Embed Size (px)
Citation preview
Vreme za re{avawe: 240 minuti
juni, 2008 godina
© BRO 2008
ZALEPI TUKA
[IFRA NA KANDIDATOT
Zapi{i tuka:
[ifra na PRVIOT ocenuva~
ZALEPI TUKA
[ifra na VTORIOT ocenuva~
Bi
ro
za
raz
vo
j n
a o
br
azo
van
iet
oS
EK
TO
R Z
A V
RE
DN
UV
AW
E N
A P
OS
TI
GA
WA
TA
NA
U^
EN
IC
IT
E
MAKEDONSKI JAZIK I LITERATURAD
R@
AV
NA
MA
TU
RA
Sektor za vrednuvawe napostigawata na u~enicite
UPATSTVO ZA KANDIDATOT
Vnimatelno pro~itaj go upatstvoto. Ne ispu{taj ni{to.Zalepi ja ednata {ifra na ozna~enoto mesto na testot ("[ifra na kandidatot”), a drugata{ifra na ozna~enoto mesto na listot za odgovori.Ne vrti stranici i ne po~nuvaj so re{avawe na zada~ite s¢ dodeka ne ti ka`e nadgleduva~ot.Testot sodr`i zada~i. Na zada~ite se odgovara na eden od slednite na~ini:- so zaokru`uvawe na bukvata pred to~niot odgovor;- so dopolnuvawe na re~enicite vo ponudenite odgovori;- so podvlekuvawe delovi vo prilo`enite tekstovi (zborovi, grupa zborovi, re~enici, pasusi).
Vnimavaj na jazikot i na pravopisot vo odgovorite. Pi{uvaj ~itlivo. Ne~itlivite odgovori,nejasnite popravki i zaokru`uvaweto na pove}e od predvideniot broj opcii se vrednuvaat sonula (0) poeni.I vo testot i vo listot za odgovori pi{uvaj isklu~ivo so penkalo. Odgovorite nazada~ite napi{ani so moliv se vrednuvaat so nula (0) poeni.Pokraj sekoja zada~a e daden brojot na poenite za to~niot odgovor. Zada~ite se odgovaraat prvo vo testot. Otkako }e zavr{i{ so odgovaraweto na pra{awata votestot, odgovorite na zada~ite prenesi gi na listot za odgovori, spored Upatstvoto zapopolnuvawe dadeno vo nego.Ti posakuvame mnogu uspeh!
MAKEDONSKI JAZIK I LITERATURA
DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURADR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA DR@AVNA MATURA
010101083 8
PRAZNA STRANICA
010101084 8
1 Pro~itaj go vnimatelno izvadokot od deloto „Ilijada” od Homer iodgovori na postavenite pra{awa.
Ilijada od Homer (izvadok)
Brziot Ahil gonej}i go Hektor napa|al vezden. Kako {to pes koga vie vo gorata elen~e mlado, {tom }e go istera nadvor od mekoto leglo, posle niz dolovi nego i preseki gorski go tera – ona, pak, za da se skrie pred pesot, se zbralo zad grmka, tuku nadu{uva ovoj tr~aj}i po tragata vezden;vaka i Hektor ne se skril pred brziot sinok Peleevkolku {to pati }e nabli`el toj do Dardanskite portionamu silno brzaj}i pod zdravo gradenite kuli, za da mu pomognat nemu od gradot trojanskite strelci, sekoga{ Ahil }e stignel i Hektor }e go vratelv bojnoto pole, no ovoj ednostojno letal kon gradot. Kako {to ne mo`e{ v son da dostigne{ drug koga begata nito mo`e da izbega ovoj, ni ti da go stigne{;taka ni Ahil da stasa ni Ahil da pobegne mo`el. No kako }e mo`el Hektor da g‘ izbegne smrtnite sudbiako za posleden pat ne pomogne Fojbo Apolon, prv {to mu razbudil smelost vo duhot i brzite noze?Divniot Ahil & daval na vojskata znaci so glava, da gi frlaat tie na Hektora lutite streli, da ne go pogodi nekoj i slavata prv da ja steknetoj, a Ahila, pak, da go ostavi na vtoroto mesto. Koga po ~etvrti pat ve}e do kladencite pristignaaNajsetne otecot Zevs terezijata zlatna ja krena, vo nea sudbite dve od pe~alnata smrt im gi klade:edna od Ahil, a drugata kowokrotecot Hektor. Toj terezijata zlatna ja krena fa}aj}i ja srede:Potoa pretegna v ~as sudbonosniot denok na Hektor;Otide v ad, za{to Fojbo Apolon go napu{til nego. Toga{ do sinot na Peleev Atena sjajnooka dojde, zastana sosema blizu i prozbori krilatni zboroj„Sega se nadevam, Zevsov mileni~e, Ahile svetli}e ja dobieme nie golemata ahajska slava, {tom go ubieme pokraj korabite Hektora edna{{to e nenasitliv toj i neumoren vezden na bojot.“
prepev: M. Petru{evski
1 poen
010101085 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
1 poen
(1.1) So koj epitet e opredelen likot na Ahil vo gorenavedeniot izvadok?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(1.2) Koj nastan e raska`an vo deloto „Ilijada”?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. potragata po zlatnoto runo
B. podvizite na Herakle
V. krajot naTrojanskata vojna
(1.3) Koj junak, koj e opfaten od lutina, otsustvuva od borbata na po~etokot na epot?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(1.4) Kako Homer gi opi{uva bogovite vo deloto „Ilijada”?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. kako sovr{eni su{testva
B. kako natprirodni su{testva so ~ove~ki belezi
V. kako apstraktni pojavi
(1.5) Koj e najhrabriot junak od stranata na Trojancite?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. Agamemnon
B. Patroklo
V. Hektor
(1.6) Deloto „Ilijada” spored svoite `anrovski karakteristiki e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. roman
B. epopeja/ep
V. epska pesna
010101086 8
2 Vnimatelno pro~itaj go izvadokot i odgovori na postavenite pra{awa.
Na sredina od mojot `ivot zemenvistinskiot go izgubiv jas pat:se najdov v {uma sam, sred guste` temen.
A taa {uma, diva, ~uden kat- {to da re~am? - vo trwe, v bue` seta, sred srce ra|a spomen, strav i lad.
Pogor~liva odvaj e smrtta kleta!No za bla`enstvoto {to sum go pil, }e raska`am za s# {to tamu sretnav.
Podno`jeto {tom po~nav da go se~am, vo srceto go setiv stravot sal, i pred da po~nam po rid da se vle~am.
Jas krenav pogled. Vidov: sonce-alogrealo vo taa rana zoravrz ple}ite na ridot strmen mal.
prepev: G. Stalev Popovski
(2.1) Navedenite stihovi se od deloto:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. Bo`estvena komedija (Pekolot)
B. Kanconier
V. Dekameron
(2.2) Avtorot preku stihot „A taa {uma, diva, ~uden kat“ simboli~no gopretstavuva:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. `ivotot na ~ovekot
B. qubovta na ~ovekot
V. smrtta na ~ovekot
(2.3) Strofite vo izvadokot se:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. katreni
B. tercini
V. pentini
1 poen
1 poen
1 poen
010101087 8
(2.4) Vo koe lice se govori vo navedeniot fragment?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(2.5) Na koj literaturen period od istorijata na umetnosta mu pripa|a deloto ~ij izvadok e naveden?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
1 poen
1 2
1 poen
1 2
010101088 8
3
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
Pro~itaj go izvadokot od romanot „^i~ko Gorio“ od O. de Balzak iodgovori na postavenite pra{awa.
- Ah da bev bogat, da go so~uvav mojot imot, da ne bev im go dal, tie}e bea ovde, }e mi gi vla`nea obrazite so svoite bakne`i! ]e `iveevvo palata, }e imav ubavi sobi, slugi, ogan {to sam sum si go platil;}e pla~ea obleani vo solzi zaedno so svoite ma`i i so svoite deca.]e go imav seto toa. No, vaka ni{to. Parata dava s#, duri i }erki.Of! Kade se moite pari? Da imav da im ostavam bogatstvo, tie }e mezavivaa vo oblogi, }e me neguvaa: jas }e im go slu{av glasot, }e gi gle-dav. Ah! Moe milo dete, moe edinstveno dete, pove}e ja sakam ovaamoja osamenost i beda! Koga nesre}nikot e sakan, barem e sosem sigu-ren oti go sakaat. No, bi sakal da sum bogat, toga{ }e gi videv. Boga-mi, kojznae? Obete imaat srce od kamen. Premnogu gi qubev jas niv,zatoa tie nemaat qubov za mene. Tatkoto treba sekoga{ da e bogat,treba da gi dr`i svoite deca za uzda kako podmolni kowi. A jas kle-~ev na kolenici pred niv. Kletnici, dostojno go krunisaa svoeto de-setgodi{no povedenie sprema mene.
prevod: V. Hristova
(3.1) Svoite razmisluvawa, vo ovoj izvadok, likot gi iska`uva preku:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. monolog
B. dijalog
V. monolog-dijalog
(3.2) Vo ovoj izvadok, preku likot, avtorot go pretstavuva do`ivuva-weto na:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. negovata smirenost
B. negovata razo~aranost
V. negovata bezdu{nost
(3.3) So koi zborovi avtorot slikovito go pretstavuva odnosot na}erkite kon tatkoto?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
010101089 8
1 poen
1 poen
1 poen
(3.4) Vo ovoj izvadok, a i vo celinata na romanot, osnovnata tema e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. raspa|aweto na semejstvoto
B. istoriskite nastani vo Francija
V. otu|enosta na ~ovekot
(3.5) Ovoj roman e pretstavnik na literaturniot period na:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. romantizmot
B. klasicizmot
V. realizmot
G. simbolizmot
(3.6) Kakvi vidovi zborovi spored morfol{kata klasifikacija seupotrebenite zborovi „Of“ i „Ah“?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. svrznici
B. izvici
V. prilozi
0101010810 8
4 Vnimatelno pro~itaj go izvadokot od pesnata „T'ga za jug“ od K. Miladinovi odgovori na postavenite pra{awa.
T'GA ZA JUG
Orelski krilja kak da si metneh, i v na{i st'rni da si preletneh!Na na{i mesta ja da si idam, da vidam Stambol, Kuku{ da vidam, da vidam dali s'nce i tamomra~no ugrevjat, kako i vamo.
Ako kak ovde s'nce me stretit, ako pak mra~no s'nceto svetit;na p't dale~ni ja }e se stegnam, i v drugi st'rni }e si pobegnam, k'de s'nceto svetlo ugrevjat, k'de neboto yvezdi posevjat.
Ovde je mra~no, i mrak m'obviva;i temna m'gla zemja pokriva;mrazoj i snegoj, i pepelnici, silni vetri{~a, i vijulici, okolu m'gli i mrazoj zemni, a v gr'di studoj, i misli temni.
Ne, ja ne mo`am ovde da sedam, ne, ja ne mo`am mrazoj da gledam!dajte mi krilja ja da si metnami v na{i st'rni da si preletnam;na na{i mesta ja da si idam, da vidam Ohrid, Struga da vidam.
Tamo zorata greit du{ata, i s'nce svetlo zajdvit v gorata;tamo darbite prirodna silaso s'ta rosko{ gi rasturila:bistro ezero gleda{ beleit, ili od vetar sinotemneit;pole pogledni{, ili planina, segde bo`eva je hubavina.
Tamo po s'rce v kaval da sviram, s'nce da zajdvit, ja da umiram.
0101010811 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
1 poen
(4.1) Vo istoriskiot razvoj na makedonskata literatura, KonstantinMiladinov se pojavuva kako pretstavnik na:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. klasicizmot
B. romantizmot
V. realizmot
(4.2) Nabroj dva klu~ni belezi koi go karakteriziraat odnosot naavtorot kon tvore{tvoto soglasno so periodot na koj mu pripa|a.
1. ___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. ___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
(4.3) Vo tretata strofa poetot gi iska`uva svoite do`ivuvawa na:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. nemo}
B. zadovolstvo
V. po`rtvuvanost
(4.4) Pesnata „T'ga za jug“ e napi{ana vo:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. osmerec
B. deseterec
V. dvanaesterec
G. {esnaeseterec
(4.5) Koi simboli (zborovi) gi koristi avtorot so namera da sozdadealuzii na MRAKOT povrzan so tu|inata kade prestojuva dodeka jasozdava pesnata?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0101010812 8
5 Pro~itaj go izvadokot od „Serdarot“ na G. Prli~ev i odgovori napostavenite pra{awa.
Ti ostana detence, uteha vo edna `alost, bujna ko fidanka v gora, za podvigot tatkov so voshit ti, iako malo, saka{e jas da ti zboram.
[tom slu{a{e ti za negovoto ubistvo, tvojotpogled plamnuva{e v u`as;i, vcrven od lutina, kletva ti dade vo svojotgnev - deka odmazda ru`a{.
Begaj}i od {umot na tvoite vrsnici, ~estone{to vo misli te vle~e vo sonot gi gleda{e bitkite, a najave mestoigra~ki - ima{e me~oj.
So opa{an, te`ok me~ ~esto te gledav da {eta{, plameno ne{to {epnej}i. za ubistva `eden te gledav kaj viorno leta{, nevidliv boj ti vodej}i.
No, otkako porasna napravi dela od koi du{manski plemiwa v stravase stresoa... za tebe slu{nav od du{mani tvoifalbi {to tebe te slavat.
[tom tatko ti zagina, sabjata tvojapovtor ja prerodi Rekako pile {to pi{tela vo orlovi nokti, vo kojaGega ja navredil sekadoma}inska ku}a... Ti brza{, moj sine, da zeme{venec od lavri vo krajotna bla`enstva, kaj {to ne se znae za bolka i vreme, kade {to tamu, vo rajot, od prikazni mo`e{ da sretne{ zadovolstva tolku...
0101010813 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
1 poen
(5.1) Spored `anrot, deloto „Serdarot“ na koe mu pripa|a gorenavede-niot izvadok e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. poema
B. balada
V. elegija
G. roman vo stihovi
(5.2) Na koj literaturen period od istorijata na kni`evnosta mupripa|a deloto „Serdarot“ na G. Prli~ev?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(5.3) Koj lik govori vo navedeniot izvadok?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(5.4) Govorot vo izvadokot se odnesuva na:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. Kuzman
B. Marija
V. Gegite
(5.5) Pri sozdavaweto na „Serdarot“, Prli~ev bil inspiriran od:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. Biblijata
B. narodnata pesna za Kuzman Kapidan
V. makedonskata povoena istorija
G. selskiot `ivot
0101010814 8
6 Pro~itaj gi slednive izvadoci od romanot „Pustina“ od \. Abaxiev iodgovori na postavenite barawa.
A Arso ostana sam, svitkan i pomra~en. Mo`e li i kade da se izbegnesovesta, toj neobi~en tiranin? Drugarite ja ispolnija svojata obvr-ska i nivnite tela se trpeza na crvite. A `iviot Arso ja odbegnasmrtta ostana me|u lu|eto, na koi saka{e da im poka`e kako dostoj-no mo`e da se `ivee i da se zagine zaradi dostoinstvo. ]e im sepoka`e na lu|eto bez ~esnost i dostoinstvo. Toa ne }e bide! Sitemostovi se urnati. Ima samo edna vrvica {to vodi kon nepovratno-to. Na heroite likot im e ~ist samo koga se mrtvi. @ivite heroi nese heroi. Tie go izneverile golemoto i va`noto {to gi pokrenalo.Arso gi izneveri svoite drugari i sebesi.
B Nie ne sme se oslobodile od kletvata, taa n# zadol`uva. Drugaritekoi zaginaa go ispolnija svojot dolg. Nie treba da go ispolnimena{iot. - Jas nema {to da svr{uvam. S# e prazno vo mene, jas nemam cel.- Ne, ne mo`e{ da go zafrli{ `ivotot vo kakva i da e jama. Neprav-data postoi, postoi{ i ti, borecu protiv nea. Vo ovaa smrdlivadupka me zafa}aat soni{ta za `ivotot na slobodnite lu|e. Zad ovojyid se istegnuva pustinata........ I, ako zaginat vo peso~nata bura, niv-nata smrt ne e smrt na o~ajnici, tuku samo smrt na lu|e koi so setasila se stremele da go izvle~kaat `ivotot od smrtta.
(6.1) Romanot „Pustina“ od \or|i Abaxiev, spored `anrot e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. psiholo{ki roman
B. bitovo-socijalen roman
V. quboven roman
(6.2) Koj istoriski nastan pretstavuval osnova za sozdavaweto na romanot „Pustina“?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(6.3) Od izvadokot A mo`e{ da zaklu~i{ deka likot Arso bil:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. pesimist, ~ovek so moralni dilemi
B. optimist, ~ovek so ideali
V. realist, adaptiran na `ivotnite okolnosti
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
0101010815 8
(6.4) Navedi edna odlika {to mo`e{ da ja izvle~e{ za drugiot lik,Gligor, od izvadokot B.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(6.5) Koj ideal gi povrzuva dvata lika vo romanot, Arso i Gligor?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(6.6) Dopi{i gi sprotivnite zna~ewa na dolunavedenite kategorii vrz koi se temeli romanot „Pustina“:
ropstvo - ________________________________
`ivot - ________________________________
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
0101010816 8
7 Pro~itaj go prviot del od pesnata „Vezilka“ od B. Koneski i odgovorina pra{awata.
VEZILKA
Vezilke, ka`i kako da se rodiprosta i stroga makedonska pesnaod ova srce {to so sebe vodirazgovor no}en vo trevoga besna.
- Dva konca paraj od srceto, dragiedniot crn e, a drugiot crven, edniot budi morni~avi tagi, drugiot kopne` i svetol i strven.
Pa so niv vezi ednoli~na niza, pesna od kopne` i pesna od maka, ko jas {to vezam na lenena rizarakav za bela nevestinska raka.
Sudbinsko ne{to se plelo za vekaod dvete ni{ki dva sozvu~ni zbora, ednata budi temnica {to {treka, drugata budi vkrvavena zora.
(7.1) Koja stilska figura e upotrebena vo prvata strofa?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. slovenska antiteza
B. epifora
V. retorsko pra{awe
(7.2) Pesnata „Vezilka” e inspirirana od:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(7.3) Simbolikata na crniot i crveniot konec, spored avtorot,poka`uva dve strani na `ivotot:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. kopne` i maka, temnina
B. vistinita i la`na strana
V. minatoto i idninata na `ivotot
(7.4) Kakov tip rima upotrebil poetot vo dadenite stihovi:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. paralelna
B. vkrstena
V. pregrnata
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
1 poen
0101010817 8
8 Dopolni ja dadenata klasifikacija:
Spored trepereweto ili miruvaweto na glasnite `ici soglaskite vo makedon-
skiot standarden jazik se delat na: zvu~ni, bezvu~ni i _____________________.(dopolni ja re~enicata)
1 poen
1 2
9 Podvle~i go pogre{no napi{aniot zbor:
zdravstvo vzaemno sram stravotnost
1 poen
1 2
11 Dopolni ja slednava definicija:
Opisnite pridavki imaat dve formi za stepen:
_______________________________________
_______________________________________
1 poen
1 2
10 Imenkite: zable, vle~ko, u{lo, budaletinka pretstavuvaat:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. augmentativi
B. deminutivi
V. pejorativi
1 poen
12 Zamenskata forma upotrebena vo dadenava re~enica: Ovoj ~ovek ne go poznavam; pretstavuva:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. li~na zamenka
B. pokazna zamenka
V. li~no-predmetna zamenka
1 poen
0101010818 8
13 Prvata glagolska forma upotrebena vo dadenata re~enica zameni ja sozapovedna glagolska forma:
Da pi{uva{ dobro, te molam!
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
1 poen
1 2
17 Vo koja grupa leksi~ki zborovi }e go stavite zborot azno?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. neologizmi
B. anglizmi
V. turcizmi
1 poen
14 Dopolni ja klasifikacijata:
Spored zavr{okot vo treto lice ednina na sega{noto vreme, glagolite vomakedonskiot jazik se delat na tri osnovni grupi:
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
1 poen
1 2
16 Glagolite vo dadenava re~enica stavi gi vo minato opredelenonesvr{eno vreme:
Sekoe utro stanuva vo sedum ~asot i odi na pro{etka pokraj rekata.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
1 poen
1 2
15 Zaokru`i ja bukvata pred glagolskata pridavka:
A. vikawe
B. vikaj}i
V. viknat
1 poen
0101010819 8
18 Napi{i tekst na tema: „Lu|eto ne se gladni samo za leb, tuku i za qubov i za vnimanie“
(Majka Tereza)
Tekstot treba da ima 300-350 zbora. Vo tekstot: - iska`i go svoeto mislewe po~ituvaj}i gi pravilata na standardniot jazik; - po~ituvaj gi pravilata za oblikuvawe na kompozicijata (voved, glaven
del/razrabotka na problemot ili temata, zaklu~ok);- opfati go predvideniot broj zborovi;- iska`uvaj se so jasni i povrzani misli, koristi argumenti, odnosno fakti
i dokazi.
13 poeni
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
�
0101010820 8
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
�
0101010821 8
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
sodr`ina
1 2
kompozicija na tekstot
1 2
jazik
1 2
0101010822 8
19 Napi{i pismo do prijatelot vo Zagreb so koe }e go izvesti{ za tvojotprestoj vo negoviot grad.
Pismoto treba da ima 50-60 zbora. Vo sodr`inata na pismoto vnesi gi podatocite za:
- celta na tvojata poseta;- vremeto na pristignuvaweto;- dol`inata na prestojot.
Vnimavaj na:- formata za pi{uvawe pismo;- pismoto da bide oblikuvano so vgraduvawe na delovite na kompozicijata;- pismoto treba da gi sodr`i podatocite za koi go izvestuva{ tvojot pri-
jatel; - upotrebuvaj gi pravilata na standardniot jazik;- po~ituvaj go dozvoleniot broj na zborovi.
8 poeni
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
kompozicija na tekstot
1 2
jazik
1 2
0101010823 8
4 poeni20 Napi{i vest za promocijata na noviot u~ili{ten vesnik.
Tekstot treba da ima 40-50 zbora. Vesta treba da gi sodr`i slednive informacii:
- naslov na u~ili{niot vesnik;- imeto na promotorite;- vremeto i mestoto na odr`uvawe na nastanot.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
jazik
1 2
0101010824 8
21 Pro~itaj go sledniov tekst i odgovori na pra{awata.
POIM I ZNA^EWE NA MENTORSTVOTO
Terminot mentorstvo ne e nov i pove}e lu|e znaat za nego. Negovite korenipoteknuvaat od gr~kata mitologija od kade {to poteknuva i terminot. Mentorbil prijatel na Odisej koj mu go doveril sinot Telemah da go vospituva i da segri`i za negovoto osamostojuvawe so prenesuvawe na negovoto iskustvo dodekatoj bil otsuten zaradi mnogute patuvawa.
Vo stru~nata literatura i edukativnata praktika mentorstvoto ima pove}e-zna~na dimenzija i sodr`ina, a se identifikuva so slednive obele`ja: niz kon-tinuirana prisutnost „vozrasnata“ li~nost & dava poddr{ka, pomo{, znaewe i javodi „mladata“ li~nost koja se soo~uva so novi predizvici, se osposobuva nau~noi stru~no vo odredena oblast, re{ava odreden problem, pominuva niz te`ok peri-od i pravi korekcii na porane{nite problemi.
Novata mentorska paradigma koja se dol`i na promenite koi postojano seslu~uvaat glasi: Dene{nite mentorirani se podobro obrazovani, no nim s# u{teim e potreben mentor, nekoj koj ima prakti~no znaewe i mudrost, vrednosti koise steknuvaat samo preku iskustvo.
Mentorite obi~no se povozrasni i iskusni lu|e koi imaat golemi poznavawa iprakti~no iskustvo za svetot vo celost, kako i vo to~no opredelena oblast ilinauka. Nekoi lu|e se vistinski mentori po priroda i tie nemaat neophodna potre-ba od instrukcii. Tie poseduvaat vrodena mentorska sposobnost i niz nekakvosekojdnevno odnesuvawe i komunicirawe so lu|eto koi gi okru`uvaat, prirodnogi razvivaat svoite sposobnosti. Se razbira, toa ne zna~i deka tie ne mo`at danau~at ne{to pove}e za mentorstvoto. Najgolem predizvik }e bide kako tie vro-deni sposobnosti da se usovr{at u{te pove}e i da se primenat vo rabotata na edenstruktuiran, organiziran i dobro osmislen na~in.
Su{tinata na sekoe mentorstvo e vrskata pome|u mentorot i mentoriraniot.Iako ~esto mentorstvoto e fokusirano vrz mentorot: {to pravi toj, kako toa gopravi, kade nego mo`eme da go najdeme itn., mora da postojat i sledbenici koi tojgi vodi kon postignuvawe na odredeni celi. Glavnata zada~a na sekoe mentorstvotreba da bide kako da & se pomogne na li~nosta koja{to e mentorirana. Za licatakoi{to se obu~uvaat se upotrebuvaat pove}e termini: obu~uvan, mentoriran,u~enik, student, sledbenik i drugi. Iako ovie imiwa se upotrebuvaat naj~esto vovospitno-obrazovnite institucii, sepak terminite mentoriran, obu~uvan, sled-benik se najsoodvetni i naj~esto upotrebuvani i na rabotnite mesta.
Mentorstvoto ne nudi gotovi re{enija, bidej}i ne postojat takvi. Tie se edin-stveni i zaedni~ki, a gi gradat i re{avaat vo tekot na rabotata mentorot i men-toriraniot. So mentorstvoto, istovremeno mentoriraniot se osposobuva kako voidnina da pronao|a re{enija za problemite so koi{to }e se sretnuva.
Prezemeno od DETRA CENTAR,
INSTITUT ZA MENAXMENT(Proekt za modernizacija na obrazovanieto)
Skopje, 2007-2008 godina
0101010825 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
(21.1) Koj bil Mentor spored gr~kata mitologija?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(21.2) Dene{noto zna~ewe na mentorstvoto vo stru~nata literatura iedukativnata praktika se odnesuva na:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. podu~uvawe na po~etnik od strana na iskusno stru~no lice
B. zaedni~ko re{avawe na raboten problem
V. realizacija na zaedni~ki proekt
(21.3) Novata mentorska paradigma glasi:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(21.4) Koi lu|e obi~no se mentori?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. mladi so najvisoka stru~na podgotovka
B. vozrasni so dolgo prakti~no iskustvo
V. vozrasni so kratko prakti~no iskustvo
(21.5) Vo {to e su{tinata na sekoe mentorstvo?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(21.6) Koi termini naj~esto se koristat vo vospitno-obrazovnite insti-tucii za licata koi se obu~uvaat?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0101010826 8
22 Vnimatelno pro~itaj go tekstot i odgovori na postavenite pra{awa.
DA GO POSTAVIME POVTORNO SVETOT NAOPAKU
Vev~anskiot karneval e eden od najinteresnite i najunikatnitemanifestacii vo Makedonija, nastan koj se slu~uva samo edna{ vogodinata i koj go slavi doa|aweto na Novata godina spored stariot ka-lendar i e spoj me|u paganskoto i sovremeniot na~in na proslava. Ovojkarneval spored svoite specifi~ni osobini se izdvojuva od drugitekarnevali vo svetot, toj se izdvojuva so svojata arhai~nost, tradicio-nalnost, tainstvenost i unikatnite maski. Vev~ani ve}e odamna e~lenka na Svetskata asocijacija na karnevalski gradovi ~ij pretse-datel e golem obo`avatel tokmu na vev~anskata zabava pod maski.
Vev~anskiot karneval, star pove}e od 1 400 godini, e interesen spojna paganskoto i sovremenoto. Se odr`uva na 13 i 14 januari (vo pres-ret na prviot den od Novata godina spored stariot kalendar). Mesto-to na karnevalskoto slu~uvawe e seloto Vev~ani koe za vreme na ne-govoto odr`uvawe se pretvora vo svoeviden teatar bez granici, vonego sekoja ku}a i ulica se scena na koja maskiranite gi izveduvaatsvoite igri kako vistinski akteri.
Postojat tri vida tradicionalni maski: zet i nevesta, Glupav Av-gust i muzi~ari. Drugite u~esnici, vo su{tina, se pomali ili pogo-lemi karnevalski grupi koi so kostimite i dvi`ewata obi~no giismejuvaat i `igosuvaat pojavite i li~nostite od op{testveniot `i-vot. Osobeno karakteristi~na e maskata vrzana za ulogata na Glupa-viot Avgust. Ovaa maska obi~no ja nosat mladi lu|e polni so energi-ja, a koi so publikata komuniciraat so nevoobi~aeni dvi`ewa igestovi, no i so karakteristi~en vresok. Slu`beno, vo karnevalot neu~estvuvaat `eni. Tie, sepak, se maskiraat, no na krajot ne gi simnu-vaat maskite kako drugite u~esnici. Vo 1993 godina Vev~anskiot kar-neval, odnosno Vev~ani, stanuva ~len na FECC - asocijacijata na svet-skite karnevali i gradovi vo koi Vev~ani, na golemo negoduvawe naGrcija, ja vnese Makedonija pod nejzinoto ustavno ime. Vedna{ potoase o`ivotvoruva inicijativata na Vev~ani za nacionalna karnevals-ka asocijacija vo koja vleguvaat i Strumica, Prilep i drugi mestakade se nastojuva da se o`ivee karnevalskata tradicija.
Na Vev~anskiot karneval, svoeviden „Teatar bez yidi{ta“, ne mu seslu~ilo da ja odlo`i pretstavata. Toj od godina vo godina s# pove}e ipove}e go predizvikuva interesot na javnosta, kako vo zemjata, taka ivo svetot. Za vreme na karnevalot vev~anci od celiot svet se pribi-raat doma za da u~estvuvaat vo edinstvenata „pretstava“ obilno zalea-na so vino, vo koja ima mesto i za sekoj dobronamernik so karneval-ski duh. Toga{ maskiranite ja imaat seta sloboda i „zanes“ vo „posta-vuvawe na svetot naopaku“, sloboda vo koja do izraz doa|aat kreativ-nosta i duhot, smislata za improvizacija, kritika i ironizirawe.
TEA MODERNA(fevruari, 2007)
0101010827 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
(22.1) So {to se izdvojuva Vev~anskiot karneval od ostanatitekarnevali vo svetot?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(22.2) Vev~anskiot karneval e spoj me|u:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. religiskoto i paganskoto
B. sovremenoto i paganskoto
V. umetni~koto i paganskoto
(22.3) Vo {to se pretvora Vev~ani za vreme na odr`uvaweto nakarnevalot?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(22.4) Osobeno karakteristi~na maska na karnevalot e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. zet i nevesta
B. Glupav Avgust
V. muzi~ari
(22.5) Koi drugi gradovi vleguvaat vo nacionalnata karnevalska asoci-jacija?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(22.6) [to doa|a do izraz vo slobodata na izrabotkata na karnevalskitemaski?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0101010828 8
23 Vnimatelno pro~itaj go tekstot i odgovori na postavenite pra{awa.
^len 15
Brak mo`at da sklu~at dve lica od razli~en pol so slobodno izjavena volja prednadle`en organ, na na~in opredelen so zakon.
^len 16
Ne mo`e da sklu~i brak lice koe ne napolnilo 18 godini od `ivotot.
Nadle`niot sud mo`e, vo vonprocesna postapka, da dozvoli sklu~uvawe na brakna lice koe napolnilo 16 godini od `ivotot ako utvrdi deka toa dostignalo te-lesna i du{evna zrelost potrebna za vr{ewe na pravata i dol`nostite {to nas-tanuvaat vo brakot, a po prethodno pribaveno mislewe od zdravstvena ustanova iuka`ana stru~na pomo{ vo centarot za socijalna rabota.
^len 17
Ne mo`e da sklu~i nov brak lice dodeka porano sklu~eniot brak ne mu prestane.
^len 18
Ne mo`at da sklu~at brak lica koi poradi manifesna forma na du{evno zabolu-vawe so prisustvo na psihoti~ki simptomi ili rezidualni znaci od bolesta ne sevo sostojba da go sfatat zna~eweto na brakot i obvrskite {to proizleguvaat odnego, a koi se istovremeno nesposobni za rasuduvawe.
Ne mo`at da sklu~at brak i lica koi zaostanuvaat vo mentalniot (psihi~kiot)razvoj, a pripa|aat vo grupata na lica so te{ka i najte{ka mentalna zaostanatostIQ pod 36.
Licata koi se rasporedeni kako lica so umereni pre~ki vo psihi~kiot razvoj,kako i lica koi imaat te{ki nasledni zaboluvawa vo familijata, mo`at dasklu~at brak po prethodno pribaveno mislewe za genetska konstrukcija izdadenood Zavodot za mentalno zdravje na deca i mladinci - Skopje ili druga soodvetnainstitucija koja se zanimava so vr{ewe na genetski istra`uvawa.
^len 19
Brakot ne e polnova`en koga soglasnosta za sklu~uvawe na brak e dadena podprisila ili vo zabluda.
^len 20
Ne mo`at me|u sebe da sklu~at brak krvni rodnini vo prava linija (dedo, baba,majka, tatko i vnuci), kako ni rodeni bra}a i sestri, brat i sestra po tatko, odnos-no po majka, striko i dete od brat, vujko i dete od sestra, tetka i dete od brat,tetka i dete od sestra, nitu prvi bratu~edi.
Ne mo`at da sklu~at brak i lica ~ie srodstvo od prethodniot stav e zasnovano soposvojuvawe.
0101010829 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
(23.1) Dadeniot tekst spored stilot e:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. deloven
B. op{testveno-politi~ki
V. zakonodavno - praven
(23.2) Koi vidovi tekstovi se pi{uvaat so ovoj stil?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(23.3) Koj mo`e da dozvoli sklu~uvawe na brak na lice koe nema 18 godini?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(23.4) Brakot ne e polnova`en spored:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. ~len 18
B. ~len 19
V. ~len 20
(23.5) Koga liceto ne mo`e da sklu~i brak po vtorpat?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0101010830 8
24 Pro~itaj go sledniov tekst i odgovori na postavenite pra{awa.
KAKAOTO E PIJALAK ZA GOLEMI I ZA MALI
Koga [pancite vo Meksiko najdoa kakao, vedna{ se zainteresiraaza ovoj dragocen plod. Nivniot voda~ Kortez go oceni od vojni~kogledi{te. Toj vo pismoto do carot Karlo podvlekuva deka {olja odovoj neobi~en pijalak na vojnikot mu dava dovolno sila za da mo`ecel den da mar{ira.
Meksikancite kakaoto go varele so voda, a go zasladuvale so medili so sladok javorov sok. Siroma{nite lu|e dodavale p~enkarnobra{no (zaradi pogolema hranlivost) i crven piper! Ovoj pijalak sevikal „shokolati“ {to zna~i „voda od kakao“. Taa „voda“ bila mnoguceneta, a zrnata kakao slu`ele kako pari. So niv se pla}ale i dano-cite. Gradot Tabago mu daval na carot Montezumi po 160 milionizrna kakao godi{no. [panskite istori~ari od ona vreme tvrdat dekaMontezumi sekoj den varel 50 filxani ~okolada (sigurno za nego i zanegovata familija) i 2000 filxani za dvorjanite.
Vo po~etokot na 16 vek, [pancite ispratile kakao vo svojata zemjakade {to vo prvo vreme ne bilo mnogu ceneto. Najmnogu protiv ovaanovost se bunele sve{tenicite. No, koga [pancite zgotvile toplokakao i mu dodale {e}er, toga{ ni Svetata inkvizicija ne mo`ela dago spre~i {ireweto na kakaoto vo Evropa. Od [panija, kakaoto pri-stignalo vo Francija kako podarok na francuskiot kral, a potoa sepojavilo vo avstriskiot dvor, kade go vovela Marija Terezija.
^okoladata, {to tolku mnogu bila po volja na avstriskata carica,ne bila onakva kakva {to ja pieme deneska. Prvo se varelo kakao odpe~eni zrna, pa taka se dobivala mnogu mrsna i gusta masa. Za da seubla`i gor~inata na ~okoladata, prvite fabrikanti kakaoto go me-{ale so skrob i taka gi napravile prvite plo~ki ~okolada. Vo taa~okolada s# u{te imalo mnogu mrsnotija, a malku aroma. Duri vopo~etokot na 19 vek, Holan|anecot Van Hoten pronao|a na~in kako nakakaoto da mu se otstrani mrsnotijata, a pritoa da se za~uva miriz-liviot teobromin, koj e najdragoceniot del na kakaoto.
Teobrominot prijatno go vozbuduva ~ovekot i mu ja vra}a silata, ali~i na teinot (vo ~ajot) i na kofeinot (vo kafeto). Van Hoten prvproizvel kakao vo dene{niot vid, kakao vo prav koe se rastopuva vovodata i ne ostava talog. Ottoga{, od toj prav, lu|eto po~naa da pod-gotvuvaat ~okolada dodavaj}i {e}er, a potoa i mleko.
(Ekologija, fevruari 2004, br. 82)
0101010831 8
1 poen
1 poen
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
(24.1) Pijalakot od kakao prvi go upotrebuvale:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. [pancite
B. Meksikancite
V. Francuzite
(24.2) Zrnata od kakao vo Meksiko se upotrebuvale:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. za podgotovka na zdrav pijalak {to daval sila
B. kako pari
V. za magiski obredi
(24.3) Kako se podgotvuvale prvite plo~ki ~okolada?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(24.4) Koja sostojka e najdragoceniot del na kakaoto?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(24.5) Vo koe glagolsko vreme se upotrebeni glagolite vo prvata re~enica od tekstot?(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. minato opredeleno nesvr{eno vreme (imperfekt)
B. minato opredeleno svr{eno vreme (aorist)
V. predminato vreme (pluskvamperfekt)
(24.6) Kakov vid zavisno-slo`ena re~enica e prvata re~enica vo tekstot?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0101010832 8
25 Pro~itaj go sledniov tekst i odgovori na postavenite pra{awa.
SPORTOT NA MODERNITE TITANI
Krevaweto tegovi e sport vo koj natprevaruva~ite se obiduvaat da krenat kol-ku {to e mo`no pogolem tovar staven na kraevite na metalna pra~ka. Za da se pos-tigne uspeh vo ovoj sport potrebno e da se ima dobra kombinacija na sila, flek-sibilnost i tehnika. ^esto ovaa disciplina se narekuva so neformalniot termin„trening so tegovi“.
Olimpiskiot na~in na krevawe te`ina go trenira sportistot za steknuvawevistinska funkcionalna sila podobruvaj}i gi glavnite muskulni grupi na telo-to na sportistot. Zatoa olimpiskite na~ini na krevawe, poznati i kako rauersne~ i pauer klin, maksimalno se koristat vo treninzite za drugite sportovi,osobeno tie kako ragbito i amerikanskiot fudbal {to baraat golema sila odsportistite.
Krevaweto tegovi datira 3 000 godini pred na{ata era. Podatocite se najdenivo kineski tekst {to gi opi{uva vojnicite koi krevaat razni predmeti pred da &se pridru`at na armijata. Vo Egipet na faraonskite grobnici ima crte`i nasportisti koi se natprevaruvaat vo krevawe torbi polni pesok. Skulpturite voAnti~ka Grcija poka`uvaat natprevaruva~i kako krevaat tegovi. Na Olimp epronajden kamen na koj pi{uva deka bil podignat od sportistot Bibon, a natpisotpoteknuva od 600 godina pred na{ata era.
Prviot {ampionat vo krevawe tovar se odr`al vo 1981 godina vo London, a nanego u~estvuvale sedum kreva~i od {est dr`avi. Angli~anecot Levi Lorens goosvoil prviot zlaten medal na svetskite {ampionati. Pet godini podocnasportot stanal del i od olimpiskite igri vo Atina. Toj natprevar se sostoel oddva nastani, krevawe so edna i krevawe so dve race. Lan~eston Eliot od VelikaBritanija go osvoil zlatoto vo krevawe so edna raka, a Vigo Jensen od Danska goosvoil zlatoto vo krevawe te`ina so dve race.
Za ispravnosta na krevaweto se gri`at trojca sudii koi odreduvaat dali spor-tistot pravilno go krenal tegot. Koga natprevaruva~ot }e gi zadovoli kriteriu-mite na sudiite, sekoj od niv pali belo svetlo. Dovolni se barem dve svetla zakrevaweto da bide proglaseno za uspe{no, a kreva~ot mo`e da go vrati tegot naplatformata ili da go pu{ti na podot. Od momentot koga }e bide daden znak domaksimum edna minuta tegot mora da bide krenat barem do visina na kolenata ilivo sprotivno toa nema da se broi kako va`e~ko krevawe. Ako natprevaruva~otpravi dve posledovatelni krevawa, za vtoroto toj period e dve minuti.
Ovoj sport e isklu~itelno popularen vo nekoi evropski zemji iako vo svetskiramki ima mal pad vo popularnosta. Naporite {to gi pravat sportistite baraatnat~ove~ki sili i ogromna psihi~ka i fizi~ka podgotvenost za da se krenetovarot {to dostignuva i dvapati pove}e te`ina od sopstvenata. Kolku za spored-ba, vo klasata ma`i do 56 kilogrami rekordot e 305 podignati kilogrami, a voklasata nad 105 kilogrami maksimalnata te`ina e 472, 5 kilogrami.
(Dnevnik, 2007)
0101010833 8
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 2
1 poen
1 poen
(25.1) Krevaweto tegovi e kombinacija od:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(25.2) [to podobruva kaj sportistot olimpiskiot na~in na krevawete`ina?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(25.3) Prvite podatoci za krevaweto na tegovi se pronajdeni vo:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. egipetski tekst
B. japonski tekst
V. kineski tekst
G. starogr~ki tekst
(25.4) Prviot zlaten medal na svetskite {ampionati vo krevawe tovargo osvoil:(zaokru`i ja bukvata pred to~niot odgovor)
A. Levi Lorens
B. Lan~eston Eliot
V. Vigo Jensen
(25.5) Kolku svetla od sudiite se dovolni za krevaweto da bide pro-glaseno za uspe{no?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0101010834 8
PRAZNA STRANICA
0101010835 8
PRAZNA STRANICA
0101010836 8
PRAZNA STRANICA
