MIKROEKONOMIA semestr zimowy 2015/2016

mgr Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych

Kontakt

E: maciej@szczepankiewicz.net

Dyżury:

Wtorek

12-13.30 nieparzyste

10.15-11.45 parzyste

Środa 13.15-14.45

Katedra Nauk Ekonomicznych p. 304A III piętro WIZ Strzelecka 11

Informacje o przedmiocie

• Wymiar zajęć

• Lista obecności

• Nieobecności

• Aktywność na zajęciach

• Prace domowe

• Wejściówki

• Kolokwium zaliczeniowe

Materiały dydaktyczne i literatura

www.szczepankiewicz.net/studenci.htm

Literatura podstawowa:

1. Begg D., Fisher S., Dornbusch R. Mikroekonomia, PWE Warszawa, 2007

2. Borowiec A., Brzęczek T. Mikroekonomia, PP Poznań, 2011

3. Skawińska E. (red.) Wybrane problemy ekonomii. Ćwiczenia z zadaniami, PP Poznań, 2006

Plan zajęć (Ćwiczenia + Wykłady) 1. Kategorie i prawa ekonomii. Czynniki produkcji, procesy, decyzje i podmioty gospodarcze, formy, system gospodarczy i jego typy. Efektywność ekonomiczna. Prawa racjonalnego gospodarowania, malejących korzyści marginalnych, rosnących kosztów marginalnych, maksymalizacji zysku.

2. Gospodarka rynkowa. Rynek. Rynek, popyt, podaż, cena absolutna i relatywna, prawo popytu, prawo podaży, determinanty popytu i podaży, równowaga i nierównowaga rynkowa.

3. Elastyczność popytu i podaży. Elastyczność cenowa popytu i jej pomiar, substytuty i dobra komplementarne, elastyczność mieszana i dochodowa popytu, elastyczność cenowa, a przychody przedsiębiorstw, elastyczność podaży.

4. Podstawy decyzji ekonomicznych konsumenta. Całkowita i marginalna użyteczność konsumpcji, preferencje konsumenta i krzywa obojętności, prawo malejącej marginalnej stopy substytucji, ograniczenie budżetowe konsumenta, optimum konsumenta.

5. Popyt konsumenta. Wpływ dochodu konsumenta i cen na popyt, dobra normalne i podrzędne, krzywe dochód-konsumpcja, Engla i cena-konsumpcja, efekt substytucji i dochodowy.

6. Podstawy decyzji ekonomicznych producenta. Teoria przedsiębiorstwa, produkt całkowity, przeciętny i marginalny, izokwanta produkcji, marginalna stopa technicznej substytucji czynników produkcji, linia jednakowego kosztu produkcji, optimum produkcji.

Plan zajęć cd. 7. Koszty produkcji. Koszty w krótkim i długim okresie, koszty stałe, zmienne i całkowite, koszty przeciętne (jednostkowe) i koszty marginalne. Próg rentowności

8. Konkurencja doskonała. Typy struktur rynku, założenia konkurencji doskonałej, popyt, równowaga i podaż przedsiębiorstwa oraz gałęzi.

9. Monopol. Założenia, równowaga, nieefektywność, dyskryminacja cenowa.

10. Konkurencja monopolistyczna. Założenia, popyt na produkty przedsiębiorstwa, równowaga w krótkim i długim okresie. Wpływ reklamy i jakości na popyt.

11. Oligopol. Założenia, modele Cournota, Edgewortha, załamanej krzywej popytu.przywództwa cenowego firmy dominującej oraz firmy o niskich kosztach, gry strategiczne, ochrona konkurencji.

12. Rynek czynników produkcji. Popyt, podaż i równowaga na rynku pracy w krótkim i długim okresie, monopson i monopol na rynku pracy, podaż i popyt na rynku ziemi, rynek kapitałowy.

Ekonomia każdego dnia

• 10 pojęć ekonomicznych

• W domu, w pracy, uczelnia, wiadomości…

• Co to znaczy…

MIKROEKONOMIA

Mikroekonomia jest dziedziną ekonomii zajmującą się badaniem zachowania indywidualnych konsumentów, przedsiębiorstw

i rynków.

Jest to nauka zajmująca się szczegółową analizą podejmowanych przez jednostki decyzji dotyczących zakupu i sprzedaży towarów.

Mikroekonomia zajmuje się badaniem zachowań indywidualnych podmiotów gospodarczych, analizą poszczególnych dóbr i rynków, w przekonaniu, że zachowanie gospodarki wynika z sumy zachowań poszczególnych, indywidualnych podmiotów gospodarczych.

Wychodzi więc z założenia, że chcąc zbadać prawidłowości dotyczące całości gospodarki, należy przede wszystkim zbadać w jaki sposób zachowuje się jednostka gospodarująca.

Koszt alternatywny

Koszt alternatywny

• Rzadkość – wynika z faktu, iż zasoby jakie posiadamy są ograniczone, a nasze potrzeby nieograniczone.

• W związku z tym musimy dokonywać wyborów, z którymi zawsze związany jest koszt alternatywny

Jesteś pracownikiem firmy, w związku z wynikami swojej pracy zmienna część wynagrodzenia została określona następującymi wariantami:

a) wczasy we Włoszech – 2900 zł b) roczny kurs językowy – 2100 zł c) gotówka (jednorazowo) – 1500 zł d) pobyt narciarski w Tatrach – 2000 zł

Wybierz najlepszy z wariantów i określ jego koszt

alternatywny przyjmując za kryterium:

I. Wartość pieniężną II. Aspekt pozafinansowy

Ćwiczenie

Przygotuj rachunek wpływów i wydatków gospodarstwa domowego

Po 10 wydatków

Wpływy i wydatki

• Które składniki łatwiej wymienić?

• Które są stałe, a które zmienne?

• Czy przychody równe są kosztom?

• Co z nadwyżką? Jak ją nazwiemy w przypadku przedsiębiorstwa?

• Co z deficytem? Jak ją nazwiemy?

• Przychody

• Koszty

• Zysk

• Przychód stały/zmienny

• Koszt stały/zmienny

Stosowana metoda

Metoda dedukcyjna polega na wnioskowaniu i odkrywaniu zależności z modelu o zredukowanej

liczbie zmiennych, ze zdań uznanych za

prawdziwe bezwarunkowo.

Najpierw na podstawie znanych faktów formułuje się hipotezy, a następnie sprawdza ich zgodność z rzeczywistością.

Od ogółu do szczegółu

Prawo popytu

Popyt (ang. demand) – funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji pomiędzy ceną dobra (towary i usługi), a ilością (liczbą sztuk) jaką konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynkową (ceteris paribus).

Ceteris paribus

Na polski tłumaczy się zwykle jako przy tych samych okolicznościach.

Przy ceteris paribus spotkamy się na kolejnych zaplanowanych ćwiczeniach.

Przy ceteris paribus, wraz ze wzrostem ceny danego dobra, zmaleje zapotrzebowanie na dobro, a wraz ze spadkiem ceny zapotrzebowanie wzrośnie.

Wielkość popytu – ilość dobra, które konsumenci zechcą zakupić w określonym czasie (np. w ciągu tygodnia, miesiąca, roku) po danej cenie.

Krzywa popytu

Jak przesunąć popyt?

• 3 sposoby by przesunąć krzywą w lewo

• 3 sposoby by przesunąć krzywą w prawo

• Kto może wpłynąć na krzywą popytu?

Podaż

Podaż to ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku (ceteris paribus). Zależność między ceną a podażą przedstawia krzywa podaży.

Prawo podaży

Przy ceteris paribus, wielkość podaży danego towaru się zwiększa, jeśli wzrasta jego cena, natomiast obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży. Poziom wielkości podaży, tak jak poziom wielkości popytu nie zależy tylko od ceny towaru.

Krzywa podaży

• cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego dobra

• ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców, procenty od zaciągniętych kredytów – czyli poziom kosztów produkcji

• technologia, czyli postęp techniczny

• ceny dóbr substytucyjnych (zamienników) i komplementarnych (uzupełniających)

• liczba producentów na danym rynku

• cele przedsiębiorstwa

• oczekiwania dotyczące zmian cen

• eksport oraz import

• wielkość rezerw

• czynniki przypadkowe, np. pogoda

• czas, jakim dysponują producenci

• interwencyjna polityka państwa, dotacje, subwencje, warunki prawne

• elastyczność podaży

• ceny innych dóbr

• liczba konkurentów na rynku

• Jakie jeszcze?

Czynniki kształtujące wielkość podaży (Determinanty podaży)

Krzywa popytu i podaży

Oblicz (stosując warunek Walrasa) cenę (PE) i ilość (QE) równowagi rynkowej dla rynków określonych następującymi równaniami: --- QS = - 10 + 3 P QD = 110 - 5 P

Walras twierdził, że równowaga ogólna na konkurencyjnych n rynkach wystąpi, jeśli wielkość popytu zrówna się wielkością podaży na n-1 rynkach, to wówczas również wielkość podaży zrówna się z wielkością popytu na n -tym rynku.

Dochodowa elastyczność popytu – reakcja popytu na zmianę dochodu, miernikiem tej reakcji jest współczynnik dochodowej elastyczności popytu, który ma postać:

wartość ujemna dla dóbr podrzędnych wartość dodatnia dla dóbr normalnych przedział [0,1] dla dóbr podstawowych większy od 1 dla dóbr luksusowych

Jakie to dobra?

Ponieważ popyt jest na ogół ujemną funkcją ceny, zatem elastyczność cenowa popytu jest ujemna, tj. Epd< 0 Wynik elastyczności cenowej popytu będziemy jednak podawać w liczbie bezwzględnej!

Epd= 0 popyt sztywny - elastyczność zerowa Epd>-1 Epd<1 popyt nieelastyczny (względnie nieelast.) elastyczność niska EpdЄ(-1;0) EpdЄ(0;1) Epd=-1 Epd=1 popyt jednostkowy (proporcjonalny) elastyczność równa jedności Epd<-1 Epd>1 popyt elastyczny (względnie elastyczny) elastyczność wysoka EpdЄ(-∞;-1) EpdЄ(1;) Epd=- Epd= popyt doskonale elastyczny elastyczność nieskończenie wielka

Epd= popyt doskonale elastyczny zmiana wielkości popytu nie jest spowodowana zmianą ceny, gdyż cena jest stała; przykładem są dobra wyższego rzędu

P

P1 D Q1 Q2 Q

Epd>1 popyt elastyczny (względnie elast.) EpdЄ(1;) % zmiana wielkości popytu jest większa niż % zmiana ceny; przykładem są dobra wyższego rzędu; te, na które wydatki stanowią poważną część ogółu wydatków

P

P1 D

P2

Q1 Q2 Q

Epd=1 popyt wzorcowy % zmiana wielkości popytu jest doskonale równa % zmianie

ceny; zbliżone dobra to: radio i tv, prywatne szkoły, buty

P

P1 D

45˚

Q1 Q

Epd<1 popyt nieelastyczny (mało elast.)EpdЄ(0;1) % zmiana wielkości popytu jest mniejsza od % zmiany ceny; przykładem są dobra podstawowe, przede wszystkim żywność oraz produkty, na które wydatki stanowią niewielką

część ogółu wydatków P

P1

P2 D

Q1 Q2 Q

Epd= 0 popyt sztywny Zmiana ceny nie wywołuje żadnych zmian w wielkości popytu; przykładem są dobra o fundamentalnym znaczeniu

dla człowieka, np. leki, często używki na skutek nałogu P

P1

P2 D

Q1 Q

Przy cenie 200 zł turyści zgłaszają popyt na 779 biletów lotniczych. Przy tej samej cenie biznesmeni podróżujący służbowo zgłaszają popyt na 671 biletów. Przy cenie 210 zł turyści zgłaszają popyt na 619 biletów, biznesmeni zaś na 541 biletów. Zakładając, że funkcje popytu turystów i biznesmenów są liniowe, ile wynosi elastyczność cenowa rynkowego popytu na bilety przy cenie 200 zł?

Konsument przeznacza swój tygodniowy dochód w wysokości 800 zł na konsumpcję dóbr X i Y, których ceny wynoszą odpowiednio cx = 5 zł oraz cy = 10 zł. Po przekroczeniu zakupu 30 jednostek dobra Y tygodniowo każdą następną jednostkę konsument może dostać za 5 zł, a po przekroczeniu 40 jednostek każda następna jest za darmo. Jak wygląda linia ograniczenia budżetowego konsumenta?

Funkcja użyteczności konsumenta ma postać: UżC(X,y) = XY, cena dobra X cx = 15 zł, cena dobra Y cy = 24 zł, dochód wynosi 600 zł. a) Narysuj linie budżetu; zaznacz kilka punktów na wykresie, które dają konsumentowi użyteczność Użc(Xjy) = 250; naszkicuj krzywą obojętności. b) Wskaż optymalny wybór konsumenta (algebraicznie i graficznie).

Tabela zawiera dane o wielkości dziennej produkcji firmy w zależności od liczby pracowników obsługujących dwie maszyny.

Określ:

a) Jaki będzie produkt przeciętny i produkt marginalny poszczególnych poziomów zatrudnienia?

b) Jaka wielkość zatrudnienia oznacza drugi etap produkcji?

c) Wykreśl krzywe produktu całkowitego, przeciętnego i marginalnego.

Znajdź odpowiednie wielkości kosztów w przedsiębiorstwie, wiedząc, że:

Znajdź odpowiednie wielkości kosztów w przedsiębiorstwie, wiedząc, że: