламжийн данс 400сая ₮, УБ-ын үл хөдлөх хөрөнгийн 20 хувь ЭСЯ-ны мэдлийнх байсан. 1,7 тэрбум нь үйлдвэрийн алдагдал, Нэгдэл, САА-н татаас болдог байсан

АНХНЫ БЭРХШЭЭЛ БАРААНЫ ХОМСДОЛ

ЗХУ-аас1991 оны 1 сараас эхлэн Бартерийн худалдаагаа бүрмөсөн зогссон.

1991 оны 10 сард Монгол улс картны системд шилжив. 1993 оны 4 сард хүртэл ХҮНС – ТАЛХНЫ КАРТНЫ СИСТЕМ. Өрх бүрт 11 нэрийн бүтээгдэхүүн өгч байсан.1хүнд сард 3 кг гурил, элсэн чихэр, цагаан будаа тус бүр 550 гр, цөцгийн тос 350 гр, нэг өрхөд ургамлын тос 1 кг, архи 4 шилийг өгч байсан

Цахилгаан эрчим хүчний хомсдол. ЗХУ-аас өгөх дэмжлэг байхгүй болж ЗХУ – Монголын харилцаа НАЙРАМДАЛТ бус харилцан ашигтай ЗАХ ЗЭЭЛ-ийн харилцаа болсон.

Мэдээлэл – Туршлагагүй ХОМСДОЛ. Бие даасан бодлого явуулах туршлага, өргөн мэдлэг, мэдээлэл байхгүй байсан. 1992 онд диллерүүд 4 тн алтаа гадааадад алдсан.

Дэлгүүр лангуу хоосорсон.

КАРТНЫ БАРАА

1990-ээд оны Нийгмийн өөрчлөлт

1991 оны 1 сарын 15-нд ЗГ-ын 20-р тогтоол гарч 10.000₮ доошх хадгаламжийг 2 дахин үнэгүйдүүлж, Бараа 2 дахин үнэтэй болсон.

Хүмүүсийн гар дээр 742 сая ₮-ийг үнэгүйдүүлэх чухал алхам: 130.000 мэргэжилтний дундаж цалин 9000₮ байсан

Эдийн засгаасаа илүү У.Т-ийн бодлого.

Чөлөөт Э.З-ийн бодлого: 1. Өмчтэй болгох, 2. Зах зээлийн бодлого – Үнэ чөлөөлөх, Эрэлт нийлүүлэлт.

Төсөв – хүндрэлийг зээл тусламжаар нөхөж “Юм зарж юм худалдаж авах” өвчин.

ДАРААГИЙН БЭРХШЭЭЛ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИХ ХЯМРАЛ

Монгол улс дэлхийн эдийн засгаас суралцаж эхэлсэн.

Эдийн засгийн хямрал, хомсдлоос гарах, Үйлдвэрүүдийг яаж цааш авч явах уу? гэдэг асуудал хамгийн тулгамдсан асуудал. 1991.05.21 ӨМЧ ХУВЬЧЛАЛЫН КОМИСС. Комиссын дарга нь Тэргүүн шадар сайд, гишүүд нь сайд нар, Монголбанкны ерөнхийлөгч, Улаанбаатар хотын дарга, Хөрөнгийн биржийн захирал

1991 – 1993 онд гол ажлыг нугалж хувьчлалыг далайцтай хийсэн.Монголчууд гар дээрээ мөнгөгүй болсон. 20-р тогтоолын үед 50.000 ₮-ийн хадгаламжтай хүн ердөө 651 хүн байсан. http://batbayar.niitlelch.mn

Байр, Мал хувьчлагдангуут анхны эргэлтийн хөрөнгө болсон. 2 өрөө байр 12.000₮\20-р тогтоолын дараа\

Энд ягаан тасалбарын зураг байх болно

МОНГОЛЧУУДЫН ӨМЧ

255 нэгдэл, 52 сангийн аж ахуй, 20 тэжээлийн аж ахуй, 250 эмчилгээ-тэжээлийн цэг, 700 гаруй төв суурин, нэгдэл дундын 50 амралт, цагаан идээний 51 үйлдвэр, сүү тосны 400 завод, эхчүүдийн амрах, амаржих 320 байр, дизель цахилгаан станц 300, зочид буудал 320, улаан булан 600 гаруй малын хашаа 68 мянга, худаг 40 мянга, хүүхдийн кино театр, номын сан

МОНГОЛЧУУДЫН ӨМЧ

МОНГОЛЧУУДЫН ӨМЧ

МОНГОЛЧУУДЫН ӨМЧЧОЙР ХОТ

НАЛАЙХЫН ХОТХОН

ӨМЧ ХУВЬЧЛАЛ

25 сая малыг 74000 өрхөд, 370 тэрбум орон сууцыг 84000 өрхөд хувьчилсан.

Хотоос хөдөөрүү малчид хошуурснаар боловсролын тогтолцоо хямарсан (эдийн засаг, санхүүгээс гадна).

900 тэрбум ₮-ийн 400 гаруй том жижиг үйлдвэрүүд эрх мэдэл, хээл хахуулийн хүчээр ихэнх нь шударга бус хувьчлагдсан.

ӨМЧ ХУВЬЧЛАЛ

1991 онд Өмч хувьчлалын хууль гаргасан.

ЗГ төрийн өмчийг: 1. Хувьчлахгүй. 2. Төрийн өмч давамгайлснаар хувьчлах. 3. Бүрэн хувьчлах аж ахуйн нэгж гэж 3 ангилсан.

1991-1996 онд нийтдээ 916 а.а.н-ийн 10.9 тэрбум ₮-ийн хувьцаа, ногдол хувийг цэнхэр тасалбараар худалдаж 475 ХК, 369 ХХК шинээр үүсэн байгуулагдаж, 1.3 сая гаруй хүн хувь нийлүүлэгч нь болсон байна.

ӨМЧ ХУВЬЧЛАЛ Бага хувьчлалаар 2451 жижиг аж ахуйн нэгжийг хамруулж, үүний үр дүнд 3176 аж ахуйн нэгж шинээр үүсэн байгуулагдсан.

Эдгээрийн дотроос 2.1 тэрбум ₮-ийн хөрөнгө бүхий 3046 аж ахуйн нэгж, 385 сая шахам ₮-ийн хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичгийн ягаан тасалбараар хувьд шилжсэн байна.

1991 оноос хойш 3,6 тэрбум $-ийн зээл тусламж авсан ихэнхийг дэд бүтэц – цахилгаан станцдаа зарцуулсан.

АНХНЫ ХУРИМТЛАЛ – Ганзагын наймаа, Спирт, Савхи, Ноолуур,

Тарвага

АНХНЫ ХУРИМТЛАЛ – Ганзагын наймаа, Савхи, Тарвага

17 чингэлэг спиртийн хэрэг нь 64 тн 17=1.088 тн спирт гэсэн үг 1.088 - 1000 л =1.088.000 л спирт гэсэн үг. 1 л спирт 5 шил архи болно гэвэл 10.880.005=5.440.000 шил архи, өнөөгийн ханшаар 5.440.000 -10.000₮ гэвэл =54.400.000.000

Хуудуутай ӨМЧ ХУВЬЧЛАЛУУД. 1991 – 2003 он

Газрын наймаа: 2000 – 2012 онд УБ төлөвлөлт алдагдсан

Гадаадад гарч ажиллах хүч: 200.000 цагаачилсан

Эндээс манай ҮНДЭСНИЙ ХӨРӨНГӨТНҮҮД төрсөн.

ӨНӨӨДРИЙН МОНГОЛ ЮУ ҮЙЛДВЭРЛЭЖ БАЙНА

МОНГОЛ ЮУ ҮЙЛДВЭРЛЭЖ БАЙНА

Монголын насанд хүрсэн хүн амын бараг 15 хувь нь гадаадад гарсан, хүн амын 80 илүү хувь нь ямар нэг шилжилт хөдөлгөөн хийсэн.

Ардчилсан хувьсгалаар хүн бүрт ГАДААД ПАСПОРТ

5 жилийн өмнө Монгол иргэд 150 сая орчим ам.доллар оруулдаг гэсэн судалгаа хийсэн.

2009 онд 250 сая орчим долларын хөрөнгө оруулалт орж ирсэн шинэ судалгаа гарсан.

Хөдөлмөрийн цагаачид болж Солонгос явсан. 1995 оноос

Одоо боловсролын цагаачлалын шинэ давалгаа гарчээ.

Хуримтлал гадагшаа гарч байна.

Илүү сайн аргууд байсан

“Shock therapy” ажиллахгүй байна. “Gradual” хандлага ажиллаж байнаДутуу дулимаг мэдлэгийн хөнөөл

Kennet Arrow (Нобелийн шагналт) яагаад, хэзээ чөлөөт зах зээл ажиллах вэ гэдэг үндэслэлийг математик загвараар харуулсан, шилжилтийн динамикийг гаргаж ирсэнОУВС-ийн экспертүүд нь зөвхөн textbook “мэдлэгээр” улсуудаар туршилт хийсэн

Үнэ чөлөөлөх Хятадын туршлагаҮнийн 2 шатлалт тогтолцоо: хуучин үнээр өмнө үйлдвэрлэдэг байсантай адил хэмжээ бүтээгдэхүүн борлуулах ба зөвхөн түүнээс илүү гарсан бүтээгдэхүүнийг зах зээлийн үнээр борлуулна.Зах зээл “жигдэрсний” дараа 2 шатлалт тогтолцоог авч хаядаг

МОНГОЛ УЛС - ХӨГЖИЛ

Дэлхийн улс орнуудын хүний хөгжлийг тодорхойлдог индекст гуч гаруй үзүүлэлт багтдаг бөгөөд энэ үзүүлэлтүүдийг гурав хуваан багцалдаг байна. Үүнд: хүн амын орлогын түвшин, дундаж наслалт, боловсролын түвшин багтдаг бөгөөд үүгээрээ манайх 51 дүгээрт явж байсан бол өнөөдрийн байдлаар өмнөх үзүүлэлтээсээ тавь илүү хувиар буюу 120 дугаарт жагсчээ.

МОНГОЛ УЛС - ХӨГЖИЛ

Хөгжлийн хувьд тулгамдсан асуудал маш их байна.

1. Ядуурал.2. Төрийн бодлого VISION алга3. Сонирхолын зөрчил – Авилга

МОНГОЛ УЛС - ХӨГЖИЛ

Монгол улс дотоодын нийт бүтээгдэхүүнээрээ 121-т жагсаж байнаАливаа улс орны хөгжлийн түвшинг шууд харуулж байдаг нэгэн шалгуур бол үндэсний нийт бүтээгдэхүүн (ДНБ)-ий хэмжээ билээ. Манай орны хувьд 1 хүнд ноогдох ДНБ-ээрээ дэлхийн улс орнуудаас 1489 ам.доллараар буюу 121-р байранд жагсаж байгаа аж.

121 МОНГОЛ УЛС – 1489$2003 онд

52 минут, 15 секундэд туулж, 102 дугаарт бариалжээ. Хувийн дээд амжилт нь 2:39:50 ажээ. Японы тамирчин 2:26:20 хурдалж барианд орсон бол түүнээс бүхэл бүтэн 1:22:22 секундын дараа хамгийн сүүлд Л. Отгонбаяр гүйжээ. Түүний өмнө барианд орсон тамирчин Отгонбаяраас 30 минутын өмнө барианд орсон бөгөөд манай тамирчин хагас цагийн турш цор ганцаараа Афины тэнгэр доор гүйсэн. 41км замыг тэвчээр хатуужилтай туулж ЗОРИЛГОО БИЕЛҮҮЛСЭН БААТАР ЭМЭГТЭЙ – БРАВО1.Марафон гүйлт шиг улс орны хөгжлийн зорилго, чиглэл маш тодорхой байх ёстой. 2.Үүний тулд бид өөрдийнхөө бололцоо, бодит нөхцлөө мэдэж байх хэрэгтэй. 3.Энэ бол Монгол орны индекатор болсон индексүүд

Одоохондоо энэ бүсгүй эмэгтэй марафонд Монголыг төлөөлж байна. Монгол улсын хөгжлийн түвшин – Отгонбаярын хувийн рекорд

МОНГОЛ УЛС - ХӨГЖИЛ

250 жилийн өмнө дэлхийн хамгийн баян ба ядуу орны 1 хүнд оногдох баялагийн 5:1 байсан ба Европын хүн амыг Хятадтай харьцуулахад 2:1 гэж байсан бол өнөөдөр баян Швейцарь, ядуу Мозамбикийн хоорондын ялгаа нь 400:1 болсон байна.

МОНГОЛ УЛС - ХӨГЖИЛ1. Дэлхийн банкнаас гаргадаг 

Doing business 2013 судалгаанд Монгол Улс 185 улсаас 76 –д

2. Дэлхийн эдийн засгийн форумаас гаргадаг Global competitiveness index 2013 -д 144 улсаас 93-д

3. Өв сан (heritage foundation) -аас гаргадаг Economic freedom index 2012 -д 184 улсаас 82-д

4. НҮБ-ээс гаргадаг human development index -д 2011 онд 187 улсаас 110-д 

5. Дэлхийн банкнаас гаргадаг Нэг хүнд ногдох үндэсний нийт орлогоор (GNI per capita, PPP) 2011 онд 162 улсаас 107 -д тус тус жагсаж байна.

Мал аж ахуй – орчин үеийн фермерийн аж ахуй болох уу

1992 оноос 25 сая малыг 74.000 өрхөд өмчлүүлсэн,

Хотоос хөдөөрүү хүмүүс хошуурснаар сургууль завсардалт 1993-1997 онд маш ихэссэн. Боловсролын амжилт унасан.

1990 оны дунд үед цаг агаарын таатай нөхцөл Монголын мал сүргийн тоог ихэсгэсэн. Анх удаа МАА нь дотоодын нийт бүтээгдхүүний 20 хувиас дээш болсон.

Мах сүү, Ноолуур малчдын орлогын гол баталгаа болсон.

Харамсалтай нь Малчид хамтран ажиллах, цааш хөгжих арга замаа мэдэхгүй. ТӨР малчдаа хөсөр хаясан.

1999, 2002, 2004, 2009 оны гамшигийн хэмжээний зудыг малчид дахин дааж давах хүчгүй болжээ.

2000 оноос хотжилт – Механик шилжилт хөдөлгөөн ихэссэн.

2002 онд

2009 онд 8 сая гаран мал

УЛААНБААТАР - МЕТРОПОЛИТЕН

Хүн амьдрах наад захын нөхцлийг хангаагүй оромж байдаг хороолол \Favelle  Slum, Трущобы, гэр хороолол, Хотын хөдөө хүрээгээ тэлсэн.166.000 өрх гэр хороололд амьдардаг. Энэ нь УБ хотын нийт газарын 80-85 хувь. 1 өрх жилдээ 1,5 тонн мод, 5 тонн нүүрс хэрэглэдэг. УБ-ын 1 иргэн жилд 5 литр химийн хорт бодис залгидаг гэсэн судалгаа бий.

УЛААНБААТАРЧУУДЫГ ОРОН СУУЦЖУУЛАХ

1. Хот буюу метрополитиан Жорж Белл шиг олон хүмүүсийн чадвар, хүсэл эрмэлзлэлээр хөгждөг.

2. УБ-чууд орчин үеийн тохилог орон сууцанд байх Үндэсний том төсөл чухал.

3. 2010-2020 онд 83300 айлын орон сууц баригдана

ГАЗАР ХУВЬЧЛАЛ

-1 сая 565 мянган хавтгай дөрвөлжин километр Монгол улсын нутаг.- Xуулинд зааснаар гэр бүлийн хэрэгцээнд, өрх бүрт нийслэлд 0.07 га, аймагт 0.35 га, сум, тосгонд 0.5 га хүртэл газрыг нэг удаа үнэгүй өмчлүүлэх шийдвэр 2003 онд гарсан.-600 мянган өрхтэй гэвэл газрын нийт талбайн 0.08 хүрэхгүй хувь.-Газар эзэмшиж, түүнийг эдийн засгийн эргэлтэнд оруулсан.

25 жилийн өмнө Монгол машинаа засварлаж, шинээр угсардаг байжээ. Мон-Бус 2008 онМОНГОЛЫН “MONEL” ЯПОНЫ “JVC”-ГИЙН САЙЖРУУЛСАН ЗАГВАР. Өдөрт 100-200 ширхэгийг угсардаг. Нийт 20 мянган телевизор угсарсан. 1982-1987 он хүртэл 800 компьютер угсарсан.Зөв бодлого байсан бол бидэнд Финляндийн NOKIA компанийн ирээдүй ойрхон байсан.

20 жилийн дараа дахиад 0-оос эхэлж Монгол улс Мэдээлэл технологийн салбарт үндэсний бренд гаргажээ. 2010 он

МОНГОЛ УЛСЫН ХӨГЖЛИЙН ӨНӨӨГИЙН ТҮВШИН

52

ДЭЛХИЙН БУСАД ОРНУУДТАЙ ХАРЬЦУУЛАХАД

Нэг хүн ногдох ДНБ-ий түвшин

Хүний хөгжлийн индекс

Өрсөлдөх чадварын индекс

Амьдралын чанарын үзүүлэлт

• НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрөөс хэвлэн гаргадаг Хүний хөгжлийн тайланд Монгол Улс хүний хөгжлийн индексээр Дэлхийн 169 орноос 100 дугаар байранд буюу дундаж гэсэн ангилалд байна.

• “International Living” байгууллагаас 192 улсыг хамруулсан судалгаагаар Монгол Улс амьдралын чанарын үзүүлэлтээрээ 107 дугаар байранд орсон байна.

• Дэлхийн эдийн засгийн форумаас хэвлэн гаргадаг Дэлхийн өрсөлдөх чадварын тайланд Монгол Улс дэлхийн 139 орноос 99 орж байсан бол энэ онд 142 орноос 96 орсон.

Дэлхийн банкны орлогын ангиллаар Монгол Улс бага-дунд орлоготой орны ангилалд байна.

Монгол Улс  2011 онд уг жагсаалтын 120-д жагсч байсан бол өнөөдөр 26 байраар урагшилж, 94 дүгээрт бичигдсэн.Дэлхийд эдийн засгийн өсөлттэй хамт том амжилт болсон

Хүний хөгжлийн индекс

54

Глобал өрсөлдөх чадварын индекс 2011-2012: Монгол Улс

55

Дэд бүтцийн хөгжлийн түвшин

Монгол улсын дэд бүтцийн хөгжил

  Ерөнхий дэд бүтэц

Авто зам

Төмөр зам

Далайн Боомт *

Агаарын тээвэр

Цахилгаан эрчим хүч

Дэлхийн дундаж 4,30 4,00 3,20 4,30 4,70 4,50

Их долоо 5,71 5,61 5,39 5,44 5,69 6,46

Төв Ази 3,98 3,16 3,50 2,96 3,96 3,64

Зүүн Ази 5,74 5,60 5,80 5,44 5,52 6,30

Зүүн өмнөд Ази 4,48 4,44 3,24 4,54 5,04 4,63

Өмнөд Ази 3,05 3,10 2,85 3,55 3,98 2,00

Монгол Улс 2,30 1,70 2,50 3,30 3,00 3,10

Эх сурвалж: Дэлхийн эдийн засгийн форум, Дэлхийн өрсөлдөх чадварын тайлан.

*-Манай орны хувьд далайн боомт хүрэх боломж

56

Дэлхийн банкны бизнес эрхлэлтийн илтгэл: 2010 ба 2011 оны Монгол Улсын үзүүлэлтүүд

Үзүүлэлт 2011 оны байр 2010 оны байр Хазайлт

Бизнес эхлэх 86 80 -6

Барилгын зөвшөөрөл авах 104 103 -1

Үл хөдлөх хөрөнгө бүртгүүлэх 27 25 -2

Зээл авах 72 69 -3

Хөрөнгө оруулагчдыг хамгаалах 28 27 -1

Татвар төлөх 66 67 1

Хил дамнуулан худалдаа хийх 158 156 -2

Гэрээ хэрэгжүүлэх 35 35 none

Бизнесийн үйл ажиллагааг дуусгавар болгох

119 109 -10

Ерөнхий 73 63 -10

Эх сурвалж: Дэлхийн банк, Олон улсын санхүүгийн корпораци

57

МОНГОЛ ОРОН ХАМГИЙН БАЯН, ЭМЗЭГ УЛС

111 элементийн 62 нь Монгол нутагт олдсон . Одоогоор нөөц тогтоосон стратегийн 8 ордыг Монгол улс ашиглавал ДНБ-ийн хэмжээ 20 дахин өснө гэсэн эдийн засгийн тооцоо байна

61

Эрдэс баялаг, хүнд үйлдвэрийн салбарт хэрэгжүүлэх арга хэмжээний зорилт

Эрдэнэт УБҮ Зэс хайлуулах үйлдвэр катодын зэс 120 000 т

Эрдэнэт УБҮ Зэс хайлуулах үйлдвэр катодын зэс 120 000 т

Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн өргөтгөлАнгижруулсан төмөр 500 000 т

Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн өргөтгөлАнгижруулсан төмөр 500 000 т

Хөтөл цементХуурай аргын цемент 500 000 т

Хөтөл цементХуурай аргын цемент 500 000 т

Оюутолгойн зэсийн баяжмал 1500 000 тОюутолгойн зэсийн баяжмал 1500 000 т

Тавантолгойн коксжих нүүрс 5000 000 т

Тавантолгойн коксжих нүүрс 5000 000 т

Ухаа худаг коксжих нүүрс 3000 000 т

Ухаа худаг коксжих нүүрс 3000 000 т

Чинхуа-МАК-Нарийн сухайт, Овоот толгой

коксжих нүүрс 5000 000 т

Чинхуа-МАК-Нарийн сухайт, Овоот толгой

коксжих нүүрс 5000 000 т

Таяннуурын Ангижруулсан төмөр

500 000 т

Таяннуурын Ангижруулсан төмөр

500 000 т

ХөшөөтУгаасан нүүрс 3000 000 т

ХөшөөтУгаасан нүүрс 3000 000 т

Сайншанд аж үйлдвэрийн цогцолбор

Хар төмөрлөгийн цогцолборАнгижруулсан төмөр 500 000 т

Үрлэн төмөр 1000 000 т

Хар төмөрлөгийн цогцолборАнгижруулсан төмөр 500 000 т

Үрлэн төмөр 1000 000 т

Алт цэвэршүүлэх үйлдвэр 15 тАлт цэвэршүүлэх үйлдвэр 15 т

Нүүрсний бирж Нүүрсний бирж

Баян Айраг алтны уурхайБаян Айраг алтны уурхай

Тавт алтны уурхайТавт алтны уурхай

Багануур нүүрсний уурхайн өргөтгөл

Багануур нүүрсний уурхайн өргөтгөл

Шивээ Овоо нүүрсний уурхайн өргөтгөл

Шивээ Овоо нүүрсний уурхайн өргөтгөл

Төмөртэйн Овоо, Улаан, Цавын холимог металлын

үйлдвэр

Төмөртэйн Овоо, Улаан, Цавын холимог металлын

үйлдвэр

Асгатын мөнгөний баяжмал 300 000 тАсгатын мөнгөний баяжмал 300 000 т

Бор ӨндөрЖоншны баяжмал 1000 000 т

Бор ӨндөрЖоншны баяжмал 1000 000 т

62

Стратегийн ордууд болон бүсчилсэн хөгжил

НЭРНЭР НӨӨЦ, БАЯЛАГНӨӨЦ, БАЯЛАГ

11 ТАВАНТОЛГОЙТАВАНТОЛГОЙ 6 тэрбум тн 6 тэрбум тн

22 НАРИЙН СУХАЙТНАРИЙН СУХАЙТ 91 сая тн91 сая тн

33 БАГАНУУРБАГАНУУР 512.8 сая тн512.8 сая тн

44 ШИВЭЭ ОВООШИВЭЭ ОВОО 564 сая тн564 сая тн

55 МАРДАЙМАРДАЙ 1104 тн уран1104 тн уран

66 ДОРНОДДОРНОД 58933 тн уран58933 тн уран

77 ГУРВАНБУЛАГГУРВАНБУЛАГ 16073 тн уран16073 тн уран

88 ТӨМӨРТЭЙТӨМӨРТЭЙ 229.3 сая тн хүдэр229.3 сая тн хүдэр

99 ОЮУ ТОЛГОЙОЮУ ТОЛГОЙ 16 сая тн зэс, 623 тн 16 сая тн зэс, 623 тн алталт

1010 ЦАГААН СУВАРГАЦАГААН СУВАРГА 1.3 сая тн, 43.6 мян 1.3 сая тн, 43.6 мян тн молибдентн молибден

Баруун бүсэд 1 орд,Хангайн бүсэд 2 орд,Төвийн бүсэд 8 орд,Зүүн бүсэд 4 орд

1111 ЭРДЭНЭТЭРДЭНЭТ 3.2 сая тн зэс, 90 мян тн 3.2 сая тн зэс, 90 мян тн молибденмолибден

1212 БҮРЭНХААНБҮРЭНХААН 40 сая тн фосфорит40 сая тн фосфорит

1313 БОРООБОРОО 22 тн алт22 тн алт

1414 ТӨМӨРТЭЙН ТӨМӨРТЭЙН ОВОООВОО

820 мян.тн цайр820 мян.тн цайр

1515 АСГАТАСГАТ 2247 тн жишмэл мөнгө2247 тн жишмэл мөнгө

ÄàÿíÄàÿí

ÓëààíáàéøèíòÓëààíáàéøèíò

ÕàíäãàéòÕàíäãàéò

Óëààíãîì

Õîâä

ßðàíòßðàíò

Àëòàé

ÁóðãàñòàéÁóðãàñòàé

ÀðöñóóðüÀðöñóóðü

ͺìðºã Òîñîíöýíãýë

Áàÿíáóëàã

Áºìáºãºð

Ãàëóóò

Áàÿíõîíãîð

̺ðºí

ÕàíõÕàíõ

Õàòãàë

ÖýöýðëýãÈõ òàìèð

Öàõèð

Õóòàã-ªíäºð

Áàãà-ÈëýíõÁàãà-Èëýíõ

Áóëãàí Ýðäýíýò

Äàøèí÷èëýí

Õàðõîðèí

Àðâàéõýýð

Ýðäýíýñàíò

Ë¿í

Äàðõàí

Áàÿíãîë

Áàÿí÷àíäìàí

Ñ¿õáààòàð

ÀëòàíáóëàãÀëòàíáóëàã

Ìàíäàëãîâü

Äàëàíçàäãàä

Áîãä

Áàÿíëýã

Ãóðâàíòýñ

Øèâýýõ¿ðýíØèâýýõ¿ðýí

ÃàøóóíñóõàéòÃàøóóíñóõàéò

Öîãòöýöèé

Öîãò-Îâîî

Чîéð

Áàãàíóóð

Çóóíìîä

Ñàéíøàíä

Áàÿí

Õàð-Àéðàã

Öýíõýðìàíäàë

Æàðãàëòõààí

ªíäºðõààí

Цэцүүх

Íîðîâëèí

Баян-Уул

УльханУльхан

Чулуунхороо

ЭрээнцавЭрээнцав

ХавиргаХавирга

Õºëºíáóéð

Баруун-Урт

Мөнххаан

Эрдэнэцагаан

БичигтБичигт

Рашаант

Хужирт

Замын ҮүдЗамын Үүд

Наранбулаг

Сонгино

БаянтэсЦагаан-Уул

Мянгад

Манхан

Булган

Дарив

Бугат

Алтай

Цагаанхайрхан

Бууцагаан

Өлгий

Цагааннуур

Тэшиг

Бүрэгхангай

БатцэнгэлÓëèàñòàé

Дөргөн

Дөрвөлжин

Àëòàé

Òîëáî

Äýëãýð

Ýýâèéí áóóäàë

Òºãðºã

Æàðãàëàíò

Íàðèéíòýýë

Øàðëèí

Õóëä

Òàðèàò

ªíäºð-Óëààí

Èõ-Óóë

Íîãîîí äîâ

Ýðäýíý

Õàëõãîë

ͺìðºãͺìðºã

Òýëìýí

Чойбалсан

ªëãèé

Íàëàéõ

Øàðãàëæóóò

Монгол Улсын зам, тээврийн сүлжээ 2016 онд

- Төмөр замын сүлжээ- Шинэ төмөр замын сүлжээ- Улсын чанартай хатуу хучилттай авто замын сүлжээ 8000.0 км

-Олон улсын шинэ нисэх буудал

-Хатуу хучилттай хөөрч, буух нисэх зурвас бүхий нисэх буудал- Хатуу хучилттгүй хөөрч, буух нисэх зурвас бүхий нисэх буудал

Дадал

Ханбогд

Хүний хөгжил

Чанартай боловсрол, эрүүл мэнд; ажил, орлоготой хүн

100 000 орон сууц

Эдийн засгийн Эдийн засгийн өндөр өсөлтөндөр өсөлт

Нэг хүнд ногдох орлого

10000 ам.доллар

Дэд бүтэц

Уул уурхай

Хөгжлийн банк

Шинэ бүтээн байгуулалт

100 мянган орон сууц

Дэд бүтцийн хөрөнгө

оруулалтАН-3, АН-4, АН-32 авто

зам

1100 км төмөр зам

Боловсруулах үйлдвэрлэл

Газрын тос боловсруулах үйлдвэр

Эм, био технологийн бүтээгдэхүүн

Уул уурхайн Уул уурхайн үйлдвэрлэл үйлдвэрлэл нэмэгдэнэнэмэгдэнэ

Таван толгой Коксжих нүүрс

Оюу толгой Зэс, алт

66

Сайншанд аж үйлдвэрийн цогцолбор

Нүүрс хийжүүлэх, барилгын материалын үйлдвэр

Коксын үйлдвэр, Зэс

хайлах үйлдвэр

Нийтийн тээврийг

сайжруулна

Нийтийн тээврийн шинэ хэрэгсэл

Метро барих ТЭЗҮ

Усан тээврийн үйл ажиллагааг

өргөжүүлнэ

Гадаад зах зээлд гарц

Гадаад зах зээлд усан

боомт

МОНГОЛ УЛСЫН ЭДИЙН ЗАСГИЙН БОЛОН ДНБ-ийн ӨСӨЛТИЙН УРЬДЧИЛСАН ПРОГНОЗ.

Юу ч болж байсан 50 жилийн турш МОНГОЛ-ын эдийн засаг, ДНБ өснө.

t1989 онд900 $

Start-up

Венч хөрөнгийн сангууд, ЖДҮсан

Хөрөнгийн бирж, Хөгжлийн банк

Технологийнүйлдвэр

Технологи, инновацийн

сан

Нэг хүнд оногдох ДНБ-ийн өсөлт

1993 онд291 $

2001 онд 483$, 2002 онд 519$, 2003 онд 583$, 2004 онд 721$, 2005 онд 904$, 2006 онд 1214$, 2007 онд 1505$, 2008 онд 1991$, 2009 онд 1573$, 2010 онд 2252$, 2010 онд 3000$

1990 онд 944$, 1991 онд 887$, 1992 онд 492$, 1993 онд 291$, 1994 онд 348$, 1995 онд 540$, 1996 онд 516$, 1997 онд 457$, 1998 онд 417$, 1999 онд 384$, 2000 онд 456$,

2011 онд3000 $

Зэсийн үнэ өссөн

Ноолуур, ямааны үнэ

Зэсийн үнэ өссөн

Зэсийн үнэ өссөн

МОНГОЛЧУУД БИД ЭХ НУТАГАА ИНГЭЖ ХАМААГҮЙ ЭЗЭМШҮҮЛЖ БОЛОХГҮЙ.

МОНГОЛЧУУД БИД ЭХ НУТАГАА ИНГЭЖ БОДОЖ БАЙХ ХЭРЭГТЭЙ

МОНГОЛ УЛС - ХӨГЖИЛ

Шинжлэх ухааны мэдээлэл зүй, техник технологи нэвтрүүлэн аж үйлдвэржүүлвэл:

7 $-ын үнэтэй 1кг төмрийн хүдэр20 $-ын үнэтэй ширээ, 2000 $-ын үнэтэй машины эд анги,70000 $-ын үнэтэй онгоцны хайлш

болж чадвал Үндэсний баялаг жинхэнэ утгаараа хуримтлагдаж МОНГОЛ УЛС хөгжинө.

МОНГОЛ ХҮНИЙ САРУУЛ УХААНД ТУЛГУУРЛАЖ ХИЙСЭН БИДНИЙ ШИНЭ СОНГОЛТ УРАГШАА УЛАМ ЯВАХ ЁСТОЙ

УЛААНБААТАР - МЕТРОПОЛИТЕН

УЛААНБААТАР - МЕТРОПОЛИТЕН

МОНГОЛ УЛС – ОЮУ ТОЛГОЙМонголчууд бүгдээрээ хамтдаа урагшаа нэг алхам алхсан Ц. Элбэгдорж

ГЭХДЭЭ МОНГОЛ УЛС – УУЛ УУРХАЙН УЛС БИШ

МОНГОЛ УЛС ГАЗАР НУТАГ, БАЯЛАГААРАА ГЕОПОЛИТИКИЙН ТОГЛООМЫН ИДЭВХТЭЙ ТОГЛОГЧ БОЛЖЭЭ.Тухайлбал, Хэдхэн сарын дотор 1,5 тэрбум $ -ын Бонд гаргах нэр хүндтэй, гадны шунал, шохоорхлыг хөдөлгөсөн “сайхан бүсгүй” болжээ

1. ИХ БОЛОМЖИЙГ ХАВТГАЙ ДЭЛХИЙ чамд өгч байна

2. Даяарчлалд идэвхтэй хамтран ажиллах

3. ЭХ ОРОН, ҮНДЭСНИЙ ҮЗЛЭЭР зөв төлөвшсөн иргэн болох

4. БИД НЭГДМЭЛ ЗОРИЛГОТОЙ БАЙХ.

5. Чиний үнэт зүйл Чиний BRAND VALUE

6. Ажилд өөрийн дур сонирхол, чин сэтгэлээсээ хандаж байх

ДҮГНЭЛТДҮГНЭЛТ