Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
K A T A R Z Y N A Ś L E D Z I E W S K A
MAKROEKONOMIA II
WYKŁAD XIII WYDATKI RZĄDOWE I ICH FINANSOWANIE
• Budżet rządu: niektóre fakty i liczby
• Wydatki rządowe, podatki i makroekonomia
• Deficyt budżetowy i długu publiczny
• Deficyt budżetowy i inflacja
BUDŻET RZĄDU: NIEKTÓRE FAKTY I LICZBY
• Nakłady rządowe; trzy kategorie wydatków rządowych
1. Zakupy rządowe (government purchases G)
2. Płatności transferowe (transfer payments TR)
3. Płatności odsetek (net interest payments INT)
• Również: dotacje; stosunkowo niewielkie, więc ignorujemy
NAKŁADY RZĄDOWE; TRZY KATEGORIE WYDATKÓW RZĄDOWYCH
• Zakupy rządowe (G) • Inwestycje rządowe,
• 1/6 wszystkich zamówień rządowych
• Konsumpcja • 5/6 wszystkich zamówień rządowych
NAKŁADY RZĄDOWE; TRZY KATEGORIE WYDATKÓW RZĄDOWYCH
• Płatności transferowe (TR) • Transfery - wydatki, za które rząd nie otrzymuje w zamian
towarów lub usług• świadczenia z ubezpieczenia społecznego, renty, emerytury,
zasiłki
• Płatności odsetek (INT) • Odsetki wypłacane obligacji rządowych
• pomniejszone o odsetki otrzymane przez rząd • rząd udziela pożyczek dla studentów, rolników, małych firm
WYDATKI RZĄDOWE, USA • federalne, stanowe i lokalne
• 1/3 PKB
WYDATKI RZĄDOWE, UE, % PKB, 2012
INWESTYCJE RZĄDOWE, UE, % PKB, 2012
PŁATNOŚCI TRANSFEROWE, UE, % PKB, 2012
BUDŻET RZĄDU: NIEKTÓRE FAKTY I LICZBY
• Podatki • Cztery główne kategorie
1. Podatki osobiste (podatek dochodowy i podatek od nieruchomości)
2. Składki na ubezpieczenia społeczne
3. Podatki od produkcji i importu
4. Podatki korporacyjne
• Wpływy podatkowe wzrosły w czasie, od około 16% PKB w 1940 r. do około 29% w 2000 r., choć spada do około 25% w 2011
USA, WPŁYWY Z PODATKÓW
DOCHODY BUDŻETOWE, UE, % PKB, 2012
PODATKI OD PRODUKCJI I IMPORTU, UE, % PKB, 2012
PODATKI OD DOCHODU, UE, % PKB, 2012
DEFICYT/NADWYŻKA
• wydatki przekraczają przychody – deficyt
• przychody przekraczają wydatki - nadwyżka
Deficyt =
wydatki - przychody podatkowe =
zakupów rządowych + transfery + odsetki netto -przychody podatkowe
= (G + TR + INT) – T
DEFICYT/NADWYŻKA
• Łączna kwota deficytu • ile rząd musi pożyczyć na pokrycie wszystkich wydatków
• Deficyt pierwotny• czy wpływy rządu są wystarczające na pokrycie bieżących
zakupów i transfery
• ignoruje płatności odsetek, bo te są płatności za wydatki rządowe przeszłości
ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY DEFICYTEM BUDŻETOWYM A DEFICYTEM PIERWOTNYM
Wydatki
Płatności odsetek
Zakupy rządowe
Płatności transferowe
Dochody podatkowe
Dochody
deficyt
deficyt pierwotny
płatności odsetek
DEFICYT/NADWYŻKA
DEFICYT BUDŻETOWY, UE, % PKB, 2012
DŁUG PUBLICZNY, UE, 2012, % PKB
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
Polityka fiskalna i zagregowany popyt
• Wzrost wydatków rządowych – IS w górę• Zmiany w podatkach różne w zależności od modelu
ekonomicznego:
• Klasycy akceptują równoważność ricardiańską• Nie wpływa oszczędności narodowe i zagregowany popyt
• Keynesiści - spadek podatków, wzrost konsumpcji, wzrost zagregowanego popytu
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
• Brak zgody co do stosowania polityki fiskalnej dla stabilizacji gospodarki
• Ale nawet keynesiści przyznają, że polityka fiskalna jest trudna w użyciu
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
Nawet ekonomiści keynesowscy dostrzegają trudności w stosowaniu polityki fiskalnej jako stabilizacyjnej, wynikające z
• Niewielkiej elastyczności
• Długich opóźnień
• Jednym ze sposobów radzenia sobie z tymi trudnościami jest stosowanie automatycznych stabilizatorów
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
Automatyczne stabilizatory - polityka fiskalna antycykliczna zmieniając wydatki i podatki automatycznie
• ubezpieczenia na wypadek bezrobocia - transfer rośnie w recesji
• system podatku dochodowego - ludzie • płacą mniej podatku, gdy ich dochody są niskie (recesja)
• płacą więcej podatku, gdy ich dochody są wysokie (boom)
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
• Inwestycje rządowe• Polityka fiskalna wpływa na gospodarkę poprzez tworzenie
aktywów takich jak drogi, szkoły i systemów kanalizacyjnych
• Również polityka fiskalna wpływa na tworzenie kapitału ludzkiego poprzez wydatki na zdrowie, odżywianie, i edukację• Dane dotyczące inwestycji rządowych obejmują tylko kapitał
fizyczny, a nie kapitał ludzki
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
Efekt zachęty polityki fiskalnej
• Średnie a krańcowe stawki podatkowe
• Jeżeli krańcowa stawka podatku wzrasta zaś średnia stawka podatku nie zmienia się – spadek podaży pracy• Wyższa krańcowa stopa podatku powoduje efektu substytucji
• Jeśli niższa nagroda za pracę – pracujemy mniej
• Krzywa podaży w lewo
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
Podaż pracy i reforma podatkowa w 1980 • Kongres dwukrotnie obniżone stawki podatkowe w 1980
roku • Na początku dekady najwyższa krańcowa stopa podatku od
dochodów z pracy - 50% • 1981 Ustawa podatkowa (ERTA), zredukowane stopy podatku
w trzech etapach, stopniowo aż do 1984 roku • Reforma podatkowa z 1986 r. obniżone stawki podatków
osobistych, spadek górnej krańcowej stopy podatkowej do 28%
• Ekonomiści podażowi: redukcja stawek podatkowych, -podaż pracy, oszczędności i inwestycje wzrastają• Dane nie potwierdziły
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
Reforma podatkowa 1986 obniżyła marginalne stawki podatku od dochodów z pracy i podniosła średnie stawki podatku
• Powinno prowadzić do zwiększenia podaży pracy
• Zmiany w podaży pracy były zgodne z teorią, ale nie aż tak dramatycznie, jak przewidywane przez ekonomistów
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
• Podatek-indukowane zakłócenia
• W przypadku braku podatków, wolny rynek działa sprawnie • Podatki zmieniają zachowania gospodarcze, zmniejszają
dobrobyt
• Zniekształcenia • różnica między liczbą godzin pracowników bez podatków a
liczbą godzin kiedy podatki są wprowadzane
WYDATKI RZĄDOWE, PODATKI I MAKROEKONOMIA
Im wyższa stawka podatku, tym większe zakłócenie
• Decydenci fiskalne chcieliby podnosić kwoty dochodów publicznych, przy jednoczesnej minimalizacji zakłóceń
DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY
Deficyt – różnica miedzy dochodami a wydatkami budżetowymi w danym roku
• B - dług - łączna wartość wyemitowanych obligacji rządowych na dany dzień
• ∆B - deficyt – zmiana zadłużenia w danym roku
ZADŁUŻENIE FEDERALNE, USA, DO PKB, 1939-2011
DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY
Ubezpieczenia społeczne: Jak je ustalać?
• Systemu zabezpieczenia społecznego może byś w przyszłości niewypłacalny
• Większość wpłat idzie na bieżące wypłaty dla emerytów
• OK ale pod warunkiem, że liczba pracujących przekracza liczbę pracujących
• ..ale demograficzne zmiany
DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY
• Zwiększenie przychodów podatkowych przez podnoszenie podatków, ale zakłóca rynek pracy
• Zwiększenie stopy zwrotu, inwestując na giełdzie, ale jest to ryzykowne
• Zmniejszyć korzyści poprzez zwiększenie wieku emerytalnego
• Pozwalają na inwestowanie własnych funduszy • Ale wtedy nie będzie wystarczającej ilości środków na
opłacenie bieżących emerytów
DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY
Ciężar długu publicznego - przyszłe pokolenia
• Ludzie obawiają się, że ich dzieci będą musiały spłacić dług zaciągnięty przez poprzednie pokolenia
• W efekcie spłaty długu: transfer od biednych do bogatych (to bogaci mają obligacje)
• Krajowe oszczędności spadną• Spadną inwestycje/mniejszy kapitał akcyjny
• Mniejsza produkcji
• Standard życia spadnie
CIĘŻAR DŁUGU PUBLICZNEGO A PRZYSZŁE POKOLENIA
Rewizja równoważności ricardiańskiej
• Kiedy deficyt budżetowy będzie zmniejszać oszczędności krajowe? • tak - gdy wydatki rządowe wzrastają
• Nie - cięcia podatków lub wzrost transferów
• Konsumpcja może nie wzrosnąć, jeśli ludzie zdają sobie sprawę, że dzisiejsza obniżka podatków musi być finansowana przez wyższe podatki w przyszłości
• Rezultat – oszczędności krajowe będą niezmienione
DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY
Równoważność ricardiańska między pokoleniami • Co zrobić, jeśli w przyszłości wyższe podatki mają być
płacone przez przyszłe pokolenia?
• Wtedy ludzie mogą spożywać więcej dzisiaj, ponieważ nie będą musieli płacić wyższych podatków w przyszłości
DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY
Równoważność ricardiańska między pokoleniami
• Barro wskazał, jeśli ludzie dbają o swoje dzieci, będą zwiększać spadki, więc ich dzieci mogą płacić wyższe podatki w przyszłości • jeśli ludzie chcieli konsumować na koszt swoich dzieci,
mogli robić to kosztem spadków?
• Skąd więc przypuszczenie, że jeśli rząd zaciąga dług to dlatego, że ludzie chcą konsumować na koszt swoich dzieci?
DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY
Dlaczego równoważność ricardiańska się nie sprawdza?
• Ograniczenia w pożyczaniu• Jeśli ludzie nie mogą pożyczyć tyle, ile chcą, obniżka
podatków finansowana przez wyższe podatki w przyszłości zasadniczo pozwala im pożyczyć od rządu
• Krótkowzroczność • Jeśli ludzie nie przewidują wyższych podatków w przyszłości
– w odpowiedzi na spadek podatków zwiększają konsumpcję
DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY
Badanie wpływu wydatków rządowych na gospodarkę
• Pakiet stymulacyjny z 2009 roku – wzrost wydatków w USA o 500 mld USD, redukcja podatku o 300 mld USD• Valerie Ramey mnożnik pomiędzy 0,8 a 1,5
• Alan Auerbach i Yuriy Gorodnichenko pomiędzy 0 a 0,5 w czasie wzrostu i pomiędzy 1 – 1,5 w czasie recesji
• Gauti Eggertsson – nawet większy
DEFICYT I INFLACJA
• Inflacja powoduje gdy zagregowany popyt wzrasta szybciej niż zagregowana podaż
• Deficyt budżetowy może być związany z inflacją, ale zazwyczaj myślimy o ekspansywnej polityki fiskalnej jako prowadzące do jednorazowego skoku w poziomie cen, a nie trwałej inflacji
• Jedynym sposobem na trwałą inflację – kontrola wzrostu podaży pieniądza
DEFICYT I INFLACJA
Deficyt budżetowy może być finansowany dwoma metodami
• Pożyczkami (emisją papierów wartościowych) lub emisją pieniądza.
• Monetyzacja długu
• emisja rządowych papierów wartościowych i zmuszeniu banku centralnego do ich zakupu.
• zakup papierów przez bank centralny jest finansowany emisją pieniądza, które są wykorzystywane do pokrycia deficytu.
DEFICYT I INFLACJA
Czy deficyt budżetowy może prowadzi ć do wzrostów podaży pieniądza?
• Tak, jeśli wydatki są finansowane przez drukowania pieniędzy • seignorage
• Bezpośrednio i pośrednio• Skarb Państwa pożycza poprzez emisję obligacji rządowych
• Bank centralny kupuje obligacje z nowo drukowane pieniądze
DEFICYT I INFLACJA
������� � ∆ � ∆� � ∆ � � ∆� � ∆����� ∆� � ∆�
Realny dochód rządu z seignorage’u jest bliski inflacji
Zakładamy, że w gospodarce stały poziom produkcji, stały poziom stopy procentowej, i stopa wzrostu pieniądza i inflacji
� � ∆���
DEFICYT I INFLACJA
• Realny seignorage, renta emisyjna R∆� � ��
� � ∆��� � ��
��
• Seignorage, renta emisyjna• nazywany podatkiem inflacyjnym
• wypłacany przez każdego, kto posiada pieniądze
DOCHÓD Z SEIGNORAGE’U
DOCHÓD Z SEIGNORAGE’U
DOCHÓD Z SEIGNORAGE’U