Málstofa á Ársfundi ASÍ Reykjavík 26.10.2006

Málstofa á Ársfundi ASÍ

Reykjavík26.10.2006

Jón Torfi Jónasson,

prófessor í uppeldis- og menntunarfræði

Félagsvísindadeild HÍ

Menntun á (hnattvæddu?) Íslandi

19.04.23 Ársfundur ASÍ / JTJ 2

Efnisþættir

Styrkleikar og veikleikar menntakerfisins

Skýrsla starfsnámsnefndar

Starfsmenntaráð

Til framtíðar,

– samfélag, einstaklingar og fyrirtæki


Vandi umræðu um menntun

• Sú hugmynd að menntun sé fyrst og fremst undirbúningur undir tiltekin störf

• Að það sé einfalt að skilgreina góðan undirbúning undir störf

• Vægi skólagöngu (skólakerfis) í umræðu um menntun

• Hugmyndin að menntun (skólar) leysi ýmis vandamál sem hún getur ekki leyst


Styrkleikar skólakerfisins

• Menntaðir kennarar

• Gróskumikið þróunarstarf, einkum á yngri stigunum

• Almennt góður aðbúnaður

• Jafnræði

• Sveigjanlegt kerfi


Veikleikar skólakerfisins

• Þröngt sjónarhorn kerfisins (og umræðu um það)

• Einsleitt kerfi (allt á eina bókina lært?)

• Sjálflægt kerfi (kerfið upptekið af sjálfu sér?)

• Hætta á að það ýti undir mismunun (öfugt við það sem það átti að gera)


Kerfið vex stöðugt


Framlög hins opinbera til menntamála árið 2005(Reiknað á grundvelli skiptingar 2003).

Árið 2005

Milljarðar

100 % 77 milljarðar alls, menntamál milljónir/nem

66 Alls, skólastigin 0,65 101.171

8 % 6 Leikskólastig 0,37 16.864

46 % 36 Grunnskólastig 0,81 44.336

17 % 13 Framhaldsskólastig 0,58 23.345

13 % 10 Háskólastig 0,61 16.626

Fræðsla utan skólakerfisins

15 % 11 Rannsóknir og óflokkað


Hlutfall nokkurra aldurshópa sem sækir skóla á árunum 1950-2000

13–15 ára

16–19 ára

20–24 ára

25–29 ára

30–34 ára

35–39 ára 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020

Hlu

tfal

l (%

) af

ald

ursh

ópi s

em e

r í

skól

a .

Heimild: Hagskinna og Hagstofan


14 ára 15 ára

16 ára17 ára

18 ára

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

14 ára

15 ára

16 ára

17 ára

18 ára


Kerfið vex stöðugt

og þó


Það er eins og enn vanti talsvert upp á lágmarksjafnræði í menntun:

Hlutfall sem hefur ekki menntun umfram grunnskóla (Vinnumarkaðskönnun Hagstofu 2005)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

16-17ára

18-19ára

20-24ára

25-29ára

30-34ára

35-39ára

40-44ára

45-49ára

50-54ára

55-59ára

60-64ára

65-69ára

70-74ára

Karlar

Konur


Það er eins og enn vanti talsvert upp á lágmarksjafnræði í menntun:

Hlutfall sem hefur ekki menntun umfram grunnskóla (Vinnumarkaðskönnun Hagstofu 2005)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2003 2004 2005

Karlar 25-29 ára

Konur 25-29 ára


Hlutfall fólks á aldrinum 25-34 ára sem ekki hefur lokið prófi úr framhaldsskóla

Percentage of the 25-34-year-old population that has achieved below upper secondary education

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1991 1995 1998 1999 2000 2001 2002

Iceland

Australia

Greece

The Netherlands

Belgium

Ireland

France

Hungary

Austria

Denmark

Germany

United States

Finland

Canada

Switzerland

Poland

United Kingdom

Sweden

Slovakia

Czech Republic

Japan

Korea

Norway

OECD Educ. at a Glance 2004 Table A3.4b


Misvægið heldur áfram að aukast eftir að starfsmenntun lýkur


Það er eins og menntun fullorðinna vindi upp á sig; vöxturinn er mestur hjá þeim sem hafa hana mesta fyrir

Skólasókn í ljósi fyrri menntunar: 25-64 ára

6%

18%

8% 9%7%

25%

12%

24%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Grunnskólamenntun Bóklegt námframhaldsskólastigi

Starfsnám áframhaldsskóla- eða

miðstigi

Háskólanám

Karlar Konur


Námskeið+ sótt í ljósi fyrri menntunar: 25-64 ára(Miðað við síðustu 12 mánuði)

27%34% 36%

62%

27%

40%

49%

66%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Grunnskólamenntun Bóklegt námframhaldsskólastigi

Starfsnám áframhaldsskóla- eða

miðstigi

Háskólanám

Karlar Konur


Nýr framhaldsskóli: Skýrsla Starfsnámsnefndar

Skýrsla frá júní 2006



Framhaldsskóli

• Afnumin verði aðgreining náms í framhaldsskólum í starfsnám og bóknám.

• Nýr framhaldsskóli verði ein heild með fjölmörgum mismunandi námsleiðum.

• + fjölmörg önnur atriði



Háskólastig

• Framhaldsskólar stofni fagháskóla.

• Fagháskólastigið verði sjálfstætt skólastig í framhaldi af Nýjum framhaldsskóla.

• + ýmis rök fyrir þessu


Starfsmenntaráð

Hlutverk þess og framtíð

• Samfélagslegt gildi menntunar (umfram undirbúning undir tiltekin störf)

• Hjálpa þeim sem ekki hjálpa sér sjálfir til að hjálpa sér sjálfir (verkefninu lýkur ekki við lok grunnskóla)– Einstaklingar og fyrirtæki

• Mikilvægi kerfisbindingar þessa starfs


Framtíðin

Það er hægt – og það á að láta menntun skipta miklu máli

fyrir alla

Sennilega er skynsamlegt að hugsa verkefnið upp á nýtt:

• Markmið menntunar er miklu meira en þröngt tæknilegt atriði: hún snýst um að byggja upp samfélag, manneskjur og atvinnulíf

• Leggjum rækt (og fé til allra) og ekki aðeins þeim mun meira sem menn eru duglegri að spjara sig sjálfir


Kærar þakkir fyrir áheyrnina


Skólakerfið 1880-2030Fjöldi skólastiga, skil skólastiga

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 292050 ?

2000

1950

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 291900

Documents

Málstofa á Ársfundi ASÍ Reykjavík 26.10.2006