Mateusz J. Multarzyński ]

W dniach 2–10 lutego 2012 r., na terenie Wojs- kowego Instytutu Techniki Pancernej i Sa- mochodowej w Sulejówku, zostały zorga- nizowane – przez firmę IMS-Griffin Sp. z o.o.,

przedstawiciela GDELS w Polsce – dynamiczne poka-zy pojazdu Eagle dla przedstawicieli Sił Zbrojnych RP, innych służb mundurowych, a także reprezentantów fachowych mediów. Z konstrukcją, jej możliwościa-mi oraz szczegółami oferty dotyczącej całej rodziny samochodów Eagle zapoznali się m.in. żołnierze jed-nostek podległych Dowództwu Wojsk Specjalnych, a także Żandarmerii Wojskowej. Również przedsta-wiciele redakcji Nowej Techniki Wojskowej mieli mo-

żliwość dokładnego przyjrzenia się szwajcarskiemu pojazdowi, odbycia jazd poligonowych oraz pozna-nia związanej z nim oferty GDELS.

SzWajcarSkie orłyNajbardziej znanym i najliczniej używanym produk-tem (10 700 egz. wyprodukowanych od końca lat 70. XX wieku), założonej w 1950 r. w szwajcarskim Kreuz- lingen, firmy MOWAG Motorwagenfabrik AG, jest ro- dzina kołowych transporterów opancerzonych Pi- ranha. Zresztą od początku istnienia MOWAG specja-lizował się w produkcji gąsienicowych i kołowych po-jazdów opancerzonych, które trafiały nie tylko do wy-posażenia Armii Szwajcarskiej, ale także sił zbrojnych państw na pięciu kontynentach naszego globu.

W lipcu 1999 roku General Motors Canada (póź- niej GM Defence) kupił firmę MOWAG, zaś w marcu 2003 roku General Dynamics Corporation (GD) stała się właścicielem GM Defence, a wraz z nim także i szwaj-carskiego producenta „piranii” i „orłów”. W paździer-niku 2003 roku MOWAG (jako GDELS-MOWAG) został włączony do nowej jednostki biznesowej General Dynamics – General Dynamics European Land Sys- tems, w skład której weszły także: Santa Bárbara Sistemas (obecnie GDELS – Santa Bárbara Sistemas), Steyr–Daimler–Puch Spezialfahrzeug (obecnie GDELS – Steyr) i EWK Eisenwerke Kaiserslautern (obecnie GDELS – Germany). W styczniu 2004 roku MOWAG został włączony do grupy Systemów Bojowych GD (GD Combat Systems).

Zimowy pokaZ EaglE’a

�

Pojazdy WojSkoWe

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

Szwajcarski pojazd opancerzony Eagle IV jest już dobrze znany w Polsce. Do tej pory był prezentowany w naszym kraju dwukrotnie – podczas kieleckich Międzynarodowych Salonów Przemysłu Obronnego. Pierwszy raz w 2007 roku,

w związku z planowanym pozyskaniem przez naszą armię Lekkich Opancerzonych Samochodów Patrolowych, wtedy jeszcze „w barwach” firmy MOWAG GmbH. W 2010 roku na MSPO znów pojawił się Eagle IV (patrz NTW 10/2010),

tym razem na stoisku General Dynamics European Land Systems (GDELS). Z kolei w tym roku do Polski przyjechała najnowsza wersja szwajcarskiego „orła” – lekki pojazd taktyczny Eagle (producent zrezygnował z numeracji rzymskimi

cyframi), która swoją światową premierę miała na targach Eurosatory 2010 w Paryżu (patrz NTW 9/2010).

Pierwsza generacja „szwajcarskich orłów” – Eagle I, II i III powstała w latach 90. ubiegłego stu-lecia (w produkcji od 1995 do 2003 roku) i bazo-wała na podwoziu Humvee, na którym zostało za-montowane opancerzone nadwozie, opracowane i wyprodukowane w Kreuzlingen. Dwie pierwsze wersje to opancerzone pojazdy rozpoznawcze, róż-niące się od siebie masą i ładownością, co wynika-ło z zastosowania innych wersji podwozia HMMWV. W przypadku Eagle I (masa bojowa 5000 kg, ładow-ność 1000 kg) „dawcą” były podstawowe Humvee serii A2, a dla Eagle II (masa bojowa 5500 kg, ładow-ność 1400 kg) – wzmocnione M1113 ECV (Expand- ed Capacity Vehicle). Armia Szwajcarska zakupiła 156 sztuk Eagle I (od 1995 roku) oraz 175 Eagle II (od 1999 roku), i przyjęła je do uzbrojenia jako – odpowiednio – Aufklärungsfahrzeug 93 i Auf- klärungsfahrzeug 97. W latach 1995–1997 również Siły Zbrojne Danii zakupiły 36 pojazdów Eagle I, któ-re otrzymały oznaczenie Spejdervogn M/95 i były używane m.in. przez duńskie kontyngenty w Bośni, Albanii oraz Iraku.

Opancerzone nadwozie Eagle I i II zapewnia-ło ochronę balistyczną na poziomie 2 wg STANG 4569A. W obu wersjach zamontowano m.in. w jed-noosobową wieżyczkę obserwacyjną MBK2 firmy MOWAG, wyposażoną w termowizyjny, dzienno–nocny system obserwacyjny i peryskop oraz uzbro-joną w 7,5 mm karabin maszynowy PzMg 51/71 (pojazdy szwajcarskie) lub 7,62 mm M/62 (odmia-

na MG3, pojazdy duńskie) oraz sześć pojedynczych wyrzutni granatów dymnych.

W konstrukcji następnego pojazdu – Eagle III – także wykorzystano podwozie Humvee ECV, jed-nak wersja ta różni się od dwóch pierwszych za-równo przeznaczeniem i masą, jak i nadwoziem oraz wyposażeniem. Jest to wóz rozpoznawczy/ob-serwacyjny artylerii, przeznaczony do rozpozna-nia i namierzania celów oraz koordynowania ognia, wyposażony m.in. w odbiornik satelitarnego syste-mu pozycjonowania oraz wysuwany maszt, na któ-rym zamontowana została głowica obserwacyj-na BAA Rheinmetall Defence (dawniej STN ATLAS Elektronik). Charakterystyczną cechą Eagle III jest opancerzone nadwozie z podwyższonym dachem

w tylnej części kabiny, gdzie znajdują się stanowiska operatora systemów rozpoznawczych i operatora sy-stemów łączności. Pojazd mógł być wyposażony tak-że w dodatkową ochronę przeciwminową, a kulood-porność nadwozia została zachowana na tym samym poziomie, co w wersji I i II. Masa bojowa tej wersji to 5800 kg, a ładowność 700 kg.

Armia Szwajcarska zamówiła 120 Eagle III. Pierw- sze wozy, oznaczone lokalnie Schiesskommandantenfahrzeug 93, zostały dostarczone w 2002 roku.

od Humvee do duroBudując Eagle III szwajcarscy konstruktorzy wiedzie- li, że z podwozia Humvee wiele więcej już nie da się

Zimowy pokaZ EaglE’a

3/2012

Pojazdy WojSkoWe

�

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

„wycisnąć” bez utraty jego trwałości, mobilności, itp. Jednocześnie zaś zaczęły rosnąć wymagania sta-wiane pojazdom w zakresie poziomu ochrony – za-równo balistycznej, jak i przeciwminowej. Na po-czątku 2003 roku rozpoczęto zatem w MOWAG-u prace nad nowym lekkim pojazdem taktycznym – Eagle IV, oferującym zarówno wysoką mobilność, niezależnie od warunków terenowych, a także wy-soki poziom ochrony, który dzięki modułowej kon-strukcji nadwozia będzie można dostosować do po-trzeb użytkownika, wynikających z konkretnej sytu-acji operacyjno-taktycznej.

Podjęto decyzję o wykorzystaniu w nowej kon-strukcji podwozia w układzie 4x4 z rodziny taktycz-nych pojazdów transportowych DURO (DUrable and

Eagle II, bazujące na podwoziu Humvee ECV (stąd wysunięta do przodu osłona chłodnicy), należące Armii Szwajcarskiej, wyposażone m.in. w wieżyczkę MBK2.

Eagle I używane przez duński kontyngent w Iraku. Duńczycy zdemontowali w trakcie używania wieżyczki MBK2 ze swoich pojazdów, pozostawiając w ich miejsce montaż do km-u M/62.

Prototyp Eagle IV podczas jednej z pierwszych publicznych prezentacji w Szwajcarii.

Eagle IV to pojazd oferujący znacznie obszerniejsze wnętrze i wyższy poziom ochrony niż wcześniejsze modele Eagle I, II i III.

RObust), do której prawa MOWAG nabył rok wcześ-niej od firmy Bucher-Guyer AG. Ich produkcja rozpo-częła się w 1976 roku, a pierwsze duże zamówienie na 3000 ciężarówek złożyła Armia Szwajcarska w 1994 roku. Samochody DURO oraz ich wersje rozwojowe – DURO II i DURO III trafiły także do Bundeswehry (Rheinmetall Yak), a także sił zbrojnych Wenezueli, Wielkiej Brytanii, Malezji, Danii i Irlandii.

Wykorzystanie podwozia DURO pozwoliło na stworzenie jakościowo zupełnie innego pojazdu, zarówno pod względem możliwości terenowych, poziomów ochronnych, jak i objętości nadwozia i ładowności, niż wcześniejsze odmiany Eagle’a. Było to możliwe do osiągnięcia m.in. dzięki specy-ficznym rozwiązaniom konstrukcyjnym zastosowa-nym w DURO.

Główne elementy podwozia, jak również silniki, skrzynie biegów, osie, przekładnie główne, mecha-nizmy różnicowe i hamulce są takie same w obu po-jazdach. Jednym z charakterystycznych elementów podwozia DURO/Eagle jest zawieszenie z systemem

osi DeDion, które łączy w sobie cechy układu zależ-nego i niezależnego (małe masy nieresorowane i sta-łość geometrii kół). Nie ma tu oddzielnych osi i waha-czy, a jest jeden element pełniący rolę zarówno osi, jak i wahacza ją prowadzącego. Każdy z nich ma je-den punkt podparcia w postaci przegubu kulowe-go zamontowanego mniej więcej w połowie długoś-ci pojazdu. Wahacze obu osi są połączone ze sobą centralnym, zintegrowanym stabilizatorem, którego zadaniem jest kompensacja przechyłów bocznych i równomierna „dystrybucja” nacisku na wszystkie koła. Każda z osi ma także poprzeczne drążki reak-cyjne, które wspomagają pracę głównego stabiliza-tora. Za tłumienie drgań i amortyzację odpowiada-ją sprężyny śrubowe oraz gazowo–olejowe amorty-zatory teleskopowe.

Kolejną cechą charakterystyczną zawieszenia DeDion jest oddzielenie elementów nośnych (oś, wahacze, itp.) od napędowych (półosie, przekła-dania główna z mechanizmem różnicowym), któ-re przymocowane są do ramy podwozia. W związ-ku z przesunięciem osi napędowych od środka koła, zastosowano w nich przekładnie zębate, tzw. zwol-nice, co powoduje zarówno zwiększenie prześwitu pod pojazdem, jak i dodatkowe zwiększenie mo-mentu obrotowego.

Zaletą systemu DeDion jest także możliwość za-stosowania sztywnej ramy, która nie musi „współ-pracować” z zawieszeniem podczas jazdy po nie-równościach. To z kolei upraszcza konstrukcję i mon-taż różnego rodzaju nadwozi, które nie muszą być specjalnie dostosowane do skrętnej ramy, jak ma to np. miejsce w przypadku podwozia Unimoga.

Za sprawne pokonywanie przeszkód terenowych, poza mocnym silnikiem i automatyczną skrzynią bie-gów, odpowiadają także samoblokujące się mechani-zmy różnicowe w osiach oraz centralny – Torsena.

Zarówno w DURO, jak i w Eagle’u wentylowa-ne tarcze hamulcowe i zaciski zamontowane są nie

�

Pojazdy WojSkoWe

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

Eagle IV zakupione przez armie duńską posiadają między innymi stałą zabudowę przestrzeni ładunkowej, do której dostęp umożliwiają trzy klapy, po jednej z każdej strony.

DURO II i Eagle IV (jeden z prototypów) prezentowane w 2010 roku na stoisku firmy Penman, zajmującej się m.in. opancerzaniem pojazdów, czy budową odmian specjalistycznych, w tym na podwoziu ciężarówek DURO.

Duński Eagle IV z zamontowanym zdalnie sterowanym stanowiskiem strzeleckim Lemur OWS uzbrojonym w 12,7 mm wkm M2.

w kołach, a przy obudowie przekładni głównej, co pozwala na łatwą kontrolę stanu hamulców, szybką ich wymianę w razie zużycia/uszkodzenia, zmniejsza masy nieresorowane, a także chroni ha-mulce przed uszkodzeniami.

Prototyp Eagle IV, wozu o DMC 8500 kg i ładow-ności 2800/2400 kg (nieopancerzony/opancerzo-

gających dysponowania pojazdami o wyższych po-ziomach ochrony, zarówno nieopancerzonych Mer- cedesów G-Wagen, jak i Eagle I/Spejdervogn M/95. Na wszystkich nowych pojazdach zostały zamonto-wane zdalnie sterowane stanowiska strzeleckie BAE Systems Lemur OWS oraz terminale taktycznego sy-stemu wsparcia dowodzenia. Na wysłanych w 2009

roku do Afganistanu wozach dodatkowo zamonto-wano system wykrywania strzału Pilar Mk-IIw zin-tegrowany z Lemurem oraz BMS. Część pojazdów otrzymała także systemy maskowania SOLSCONS (Solar Shading and Concealment System) firmy Saab Barracuda LLC, które zarówno odbijają promienie słoneczne, chroniąc tym samym przed nagrzewa-

3/2012

Pojazdy WojSkoWe

�

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

ny), był gotowy w listopadzie 2003 roku. Jednocześ- nie wymiary pojazdu zostały w sensowny spo-sób ograniczone i osiągnięto ich dobre proporcje, a szerokość została nawet zmniejszona o ok. 120 mm w porównaniu do Humvee, co umożliwia transport dwóch Eagle IV w konfiguracji bojowej na pokładzie samolotu C-130 bez specjalnych przygotowań.

Nowy lekki pojazd taktyczny MOWAG-a cha-rakteryzował się także wysokimi poziomami ochro-ny: balistycznym – 3 wg STANAG 4569A i przeciwmi-nowym – 2a wg STANAG 4569B.

W grudniu 2005 roku został podpisany kontrakt, na dostawę 86 Eagle IV, o wartości 38 mln USD, po-między firmą MOWAG a Hærens Materielkomman- do – Szefostwem Zaopatrzenia Wojsk Lądowych Królestwa Danii. Dostawy pojazdów rozpoczęły się w sierpniu 2006 roku, a ostatni wóz użytkownik prze-jął w grudniu 2007 roku. Eagle IV zostały zakupione przez Danię w celu zastąpienia, w sytuacjach wyma-

niem się wnętrze wozu, jak i utrudniają rozpoznanie wizualne oraz detekcję termalną.

Kolejnym odbiorcą i jednocześnie obecnie użyt-kownikiem największej liczby wozów Eagle IV stała się Bundeswehra, która w sumie planuje pozyskać aż 673 takie pojazdy.

Program gFFWybór Eagle IV został dokonany przez niemieckie siły zbrojne w ramach programu GFF (Geschützt-en Führungs und Funnktionsfahrzeuge), czyli po- zyskania nowych typów opancerzonych pojaz-dów wielozadaniowych, przeznaczonych głów-nie dla jednostek biorących udział w misjach za- granicznych.

Pojazdy GFF klasy 2, do której należy Eagle IV, zo-stały przeznaczone przede wszystkim do zastąpienia starzejących się i niezapewniających żołnierzom na-

Nowy Eagle wyposażony m.in. w dodatkowy pancerz siatkowy LASSO firmy RUAG, prezentowy podczas targów Eurosatory 2010 w Paryżu.

Pierwsze trzy Eagle IV Bundeswehry zostały wysłane do Afganistanu 13 maja 2009 r. na pokładzie Ił-a 76. Pojazdy nie były jeszcze uzbrojone w stanowiska strzeleckie FLW100, które montowano później w warunkach polowych. Na dolnym zdjęciu widoczny jest już Eagle IV wyposażony w stanowisko FLW100, uzbrojone w 7,62 mm km MG3.

leżytej ochrony, Mercedesów G–Wagen Wolf 0,9 ton. Według wymagań programu GFF, wozy zaliczone do klasy 2 to konstrukcje o masie całkowitej od 5,3 do 8,5 tony, których opancerzenie musi być odporne na ostrzał amunicją przeciwpancerną 7,62x54 mm R, eksplozję miny przeciwczołgowej o masie 6 kg oraz odłamki 155 mm pocisku artyleryjskiego.

W 2006 roku Federalne Biuro Technologii Ob- ronnych i Zamówień (BWB, Bundesamt für Wehr-

bilności taktycznej i strategicznej, dużej ładow-ności, obszernego wnętrza nadwozia, czy wyso-kich poziomów ochrony, ale także niskie koszty eksploatacji i szkolenia obsługi oraz kierowców. Duże znaczenie miało także „pokrewieństwo” Eagle IV z kupowanymi wcześniej przez Bundes- wehrę DURO IIIP/Yak.

Na początku listopada 2008 roku BWB złoży-ło zamówienie na kolejne 173 wozy. Łączna wartość

dostawę kolejnych 474 wozów. Dostawy pierwszej transzy pojazdów rozpoczęły się w maju 2009 roku (w tym samym miesiącu pierwsze Eagle IV wysła-no do Afganistanu), a zakończyły we wrześniu 2010 roku, na trzy miesiące przed terminem. Produkcja „niemieckich” Eagle realizowana jest w zakładach GDELS – MOWAG w Kreuzlingen oraz GDELS – Ger- many w Kaiserslautern

Do dziś Bundeswehra zamówiła 473 pojazdy, w tym 10 dla oddziałów Policji Federalnej działają-cych w Afganistanie, a ostatnie wozy z partii zamó-wionej w grudniu 2010 roku mają być dostarczone odbiorcy w bieżącym roku.

Eagle IV w Bundeswehrze pełnią rolę pojazdów patrolowych, ochrony konwojów, wozów dowodze-nia oraz ratownictwa medycznego. Większość po-jazdów wyposażona jest m.in. w zdalnie sterowa-ne stanowisko strzeleckie KMW FLW100, radiostację SEM, system łączności satelitarnej INMARSAT, tak-tyczny system dowodzenia FAUST oraz zabudowaną w przednim zderzaku wyciągarkę WARN. Ładowność niemieckich Eagle IV wynosi 2200 kg, a ich DMC to 8800 kg. Poziomy ochrony to odpowiednio: balisty-ka – poziom 3 wg STANG 4569A, minoodporność – poziom 2a wg STANAG 4569B.

Wersja opancerzonego wozu ratownictwa me-dycznego – Eagle BAT, dostarczona w ilości 20 sztuk, została stworzona specjalnie na zamówienie Nie- miec i powstała we współpracy ze służbą medycz-ną Bundeswehry (SanABw). Pojazd jest przeznaczo-ny do transportu rannego na noszach, a jego załogę stanowi: kierowca-sanitariusz, lekarz oraz ratownik medyczny, jednocześnie jego opancerzone nad-wozie zapewnia ochronę przed ostrzałem i eksplo-zjami min oraz improwizowanych ładunków wybu-chowych. Jest to zresztą najcięższa odmiana Eagle IV – jej DMC wynosi 9500 kg, co wiązało się m.in. z ko-niecznością wykonania dodatkowych testów trak-cyjnych i klimatycznych w wojskowym centrum ba-dawczym WTD 41 w Trewirze, prób zderzeniowych z użyciem modeli oraz testów balistycznych i wybu-chowych (także z użyciem IED) w WTD 91 w Mep- pen. Wyprodukowane zostały także dwa prototy-py Eagle BAT przeznaczone do badań homologacyj- nych. Stworzono też drewnianą makietę nadwozia wraz z wyposażeniem, na której sprawdzano, we

�

Pojazdy WojSkoWe

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

technik und Beschaffung) kupiło m.in. dwa pojazdy demonstracyjne Eagle IV, które zostały skierowane do intensywnych badań porównawczych w ramach programu GFF. Konkurentem szwajcarskiej konstruk-cji był m.in. pojazd Iveco LMV, promowany na ryn-ku niemieckim pod nazwą Caracal przez Rheinmetall Landsysteme GmbH.

Poza typowymi testami drogowymi pojazdy ba-dane były pod względem funkcjonalności, przydat-ności do realizacji przewidywanych zadań oraz od-porności na różnego rodzaju zagrożenia, jak ostrzał, wybuchy, itp.

W lipcu 2007 roku, po dwunastu miesiącach prób, zapadła decyzja o wyborze Eagle IV, jednak Komisja Budżetowa Bundestagu zatwierdziła za-kup 25 pojazdów dopiero rok później – w lipcu 2008 roku.

O wyborze szwajcarskiej konstrukcji zadecy-dowały nie tylko jej walory w postaci wysokiej mo-

Dzięki zastosowaniu zawieszenia systemu DeDion możliwe jest osiągnięcie np. dużego wykrzyżu osi przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej sztywności nadwozia. Za kabiną mogą być montowane różne moduły transportowe, podstawowym jest skrzynia ładunkowa z plandeką.

kontraktu na 198 pojazdów wyniosła 105,7 mln euro i obejmowała także pakiet logistyczny oraz wsparcie techniczne. W kontrakcie zapisano także opcję na

Nowy model pojazdu Eagle dostarczony w październiku 2011 roku jednostce policji lotniska w Zurichu na podstawie podpisanego w 2010 r. kontraktu pomiędzy GDELS a Flughafen Zürich AG.

Eagle IV BAT to opancerzony, minoodporny wóz ewakuacji medycznej zdolny do transportu jednego rannego na noszach. Jest on wyposażony w pełen zestaw urządzeń i sprzętu medycznego pozwalającego na udzielanie pierwszej pomocy.

współpracy ze specjalistami z SanABw, użyteczność zastosowanych rozwiązań wyposażenia medyczne-go. Dla tej wersji został też specjalnie zaprojektowa-ny w firmie Cassidian (należącej do EADS) z Freidrichs- hafen zestaw dodatkowego opancerzenia.

W Afganistanie kontyngent Bundeswehry uży-wa 200 pojazdów Eagle IV, które łącznie przejechały do tej pory 2,5 mln km przy zachowaniu 92% goto-wości operacyjnej.

NeW geNeratioNNajnowsza generacja lekkiego taktycznego pojazdu opancerzonego Eagle, będąca – na razie – ostatnim ogniwem w rozwoju szwajcarskich „orłów”, to w za-sadzie nie jeden pojazd i jedna wersja nadwoziowa, ale docelowo rodzina podwozi 4x4 i 6x6, w tym także dedykowanych jako platformy dla specjalistycznych

Szyna CAN-BUS pozwala także na szybką inte-grację różnego rodzaju wyposażenia w postaci sy-stemów łączności, dowodzenia czy uzbrojenia.

Prezentowany w Sulejówku pojazd, w stosun-ku do Eagle IV, charakteryzował się zwiększoną do 10 000 kg DMC, zaś ładownością do 3300 kg (w za-leżności od poziomu ochrony) oraz masywniejszym i zmienionym wizualnie przodem.

Także układ napędowy został „wzmocniony” i w nowej wersji składa się z: 6-cylindrowego silni-ka Cummins ISB 6.7 E3 245 o mocy 183 kW/250 KM oraz 5-biegowej, automatycznej skrzyni przekła-dniowej Allison 2500 SP. Jednostka napędowa standardowo spełnia normę emisji spalin Euro 3, ale może również być wykonana w wersji Euro 5. Spełniające najnowszą normę europejską silni-

3/2012

Pojazdy WojSkoWe

�

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

nadwozi/kontenerów czy systemów uzbrojenia. W jej ramach dostępne będą zarówno pojazdy taktycz-ne/załogowe (4–6 osobowe), jak i ciężarowe (utili-ty) o ładowności do 3600 kg (4x4) do 6500 kg (6x6) oraz wersje specjalne, np. dedykowane do działań sił specjalnych. Dzięki unifikacji podzespołów oraz wy-posażenia możliwe jest osiągnięcie, w okresie śred-nim i długim, niskich kosztów eksploatacji poprzez ujednolicenie części zamiennych, zmniejszenie licz-by specjalistów koniecznych do obsługi i napraw oraz skrócenie i uproszczenie systemu szkolenia kie-rowców. Ułatwieniem przy obsłudze wozów Eagle jest także wyposażenie ich w magistralę wymiany danych, szynę CAN-BUS oraz wielofunkcyjny moni-tor, na którym można wyświetlać wszystkie infor-macje o stanie podzespołów układu napędowego, elektrycznego, itp. Istnieje możliwość programowa-nia dodatkowych funkcji i informacji wyświetlanych na monitorze, jak również wgrania np. instrukcji ob-sługi pojazdu.

Napęd: 1. Piasta z przekładnią zębatą/zwolnicą, 2. Przekładnia główna osi przedniej, 3. Przystawka odbioru mocy, 4. Silnik Cummins ISB, 5. Wał napędowy napędzający oś przednią, 6. Automatyczna skrzynia biegów Allison 2500 SP, 7. Skrzynia rozdzielczo-redukcyjna, 8. Przekładnia główna osi tylnej, 9. Półosie, 10. Wał napędowy łączący silnik ze skrzynią biegów.

Układ jezdny: 1. Poprzeczny drążek reakcyjny, 2. Kolumna resorująca (sprężyna śrubowa z zamontowanym współosiowo amortyzatorem teleskopowym), 3. Wahacz osi przedniej, 4. Przegub kulowy, 5. Przegub kulowy, 6. Wahacz osi tylnej,

7. Poprzeczny drążek reakcyjny, 8. Amortyzator, 9. Sprężyna śrubowa, 10. Centralny stabilizator, 11. Tuleje stabilizatora, 12. Rama podwozia.

Eagle w wersji „utility”, testowany w Australii w ramach programu LAND 121 Overlander, faza 4. Na antypodach Eagle przegrał z miejscową konkurencją – pojazdem Hawkei firmy Thales Australia, co należy jednak bardziej wiązać z kwestiami politycznymi, a nie technicznymi.

�

ki Cummins ISB 6.7 zostały zresztą zamontowane również w DURO IIIP, zamówionych przez Armię Szwajcarską. Stały napęd wszystkich kół realizowa-ny jest przez 2-biegową skrzynię rozdzielczą firmy Eaton. Wysoką mobilność pojazdu uzyskano m.in. dzięki wysokiemu stosunkowi mocy do masy wyno-szącemu 25 KM/tonę, zastosowaniu mechanizmów różni cowych Torsena, osi systemu DeDion z opa-tentowanym systemem specjalnych drążków stabi-lizacyjnych, zwolnic w kołach oraz centralnego sy-stemu pompowania kół.

Dla lepszego rozłożenia mas, skrzynia biegów i rozdzielcza są zamontowane przy tylnej osi (skrzy-nia rozdzielcza jest połączona bezpośrednio z prze-

Pojazdy WojSkoWe

kładnią główną), a moment obrotowy z silnika prze-kazywany jest za pośrednictwem krótkiego wału napędowego. Drugi, dłuższy wał napędowy, prze-kazuje napęd ze skrzyni rozdzielczej na przystawkę odbioru mocy zamontowaną przy przedniej osi i za jej pośrednictwem na przednie koła.

Parametry terenowe charakteryzujące nowego Eagle’a to odpowiednio: kąt najazdu 42°, kąt zejścia 45°, możliwość pokonywania zboczy o nachyleniu do 60% i trawersowania stoków do 40%, minimalny prześwit 400 mm. Pojazd może także pokonywać pionowe przeszkody o wysokości do 0,5 m.

Wpływ na sprawne poruszanie się w terenie lub obszarach zabudowanych ma także stosun-

kowo mała średnica skrętu, wynosząca poniżej 15 metrów.

Koła z oponami Michelin XZL o rozmiarze 335/80R20 wyposażone są we wkładki typu runflat firmy Hutchinson.

Nowy Eagle ma zarówno obszerne wnętrze ka-biny, które potrzebne jest m.in. na coraz bardziej rozbudowane systemy elektroniczne (pojazd rów-nież ma otwartą architekturę wewnętrznej sieci elektronicznej), jak i lepszą ochronę, która jest po-równywalna ze znacznie większymi pojazdami kla-sy MRAP. Dokładne wartości poziomów ochrony, jakie zapewnia opancerzenie pojazdu, są tajemnicą producenta, jednak bazując na przytaczanym przez GDELS porównaniu do ciężkich MRAP-ów można je oceniać na 3 wg STANAG 4569A oraz nawet 4a i 3b wg STANAG 4569B.

Podstawowe opancerzenie nowego Eagle’a, wy- konane zostało z elektrycznie spawanych płyt ze stali pancernej i zapewnia ochronę na tym samym poziomie co kadłub Rosomaka. Wyższe poziomy uzyskiwane są dzięki zastosowaniu paneli pancerza wykonanych z kompozytów i ceramiki. Konstrukcja osłon jest modułowa, co umożliwia ich demontaż np. w trakcie używania pojazdu do szkolenia w kra-ju, jak i szybką wymianę uszkodzonych elementów w warunkach polowych. Dużą uwagę przy projekto-waniu opancerzonego nadwozia poświęcono jego odporności na eksplozje IED i związane z nimi zagro-żenia w postaci przyspieszeń, promieniowania ter-micznego oraz różnego rodzaju odłamków. Wnętrze kabiny wyłożone jest wykładziną przeciwodłamko-wą (tzw. spall liner), chroniącą m.in. przed fragmen-tami/odpryskami powstałymi w wyniku uderzenia np. pocisku w pancerz.

Podłoga nadwozia jest zintegrowana z osło-nami przeciwwybuchowymi (brak np. dodatkowe-go deflektora przykręcanego do ramy) i ma kształt spłaszczonej litery „W”, której środkowa część w po-staci tunelu (schowane są w nim podzespoły ukła-du napędowego) wnika do wnętrza kabiny. Na tu-nelu umieszczone są szyny montażowe pozwalające na kotwiczenie tam dodatkowego sprzętu w postaci środków łączności, systemów dowodzenia, czy oso-bistego wyposażenia żołnierzy oraz zapasów i amu-nicji. Dodatkową ochronę dla nóg żołnierzy zapew-nia wewnętrzna podłoga, odseparowana od ze-wnętrznej elastycznymi elementami gumowymi.

Wszystkie fotele załogi są zawieszone na spe-cjalnych kolumnach z wewnętrznym systemem po-chłaniana energii i wyposażone w 5-punktowe pasy bezpieczeństwa z centralnym, szybkim wypięciem.

Wszystkie szyby są kuloodporne, a dodatkowo przednia oraz boczne w przednich drzwiach mają elektryczne ogrzewanie. Także lusterka wsteczne za-montowane na drzwiach (dodatkowe znajdują się na błotnikach zintegrowanych z pokrywą silnika) są elektrycznie sterowane i ogrzewane.

Standardowo komora silnika nie jest opancerzo-na, ale istnieje możliwość zamontowania opancerze-nia pod pokrywą silnika, która jest wykonana z kom-pozytów i unoszona dwoma siłownikami gazowy-

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

Wszystkie fotele załogi zamontowane są na specjalnych kolumnach, które są przykręcone do stropu kadłuba.

Każdy fotel wyposażony jest w 5-punktowe pasy bezpieczeństwa.

Na tablicy zamontowany jest też wielofunkcyjny monitor ciekłokrystaliczny, przekazujący informacje zgodnie z zaprogramowanymi funkcjami oraz obraz z kamery cofania.

Tylna oś Eagle systemu DeDion, widoczny jest m.in. stabilizator.

Tablica przyrządów jest prosta i ergonomiczna, a obsługa wszystkich przełączników jest intuicyjna, m.in. dzięki naniesionym na nich piktogramom.

Ze względu na ich znaczną masę, otwieranie i zamykanie drzwi Eagle’a ułatwiają siłowniki gazowe.

mi. Także otwieranie i zamykanie drzwi kabiny jest wspomagane przez sprężyny gazowe.

W stropie kadłuba standardowo umieszone są dwa włazy, przedni okrągły służący do monta-żu uzbrojenia, np. zdalnie sterowanego stanowiska strzeleckiego oraz tylny, prostokątny, pełniący rolę wyjścia ewakuacyjnego, jaki i umożliwiający obsługę uzbrojenia (np. usunięcie zacięcia). Możliwe są tak-że inne konfiguracje dachu i zamontowanych w nim włazów, zgodne z wymaganiami odbiorcy.

Za opancerzonym, 4-drzwiowym nadwoziem znajduje się nieopancerzona skrzynia ładunkowa osłonięta plandeką. Po prawej stronie za kabiną za-montowany jest pojemnik mieszczący opcjonal-ny system filtrowentylacyjny oraz dwa akumulato-ry. Z tyłu, na stelażu plandeki, zamontowana może być kamera cofania, z której obraz przekazywany jest na wielofunkcyjny monitor umieszczony na tab-

3/2012

Eagle to konstrukcja celowo stworzona z pod-zespołów dedykowanych do militarnych pojazdów (specjalnie opracowanych lub MOTS), stąd jego wyż-sza od konkurencji o kilkanaście procent cena. Jednak najwięcej wydaje się nie na zakup pojazdu, a na jego eksploatację, o czym może przekonać się każdy kto codziennie użytkuje samochód. Są to szczególnie wysokie koszty przy flocie kilkudziesięciu czy nawet kilkuset pojazdów. W takiej sytuacji uwidaczniają się korzyści z zakupu, zunifikowanej w dużym stopniu, rodziny podwozi/platform, których dodatkowym atutem są wykorzystane do ich budowy „pancerne” podzespoły.

Najnowsza generacja Eagle spełnia np. wymaga-nia (poza wysokością) stawiane następcom Humvee – pojazdom JLTV (patrz NTW 00/0000) i wydaje się być przystosowana do działań zarówno w obecnych, jak i dających się przewidzieć w nieodległej przyszło-ści, warunkach bojowych.

GDELS-MOWG nie skupia się tylko na promo-cji i rozwoju tej rodziny pojazdów, a wybiega sowi-mi działaniami o wiele dalej w przyszłość. Już teraz trwają pracę nad konstrukcją, która bazować będzie na zupełnie nowym podwoziu.

Ilustracje w artykule: GDELS, MO Niemiec, MO Danii, Andrzej Kiński, Mateusz J. Multarzyński, zbiory Autora.

Pojazdy WojSkoWe

�

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

licy przyrządów. Pod skrzynią ładunkową znajduje się zbiornik paliwa o pojemności 180 litrów, który za-pewnia zasięg 700 km (po utwardzonej nawierzchni). Prędkość maksymalna Eagle na biegu „szosowym” to 110 km/h, a na „terenowym” – 55 km/h.

W układzie hamulcowym zastosowano cztery wentylowane tracze oraz system ABS, który może być dezaktywowany podczas jazdy w terenie.

Do standardowego wyposażenia pojazdu Eagle należy także klimatyzacja oraz dodatkowy układ ogrzewania. Lista opcji dodatkowego wyposażenia jest długa i obejmuje m.in.: centralny system pompo-wania kół, system filtrowentylacyjny chroniący przed bronią masowego rażenia, automatyczny system gaśniczy (AFESS) obejmujący kabinę i komorę silni-ka, różne moduły transportowe montowane z tyłu, dodatkowe pancerze siatkowe chroniące przed gra-natami ręcznych granatników ppanc., itp.

Obecnie gotowe są dwie wersje nowego Eagle’a, obie w układzie 4x4 – „załogowa” z 4-drzwiowym nadwoziem (prezentowana w Sulejówku) oraz cięża-

rowa, z krótką 2-drzwiową kabiną i skrzynią ładunko-wą, która była testowana m.in. w Australii.

Prototyp odmiany 6x6 zostanie zaprezentowa-ny po raz pierwszy na tegorocznym paryskim salo-nie Eurosatory.

Komputerowa wizualizacja prezentująca odmianę 6x6 w wersji transportowej, na której będą mogły być montowane różne moduły/nadwozia. Premiera tej wersji Eagle nastąpi w tym roku podczas salonu Eurosatory w Paryżu.

Nowy Eagle podczas pokazu na torze prób WITPiS w Sulejówku. Nowy masywny przód pojazdu ma wywoływać u potencjalnych użytkowników odpowiedni psychologiczny efekt solidności konstrukcji oraz kojarzyć się z głową orła.

Eagle 6x6 w wersji transportowej będzie mógł być także uzbrojony w zdalnie sterowane stanowisko strzeleckie zamontowane na stropie kabiny lub wymiennego modułu zadaniowego.