Επανεξετάζοντας τη µοναδικότηταΤΙΝΑ ΜΑΥΡΑΚΗΕπαγγελματίαςΦιλάνθρωπος

Αυτό το Ημερολόγιο είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να μιλήσουμεγια τη μοναδικότητα και τις τάσεις που επικρατούν στην εκπαίδευσηκαι την ανατροφή των παιδιών σήμερα. Ομολογώ ότι είμαι θορυ-βημένη από τις πρόσφατες εξελίξεις και τις προοπτικές πουυπάρχουν πάνω στο θέμα αυτό.

Η βιομηχανοποίηση φαίνεται πλέον ότι επιδρά καταλυτικάστη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Η εκπαίδευση αποσκοπείσχεδόν αποκλειστικά στην προετοιμασία των παιδιών για τιςπανελλαδικές εξετάσεις, ενώ βασικά συστατικά, όπως η αξιο-ποίηση της φαντασίας και της δημιουργικότητας, έχουν παρα-μεληθεί. Τελικά, αντί να προσφέρει ευρύ φάσμα γνώσεων καιερεθίσματα, η εκπαίδευση εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στηνπροετοιμασία των νέων για τον επαγγελματικό βίο. Τα παιδιάανταγωνίζονται από πολύ νωρίς στην ανάπτυξη δεξιοτήτων σεμαθήματα κομβικής σημασίας για την εισαγωγή τους στις ανώ-τερες και ανώτατες σχολές, με αποτέλεσμα το άγχος και τηνυπερκόπωση. Πιέζονται να προετοιμαστούν για το επόμενο

–108–

24

DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:45 μ.μ. Page 108

βήμα, αντί να ζουν τις εμπειρίες της στιγμής. Με λίγα λόγια, ηεκπαίδευση έχει αποκτήσει ένα μονοδιάστατο χαρακτήρα καιφαίνεται να θέλει να βάλει όλα τα παιδιά στο ίδιο καλούπι. Σεένα τέτοιο πλαίσιο, η μοναδικότητα και η πολύπλευρη ανάπτυξητης προσωπικότητας ουσιαστικά παραβλέπονται. Οι ευκαιρίεςπου έχει ο κάθε μαθητής να διαγράψει μια μοναδική τροχιά γί-νονται όλο και πιο λιγοστές. Αντίθετα, αυτό το κοινό για όλουςκαλούπι φαντάζει περιοριστικό, στείρο και άχρωμο, χωρίς τηνπροσωπική πινελιά του καθενός.

Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί έχουν συμβάλει εξίσου στηνεξέλιξη αυτή, ενώ τα μέσα ενημέρωσης, με τα πρότυπα που προ-άγουν, συμπληρώνουν αυτή την εικόνα. Ελάχιστες είναι οι αντίρ-ροπες δυνάμεις που προσπαθούν να προωθήσουν την αλληλεγγύη,την αυτοπεποίθηση και την προσωπική σφραγίδα του καθενός.Ως αποτέλεσμα αυτών, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθεμαθητή καταπιέζονται και εκφυλίζονται με το πέρασμα του χρόνου.Πρέπει λοιπόν άμεσα να αφήσουμε τα ιδιαίτερα-μοναδικά χαρα-κτηριστικά του κάθε νέου να ανθίσουν.

Η διαπίστωση αυτή έγινε ακόμη πιο σαφής για μένα τα τε-λευταία δυόμισι χρόνια που εργάζομαι για τα παιδιά της Ελλάδαςπου έχουν πληγεί από την πρόσφατη οικονομική κρίση. Είχα δια-φωτιστικές εμπειρίες ως ιδρυτικό και ηγετικό μέλος του HellenicHope, ενός φιλανθρωπικού οργανισμού με σκοπό την κάλυψηαναγκών σε τρόφιμα, υπηρεσίες υγείας και την εκπαίδευση τωνπαιδιών αυτών. Ως ομάδα, είχαμε την τιμή να δουλέψουμε με κα-ταξιωμένους ιδιωτικούς μη κυβερνητικούς οργανισμούς (ΜΚΟ)που έχουν αφιερώσει τη δράση τους στα παιδιά. Αυτοί οι ΜΚΟλειτουργούν κυρίως ως παιδαγωγικά κέντρα ή κέντρα απογευ-ματινής απασχόλησης. Είναι προοδευτικοί στον τρόπο σκέψηςτους και στόχος τους είναι η ενδυνάμωση των παιδιών. Πιο συ-

–109–

2015

γινόµαστε ή γεννιόµαστε µοναδικοί;

DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:45 μ.μ. Page 109

γκεκριμένα, δρουν αποτελεσματικά για να προσφέρουν προοπτικέςκαι να καταπολεμήσουν τη φτώχεια.

Το θαυμάσιο έργο που επιτελούν με έπεισε ότι η μοναδικότηταείναι πολύτιμη αξία. Παρατήρησα ότι η φιλοσοφία αυτών τωνΜΚΟ ξεκινά από την παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντοςευρείας αποδοχής που σέβεται την αξιοπρέπεια και τη διαφορετι-κότητα του καθενός. Τα παιδιά θεωρούνται πολύτιμα και αντιμε-τωπίζονται ως τέτοια. Έχουν την εξατομικευμένη προσοχή πουδικαιούνται μέσα από θετικά συναισθήματα και ενθάρρυνση. Ταπαιδιά κάνουν λάθη από τη φύση τους και γίνονται αποδεκτά.Τους παρέχουν αγάπη και ενθάρρυνση για να συνεχίσουν να προ-σπαθούν. Αποκτούν την αίσθηση ότι ανήκουν κάπου και ότι τουςφροντίζουν πραγματικά. Με λίγα λόγια, βιώνουν την εμπειρίαμιας λειτουργικής οικογένειας.

Χτίζοντας επάνω σε αυτά τα γερά θεμέλια, τα παιδιά αποκτούντη δυνατότητα να εκφραστούν με πλούτο συναισθημάτων. Αυτόεπιτυγχάνεται μέσα από διάφορες καλλιτεχνικές και πολιτιστικέςδραστηριότητες, δημιουργική εργασία και παιχνίδια σε εξωτερικούςχώρους. Το παιχνίδι ρόλων με θέμα τη μυθολογία, το πλανητικόσύστημα, τη ζωγραφική του 20ού αιώνα είναι κάποιες από τιςδραστηριότητές τους. Ενθαρρύνονται να παίρνουν πρωτοβουλίες,να εκφράζουν τις απόψεις τους, να σκέφτονται δημιουργικά χρη-σιμοποιώντας ποικίλα μέσα και εργαλεία. Οι δράσεις αυτές ανα-πτύσσουν σημαντικά την αίσθηση του αυτό-προσδιορισμού καιτης αυτοεκτίμησης. Όλα είναι δυνατά πλέον και ο καθένας είναισημαντικός.

Σε πρακτικό επίπεδο, τα παιδιά εργάζονται ομαδικά για ναετοιμάσουν το γεύμα τους, στρώνουν τραπέζι και συμμετέχουνσε εργαστήρια μαγειρικής. Έτσι, μαθαίνουν πώς να αναπτύσσουνυπευθυνότητα σε μια ομάδα και πώς να συνεργάζονται καλά

–110–

Tο µοναδικό µου αποτύπωµα

2015

DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:45 μ.μ. Page 110

μεταξύ τους. Με τον τρόπο αυτό λειτουργεί καθημερινά η συντρι-πτική πλειοψηφία των παιδιών για να λάβουν το βασικό γεύματης ημέρας τους. Άρα, ακόμη και αυτές οι βασικές δραστηριότητεςανάγονται σε εποικοδομητική παιδαγωγική εμπειρία.

Ως μέλη του Hellenic Hope, είχαμε την ευκαιρία να παρακο-λουθήσουμε ένα θεατρικό δρώμενο μικρών παιδιών, όταν επισκε-φτήκαμε ένα τέτοιο κέντρο τον Νοέμβριο του 2013. Εντυπωσιά-στηκα από τη δύναμη του παιχνιδιού ρόλων και τους συμβολισμούςπου χρησιμοποιήθηκαν σε ολόκληρο το θεατρικό παιχνίδι. Έναπαιδί κρατούσε μια κανάτα, το επόμενο πότιζε το λουλούδι, τοαμέσως επόμενο άνθιζε όπως ένα λουλούδι και το τελευταίο απέ-κρουε με επιτυχία αυτόν που πήγαινε αυθαίρετα να το κόψει. Ηπαράσταση ήταν γεμάτη γέλια και αυτοσχεδιασμούς, ενώ τα παιδιάκρατιούνταν από τα χέρια σε κύκλο. Ίσως η εικόνα να φάνταζεκλισέ για ορισμένους, αλλά ήταν γνήσια και ζωντανή, με ισχυράμηνύματα ταυτόχρονα.

Πιστεύω ότι οι αξίες αυτές αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία πουδιαμορφώνουν τη μοναδικότητα, την προσωπικότητα και την αι-σιόδοξη στάση ζωής. Δρουν αποτελεσματικά στην προώθηση τηςευημερίας και της ευτυχίας κάθε παιδιού. Τα ίδια στοιχεία υπογραμ-μίζονται εξάλλου στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιούτων Ηνωμένων Εθνών, που συντάχθηκε το 1959. Πιστεύω ότι έφτασεο καιρός για να ενσωματώσουμε τα στοιχεία αυτά στην καθημερι-νότητά μας με ουσιαστικό τρόπο. Για παράδειγμα, ως αποτέλεσμααυτής της παιδαγωγικής μεθόδου, τα παιδιά που δέχονται τις φρο-ντίδες αυτών των ΜΚΟ βελτίωσαν την απόδοσή τους στο σχολείο.Οι δάσκαλοί τους παρατήρησαν ότι είναι πιο ενεργά κοινωνικά, κι-νούνται με αισιοδοξία και έμπνευση. Δεν βιώνουν τόσο δραματικάτις επιπτώσεις από το δυσμενές τους περιβάλλον. Στην ουσία, έχουναποκτήσει δύναμη για να κινητοποιήσουν τις δυνατότητές τους.

–111–

2015

γινόµαστε ή γεννιόµαστε µοναδικοί;

DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:45 μ.μ. Page 111